Investeren in natuur. Jaarbericht 2012

// Natuurprijs /// carbon fix standard /// politieke besluitvorming /// natuurboeren /// duurzame energie certificering /// ecologische hoofdstructuur /// ondernemen in natuur /// Natuurakkoord /// biodiversiteit /// debat /// groene ambities /// landschapsproject /// draagvlak /// herstelplan /// toekomst /// natuurcompensatie /// Veenendaal /// landbouw /// grond voor grond systeem /// financieringsportefeuille ///nieuw natuurtijdperk /// 1994 1995 1996 1997 1998 2000 2001 2002 2003 2005 2006 2007 2008 biodiversiteitsafname ///1999financieringsopzet ///2004Natuurprijs /// VISIE ///2009 2010 2011 natuurontwikkeling /// Groengarantie /// zandwinning /// compensatiebeleid /// Groengarantie /// realiseren /// Boscertificaten /// draagvlak /// / landschapsprojecten /// filosofie /// politieke besluitvor /// landschaps besluitvorming /// natuur-begraven /// duurzame energie certificering /// zandwinning /// ecologische hoofd structuur /// ondernemen in natuur /// Natuurakkoord /// uitdaging /// nieuwe koers /// groene ambities /// landschapsproject /// draagvlak /// herstelplan /// toekomst /// Rutte II /// landbouw /// grond voor grond systeem /// financieringsportefeuille ///nieuw Jaarbericht 2012 natuurtijdperk /// biodiversiteitsafname /// financieringsopzet /// Natuurprijs /// VISIE /// natuurontwikkeling /// Groengarantie ///

2012

2013

2014

2015

Investeren in natuur

Postbus 15 3870 DA Hoevelaken Westerdorpsstraat 68 3871 AZ Hoevelaken

Telefoon 033 253 9255 [email protected] nationaalgroenfonds.nl Hoevelaken, mei 2013

2016

2017

2018

Investeren in natuur Jaarbericht 2012

profiel nationaal groenfonds

1

Nationaal groenfonds | jaarbericht 2012

4 Profiel Nationaal Groenfonds 6 Positie Nationaal Groenfonds 7 Voorwoord van de voorzitter

12 uit de praktijk › beroepsvereniging natuurboeren 14 uit de praktijk › natuurgebied door zandwinning

24 uit de praktijk › natuurcompensatie 26 uit de praktijk › veenendaal

16 Verslag van het bestuur 18 Kabinet Rutte-II kiest voor nieuwe koers 21 Kerncijfers Nationaal Groenfonds 2010-2012

28 Bestuur en organisatie 30 Bestuurlijke kaders en governance 32 Organogram van de huidige organisatie 34 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Het complete jaarverslag 2012 vindt u op nationaalgroenfonds.nl 2


3

profiel nationaal groenfonds Begin jaren ’90 zag professor mr. Pieter van Vollenhoven mogelijkheden om met een fonds voor de financiering van natuur en landschap te gaan werken, naar analogie van het Nationaal Restauratiefonds voor monu menten. Na overleg met en onderzoek door het ministerie van LNV (nu EZ) en de gezamenlijke provincies werd in 1994 Nationaal Groenfonds voor dit doel opgericht. De oprichting hield destijds met name verband met de plannen zoals neergelegd in het Natuurbeleidsplan (1990), waarin de aanleg van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) centraal is gesteld. Het beleidsmatige vervolg hierop zijn de Agenda Vitaal Platte land, de Nota Ruimte, de Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG) en het Natuurakkoord 2011.

Statutaire doelstelling

De statutaire doelstelling van de Stichting Groenfonds is breed geformuleerd: • ’het verlenen van financiële en financieringsfaciliteiten ten behoeve van natuur, bos, landschap, openlucht recreatie en landbouw, binnen door het Rijk en de provincies vastgestelde beleidskaders, alsmede • het oprichten van, het deelnemen in, het exploiteren van, zich op andere wijze interesseren bij, het voeren van directie en beheer over en het financieren van beleggingsinstellingen en andere ondernemingen’. Nationaal Groenfonds heeft zijn statutaire doelstelling vertaald in het volgende profiel:

4

1 /// Visie

Natuur heeft een intrinsieke waarde. De bescherming daarvan raakt aan onze ethiek en de essentie van ons bestaan. Natuur bepaalt ook in hoge mate de leefbaar heid van ons land. In Nederland raken de open ruimte en landschappelijke kwaliteiten meer en meer in het geding. Landschappen en natuurgebieden verliezen kwaliteit, met beperkt nieuw groen ter compensatie. Kansen om dat beter te doen worden mede door financiële beper kingen gemist. Behoud en ontwikkeling van natuur en landschap zijn echter van levensbelang voor ons en voor de toekomstige generaties. De aanleg van de Ecologische Hoofdstructuur, het beschermen van de Nationale Landschappen en het agrarisch cultuurlandschap staan daar centraal in. Dit ook in het licht van klimaatverande ringen die grotere flexibiliteit vergen voor natuurlijke processen in de ruimtelijke inrichting. Nationaal Groenfonds is er van overtuigd dat de groene ruimte een schaars goed is, waard om in te investeren.


‘Het kabinet streeft binnen het natuurbeleid naar synergie met andere maatschappelijke belangen, een filosofie waar het Groenfonds zich prima in kan vinden’

2 /// Missie

Nationaal Groenfonds wil financieringsfaciliteiten verstrekken voor natuur, bos, landschap, openlucht recreatie en landbouw, het overheidsbeleid ondersteunen en private geldbronnen aanboren. Vanuit dat perspectief richten wij ons op het: Wegnemen van financiële drempels, zodat ‘de groene • component’ bij de inrichting van Nederland veel beter wordt meegewogen. • Ondersteunen van initiatiefnemers en investeerders met financiële middelen en adviezen; Financieren van investeringen in natuur waaronder de • Ecologische Hoofdstructuur. Nationaal Groenfonds biedt hiertoe financiële producten en diensten die de realisatie van natuur en landschap eerder én op grotere schaal mogelijk maken. Bundelen van publiek private geldstromen voor natuur en • landschap. • Bijdragen aan het ontwikkelen van een inhoudelijke visie op het overheidsbeleid voor investeringen in het landelijk gebied en daarbinnen de Ecologische Hoofdstructuur. Vergroten van de bewustwording bij publiek, bestuur, • professionals en andere betrokkenen dat Nederland veel groener ingericht kan worden.

3 /// Ambitie

Nationaal Groenfonds bevordert de ontwikkeling van natuur en landschap in Nederland en wil een dragende kracht in de financiering daarvan zijn. ‹‹‹


5

positie nationaal groenfonds Voor investeerders in natuur

Nationaal Groenfonds is dé financier van het overheids natuurbeleid en levert vanuit die optiek maatwerk in financieringen aan overheden, private investeerders en particulieren. Daarvoor zet Nationaal Groenfonds kennis, capaciteit en kapitaal in, en creëert en koppelt netwerken. Nationaal Groenfonds zorgt voor snel betalingsverkeer, financiering van investeringen in natuur en landschap en transparante informatievoorziening naar zowel over heden als particulieren. Dit vereist financiële creativiteit en degelijkheid, klanten praktijkgerichtheid, goede bedrijfsvoering, vakmanschap en loyaliteit aan de inves teerders voor wie wij middelen beheren.

Voor banken en andere financiële instellingen

Banken en andere financiële instellingen zijn strategische partners van Nationaal Groenfonds in het gecoördineerd financieren van de groene ruimte. De samenwerking in acquisitie, projectfinanciering en communicatie, en het gezamenlijk streven naar continuïteit moeten leiden tot een groener Nederland.

Voor beleidsmakers en bestuurders Nationaal Groenfonds wil bestuurders en beleidsmakers – in het licht van de ondernemende overheid –nadruk kelijk adviseren over het financieren van beleid voor natuur en landschap, op lange en korte termijn. Op basis van kennis en ervaring wil Nationaal Groenfonds een goede gesprekspartner zijn voor rijk, provincies en gemeenten bij de vormgeving van hun beleid voor natuur en landschap, om hen goed te kunnen adviseren omtrent investeringsperspectieven op langere termijn en de financiële kaders daarvoor. Nationaal Groenfonds wil financiële instrumenten in de markt zetten die de beleidsontwikkeling stimuleren, een brug slaan tussen publieke middelen en privaat kapitaal en die het natuuren landschapsbeleid alsmede de Ecologische Hoofd structuur helpen realiseren.

Voor natuurorganisaties en andere ‘groene’ organisaties

Nationaal Groenfonds is het expertisecentrum bij uitstek voor de ‘groene organisaties’ wat betreft financiering en ontwikkeling van natuur en landschap waaronder de Ecologische Hoofdstructuur. Zij zijn vanzelfsprekende partners in marketing en communicatie (van de finan ciering) van het natuuren landschapsbeleid.

Voor de samenleving

Nationaal Groenfonds wil het Nederlandse publiek inspireren om mee te werken aan de kwaliteit van de groene ruimte door te laten zien dat investeren in natuur en landschap waardevol is voor onze samenleving en door de resultaten te tonen van die investeringen. ‹‹‹

6

voorwoord van de voorzitter


Samen sterk Er waait een andere, nieuwe wind door de wereld van natuur en land schap. Het geeft een antwoord op de koers die werd ingezet door het vorige Kabinet. Een koers waarin de ambities voor natuur en landschap versmald werden tot “ voldoen aan internationale verplichtingen” en waarin ruim zestig procent werd bezuinigd. Het huidige Kabinet heeft een deel van de eerder ingezette bezuinigingen op natuur en de lagere ambities ten aanzien van natuur teruggedraaid. Het is niet meer “natuur beschermen omdat dat nu eenmaal moet van Europa”, maar omdat wij het belangrijk vinden om te beschermen. Schokeffect met positieve kanten

Als voorzitter van Nationaal Groenfonds ben ik positief over deze ontwikkeling, maar ik zie tegelijkertijd dat het budget voor natuur nog slechts de helft is van wat er in de periode voor het Kabinet Rutte-I naar de natuur ging. Een doelmatig beheer van natuur staat dus voorop. De betrokkenheid van de burgers, bedrijfsleven en maat schappelijke organisaties zal moeten worden vergroot, ook financieel. De natuursector zal mede daarom meer in moeten spelen op de veranderende vraag vanuit de samenleving. En dat gebeurt gelukkig. Het schokeffect dat de maatregelen van staatssecretaris Bleker te weeg heeft gebracht heeft ook zo zijn positieve kanten. Natuurorganisaties werken meer dan voorheen samen en overheden en natuurbeschermers zoeken met nieuwe creatieve ideeën naar mogelijkheden om natuur en landschap in ons land te behouden. Zijn daarmee alle zorgen opgelost? Nee. Er liggen ons nog grote uitdagingen te wachten en dit is hét moment om een nieuwe orde te bouwen voor het natuurbeleid.

Welke natuur is van belang?

Een afbreukrisico voor natuur en landschap is in mijn ogen dat naast de professionals bijna niemand meer weet waar het natuurbeleid over gaat. Duidelijkheid is nodig om de samenleving helder te maken waar je mee bezig bent. Aan deze duidelijkheid heeft het naar mijn mening in hoge mate ontbroken, omdat de huidige indeling van natuurgebieden in Natura 2000 gebieden, Ecologische Hoofdstructuur, Nationale Parken, Nationale Landschappen, Rijksbufferzones, Recreatie om de Stad et cetera niet alleen uiterst verwarrend is, maar daardoor ook geenszins het draagvlak voor natuur in de samenle ving heeft weten te bevorderen. Ter illustratie: een burgemeester schrijft mij vol passie dat zijn gemeente “een oer-Hollandse gemeente is met een waardevol agra risch veenweidelandschap waar de koe nog in de wei staat. Een uniek groen en waterrijk gebied in een sterk verstedelijkt gebied”. Maar wat voor hem waardevol is, hoeft dat voor een ander niet te zijn. Zonder heldere indeling blijft dat ter discussie. Als voorzitter van het ››› profiel nationaal groenfonds

7


Groenfonds, maar ook persoonlijk, maak ik mij daarover grote zorgen. Ook maak ik mij zorgen over onze Natio nale Parken en onze Nationale Landschappen. Het Rijk heeft deze laten vervallen, maar naar mijn mening vragen deze Parken en Landschappen, die van nationaal belang zijn, om rijksregie.

Een heldere indeling

De ‘lappendeken’ van verschillende soorten gebieden zou drastisch ingeperkt moeten worden en vervangen door een heldere indeling. Uit mijn jaren als voorzitter van het Nationaal Restauratiefonds ken ik de indeling naar Rijks-, provinciale en gemeentelijke monumenten. Naar analogie hiervan zou een aanwijzing tot ‘Rijksnatuurmonument’ voor de samenleving duidelijk maken dat het behoud van dit stuk natuur, water, landschap, et cetera, gezien moet worden als een nationaal belang. Dat het gaat om onze topnatuur. Als we kans zien ieder Rijksnatuurmonument bovendien te voorzien van een heldere tekst en uitleg over het “waarom hiertoe besloten is”, wordt ook duidelijkheid, transparantie en betrokkenheid gecreëerd. Door de onduidelijkheid op te heffen, zullen mensen weer meer het gevoel krijgen: “Dit is van ons”.

Eenvoudig en effectief

In 2012 sloten Rijk en provincies een Natuurakkoord, waarin zij afspraken maakten over een herijkte Ecologi sche Hoofdstructuur (EHS) en het natuurbeleid voor de komende jaren. Het Natuurakkoord leidt ook tot een scherpere rolverdeling tussen overheden: het Rijk blijft eindverantwoordelijk en stelt de kaders, de provincies geven als kerntaak invulling en uitvoering aan het natuurbeleid. Die gewijzigde rolverdeling, de wens om onze regelgeving eenvoudiger en beter te maken en mijn langgekoesterde wens om een transparante indeling in soorten natuur en landschap te krijgen, maken het noodzakelijk om onze natuurbeschermingswetgeving ingrijpend te herzien. Het doet mij als voorzitter van het Groenfonds groot genoegen dat staatssecretaris Dijksma dit ook voortvarend ter hand neemt. Ik hoop van harte

8

dat – ook terwijl wij nog wachten op dit nieuwe natuur beleid – de plannen voor ontwikkeling en behoud van natuur van de provincies, Natuurmonumenten, Staats bosbeheer, de Provinciale Landschappen en particuliere (agrarische) natuurbeheerders niet worden stilgelegd. In de afgelopen jaren zijn al te veel processen stilgevallen en plannen op de plank gelegd, omdat helderheid over het beleid ontbrak. Het riep bij mij het afgelopen jaar vaak het beeld op van “vergaderen over de plek van de nieuwe brandweerkazerne, terwijl het dorp afbrandt”. En daarvoor zijn onze natuur en ons landschap te uniek, te kostbaar.

Financiering van het natuurbeleid

In de afgelopen jaren heb ik als voorzitter van het Nationaal Restauratiefonds mogen aanschouwen hoe in de wereld van de monumentenzorg het subsidiestelsel geleidelijk aan is omgevormd naar een combinatie van subsidie- en leenstelsel. Natuurlijk besef ik dat vergelij ken ongelukkig maakt, maar toch is het ook in dit opzicht meer dan de moeite waard om van de monumenten wereld te leren. In de monumentenwereld is met de komst van het Nationaal Restauratiefonds uit efficiency overwegingen het subsidie à fonds perdu-beleid waar mogelijk omgezet in laagrentende en langlopende leningen in combinatie met een fiscale faciliteit. Geleide lijk aan is de balans verder verschoven naar lenen in plaats van subsidie. Vandaag de dag kan 70% van alle Rijksmo numenten worden onderhouden en gerestaureerd met laagrentende leningen en wordt nog maar 30% van alle monumenten via subsidies in stand gehouden.


‘We moeten onder ogen zien dat de tijd dat de overheid zélf het behoud van al onze natuur en onze waardevolle cultuurlandschappen kan bekostigen achter ons ligt.’ Ik zou graag willen verkennen tot in welke mate lenen voor natuurdoelen effectief is. Dit betekent dat – waar mogelijk – in natuur en landschap gekeken moet worden naar verdienmogelijkheden, waarbij ik mij realiseer dat die niet altijd in onze kwetsbare natuurgebieden gelegen kunnen zijn. Veelal zullen zij daarbuiten liggen, maar wel opbrengsten voor de beheerders van natuur kunnen genereren. Vaak gaat het om het benutten van de economische kansen die natuur biedt, door te investeren net buiten de grenzen van een beschermd gebied, zodat de natuur niet aangetast wordt en zelfs lijkt uit te breiden. Nationaal Groenfonds draagt daar graag boeiende suggesties voor aan. Natuurlijk zal niet iedereen meteen enthousiast zijn voor het idee dat er geleend moet worden, in plaats van de hand ophouden voor subsidie geld. Maar het roer moet ook in deze zin om, ten einde het behoud van de natuur in ons land betaalbaar te houden.

Ten slotte

Al met al is de wereld van natuur en landschap volop in beweging. We zullen op nationaal niveau weer een lans moeten breken voor onze natuur en ons landschap. En vooral op lokaal niveau moeten zoeken naar draagvlak voor onze groene plannen en slagkracht in de uitvoering. Nationaal Groenfonds blijft zich ook in de komende jaren inzetten om met financieringsarrangementen het verwachte tekort tussen ambities en financiële middelen voor natuur en landschap te overbruggen. Samen met het Rijk, met provincies en gemeenten, en vooral met beheerders en eigenaren, de ‘hoeders van natuur en landschap’ bij uitstek. ‹‹‹ Professor mr. Pieter van Vollenhoven Voorzitter Nationaal Groenfonds

Bundelen van krachten voor natuur en landschap We moeten onder ogen zien dat de tijd dat de overheid zélf het behoud van al onze natuur en onze waardevolle cultuurlandschappen kan bekostigen achter ons ligt. We zullen zelf meer het heft in handen moeten nemen en ons moeten opwerpen als hoeder. Ik ben een groot voorstander van het particulier initiatief. Particulieren hebben door de eeuwen heen bewezen goede rentmees ters te zijn. Maar particulier initiatief zonder meer volstaat niet. Immers, de filosofie achter de EHS, onze Nationale Landschappen en andere waardevolle cultuur landschappen vragen om meer dan een optelsom van particuliere initiatieven. Regie is nodig om natuurgebie den met elkaar te verbinden en om te waarborgen dat kernkwaliteiten van een landschap behouden blijven.


9


Uit de Praktijk Beroepsvereniging Natuurboeren Natuurgebied door zandwinning

10


11

uit de praktijk


Het Groenfonds financiert de nieuwe innovatieve landelijke vakorganisatie én helpt het concept uitdragen

Beroepsvereniging Natuurboeren

O pleiding voor professionele ondernemers Twintig dagen in de klas op de agrarische hogeschool, veertig dagen huiswerk. Natuurplan en businessplan schrijven voor je eigen gedroomde bedrijf. Doel: een erkend diploma en Keurmerk Natuurboerderij. Vanaf 2012 steunt Nationaal Groenfonds de Beroepsvereniging Natuurboeren. Het idee van de Beroepsvereniging Natuurboeren groeide langzaam, vanaf de jaren 80. In 2012 kreeg het vleugels. Alle acht initiatiefnemers zijn praktiserend natuurboer in de EHS met goede natuurresultaten en een gezonde bedrijfsvoering. Allemaal op zoek naar de gedroomde combinatie en integratie van natuurbeheer, zorg voor het milieu en verantwoorde voedselproductie. Bart Edel, één van hen, melkveehouder in Spijkerboor, Noord-Holland: “De initiatiefnemers hebben gemiddeld 25 jaar ervaring met boerderijen in de EHS. We zagen dat natuurboeren vaak tussen wal en schip vallen: voor de een zijn wij geen echte natuurbeheerders, voor de ander geen echte boeren. Zo groeide het idee, een landelijke vakorganisatie op te richten om de goede naam te vestigen en te behouden van professionele ondernemers die natuur gebieden en waardevolle cultuurlandschappen beheren.” Een professionele natuurboer is een vakbekwame ondernemer met een dubbele deskundigheid, zeggen Bart Edel en directeur Geert van der Veer. “Dit soort 12

natuurondernemer stelt het belang van landschap en natuurwaarden voorop, de voedselproductie staat op de tweede plaats”. Deze professionals wil de Vereniging herkenbaar maken met een opleiding, een diploma en een keurmerk. 2012 was een markant jaar. Nationaal Groenfonds verstrekte een lening om het werk te versnellen. In Noord-Holland tekenden de eerste vier natuurboeren feestelijk hun natuurerfpachtcontracten met Staatsbosbeheer: de vier beheren gemiddeld 125 hectare in vogelweidegebieden. Een win-win-situatie voor alle partijen: “Erfpacht in ruil voor samenwerking en gewaarborgd beheer”. Bovenaan de werklijst van de Vereniging en bijbehorende Stichting staat het opzetten en inrichten van opleiding, diplomering en het verlenen van een officieel, erkend keurmerk aan de afgestudeerden. Als dat is gerealiseerd, volgt communicatie met stakeholders. Gesprekken met Staatsbosbeheer leidden ook in 2012 tot handtekeningen

onder een samenwerkingsovereenkomst over het ver schaff en van voorrang bij vrijvallende natuurgrond aan professionele natuurboeren die onder keurmerk gaan werken. Bij agrarische hogeschool Dronten draaien vanaf begin 2013 de eerste groepen in de opleiding Professioneel Natuurbedrijf. Hoe komen de leerlingen –vaak al jaren professional- aan het diploma? Geert van der Veer: “We hebben een opleiding ontworpen die 20 lesdagen op school omvat, plus 40 huiswerkdagen. We bieden die een aantal malen per jaar aan voor € 2.500. De eerste groepen tellen ongeveer 40 cursisten, er zijn 125 belangstellenden.” Wie lid is en het certificaat “Erkend Diploma Natuurboer” in handen heeft, kan onder keurmerk werken. De Vereniging en Stichting werken alleen met zelfstan digen. Het bestuur heeft kerntaken geformuleerd, het land is in districten verdeeld met in noord, zuid, oost en west Nederland een eigen vooruitgeschoven post met deskundige coördinator. Verder worden specialisten naar onderwerp ingehuurd. Van der Veer mag zich directeur noemen, als zzp’er werkend. De organisaties werken digitaal, er is geen centraal kantoor met personeel. Bart Edel, in alle ontwikkelingen nauw betrokken: “Wij zijn een slow movement, wij richten ons op bedrijfs ontwikkeling in de EHS op de middellange termijn. We willen eerst voortreffelijk zijn, de goede naam van natuurboeren vestigen en behouden. Pas als dat lukt, gaan we roepen”. De rekensom wordt snel gemaakt: 50.000 hectare grasland van Staatsbosbeheer ligt in de Ecologische

Hoofdstructuur. Natuurmonumenten en de Provinciale Landschappen bezitten samen ook 50.000 hectare in de EHS. Daarbij komen andere cultuurgoederen, zoals landgoederen en waterwingebieden en dergelijke. Geert van der Veer: “Dat is samen ongeveer 125.000 hectare. In Nederland is ruimte voor 500 à 600 economisch gezonde, professionele natuurboerderijen met gemiddeld 150 tot 200 hectare natuurgrond.” Voor Nationaal Groenfonds is de financiering van de Beroepsvereniging Natuurboeren een voorbeeld van zijn nieuwe rol. Het Groenfonds financiert niet alleen de nieuwe innovatieve landelijke vakorganisatie, maar helpt ook het concept uitdragen. “Het past in de lijn van de laatste jaren”, zegt Jac. Meter, senior accountmanager bij Nationaal Groenfonds. “Wij tonen steeds meer nieuwe manieren om landschap, natuur en beheer te financieren. Wij nemen vaak de rol op ons om nieuwe economische dragers te introduceren en deze in de beginfase ook financieel mogelijk te maken. De Beroepsvereniging Natuurboeren past daarbij. Wij helpen dit concept naar acceptatie en volwassenheid. “ Jac. Meter: “Wat het Groenfonds wil, is bijvoorbeeld ook provincies hiervoor interesseren. Die geven nu vaak veel kleine subsidies aan de boeren in hun gebied. Zij zoeken naar meer bundeling, zoals het werken met collectieven, het sluiten van gebiedscontracten. Daarbinnen past deze Natuurboeren-afspraak: één persoon die de verantwoording voor de hectares draagt, in plaats van diverse kleine partijen. De Beroepsvereniging biedt een interessante weg om beheer duurzamer en betaalbaarder te maken.” ‹‹‹ uit de praktijk

13

uit de praktijk


Het aandeel van het Groenfonds in de financiering was van belang voor het geldbedrag zelf én voor de houding van de bank

Natuurgebied door zandwinning

25 hectare nieuw natuuren recreatiegebied In Nationaal Landschap IJsseldelta bij Zwolle ontstaat een nieuw natuuren recreatiegebied rond een zandwinningsplas. In 2012 kon het bedrijf Zeldenrust hier aan zand- en grindwinning beginnen na decennialange voorbereiding. Nationaal Groenfonds financiert de natuur mee. Polder Mastenbroek is een uitgestrekte lege polder ten noorden van Zwolle. Rechte sloten, rechte percelen. De meer gestoffeerde oostkant staat onder invloed van het kronkelende Zwartewater. Hier, in het Nationaal Land schap IJsseldelta, kreeg zandwinningsbedrijf Zeldenrust na jarenlange voorbereidingen vergunning van de provincie Overijssel voor een multifunctionele ontgrondingslocatie. In 2010 konden gemeente Zwartewaterland, provincie en waterschap en Sjerp Zeldenrust Holding BV de contracten sluiten. In 2012 kwam de financiering rond, met Nationaal Groenfonds als één van de partijen. Het zandwinningsgebied omvat een diepe plas van 66 hectare. De plas-randen van totaal 25 hectare worden door Zeldenrust tot natuuren recreatiegebied ontwikkeld. Het merendeel van de natuur komt aan de dijk langs het Zwartewater, grenzend aan het Natura 2000-gebied “Zwartewater en Overijsselse Vecht”. In totaal omvat het project 97 hectare inclusief natuur, oevers en werkterrein. 14

Directeur Sjerp Zeldenrust: “Over ongeveer twee jaar denken we het natuurdeel klaar te hebben. Dan zie je daar moeras en rietkragen, vlinders en watervogels. Grontmij ontwierp het inrichtingsplan en onderzocht de ecologische betekenis. Als wij klaar zijn met de zandwinning, ik schat over 20 jaar, leveren we om niet het natuurdeel op aan Staatbosbeheer, zo staat in de contracten en plannen beschreven.” Het plan schetst de ene oever open, met flauw talud, aantrekkelijk voor weide- en watervogels. Een andere waterkant krijgt een brede rietkraag met aansluitend een kade met plekken voor recreatievissers. De breedste oever toont rietvege tatie en bloemrijke graslandjes waar vlinders, insecten en libellen zich thuis voelen. Het project kreeg een financiering van Nationaal Groen fonds van € 4 miljoen; dit op een totaal projectbudget van € 20 miljoen. Andere financiers waren Rabobank, private investeerders en Zeldenrust zelf. Over de rol van het Groenfonds zegt Sjerp Zeldenrust: “Bij toeval

kwamen wij met elkaar in contact. Het aandeel van het Groenfonds in de financiering was niet alleen van belang voor het geldbedrag zelf, maar ook voor de houding van de bank. Het is in deze tijd lastiger dan vroeger om financiers en investeerders te vinden, zeker voor zo’n heel groot project”. In 2012 kon het werk beginnen na afronding van alle financiering eind november, en de feestelijke hand tekeningen in december 2012. De start hield in: klaar maken van de afvoerwegen van zand en grind, waar onder een rotonde in de aangrenzende N331. Afgraven van klei en veen, het leggen van een geluidswal rond het werkterrein. Daarop komt de verwerkingsinstallatie met scheidingsapparatuur en grote zeven om zand- en grindsoorten te kunnen splitsen. Zeldenrust, met enige trots: “een fabriek met veel electronica, Nederlands ontwerp, voortbordurend op de kennis van mijnbouw”. Zeldenrust begon snel met het opbouwen van een depot ophoogzand, bestemd voor bouwprojecten. Vanaf september 2013 volgt de levering van industriezand voor onder meer beton. De afgraving levert de komende 20 jaar voldoende zand op om te voldoen aan de regionale zandbehoefte plus een deel van de landelijke vraag.

Willem Meijers, senior accountmanager financieringen bij Nationaal Groenfonds: “Wij zitten al lang in de zand- en grindwinning. De eerste aanzet in die richting waren de projecten langs de Grensmaas, in Limburg. Daarna hebben we nog een paar projecten mee-gefinancierd. Zand- en grindwinbedrijven hebben bij sommigen een wat mindere naam. Onverdiend. Die branche zorgt voor mooie projecten, en veel ongesubsidieerde natuur. Zand en grind zijn nodig in de samenleving, en tegelijkertijd vervult de winning de ambities van natuurontwikkeling.” Meijers herkent de enorm lange adem waarmee deze commerciële bedrijven hun projecten moeten aanpakken. “Zij gaan niet voor de snelle euro’s”, zegt hij. “Wanneer je in een gebied 20 of 25 jaar aan het werk bent, dan ken je het belang van goed luisteren naar wat bestuur en politiek willen. Je moet weten waar je de burgers een plezier mee doet. Wij horen van de zandwinnings bedrijven vaak: bepaal maar wat voor natuur je wilt, wij zijn toch bezig. Ik zie de zandbranche als een uitermate solvabele commerciële business die bereid is maatschap pelijk te ondernemen.”

‹‹‹ uit de praktijk

15


// landschapsprojecten /// carbon fix standard /// politieke besluitvorming /// natuur-begraven /// duurzame en certificering /// compensatienatuur /// ecologische hoofdstructuur /// ondernemen in natuur /// Natuurakkoord uitdaging /// biodiversiteit /// groene ambities /// landschapsproject /// draagvlak /// herstelplan /// toekomst /// openluchtrecreatie /// investeren /// landbouw /// grond voor grond systeem /// financieringsportefeuille ///n natuurtijdperk /// biodiversiteitsafname /// financieringsopzet /// Natuurprijs /// VISIE /// natuurontwikkeling /// Groengarantie /// bezuinigingen /// compensatiebeleid /// waarborgen /// realiseren /// Boscertificaten /// draagv

Verslag van het bestuur

verslag van het bestuur


Kabinet Rutte-II kiest voor nieuwe koers Begin 2012 sloten Rijk en provincies een definitief Natuurakkoord, waarin zij afspraken maakten over een herijkte Ecologische Hoofd structuur (EHS) en een afgeslankt natuurbeleid voor de komende jaren. Het Natuurakkoord leidt ook tot een scherpere rolverdeling tussen overheden: het Rijk blijft richting Europa eindverantwoordelijk voor de internationale verplichtingen, de provincies geven als kerntaak invulling en uitvoering aan het natuurbeleid. Om de uitvoering van het natuurbeleid weer op te pakken dienden zowel de in het Natuurakkoord afgesproken ontwikkelopgave als de daarvoor beschikbare middelen (vooral te verkopen gronden) te worden verdeeld over de provincies. De commissie ‘Ontwikkelopgave Natuur’ onder leiding van de oud-CdK van de provincie Overijssel, de heer Geert Jansen, deed hiervoor aan de provincies een voorstel. Daarmee werd ook duidelijk dat provinciale ambities groter zijn dan het beeld dat het kabinet Rutte-I had bij de afgeslankte EHS. In het najaar van 2012 werd met het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van het kabinet Rutte-II duidelijk dat het nieuwe kabinet een deel van de eerder ingezette bezui nigingen op natuur en de lagere ambities ten aanzien van de EHS terug draait. Het huidige kabinetsbeleid richt zich op het realiseren van een robuuste EHS, inclusief de verbindingszones. De uitvoering geschiedt echter in een lager tempo. Het Groenfonds is positief over deze ontwikkeling, maar ziet tegelijkertijd dat er niettemin fors bezuinigd wordt op natuur. Het budget is nog slechts de helft van wat er in de periode voor Rutte-I naar de natuur ging.

18

Een doelmatig beheer van natuur staat voor het Kabinet voorop en de – ook financiële – betrokkenheid van de samenleving wordt vergroot, mede vanuit de noodzaak te bezuinigen bij de rijksoverheid. Voor de financiering van natuur wordt een groter beroep gedaan op private bijdragen, zowel uit de samenleving als uit marktpartijen. De natuursector zal mede daarom meer in moeten spelen op de veranderende vraag vanuit de samenleving. De Natuurbeschermingswet die in 2012 in behandeling is, wordt aangepast. Waar mogelijk worden de verschillende beschermingsniveaus geharmoniseerd en waar relevant in overeenstemming gebracht met de Vogel- en Habitat richtlijn en andere relevantie regelgeving, zoals de toekomstige Omgevingswet. Het regeerakkoord geeft ook aan dat het Kabinet binnen het natuurbeleid streeft naar synergie met andere maatschappelijke belangen zoals waterveiligheid, recreatie, ondernemerschap, gezondheid, energie en klimaat. Een filosofie waar het Groenfonds zich prima in kan vinden.

‘Het kabinet streeft binnen het natuurbeleid naar synergie met andere maatschappelijke belangen, een filosofie waar het Groenfonds zich prima in kan vinden’ In 2013 zal duidelijk worden wat de effecten van het gewijzigde natuurbeleid zullen zijn op huidige en nieuwe financieringsfaciliteiten van het Groenfonds. In 2012 komen de financiële activiteiten van het Groenfonds onder meer tot uitdrukking in een stabiele financieringsportefeuille van € 756 miljoen (2011: € 753 miljoen). Het financieel resultaat is uitgekomen op € 3,0 miljoen (2011: € 4,4 miljoen). Aan het ministerie van Economische Zaken wordt voorgesteld dit resultaat opnieuw te investeren in vernieuwende natuuren landschapsprojecten. De wisselende politieke besluitvorming en de onzeker heid die dit ook in 2012 voor investeerders in natuur met zich meebracht, hebben geleid tot een terugval in investeringen in natuur. Een terugval die tot uitdrukking komt in de cijfers van het Groenfonds over 2012. In de aanleg van natuur – met name in de EHS - is met financieringen van het Groenfonds bijna € 35 miljoen geïnvesteerd in 136 financieringsprojecten. Dat is minder dan de investeringsactiviteiten in 2011 (157 financierings projecten en € 39 miljoen).

Het Groenfonds verstrekte in 2012 voor € 4,8 miljoen (laagrentende) financieringen vanuit het Revolverend Fonds. Dit is minder dan de helft van de Revolverend Fonds financieringsproductie in 2011 (€ 12,3 miljoen). In 2012 was merkbaar dat veel initiatiefnemers pas op de plaats maakten in afwachting van de invulling van de – herijkte – EHS plannen van de provincies en van het instrumentarium dat daarvoor zal worden ingezet. De financieringen uit het Revolverend Fonds betreffen in de meeste gevallen unieke projecten waarbij natuur ontwikkeling samen gaat met een rendabele econo mische ontwikkeling zoals natuurbegraven, landgoed ontwikkeling of duurzame energie. In de tweede helft van 2012 dienden zich weer meer nieuwe projecten aan, waarvan een aantal in 2013 tot financieringen zullen leiden. Het Groenfonds verwacht voor 2013 en verder een toename in dit soort ondernemersgerichte natuur projecten en dus ook een stijging van het aantal financieringsaanvragen voor het Revolverend Fonds. De saldi aan gelden die via het Groenfonds lopen voor nog uit te voeren groene projecten in het landelijk gebied zijn afgenomen. De ILG-saldi halveerden in 2012, van € 402 miljoen naar € 216 miljoen. In totaal is over 2012 € 216 miljoen uitbetaald aan ILG-subsidies. Dat is 55% minder dan in 2011. Rijk en provincies hebben het ILG in 2012 beëindigd. Hiermee valt voor het Groenfonds een belangrijke activiteit weg.

uit de praktijk

19

verslag van het bestuur


‘Bezuinigen op het natuurbudget mag geen reden zijn om de filosofie die aan de Ecologische Hoofd structuur ten grondslag ligt de rug toe te keren’ De stilstand in de uitvoering maakte ook dat er fors minder aanvragen uit het Bosklimaatfonds tot uitkering zijn gekomen. In 2012 is 58 hectare gerealiseerd vanuit het Bosklimaatfonds (2011: 84 hectare). In 2012 heeft certificering van het achterliggende systeem plaats gevonden door Control Union via de internationaal erkende Carbon Fix Standard. De certificering maakt dat CO2-vastlegging in Nederlands bos verkoopbaar is op de vrijwillige markt voor emissiehandel. Nu investeringen in infrastructuur versneld plaatsvinden, groeit in de markt de behoefte om het compensatie regime goed te regelen. Rijkswaterstaat heeft daarom besloten voor de uitvoering van compensatie samen werking te zoeken met de Dienst Landelijk Gebied (DLG) en het Groenfonds. Een van de voordelen van deze samenwerking is dat compensatienatuur sneller aange legd kan worden. Deze stap voorwaarts zal bij overheden het besef doen groeien dat het compensatiebeleid een slagvaardige uitvoering niet in de weg mag staan. Om die slagvaardigheid te vergroten werkt het Groenfonds samen met anderen aan het opstellen van uniforme rekenregels voor natuurcompensatie. In 2012 nam het Groenfonds volop deel aan het natuur debat, met strategische adviezen, deelname aan beleids overleggen en optredens op symposia. Kern in het Groenfondsbetoog is dat de bezuiniging op het natuur budget geen reden mag zijn om de filosofie, die aan de Ecologische Hoofdstructuur ten grondslag ligt, de rug toe te keren. Wel is het zaak kritisch te kijken naar mogelijk heden om het draagvlak binnen de samenleving te

vergroten, de uitvoering doelmatiger en efficiënter te laten plaatsvinden en meer inkomsten te genereren ten behoeve van natuur en landschap. De Nationaal Groenfonds Natuurprijs 2012, die in het teken stond van het thema ‘Welkom in Natuur’, werd toegekend aan de Dierenzoeker die Naturalis Biodiversity Center en Het Klokhuis samen ontwikkelden. Met de Dierenzoeker kunnen kinderen eenvoudig via internet uitvinden hoe een dier heet. Het Natuurakkoord en het deels terugdraaien van de bezuinigingen op rijksniveau bieden weer zicht op natuurontwikkeling. Binnen de kaders die partijen overeengekomen zijn zal Nationaal Groenfonds zich inspannen om financiële belemmeringen weg te nemen die de realisatie van groene ambities in de weg staan. Het Groenfonds wil met Rijk en provincies bezien in hoeverre het hen met een grond-voor-grond systeem kan ondersteunen in de uitvoering van de opgave voor de EHS. Ook zal het Groenfonds verkennen in hoeverre het een financiële oplossing kan aanreiken om recreatie gebieden in de Randstad te realiseren en te beheren. Door de bezuinigingen neemt eveneens de vraag naar andere vormen van privaat kapitaal toe. Een uitgelezen kans om de kloof tussen natuurbeleid en de burger te overbruggen door de samenleving zowel inhoudelijk als financieel weer meer verantwoordelijk te maken voor het natuurbeleid.

Kerncijfers Nationaal Groenfonds 2010-2012 31-12-2012

31-12-2011

31-12-2010

Portefeuille verstrekte financieringen Convenantsleningen Grondaankopen en landinrichting Particuliere projecten Totaal portefeuille financieringen

101.204 431.907 223.152 756.263

108.004 446.629 198.716 753.349

114.004 460.846 167.961 742.811

Overige portefeuilles Aangetrokken groene leningen Aangetrokken overige leningen Totaal aangetrokken leningen

126.976 539.284 666.260

101.749 543.875 645.624

163.870 485.159 649.029

2012

2011

2010

34.659 0 58

39.276 0 84

28.861 55.280 158

2012

2011

2010

Geldstromen uit kassiersfunctie ten behoeve van overheden Dienst Landelijk Gebied / BBL ILG

525.366 216.487

705.445 485.204

967.705 483.076

Resultaat Balanstotaal (per ultimo)

2.994 1.317.982

4.430 1.512.375

2.425 1.323.536

Bedragen x € 1.000

Productie Leningen aan particulieren Leningen aan overheden Boscertificaten (aantal hectares)

Overige gegevens

‹‹‹ Het complete jaarverslag 2012 vindt u op nationaalgroenfonds.nl 20

uit de praktijk

21


Uit de Praktijk Natuurcompensatie Veenendaal

22


23

uit de praktijk


‘Dit model laat zien hoe efficiënt natuur te realiseren met positief effect voor de natuur en omgeving’

Natuurcompensatie

Taakverdeling leidt tot efficiëntere aanpak

Bij grote infrastructurele werken moet beschadigde natuur soms worden gecompenseerd. Om het werk aan weg, vaarweg of watersysteem te versnellen en natuurcompensatie efficiënter aan te pakken, sloten RWS, DLG en het Groenfonds een samenwerkingsovereenkomst. Nationaal Groenfonds verzorgt de geldstromen. Nationaal Groenfonds staat klaar om bij grote infrastruc turele werken natuurcompensatie sneller te helpen realiseren. In maart 2012 hebben Rijkswaterstaat (RWS), Dienst Landelijk Gebied (DLG) en Nationaal Groenfonds een samenwerkingsovereenkomst op het gebied van natuurcompensatie gesloten. Zij spraken een verdeling van taken af, zodat elk van de drie partners datgene doet waarin zij of hij sterk is. Dat leidt tot versnelling in de uitvoering van infrastructuurprojecten en tot een efficiëntere aanpak van natuurcompensatie, waardoor per saldo de groene kwaliteit van ons land behouden blijft.

Bij RWS zegt Marcel van de Leemkule, landelijk coördi nator natuurcompensatie en lid van het Integraal Project Management Team Natuur RWS, dat deze aanpak past in het streven van RWS naar het sluiten van samen werkingsovereenkomsten met externe partijen. Zoals DLG en het Groenfonds. “Partijen moeten doen waar ze goed in zijn. Deze samenwerkingsovereenkomst betekent dat RWS zich vooral kan richten op zijn kerntaken en voor natuurcompensatie gebruik kan maken van kennis en expertise van zijn partners. Zie het zo, dat wij uiteindelijk vooral de regie voeren; anderen doen de uitvoering.”

RWS focust op projecten in hoofdwegennet, hoofdvaar wegennet en hoofdwatersystemen. Onder regie van RWS neemt DLG de aan deze projecten gekoppelde compensatie opgaven op zich. Groenfonds verzorgt de bijbehorende geldstromen, inclusief eventuele voorfinanciering.

Kanttekening van Van de Leemkule: “RWS streeft naar integrale contracten. Kokertjes, zoals het maken van natuurcompensatieplannen, en financiering daarvan, passen daar niet gemakkelijk in. Dat vraagt extra aan dacht.” Nieuw in de overeenkomst is de intentie dat RWS in principe eerst kijkt of het DLG kan inschakelen. Daarbij is

24

het nadrukkelijk niet de bedoeling dat DLG het werk van marktpartijen overneemt, maar dat zij RWS ontzorgt voor werkzaamheden die normaal gesproken door RWS zelf zouden worden gedaan. Van de Leemkule: “DLG bezit unieke expertise en grote kennis op thema’s zoals ecologie, grondverwerving, omgevingsmanagement. Andersom is RWS ver gevorderd met nieuwe contractvormen”. Bij wettelijk verplichte natuurcompensatie werkten RWS en DLG al samen, inclusief het financieringsdeel. In projecten binnen grote programma’s als Ruimte voor de Rivier en Stroomlijn (uiterwaarden, vegetatiebeheer) kennen RWS en DLG gezamenlijke projectteams. Nieuw is nu de deelname van Nationaal Groenfonds. Projectleider bij DLG, Hans Leermakers: “De voorfinan ciering van het Groenfonds biedt veel meerwaarde. Voordat het budget van een groot werk beschikbaar is, kun je dankzij voorfinanciering natuurkansen grijpen zodra die zich voordoen.” Hij zegt dat dit model past in de zoektocht naar innovaties in de uitvoering, waar rijk, provincies, gemeenten en bedrijfsleven mee bezig zijn. DLG-collega Piet Sinke: “De landelijke samenwerking biedt mogelijk ook voor partijen als ProRail en Defensie meer waarde. Het Groenfonds heeft ervaring met verschillende

financiële arrangementen en is in staat kasstromen helder in beeld te brengen en te houden. Dit model laat zien hoe efficiënt natuur te realiseren met positief effect voor de natuur en omgeving.” Ester de Boer, medewerker Projectfinanciering en Product beheerder bij Nationaal Groenfonds: “Wij hebben de projectenrekening inclusief voorfinancieringsmogelijkheid klaar staan voor de eerste projecten die RWS bij DLG aanmeldt. De verwachting is dat medio 2013 de eerste twee pilotprojecten van start zullen gaan”. Het Groen fonds werkt al jaren aan vormen van financiële waarborg voor compensatienatuur. Zo verscheen in 2010 ‘Op weg naar een betere natuurcompensatie’, een verkenning samen met onder meer RWS en DLG. Directeur Walter Kooy van Nationaal Groenfonds over de eigen toegevoegde waarde bij deze samenwerking: “Wij kassieren en zorgen voor een efficiënt betalingsverkeer. Zo nodig financieren we de natuurcompensatie voor, waardoor snel kan worden gestart. Hiermee stimuleren wij snelheid in het realiseren van projecten, transparantie in besteding van middelen en borgen wij dat natuurcompen satie ook echt gerealiseerd wordt.” ‹‹‹ uit de praktijk

25

uit de praktijk


Hoge oude bomen bleven gespaard, honderden nieuwe bomen zijn geplant

Veenendaal

Groengarantie bij bouwkavel in De Groene Grens

Natuurontwikkeling maakt een gebied extra aantrekkelijk om te wonen. Kopers van een kavel krijgen Groengarantie. De gemeente Veenendaal past dit concept op advies van Nationaal Groenfonds toe in De Groene Grens, het grensgebied met buurgemeente Ede. “Mede mogelijk gemaakt door Nationaal Groenfonds”. Het enorme bouwbord langs de A12 nodigt de voorbij ganger uit om een bouwkavel te kopen. We staan op de gemeentegrens van Ede en Veenendaal. Een woonhuis bouwen waarbij Nationaal Groenfonds is betrokken? Dat is nieuw. In 2012 kreeg het concept “Groengarantie” handen en voeten, en de gemeente Veenendaal gaat deze als eerste toepassen in haar aanbieding van grond aan particulieren. Wie hier een kavel koopt voor een eigen huis, krijgt van de gemeente voor 50 jaar bijgeleverd de erfdienstbaar heid Groengarantie. Dat is een zakelijk recht waarmee kopers een garantie krijgen over de kwaliteit van de omgeving en het duurzaam beheer daarvan. In Veenen daal: de garantie dat een door de gemeente aangelegd fors natuuren recreatiegebied ten oosten van de te bouwen huizen groen blijft en professioneel wordt beheerd. 26

Jac. Meter, senior account manager bij het Groenfonds: “Samen met het Innovatienetwerk hebben wij dit concept laten uitwerken door een gespecialiseerd bureau. Een notaris heeft de exacte erfdienstbaarheid juridisch goed geformuleerd. Er zijn drie vormen beschikbaar: een hele lichte, waarvoor je niet naar de notaris hoeft, en twee die iets gecompliceerder zijn. In Veenendaal loopt de Groengarantie automatisch mee in de kavelverkoop door de gemeente. Het is een uniek concept, dat hopelijk veel navolging krijgt.” Nationaal Groenfonds was al langer betrokken bij de 70 hectare op deze locatie met daarnaast uiteindelijk circa 57 bouwkavels. Het gebied, De Groene Grens, is namelijk grotendeels natuurgebied. De gemeente kreeg van het Groenfonds voorfinanciering voor de ontwikkeling van 50 hectare natuur, waar bijzondere planten en dieren de ruimte krijgen. Er kwamen bosranden, graslanden, blauw grasland en zones met wilde bloemen, sloten en hout

wallen. De overige 20 hectare wordt recreatiegebied, met onder andere fiets- en ruiterpaden. De gemeente Veenendaal verwerft de gronden en onderhoudt straks het recreatiegebied. Staatsbosbeheer verzorgt het onderhoud van de natuurgebieden. Ook het waterschap is betrokken. Saillant detail: het Veenendaals grondbezit hier ligt binnen de gemeentegrenzen van buurgemeente Ede. De circa 57 kavels worden uitgegeven om het natuuren recreatieproject te kunnen financieren. Aspirant kopers zien dat het gebied al is ingericht voor natuur en recreatie. Projectmanager bij de gemeente Veenendaal Marie-Louise van Lankveld: “Dat kan een extra stimulans zijn om hier een kavel te kopen en een eigen huis te bouwen.” Toen in november 2012 de verkoop van de eerste 24 kavels begon, was de inrichting van De Groene Grens al zichtbaar. Het ontwerp van landschapsarchitecten Ank Bleeker en Anneke Nauta geeft ruimte aan brede waterlopen, waar eens smalle sloten liepen en greppels met steile zijkan ten. Het water, af en toe omringd door rietkragen, lijkt nu te meanderen door het natuurgebied. Twee scholeksters demonstreren hun lange rode snavels al trippelend langs de comfortabele oevers. Paden voor wandelaars, fietsers

en ruiters zijn uitgezet. Hoge oude bomen bleven gespaard, honderden nieuwe bomen zijn geplant. Een bescheiden faunapassage met hier en daar een poel biedt een route voor dieren die reizen van het al bestaande natuurreservaat De Hel naar dit nieuwe gebied. Dit is wat Marie-Louise van Lankveld wil laten zien, op de fiets het gebied doorkruisend, zandpaden of niet: “De ligging is zó prachtig. Wij proberen de woningen zoveel mogelijk te laten aansluiten bij het landschap. De kavels aan de randen krijgen lage huizen, middenin mogen ze hoger zijn. Zo regelt het bestemmingsplan dat. Maar we stellen ons helemaal ten dienste van de koper. We horen graag hun ideeën hoe zij hun woning zouden willen inpassen in dit unieke gebied.” Jac. Meter van het Groenfonds: “Met dit project wil Nationaal Groenfonds aan gemeenten en projectontwik kelaars een voorbeeld geven. Laten zien: dat doet het Groenfonds óók. Hoe door natuurontwikkeling een gebied aantrekkelijker kan worden om te wonen. Voorfinanciering en Groengarantie kunnen zo van grote toegevoegde waarde zijn.” ‹‹‹ uit de praktijk

27


//landschapsprojecten /// governance /// politieke besluitvorming /// natuur-begraven /// duurzame energie ///c /// compensatienatuur /// ecologische hoofdstructuur /// ondernemen in natuur /// Natuurakkoord /// uitdaging biodiversiteit /// groene ambities /// financieringsportefeuille /// draagvlak /// herstelplan /// samenhang /// toe openluchtrecreatie /// landbouw /// grond voor grond systeem /// nieuw natuurtijdperk /// biodiversiteitsafnam natuurtijdperk /// financieringsopzet /// Natuurprijs /// VISIE /// natuurontwikkeling Groengarantie /// bezuinigin compensatiebeleid /// waarborgen /// realiseren /// Boscertificaten /// landschapsprojecten /// //landschapsproje

Bestuur en organisatie

Bestuur en Organisatie


Bestuurlijke kaders en governance Statutaire doelstelling

Nationaal Groenfonds is in 1994 opgericht op geza menlijk initiatief van het ministerie van Economische Zaken (voorheen ministerie van LNV) en de gezamen lijke provincies. De oprichting hield destijds met name verband met de plannen zoals neergelegd in het Natuurbeleidsplan (1990), waarin de aanleg van de Ecologische Hoofdstructuur centraal is gesteld. Het beleidsmatige vervolg hierop was de Agenda Vitaal Platteland, de Nota Ruimte en de Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG). De statutaire doel stelling van de Stichting Groen fonds (werknaam: Nationaal Groenfonds) is breed geformuleerd: • ‘het verlenen van financiële en financieringsfacili teiten ten behoeve van natuur, bos, landschap, openluchtrecreatie en landbouw, binnen door het rijk en de provincies vastgestelde beleidskaders, alsmede • het oprichten van, het deelnemen in, het exploiteren van, zich op andere wijze interesseren bij, het voeren van directie en beheer over en het financieren van beleggingsinstellingen en andere ondernemingen’.

Contractuele relatie met rijksoverheid en provincies Een groot deel van de activiteiten van het Groenfonds vloeien voort uit hierover met de rijksoverheid en provincies gesloten overeenkomsten. De belangrijkste hiervan is de ‘Uitvoeringsovereenkomst’ tussen Rijk, provincies en het Groenfonds, die in 1995 gesloten is en in 2002 geactualiseerd. Hierin ligt de basis voor de samenwerking tussen Rijk, provincies en het Groenfonds vast. In de Uitvoeringsovereenkomst is

30

onder andere opgenomen dat het bestuur van het Groenfonds jaarlijks een ontwerp-Werkprogramma en ontwerp-Begroting voor het komende jaar voorlegt aan het ministerie van EZ en aan de provincies via het Interprovinciaal Overlegorgaan (IPO), alvorens deze, gehoord de eventuele reacties, vast te stellen.

Bestuur

De bestuursleden van de stichting Groenfonds worden benoemd voor telkens vier jaar door de provincies (twee leden), de minister van EZ (twee leden) en door provin cies en minister gezamenlijk (twee leden, waaronder de voorzitter). Na hun aftreden zijn bestuursleden herbe noembaar door Rijk en/of provincies. In 2012 zijn geen bestuursleden afgetreden of herbenoemd. Helaas is bestuurslid ir. P. Vogtländer in 2012 overleden. Hierdoor is een vacature in het bestuur ontstaan die ultimo 2012 nog niet was ingevuld. Deze vacature zal door Rijk en provin cies gezamenlijk ingevuld worden. Naast de bestuursleden hebben het ministerie van EZ alsmede de gezamenlijke provincies elk een waarnemer die de bestuursvergaderingen bijwonen. Het bestuur is in 2012 vijf keer bijeengekomen. Naast de bestuursvergade ringen is er frequent contact tussen vooral de voorzitter en penningmeester met de directeur en andere medewerkers. Binnen het bestuur is een Financiële Commissie ingesteld. Deze heeft een adviserende functie naar het bestuur en staat het bestuur bij in zijn toezichthoudende taken met betrekking tot de interne controle in de ruimste zin, met inbegrip van de interne controle van de financiële verslag legging. De Financiële Commissie bestaat uit twee leden van het bestuur, waaronder de penningmeester. De directeur en controller van het Groenfonds participeren in

Verslaglegging en verantwoording de vergaderingen van de Financiële Commissie als adviseur. De financiële commissie is in 2012 zes keer bijeengekomen. De Financiële Commissie heeft in 2012 eenmaal regulier overleg gevoerd met de externe accountant over de jaarrekening 2011. De in 2007 vastgestelde bestuursreglementen zijn in 2012 niet gewijzigd. In het algemene Bestuursreglement zijn nadere afspraken vastgelegd over het functioneren van het bestuur, uiteraard in aansluiting op hetgeen de statuten hierover bepalen. Ook het functioneren van de Financiële Commissie is in dit reglement geregeld. In het reglement Bevoegdhedenstructuur is gehele procuratie-/ volmachtstructuur van het Groenfonds vastgelegd.

Met diverse rapportages legt het bestuur van het Groenfonds verantwoording af aan zijn belangrijkste stakeholders, in het bijzonder de rijksoverheid (ministerie van EZ), de provincies (IPO) en financiers, alsmede aan de fiscus en klanten waarmee een financiële relatie bestaat. Het jaarverslag, en specifiek het hoofdstuk Bestuur en Organisatie, alsmede de jaarrekening vormen een belangrijk onderdeel van deze af te leggen verantwoording. Van de belangrijkste publieke financieringscontracten is bovendien in de Toelichting op de balans de juridische en beleidsmatige achtergrond geschetst als ijkpunt voor de rechtmatigheid.

›››

In 2012 was het bestuur als volgt samengesteld (tussen haakjes het jaar van aftreden op basis van het rooster van aftreden).

Samenstelling bestuur 2012 Bestuursleden functie prof. mr. Pieter van Vollenhoven (2014) Voorzitter ir. P.O. (Pim) Vermeulen (2013) Penningmeester prof.dr. J.J. (Jaap) van Duijn (2015) mr. G.J. (Geert) Jansen (2014) mr. T.H.J. (Tjibbe) Joustra (2013) ir. P.H. (Peter) Vogtländer († 2012)

benoemd door rijk en provincies provincies rijk provincies rijk rijk en provincies

*Tussen haakjes het jaar van aftreden op basis van het rooster van aftreden

Waarnemers drs. R.P. (Rob) van Brouwershaven drs. G. (Gerard) Beukema

Namens het ministerie van EZ (sinds 2008) Namens het Interprovinciaal Overleg (sinds juni 2011)

bestuur en organisatie

31



Bedrijfsvoering en risicomanagement Organisatie en bezetting

Nationaal Groenfonds heeft de organisatie en dagelijkse bedrijfsvoering na een openbare aanbesteding sinds 1995 ondergebracht bij Fondsenbeheer Nederland B.V. dat sinds december 2006 deel uitmaakt van Rabo Vastgoed groep. Via Fondsenbeheer stelt de Rabo Vastgoedgroep haar brede expertise van vastgoed (ontwikkeling, financiering en management) beschikbaar aan het Groenfonds. Fondsenbeheer, gevestigd te Hoevelaken, biedt dergelijke faciliteiten zonder winstoogmerk ook aan Nationaal Restauratiefonds, de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten (SVn) en BOEi

(herontwikkeling en behoud van industrieel erfgoed). Ook worden door Fondsenbeheer Nederland werkzaamheden verricht voor Stichting Klimaatlandschap Nederland, Boerderij en Landschap en de Stichting Herbestemming Religieus Erfgoed. Daarnaast vervult Fondsenbeheer Nederland de coördinerende en administratieve taken voor Stichting SBM. Dankzij deze organisatievorm worden belangrijke synergievoordelen behaald. De personele inzet voor het Groenfonds kan daardoor beperkt blijven, tot 14,05 fte in 2012. Dit is inclusief alle ondersteunende diensten, waaronder de inzet van geautomatiseerde hulpmiddelen en systemen, die vormgegeven zijn naar de maatstaven en eisen van de Rabo Vastgoedgroep. ›››

Organogram van de huidige organisatie Directie

Directiesecretariaat

Informatie & Automatisering Juridische zaken & Compliance

Communicatie & Marketing

Front-office Accountmanagement Strategische Advisering

Controlling & Treasury

Mid-office Projectfinanciering

Back-office Binnendienst

• De functies in de groene vakken vallen alle onder de afdeling Groenfonds, die direct wordt aangestuurd door de directeur Nationaal Groenfonds

‘Dankzij deze organisatievorm worden belangrijke synergievoordelen behaald, de personele inzet voor het Groenfonds kan daardoor beperkt blijven’

32

bestuur en organisatie

33



Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het bestuur van Stichting Groenfonds Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2012 van Stichting Groenfonds te ’s-Gravenhage gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2012 en de staat van baten en lasten over 2012 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuur

Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 640 Organisa ties zonder winststreven. Het bestuur is tevens verant woordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel betreffende de jaarrekening

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Stichting Groenfonds per 31 december 2012 en van het resultaat over 2012 in overeens temming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 640 Organisaties zonder winststreven. Zwolle, 6 maart 2013 Deloitte Accountants B.V. Was getekend: H. Roose RA

‹‹‹

‘Het bestuur van het Groenfonds legt verantwoording af aan zijn belangrijkste stakeholders alsmede aan de fiscus en klanten waarmee een financiële relatie bestaat.’

Het complete jaarverslag 2012 vindt u op nationaalgroenfonds.nl 34

Colofon

Uitgave: Juli 2013, Nationaal Groenfonds Teksten ‘uit de praktijk’: Agnes Koerts, Amsterdam Beeldmateriaal Uit de praktijk: Mastenbroek: Zandwinning Mastenbroek | Natuurboeren: Beroepsvereniging Natuurboeren | Natuurcompensatie: Dienst Landelijk Gebied | Groene Grens: Gemeente Veenendaal Fotografie Algemeen: Don Wijns, Amsterdam

Ontwerp: Frissewind, profs in communicatie en design, Amsterdam Drukkerij: Rijser grafische communicatie, Amsterdam ISSN 1876-2263 | SGS Certificaat Registratie Nummer: C013670

// Natuurprijs /// carbon fix standard /// politieke beslu natuurboeren /// duurzame energie certificering /// eco hoofdstructuur /// ondernemen in natuur /// Natuurak biodiversiteit /// debat /// groene ambities /// landschaps draagvlak /// herstelplan /// toekomst /// natuurcompe Veenendaal /// landbouw /// grond voor grond systeem financieringsportefeuille ///nieuw natuurtijdperk /// biodiversiteitsafname /// financieringsopzet /// Natuurpr natuurontwikkeling /// Groengarantie /// zandwinning compensatiebeleid /// Groengarantie /// realiseren /// B /// draagvlak /// / landschapsprojecten /// filosofie /// besluitvor /// landschaps besluitvorming /// natuur-begr duurzame energie certificering /// zandwinning /// ecol structuur /// ondernemen in natuur /// Natuurakkoord /// nieuwe koers /// groene ambities /// landschapsproje draagvlak /// herstelplan /// toekomst /// Rutte II /// la grond voor grond systeem /// financieringsportefeuille natuurtijdperk /// biodiversiteitsafname /// financierings Natuurprijs /// VISIE /// natuurontwikkeling /// Groengar

Investeren in natuur. Jaarbericht 2012

Recommend Documents