JAARRAPPORT 2009 AANBOD HULP- EN DIENSTVERLENING AAN GEDETINEERDEN EN HUN SOCIALE OMGEVING

JAARRAPPORT 2009

AANBOD HULP- EN DIENSTVERLENING AAN GEDETINEERDEN EN HUN SOCIALE OMGEVING

Carla Michiels – Beleidsmedewerker Vlaamse overheid In samenwerking met Liesbeth Zeegers , Justitieel Welzijnswerk Antwerpen Katrien Mestdagh, De Rode Antraciet Inge Van Acker, Consortium Samen Stromen Bert Raats , CGG De Pont Gino Campenaerts , De Rode Antraciet

1

GEVANGENIS Mechelen INLEIDING In 2008 ging in de gevangenis van Mechelen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden van start. De missie van de Vlaamse Gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: „De Vlaamse Gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving.‟ Deze missie vertaalt zich in vijf strategische doelstellingen: 1. Uitbouwen van een kwalitatief aanbod 2. Profileren van het hulpen dienstverleningsaanbod 3. Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen 4. Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap en bij de stakeholders: Justitie en Samenleving. 5. Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid In 2008 werd ook in de gevangenis van Mechelen het strategisch plan zichtbaar via de komst van de beleidsmedewerker, de onderwijscoördinator, de sportfunctionaris, de organisatie ondersteuner en de trajectbegeleiders. Een eerste stand van zaken werd opgemaakt in de omgevingsanalyse van januari 2009. Daarin hebben we teruggekeken naar het hulpen dienstverleningsaanbod aanwezig in de gevangenis van Mechelen voor de komst van het strategisch plan. De eerste realisaties door de medewerkers vanuit het strategisch plan en vooral de plannen voor de toekomst werden voorgesteld. Dit jaarrapport richt zich op de ontwikkelingen op vlak van hulpen dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Mechelen in de loop van 2009.Zijn alle aspiraties waargemaakt, wat zijn nog op te lossen knelpunten; waar liggen verdere uitdagingen voor de toekomst. Het rapport kwam tot stand door de inspanningen van de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenis en gecoördineerd door de beleidsmedewerker. Dit jaarrapport 2009 is opgebouwd rond de vijf strategieën van het Vlaamse strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de strategieën. Naast het omschrijvende deel wordt ook steeds een reflectie weergegeven van de gerealiseerde initiatieven. Op basis van deze actuele situatie en de reflectie worden aandachtspunten voor de toekomst geformuleerd.

Gevangenis Mechelen April 2009

2

INHOUDSTABEL Inleiding Hoofdstuk I: Situering van de gevangenis

Hoofdstuk II: Sleutelfuncties voor de coördinatie en uitbouw van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod

Hoofdstuk III: Uitbouw van een kwalitatief aanbod Inleiding 3.1Welzijn 3.1.1 Algemeen aanbod 3.1.2 Gerealiseerde initiatieven 2009 3.1.3 Prioriteiten 2010 3.1.3 Structurele knelpunten - aanbevelingen 3.2Gezondheidszorg 3.2.1 Algemeen aanbod 3.2.2 Gerealiseerde initiatieven 2009 3.2.3 Prioriteiten 2010 3.2.3 Structurele knelpunten - aanbevelingen 3.3 Arbeid en tewerkstelling 3.3.1 Algemeen aanbod 3.3.2 Gerealiseerde initiatieven 3.3.3 Prioriteiten 2010 3.4 Onderwijs 3.4.1 Algemeen aanbod 3.4.2 Gerealiseerde initiatieven 3.4.3 Structurele knelpunten - aanbevelingen 3.5 Sociaal cultureel volwassenenwerk 3.5.1 Algemeen aanbod 3.5.2 Gerealiseerde initiatieven 3.5.3 Prioriteiten 2010 3.5.3 Structurele knelpunten - aanbevelingen 3.6 Sport 3.6.1 Algemeen aanbod 3.6.2 Gerealiseerde initiatieven 3.6.3 Structurele knelpunten - aanbevelingen

3

Hoofdstuk IV: Profileren van het hulpen dienstverleningsaanbod Inleiding 4.1 Belangrijkste realisaties 4.1.1.Doorlichting gedetineerdenpopulatie 4.1.2.Bekendmaking van het hulpen dienstverleningsaanbod 4.1.3. Onderzoek naar noden en behoeften van gedetineerden 4.2 Structurele knelpunten – aanbevelingen Hoofdstuk V: Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen Inleiding 5.1 Belangrijkste realisaties 5.1.1.Een overlegmodel voor de hulpen dienstverlening in de gevangenis van Mechelen 5.2 Structurele knelpunten – aanbevelingen 5.3 Prioriteiten 2010

Hoofdstuk VI: verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap en bij de stakeholders: gevangenisdirecties, Justitie en de samenleving. Inleiding 6.1 Belangrijkste realisaties 6.1.1.Acties gericht naar de Vlaamse actoren 6.1.2. Acties gericht naar Justitie 6.1.3. Acties gericht naar de samenleving 6.2Structurele knelpunten - aanbevelingen

Hoofdstuk VII: ontwikkelen organisatieontwikkelingsbeleid

en

implementeren

van

een

HRM-

en

een

Inleiding 7.1 Belangrijkste realisaties 7.2 Structurele knelpunten - aanbevelingen Hoofdstuk VIII: Algemene Conclusie Bijlagen 4

Bijlage 1: Registratiegegevens aanbod Welzijn Gezondheidszorg Arbeid en tewerkstelling Onderwijs Cultuur Sport Bijlage 2: Behoefteonderzoek onderwijs Bijlage 3: Organogram

5

Hoofdstuk I: Situering van de gevangenis De gevangenis te Mechelen is een gesloten inrichting uit de 19de eeuw met een typische panopticon structuur en heeft een zogenaamd cellulair regime waar het merendeel van de gedetineerden voornamelijk op cel vertoefd. De inrichting is bestemd voor 72 mannelijke gedetineerden. Het dagelijks bevolkingsaantal schommelt evenwel tussen 100 en 120 gedetineerden. De gevangenis te Mechelen functioneert vooral als arresthuis voor het gerechtelijk arrondissement Mechelen. Zij maken dan ook meer dan de helft uit van de totale gedetineerdenbevolking. Naast de voorlopig gehechten verblijven hier ook veroordeelden die tot een vrijheidsstraf werden veroordeeld waarvan een grote meerderheid van recidivisten met een problematisch detentieverloop en/of met straffen van 3 tot 5 jaar. Voor de uitbouw van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod is het belangrijk een duidelijker beeld te hebben van de gedetineerdenpopulatie, een grondige doorlichting van de gedetineerdenpopulatie is een uitgangspunt voor de verdere uitbouw van het hulpen dienstverleningsaanbod. In maart 2009 werd een grondige doorlichting van de gevangenispopulatie opgemaakt door de beleidsmedewerker en de organisatie ondersteuner. De gegevens voor de doorlichting van de gedetineerdenpopulatie zijn op twee manieren verkregen. Enerzijds door drie maal per maand een steekproef te nemen, d.w.z. systematisch gegevens via het computersysteem Access1 te genereren. Anderzijds door middel van een eenmalige telling (9 februari 2009) van gegevens te vinden in SIDIS 2 het computerprogramma van de dienst griffie . Een aantal van deze gegevens zijn afkomstig van officiële documenten (“bevel tot aanhouding”), enkele andere zijn mondeling medegedeeld door de gedetineerde zelf. Hiermee wordt rekening gehouden omwille van de betrouwbaarheid. Samenvattend spreken we van:  De grootste groep gedetineerden ( 53%) zijn de mensen in voorlopige hechtenis. Zij zitten opgesloten in afwachting van hun proces.  Daarnaast ook een grote groep veroordeelden waarbij vooral de groep veroordeelden met straffen langer dan 5 jaar het sterkst aanwezig is.  Veelal Belgen (meer dan de helft 57%), daarnaast ook een grote groep Marokkanen.  De verblijfsduur van de beklaagden: van 1 tot 3 of tot 6 maanden. De verblijfsduur voor de veroordeelden van 6 maanden tot één jaar.  Veelal jonge mensen (18 – 35 jaar).  Veelal ongehuwd, maar wat dit in praktijk betekent is niet duidelijk. Iemand kan samenwonend zijn, bij de ouders inwonen, alleen wonen, etc.  Geen kinderen of eerder kleinere gezinnen.  Hoofdzakelijk woonachtig in het gerechtelijk arrondissement van Mechelen. 1

Access is een computerprogramma van Justitie waarin verschillende gegevens van gedetineerden bewaard worden. 2 Van iedere gedetineerde wordt ook een electronisch dossier bijgehouden bij de griffie via het SIDIS programma. Daarin wordt alle informatie omtrent de gedetineerde, zijn feiten, proces, …, officiële documenten, etc. bewaard.

6



Geen beroep of zeer vaak een „praktijkgericht‟ beroep (handenarbeid, …).

Op basis van deze cijfergegevens trachten we een gevarieerd en kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod uit te werken dat toegankelijk is voor alle gedetineerden van de gevangenis van Mechelen.

7

HOOFDSTUK II: sleutelfuncties voor de coördinatie en uitbouw van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod Het uitbouwen van een hulpen dienstverleningsaanbod in een gevangenis kan niet zonder hiervoor coördinatiefuncties te voorzien. In de gevangenis van Mechelen zijn deze functies aanwezig en ingevuld door diverse personen. Voor de beleidsmatige aansturing, coördinatie en opvolging van de uitvoering van het strategisch plan wordt voorzien in een door de Vlaamse overheid gemandateerde „beleidsmedewerker‟. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de voorzieningen van de Vlaamse Gemeenschap t.a.v. de directeur van de gevangenis met het oog op een optimaal gecoördineerde programmatie en uitvoering van de hulpen dienstverlening in nauwe samenwerking met het personeel van de gevangenis. De beleidsmedewerker ontwikkelt in samenwerking met het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening een dynamische visie op de uitvoering van het strategisch plan ‟hulpen dienstverlening aan gedetineerden‟ en slaagt er in de strategische lange termijn doelstellingen van het plan te vertalen in haalbare doelstellingen op korte en middellange termijn. De beleidsmedewerker bekomt de medewerking van en bevordert de samenwerking tussen uiteenlopende voorzieningen van de Vlaamse Gemeenschap met het oog op een kwaliteitsvol en integraal hulpen dienstverleningsaanbod aan gedetineerden en hun sociale omgeving. Voor de gevangenis van Mechelen is dit 1VTE

Een efficiënte organisatorische onderbouwing van de hulpen dienstverleningsinitiatieven in de gevangenissen is een zeer belangrijke factor voor het welslagen van het strategisch plan. De dienst Justitieel Welzijnswerk (JWW) van CAW Het Welzijnshuis bouwt in de gevangenis van Mechelen trajectbegeleiding uit en biedt op een structurele wijze ondersteuning aan de uitbouw van het Strategisch Plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Hiervoor stelt JWW ½ VTE (19u) organisatieondersteuner ter beschikking en 2 VTE trajectbegeleiders. Voor beide functies, organisatieondersteuner en trajectbegeleider, werd in 2009 een visietekst ontwikkeld en een opdrachtomschrijving. De Vlaamse overheid erkent en subsidieert organisaties die hulpen dienstverlening aanbieden aan gedetineerden op diverse domeinen m.n. onderwijs, sport, cultuur, welzijn, gezondheid en werkgelegenheid. Om het aanbod op deze domeinen uit te bouwen zijn er coördinatiefuncties voorzien. Voor onderwijs een ½ VTE onderwijscoördinator Voor sport een 1/5 VTE sportfunctionaris Voor cultuur een 1/5 VTE sociaal cultureel werker Voor welzijn een ½ VTE teamverantwoordelijke Voor arbeid en tewerkstelling een 1/5 VTE detentieconsulent Al deze mensen samen zorgen voor de uitbouw van het hulpen dienstverleningsaanbod in de gevangenis van Mechelen. 8

HOOFDSTUK III: uitbouw van een kwalitatief aanbod Inleiding Binnen dit derde hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van het bestaande hulpen dienstverleningsaanbod. Per domein worden de belangrijkste realisaties van 2009 benoemd. De structurele knelpunten en aanbevelingen worden eveneens beschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten die gebeurden in de gevangenis van Mechelen in 2009 is als bijlage (fiches activiteiten) terug te vinden. Hierbij zijn ook de kwantitatieve gegevens opgenomen. 3.1.Welzijn 3.1.1. Algemeen aanbod: Het team Justitieel Welzijnswerk (JWW) maakt deel uit van CAW Het Welzijnshuis. JWW werkt mee aan de uitbouw van het strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden in de vorm van trajectbegeleiding en organisatie ondersteuning. . Justitieel Welzijnswerk verzekert een individuele trajectbegeleiding in de gevangenis van Mechelen. De trajectbegeleiders organiseren naast een proactief aanbod, onthaal- en begeleidingsgesprekken, zowel in de gevangenis voor de gedetineerden als buiten de gevangenis voor de directe sociale omgeving en voor ex-gedetineerden, in het kader van de vroeghulp en de nazorg. Naast de trajectbegeleiding zorgt JWW voor een degelijke organisatorische onderbouwing van de globale Vlaamse hulpen dienstverlening. De organisatie ondersteuner heeft enerzijds tot taak om het hulpen dienstverleningsaanbod in de gevangenis organisatorisch te ondersteunen. Anderzijds dient de organisatie ondersteuner organisaties te sensibiliseren hun aanbod binnen te brengen in de gevangenis. Teneinde dit te realiseren is een constructieve samenwerking met de beleidsmedewerker, de Vlaamse en justitiële partners cruciaal. Het team JWW bestaat uit een teamverantwoordelijke, een organisatie ondersteuner en vier trajectbegeleiders. Alle medewerkers bij JWW werken halftijds (19u). Voor beide functies, organisatieondersteuner en trajectbegeleider, werd in 2009 een visietekst ontwikkeld en een opdrachtomschrijving. Deze documenten werden afgestemd met de verschillende partners.

9

3.1.2. Gerealiseerde initiatieven 2009: Concrete realisaties 2009: JWW Door de komst van het Strategisch Plan in 2008 werd de overlegstructuur in de gevangenis vastgelegd binnen de structuur van het Planningsteam Maatschappelijke dienstverlening. Justitieel Welzijnswerk is binnen deze structuur trekker van de werkgroep welzijn en gezondheid. Deze werkgroep heeft als opdracht om de noden en de activiteiten binnen de domeinen Welzijn en Gezondheid te inventariseren en te organiseren. Naast deze voorzittersrol neemt Justitieel Welzijnswerk ook deel aan de Bovenlokale Stuurgroep, het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening, het Structureel Overleg, het cliëntoverleg en het overleg van de Vlaamse Gemeenschap. Vanuit de gevangenis heeft Justitieel Welzijnswerk in 2009 meegewerkt aan Bakpop, aan de sensibilisatieactie intrafamiliaal geweld en aan de vorming Anders Bekeken.

Concrete realisaties 2009: Trajectbegeleiding (TB) Trajectbegeleiding voorziet in individuele gesprekken met (ex) gedetineerden en hun directe sociale omgeving. Door het vertrek van een collega in juli 2009, werd het aanbod voor de sociale omgeving een gedeelde opdracht van CAW Het Welzijnshuis. Dit aanbod werd namelijk vanaf juli 2009 verzekerd door de diensten Algemeen Welzijnswerk (AWW). De diensten Algemeen Welzijnswerk hebben een aanbod dat geografisch dichter bij de mensen wordt georganiseerd. CAW Het Welzijnshuis heeft vestigingen van AWW in Heist-Op-Den-Berg, Mechelen, Lier, Willebroek en Boom. Vanaf juni 2009 werd het aanbod trajectbegeleiding aan gedetineerden bijgehouden in het GOS (Gedetineerden Opvolgsysteem). Omdat dit elektronisch registratiesysteem recent is opgestart, wordt het GOS geconfronteerd met een aantal kinderziektes. Hierdoor zijn de cijfers van Justitieel Welzijnswerk onvolledig. Volgens de registratie in het GOS heeft Justitieel Welzijnswerk 152 cliënten onthaald in 2009 en werden er 19 begeleidingen opgestart. Vanuit de gezamenlijke opdracht die JWW deelt met de justitiële partners, is het voor de trajectbegeleiders cruciaal om concreet af te stemmen met de Psychosociale Dienst. Hiertoe wordt er wekelijks een cliëntoverleg georganiseerd.

Concrete realisaties in 2009: organisatie ondersteuner (OO) Justitieel Welzijnswerk zorgt voor een degelijke organisatorische onderbouwing van de globale Vlaamse hulpen dienstverlening in de gevangenis. Dit betekent ondermeer: - Concrete ondersteuning van de organisaties die hulpen dienstverlening aanbieden (onthaal en introductie in de gevangenis, zorgen voor de nodige praktische en 10

technische werkingsfaciliteiten, methodische ondersteuning, bekendmaking van het aanbod, afstemming op penitentiaire vereisten op het vlak van infrastructuur, regime, personeel en veiligheid); - bijdragen tot de uitbouw en ondersteuning van een netwerk van personen en voorzieningen die willen meewerken aan de hulpen dienstverlening aan gedetineerden en hun directe sociale omgeving; - een goed inzicht verwerven en behouden in de vragen en verwachtingen van gedetineerden en hun directe sociale omgeving en aangepaste methodieken ontwikkelen voor de informatie, rekrutering en opvolging van de deelnemers; - in nauwe samenwerking met de beleidsmedewerker bijdragen tot de planning, de praktische organisatie en de evaluatie van de hulpen dienstverleningsactiviteiten in de gevangenis, en aanspreekbaar zijn voor alle vragen, suggesties en kritieken m.b.t. de organisatie van de hulpen dienstverlening en rapporteren over de uitvoering van de organisatieopdracht aan de beleidsmedewerker Concreet heeft de organisatie ondersteuner in 2009 rond vier domeinen gewerkt: 1) Wat betreft het onthaal heeft de organisatie ondersteuner een ontwerp gemaakt van een domeinoverschrijdende onthaalbrochure voor nieuwe medewerkers. Deze brochure schetst het leven in de gevangenis voor de nieuwe aanbodverstrekkers en geeft hen houvast tijdens hun start. 2) De volgende acties werden gerealiseerd met betrekking tot de bekendmaking: -

tijdige en correcte bekendmaking van het aanbod nastreven uniforme procedure uitwerken voor de deelnemerslijsten inplannen van activiteiten en het beheer van de activiteitenagenda ontwikkelen van een draaiboek voor de bekendmaking van activiteiten aanbod afstemmen op het vlak van veiligheid, personeel, infrastructuur, uurroosters, gedetineerdenregime, . . . de activiteitenkalender ter beschikking stellen van Justitie ter beschikking stellen van de deelnemerslijsten voor de penitentiaire beambten en dit in een gedeelde taak met de domeinverantwoordelijken

3) Met betrekking tot de opvolging en de evaluatie: -

Ontwerp van een uniform evaluatiedocument voor het aanbod aanwezigheidslijsten

4) De noden en de behoeften van gedetineerden is een voortdurend aandachtspunt voor de organisatie ondersteuner. Daarom is het belangrijk een realistisch beeld te hebben van de gedetineerde aan de hand van een populatieschets.

Voor de registratie in het GOS( gedetineerdenopvolgsysteem) werd er vanuit de organisatie ondersteuner gestart met het ingeven van de eerste activiteiten.

11

3.1.3. Prioriteiten 2010: Prioriteiten 2010: JWW Afstemming met de verschillende Vlaamse en Justitiële partners blijft een aandachtspunt in 2010. JWW zal de voorzittersrol op zich blijven nemen voor de Werkgroep Welzijn en Gezondheid. In 2010 staat de volgende prioriteiten op de agenda: -

Het project re-integratie van ex-gedetineerden De opstart van het aanbod van CGG de Pont De verslavingsproblematiek Zedendelicten Zelfmoord en depressie Agressie

De registratie in het GOS is een blijvend aandachtspunt voor JWW, ook in 2010. Er zijn nog verschillende aanpassingen gepland betreffende het GOS. Teneinde correcte cijfers te bekomen, is het belangrijk om deze nieuwe ontwikkelingen op de voet te volgen.

Prioriteiten 2010: TB De individuele trajectbegeleiding zal verder worden uitgebouwd, zowel binnen de gevangenis als buiten. In 2010 starten er twee nieuwe trajectbegeleiders. Deze nieuwe collega‟s zullen moeten worden ingewerkt. Het Herstelfonds zal worden opgestart in de gevangenis van Mechelen. Hiervoor zal JWW samenwerken met verschillende partners. Prioriteiten voor 2010: Organisatie ondersteuner In 2010 willen we vanuit JWW een bevraging organiseren van de Vlaamse Partners en de beleidsmedewerker over de opdracht van organisatie ondersteuner teneinde de opdracht van de OO efficiënt en realistisch in te vullen. Daarnaast volgt de organisatie ondersteuner maximaal de verschillende werkgroepen en de PMD overlegstructuur. Een fysieke bijdrage is spijtig genoeg niet altijd mogelijk gezien de beperkte personeelsbezetting. De organisatie ondersteuner engageert zich in 2010 tevens om een werkgroepje te trekken dat als doel heeft om de noden en de behoeften van de gedetineerden te inventariseren. Om een aanbod op maat van de gedetineerden te bieden is het cruciaal voldoende zicht te hebben op de noden en de verwachtingen van de gedetineerden. 12

Aangezien er soms onduidelijkheid is over de opdracht van de organisatie ondersteuner, zal er vanuit JWW de nodige communicatie worden georganiseerd met de verschillende Vlaamse en Justitiële partners. 3.1.4. Structurele knelpunten – aanbevelingen: Justitieel Welzijnswerk kende ook in 2009 een enorme werkdruk. De nood in de gevangenis maar ook daarbuiten blijft enorm hoog. Gezien de hoge populatie anderstaligen werkt Justitieel Welzijnswerk regelmatig met tolken. In 2009 kreeg Justitieel Welzijnswerk het signaal dat de tolkenpool van de Stad Mechelen zou worden stopgezet. Voor een werking als Justitieel Welzijnswerk betekent dit een enorm verlies. De technische faciliteiten in de gevangenis maken de werkomstandigheden niet altijd even makkelijk. Zo hebben de vier trajectbegeleiders slechts één telefoon ter beschikking. De communicatie met Justitie verloopt niet altijd even makkelijk. Het is echter uitermate belangrijk dat er blijvend wordt geïnvesteerd in een constructieve dialoog.

3.2. Gezondheidszorg 3.2.1 Algemeen aanbod: Het CGG De Pont is een tweedelijnsvoorziening in de geestelijke gezondheidszorg die erkend en gesubsidieerd wordt door de Vlaamse Gemeenschap. Vanuit vestigingsplaatsen te Boom, Lier en Mechelen en een antennepost te Heist-op-den-Berg biedt het preventie en ambulante hulpverlening voor zowel kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen met psychologische problemen en psychiatrische stoornissen. De hulpverleningsteams zijn multidisciplinair samengesteld met o.a. psychiaters, psychologen, maatschappelijk werkers, logopedisten, ... . Alle medewerkers zijn gebonden aan het beroepsgeheim en behandelen informatie met respect voor de privacy. Het forensisch team staat in voor de individuele, delictgerichte begeleiding van justitiecliënteel, zowel in het kader van een door Justitie opgelegde voorwaarde (of verplichte begeleiding) als op vrijwillige basis. Het forensisch team is gecentraliseerd in Mechelen (aanwezigheid gevangenis, JWW, …), doch behandeling en hulpverlening kan gebeuren in elke vestiging. Samenstelling forensisch team: - Psychiater (8u) - Psychologe (38u) - Maatschappelijk werkster (12u) - Criminologe (19u), strategisch plan - Maatschappelijk werkster (19u), strategisch plan

13

3.2.2 Gerealiseerde initiatieven: Aanbod strategisch plan In het kader van het strategisch plan begeleidt het forensisch team in aanvang twee groepsvormingen: één rond agressiebeheersing in de (ex-) relatie en één rond agressiebeheersing in het algemeen. Deze deelname is op vrijwillige basis. Individuele begeleiding op het CGG tijdens de detentie is mogelijk op vrijwillige basis, via uitgangsvergunning of penitentiair verlof. Dit is mogelijk vanuit alle gevangenissen in Vlaanderen. Seksueel delinquenten kunnen tijdens detentie op vrijwillige basis via uitgangsvergunningen of penitentiair verlof deelnemen aan de groep hervalvoorkoming. Binnen de gevangenis is het onmogelijk een aanbod voor seksueel delinquenten uit te bouwen door de onveiligheid vanwege de huidige lokale gevangeniscultuur. Beleid naar de gedetineerden toe: Gedetineerden nemen op vrijwillige basis deel aan het groepsaanbod in de gevangenis, ook wanneer zij niet voor dit soort feiten gedetineerd te zijn, maar erkennen op dit punt een probleem te ondervinden. Attesten van aanwezigheid worden afgeleverd. Er is geen inhoudelijke rapportage voorzien naar de verwijzende instantie. Profilering van CGG: Stand van zaken 2009/gerealiseerde doelstellingen: -

Doorlichting van het profiel van de gedetineerden in Mechelen. Inventaris van het huidig aanbod op het vlak van hulpen dienstverlening in de gevangenis van Mechelen. Algemene vorming zelfmoordpreventie voor JWW en PSD: 3 vormingsdagen voorjaar 2009. Medewerking behoefte-onderzoek van de gedetineerden in de gevangenis van Mechelen. Realisatie van draaiboek voor groepsaanbod „agressiebeheersing in een (ex-)relatie‟. Evaluatie van forensisch post-penitentiaire werking CGG. Opmaak folder m.b.t. groepsaanbod (ex-)partnergeweld. Geregeld overleg van het CGG met LDSG en HSD rond seksueel delinquenten. Consultfunctie naar de eerste-lijnsdiensten toe (JWW dienst gevangenis): individuele begeleiding van niet-geselecteerden voor de groepswerking, intervisie, advies, … . Doorverwijzing van naastbestaanden naar het CGG wanneer een tweedelijnsproblematiek wordt verondersteld.

14

3.2.3. Prioriteiten 2010: -

Planning van vorming voor het gevangenispersoneel/ JWW rond afgesproken thema‟s, o.a. agressieproblematiek, zelfmoord, depressie, psychopathologie, … . Uitbouw van de individuele consultaties voor gedetineerden (najaar 2010). In eerste fase voor de deelnemers aan de groepswerkingen. Kortdurend groepsaanbod rond partnergeweld (23 februari - 23 maart 2010) (2u/week gedurende 5 weken). Consultfunctie naar eerstelijnsdiensten (JWW). Draaiboek voor groepsaanbod rond „agressiebeheersing‟. Kortdurend groepsaanbod rond agressie start mei 2010. Overleg met JWW ter afstemming en stroomlijning individuele opvolging gedetineerden. Continuering en verdere implementatie van het CGG-aanbod.

3.2.4 Structurele knelpunten – aanbevelingen De oorspronkelijk in dienst genomen medewerker van het Strategisch Plan heeft na een inloopperiode van 6 maanden ontslag genomen waardoor er geen continuïteit kon gegarandeerd worden van juni tot oktober 2009. Sinds oktober 2009 zijn er 2 nieuwe halftijdse medewerkers in dienst. Door het wegvallen van coördinatie vanuit de CGG-koepels is er een gebrek aan bovenlokale uniformiteit wat betreft duidelijke taakafbakening. Daardoor is er op lokaal niveau versnippering en teveel heterogeniteit

3.3. Arbeid en tewerkstelling 3.3.1 Algemeen aanbod: De VDAB staat werkzoekenden bij in hun zoektocht naar een passende en geschikte job. Ook gedetineerden in Vlaamse gevangenissen hebben recht op een deskundige begeleiding naar werk op het moment dat hun invrijheidsstelling in zicht is. De begeleiding past in het strategisch plan van de Vlaamse overheid. Dit plan waarborgt de hulpen dienstverlening voor gedetineerden en hun naaste omgeving. 3.3.2 Gerealiseerde initiatieven: Sinds 2008 is VDAB opnieuw actief in de gevangenis van Mechelen: aanvankelijk werd geopteerd voor 2 keer een halve zitdag per maand, sinds september 2009 is de aanwezigheid, afhankelijk van de ontvangen aanvragen, uitgebreid naar één dag per week. Deze uitbreiding is gepaard gegaan met een geleidelijke verruiming van het dienstverleningsaanbod. VDAB doet zowel aan basisdienstverlening als aan trajectbegeleiding.

15

Vormen van basisdienstverlening kunnen zijn: inschrijving als werkzoekende bij VDAB, het activeren en optimaliseren van het werkzoekendendossier, informatie geven over de arbeidsmarkt met een duiding van de opportuniteiten, uitleg op maat over tewerkstellingsmaatregelen en het externe aanbod van de VDAB. Informatie over geschikte opleidingen. Trajectbegeleiding houdt onder meer in: intakes doen, trajecten naar werk bepalen via het vastleggen van een stappenplan en de opmaak van een trajectovereenkomst tussen de VDAB en de klant. Kortom de consulent stippelt met de gedetineerde, die binnen afzienbare tijd de gevangenis kan verlaten, een praktisch haalbare weg naar de arbeidsmarkt uit en ondersteunt de gedetineerde bij de stappen die gezet worden om dit doel te bereiken. Vanuit haar regie-opdracht werkt de VDAB in het kader van het “Aan de bak”-programma ook samen met Vokans, wat voluit staat voor vormings- en opleidingskansen (voor kansengroepen). Via het twee weken durende collectief aangeboden wegwijzerproject van Vokans verwerven gedetineerden een beter inzicht in hun interesses, competenties en vaardigheden, opleidingsnoden, … . De door Vokans geformuleerde adviezen vormen vaak de basis voor de start van een geïndividualiseerd traject. Diverse zaken uit het groeipad 2008-2009 zijn in de loop van 2009 ook effectief gerealiseerd: de VDAB heeft in het gesprekslokaal een netwerkverbinding verkregen waardoor de voortgang van het traject onmiddellijk kan geregistreerd worden in het VDAB-dossier en relevante zaken kunnen opgezocht worden, de communicatie over het VDAB-aanbod gebeurt op een transparante wijze, de behaalde getuigschriften van de opleidingen, gegeven door onderwijs, krijgen een vertaling in het VDAB-dossier en zijn dus raadpleegbaar voor werkgevers, de afstemming met het aanbod van partners is geoptimaliseerd, de samenwerking met PSD is verder gestroomlijnd, … . In 2009 heeft de VDAB 37 trajecten opgestart waarvan 15 via wegwijzer en zijn er 179 individuele gesprekken gevoerd met 78 gedetineerden. 3.3.3 Prioriteiten voor 2010: Tenslotte is eind 2009 naar aanleiding van een Vesoc-oproep het ingediende diversiteitsproject goedgekeurd. Deze goedkeuring opent perspectieven om verder te streven naar een integraal traject voor elke gedetineerde met, in functie van de noden, mogelijkheden tot opstart van een screening, sollicitatietraining en jobcoaching voor gedetineerden die arbeid verrichten. De directie van de gevangenis zal samen met RESOC (Regionaal Sociaal Overlegcomité), VDAB en andere partners in het voorjaar 2010 deze stappen verder concretiseren.

16

3.4. Onderwijs 3.4.1 Algemeen aanbod: Het onderwijsaanbod in de gevangenis van Mechelen is voor de komst van de Vlaamse Gemeenschap in de loop van de jaren gegroeid uit rechtstreeks overleg tussen de onderwijspartners (voornamelijk CVO Meviza, in beperkte mate CBE Open School) en de gevangenisdirectie. Het aanbod werd bepaald aan de hand van een soort van „trial and error‟ – methode. Dit resulteerde in een betrekkelijk groot en constant onderwijsaanbod dat verscheidene jaren liep toen de Vlaamse Gemeenschap in 2008 neerstreek in de gevangenis. Bij het justitiepersoneel was in de loop van die jaren een relatief breed draagvlak gecreëerd voor onderwijs. Het onderwijsaanbod 2008-2009 verliep nog volledig in deze traditie, en het aanbod van de eerste jaarhelft van 2009 moet dan ook in dit licht bekeken worden (zie bijlage 2).

3.4.2 Gerealiseerde initiatieven: Behoeftedetectie en groepsaanbod onderwijs Het Consortium volwassenenonderwijs Samen Stromen, dat eind 2008 zijn stek kreeg in de gevangenis, heeft als specifieke opdracht om in samenwerking met de onderwijspartners een onderwijsaanbod te realiseren dat zoveel mogelijk op de noden en behoeften van de gedetineerden gestoeld is. Inzicht in deze noden en behoeften is dan ook van groot belang. Op 1 april 2009 werd in het kader hiervan voor de eerste keer een behoefteonderzoek uitgevoerd in de gevangenis van Mechelen. Er werd tevens gepeild naar de tevredenheid over het aanbod van het schooljaar 2008-2009. Uit deze peilingen kwam zeer interessante informatie naar voren, maar de methodiek van het onderzoek en de kwaliteit van bepaalde gegevens waren niet steeds voldoende. We streven er dan ook naar om in 2010 het behoefteonderzoek te verfijnen. Bovendien zou het zinvol zijn om het uit te breiden naar de andere domeinen van de Vlaamse Gemeenschap. Hiervoor werd een werkgroep noden en behoeften opgestart waaraan de meeste domeinen deelnemen. De werkgroep is een eerste keer samengekomen op 18 maart 2010. De resultaten van het behoefteonderzoek van 1 april 2009 (zie bijlage 1) vormden de basis voor het vernieuwde onderwijsaanbod van 2009-2010 (zie bijlage 1). De volgende vaststellingen kwamen uit het onderzoek naar voren: -

Het bestaande aanbod werd over het algemeen positief geëvalueerd Er was vraag naar praktische en/of beroepsgerichte opleidingen Er was vraag naar eigentijdse ICT-cursussen zoals videobewerking en digitale beeldbewerking Hoewel het aantal vaders onder de gedetineerden tot 1 op 3 beperkt is, was er een betrekkelijk grote vraag naar een cursus rond opvoeding Er was vraag naar een avondaanbod Er was vraag naar attestering van de cursussen (een groot deel van de cursussen werd reeds geattesteerd, voor een stuk is dit dus een probleem van duidelijke communicatie)

17

Op basis van deze vaststellingen werd er besloten om voor het onderwijsaanbod van 20092010 te vertrekken vanuit het bestaande, historisch gegroeide aanbod, en hieraan enkele wijzigingen toe te voegen. Dit resulteerde in de volgende aanpassingen: 1. Een praktische cursus: Basis schilderen behangwerk Een cursus „Basis schilderen behangwerk‟ werd als proefproject aan het onderwijsaanbod toegevoegd. In september 2009 werd dan ook voor de eerste keer een (module van) een beroepsgerichte opleiding in de gevangenis van Mechelen ingericht. Dit impliceert dat naast de inrichting van de cursus zelf, ook een hele aanpassing aan de infrastructuur gerealiseerd werd. Er werd een lokaal, voorheen gebruikt als vestiaire, geschikt gevonden voor onderwijs en in nauwe samenwerking tussen Justitie en Vlaamse Gemeenschap werd dit lokaal omgetoverd tot een tijdelijk schildersatelier met als definitieve bestemming „polyvalent leslokaal‟. Om dit te realiseren kon de Vlaamse Gemeenschap rekenen op financiering van de Centrale Dienst voor regie van de gevangenisarbeid CDRGA (Justitie), een extra tijdsinvestering van de nieuwe onderwijspartner CVO Scholengroep 5, en de bereidwillige medewerking van de gevangenisdirectie en de technische dienst van de gevangenis. Het project werd na afloop positief geëvalueerd en zal naar volgend schooljaar toe minstens behouden, en bij voorkeur verder uitgebreid worden met een vervolgmodule. 2. Werknemersattest: VCA (veiligheid op de werkvloer) Hoewel de cursus VCA uit het behoefteonderzoek niet naar voren kwam, werd er toch besloten om deze beroepsgerichte module aan het onderwijsaanbod 2009-2010 toe te voegen. Het is een korte cursus die een direct effect heeft op de weerbaarheid van de cursisten op de arbeidsmarkt. Heel wat werkgevers in verschillende sectoren vragen immers van hun werknemers dat ze het attest behalen. Indien ze het attest reeds op zak hebben is dit een troef tijdens sollicitaties. Het sluit verder aan bij de idee om een beroepsgerichte module in de gevangenis in te richten. De cursus VCA is gepland in het voorjaar van 2010. Voor de komende schooljaren zal er getracht worden om de cursus VCA telkens in te plannen gelijklopend met of aansluitend aan de praktische, beroepsgerichte modules. 3. Een geattesteerde cursus Engels De cursus Engels in de gevangenis werd in het verleden aangeboden door leden van het Beschermcomité Mechelen, en werd bijgevolg ook niet officieel geattesteerd. Nochtans bleek deze module uit het behoefteonderzoek net één van de meest gevraagde cursussen te zijn. Er werd besloten om een module Engels ingericht door het CVO in te plannen, zodat hiermee verder voldaan werd aan de vragen van de gedetineerden rond attestering. De cursus vond plaats in het najaar van 2009 en kende een redelijk succes. De grote niveauverschillen tussen de cursisten blijken hier echter wel een probleem. 4. Een cursus ‘Kinderen opvoeden’ Uitgaande van de behoefte van de gedetineerde vaders werden afspraken gemaakt met CBE Open School rond het aanbieden van een cursus kinderen opvoeden. Deze cursus werd ingepland in het najaar van 2009 en kende niet zozeer een kwantitatief dan wel een kwalitatief succes. Zowel aanbieder als cursisten waren bijzonder tevreden over de 18

cursus en de resultaten. Omwille van de specificiteit van de inhoud werd wel beslist om te bekijken of deze cursus voortaan ondergebracht kan worden in de werkgroep „affectieve relaties‟ (Justitie), zodat hij in de planning beter afgestemd kan worden op andere activiteiten naar vaders toe. 5. ICT-cursus: videobewerking Er werd beslist om een cursus videobewerking in te plannen in het aanbod van 20092010. Uit de volgens het behoefteonderzoek succesvolle ICT-cursussen die niet in het bestaande aanbod zaten, zoals digitale beeldbewerking, videobewerking, Access, netwerken en webdesign, werd gekozen voor de cursus videobewerking. De belangrijkste reden hiervoor was de link die deze cursus heeft met het project Jail-TV in de gevangenis van Mechelen (begeleid door de sociaal-cultureel werker). Door middel van deze module kunnen nieuwe deelnemers aan dit project ingewijd worden in de knepen van het vak. Bovendien creëren we een mogelijkheid voor de reeds geëngageerde deelnemers van Jail-TV om hun verworven kennis te attesteren. De cursus is gepland in het voorjaar van 2010. 6. NT1: Nederlands voor Nederlandstaligen Uit het (schriftelijke) behoefteonderzoek bleek dat de lees- en schrijfvaardigheden van de gedetineerden niet optimaal zijn, iets wat ook daarvoor al zo werd aangevoeld, maar nog niet werd aangetoond. Er werd dan ook besloten om een cursus NT1 in te richten, hoewel dit niet direct beantwoordt aan een zelf geformuleerde behoefte. De cursus is gepland voor het voorjaar van 2010. Deze uitbreiding van het onderwijsaanbod bracht de samenwerking met twee nieuwe onderwijspartners met zich mee: CVO Scholengroep 5 (basis schilderen behangwerk) en CBE Open School (VCA, kinderen opvoeden en NT1). Wij hopen in de toekomst structureel met beide partners te kunnen blijven verder werken. In het voorjaar van 2010 zal het gewijzigde aanbod grondig geëvalueerd en verder aangepast en geoptimaliseerd worden. Deelname aan het onderwijsaanbod In 2009 werden er 232 inschrijvingen geregistreerd voor het groepsaanbod in de gevangenis van Mechelen. 99 van deze inschrijvingen resulteerden in een officieel (deel)attest. Gezien de gemiddelde dagpopulatie van 112 kunnen we stellen dit cijfer erg hoog ligt. Het is echter moeilijk te bepalen hoe groot het percentage cursisten bedraagt onder alle gedetineerden, omdat velen zich voor verschillende cursussen inschrijven. Eén gedetineerde staat dus vaak voor meerdere inschrijvingen en attesten. Op basis van de resultaten van het behoefteonderzoek in april en de attesten behaald tijdens de eerste jaarhelft van 2009, kunnen we echter vaststellen dat in deze periode ongeveer 1 op 4 gedetineerden zich inschreef voor een groepsles en een attest behaalde. In die cijfers zitten echter ook de cursisten vervat die niet slaagden en enkel een aanwezigheidsattest ontvingen, of degenen die niet in een erkend aanbod zaten van het CVO. We kunnen uit de cijfers wel concluderen dat het cursusaanbod voldoende interesse wekt en ook betrekkelijk rendabel is. Gemiddeld schrijven er zich 15,4 gedetineerden in per cursus, en worden er 6,6 officiële attesten uitgereikt. Met andere woorden per ingerichte cursus schrijft 1 op 7 gedetineerden zich in en behaalt meer dan 1 op 20 gedetineerden een attest. Vooral het inschrijvingscijfer ligt erg hoog. De uitval tijdens de cursussen kan teruggebracht worden naar de volgende oorzaken: 19

-

Invrijheidsstelling Transfer Werk gevonden in de gevangenis Ongemotiveerd / gebrek aan engagement Op de wachtlijst blijven staan / te laat inschrijven Tuchtmaatregelen opgelegd door Justitie

Individuele onderwijstrajectbegeleiding Naast behoeftedetectie en de uitbouw/optimalisatie van het onderwijsaanbod in de gevangenis, heeft het consortium ook een specifieke opdracht omtrent de onderwijstrajectbegeleiding van de gedetineerden. Op dit vlak is er vooral wat betreft administratieve ondersteuning een grote vooruitgang geboekt in het werkjaar 2009. Er werd in samenwerking met CVO Meviza, de grootste aanbodverstrekker in de gevangenis, een database opgesteld waarin de trajectbegeleiding van de gedetineerden stap voor stap kan worden geregistreerd. De database werd begin 2009 stapsgewijs in gebruik genomen en vanaf september 2009 werd de volledige trajectbegeleiding erin geregistreerd. De database is een enorme vooruitgang voor de efficiëntie van de trajectbegeleiding, het analyseren van gegevens hieromtrent en het rapporteren van deze gegevens. Een groot nadeel aan deze database is dat ze niet op punt staat en het consortium ook niet de middelen heeft om dit alsnog te doen. Wij zien een belangrijke mogelijkheid in het GOS, waarin een vorm van registratie van individuele onderwijstrajectbegeleiding zou kunnen opgenomen worden, idealiter door het in te bedden in een specifiek OC-profiel (onderwijs profiel) in het GOS. Uit de gegevens van de database onderwijs voor 2009 (zie bijlage 1) volgen onderstaande vaststellingen en conclusies: - 220 gedetineerden komen in contact met onderwijs op een gemiddelde dagpopulatie van 112 gedetineerden en een gemiddelde verblijfsduur van 3 tot 6 maanden. Dat wil dus zeggen dat het gros van de gedetineerden in contact komt met onderwijs. - Er hebben in totaal 515 geregistreerde contactmomenten plaatsgevonden, waarvan 29 % gesprekken en 71 % schriftelijke communicatie. Uit de cijfers van na 1 september 2009 (vanaf toen werd de database volledig bijgehouden) blijkt dat het percentage gesprekken een stuk hoger ligt (38 %). Ofwel is het aantal gesprekken dus gestegen in de tweede jaarhelft, ofwel moet het cijfer over het hele jaar hoger liggen (verhoging is dan terug te brengen op een meer accurate registratie in de tweede jaarhelft). - Over het hele jaar spreken we van een gemiddelde van 3 contactmomenten per geregistreerde gedetineerde. Hieruit zou kunnen geconcludeerd worden dat de werkelijke trajectbegeleiding erg beperkt blijft, en de meeste gedetineerden sporadisch inschrijven voor groepslessen of sporadisch om informatie vragen. Omwille van de korte gemiddelde verblijfsduur van de gedetineerden (3 tot 6 maanden) is trajectbegeleiding ook niet evident. Toch is dit een werkpunt voor volgend jaar. - De initiatiefnemers voor de contactmomenten zijn bijna uitsluitend de onderwijscoördinator en de gedetineerden zelf. Er zouden echter veel meer gedetineerden moeten zijn die zich aanmelden via andere kanalen (PSD, trajectbegeleiders, PB‟s, andere). Ofwel wordt dit niet geregistreerd, ofwel gebeurt het te weinig. Dit is een aandachtspunt voor volgend jaar.

20

-

Het onderwerp van de communicatie met de gedetineerden varieert zeer sterk naar gelang het om schriftelijke of mondelinge communicatie gaat. De schriftelijke communicatie gaat hoofdzakelijk over de groepslessen (aanvragen tot inschrijving, aankondiging startmomenten, mededeling examenresultaten, wegvallen van lessen, …). Bij de mondelinge communicatie vormt eveneens het onderwerp „groepslessen‟, waaronder alle intakegesprekken, het leeuwenaandeel (57 %), maar daarnaast gaat een belangrijk gedeelte ook over het onderwijsaanbod in het algemeen (17 %), zelfstudie (12 %) of nog andere onderwerpen (12 %). Het is een positieve tendens dat deze ruimere gespreksonderwerpen vooral aan bod komen in de mondelinge communicatie.

Andere activiteiten Op 25 juni 2009 werd voor de eerste maal een proclamatie georganiseerd in de gevangenis van Mechelen voor alle gedetineerden die hadden deelgenomen aan het onderwijsaanbod. De proclamatie was een groot succes en een geslaagde afsluiter van schooljaar. Er werd besloten om halfjaarlijks een proclamatie in te richten, telkens op het einde van een semester. De tweede proclamatie is doorgegaan op 8 januari 2010.

3.4.3 Prioriteiten voor 2010: Bibliotheek Zowel vanuit de leerkrachten als vanuit de gedetineerden komt regelmatig de vraag naar boeken en/of woordenboeken. De bibliotheek is voorlopig onvoldoende uitgerust en kan niet aan de vraag tegemoet komen. Wij zijn dan ook vragende partij om de bibliotheek beter uit te rusten. Een aanzet hiervoor is reeds gegeven, in 2010 wordt de uitvoering verwacht.

Individuele leervragen Heel wat gedetineerden met individuele leervragen kunnen niet terecht in het groepsaanbod van de gevangenis. Het sluit niet aan bij hun leervraag, het stemt niet overeen met hun niveau, het past niet in hun werkschema, … . Bovendien zijn er gedetineerden die wel deelnemen aan de groepslessen maar die nood hebben aan extra begeleiding of oefening. Ook zelfstudiecursisten vallen vaak uit de boot. Zij kunnen niet of onvoldoende oefenen in een leslokaal of onder begeleiding van een leerkracht of andere deskundige. In de gevangenis van Mechelen is er onvoldoende begeleiding van individuele leervragen voorzien, enkel het Beschermcomité komt gedeeltelijk toe aan deze nood. Zij zorgen voor bijles aan analfabeten en individuele begeleiding van BIS-cursisten. Slechts een zeer klein percentage van de gedetineerden tekent echter op dit aanbod in. Het gaat in totaal om gemiddeld 2 à 3 cursisten op een gemiddelde dagpopulatie van 112. Om deze grote tekortkoming weg te werken, zijn in het najaar van 2009 de eerste stappen gezet voor een samenwerking tussen het consortium, de gevangenis, de Katholieke Hogeschool Mechelen en in latere instantie ook het Beschermcomité. Het gezamenlijke „tutoringproject‟ moet ervoor zorgen dat studenten lerarenopleiding van de hogeschool in de gevangenis gedetineerden met individuele leervragen komen begeleiden op een wekelijkse basis. In een eerste vergadering is er tot een principieel akkoord gekomen dat er in september 2010 gestart zou worden met een proefproject. Wij hopen dat dit project het begin zal zijn van een uitgebreide werking rond individuele onderwijsbegeleiding van de gedetineerden.

21

Toeleiding anderstaligen Hoewel de cursus NT2 en de les Nederlands van het Beschermcomité redelijk veel belangstellenden trekken, worden toch heel wat anderstaligen niet aangesproken op het aanbod. Dit geldt zeker voor de anderstalige analfabeten. Het is een belangrijk werkpunt voor 2010 om de anderstaligen meer te betrekken in de communicatie en hen zo meer toe te leiden naar het onderwijsaanbod (en bij uitbreiding ook de andere activiteiten) in de gevangenis. 3.4.3 Structurele knelpunten – aanbevelingen: Infrastructuur Het informaticalokaal is een blijvend knelpunt voor onderwijs. Het lokaal is te klein (maximaal 10 cursisten) en de computers zijn verouderd. Voor informatica werken we steeds met wachtlijsten, een groter lokaal zou aan deze nood tegemoet kunnen komen. In dit kader zijn er alvast plannen om het informaticalokaal te verhuizen na het beëindigen van de renovatiewerken in het cellulair (uitgevoerd door de Regie der Gebouwen). De herinrichting van het computerlokaal in een grotere ruimte met nieuwe apparatuur is prioritair voor 2010. De veiligheid in alle leslokalen blijft ook een knelpunt. De lokalen zijn immers niet of onvoldoende uitgerust met alarmsystemen en camera‟s. De gevangenisdirectie is op de hoogte van het probleem en een oplossing is in de maak, met name als onderdeel van het zwakstroomproject. Het is voorlopig echter onduidelijk wanneer het zwakstroomproject in de gevangenis van Mechelen zal uitgevoerd worden. Ook dit is een aandachtspunt voor 2010. Regime De afstemming tussen de lessen en het regime van de gevangenis verloopt niet steeds vlot. Er het eerste probleem doet zich vooral voor tijdens de pauze. In principe mogen de cursisten het leslokaal tijdens de pauzes niet verlaten, maar er zijn (voorlopig) geen toiletten aan de lokalen. Toiletbezoek is dus onvermijdelijk. Bovendien gaan heel wat cursisten naar hun cel om te roken. Alhoewel erop gehamerd wordt dat er van de cursisten verwacht wordt dat ze zoveel mogelijk in het lokaal blijven, is er altijd wat geloop tijdens de pauzes. De gedetineerden worden door de PB‟s ook niet systematisch aangesproken wanneer ze rondlopen op de vleugels, wat het beheersen van de situatie er voor de leerkrachten niet gemakkelijker op maakt. Er bestaat ook grote onduidelijkheid over het begeleiden van de beweging op het einde van de lessen. Van de leerkrachten wordt er gevraagd dat zij het centrum verwittigen 5 minuten voor het einde van de les. Het centrum en de chefs op de vleugel zijn immers vaak niet op de hoogte van deze afspraak, en komen wat uit de lucht gevallen. Het afstemmen van het verloop van de lessen op het regime en duidelijke communicatie hierrond is een werkpunt voor 2010. Administratieve structuren centra Op dit moment worden de centra die actief zijn in de gevangenis nauwelijks ondersteund op het vlak van structurele verankering van hun aanbod in de gevangenis in hun administratieve structuren. In veel gevallen is deze verankering dan ook niet gerealiseerd. Nochtans is het in het belang van de cursist, het centrum, het consortium en de gevangenis zelf dat deze zaken in orde gebracht worden. Het gaat hier in de eerste plaats om de volgende twee zaken: -

Het aanpassen van het centrumreglement voor de cursussen in de gevangenis (of het toevoegen van een addendum hiervoor) Het opstellen en ondertekenen van samenwerkingsovereenkomsten tussen het consortium, het centrum en de gevangenis voor elke cursus 22

Het consortium neemt het voortouw om te werken aan deze structuren. Personele middelen / administratieve ondersteuning Aangezien het onderwijsaanbod in de gevangenis van Mechelen aanzienlijk aangepast en een stuk uitgebreid is ten opzichte van het schooljaar 2008-2009, wordt het als halftijdse kracht van het consortium erg moeilijk om de administratie van de lessen en de opvolging van de cursisten op een degelijke manier uit te voeren. Ook de extra administratie, zoals het in gebruik nemen van de database onderwijs en ook het GOS (wordt voorlopig niet gebruikt door het consortium) zijn hier niet vreemd aan. Bovendien is er in de gevangenis van Mechelen slechts één halftijdse organisatie ondersteuner, waarop het consortium dan ook niet kan terugvallen voor ondersteuning. Een gevolg van dit tekort aan ondersteuning is de onmogelijkheid om het onderwijsaanbod verder uit te breiden en het op de lange baan schuiven van meerdere (nochtans waardevolle) projecten. Wij zijn dan ook sterk vragende partij om de functie van organisatie ondersteuner uit te breiden in de gevangenis.

23

3.5. Sociaal – cultureel volwassenenwerk 3.5.1 Algemeen aanbod: Werkgroep sociaal-cultureel werk (SCW) De werkgroep SCW kwam vier maal bijeen in 2009. Er werd er een SWOT analyse opgemaakt over de eigen werking, waar een actieplan cultuur uit voort vloeide. Afgeleid van de SWOT analyse en het Operationeel Plan gevangenis Mechelen stelde de werkgroep een jaarplanning voor SCW 2009 op, die op enkele correcties na volledig werd gerealiseerd. Ook werd de samenstelling, de taken en het mandaat van de werkgroep in een afsprakennota vastgelegd. De werkgroep keurde het jaarverslag goed. De structuur van de werkgroep sociaal-cultureel werk werd verbeterd en er werd een eerste aanzet gegeven tot het ontwikkelen van een visie over een sociaal-cultureel basisaanbod. De samenstelling, de taken en het mandaat van de werkgroep werd vastgelegd in een afsprakennota. De sociaal-culturele medewerker van De Rode Antraciet vzw kreeg een duidelijk functieprofiel als opvolger en coördinator van cultuur in de gevangenis van Mechelen. Er werd een jaarplanning voor 2010 opgemaakt. Nieuwe voorstellen en initiatieven voor sociaal-culturele activiteiten werden opgetekend en ingepland in jaarplan 2010. Consolidatie van het Jail TV project is bereikt voor nog een bijkomend jaar.

3.5.2 Gerealiseerde initiatieven: Muzikale activiteiten Doorheen 2009 werden wekelijks drumlessen georganiseerd met een totaal van 74 lesuren onder begeleiding van Danny Van Hove (PB gevangenis Mechelen). Er namen wekelijks gemiddeld 5 gedetineerden deel. In juli en augustus 2009 werd een gedetineerdenband georganiseerd onder begeleiding van twee muzikanten. Er namen 8 gedetineerden en 2 penitentiair beambten deel. Het resultaat van deze workshop werd vertoond op Bakpop, het zomerfestival Maanrock binnen de muren (zie 2.3 ontspannende activiteiten). Creatieve activiteiten “Buurten met gedetineerden” is een stageproject van de studenten van de HIRL-hogeschool in de gevangenis van Mechelen. In samenwerking met het buurtcomité, de Vlaamse gemeenschap en de gevangenis van Mechelen werden 3 workshops georganiseerd van maart tot april 2009: een workshop schrijven met 8 gedetineerden, een workshop tekenen met 6 gedetineerden en een workshop knutselen met 9 gedetineerden. De gevangenis maakt deel uit van de Caputsteen-buurt en alsdusdanig zijn de gedetineerden dus ook echt buren. Door beide partijen met elkaar in contact te brengen wilden de studenten een aantal misvattingen van de modale burger uit de weg ruimen. Ze wilden de buurtbewoners informeren over het leven in de gevangenis en werken aan beeldvorming: gedetineerden zijn ook mensen. Hopelijk heeft dit project een dynamiek op gang gebracht die langer doorwerkt dan het project zelf. 24

Toekomstige projecten kunnen dit mee in de hand werken. Tijdens de eerste workshop werden verhalen geschreven over het leven in de gevangenis. Met tekenen en knutselen konden ze het leven in de gevangenis afbeelden. Op 7 mei, tijdens de „inkijk‟ van de HIRLhogeschool in het C.C. te Aarsschot werden de resultaten van de 3 workshops getoond aan een breder publiek met aansluitende een debat. In het panel zetelden twee PB‟s en de sociaalcultureel werker (De Rode Antraciet vzw) werkzaam in de gevangenis. In december 2009 namen De Rode Antraciet vzw en het beschermcomité het schrijfproject “Schrijven kan je overal” op in de gevangenis van Mechelen. Gedetineerden worden aangezet tot het schrijven van een gedicht, een column, een kort verhaal of een brief. Wanneer ze deze schrijfsels indienen bij Creatief Schrijven vzw, lezen en becommentariëren amateur schrijvers de teksten. De leukste teksten worden in de loop van 2010 en 2011 gepubliceerd. Deze actie loopt nog door tot juni 2010. Ontspannende activiteiten Het beschermcomité organiseerde in 2009 maandelijks een kaartavond. In de lente en zomer (gemiddeld 5 personen) lag het aantal deelnemers duidelijk lager dan in de herfst en de winter (gemiddeld 18 personen). Wekelijks op zondag vonden er in de feestzaal filmavonden plaats. Een maal per maand werd er in de plaats van een filmavond een optreden georganiseerd. Gemiddeld waren er op de filmavonden 20 gedetineerden aanwezig. Het aantal bezoekers op de optredens varieerde sterk van optreden tot optreden. Op 5 juni 2009 bracht het Koninklijk Filharmonisch orkest een bezoek aan de gevangenis van Mechelen. 60 gedetineerden en personeelsleden kwamen kijken naar hun optreden in de feestzaal. Voor de eerste maal werd Maanrock binnen de muren “Bakpop” georganiseerd in samenwerking met het comité Vispop in augustus 2009. Op vrijdag organiseerden we een BBQ met DJ, op zaterdag een optreden van een Marokkaanse band „Pita‟ en op zondag een optreden van de gedetineerdenband (zie 2.1 muzikale activiteiten) en een externe band. Alle activiteiten werden georganiseerd op de wandeling van de gevangenis. De activiteiten stonden open voor alle gedetineerden. De gemiddelde opkomst was 100 gedetineerden. Op 27 december organiseerde de redactie van Jail TV een eindejaarsactiviteit in de feestzaal voor alle gedetineerden. De redactie maakte voor de gelegenheid een speciale aflevering met een babbelbox waarin gedetineerden hun visie van kerst in de gevangenis konden delen met de andere gedetineerden en personeel binnen de gevangenis. Deze aflevering werd op groot scherm afgespeeld voor de aanwezigen. De filmvertoning werd opgevolgd door een optreden van Axl Peleman.

25

Bibliotheek Voor de komst van het strategisch plan was er in de gevangenis van Mechelen geen uitgebreide bibliotheekvoorziening. Voor Justitie was de uitbouw van een toegankelijke bibliotheek dan ook een prioritair actiepunt. In 2009 werd vooral inspanningen gedaan om werkingsmiddelen voor de gevangenisbibliotheek te voorzien. Een samenwerkingsovereenkomst met de provincie/openbare bibliotheek en gevangenis maakt mogelijk dat de collectie en de uitrusting van de gevangenisbibliotheek in 2009 kon vernieuwd worden. Onderhandelingen over een convenant met de Vlaamse overheid zijn opgestart in 2009 en zullen in 2010 gefinaliseerd worden via een afsprakennota. Het voorzien van een toegankelijke gevangenisbibliotheek kon gerealiseerd worden door de gezamenlijke inspanningen van de Stedelijke Openbare bibliotheek, de gevangenis en de Vlaamse Gemeenschap. De gevangenisbibliotheek werd officieel geopend op 16 februari 2009. De werking van de gevangenisbibliotheek liep vlot tot juni 2009 daarna was er onregelmatig penitentiair toezicht door de schaarste van de personele middelen bij Justitie en de onduidelijke taakafbakening met de diensten van de Vlaamse gemeenschap. Voor 2010 staat een vlotte toegankelijkheid van de gevangenisbibliotheek op de agenda. Hiervoor zullen Justitie, Vlaamse Gemeenschap en de Openbare bibliotheek de handen in elkaar moeten slaan om dit te realiseren. Sociaal-culturele vormingen Persoonsgebonden vormingen De vorming “Omgaan met Lastige Situaties” van De Rode Antraciet vzw vond plaats in april 2009. Acht gedetineerden namen hieraan deel. “Slachtoffer In Beeld in detentie” is een gratis zevendaagse cursus rond herstel aan het slachtoffer en de omgeving, georganiseerd door De Rode Antraciet vzw. Deze vond plaats in mei 2009. Zes gedetineerden namen hieraan deel. Vormingen rond interactie “Rondom Prison” is een binnen-buiten project dat in 2009 zijn derde jaargang inging. Het project is een samenwerking tussen Vormingplus Mechelen, Bart Schoovaerts, De Rode Antraciet vzw, Mechelenbinnenstebuiten, de diensten archeologie en wijk- en dorpszaken van de stad Mechelen en de gevangenis van Mechelen. Het project wil het dagelijkse leven binnen en buiten de gevangenis met elkaar verbinden. Doorheen de verschillende stappen in het project maken geïnteresseerde burgers, gevangenispersoneel en gedetineerden kennis met elkaar en met elkaars denkbeelden over misdrijf, straf en gevangenschap. Hoe een (gevangenis)straf er moet uitzien is immers niet alleen een vraag voor Justitie. “Rondom Prison” werd eenmaal in het voorjaar en eenmaal in het najaar 2009 georganiseerd. Er namen telkens 20 vrije burgers deel en gemiddeld 8 gedetineerden. Data voorjaar 2009: Historische wandeling: zaterdag 31 januari, Rondleiding in de Mechelse gevangenis: donderdag 5 februari, Ontmoetingsmoment: donderdag 12 februari, Panelgesprek + slotavond: donderdag 19 februari 2009. Data najaar 2009: Historische wandeling: zaterdag 3 oktober, Rondleiding in de Mechelse gevangenis: donderdag 15 oktober, Ontmoetingsmoment: donderdag 22 oktober, Panelgesprek + slotavond: donderdag 26 november 2009. 26

Jail TV is een doorlopende sociale vaardigheidstraining voor gedetineerden met wekelijkse bijeenkomsten onder begeleiding van Fons Van den Broeck (De Rode Antraciet vzw), die vanaf september hierin werd opgevolgd door Katrien Mestdagh (De Rode Antraciet vzw). Vanaf september 2009 stapte er ook docent Thomas de Weerdt (Katholieke Hogeschool Mechelen) mee in het project Jail TV. De redactieraad bestond in 2009 uit gemiddeld 3 studenten en 7 gedetineerden. De meerderheid van de gedetineerden in de gevangenis van Mechelen werden bereikt via de uitzendingen op het intern informatiekanaal. In 2009 werden samen 6 afleveringen van Jail TV uitgezonden in de gevangenis van Mechelen. “Het vlindereffect” is een sociaal artistiek project rond zinloos geweld. Naar aanleiding van de vzw Zinloos geweld werd binnen de gevangenis van Mechelen een project opgestart waarin gedetineerden in dialoog gingen met burgers van buiten de gevangenis rond het thema huishoudelijk geweld. Er werden 2 workshops georganiseerd en 5 gespreksmomenten. Hieraan namen gemiddeld 5 burgers, 2 personeelsleden en 6 gedetineerden deel. Op het slotmoment met optredens van Katastroof en Kid Coco namen 65 gedetineerden deel.

3.5.3 Prioriteiten 2010: De werkgroep SCW zal in 2010 de visie over het basisaanbod cultuur verder uitdenken. Daarnaast staat de ontwikkeling van een evaluatie-instrument voor sociaal-culturele activiteiten op de agenda in samenwerking met de andere domeinen binnen de Vlaamse gemeenschap. De werkgroep wil ook een opvolgingsprocedure voor sociaal-culturele activiteiten ontwikkelen in samenwerking met de andere domeinen binnen de Vlaamse gemeenschap. In 2011 willen we, vanuit sociaal-cultureel werk, een aanbod brengen dat aansluit op de noden en behoeften van gedetineerden. Hiertoe zal in 2010 in samenwerking met de andere partners van de Vlaamse gemeenschap een instrument worden ontwikkeld om de noden en behoeften van gedetineerden in kaart te brengen. De werkgroep organiseert in 2010 vier nieuwe sociaal-culturele activiteiten: een valentijnsactiviteit, een filmfestival in samenwerking met provincie Antwerpen, een sociaal artistiek project in de zomer naar aanleiding van Bakpop en een quiz. De werkgroep zal zich in 2010 buigen over manieren om het draagvlak voor sociaal culturele activiteiten bij het gevangenispersoneel te vergroten. 3.5.3 Structurele knelpunten – aanbevelingen: Door de uitval van de sociaal-cultureel medewerker van De Rode Antraciet vzw vonden van februari tot september 2009 geen bijeenkomsten van de werkgroep plaats. De coördinatie van de verschillende organiserende partijen van activiteiten (vb. geestelijke verzorgers, directie, De Rode Antraciet vzw, herstelgerichte activiteiten Justitie, …) blijkt niet evident. De draagkracht van de gevangenis voor sociaal-culturele activiteiten is beperkt in logistiek, beschikbaarheid en bereidheid van personeel. De sociaal culturele medewerker van De Rode Antraciet vzw is slechts 2 dagen per week aanwezig en heeft hierdoor zeer beperkte tijd voor coördinerende taken.

27

3.6.Sport 3.6.1 Algemeen aanbod: Bestaand aanbod - 30 uur fitness per week Door de renovatiewerken in de gevangenis en de cursus computer in een aanpalend lokaal worden bepaalde uren avondsessies, dit om de werken en de cursus die tijdens de dag plaatsvinden mogelijk te maken. De fitness is toegankelijk voor alle gedetineerden. Per sessie worden maximum 5 gedetineerden toegelaten. - 1 uur buitensport per week voetbal (in samenwerking met de Vzw Hattrick). Toegankelijk voor alle gedetineerden. Per sessie worden er max. 20 gedetineerden toegelaten, dit om een degelijke training toe te laten. Projectmatig aanbod - Breakdance als workshop gegeven door Vzw Straatrijk. Deze workshop vond plaats tussen 12/01/09 en 16/02/09 - Voetbaltornooi door de Vzw Hattrick (samenwerking met Kv Mechelen, Racing Mechelen, Sportdienst stad Mechelen). Dit tornooi vond plaats tussen 04/08/09 en 27/08/09 3.6.2 Gerealiseerde initiatieven 2009:

Fitness: -

In de loop van april 2008 kwam er vanuit het kabinet van Minister van Sport Dhr. Anciaux (Vlaamse Gemeenschap) de toezegging voor 60.000,- euro om het uitbouwen van de diverse fitnesszalen in de verschillende Vlaamse gevangenissen mogelijk te maken. De gevangenis Mechelen kreeg hiervan 6800 euro. Met dit bedrag werd alle fitnessmateriaal vernieuwd. Er werden losse gewichten, een loopband, een benchpress, 2 spinningbikes en verschillende buikspiertoestellen aangekocht. Justitie van zijn kant zorgde voor een nieuwe locatie, een flatscreen, spiegels en de bekleding van de muur. - De nieuwe fitnesszaal werd geopend op 14 september 2009. Door de extra ruimte in de nieuwe fitnesszaal werd het mogelijk om het aantal deelnemers per uur van 4 naar 6 op te trekken. Na evaluatie is toch gekozen om maar 5 deelnemers per uur toe te laten. Dit om een optimaal gebruik van de toestellen toe te laten. - De opstart van de fitnesszaal is een succes. De aankoop van de nieuwe toestellen bleek een schot in de roos, en ook de nieuwe ruimte draagt bij tot een aangenamere manier van trainen.

28

Voetbal: -

-

Naast de opening van de fitness was de samenwerking met de Vzw Hattrick één van de grote nieuwigheden in 2009. De Vzw Hattrick is een samenwerking van KV Mechelen en Racing Mechelen, zij richten tal van sociale projecten op in het Mechelse. Eén van deze projecten wordt georganiseerd in de gevangenis. De Vzw Hattrick haalt zijn projectmiddelen uit de pot van Open Stadion. Open Stadion stimuleert voetbalondernemingen uit eerste en tweede klasse om hun kracht aan te wenden ten voordele van de samenleving. Dus, om van hun stadion méér dan een infrastructuur te maken en van hun werking méér dan een sportvereniging. De samenwerking met de vzw Hattrick loopt vlot, zo was er de organisatie van het tornooi in de maand augustus. Dit tornooi zal een jaarlijks wederkerend project worden. Sinds december 2009 organiseren zij ook iedere vrijdag een voetbalmoment. Beide activiteiten kunnen op een ruime interesse rekenen Algemeen:

-

De gesprekken voor de opstart van nieuwe activiteiten werden aangevat. De contacten met externe organisaties werden aangehaald om te bekijken waar het mogelijk was om samen te werken (Buurtsport, Sportdienst Mechelen, Vzw hattrick, voetbalbond, provincie, …). - De samenstelling van de werkgroep sport werd gevoelig uitgebreid (beleidsmedewerker, sportchef). Zowel mensen van Justitie als Vlaamse Gemeenschap zijn vertegenwoordigd. - Er werd een registratiesysteem ingevoerd. Het systeem is een voorloper van het GOS. De registratie gebeurd door de sportfunctionaris, maar het is de bedoeling dat dit op termijn zal gedaan worden door de chef verantwoordelijk voor de sport in samenwerking met de sportfunctionaris. 3.6.3. Structurele knelpunten – aanbevelingen: -

Het belangrijkste knelpunt is en blijft de communicatie. Afspraken die gemaakt worden op werkgroepen bereiken te weinig de sectie. Hierdoor krijgen beslissingen genomen op deze meetings niet de juiste aandacht en worden ze niet uitgevoerd, waardoor heel de organisatie gevaar loopt. Uiteindelijk is het sportaanbod (nieuwe stijl) een vrij nieuw begrip in de gevangenis van Mechelen waardoor het uiterst belangrijk is om iedereen mee te nemen in het verhaal anders gaan veel mensen zich binnen de kortste tijd tegen de sport kanten.

-

Men kan de communicatie verbeteren door te werken met draaiboeken zodat iedereen weet wat er verwacht wordt. Het is dan wel belangrijk dat deze draaiboeken als een soort interne nota verspreid worden zodat ze ook een draagvlak krijgen.

-

Een andere manier om dit probleem uit de wereld te helpen is het aanstellen van een chef die verantwoordelijk is voor het sportgebeuren. Hiermee willen we niet iemand die al zijn tijd in de sport steekt, maar eerder een aanspreekpunt. Iemand die van alles op de hoogte is en waar men steeds terecht kan met vragen over het sportgebeuren. Hij/zij zou nauw betrokken worden bij de werking van de Sportfunctionaris en bij wijze van spreken de man op het terrein worden. 29

HOOFDSTUK IV: dienstverleningsaanbod

Profileren

van

het

hulp-

en

Inleiding In hoofdstuk twee staat de profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod centraal. Hoe werd het aanbod van de Vlaamse overheid bekend gemaakt zodat gedetineerden er gebruik van kunnen maken. De gedetineerden dienden geïnformeerd, geadviseerd, gesensibiliseerd en gemotiveerd te worden om gebruik te maken van het beschikbare hulpen dienstverleningsaanbod. Hoe konden we dit realiseren en meer bepaald op welke manier? Dit was vragen naar een aantal criteria voor een goed informatiebeleid naar gedetineerden. In eerste instantie was het belangrijk om een duidelijk beeld te krijgen van de gedetineerdenpopulatie. Hoe kunnen we mensen correct informeren als we niet weten wie we in de gevangenis huisvesten. Onderzoek naar de noden en behoeften van gedetineerden als basis voor de uitbouw van het hulpen dienstverleningsaanbod is eveneens een opstartvoorwaarde. In 2009 zijn er enkele experimenten geweest met diverse informatiekanalen om zo enige deskundigheid op te bouwen om op een adequate manier het hulpen dienstverleningsaanbod te kunnen promoten: ontwikkeling van een activiteitenfolder, reportages van Jail TV,… . 4.1 Belangrijkste realisaties: 4.1.1 Doorlichting gedetineerdenpopulatie maart 2009: De uitbouw van een hulpen dienstverleningsaanbod kan slechts aanvangen als we een duidelijk zicht hebben wie hier in de gevangenis verblijft. In februari 2009 hebben we een grondige doorlichting gemaakt van alle gedetineerden in de gevangenis van Mechelen. De cijfergegevens voor de doorlichting zijn bekomen via systematische steekproeven uit Access (dagpopulatie & geslacht, statuut, nationaliteit) en door een éénmalige telling uit SIDIS het griffieprogramma op 9 februari 2009 (verblijfsduur, leeftijd en woonplaats; taal, burgerlijke staat, kinderen en beroep). Door de verschillende manieren van bevragen die aan de basis liggen van de cijfergegevens, zijn deze niet altijd even betrouwbaar. Ze zijn ook niet wetenschappelijk correct, maar zeker en vast wel richtinggevend en ze geven toch enig zicht op de populatie. Samenvattend zien we enkele tendensen:  De grootste groep zijn de mensen in voorlopige hechtenis ( 54%). Zij zitten opgesloten in afwachting van hun proces.  Daarnaast ook een grote groep veroordeelden waarbij vooral de groep veroordeelden met straffen langer dan 5 jaar het sterkst aanwezig is.  Veelal Belgen (meer dan de helft 57%), daarnaast ook een grote groep Marokkanen .  De verblijfsduur van de beklaagden: van 1 tot 3 of tot 6 maanden. De verblijfsduur voor de veroordeelden van 6 maanden tot één jaar.  Veelal jonge mensen (18 – 35 jaar).  Veelal ongehuwd, maar wat dit in praktijk betekent is niet duidelijk. Iemand kan samenwonend zijn, bij de ouders inwonen, alleen wonen, etc.  Geen kinderen of eerder kleinere gezinnen.  Hoofdzakelijk woonachtig in het gerechtelijk arrondissement van Mechelen 30



Geen beroep of zeer vaak een „praktijkgericht‟ beroep (handenarbeid, …)Deze cijfers zijn de uitgangpunt voor de uitbouw van het hulpen dienstverleningsaanbod.

4.1.2 Bekendmaking van het hulpen dienstverleningsaanbod: Het aanbod aan hulpen dienstverlening in de gevangenis van Mechelen in 2009 was erg divers. De activiteitenkalenders waren goed gevuld. Maar het bereik van sommige activiteiten was beperkt en het waren ook vaak dezelfde mensen die deelnamen aan verschillende activiteiten. De toeleidingsmechanismen moesten daarom onderzocht worden. Waren er (taal)groepen die systhematisch minder participeerden? Kenden de diverse groepen van gedetineerden het aanbod wel?Werden mensen „uitgenodigd „ om deel te nemen? Mensen in de gevangenis zijn met veel zaken bezig, daarom is het belangrijk dat de informatie over het aanbod zo efficiënt mogelijk de doelgroep bereikt. De functie en de inhoud van de informatie verschilt ook naargelang de detentietijd. Een gedetineerde die voor het eerst „beklaagd‟ wordt, heeft andere informatie nodig dan een langgestrafte. Benodigde informatie moet dus bij herhaling te raadplegen zijn en de gedetineerde moest ze kunnen kiezen en doseren. Hij/zij moest er ook op kunnen vertrouwen dat die informatie juist en toepasbaar was en identiek voor iedereen. Vanuit deze visie werd er geëxperimenteerd met bepaalde informatie-instrumenten. Aankondigingen van activiteiten gebeuren veelal via een (bekendmakings)affiche en een flyer en een aankondiging op het „infokanaal‟. Jail TV werd ook aangesproken om promotie en bekendmaking voor verschillende activiteiten op te nemen wie integratie in hun maandelijkse uitzending.  Bekendmaking via affichering: Systematisch wordt er voor elke activiteit een affiche en flyer ontwikkeld in samenspraak met de aanbodverstrekker. Dit bekendmakingsmateriaal wordt verspreid op alle cellen zodat gedetineerden op de hoogte zijn van de komende activiteit.  Bekendmaking via het infokanaal: Naast de affichering van activiteiten gebeurde een bekendmaking van het hulpen dienstverleningsaanbod via het „infokanaal‟. Het „infokanaal‟ is een presentatie over allerhande wetenswaardigheden in de gevangenis die kan bekeken worden op de tv toestellen in de cel. De idee om informatie te brengen op de plaats waar de gedetineerde het meest verblijft, is zeker een goed principe. Gedetineerden kunnen echter de tijdsduur of de volgorde van de informatie niet kiezen, waardoor we niet altijd ons doel bereiken. Voor het plaatsen van de informatie op het infokanaal zijn we ook afhankelijk van de ICT medewerker. Hij beheert immers het infokanaal naast zijn gewone taken . Daardoor is het niet steeds mogelijk om aankondigingen van activiteiten tijdig te plaatsen op het infokanaal. We zijn ervan overtuigd dat het infokanaal nog heel wat mogelijkheden biedt om de communicatie naar gedetineerden te verbeteren . In 2010 willen we hier dan ook verder werk van maken.

31

 Bekendmaking via activiteitenfolder: Onderwijs ontwierp in 2009 een activiteitenfolder. Het halfjaarlijkse programma van het onderwijsaanbod in de gevangenis van Mechelen werd via een folder verspreid bij alle mogelijke doorverwijzers en bij alle gedetineerden op cel. Het resultaat van dit experiment is zeker voor herhaling vatbaar en kan uitgebreid worden naar de andere domeinen.

4.1.3 Onderzoek naar noden en behoeften van gedetineerden: Door de uitvoering van het strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden, zijn in de gevangenis van Mechelen sedert ruim een jaar verschillende actoren van de Vlaamse Gemeenschap (VLG) actief om een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod voor gedetineerden te realiseren op het vlak van - Onderwijs (consortium volwassenenonderwijs Samen Stromen) - Sport (De Rode Antraciet) - Cultuur (De Rode Antraciet) - Arbeid en tewerkstelling (VDAB) - Gezondheidszorg (CGGZ) - Welzijn (Justitieel Welzijnswerk) Het strategisch plan veronderstelt dat deze actoren onderzoek doen naar de noden en behoeften die aanwezig zijn bij de lokale gevangenispopulatie. Ook in de dagelijkse werking voelt men in Mechelen de nood om op een systematische wijze aan behoeftedetectie te doen. Voor een aantal domeinen heeft deze behoeftedetectie ook een omkadering vanuit de eigen wetgeving. In de gevangenis van Mechelen is echter geen traditie rond peilen naar behoeftes van de gedetineerden. In de voorbije jaren werden sporadisch losse initiatieven opgezet, waarvan de resultaten niet meer beschikbaar zijn. In het voorjaar van 2009 werd voor het domein onderwijs een behoefteonderzoek uitgevoerd in de vorm van een schriftelijke enquête. De resultaten van deze enquête werden de basis van het vernieuwde onderwijsaanbod voor het schooljaar 2009-2010. De actoren van de Vlaamse gemeenschap in de gevangenis van Mechelen willen een systeem van behoeftedetectie ontwikkelen dat structureel een plaats krijgt in zijn werking. Elk van de domeinen vertegenwoordigd in de gevangenis moet bij het gegeven betrokken (kunnen) worden. Door middel van het uitzoeken van geschikte methodieken en het professioneel toepassen ervan, willen we een kwalitatief hoogstaand behoeftedetectiesysteem uitbouwen. Uiteraard moet het volledige systeem specifiek gericht zijn op de gevangeniscontext en het doelpubliek (de gedetineerden). Deze doelgroep bevat een kleine groep anderstaligen die mee betrokken moet worden in het geheel. Om dit te realiseren zochten we een externe partner. De expertise van de externe organisatie zou worden aangewend om een structuur op poten te zetten, de juiste methodieken te zoeken en deze vervolgens toe te passen op de gevangeniscontext in samenwerking en overleg met de VLG in de gevangenis. Vanuit financieel oogpunt was deze piste echter niet haalbaar, er werd vervolgens intern een werkgroep noden en behoeften opgericht die in 2010 zijn werking ten volle zal ontplooien.

32

4.2 Structurele knelpunten – aanbevelingen: Aandacht voor de kwaliteit van informatie-uitwisseling tussen een organisatie en haar medewerkers en doelgroepen krijgt in de buitenwereld steeds meer aandacht in organisatieontwikkeling. Ook binnen de gevangenis is een zorgvuldige kennisgeving een krachtig middel om een leefbaar klimaat te ontwikkelen voor de mensen die er verblijven en voor de mensen die er werken. In de toekomst is het aangewezen de wederzijdse informatie en communicatie tussen gedetineerden en de Vlaamse en justitiële medewerkers hoog op de agenda te plaatsen. De toeleiding van de anderstalige gedetineerden naar het activiteitenaanbod zal in 2010 samen met het Huis van het Nederlands doorgelicht en verbeterd worden.

33

HOOFDSTUK V: ontwikkelen en implementeren samenwerkingsmodellen en organisatievormen

van

Inleiding Om tot de realisatie van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod te komen, is er nood aan een goede organisatievorm en goede samenwerkingsmodellen. De overlegstructuur hulpen dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Mechelen werd gevalideerd op de PMD vergadering van 25 juni 2008 en in 2009 verder uitgewerkt naar inhoud en samenstelling. Voor 2010 staat de afstemming met de justitiële structuur op de agenda. In dit hoofdstuk geven we een overzicht van de overlegstructuur opgedeeld op drie verschillende niveaus: beleidsniveau, intermediair niveau en operationeel niveau. De uitwerking van deze overlegvorm werd opgestart in 2009, maar zal gedurende 2010 nog verder uitgewerkt worden. In bijlage is een organogram van deze overlegstructuur terug te vinden. 5.1 Belangrijkste realisaties: 5.1.1.Een overlegmodel voor de hulpen dienstverlening in de gevangenis van Mechelen: De overlegstructuur van de hulpen dienstverlening in de gevangenis van Mechelen bestaat uit een aantal overlegorganen die opgedeeld worden in drie niveaus: beleidsniveau, intermediair niveau en operationeel niveau. Vertegenwoordigers van de Vlaamse hulpen dienstverlening zijn in elk overlegorgaan aanwezig. De justitiële vertegenwoordiging is voorzien voor de meerderheid van de overlegorganen. Deze organisatiestructuur werd voorgesteld op het Planningteam Maatschappelijke Dienstverlening (PMD) van 25 juni 2009. Hierbij werd het mandaat gegeven aan het overleg Vlaamse Gemeenschap om deze structuur verder uit te werken. Op het beleidsniveau worden de beslissingen genomen over het algemeen beleid, de algemene programmatie en evaluatie van het bestaande hulpen dienstverleningsaanbod en de planning voor het komende jaar. Het intermediaire niveau bestaat uit werkgroepen die een domein als thema hebben (vb. onderwijs, sport, cultuur, welzijn en gezondheidszorg, arbeid en tewerkstelling). Op dit niveau wordt nagedacht over een domeinspecifieke visie en over mogelijke acties die kunnen opgezet worden die verband houden met het thema van de werkgroep. Het bestaande aanbod wordt opgevolgd, bijgestuurd en geëvalueerd. Het operationele niveau duidt op de concrete en praktische vertaling wat op beleids- en intermediair niveau naar voren wordt geschoven.

34

A. Beleidsniveau 

Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening (PMD) - Omschrijving en doel: Algemene vergadering waar zowel medewerkers van Justitie als medewerkers van organisaties, gesubsidieerd door de Vlaamse overheid, participeren en nadenken over de uitbouw van een kwalitatief, gestructureerd en gevarieerd hulpen dienstverleningsaanbod voor gedetineerden en hun directe sociale omgeving op maat van de gevangenis van Mechelen. Vergadering met beslissingsbevoegdheid. -

-

Samenstelling: o Vlaamse partners: beleidsmedewerker (voorzitter) en vertegenwoordigers van alle organisaties die een hulpen dienstverleningsaanbod brengen of betrokken zijn bij het aanbod in de gevangenis van Mechelen o Justitie: directie en vertegenwoordigers van alle diensten die betrokken zijn bij het hulpen dienstverleningsaanbod Frequentie: één of tweemaal per jaar.



Directieoverleg Justitie – Vlaamse Gemeenschap - Omschrijving en doel: beslissingsorgaan voor de hulpen dienstverlening van gedetineerden. Beslissingen worden genomen in consensus directie – beleidsmedewerker conform de regelgeving zoals uitgewerkt in het Bijkomend Implementatieplan (B.I.P) - Samenstelling: directie Justitie, attaché operationele ondersteuning, penitentiair assistent, beleidsmedewerker - Frequentie: tweewekelijks



Overleg Vlaamse Gemeenschap ( OVG) - Omschrijving en doel: ontwikkelen van een gemeenschappelijke Vlaamse visie op hulpen dienstverlening zodat een vlotte communicatie naar de diverse medewerkers mogelijk wordt en samenwerking over de domeinen gestimuleerd wordt. Opvolging van de dagdagelijkse werking en uitwerking van de strategieën van het strategisch plan. - Samenstelling: onderwijscoördinator, sociaal-cultureel medewerker, teamverantwoordelijke JWW, sportfunctionaris, VDAB consulent, trajectbegeleiders, organisatieondersteuner, beleidsmedewerker (voorzitter) - Frequentie: maandelijks



Structureel Overleg - Omschrijving en doel: structurele samenwerking realiseren tussen PSD en JWW. Ontwikkelen van nieuwe samenwerkingsmodellen en opvolging van de bestaande samenwerking binnen de individuele hulpverlening. - Samenstelling: beleidsmedewerker en PSD directeur (jaarlijks wisselend voorzitterschap), teamverantwoordelijke JWW, maatschappelijk assistent PSD, psycholoog PSD - Frequentie: 4 keer per jaar

35

B. Intermediair niveau De werkgroepen vertrekken vanuit de bevoegdheden van de Vlaamse gemeenschap. Zij komen minstens drie tot vier maal per jaar samen. Er wordt gewerkt met een agenda en een verslag. De meeste werkgroepen bestaan uit een vaste groep die op basis van de agenda kan uitgebreid worden met deskundigen. De werkgroepen werken beleidsvoorbereidend. De beslissingen worden genomen op het beleidsniveau. 

Werkgroep Sport - Omschrijving en doel: ontwikkelen van visie op sport binnen de gevangenis van Mechelen en uitwerken van voorstellen i.v.m. sportactiviteiten. Opvolging, bijsturing en evaluatie van de bestaande activiteiten. - Samenstelling: sportfunctionaris DRA (voorzitter), directielid Justitie, penitentiair assistent, aanbodverstrekker: vzw Hattrick, Stad Mechelen: sportdienst, beleidsmedewerker - Frequentie: vier maal per jaar



Werkgroep Welzijn en Gezondheidszorg - Omschrijving en doel: ontwikkelen van een visie op welzijn en gezondheidszorg binnen de gevangenis van Mechelen en uitwerken van voorstellen. Opvolging, bijsturing en evaluatie van de bestaande initiatieven. - Samenstelling: teamverantwoordelijke JWW (voorzitter), directie Justitie, psycholoog PSD, coördinator volwassenenwerking CGGZ de Pont, beleidsmedewerker . Uitbreiding met deskundigen op basis van de agenda. - Frequentie: minimaal vier keer per jaar



Werkgroep Onderwijs - Omschrijving en doel: ontwikkelen van visie op onderwijs binnen de gevangenis van Mechelen en uitwerken van voorstellen . - Samenstelling: Onderwijscoördinator (voorzitter), afgevaardigd beheerder Consortium Samen Stromen, directie CVO Meviza, medewerker Huis van het Nederlands, stafmedewerker CBE, directie Justitie, penitentiair assistent, vertegenwoordiger PSD, beleidsmedewerker . - Frequentie: drie maal per jaar



Werkgroep Arbeid en Tewerkstelling - Omschrijving en doel: ontwikkelen van een visie op arbeid en tewerkstelling binnen de gevangenis van Mechelen en uitwerken van voorstellen. Opvolging, bijsturing en evaluatie van de bestaande activiteiten. - Samenstelling: coördinator dienstverlening VDAB en beleidsmedewerker (wisselend voorzitterschap), directie Justitie, vertegenwoordiger PSD, afgevaardigd beheerder Consortium Samen stromen, onderwijscoördinator, detentieconsulent VDAB, medewerker Vokans - Frequentie: drie maal per jaar

36



Werkgroep Sociaal - cultureel werk - Omschrijving en doel: ontwikkelen van een visie op cultuur binnen de gevangenis van Mechelen en uitwerken van voorstellen. Opvolging, bijsturing en evaluatie van de bestaande activiteiten. - Samenstelling: sociaal – cultureel werker DRA (voorzitter), directie Justitie, attaché operationele ondersteuning, medewerker Vorming plus Mechelen, vrijwillige medewerker, beleidsmedewerker, uitbreiding met deskundigen afhankelijk van de agenda. - Frequentie: minimaal vier keer per jaar Volgende werkgroepen zijn gestart op initiatief van Justitie en worden aangestuurd door richtlijnen vanuit DG EPI. De afstemming met deze werkgroepen staat geagendeerd voor 2010.



Lokale stuurgroep drugs - Omschrijving en doel: ondersteunen en uitvoeren van het drugbeleid uitgetekend door de centrale stuurgroep drugs van DG EPI, rekening houdend met de lokale omstandigheden en de wensen en behoeften van de lokale actoren.



Werkgroep herstelgerichte detentie en affectieve relaties - Omschrijving en doel: herstel van de verstoorde relatie tussen slachtoffer dader en samenleving . Iedereen die in de gevangenis werkt heeft een rol in het zoeken naar mogelijkheden om tot herstel te komen.

C. Operationeel niveau 

Cliëntoverleg: - Omschrijving en doel: overleg tussen PSD en TB over individuele dossiers - Samenstelling: op basis van de vragen, PSD medewerkers en TB-ers - Frequentie: wekelijks



Leerkrachtenoverleg: - Omschrijving en doel: een vlotte organisatie en verloop van het onderwijsaanbod realiseren door afspraken met de leerkrachten - Samenstelling: onderwijscoördinator, penitentiair assistent, beleidsmedewerker, leerkrachten - Frequentie: 2 maal per jaar



Projectgroep: - Omschrijving en doel: tijdelijke groep voor de concrete uitwerking van één bepaald project - Samenstelling: variabel



Overleg trajectbegeleiders, onderwijs en VDAB (T.O.V.): - Omschrijving en doel: attestering van gedetineerden via onderwijs opnemen in VDAB dossier en doorverwijzing bespreken. 37

-

Samenstelling: TB, onderwijscoördinator, beleidsmedewerker Vlaamse overheid en VDAB consulent

5.2 Structurele knelpunten – aanbevelingen: De overlegstructuur van de hulpen dienstverlening in de gevangenis van Mechelen werd in 2008 voor de eerste maal uitgetekend. Het statuut en het mandaat van de diverse niveaus is transparant en éénvormig gemaakt. In 2009 was de focus op de interne werking van elke werkgroep maar daarnaast werd ook het overleg Vlaamse actoren opgericht om een integraal hulpen dienstverleningsbeleid uit te werken. Voor 2010 is het nodig om vooral te focussen op de samenwerking en afstemming met Justitie. 5.3 Prioriteiten 2010: Het strategisch plan en het samenwerkingsconcept hanteren als uitgangspunt een voortdurende en intensieve samenwerking tussen Justitie en Vlaamse Gemeenschap. De wijze waarop de samenwerking tussen de voorzieningen van de Vlaamse Gemeenschap en vervolgens tussen deze voorzieningen en de gevangenissen georganiseerd wordt, wordt als de hoeksteen gezien voor een geslaagde realisatie van de doelstellingen van het strategisch plan. Het is van groot belang dat de Vlaamse gemeenschapsbijdrage tot de hulpen dienstverlening aan gedetineerden intern gecoördineerd wordt met het oog op een coherent, integraal, continu en kwaliteitsvol toepasbaar aanbod. Vervolgens is het van groot belang dit aanbod zorgvuldig af te stemmen, op de eigen opdrachten van de gevangenissen ter zake, op de mogelijkheden en onmogelijkheden tot inpassing van dit aanbod in het gevangenismilieu en op de individuele detentie- en reclasseringsplanning van de gedetineerden. Voor 2010 ligt hierin een cruciale opdracht zowel in de uitwerking van een organisatiestructuur als in de dagdagelijkse werking.

38

HOOFDSTUK VI: verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse Gemeenschap en bij de stakeholders: gevangenisdirecties, Justitie en de samenleving Inleiding Een draagvlak creëren gebeurt niet vanzelf. Het is bovendien niet vanzelfsprekend om een draagvlak te vergroten en uit te bouwen. Dit hoofdstuk staat stil bij de initiatieven die in de gevangenis van Mechelen ondernomen zijn om een draagvlak te realiseren. Het uitbouwen van een draagvlak voor hulpen dienstverlening richt zich in eerste instantie naar de andere Vlaamse actoren, naar het Justitiepersoneel en ten laatste maar zeker niet het onbelangrijkste naar de samenleving. 6.1 Belangrijkste realisaties: 6.1.1.Acties gericht naar de Vlaamse actoren: 

Oprichting van het Overleg Vlaamse actoren In de gevangenis van Mechelen was er in 2008 nog geen stevig uitgebouwd Vlaams hulpen dienstverleningsaanbod. Het strategisch plan voorziet wel in een engagement van de diverse domeinen die behoren tot de bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap m.n. sport, cultuur, onderwijs, arbeid en tewerkstelling, welzijn en gezondheidszorg, maar dit dient in de lokale gevangenis vorm te krijgen. De bereidheid van organisaties om binnen de gevangenis van Mechelen mee te werken aan de uitbouw van een hulpen dienstverleningsaanbod is zeer groot. Om echter een integraal beleid uit te werken is er veel overleg en communicatie nodig tussen de diverse Vlaamse partners. In 2009 lag in eerste instantie de focus van de werking op het invoeren van het aanbod binnen het eigen domein en werd de gedetineerde als persoon niet integraal benaderd. Om een integrale benadering van de gedetineerde uit te werken werd het Overleg van de Vlaamse actoren (OVG) opgericht. Het OVG is het overlegorgaan waar de ontwikkeling van een Vlaams hulpen dienstverleningsbeleid, gemandateerd vanuit de PMD, vorm kan krijgen. Domeinoverschrijdende samenwerking, een transparante organisatiestructuur en een duidelijk communicatiebeleid zijn belangrijke werkpunten.



Onthaal en opvolging van de Vlaamse actoren De uitbouw van een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod voor gedetineerden en hun directe sociale omgeving kan maar mits medewerking van externe organisaties. De zoektocht naar de juiste partners om een aanbod uit te bouwen was vooral een taak van de beleidsmedewerker en de coördinatoren van de diverse domeinen. Eens deze partners hun aanbod in de gevangenis brachten, stonden we garant voor een degelijk onthaal en een goede ondersteuning van de aanbodverstrekkers. Het faciliteren van de werkomstandigheden voor externe partners en een goede opvolging van hun

39

vragen en verwachtingen leidde meestal tot een structurele samenwerking die (sporadisch)vastgelegd werd in een samenwerkingsakkoord.



Onthaalbrochure voor de Vlaamse actoren Om de informatie naar de aanbodverstrekkers te verbeteren werd er door de organisatieondersteuner een onthaalbrochure uitgewerkt met praktische informatie over de introductieprocedure, praktische informatie voor de hulpen dienstaanbieder, de activiteiten in de gevangenis en de contactpersonen. Het eerste ontwerp werd voorgesteld en het zal in 2010 gefinaliseerd worden.

6.1.2.Acties gericht naar Justitie: 

Uitbreiden van het draagvlak naar leidinggevenden Justitie Hulp- en dienstverlening uitbouwen in een gevangenis heeft ook zijn weerslag op het regime van de gevangenis. Meer activiteiten zorgt voor meer bewegingen en dus is een goede samenwerking met Justitie belangrijk voor de uitbouw van het hulpen dienstverleningsaanbod. Omdat Vlaamse Gemeenschap meerdere partners binnenbrengt in de gevangenis is er een vaste penitentiaire assistent (PA) aangewezen als contactpersoon voor de medewerkers van Vlaamse gemeenschap. Problemen en knelpunten in de dagdagelijkse werking worden zo snel gesignaleerd. De PA was ook meestal aanwezig op de eerste bijeenkomst van de groepsactiviteiten waar hij de veiligheidsaspecten vanuit Justitie toelichtte voor gedetineerden en begeleiders.



Uitbreiden van het draagvlak naar penitentiair beambten Voor de uitbouw van een vlot toegankelijk hulpen dienstverleningsaanbod is de medewerking van de PB onontbeerlijk. De samenwerking met deze personeelsgroep verbeteren is dan ook een voortdurend aandachtspunt. Voor 2010 voorzien willen we hier veel aandacht aan besteden. Via de activiteitenagenda (overzicht van alle geplande activiteiten per lokaal en per afdeling) op het netwerk van Justitie kunnen alle Justitiemedewerkers een overzicht hebben van de diverse activiteiten. We zien dat dit kanaal nog veel te weinig geraadpleegd wordt en dat de bekendmaking van de activiteiten naar het penitentiair personeel een belangrijk aandachtpunt wordt in 2010.

6.1.3.Acties gericht naar de samenleving: 

Voorstelling van hulpen dienstverlening in de samenleving In de samenleving heerst een clichébeeld over de gevangenis en haar bewoners. Om dit beeld te corrigeren zijn we met een aantal activiteiten welbewust naar buiten gekomen. Zo hebben we diverse malen de lokale pers bereikt met de proclamatie van het onderwijs, de komst van het Filharmonisch orkest van Vlaanderen, het voetbaltornooi i.s.m. Hattrick, … .Met deze activiteiten willen we de beeldvorming en het imago van de gevangenis van Mechelen positief veranderen. Ook in 2010 zal dit een aandachtpunt blijven.

40

6.2 Structurele knelpunten – aanbevelingen: Het verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de Vlaamse en justitiële partners blijft een voortdurend aandachtspunt. Naar de Vlaamse actoren zal een transparante organisatiestructuur duidelijkheid brengen in de diverse posities, taken en functies van de medewerkers. Voor Justitie willen we de samenwerking met het personeel verder vorm geven. Vooral de samenwerking met de PB‟s kan nog verbeteren. Daarnaast blijft het onze taak om ook de vrije samenleving correcte informatie te geven over de zinvolheid van het hulpen dienstverleningsbeleid van de Vlaamse overheid. Via diverse artistieke en creatieve manieren willen we wegen op het maatschappelijk debat over de zinvolheid van hulpen dienstverlening in een gevangeniscontext.

41

HOOFDSTUK VII: ontwikkelen en implementeren van een HRM- en organisatieontwikkelingsbeleid Inleiding Deze strategie heeft als doel het ontwikkelen van een HRM beleid zodat de medewerkers van de Vlaamse gemeenschap zich kunnen ontplooien en hun opdracht in het kader van de hulpen dienstverlening efficiënt en effectief kunnen uitvoeren.

7.1 Belangrijkste realisaties: 



Een onthaalprocedure voor nieuwe medewerkers: elke nieuwe medewerker kreeg een rondleiding in de gevangenis en een gesprek met de beleidsmedewerker waar de visie van de Vlaamse overheid over de globale hulpen dienstverlening wordt toegelicht. Opvolgingsprocedure aanbodverstrekkers: organisaties en diensten die hun aanbod in de gevangenis brachten, werden hierin extra begeleid en opgevolgd door de bestaande Vlaamse medewerkers.

7.2 Structurele knelpunten – aanbevelingen: In de gevangenis van Mechelen is er nog geen HRM beleid. Het planningsteam maatschappelijke dienstverlening is het enige overlegorgaan waar alle mensen elkaar „ontmoeten‟. Door elkaar te „ontmoeten‟ op dergelijke momenten, willen we toewerken naar een gedragen en geïntegreerd hulpen dienstverleningsaanbod waar medewerkers cliënten spontaan informeren over het bestaande aanbod en hen eventueel doorverwijzen.

42

HOOFDSTUK VIII: algemene conclusie

In 2009 werd er in de gevangenis van Mechelen heel wat gerealiseerd. Er zijn heel wat stappen gezet om een gevarieerd en kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod voor alle gedetineerden uit te bouwen. Er zijn ook echter nog wel wat hiaten in het aanbod. In de gevangenis van Mechelen blijft het steeds zoeken naar een evenwicht tussen uitbreiding van het aanbod en afstemming met de gevangeniscontext. Het evenwicht zoeken tussen draagkracht en draaglast is in de gevangenis van Mechelen een permanente opdracht zowel voor Justitie als voor Vlaamse Gemeenschap. De realisaties binnen de verschillende domein zijn echter hoopgevend voor de toekomst. Voor welzijn wordt er vooral gewerkt aan de uitklaring van de functie van trajectbegeleiding en organisatie ondersteuning. De veranderde interne en externe context maakte dit proces zeker niet makkelijker. Er wordt gekozen om via een proactief onthaal het hulpen dienstverleningsaanbod bekend te maken en zo de toeleiding- en opvolgfunctie van TB vorm te geven. De werking van het structureel overleg omtrent de samenwerking PSB en TB ging moeizaam in 2009, maar misschien kan het veranderingsproces dat het strategisch plan toch wel veroorzaakt in 2010 een nieuw elan krijgen. De oprichting van de werkgroep welzijn en gezondheidszorg zal allicht in 2010 de uitbreiding van welzijnsinitiatieven in de gevangenis van Mechelen realiseren. Op het domein van de gezondheidszorg was er in 2009 nog geen concreet aanbod in de gevangenis van Mechelen. Voor 2010 liggen de plannen voor een concrete werking van het CGG reeds klaar en zijn de voorbereidingen doorlopen. Binnen het domein arbeid en tewerkstelling is er in 2009 een kentering gekomen. De dienstverlening van VDAB werd uitgebreid. Naast basisdienstverlening kan ook trajectbegeleiding aangeboden worden. De detentieconsulent van VDAB is één dag per week aanwezig om deze dienstverlening vorm te geven. Naast de verfijning van het assessment van Vokans betekent de goedkeuring van het VESOC project betekent een uitdaging voor 2010. Onderwijs is in de gevangenis van Mechelen een erkend en aanvaard domein. De inspanningen die in het verleden gedaan zijn om onderwijs uit te bouwen zorgen ervoor dat er een grote aanvaarding is bij het Justitiepersoneel voor het gevarieerde onderwijsaanbod. De afstemming van het aanbod op de behoeften van de gedetineerden zorgen voor een toename van het aantal uitgereikte officiële attesten. Het sociaal cultureel volwassenenwerk kende binnen in de gevangenis van Mechelen een traditie vooral met het project Jail TV. Als pilootproject gestart in 2007 en sterk ondersteund vanuit de directie van Justitie heeft dit domein een, dikwijls omstreden, plaats binnen de gevangenis. Het aanbieden van culturele activiteiten blijft een heikel punt. Is dit aanbod luxe of is het inderdaad belangrijk voor de zelfontplooiing van de gedetineerden. De meningen van het Justitiepersoneel blijven hierover verdeeld. We blijven echter ijveren voor een aanvaarding 43

van deze activiteiten. Het ontwikkelen van een goede visie op cultuur binnen een arresthuis zal verlicht de focus van een eerder ad hoc werking verleggen naar de organisatie van goed doordachte activiteiten die de verschillende doelgroepen binnen de gevangenis kunnen bereiken. Dat sport binnen een gevangeniscontext belangrijk is zal niemand ontkennen, alleen blijft het moeilijk om sportactiviteiten in te lassen in de dagindeling van de gevangenis. De opening van de (vernieuwde) fitnesszaal was een belangrijke realisatie die ervoor zorgde dat er een degelijk sportaanbod kon zijn, dat weinig belastend was voor de inrichting. De afstemming met Justitie over het aanduiden van een PB als contactpersoon voor de sportactiviteiten is nog niet uitgeklaard. De doelstelling om elke gedetineerde twee uur sport aan te bieden is zeker nog niet bereikt en is misschien voor de gevangenis van Mechelen geen haalbare kaart, maar voor 2010 willen we toch trachten dit te realiseren. De samenwerking met de vzw Hattrick opende nieuwe perspectieven en de samenwerking met de trainers van KV Mechelen en Racing Mechelen biedt een garantie voor een kwalitatieve sportbegeleiding. Na één volledig jaar strategisch plan zien we dat de samenwerking met Justitie nog zeker geen vanzelfsprekendheid is. Samenwerking blijft een belangrijk aandachtpunt. Samenwerking zowel met partners van de Vlaamse gemeenschap als met Justitiemedewerkers. Via respect voor elkaars uitgangspunten en een open communicatie kunnen we er samen voor zorgen dat het welzijn van de gedetineerden in de gevangenis van Mechelen verbetert. Transparantie en duidelijkheid in structuren zullen bijdragen tot de ontwikkeling van een gemeenschappelijk Vlaams beleid en de afstemming met Justitie, waar ieders deskundigheid een plaats moet krijgen, blijft een uitdaging voor de toekomst. Als laatste wil ik alle mensen die het afgelopen jaar mee betrokken waren in de realisatie van het hulpen dienstverleningsaanbod in de gevangenis van Mechelen bedanken voor hun constructieve medewerking. Medewerkers van Vlaamse gemeenschap en Justitiemedewerkers zonder jullie inzet en enthousiasme waren deze realisaties niet mogelijk.

Carla Michiels Beleidsmedewerker Vlaamse overheid Gevangenis Mechelen April 2010

44

BIJLAGE 1: registratiegegevens aanbod

WELZIJN

45

Naam activiteit: organisatie ondersteuning Aanbodverstrekker: CAW Het Welzijnshuis – deelwerking Justitieel Welzijnswerk Periode: van 01/01/2009 t.e.m. 31/12/2009 Totaal aantal momenten: doorlopend aanbod Totaal aantal uren: 19u/week Omschrijving van de activiteit: Het CAW zorgt voor een degelijke organisatorsiche onderbouwing van de globale Vlaamse hulpen dienstverlening in de gevangenis. Dit betekent ondermeer: Concrete ondersteuning van de organisaties die hulpen dienstverlening aanbieden (onthaal en introductie in de gevangenis, zorgen voor de nodige praktische en technische werkingsfaciliteiten, methodische ondersteuning, bekendmaking van het aanbod, afstemming op penitentiaire vereisten op het vlak van infrastructuur, regime, personeel en veiligheid); bij bijdragen tot de uitbouw en ondersteuning van een netwerk van personen en voorzieningen die willen meewerken aan de hulpen dienstverlening aan gedetineerden en hun naastbestaanden; een goed inzicht verwerven en behouden in de vragen en verwachtingen van gedetineerden en hun naastbestaanden en aangepaste methodieken ontwikkelen voor de informatie, rekrutering en opvolging van de deelnemers; in nauwe samenwerking met de beleidsmedewerker bijdragen tot de planning, de praktische organisatie en de evaluatie van de hulpen dienstverleningsactiviteiten in de gevangenis, en aanspreekbaar zijn voor alle vragen, suggesties en kritieken m.b.t. de organisatie van de hulpen dienstverlening en rapporteren over de uitvoering van de organisatieopdracht aan de beleidsmedewerker De aansturing van deze opdracht gebeurt door de beleidsmedewerker binnen het algemeen kader geschetst door het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening. De uitvoering van deze opdrachten vergt nauwe samenwerking met het penitentiair personeel en afstemming met de penitentiaire mogelijkheden en limieten.

Doel van de activiteit: Het uitwerken en optimaliseren van het aanbod van hulpen dienstverlening binnen de gevangenismuren.

Doelgroep: Alle gedetineerden en de hulpen dienstaanbieders van de Vlaamse Gemeenschap.

Voorwaarden tot deelname: Geen. Resultaten : Aantal inschrijvingen 46

Aantal deelnemers bij de start Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten

Aanwezigheidsgraad3 Gemiddeld aantal deelnemers

Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie (steunfonds/cul.sport./aff.rel./herstel) Inbreng ander (benoem: …………………………………...) TOTAAL

PERSONEEL via CAW

%

LOGISTIEK

3

Aanwezigheidsgraad is het percentage dat de cursist in de mogelijkheid is aanwezig te zijn (transfer, tucht, … waardoor de cursist niet naar de cursus kan komen, worden hierbij niet meegeteld)

47

Naam activiteit: Trajectbegeleider sociale omgeving Aanbodverstrekker: Justitieel Welzijnswerk Mechelen

Periode: van …01/01/2009 t.e.m.31/12/2009 Totaal aantal momenten: wekelijks 2 1/2 dagen… Totaal aantal uren: 19 uren/week Omschrijving van de activiteit: Hulp en dienstverlening buiten de gevangenis voor (ex) gedetineerden in nazorg, familie en mensen die dreigen in de gevangenis te komen.

Doel van de activiteit: Dit is een vrijwillig aanbod waarin de trajectbegeleiders bekijken welke vragen, noden en behoeften (zowel emotioneel als praktisch) de familieleden hebben door de hinder die ze ondervinden van een gezinslid in detentie. We volgen het verloop van het hulpen dienstverleningstraject en evalueren het. Als vertrouwenspersoon willen we hen helpen een uitweg te vinden in deze moeilijke situatie.

Doelgroep: Familieleden ( van zowel beklaagden als veroordeelden) , ex gedetineerden in nazorg en mensen die dreigen in de gevangenis te komen.

Voorwaarden tot deelname:

Resultaten : Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten

variabel Aanwezigheidsgraad4 Gemiddeld aantal deelnemers -


PERSONEEL Via CAW

%

LOGISTIEK

4


48

Naam activiteit: Trajectbegeleiders Aanbodverstrekker: Justitieel Welzijnswerk Mechelen

Periode: van …01/01/2009 t.e.m.31/12/2009 Totaal aantal momenten: wekelijks 5 dagen… Totaal aantal uren: 57 uren/week Omschrijving van de activiteit: Hulp en dienstverlening binnen de gevangenis voor alle gedetineerden.

Doel van de activiteit: Dit is een vrijwillig aanbod waarin de trajectbegeleiders bekijken welke vragen, noden en behoeften (zowel emotioneel als praktisch) de gedetineerden hebben. We volgen het verloop van het hulpen dienstverleningstraject en evalueren het. We informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis

Doelgroep: Alle gedetineerden.



variabel Aanwezigheidsgraad5 Gemiddeld aantal deelnemers -


PERSONEEL Via CAW

%

LOGISTIEK

5


49

Naam activiteit: anders bekeken Aanbodverstrekker: PSD - JWW

Periode: Van25/03/2009 e.m 29/04/2009 Totaal aantal momenten: 5… momenten Totaal aantal uren: 15… uren Omschrijving van de activiteit: In de vorming worden 5 sessies gehouden rond, 1) detentie beleving 2) de gerechtelijke procedure (daderverhaal) 3) de gerechtelijke procedure (slachtofferverhaal) 4) slachtofferschap 5) herstel ( herstelgerichte detentie) Doel van de activiteit: Een bredere kijk krijgen op zichzelf, het slachtoffer(s) en de maatschappij. Slachtoffers een plaats geven. Herstel belichten. Doelgroep: Alle gedetineerden.

Voorwaarden tot deelname: Na inschrijving is er een intakegesprek. Een engagementsverklaring (afspraken rond aanwezigheden, roken en gedrag enz) en een contract rond veiligheid binnen de groep en het omgaan met informatie die tijdens de vorming gegeven wordt, moet iedere deelnemen tekenen. Resultaten : Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten

6 5 5 5



PERSONEEL Via CAW Via Justitie

%

LOGISTIEK

6


50

Naam activiteit: Film- en discussieavond thema familie en omgeving van daders Aanbodverstrekker: Justitieel Welzijnswerk

Periode: van 13 mei 2009 Totaal aantal momenten: 1 moment Totaal aantal uren: 2 uren Omschrijving van de activiteit: Film- en discussieavond thema familie en omgeving van daders

Doel van de activiteit: De discussie aangaan over de rol en positie van naastbestaanden van gedetineerden.


Voorwaarden tot deelname: Geen.

Resultaten : onbekend Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten



PERSONEEL Via CAW

%

LOGISTIEK

7


51

Naam activiteit: Slachtoffer in Beeld Aanbodverstrekker: De Rode Antraciet Periode: van 05/05/2009 t.e.m. 12/06/2009 Totaal aantal momenten: 10 momenten Totaal aantal uren: 65 uren Omschrijving van de activiteit: SIB biedt een veilige cursusgroep waarin gedetineerden kunnen terugblikken op eigen ervaringen en op de ervaringen van het slachtoffer.

Doel van de activiteit: Drie doelstellingen: 1. Kennis en inzicht in slachtofferschap 2. Inleving in het verhaal van het slachtoffer en het netwerk 3. Verantwoordelijkheid opnemen voor de eigen daden met respect voor het slachtoffer en zichzelf.

Doelgroep: Gedetineerden die in groep stil willen staan rond slachtoffers van misdrijven en hun eigen feiten en het dader-zijn.

Voorwaarden tot deelname: Het Nederlands voldoende beheersen. De feiten minstens gedeeltelijk toegeven. In groep willen spreken over de eigen feiten en slachtoffers. Zich engageren om heel het programma te volgen.


5 5 2 nvt


Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie (steunfonds/cul.sport./aff.rel./herstel) Inbreng ander (benoem:) TOTAAL

PERSONEEL Via DRA

%

LOGISTIEK

8


52

GEZONDHEIDSZORG

53

Naam activiteit: voorbereiding intramurale werking Aanbodverstrekker: CGG De Pont

Periode: van …01/01/2009t.e.m.31/12/2009 Totaal aantal momenten: … momenten Totaal aantal uren: … uren Omschrijving van de activiteit: Consult en adviesfunctie voor professionelen en de directie omgeving van de gedetineerde. Voorbereiding opstart werking in de strafinrichting via medewerking aan onderzoek. Vorming voor personeel. Doel van de activiteit: Groepsactiviteit voor gedetineerden rond agressie en IFG Ondersteuning en vorming voor professsionelen. Doelgroep:





PERSONEEL

%

LOGISTIEK

9


54

Naam activiteit: Anonieme Alcoholisten Aanbodverstrekker: Anonieme Alcoholisten

Periode: van 01/01/2009 t.e.m. 31/12/2009 Totaal aantal momenten: 52 momenten Totaal aantal uren: 52 uren Omschrijving van de activiteit: Zelfhulpgroep voor mensen met een alcoholproblematiek

Doel van de activiteit: Ondersteuning en gespreksgroep voor mensen met een alcoholproblematiek, die hieraan willen werken.

Doelgroep: Alcoholverslaafden


Resultaten : niet beschikbaar – doorlopend en continuë instroom en uitval Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start Aanwezigheidsgraad10 Aantal eindigers Gemiddeld aantal deelnemers Aantal behaalde „officiële‟ attesten Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie (steunfonds/cul.sport./aff.rel./herstel) Inbreng ander (benoem: vrijwilligers A.A.) TOTAAL

PERSONEEL

% 2-3

LOGISTIEK

Via A.A.

10


55

ARBEID EN TEWERKSTELLING

56

Naam activiteit: Weg-wijzer maart 2009 Aanbodverstrekker: VDAB en VoKans

Periode: van 02/03/2009 t.e.m. 07/04/2009 Totaal aantal momenten: 15 momenten Totaal aantal uren: 43 uren Omschrijving van de activiteit: Screening van de mogelijkheden van de deelnemer op vlak van kennis en kunde, met het oog op een richtinggevend advies naar de arbeidsmarkt toe.

Doel van de activiteit: Screening van de mogelijkheden van de deelnemer op vlak van kennis en kunde, met het oog op een richtinggevend advies naar de arbeidsmarkt toe.


Voorwaarden tot deelname: Nederlands spreken en schrijven.

Resultaten : niet beschikbaar Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten


Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie (steunfonds/cul.sport./aff.rel./herstel) Inbreng ander (benoem: ) TOTAAL

PERSONEEL Via VDAB

%

LOGISTIEK Via VDAB

11


57

Naam activiteit: Weg-wijzer november 2009 Aanbodverstrekker: VDAB en VoKans

Periode: van 17/11/2009 t.e.m. 17/12/2009 Totaal aantal momenten: 15 momenten Totaal aantal uren: 43 uren Omschrijving van de activiteit: Screening van de mogelijkheden van de deelnemer op vlak van kennis en kunde, met het oog op een richtinggevend advies naar de arbeidsmarkt toe.

Doel van de activiteit: Screening van de mogelijkheden van de deelnemer op vlak van kennis en kunde, met het oog op een richtinggevend advies naar de arbeidsmarkt toe.


Voorwaarden tot deelname: Nederlands spreken en schrijven.


11 10 ? ?


Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie (steunfonds/cul.sport./aff.rel./herstel) Inbreng ander (benoem: ) TOTAAL

PERSONEEL Via VDAB

% 8

LOGISTIEK Via VDAB

12


58

ONDERWIJS

59

Naam activiteit: Cursus Engels Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 15/09/2009 t.e.m. 30/11/2009 Totaal aantal momenten: 17 momenten Totaal aantal uren: 60 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus Engels niveau Intermediate.

Doel van de activiteit: Cursus Engels

Doelgroep: Alle gedetineerden

Voorwaarden tot deelname: Geen


13 11 7 6


Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie : aanmoedigingspremies onderwijs Inbreng ander (benoem: …………………………………...) TOTAAL

PERSONEEL Geen Geen

67 % 7,35

LOGISTIEK Geen 260,40 EUR Geen

13


60

Naam activiteit: Cursus informatica rekenblad I Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 09/11/2009 t.e.m. 16/12/2009 Totaal aantal momenten: 17 momenten Totaal aantal uren: 60 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus rekenblad I - basisniveau

Doel van de activiteit: Cursisten leren werken met een rekenblad

Doelgroep: Alle gedetineerden met voldoende kennis Nederlands



18 11 6 6



PERSONEEL Geen Geen

73 % 7,71


14


61

Naam activiteit: Cursus ICT initiatie Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 05/10/2009 t.e.m. 28/10/2009 Totaal aantal momenten: 12 momenten Totaal aantal uren: 40 uren Omschrijving van de activiteit: Initiatie in de informatica. Leren werken met de computer, kennismaking met de meest courante software zoals tekstverwerking, rekenblad.

Doel van de activiteit: Gedetineerden leren werken met de computer voor privégebruik en voor gebruik op het werk. Doelgroep: Alle gedetineerden



17 11 8 8



75 % 7,50

PERSONEEL

LOGISTIEK

Geen Geen

198,40 EUR Geen

15


62

Naam activiteit: Cursus Kinderen Opvoeden Aanbodverstrekker: CBE Open School Mechelen

Periode: van 01/09/2009 t.e.m. 09/11/2009 Totaal aantal momenten: 14 momenten Totaal aantal uren: 40 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus kinderen opvoeden. Cursisten leren reflecteren over hun vaderschap, hen een kader aanbieden. De volgende vragen komen onder andere aan bod: Wat is opvoeding? Waarom is opvoeding noodzakelijk? Hoe ga ik om met conflicten? Hoe beleef ik het vaderschap als gedetineerde? Enzovoort.

Doel van de activiteit: Gedetineerden versterken in hun rol als vader. Doelgroep: Alle gedetineerde vaders



13 9 5 5



57 % 4,79

PERSONEEL

LOGISTIEK

Geen Geen

Geen Geen

16


63

Naam activiteit: Cursus NT2 breakthrough A Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 09/11/2009 t.e.m. 16/12/2009 Totaal aantal momenten: 17 momenten Totaal aantal uren: 60 uren Omschrijving van de activiteit: Taalcursus Nederlands voor anderstaligen niveau Breakthrough A (richtgraad 1.1.1)

Doel van de activiteit: Aanleren van basis Nederlands als tweede taal

Doelgroep: Alle anderstaligen met weinig of geen kennis van het Nederlands



15 13 7 5



PERSONEEL Geen Geen

71 % 8,94


17


64

Naam activiteit: Cursus Basis schilderen behangwerk Aanbodverstrekker: CVO Scholengroep 5

Periode: van 02/09/2009 t.e.m. 02/10/2009 Totaal aantal momenten: 14 momenten Totaal aantal uren: 40 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus basis schilderen behangwerk. Dit is de eerste module van de opleiding schilderdecorateur.

Doel van de activiteit: Cursisten leren de basis van het beroep schilder-decorateur. Nadien stromen cursisten door naar een vervolgtraject of werk binnen of buiten de gevangenis.




13 8 4 4


Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie : - inrichting atelier / basisuitrusting atelier (CDRGA) - aanmoedigingspremies onderwijs Inbreng ander (benoem: …………………………………...) TOTAAL

PERSONEEL

63 % 4,86

LOGISTIEK

Geen

Geen

1824,58 EUR 74,40 EUR Geen

18


65

Naam activiteit: cursus Bedrijfsbeheer module 1 : handelseconomie en financiële aspecten Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 09/03/2009 t.e.m. 31/03/2009 Totaal aantal momenten: 12 momenten Totaal aantal uren: 40 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus handelseconomie en financiële aspecten – deelattest voor het certificaat bedrijfsbeheer

Doel van de activiteit: Cursisten inwijden in de „handelseconomie en financiële aspecten‟




22 17 9 9


Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie (aanmoedigingspremies) Inbreng ander (benoem: …………………………………...) TOTAAL

PERSONEEL 247,39 EUR Geen Geen

62 % 9,42


19


66

Naam activiteit: cursus Bedrijfsbeheer module 2 : boekhouden en fiscale aspecten Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 20/04/2009 t.e.m. 05/06/2009 Totaal aantal momenten: 17 momenten Totaal aantal uren: 60 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus boekhouden en fiscale aspecten – deelattest voor het getuigschrift bedrijfsbeheer

Doel van de activiteit: Cursisten inwijden in „boekhouden en fiscale aspecten‟




17 16 4 4




48 % 6,33


20


67

Naam activiteit: cursus Bedrijfsbeheer module 3 : bedrijfseconomie en sociale aspecten Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 02/06/2009 t.e.m. 22/06/2009 Totaal aantal momenten: 12 momenten Totaal aantal uren: 40 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus bedrijfseconomie en sociale aspecten – deelattest voor het getuigschrift bedrijfsbeheer

Doel van de activiteit: Cursisten inwijden in de „bedrijfseconomie en sociale aspecten‟




6 5 5 5




82 % 4,17


21


68

Naam activiteit: Cursus informatica rekenblad I Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 09/03/2009 t.e.m. 31/03/2009 Totaal aantal momenten: 11 momenten Totaal aantal uren: 40 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus rekenblad I - basisniveau





17 14 7 7


Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie (aanmoedigingspremies onderwijs) Inbreng ander (benoem: …………………………………...) TOTAAL


64 % 7,73


22


69

Naam activiteit: Cursus informatica rekenblad II Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 20/04/2009 t.e.m. 12/05/2009 Totaal aantal momenten: 11 momenten Totaal aantal uren: 40 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus rekenblad II - vervolgniveau


Doelgroep: Alle gedetineerden met voldoende kennis Nederlands + kennis rekenblad I



15 13 5 4




59 % 6,55


23


70

Naam activiteit: Cursus Frans breakthrough B Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 12/01/2009 t.e.m. 18/02/2009 Totaal aantal momenten: 16 momenten Totaal aantal uren: 60 uren Omschrijving van de activiteit: Taalcursus Frans niveau Breakthrough B (richtgraad 1.1.2)

Doel van de activiteit: Frans aanleren




11 10 4 4




62 % 5,19

LOGISTIEK Geen Geen Geen

24


71

Naam activiteit: Cursus NT2 breakthrough A Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 07/01/2009 t.e.m. 11/02/2009 Totaal aantal momenten: 16 momenten Totaal aantal uren: 60 uren Omschrijving van de activiteit: Taalcursus Nederlands voor anderstaligen niveau Breakthrough A (richtgraad 1.1.1)

Doel van de activiteit: Aanleren van basis Nederlands als tweede taal

Doelgroep: Alle anderstaligen met weinig of geen kennis van het Nederlands


Resultaten : Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER

16 10 10 9


PERSONEEL

97 % 8,63

LOGISTIEK

25


72

Naam activiteit: Cursus Spaans breakthrough A Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 12/05/2009 t.e.m. 23/06/2009 Totaal aantal momenten: 15 momenten Totaal aantal uren: 60 uren Omschrijving van de activiteit: Taalcursus Spaans niveau Breakthrough A (richtgraad 1.1.1)

Doel van de activiteit: Spaans aanleren




18 15 10 9




75 % 9,60


26


73

Naam activiteit: Cursus informatica tekstverwerking I Aanbodverstrekker: CVO MEVIZA

Periode: van 02/02/2009 t.e.m. 04/03/2009 Totaal aantal momenten: 12 momenten Totaal aantal uren: 40 uren Omschrijving van de activiteit: Cursus tekstverwerking I - basisniveau

Doel van de activiteit: Cursisten leren werken met een tekstverwerkingsprogramma




20 18 8 7




66 % 8,58

LOGISTIEK Geen Geen Geen

27


74

Naam activiteit: Onderwijscoördinatie en onderwijstrajectbegeleiding 2009 Aanbodverstrekker: Consortium volwassenenonderwijs Samen Stromen

Periode: Januari tot december 2009 Omschrijving van de activiteit: - onderwijscoördinatie - behoeftedetectie - optimalisering onderwijsaanbod - ondersteuning van de centra - structureel overleg met alle betrokken partners - administratieve opvolging onderwijs in de gevangenis - fungeren als aanspreekpunt - individuele onderwijstrajectbegeleiding gedetineerden Doel van de activiteit: Uitbouwen en optimaliseren van een behoeftedekkend onderwijsaanbod in de gevangenis. Individuele onderwijstrajectbegeleiding bieden voor de gedetineerden. Doelgroep: Alle gedetineerden


Resultaten individuele onderwijstrajectbegeleiding 2009 Gemiddelde dagpopulatie gevangenis Mechelen Aantal gedetineerden geregistreerd door onderwijs Totaal aantal contactmomenten met geregistreerde gedetineerden (schriftelijk en mondeling) Aantal contactmomenten : schriftelijk Aantal contactmomenten : mondeling Gemiddeld aantal contacten per geregistreerde gedetineerde Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap : CVWO Samen Stromen Inbreng Justitie Inbreng ander (benoem: …………………………………...) TOTAAL

PERSONEEL

LOGISTIEK

Geen Geen

Geen Geen

75

Naam activiteit: Proclamatie onderwijs juni 2009 Aanbodverstrekker: Consortium volwassenenonderwijs Samen Stromen

Periode: 25 juni 2009 Omschrijving van de activiteit: Plechtige uitreiking van de attesten behaald in de gevangenis in de periode januari 2009 tot juni 2009

Doel van de activiteit: Uitreiking van de attesten Bedanking van de samenwerkingspartners Promotie onderwijs in de gevangenis

Doelgroep: Alle gedetineerden die een attest behaalden in de periode januari 2009 tot juni 2009

Voorwaarden tot deelname: Deelname aan de lessen in de gevangenis in de periode januari 2009 tot juni 2009

Resultaten : NVT Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten


Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap : CVWO Samen Stromen Inbreng Justitie : steunfonds Inbreng ander (benoem: …………………………………...) TOTAAL

PERSONEEL Geen Geen Geen

%

LOGISTIEK

Geen

28


76

CULTUUR

77

Naam activiteit: JAILTV Aanbodverstrekker: De Rode Antraciet vzw – Katholieke Hogeschool Mechelen

Periode: van 01/01/2009 t.e.m. 31/12/2009 Totaal aantal momenten: 36 momenten Totaal aantal uren: 180 uren Omschrijving van de activiteit: Redactieraad JailTV maakt reportages over het leven binnen en buiten de gevangenis voor een publiek binnen de gevangenis van Mechelen.

Doel van de activiteit: Sociale vaardigheidstraining gedetineerden – leren verantwoordelijkheid nemen en samenwerken in team – informatiekanaal gevangenis

Doelgroep: Gedetineerden: veroordeelden en beklaagden

Voorwaarden tot deelname: Intakegesprek om motivatie te toetsen Respectvolle houding – discretie – in groep willen werken - actieve inzet


32 Aanwezigheidsgraad29 Gemiddeld aantal deelnemers

80 % 6

0


PERSONEEL

LOGISTIEK

29


78

Naam activiteit: GEVANGENISBIBLIOTHEEK Aanbodverstrekker: Justitie en Openbare bibliotheek Periode: van 16/02/2009tem 31/12/2009 Totaal aantal momenten: open variabel Totaal aantal uren: uren Omschrijving van de activiteit: Bibliotheekbezoek: vrij toegankelijk Doel van de activiteit: Ontlening van allerhande materialen en informatiecentrum Doelgroep: Alle gedetineerden Voorwaarden tot deelname: Geen voorkennis nodig. Resultaten : Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten

692 Aanwezigheidsgraad30 Gemiddeld aantal deelnemers nvt

Bruto kostprijs activiteit : FINANCIERDER Inbreng Vlaamse Gemeenschap Inbreng Justitie (steunfonds*cul.sport./aff.rel./herstel) Inbreng ander :Provincie TOTAAL

PERSONEEL

LOGISTIEK* €17950/jaar

30


79

Naam activiteit: Buurten met gedetineerden Aanbodverstrekker: HIRL ism DRA

Periode: van 05/03/2009 tem 07/04/2009 Totaal aantal momenten: 3 momenten Totaal aantal uren: 9 uren Omschrijving van de activiteit: Sociaal-artistiek project met interactie tussen gedetineerden en de buurt Caputsteen.

Doel van de activiteit: Interactie tussen gedetineerde en buurtbewoners teweeg brengen.

Doelgroep: Gedetineerden en buurtbewoners.

Voorwaarden tot deelname: Geen. Resultaten : onbekend Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten



PERSONEEL

% 5

LOGISTIEK

31


80

Naam activiteit: Omgaan met lastige situaties Aanbodverstrekker: De Rode Antraciet

Periode: van 21/04/2009 tem 30/04/2009 Totaal aantal momenten: 4 momenten Totaal aantal uren: 24 uren Omschrijving van de activiteit: Gedetineerden bewust maken van het belang van communicatie en het oefenen van een aantal sociale vaardigheden. Gedetineerden leren om op te komen voor zichzelf in lastige situaties met respect voor de ander. Doel van de activiteit: Basiskennis opdoen rond de werking van communicatie en inzicht verwerven in het belang van open communicatie. Zich bewust worden van het eigen referentiekader. Inzicht krijgen in vormen van conflicthantering. Beter begrijpen hoe agressie werkt. Inzicht krijgen in hoe terug rustig te worden. Oefenen van sociale vaardigheden. Vertrouwen opbouwen in zichzelf.



Resultaten : Aantal inschrijvingen Aantal deelnemers bij de start

10 10

Aantal eindigers Aantal behaalde „officiële‟ attesten

7 nvt



PERSONEEL Via DRA

78,4 % 7

LOGISTIEK

32


81

SPORT

82

Naam activiteit: Voetbaltornooi Aanbodverstrekker: vzw Hattrick, vzw De Rode Antraciet

Periode: van 02/08/09 t.e.m. 24/08/09 Totaal aantal momenten: 8 momenten Totaal aantal uren: 16 uren Omschrijving van de activiteit: Voetbal in verschillende teams onder de vorm van een tornooi.

Doel van de activiteit: Aanscherpen van de sociale factor binnen het sportgebeuren door in competitievorm alle verschillende actoren te laten samenwerken en sporten.




35 35

Aanwezigheidsgraad33

33

Gemiddeld aantal deelnemers


PERSONEEL

86 %

LOGISTIEK

33


83

Naam activiteit: Fitness Aanbodverstrekker: Justitie, vzw De Rode Antraciet

Periode: van 14/09/09 t.e.m. 31/12/09 Totaal aantal momenten: 83 momenten Totaal aantal uren: 83 uren Omschrijving van de activiteit: Men traint in groepjes van 5 met zowel cardiotoestellen (loopband, fiets, …) als krachttoestellen (gewichten,…) en dit 2 maal per week.

Doel van de activiteit: Door middel van cardio en krachttraining het lichaam in conditie houden




112 112


79 %



PERSONEEL

LOGISTIEK 6900,-

1200,-

34


84

Naam activiteit: Breakdance Aanbodverstrekker: vzw Straatrijk, vzw De Rode Antraciet

Periode: Januari 2009 Totaal aantal momenten: 6 momenten Totaal aantal uren: 12 uren Omschrijving van de activiteit: Het in groep aanleren van breakdance om dan samen met de mensen van Straatrijk een optreden aan te bieden aan de andere gedetineerden.

Doel van de activiteit: sociaal project met als doel mensen te laten samenwerken en een eigen inbreng te hebben in het inhoudelijke gebeuren.




10 9


4



PERSONEEL

34 %

LOGISTIEK 650;-

35


85

BIJLAGE 2 – REGISTRATIEGEGEVENS AANBOD Bijlage 2:. Behoeftedetectie onderwijs : behoefteonderzoek 1 april 2009 Onderzoeksopzet • • • •

Schriftelijke enquête Beoogde doelgroep : volledige populatie Momentopname : 1 april 2009 Motivatie deelname : informeren + balpennen

Resultaten bereik • • • •

Populatie gevangenis Mechelen 1 april 2009 : 101 gedetineerden Aantal uitgedeelde enquêtes : 96 Aantal teruggekregen enquêtes : 83 86% van de uitgedeelde enquêtes werden ingevuld

Resultaten enquête •

Bereik onderwijs (aantal gedetineerden actief in onderwijsaanbod) Onderwijsvorm

Aantal

Niets

34

Groepsles

25

BIS

3

BIS en groepsles

14

Niet ingevuld

7

Reeds bereikt met onderwijs : 42 (50% populatie)

•

Interesse (in welke mate zijn de gedetineerden geïnteresseerd in het volgen van onderwijs?) INTERESSE ONDERWIJS ALGEMEEN Interesse onderwijs

Aantal

Zeker wel

44

Misschien

28

Totaal geen

9

Niet ingevuld

2

Totaal interesse onderwijs

72 (87%)

INTERESSE ONDERWIJS PER GERECHTELIJKE SITUATIE : BK Gerechtelijke situatie

Interesse onderwijs algemeen

Aantal

BK

Zeker wel

20

BK

Misschien

9

BK

Totaal geen

4

Totaal BK Totaal interesse onderwijs BK

33 29 (88%)

86

•

Motivatie cursisten (waarom nemen de gedetineerden deel aan het onderwijsaanbod?)

Reden interesse

Aantal

persoonlijke interesse

42

om een diploma te behalen

38

om werk te vinden

33

tijdverdrijf

18

sociaal contact

16

van cel zijn

15

investering in de toekomst

•

2

Evaluatie van het aanbod 2008-2009 : talen Interesse Nederlands

Aantal

Interesse Frans

Ja

15

Misschien

Ja

15

Misschien

15

Nee

19

Nee

15

Niet ingevuld

44

Niet ingevuld

38

Totaal mogelijke interesse

20


30

Interesse Engels

•

5

Aantal

Aantal

Interesse Spaans

Aantal

Ja

24

Ja

22

Misschien

10

Misschien

13

Nee

14

Nee

15

Niet ingevuld

35

Niet ingevuld

33


34


35

Evaluatie van het aanbod 2008-2009 : informatica en bedrijfsbeheer Interesse ICT Initiatie

Aantal

Interesse ICT Excel

Aantal

Ja

22

Ja

27

Misschien

13

Misschien

13

Nee

12

Nee

11

Niet ingevuld

36

Niet ingevuld

32


35


40

Interesse ICT Word

Aantal

Interesse BB

Aantal

Ja

25

Ja

28

Misschien

14

Misschien

16

Nee

11

nee

Niet ingevuld

33

Niet ingevuld

30


39


44

9

87

•

Voorkeur lesmoment Wanneer

Aantal

Procent

Overdag

17

20,48%

's Avonds

24

28,92%

Beide

28

33,73%

Niet ingevuld

14

Totaal aantal werkers met interesse onderwijs : 17 Totaal aantal werkers met interesse avondonderwijs : 11

•

Modulekeuze (welke van de modules vinden de gedetineerden het interessantst?) Opleiding

Aantal

Opleiding

Aantal

1 Engels

29

23 Geheugentraining

12

2 bedrijfbeheer

28

24 Nederlandse communicatie en onthaal

12

3 Spaans

27

25 Communicatie, stress en gezondheid

12

4 Videobewerking

26

26 Actualiteit/geschiedenis/media

11

5 Digitale beeldbewerking

24

27 Powerpoint

11

6 Frans

21

28 Dactylo

10

7 Excel

21

29 Gezondheid

10

8 Word

21

30 Conversatie

10

9 Access

20

31 Nederlands op de gevangenisvloer voor anderstaligen

10

10 Netwerken

18

32 Logisch redeneren

10

11 Opvoeden van kinderen

18

33 Basis techniek

9

12 Solliciteren

17

34 Nederlandse correspondentie

8

13 Webdesign

17

35 Communicatie in persoonlijke relaties

8

14 Italiaans

16

36 Chinees

8

15 NT2

16

37 Wonen en milieubewust consumeren

8

16 Photoshop

15

38 Spelling voor beginners

7

17 Vista

15

39 Russisch

7

18 Wiskunde

14

40 Creatief schrijven

7

19 Arabisch

14

41 Veiligheid op de werkvloer

6

20 ICT Initiatie

13

42 Kunst en cultuur

5

21 Duits

13

43 Burgerschap

5

22 Beter leren lezen en schrijven

12

44 Democratisch handelen

3

88

2. Groepsaanbod cursussen met bereik en resultaten Voorjaar 2009 









NT2 (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 60 o Periode : januari – februari o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 16 o Aantal deelnemers bij de start : 10 o Aantal behaalde attesten : 9 Frans (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 60 o Periode : januari – februari o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 11 o Aantal deelnemers bij de start : 10 o Aantal behaalde attesten : 4 Tekstverwerking (Word) (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 40 o Periode : februari – maart o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 20 o Aantal deelnemers bij de start : 18 o Aantal behaalde attesten : 8 Rekenblad (Excel) 1 (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 40 o Periode : maart o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 17 o Aantal deelnemers bij de start : 14 o Aantal behaalde attesten : 7 Rekenblad (Excel) 2 (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 40 o Periode : april – mei o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 16 o Aantal deelnemers bij de start : 10 o Aantal behaalde attesten : 9









Bedrijfsbeheer module 1 (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 40 o Periode : maart o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 22 o Aantal deelnemers bij de start : 17 o Aantal behaalde attesten : 9 Bedrijfsbeheer module 2 (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 60 o Periode : april – mei o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 17 o Aantal deelnemers bij de start : 16 o Aantal behaalde attesten : 4 Bedrijfsbeheer module 3 (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 40 o Periode : juni o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 6 o Aantal deelnemers bij de start : 5 o Aantal behaalde attesten : 5 Spaans (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 60 o Periode : mei – juni o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 18 o Aantal deelnemers bij de start : 15 o Aantal behaalde attesten : 9

Najaar 2009 









Schilderen (CVO Scholengroep 5) o Aantal uren : 40 o Periode : september o Verstrekker : CVO Scholengroep 5 o Aantal inschrijvingen : 13 o Aantal deelnemers bij de start : 8 o Aantal behaalde attesten : 4 Kinderen opvoeden (CBE Open School) o Aantal uren : 40 o Periode : september – november o Verstrekker : CBE Open School o Aantal inschrijvingen : 13 o Aantal deelnemers bij de start : 9 o Aantal behaalde attesten : 5 Engels (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 60 o Periode : september – oktober o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 13 o Aantal deelnemers bij de start : 11 o Aantal behaalde attesten : 7 Initiatie informatica (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 40 o Periode : oktober o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 17 o Aantal deelnemers bij de start : 11 o Aantal behaalde attesten : 8 Rekenblad (Excel) 1 (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 60 o Periode : november – december o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 18 o Aantal deelnemers bij de start : 11



o Aantal behaalde attesten : 6 NT2 (CVO MEVIZA) o Aantal uren : 60 o Periode : november – december o Verstrekker : CVO MEVIZA o Aantal inschrijvingen : 15 o Aantal deelnemers bij de start : 13 o Aantal behaalde attesten : 5

89

Het consortium ondersteunt ook administratief het onderwijsaanbod van het Beschermcomité Mechelen : 



Nederlands o Aantal uren : 1,5 uur per week o Periode : ganse jaar o Verstrekker : Beschermcomité o Aantal inschrijvingen (sinds 1/9/2009) : 26 o Gemiddeld aantal deelnemers per les : 7 Engels (stopgezet in juni 2009) o Aantal uren : 2x 1 uur per week (niveau beginners en niveau gevorderden) o Periode : ganse semester o Verstrekker : Beschermcomité o Aantal inschrijvingen : geen cijfers o Gemiddeld aantal deelnemers per les : geen cijfers

Hulp- en dienstverlening 2009 Gevangenis Mechelen

3

BIJLAGE 3: organogram overlegstructuren Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening

Structureel Overleg

Stuurgroep Drugs

Overleg Vlaamse Gemeenschap

Werkgroep Herstel

Werkgroep Sport

Werkgroep Welzijn en Gezondheids zorg

B E L E I D

Directieoverleg Justitie - VLG

Werkgroep Onderwijs

Werkgroep Arbeid en tewerkstelling

Werkgroep Cultuur

cliëntoverleg

I N T E R M E D I A I R

Overleg TOV

leerkrachtenoverleg

projectgroepen

O P E R A T I O N E E L

Hulp- en dienstverlening 2009 Gevangenis Mechelen

3

JAARRAPPORT 2009 AANBOD HULP- EN DIENSTVERLENING AAN GEDETINEERDEN EN HUN SOCIALE OMGEVING

Recommend Documents