Investeren in klimaatactie, investeren in LIFE

Investeren in klimaatactie, investeren in LIFE Ove r z i c ht va n he t ni eu we L I F E-sub p r o g r a mm a K l i ma atac t i e 2014 - 2020

© iStock

Klimaat

Wat is het nieuwe LIFE-subprogramma Klimaatactie? De Europese staatshoofden en regeringsleiders hebben in februari 2013 besloten om minstens 20% van de EU-begroting voor het volgende meerjarige financiële kader (d.w.z. voor de periode 2014-2020) toe te wijzen aan maatregelen op klimaatgebied. Met deze doelstelling worden de inspanningen van de EU om de klimaatverandering aan te pakken versterkt. Op alle belangrijke bestedingsterreinen en in alle relevante Europese programma’s worden nu maatregelen opgenomen die de klimaatverandering moeten matigen of voor aanpassing daaraan moeten zorgen.

Naast deze inbedding van klimaatmaatregelen in alle EU-instrumenten is in december 2013, voortbouwend op de ervaringen van het LIFE-programma, de nieuwe LIFE-verordening 2014-2020 bekendgemaakt, waarvoor een begroting is vastgesteld van 3,46 miljard euro. Sinds 1992 is er in het kader van LIFE 3,4 miljard euro aan medefinanciering bijgedragen te behoeve van 4 170 projecten voor de bescherming van het milieu. In vorige edities van het LIFE-programma werden ook projecten gefinancierd die betrekking hadden op klimaatverandering, zij het op beperkte schaal. Binnen het nieuwe LIFEinstrument is een speciaal subprogramma voor klimaatactie geïntroduceerd. In het kader daarvan wordt 864 miljoen euro aan medefinanciering uitgetrokken voor het ontwikkelen en uitvoeren van innovatieve ideeën om de klimaatverandering in Europa aan te pakken. Deze speciale fondsen moeten de uitvoering van de EU-wetgeving en -beleidsdoelstellingen op klimaatgebied bevorderen. Bovendien is het de bedoeling dat het subprogramma als platform fungeert voor de uitwisseling van beste praktijken tussen de lidstaten en als katalysator voor effectievere investeringen in oplossingen die goed zijn voor het klimaat. Ook moet het leiden tot betere governance en een grotere bewustmaking van de problemen die met de klimaatverandering gepaard gaan en de oplossingen daarvoor. In vergelijking met het vorige LIFE+-instrument zal er nu via LIFE jaarlijks aanzienlijk meer geld beschikbaar komen voor klimaatactieprojecten. De belangrijkste doelstellingen van het LIFE-subprogramma Klimaatactie zijn: • bevordering van de omschakeling naar een CO2-arme en klimaatbestendige economie; • verbetering van de ontwikkeling, tenuitvoerlegging en handhaving van het beleid en de wetgeving van de EU inzake klimaatverandering; • ondersteuning van betere milieu- en klimaatveranderingsgovernance op alle niveaus.

© Digital Vision

Wat zijn de belangrijkste aandachtsgebieden van het subprogramma Klimaatactie? Het subprogramma Klimaatactie beoogt via drie aandachtsgebieden de EU-inspanningen te versterken.

Aandachtsgebied

Doelstelling

Matiging van de klimaatverandering

Vermindering van de uitstoot van broeikasgassen

Aanpassing aan de klimaatverandering

Vergroting van de bestendigheid tegen klimaatverandering

Klimaatveranderingsgovernance en -voorlichting

De bewustwording, communicatie, samenwerking en informatieverspreiding met betrekking tot maatregelen voor het matigen van en aanpassen aan de klimaatverandering naar een hoger plan tillen.

Met het subprogramma Klimaatactie worden binnen deze aandachtsgebieden in het bijzonder de onderstaande maatregelen gefinancierd.

© iStock

Matiging van de klimaatverandering Het subprogramma Klimaatactie draagt bij aan de tenuitvoerlegging en ontwikkeling van het beleid en de wetgeving van de EU ter matiging van de klimaatverandering, onder meer via inbedding in alle beleidsterreinen, en aan de omschakeling naar koolstofarme en klimaatbestendige economieën en samenlevingen. Vooral de uitvoering van maatregelen op het gebied van de registratie van de uitstoot van broeikasgassen en de matiging van klimaatverandering in de bodemgebruiksector wordt bevorderd, waardoor ook de synergiemogelijkheden tussen milieu- en klimaatmaatregelen met betrekking tot landbouw, bossen en bodems (de «groene sector») worden bevorderd. Het subprogramma stimuleert met name maatregelen die verband houden met matigingsstrategieën, actieplannen of stappenplannen voor een CO2-arme economie op lokaal, regionaal en nationaal niveau, om zo de ontwikkeling en inzet van op technologie en service gebaseerde benaderingen op duurzame en innovatieve wijze te bevorderen. Voor de projecten binnen dit aandachtsgebied is vooral van belang hoe ze voor een blijvende omschakeling naar een koolstofarme samenleving kunnen zorgen. Bij de beoordeling van projecten wordt gekeken naar de meerwaarde voor de EU, naar synergie met bestaande mogelijkheden en naar de vraag of de resultaten tijdens en na de uitvoering van het project kunnen worden gereproduceerd en overgedragen. Behalve dat er subsidie voor projecten kan worden verkregen, komt er via lokale banken en in nauwe synergie met de nationale actieplannen voor energie-efficiëntie een speciaal financieringsinstrument beschikbaar. Het instrument wordt ‘Private Financing for Energy Efficiency’ (PF4EE, private financiering voor energie-efficiëntie) genoemd en stimuleert lokale banken om leningen tussen 40 000 en 5 000 000 euro te verstrekken voor investeringen in energie-efficiëntie.

© iStock

Aanpassing aan de klimaatverandering Het subprogramma Klimaatactie draagt bij aan de tenuitvoerlegging en ontwikkeling van het EU-beleid inzake aanpassing aan de klimaatverandering en moet inspanningen die de bestendigheid tegen klimaatverandering vergroten, bevorderen. De Mededeling over de EU-aanpassingsstrategie bevat alle punten uit de LIFEverordening die over aanpassing gaan en geeft ook aanwijzingen voor het gewenste soort projecten en de aandachtsgebieden. De LIFE-financiering voor aanpassingsmaatregelen gaat vooral naar projecten waarmee belangrijke sectoroverschrijdende, transregionale en/of grensoverschrijdende kwesties worden aangepakt. Projecten met demonstratie- en overdraagbaarheidspotentieel zullen worden aangemoedigd, samen met aanpassingsbenaderingen op basis van groene infrastructuur en ecosystemen, en projecten ter bevordering van innovatieve aanpassingstechnologieën. LIFE stimuleert met name aanpassing op de volgende kwetsbare gebieden: grensoverschrijdend beheer van overstromingen, grensoverschrijdend kustbeheer, berg- en eilandgebieden, en duurzaam waterbeheer. Bovendien ondersteunt LIFE het opstellen van kwetsbaarheidsanalyses en aanpassingsstrategieën, met inbegrip van die met een grensoverschrijdend karakter. In een eerste fase worden projectvoorstellen voor de aanpassing in steden actief aangemoedigd. Behalve dat er subsidie voor projecten kan worden verkregen, komt er een speciaal financieringsinstrument beschikbaar waarmee financieringsmogelijkheden worden geboden in de vorm van leningen of aandelenparticipaties voor inkomstengenererende of kostenbesparende proefprojecten ter bevordering van het behoud van het natuurlijk kapitaal, waaronder projecten voor op het ecosysteem gebaseerde aanpassingsbenaderingen. Het instrument wordt ‘Natural Capital Financing Facility’ (NCFF, financieringsfaciliteit voor het natuurlijk kapitaal) genoemd en de subprogramma’s LIFE-Milieu en LIFE-Klimaatactie dragen er evenveel aan bij.

© iStock

Klimaatveranderingsgovernance en -voorlichting

© iStock

Het subprogramma Klimaatactie ondersteunt ook projecten die de kennis en het governanceniveau inzake klimaatkwesties op het gebied van matiging van en aanpassing aan de klimaatverandering verhogen. Door het ondersteunen van communicatie en informatieverspreiding kan kennis over succesvolle slimme klimaatoplossingen en -praktijken gemakkelijker worden gedeeld. Ook wordt de betrokkenheid van belanghebbenden in het raadplegingsproces en bij de uitvoering van het klimaatveranderingsbeleid in de gehele EU erdoor vergroot. Projecten binnen dit aandachtsgebied moeten erop zijn gericht om vast te stellen waar informatie, bewustmaking of betere governance met betrekking tot klimaatveranderingsvraagstukken nodig is, en zich tevens richten op concrete streefdoelen en maatregelen om iets aan de vastgestelde lacunes te doen.

Welke soorten financieringsmogelijkheden zijn er? De rechtsgrondslag voor het subprogramma Klimaatactie biedt de volgende mogelijkheden: Soort financiering Subsidie voor klimaatactie projecten

Beschrijving Projecten zoals proefprojecten, demonstratieprojecten, bestepraktijkenprojecten, voorlichtings-, bewustmakings- en informatieverspreidingsprojecten worden ondersteund met EU-medefinanciering van maximaal 60% van de projectactiviteit. Deze actieprojecten zijn vergelijkbaar met de zogenaamde ‘traditionele projecten’ die in het kader van het vorige LIFE+-programma werden gefinancierd.

Geïntegreerde projecten zijn nieuw in het LIFESubsidie voor programma. Voor een dergelijk project is een grootschalige geïntegreerde projecten overeengekomen actieplan of strategie nodig. Meestal werken er diverse publieke en private partijen in grotere geografische gebieden aan samen in het kader van een multisectorale aanpak. Er is EU-medefinanciering mogelijk van maximaal 60% van de projectactiviteit. Financieringsinstrumenten

Financiering is ook mogelijk via twee proeffinancieringsinstrumenten, ‘Natural Capital Financing Facility’ (NCFF) en ‘Private Finance for Energy Efficiency’ (PF4EE), waaruit bijvoorbeeld leningen of garanties voor leningen ten behoeve van projecten worden verstrekt.

Projecten voor technische bijstand op subsidiebasis

Gericht op het verlenen van financiële steun voor de voorbereiding van geïntegreerde projecten.

Projecten voor capaciteitsopbouw

Gericht op het verlenen van financiële steun ter versterking van de capaciteit van de nationale contactpunten voor LIFE om projectkandidaten te begeleiden.

Exploitatiesubsidies

Er worden exploitatiesubsidies beschikbaar gesteld voor niet-gouvernementele organisaties die op Europees niveau aan klimaatveranderingsdoelen werken.

De uiteindelijke verdeling van middelen over de aandachtsgebieden en de verschillende soorten financiering is vastgesteld in het meerjarig werkprogramma voor de periode 2014-2017. Hierin is een niet-uitputtende lijst van mogelijke projectgebieden opgenomen, die met name betrekking hebben op EU-klimaatbeleidsdoelstellingen zoals de registratie van de uitstoot van broeikasgassen en maatregelen betreffende bodemgebruik, duurzaam gebruik van vaste biomassa, projecten inzake de beste praktijken in de bos- en landbouw, groene planologie, aanpassing in kwetsbare gebieden, waaronder innovatieve en op het ecosysteem gebaseerde aanpassingsbenaderingen.

Hoe kan LIFE-financiering worden aangevraagd? Voor financiering komen in aanmerking publieke en/of private organisaties, actoren en instellingen, bijvoorbeeld overheden, ngo’s, onderzoeksinstituten, bedrijven en sectorgebonden organisaties die zich met klimaatveranderingsactiviteiten bezighouden. In 2014 zal de Europese Commissie met een eerste oproep tot het indienen van voorstellen voor het subprogramma voor klimaatactie komen. Geïnteresseerde/belanghebbende organisaties worden aangemoedigd om zo vroeg mogelijk voorbereidingen te treffen door projectideeën te ontwikkelen, samenwerkingsverbanden aan te gaan met relevante betrokken partijen en te onderzoeken waar zij terechtkunnen voor aanvullende financiële steun. Ook wordt hun geadviseerd contact op te nemen met het nationale contactpunt voor LIFE in hun lidstaat, dat nadere informatie en ondersteuning kan bieden voor een optimaal opgestelde aanvraag.

LIFE-website http://ec.europa.eu/environment/life/ Website directoraat-generaal Klimaatactie http://ec.europa.eu/clima/news/index_en.htm Nationale contactpunten LIFE http://ec.europa.eu/environment/life/contact/nationalcontact/index.htm E-mail: [email protected]

© Europese Unie, 2014 Overneming met bronvermelding toegestaan.

doi 10.2834/77276 ISBN 978-92-79-38043-3

ML-02-13-143-NL-C

Waar is aanvullende informatie te vinden?