Inzet Groen Haaglanden

Inzet Groen Haaglanden bijdrage aan de Groenagenda van de provincie Zuid-Holland

Uitgave Stadsgewest Haaglanden april 2012

ruimte

Stadsgewest Haaglanden Grote Marktstraat 43 Postbus 66 2501 CB Den Haag T 070 7501 500 F 070 7501 591 E [email protected] I www.haaglanden.nl

Fotografie Sicco van Grieken

Ontwerp Zwart op Wit, Delft

Vastgesteld op 25 april 2012


Vastgesteld op 25 april 2012 Inzet Groen Haaglanden

pagina 2

Inhoudsopgave Inleiding

3

Hoofdstuk 1

Groenbeleid Haaglanden

5

Hoofdstuk 2

Ambities Haaglanden 2012-2015

9

Hoofdstuk 3

Hoofdopgaven

11

Kwaliteitsverbetering metropolitane landschappen Verbindingen tussen landschappen en stad en land Recreatieve netwerken Niet fysieke opgaven

13 17 18 18

Projecten

21

Kwaliteitsverbetering metropolitane landschappen Verbindingen tussen landschappen en stad en land Recreatieve netwerken Niet fysieke opgaven

22 24 25 27

Tot slot

29

A B C D

Hoofdstuk 4 A B C D

Hoofdstuk 5

pagina 3

Inleiding De provincie Zuid-Holland bereidt in onderlinge samenhang twee producten voor: c de Groenagenda over het beleidskader voor de groene ruimte en c het Uitvoeringsprogramma Groen 2012-2015, over het afronden van de ILG en realiseren van nieuwe projecten. De provincie heeft 100 miljoen euro extra budget voor groenprojecten beschikbaar gesteld, waarvan een deel zal worden besteed aan het afronden van de ILG-projecten. De Groenagenda van de provincie heeft als motto: ‘Groen dichterbij de mensen’. Drie thema’s staan erin centraal: c groenbeleving: een sterke stad-landrelatie met meer recreatiemogelijkheden die ten goede komt aan een aantrekkelijk woon- en vestigingsklimaat. Het recreatieve netwerk moet op orde zijn en als basis dienen voor initiatieven voor ondernemers en burgers; c biodiversiteit: te verbeteren door een robuuster ecologisch netwerk en c vitale agrarische sector: ontwikkeling en behoud agrarische landschappen; meer economische draagkracht voor het landelijk gebied.

Afronding van het ILG-programma Zuidvleugel Zichtbaar Groener De bezuinigingen van het Rijk hebben voor de ZZG-projecten in Haaglanden een impact op zowel de verwerving, inrichting als het beheer. Het Onderhandelingsakkoord Decentralisatie Natuur van september 2011 en de aanvullende afspraken van februari 2012 leggen de basis voor deze afronding. Op bestuurlijk niveau is afgesproken dat zowel verwerving als beheer bij de herijking op een zorgvuldige manier geregeld worden, waarbij naast het gereserveerde ILG-budget ook gebruik gemaakt kan worden van de € 100 miljoen nieuw provinciaal geld, indien dat nodig is. Dit betekent dat in de Groenagenda en het Uitvoeringsprogramma eerst de afronding van de ILG/ZZG dient te worden geregeld, voordat gelden worden toegewezen aan nieuwe projecten. Met deze visie sluiten we aan bij de ambities van de provincie. In hoofdstuk 1 wordt het groenbeleid van Haaglanden beschreven, in hoofdstuk 2 worden de groene ambities genoemd, in hoofdstuk 3 wordt nader ingegaan op de hoofdopgaven en in hoofdstuk 4 de projecten per opgave.

Inzet Groen Haaglanden

pagina 4

pagina 5

1 Hoofdstuk

Groenbeleid Haaglanden


pagina 6

Het groen in Haaglanden heeft de laatste jaren een hoge positie op de bestuurlijke agenda gekregen. Een belangrijke reden hiervoor is de economische betekenis van een mooie groene omgeving. Recreatie, toerisme en het vestigingsklimaat voor bedrijven varen er wel bij. Door de omvangrijke en snelle verstedelijking van onze regio zijn we ons steeds meer bewust van de waarde van het groen: voor het leefklimaat en de rijkdom van onze natuur.

Groenbeleidsplan In 2009 heeft het Stadsgewest Haaglanden als uitwerking van het Regionaal Structuurplan 2020 Haaglanden (kortweg: RSP) het Groenbeleidsplan vastgesteld. Inmiddels is een functionerend groenfonds opgericht en wordt aan het uitvoeringsprogramma gewerkt.

Regionaal Structuurplan Haaglanden Het Stadsgewest heeft de ambities voor het groen in 2008 vastgelegd in het RSP. De negen Haaglanden-gemeenten willen zich inspannen voor de bescherming van kwetsbare groengebieden en voor méér kwaliteit. De groene ambities in het RSP zijn gekoppeld aan drie overkoepelende wensbeelden voor Haaglanden. Het Stadsgewest beoogt op langere termijn te groeien naar: c een regio die nationaal en internationaal goed op de kaart staat, met de clusters ‘Den Haag Internationale Stad van Vrede, Recht en Veiligheid’, Greenport WestlandOostland en, recent, het ‘Technologisch Innovatief Centrum Delft’. c een duurzaam en samenhangend stedelijk netwerk, met energiebesparende systemen, een hoogwaardige net van openbaar vervoer en fiets en gevat in robuuste groenblauwe structuren. c een regio van wijken en buurten met identiteit, waar het goed toeven is, waar de voorzieningen op orde zijn en waar alle sociale groepen maatschappelijk kunnen participeren. Specifiek voor de groenambities onderscheidt het RSP in de regionale groenstructuur drie groencategorieën: c de grootschalige landschapsparken Duin Horst Weide en Midden-Delfland/Oude Leede. Haaglanden telt daarnaast Natura 2000-gebieden, zoals het Oostduinpark, het Westduinpark en enkele Belvedèregebieden; c de stadsrandparken voor de stedelijke recreatie en natuurbeheer; c de groenblauwe schakels die stad en land verbinden en voor de onderlinge verbinding tussen de groengebieden zorgen. De schakels dringen diep door in het stedelijk gebied.

1 Groenbeleid Haaglanden

pagina 7

Kaart 1

Ambities 2030 Groen Haaglanden

Meijendel

Duivenvoorde

Wijk & Wouden

Oude Leede

MiddenDelfland

0

1

2 km

Landschappelijke eenheden

Groene verbindingen

Landmarks

Natura 2000 grotendeels duinlandschap behoud en versterken eenheid en openheid

Parklandschap stadsparken & stadsrandparken

Groen-blauwe schakel recreatieve verbinding met eigen groenblauwe kwaliteiten

Landmark in weidegebied / kasteel ‘t Woudt / molens Stompwijk / Huis ten Bosch / Duivenvoorde

Kustverbreding tussen Hoek van Holland en Scheveningen

Parklandschap kwaliteitsimpuls noodzakelijk

Recreatieve verbinding in stedelijk gebied

Voormalige grote buitenplaats / uitkijkpunt als attractiepunt binnen een recreatief ‘Rondje Haaglanden’

Regioparken Midden-Delfland, Oude Leede / Duin, Horst & Weide / Pijnacker / Delflandse Kust

Nieuw parklandschap & natuurgebied

Ontbrekende schakel / barrière kruisingen met spoor, weg en water

Begrensd natuurgebied nader onderzoek

Infrastructuur in weidegebieden & parklandschappen weg en rail


pagina 8

Naar een Metropoolregio Zoals bekend werken de gemeenten, regio’s en de provincie aan de oprichting van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. De opgave bestaat uit zeven pijlers, waarvan pijler VI, de pijler Groen is. Op basis van bestaande beleidsdocumenten en visies (zoals het RGSP3 van de stadsregio Rotterdam, het Groenbeleidsplan Haaglanden, maar ook de visies voor de Hof van Delfland en andere gebieden) wil de Metropoolregio werken aan: c verbeteren van het netwerk van recreatieve verbindingen (fietsen, wandelen, varen); c waarborgen en verbeteren van de kwaliteit van stadsparken, recreatiegebieden en landschappen (recreatie en natuurwaarden); c versterken van de economische vitaliteit van het landelijk gebied; c versterken van de bereikbaarheid, toegankelijkheid, imago en bekendheid van de metropolitane landschappen; c vernieuwing van het systeem van beheer. Dit wil de Metropoolregio in nauwe samenwerking doen met de provincie Zuid-Holland, aanliggende regio’s, gemeenten, terreinbeherende organisaties, maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven en burgers. Duurzame inrichting en beheer van de landschappen en de klimaatopgave krijgen speciale aandacht. De Metropoolregio is nog in oprichting, daarom richt deze aanvraag voor de groenagenda zich alleen op het gedeelte van het Stadsgewest Haaglanden.

1 Groenbeleid Haaglanden

pagina 9

2 Hoofdstuk

Ambities Haaglanden 2012-2015


pagina 10

Op het moment dat het Groenbeleidsplan is vastgesteld was nog niet bekend dat er zware bezuinigingen door het Rijk zouden worden opgelegd. Ook de nieuwe Groenagenda van de provincie was nog niet bekend.

Van kwantiteit naar kwaliteit Geconstateerd wordt dat het provinciale beleid een sterke overeenkomst heeft met dat van Haaglanden. Door een goede samenwerking wordt nu gewerkt aan een betere kwaliteit van het bovenregionale groen. In de volgende punten wordt de gezamenlijke aandacht beschreven: c Breng Stad en Land naar een vernieuwde samenhang Door een fijnmazige vertakking van groenblauwe verbindingen, parken, lanen en vaarten wordt de natuur de stad in geleid. De steden worden via deze structuren naar het ommeland ontsloten. In mentale zin moet ook de samenhang worden versterkt: de functie van het platteland en de rol van de agrarische ondernemers verbreedt zich naar nieuwe stedelijke behoeften en de stedeling ontdekt zijn ommeland en voelt zich verantwoordelijk voor de instandhouding ervan. Ook de voedselstrategie maakt hier deel vanuit. c Verbind het groen van Haaglanden Zorg ervoor dat men vanuit de stad snel, veilig en aantrekkelijk het landelijk gebied kan bereiken, te voet, met de fiets en over het water. Creëer aantrekkelijke rondtochten langs de groene hoogtepunten rond de stad en laat daar het landschap met de culturele elementen hun geschiedenis vertellen. Veel bewoners ervaren wel de zee en de polder, maar de onderlinge verbindingen zijn niet vanzelfsprekend. c Koester en promoot de kwaliteit van erfgoed en landschappen Onbekend maakt onbemind. Haaglanden moet zijn uniek cultuurhistorisch erfgoed in het buitengebied koesteren én promoten. c Betrek de groene partners Haaglanden kan zijn groenambities niet alleen bereiken. Samen met gemeenten, provincie, Rijk, waterschappen, Europese partners én private organisaties moet het werk worden geklaard. Vanuit een gedeeld belang is ook een gedeelde financiering denkbaar.

2 Ambities Haaglanden 2012-2015

pagina 11

3 Hoofdstuk

Hoofdopgaven


pagina 12

Kaart 2

Hoofdopgaven Groen Haaglanden

Legenda Metropolitaan landschap Verbinding tussen landschappen Stad-Land schakel Vaarnetwerk [ambitie] Fietsnetwerk [ambitie]

3 Hoofdopgaven

pagina 13

Gelet op de ambities van de provincie als van het Stadsgewest zoals hiervoor beschreven, wordt ingezet op de volgende hoofd- en subopgaven: A

B

C

D

Kwaliteitsverbetering metropolitane landschappen 1 Duin Horst Weide 2 Kust en Duinen 3 Hof van Delfland Verbindingen tussen landschappen en stad en land 4 Buytenhout 5 Groenzoom 6 Westlandse Zoom - Zwethzone 7 Stad-landschakels Recreatieve netwerken 8 Poorten - entrees 9 Fietsnetwerk 10 Vaarnetwerk 11 Wandelnetwerk Niet fysieke opgaven 12 Voedselstrategie 13 Algemene aanpak ontwikkeling poorten

A

Kwaliteitsverbetering metropolitane landschappen

1

Duin Horst Weide Het metropolitane landschap Duin Horst Weide ligt tussen de steden Leiden, Den Haag en Zoetermeer. Daarbinnen liggen de kernen Wassenaar, Voorschoten en Stompwijk. Het gebied is de enige plek langs de Nederlandse kust waar het kustlandschap nog rechtstreeks in verbinding staat met het veenweidelandschap in het Groene Hart. Er is in dit gebied een unieke opeenvolging van verschillende typen landschappen te ervaren: duinen, landgoederen, horsten en veenweidelandschap. Deze reeks van uiteenlopende landschappen herbergen opvallende cultuur- en natuurwaarden. Het gebied wordt parallel aan de strandwallen doorsneden door infrastructuur: de A44, de spoorlijn Den HaagAmsterdam, de Vliet en de A4. De opgave is om het gebied vitaal en authentiek te houden en om specifieke aandacht te besteden aan de relatie tussen stad en landschap. ‘Vitaal’ betekent: gericht op het economisch rendabel houden van de functies in het gebied, vooral waar deze de drager vormen van het landschap. Behoud en stilstand zijn in dit opzicht geen optie; ontwikkelingen zijn nodig om de functies in het gebied in stand te houden. ‘Authentiek’ betekent: gericht op behoud en versterking van gebiedseigen kenmerken. De relatie tussen stad en land komt onder andere tot uitdrukking in het maken van zogenaamde poorten vanuit de stad naar het landschap, het ontwikkelen van een visie op de stadsranden en het versterken van het padennetwerk. Daarnaast zijn positionering, promotie en innovatie van het gebied van belang.


pagina 14

Kaart 3

Gebiedsvisie Integraal Ruimtelijk Project Delflandse Kust

3 Hoofdopgaven

pagina 15

2

Kust en Duinen (N2000) De kustzone - zee, strand en duinen - is een bijzondere kwaliteit van de regio met een betekenis die de regio ver overstijgt. Er zijn vijf redenen om in de Delflandse kust en haar achterland te interveniëren: c de gevolgen van de klimaatverandering maken het op orde houden van de kustverdediging tot een opgave; c het aanbod aan groene recreatieruimte in deze regio is onder de maat en de kust kan een rol spelen in het vergroten van dit aanbod; c de ecologische hoofdstructuur hier is niet zo sterk als we zouden willen; c de kustzone heeft de potentie om een belangrijke impuls aan het internationaal vestigingsmilieu van de metropoolregio te geven. De afgelopen jaren is al een aantal projecten uitgevoerd ter versterking van de kust, zoals verbreding van strand en duinstrook en aanleg van de zandmotor; c de onderlinge relatie van het recreatieve netwerk kan worden vergroot. De provincie Zuid-Holland, het Hoogheemraadschap van Delfland, de gemeenten Westland en Den Haag hebben samen de ‘Gebiedsvisie Delflandse kust’ (2009) opgesteld, waarin de opgave voor de komende jaren is beschreven. De opgave is om tegelijk met de kustversterking aandacht te besteden aan de aanleg van recreatieve voorzieningen en natuurbouw in het duingebied en om de relatie van kust en achterland te versterken. Hiervoor is het plan ‘Vaartenland’ opgesteld, waarin voorstellen zijn opgenomen voor versterking van (groen)blauwe schakels tussen kust en achterland.

3

Hof van Delfland Tussen Den Haag en Rotterdam ligt het metropolitane landschap Hof van Delfland. Ruim dertig jaar geleden is Midden-Delfland aangewezen als groene buffer tussen de oprukkende verstedelijking en verglazing in de regio. De Reconstructiewet MiddenDelfland uit 1978 heeft ervoor gezorgd dat een strak omgrensd groengebied verschoond bleef van grootschalige bebouwing en dat door herinrichting de landbouw, de recreatie en de natuur nieuwe kansen kregen. Nu de Reconstructiewet afgelopen is hebben 17 gebiedspartijen zich verenigd in de Hof van Delflandraad. In december 2010 heeft deze Raad de ruimtelijke visie voor de Hof van Delfland vastgesteld. De opgave voor het metropolitaan landschap Hof van Delfland zoals beschreven in deze visie is: c het versterken van de agrarische sector, c het leggen van de verbinding tussen landbouw en stad, c het verbeteren van de kwaliteit van stadsparken en recreatiegebieden, c het ontwikkelen van recreatieve verbindingen en c het versterken van het imago van het Hof van Delfland.


pagina 16 Nieuwe Driemanspolder Buytenpark

Kaart 4

De groenzone Delft/Pijnacker/Nootdorp/ Berkel/Zoetermeer

Westerpark

De Balij

Dobbeplas

Bieslandse Bos Delftse Hout

De Groenzoom

Globale aanduiding bestaande en/of toekomstige functie Weidegebied Stadsrandparken Natuurgebied

3 Hoofdopgaven

pagina 17

B

Verbindingen tussen landschappen en stad en land

4

Buytenhout Buytenhout vormt samen met de Groenzoom een belangrijk onderdeel van de Hof van Delfland en maakt een robuuste verbinding met het metropolitane landschap Duin Horst Weide en het Groene Hart. Het is een reeks van groengebieden met een afwisselend karakter: recreatiegebied Delftse Hout, Bieslandse Bos, polder van Biesland, recreatieplas Dobbeplas, natuurbos de Balij, Westerpark en (toekomstig) recreatiegebied de Nieuwe Driemanspolder. Juist dit gebied heeft een bovenregionale waarde als verbinding met Duin Horst Weide en het Groene Hart. Opgaven voor Buytenhout zijn het aanbrengen van samenhang tussen de deelgebieden en het verbeteren van de relaties met het omliggend stedelijk gebied.

5

Groenzoom De Groenzoom is het smalste onderdeel van de Groenblauwe Slinger, dat van groot belang is om deze structuur tussen het Groene Hart en de Hof van Delfland te sluiten. De Groenzoom wordt ingericht met water, rietlanden en graslanden en af en toe beplanting. Met fietspaden, kanoroutes, voetpaden en ruiterpaden wordt het gebied ook toegankelijk gemaakt voor recreatie. De openheid van de Hollandse polder blijft in tact en ook begrazing van de graslanden met koeien en schapen zal in de toekomst onderdeel zijn van het natuurbeheer.

6

Westlandse Zoom - Zwethzone - Poelzone Het gebied Westlandse Zoom en de Poelzone ligt tussen de kustzone en het landschap van Hof van Delfland. De plannen voor de Westlandse Zoom en de Poelzone moeten leiden tot een groene, ecologische en recreatieve verbinding tussen deze twee landschappen. Op de overgang tussen Westlandse Zoom en Midden-Delfland wordt het project Zwethzone uitgevoerd. Dit is een integraal project waarin naast natuurontwikkeling aandacht is voor de aanleg van een recreatief netwerk. Hiervoor zijn fietsen wandelpaden en bruggen aangelegd. De Westlandse Zoom fungeert ook als een belangrijk recreatief uitloopgebied voor de zuidkant van Den Haag. Net als het metropolitane landschap Duin Horst Weide laat ook deze zone een rijke verscheidenheid van landschapstypen zien, voortvloeiend uit de bodemgesteldheid en de historie. Vanuit de kust ervaart men eerst het duingebied rond Kijkduin, vervolgens het bosrijke landgoed Ockenburgh, de recreatiegebieden Madestein en de Uithof en verder richting Midden-Delfland de waterrijke polders rond Kwintsheul. Voor de ontwikkeling van dit gebied is in 2003 door de provincie Zuid-Holland, het Stadsgewest Haaglanden en de gemeenten Den Haag en Westland een structuurvisie vastgesteld en een convenant gesloten. De bouw van luxe villawijken in deze zone wordt gevat in een groen raamwerk van recreatieve verbindingen.

7

Stad-landverbindingen Stad-landverbindingen zijn groengebieden die duidelijk in het stedelijk weefsel zijn opgenomen maar die door ligging, inrichting of oriëntatie een duidelijke schakel vormen vanuit de stad naar het buitengebied. Voorbeelden hiervan zijn de Scheveningse bosjes, die een voortzetting zijn van het duingebied tussen Den Haag en Wassenaar of het Haagse Bos dat het Binnenhof verbindt met de (koninklijke) landgoederen en dat vanuit de stad een verbinding vormt naar het gebied van Duin Horst Weide. Andere voorbeelden zijn de Schenkzone, de Rijswijkse landgoederen en de as binnenstad Delft - Buytenhout.


pagina 18

C

Recreatieve netwerken

8

Poorten - entrees Groene poorten en entrees op de overgang van stad naar landschap vergroten de toegankelijkheid en bereikbaarheid van de groengebieden voor veel stedelingen. De combinatie van parkeren, openbaar vervoer, voorzieningen, TOP’s met een groene uitstraling, maken de groene poorten en entrees tot een goed vertrekpunt voor wandelen fietstochten. Maar ook tot een aantrekkelijk doel op zich.

9

Fietsnetwerk Voor het vergroten van de recreatieve mogelijkheden van de regio is de aanleg van een goed recreatief fietsnetwerk van groot belang. Dit netwerk moet de metropolitane landschappen ontsluiten zodat deze landschappen doorkruisbaar en beleefbaar worden, maar minstens zo belangrijk zijn de fietsroutes vanuit de stad naar deze landschappen toe. De reistijd per fiets naar het buitengebied moet zo kort mogelijk zijn; bij voorkeur ongeveer vijftien minuten. De regio beschikt al over een uitgebreid netwerk van fietspaden (al of niet vrijliggend) maar er zijn nog vele knelpunten en ontbrekende schakels. De opgave is dan ook om de knelpunten op te lossen en de ontbrekende schakels in te vullen.

10

Vaarnetwerk Het waterstelsel is een belangrijk historisch element voor het landschap. Het biedt veel kansen voor een landschappelijk-recreatief groenblauw netwerk. Vooral de recreatieve kant van dit waterstelsel is onderbelicht en moet worden versterkt, om de economische kansen zowel op als langs het water te benutten. Denk daarbij aan het vergroten van het aantal recreatieve ligplaatsen en het wegnemen van belemmeringen en obstakels zoals bruggen of het overbruggen van verschillende waterpeilen met behulp van sluizen. Om het gebruik van de vaarwegen te optimaliseren is bovenregionale samenwerking noodzakelijk. In de structuurvisie Infrastructuur en Ruimte wordt het waarborgen van een gezonde en veilige leefomgeving als een basisvoorwaarde beschouwd. Van belang daarbij is om het water, natuur en landschap in de Nederlandse delta sterker te verbinden, binnen de opgave op het gebied van klimaatbestendigheid, economie en verstedelijking.

11

Wandelnetwerk In de provincie Zuid-Holland zijn veel wandelroutes te vinden, maar deze zijn nog niet onderling met elkaar verbonden. Een provinciaal wandelroutenetwerk kan de bestaande routes met elkaar verbinden en nieuwe routes realiseren, zodat de wandelaar gemakkelijker kan wandelen over een provinciedekkend wandelroutenetwerk.

D 12

Niet fysieke opgaven Voedselstrategie De regionale voedselstrategie draagt bij aan de stad-landrelatie, betrokkenheid van de burger en de herkenbaarheid en oorsprong van agrarische producten. Dit draagt ook bij aan de plattelandseconomie, agrarische landschappen en duurzaamheid. Dit kan bereikt worden door het opzetten van een keten ‘producent - distributie - afnemer’, waarin verschillende regionale en bovenregionale initiatieven worden gebundeld. De initiatieven hebben betrekking tot: c duurzaam produceren voor de regionale markt, met herkenbare regionale/lokale producten; c stimuleren van een efficiënte regionaal distributiesysteem en netwerk van lokale afnemers (gezond en herkenbaar voedsel);

3 Hoofdopgaven

pagina 19

c stimuleren van het ontwikkelen van onderwijsprogramma’s over regionale voedselproductie; c aansluiten op stedelijke netwerk ‘landbouw in en om de stad’. Samenwerking zal worden gezocht met de nu veelal zelfstandig opererende overheidsinstanties en organisaties: provincie, stadsregio Rotterdam, Stadsgewest Haaglanden, Stichting Land van Wijk en Wouden/Regio Holland Rijnland, Hof van Delfland, LTO en verschillende natuur- en agrarische organisaties, distributeurs en afnemers.

13

Algemene aanpak ontwikkeling poorten Het concept ‘Poorten’ is een belangrijk element om de stad-landrelaties letterlijk vorm te geven. Op verschillende plaatsen in Zuid-Holland zijn plannen en initiatieven om dit concept uit te werken. Ook in de regio Haaglanden is dit aan de orde. Bij Zoetermeer wordt een pilot uitgevoerd en in de Hof van Delfland is een begin gemaakt met vijf poorten en in Duin Horst Weide zijn vergelijkbare ontwikkelingen. Het ontbreekt echter aan een goed doordacht generiek concept. In de praktijk zijn er verschillen in maat en schaal. Het kan een overstappunt zijn (zoals een TOP), een aantrekkelijke bestemming met een eigen recreatief programma, of een zone met meerdere verbindingen (entrees) op de overgang stad-land. Door vele initiatieven is zowel een visie als regie noodzakelijk. Er zijn verschillende ontwikkelstrategieën waarbij van ‘bovenaf’ een poort op de kaart wordt gezet en daarna de partijen erbij worden gezocht of ‘van onderop’ wordt aangesloten bij initiatieven van ondernemers en andere private partijen. Met ervaringen van de verschillende initiatieven in Zuid-Holland en inzet van aanvullende expertise van een aantal partijen kan een algemene aanpak worden ontwikkeld die richting geeft aan: c de ontwikkeling van poorten, zowel in kwalitatieve als kwantitatieve zin. Daarbij gaat het om schaal en aantallen, onderscheidende identiteiten en programma’s en betere aansluiting bij behoeften van (stedelijke) recreanten. c de te hanteren ontwikkelstrategieën, de rollen van publieke en private partijen en de te verwachten (maatschappelijke) kosten en baten van poorten. Met een generieke aanpak moet het makkelijker worden om gefundeerde keuzes te maken voor de individuele ontwikkeling van poorten en deze beter af te stemmen op de grotere (groene) verbindingen tussen stad en land en de andere recreatieve netwerken (fietsen, varen, wandelen). Bij het opstellen van een algemene aanpak worden ook organisaties betrokken als de ZHBT, ANWB, Recron en anderen.


pagina 20

pagina 21

4 Hoofdstuk

Projecten


pagina 22

Redenerend vanuit de genoemde hoofdopgaven en ambities zijn door het Stadsgewest Haaglanden voor de Groenagenda van de provincie Zuid-Holland een aantal projecten geselecteerd. Deze projecten zijn zowel van regionaal als van provinciaal belang en komen zowel de leefbaarheid, de ecologie en het woon- en werkklimaat ten goede. Door het onderbrengen van projecten binnen de hoofdopgaven komen passende projecten boven tafel. Deze projecten dragen bij aan de voor de groenagenda belangrijke thema’s zoals: c groen om de stad, c de stad-landverbindingen (o.a. kwaliteitsverbetering en wegnemen barrières), c het recreatieve routenetwerk, c voedselstrategie, c de biodiversiteit en c het cultuurhistorisch erfgoed. Zij dragen ook bij aan de kwaliteit van de stadsranden en de provinciale landschappen. De A B C D

projecten worden geclusterd naar de vier hoofdopgaven, namelijk: Kwaliteitsverbetering metropolitane landschappen, Verbindingen tussen landschappen en stad en land, Recreatieve netwerken, Niet fysieke opgaven.

De projecten zijn geselecteerd op basis van passendheid, uitvoerbaarheid, financiering en draagvlak.

A

Kwaliteitsverbetering metropolitane landschappen De grote groene gebieden binnen het Stadsgewest Haaglanden vormen de metropolitane landschappen Duin Horst Weide, Hof van Delfland en de kust. Op regionaal schaalniveau, binnen de Zuidvleugel, spelen de metropolitane landschappen een rol om de stedelijke gebieden ruimtelijk te scheiden en open ruimte te vrijwaren van grootschalige bebouwing. De metropolitane landschappen kunnen alleen vitaal blijven, als er ruimte is voor nieuwe vormen van gebruik. Daarnaast zijn verbindende structuren nodig, om de leefkwaliteit in de verdichtende stad te vergroten. Het metropolitane landschap heeft een grote betekenis voor de locale stedelijke gebieden, hier liggen kansen om kwalitatief hoogwaardige overgangen en toegangspoorten tot het metropolitane landschap te maken. Projecten die binnen deze hoofdopgaven passen zijn:

Duin Horst Weide c Recreatieve/ecologische verbinding vanuit Haagse Bos naar Leiden De ambitie is om tussen de stedelijke gebieden van Den Haag en Leiden een aantrekkelijke recreatieve wandelen fietsverbinding te maken. De nieuwe verbinding maakt gebruik van bestaande, soms doodlopende paden, vult ontbrekende schakels aan en maakt verschillende dwarsverbindingen tussen de wandelen fietspaden, ook in de stadsranden vlakbij de steden. De mogelijkheid voor wandelen en of fietsen moet nog nader worden uitgewerkt. c Ecologische recreatieve dwarsverbinding Duivenvoordsepolderpad Het aanleggen van een wandelpad als onderdeel van het padennetwerk tussen het Groene Hart en de duinen.

4 Projecten

pagina 23

c Groenzone Valkenburg Met het vaststellen van het IRP Leiden-Katwijk is de invulling van een groene buffer ten noorden van Wassenaar vastgelegd. c Oostduin, Clingendael, Duinzigt Herstel van cultuurhistorische waarden en recreatieve routestructuur.

Hof van Delfland c De eco/fietsverbinding A13 in kerngebied de Hof van Delfland Voor april 2012 wordt een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar een ecologische en fietsverbinding onder of over de A13, tussen Midden-Delfland en Oude Leede. Zowel de provincie als de hjet Stadsgewest vinden dit een belangrijke en essentiële verbinding. c Masterplan Akkerdijkse bos en Abtswoudse bos Het recreatieschap Midden-Delfland heeft, in samenwerking met meerdere partijen, een gebiedsvisie opgesteld voor het versterken van de recreatieve, ecologische en economische waarde van het recreatiegebied Abtswoudse en Akkerdijkse bos. Hierin is een groot aantal deelprojecten geformuleerd waaronder: omvorming van het bos, extra waterberging, recreatieve verbindingen, stads- en voedseltuinen, akkers, etc. c Ruyven Zuid-Polder Dit gebied ligt in het provinciaal landschap Midden-Delfland. Het is nog nauwelijks recreatief ontsloten. Het project behelst de aanleg van een aantal fietspaden die aansluiten op de Groenzoom en Midden-Delfland, gecombineerd met een aanvoersloot voor waterberging. Het gaat om een noord-zuid verbinding tussen de woonkern Delfgauw en de Ackerdijkse Plassen, en een oost-west schakel tussen Midden-Delfland en de Groenzoom. c Recreatief parkeerterrein Entree van Maasland De transformatie van het vrachtwagenparkeerterrein bij de afrit van de A20 naar een parkeerterrein voor recreanten van Midden-Delfland voor de Entree van Maasland. c Maaslandse Dam De Maaslandse Dam als gebied is een openbaar gebied dat vanuit zijn voorzieningen en vanuit groene inrichting positief bijdraagt aan het verbeteren van de kwaliteit van het kerngebied van de Hof van Delfland. Voorbeelden hiervan zijn de aanleg van boomgaarden met historische rassen vruchtdragende bomen, aanleg van struinpaden en voetgangersbruggen. Deze extra kwalitatief noodzakelijke maatregelen kunnen niet vanuit de grondexploitatie worden opgebracht.

Kust c Duin en de Bosjes van Poot Het Westduinpark & Wapendal inclusief de Bosjes van Poot zijn door de Europese Unie als Natura 2000 gebied aangewezen. Doel is de dynamiek in de duinen terug te halen en het creëren van een natuurlijk dynamisch en gevarieerd duin met bloemrijke ‘grijze duinen’ (duingraslanden) en lokaal duinstruweel en duinbos. c Opwaardering en zichtbaar maken Atlantic Wall en bunkers optimaliseren als winterverblijf voor vleermuizen In de loop der tijd is de Atlantic Wall bijna geheel verdwenen uit het landschap. Het maakt deel uit van zowel internationale als het regionale cultuurhistorisch erfgoed. Door de opwaardering van de Atlantic Wall worden zowel cultuurhistorische belangen als biodiversiteit gewaarborgd.


pagina 24

B

Verbindingen tussen landschappen en stad en land De verbindingen tussen landschappen en stad-landverbindingen vormen het verbindende element tussen de metropolitane landschappen. Dit zijn groene en/of blauwe verbindingen, waarbij afhankelijk van de lokale situatie gezocht wordt naar een optimale combinatie van recreatieve routes, landschappelijke verbindingszones en/of ecologische verbindingen. De robuuste verbindingen Buytenhout en Groenzoom zijn twee belangrijke projecten als verbinding tussen de metropolitane landschappen. Het is van belang dat het stedelijke netwerk goed aansluit op de robuuste verbindingen. Dit zijn vaak stedelijke parken, die de stedeling op een prettige manier vanuit de stad naar de stadsrand en het buitengebied begeleiden. De volgende projecten dragen bij aan het optimaliseren van de verbindingen tussen de landschappen en stedelijk gebied: c Recreatieve groenverbinding Buytenhout en Groenzoom De drie gemeenten (Delft, Pijnacker-Nootdorp en Zoetermeer), GZH en SBB hebben concrete plannen om de robuuste schakels Buytenhout en de Groenzoom binnen de Hof van Delfland een kwalitatieve impuls te geven. De gezamenlijke bestuurlijke inzet is om de bestaande voorzieningen te verbeteren en uit te breiden om de huidige structuur te versterken. Daarbij is de samenhang van het gebied en de eenduidigheid naar de burger toe een pre. c Poelzone (tweede fase) De Poelzone is de verbinding tussen de kust en Midden-Delfland. De komende jaren wordt de eerste fase tot aan de Naaldwijkseweg uitgevoerd. Voor de tweede fase Van de Naaldwijkseweg tot het Staelduinse bos is het noodzakelijk om concrete plannen te maken. c Landgoederenzone Rijswijk Op de grens van Den Haag en Rijswijk ligt een strandwal. Op deze strandwal is een aaneenschakeling van buitenplaatsen en parken van grote cultuurhistorische waarde. De ambitie is om de samenhang te herstellen en het gebied recreatief toegankelijk te maken. c Internationaal Park Het project richt zich op het verbinden van vier groengebieden: Zorgvliet, de Scheveningse bosjes, het Westbroekpark en de Bosjes van Poot. Zo ontstaat een samenhangend gebied met internationale allure dat gelegenheid biedt voor regionale recreatie en de recreatieve druk op aangrenzende duingebieden kan verlichten. Het project bestaat uit het verbeteren van fietsontsluitingen. Om een veilige route te waarborgen moet een ongelijkvloerse verbinding gerealiseerd worden met de professor Teldersweg. c Marlot, Reigersbergen Herstel van cultuurhistorische waarden en recreatieve routestructuur. c Stadsentree Haagse Bos Verhogen representativiteit en verbeteren verkeerssituatie stadsentree Utrechtsebaan, N44/Benoordenhoutseweg. c Verbinding Technopolis naar het recreatiegebied Midden-Delfland Het versterken van de recreatieve- en ecologische aantrekkelijke verbinding tussen de binnenstad van Delft en het open natuur- en recreatiegebied Midden-Delfland. Als onderdeel van regionale ambitie om recreatiegebied van Midden-Delfland letterlijk (fietspaden, routes) en figuurlijk (beeldvorming) beter te verbinden met de steden eromheen. Dit project maakt onderdeel uit van de ontwikkeling poort Delft-Zuid als opgenomen in het uitvoeringsplan Hof van Delfland. c Kwaliteitsimpuls Binnenpark Fietsverbinding richting het Groene Hart (stad-landverbinding inclusief aanpassing Zwaartslootsewegbrug over tracé RandstadRail).

4 Projecten

pagina 25

c Herinrichting Van Tuyllpark Maatregelen ter verbetering van de kwaliteit en ter versterking van de stadlandverbinding. c Vlietzone Versterking van de groenrecreatieve structuur, het verbeteren van de toegankelijkheid en versterken van de landgoederenzone aan de Vliet.

C

Recreatieve netwerken De aanwezige recreatieve verbindingen vergroten de leefbaarheid en zijn gunstig voor het vestigingsklimaat. Binnen de regio’s worden de fietsverbindingen via het fietsroutenetwerk met elkaar verbonden. Dit geeft inwoners betere mogelijkheden om gebruik te maken van de bestaande infrastructuur. Hetzelfde kan worden gerealiseerd voor wandelen en varen. Het verbeteren/aanleggen van de verbindingen tussen stadsrand en de metropolitane landschappen zorgt ervoor dat deze gebieden beter en sneller bereikbaar zijn voor de stedeling, waardoor ook de recreatieve mogelijkheden toenemen. De recreatieve verbindingen vergroten de onderlinge samenhang tussen de metropolitane landschappen en de robuuste verbindingen. Naast een toename in recreatieve mogelijkheden biedt het ook kansen voor ondernemers (denk aan horeca, vergaderfaciliteiten, vestigingsklimaat) en biodiversiteit. De waterverbindingen vormen een belangrijk onderdeel van het groenblauwe netwerk. Het water is een structurerend element voor zowel recreatieve, ecologische, ruimtelijke en economische ontwikkelingen als vervoersmodaliteit. Zoals in de hoofdgaven aangegeven is, is de aanleg van goede recreatieve netwerken van groot belang voor de leefbaarheid en het vestigingsklimaat. De volgende projecten dragen hieraan bij: c Verbinding Rotte met Vliet/Oude Rijn (incl. Grote Dobbe) Aan de noordrand van Haaglanden ligt een unieke kans om de Rotte westwaarts door te trekken naar Benthuizen. Daardoor is het mogelijk om de Vliet of de Oude Rijn te bereiken vanaf de Rottemeren. De verbinding is er nu niet, en zal dus gegraven moeten worden. Ook is mogelijk om het Stadshart van Zoetermeer te verbinden vanaf de Grote Dobbe aan het waternetwerk. c Vaarverbinding Den Haag-Westland Het Vaartenland is een project uit het IRP Delflandse Kust en is gericht op de verbetering van het groen-blauwe netwerk/schakels in het achterland van de Delflandse kust. Het gaat hierbij om het verbeteren van het recreatieve (water)netwerk en het vergroenen van oevers. Een van de voorstellen uit het Vaartenland is dat Den Haag en het Westland via het water met elkaar worden verbonden, waardoor de mogelijkheden voor de pleziervaart en rondvaarten aanzienlijk worden vergroot. De Erasmuszone biedt perspectief om deze verbinding te realiseren. c Wandel- en fietsmogelijkheden zuidelijke stadsrand Den Haag Verbeteren routestructuur voor wandelaars en fietsers in de zuidelijke stadsrand. c Fietspad schakel Scheveningen Haven-Westduinpark In het Lange Afstand Fietspad Hollandse Kust vormt Scheveningen-Haven een ontbrekende schakel. Het verkorten van de fietsroute door de haven in plaats van er om heen draagt bij aan het verbeteren van het groen-recreatieve netwerk van Haaglanden en verbindt Scheveningen met het Westduinpark. c Recreatieve ecologische verbinding Haagse Bos/Vliet deel Loo-zone Aanleg van nieuwe parkstructuren met nieuwe wandelroutes, zitplekken, recreatieve


pagina 26

c

c

c

c

c

c

c

c

c

c

4 Projecten

waterverbindingen en een uitkijkheuvel voor het ervaren van de voormalige zichtlijn tussen de buitenplaatsen Huis ten Bosch en Vreugd en Rust. Recreatieve ecologische verbinding Velostrada kruising Loo-zone Aanleg van nieuwe parkstructuur langs de spoorlijn Den Haag-Leiden met nieuwe wandelroutes, zitplekken en waterverbindingen (ca. 0,6 ha nieuwe waterpartijen en 1500 meter natuurvriendelijke oevers). Bijzondere vormgeving met ecologische waarden, rietkragen en broedwanden voor oeverzwaluwen en ijsvogels. Verhoging Oosterleese brug aan de Oostbuurtseweg Verhoging van de Oosterleese brug zorgt voor een directe vaarverbinding tussen Midden-Delfland en het Westland, zodat er één groot gevarieerd gebied voor vaarrecreatie ontstaat. De vaarroute over de Zijde is slechts voor een beperkte doelgroep bruikbaar, want er ligt één groot knelpunt: de Oosterleese brug in De Lier. Deze brug heeft een doorvaarthoogte van 1,30 meter en vormt een bijna onneembaar obstakel voor zowel de rondvaartondernemingen als de kleine pleziervaart, die respectievelijk vragen om een minimale doorvaarthoogte van 1,50 meter en 1,80 meter. Het is dus voor de meeste vaartuigen fysiek onmogelijk om direct van het Westland naar MiddenDelfland te varen en vise versa. Zij moeten kilometers omvaren om van het ene vaargebied in het andere vaargebied te komen. Vaarrecreatieve voorzieningen voor alle doelgroepen in het Westland Op diverse locaties verspreid over het Westland wordt in drie fasen diverse voorzieningen aangebracht voor onder andere het te water laten van vaartuigen, bewegwijzering op het water en aanleggen (ook in de buurt van tankstations), die geschikt zijn voor kano tot motorboot. Uitbreiding passantenhaven Voorburg met voorzieningen Het gaat om circa 100 meter uitbreiding in noordelijke richting inclusief voorzieningen voor de recreatievaart. Revitalisatie Noord Aa Verbeteren waterkwaliteit en strand, realiseren vaarverbinding Zoetermeer-Groene Hart (realisatie van een eenvoudige overlaat) en het verbeteren van de fietsverbindingen. Watersportactieplan Om Midden-Delfland beter bereikbaar te maken per boot is een plan opgesteld om een aantal routes te ontsluiten. Hiervoor dienen bruggen opgehoogd te worden, zodat recreatiebootjes kunnen genieten van het landschap. Er wordt gekeken om een aantal stad-landverbindingen te realiseren over water. Verkeersmaatregelen Hoffietsroutes Projecten ter verbetering van de recreatieve kwaliteit, de fietsbaarheid, de herkenbaarheid en de vindbaarheid van de routes tussen Den Haag en Rotterdam. Recreatieve verbinding tussen ‘t Woudt en Westland Een directe recreatieve aansluiting tussen ‘t Woudt en het Westland over de Zweth is van groot belang voor een optimale wisselwerking tussen het stedelijke gebied van Den Haag, het glastuinbouwgebied van het Westland en het weidegebied van MiddenDelfland. Ontwikkeling Toeristisch Overstappunt (TOP) bij het Staelduinse bos Samen met het Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme is het Staelduinse Bos aangeduid als geschikte locatie voor een toeristisch overstappunt. De directe omgeving, de beschikbare wandelen fietsmogelijkheden, in relatie tot de spreiding van de andere TOP’s in de omgeving, maken dit een goede locatie. Een TOP ontsluit het gebied en de aanwezige natuur voor mensen van buiten de regio. Ervaringen elders leren dat dit een effectief concept is. Onderdeel daarvan is een gerichte provinciebrede marketing. Voorzieningen voor de recreatievaart in Leidschendam-Voorburg Het realiseren van verschillende voorzieningen langs de Vliet, zoals een drijvende steiger, toilet, innamepunt afvalwater, drinkwater, elektra, etc.

pagina 27

c Westland als pilotgemeente voor uitwerking wandelpadennetwerk Het Westland kent een bij de gebruikers populair fietsknooppuntensysteem. Dat succes kan worden herhaald met een wandelpadennetwerk. De provincie en het Stadsgewest hebben gekeken naar de regionale uitrol van een wandelknooppunten-netwerk. De netwerkkaart is door Gedeputeerde Staten vastgesteld. De uitvoering blijft momenteel haken op de financiële middelen. Het Westland wil zich graag opwerpen als pilot-gebied om de eerste stap in dit netwerk te zetten. De opgedane ervaringen kunnen voor andere gemeenten van nut zijn voor de verdere (gefaseerde) invoering van het netwerk. Wandelvereniging Te Voet en de gemeente Westland gaan binnenkort om tafel zitten om te kijken op welke wijze de wandelpotentie van het Westland aangeboord kan worden. De leerpunten daaruit kunnen worden meegenomen in het knooppuntensysteem. c Ecologische voorzieningen bij brug Bekkerslaan in Rijswijk Om te zorgen dat een natuurverbindingszone die de landgoederenzone en de stadsparkzone verbindt ecologische goed kan blijven functioneren, worden bij de aanleg van een brug ecologische maatregelen en voorzieningen getroffen. c Trekvlietpark Binckhorsthaventjes Het ontwikkelen van het gebied langs de Trekvliet tot een groen-recreatief (lint)park, waar mensen kunnen werken, wonen, sporten, recreëren en ontspannen. Een fietsroute langs het water die de stad met het buitengebied verbindt. Een prachtig decor van historische bebouwing (o.a. het kasteel) is al aanwezig. In 2013 kunnen twee nieuwe haventjes worden gegraven. c Realiseren aanmeervoorzieningen grachtenstelsel Den Haag Realiseren van aanmeer- en informatievoorzieningen om het waternetwerk beter te benutten. Deze aanmeervoorzieningen kunnen worden gerealiseerd bij: Haringkade, Sluisje Conradkade, Ockenburg, Laakkanaal, Soestdijksekade en Zuiderpark. De Opstapen informatiepunten kunnen bij Den Haag CS en HS ten behoeve van rondvaarten en recreatievaart worden gerealiseerd. Het wordt dan ook mogelijk om vanuit het regionaal en het stedelijk waternetwerk zowel het centrum als het Zuiderpark te bezoeken.

D

Niet fysieke opgaven c De regionale voedselstrategie draagt bij aan de stad-landrelatie, betrokkenheid van de burger, de herkenbaarheid en oorsprong van agrarische producten. De inzet zal zijn dat de overheid de aanjager is, waarna de markt de keten verder moet uitbouwen en rendabel maken. Dit is een niet fysieke opgave, die ontwikkeld moet worden, waarbij de systematiek ook toepasbaar moet zijn in de hele provincie. c Het concept ‘Poorten’ is een belangrijk element om de stad-landrelaties letterlijk vorm te geven. Met een generieke aanpak moet het makkelijker worden om gefundeerde keuzes te maken voor de individuele ontwikkeling van poorten en deze beter af te stemmen op de grotere (groene) verbindingen tussen stad en land en de andere recreatieve netwerken (fietsen, varen, wandelen).


pagina 28

pagina 29

5 Hoofdstuk

Tot slot


pagina 30

Op korte termijn wil het Stadsgewest Haaglanden met de provincie afspraken maken over de uitvoering van de regionale en provinciale ambities, waarbij de financieringsopgave en het beheer is geborgd. De provincie richt zich in de Groenagenda op een aantal centrale thema’s, deze zijn door het Stadsgewest nader uitgewerkt in de vier genoemde hoofdopgaven. Binnen de hoofdopgaven zijn passende projecten ondergebracht die bijdragen aan de voor de groenagenda belangrijke onderwerpen zoals groen om de stad, de stad-landverbindingen, het recreatief routenetwerk, biodiversiteit, cultuurhistorisch erfgoed en voedselstrategie. Per hoofdgave zijn er enkele projecten, die van bovenregionaal karakter zijn, maar waarvoor geen concreet plan en cofinanciering is. Echter de meeste projecten hebben een gemiddelde van ruim 40% cofinanciering en zijn binnen een periode van vijf jaar uitvoerbaar. Dit betekent voor de bovenregionale projecten zonder financiering dat er wordt ingezet op de uitwerking van deze plannen en dat voor de regionale projecten een resterende bijdrage van de provincie nodig is om deze in de komende vier jaar uit te voeren.

5 Tot slot


Uitgave Stadsgewest Haaglanden april 2012

ruimte

Stadsgewest Haaglanden Grote Marktstraat 43 Postbus 66 2501 CB Den Haag T 070 7501 500 F 070 7501 591 E [email protected] I www.haaglanden.nl

Fotografie Sicco van Grieken

Ontwerp Zwart op Wit, Delft

Vastgesteld op 25 april 2012

Inzet Groen Haaglanden

Recommend Documents