JAARBERICHT Natuur en Milieufederatie Utrecht

JAARBERICHT 2014 Natuur en Milieufederatie Utrecht

R

inhoudsopgave | 2014 in vogelvlucht | netwerken en partners | wie zijn wij?

NMU Jaarverslag 2014

pag 2 van 28

INHOUDSOPGAVE Duurzame mobiliteit

2014 in vogelvlucht Joris Hogenboom aan het woord

3

Resultaten op onze thema's: Energie en grondstoffen

5

Van stroomversnelling tot waterval 5 Hoogspringers 6 Stook-je-Rijk 6 CO2 Bank Utrecht 7 Servicepunt Energie Lokaal 8 ZonnepanelenCalculator 9 Utrechtse Energie Agenda 9 Deal Stroomversnelling Koopwoningen 10

Rijke natuur en een mooi landschap

11

Adviespunt ruimte 11 Langesteeggebied 12 Groene contour 12 Verkiezingen provincie en waterschap 13 Windmolens in Vianen 13 Handreiking voor natuur en recreatie op de Heuvelrug 14 De Wilnisse Bovenlanden 14

R § energie & grondstoffen

i natuur & landschap

15

Buurtmobiliteit 15 Ring Utrecht 16 Campagne GezondOpPad 17

Duurzame landbouw

18

Landbouwcampagne 18 Groen evenwicht Wijk bij Duurstede 18

Duurzame steden en dorpen Hitte in de stad De Groene Belofte A12-Zone Nacht van de Nacht

20 21 21 22

Netwerken en partners

23

Samenwerking RTV Utrecht Netwerk Utrecht 2040

Wie zijn wij?

e duurzame mobiliteit

20

23 24

26

1 duurzame landbouw

. duurzame stad R



pag 3 van 28

2014 IN VOGELVLUCHT Joris Hogenboom, algemeen directeur NMU

In 2014 heeft de NMU zich weer op veel terreinen laten zien en daarvan geeft dit Jaarbericht een overzicht. In het voorjaar hebben we ons nieuwe beleidsplan vastgesteld, waarin we een aantal nieuwe accenten leggen. We gaan nog beter de brede maatschappelijke steun voor duurzaamheid zichtbaar maken en onze netwerken inzetten om duurzaamheid te versnellen. Vanuit onze federatieve rol laten we zien wat er op dat gebied allemaal in de samenleving gebeurt, helpen we initiatiefnemers om successen te boeken en ondernemen zelf ook concrete acties. Tegelijkertijd zetten we wat minder in op beleidsbeïnvloeding. Maar we laten de politiek zeker niet helemaal los: beleid is voor een aantal veranderingen tenslotte heel erg belangrijk. Bijvoorbeeld als je denkt aan luchtkwaliteit en schone energie: daar heb je de overheid heel hard voor nodig. Daar zullen we die overheid dus ook op aanspreken. En we zullen haar betrekken bij de versnellingen die nodig zijn. Als NMU zitten we op een goede positie om dit te kunnen doen. We hebben veel contact met lokale initiatieven rond bijvoorbeeld duurzame energie en mobiliteit, én met duurzame koplopers in het bedrijfsleven. Die ondersteunen en helpen we, zodat zij resultaten kunnen boeken. We zijn ook in staat om de intermediair te




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


zijn naar de overheid. Dit Jaarbericht laat zien dat we op veel terreinen deze verbindende en versnellende rol spelen. Deze focus zie je terug in de campagnes die we vanaf eind 2014 starten. Dat doen we op onderwerpen waar we duidelijke milieuknelpunten zien, maar ook oplossingen. We gaan aanwijzen waar ’t nog niet goed gaat, en tegelijk geven we aan hoe we kunnen zorgen dat het beter gaat en welke acties daarvoor nodig zijn. Onze eerste campagne, voor schone lucht en duurzame mobiliteit, laat de nieuwe aanpak meteen mooi zien. We zien in onze provincie een groot knelpunt rond luchtkwaliteit. Er zijn veel plekken waar de gezondheid van mensen echt onder druk staat door verkeer – overigens niet alleen door de luchtvervuiling, maar ook door geluidbelasting. Dat is echt niet in orde. En dan is er nog het enorme ruimtebeslag van het verkeer in woonwijken.




pag 4 van 28

Aan andere kant zien we echt oplossingsrichtingen, waarbij overheden, bedrijven én bewoners ieder een rol spelen. De vinger op de zere plek én laten zien wat er wel kan, dat verenigen we in een campagne. In 2015 gaan we dat ook laten zien rond de thema’s landbouw en energie. We horen uit onze omgeving dat mensen ons zien als een organisatie die met een kleine omvang een relatief grote impact heeft. Met deze nieuwe manier van werken zetten we daarin een volgende stap. We kunnen onze impact op duurzaamheid nog meer vergroten, als we de maatschappelijke steun ervoor goed weten te bundelen. Daar zien we ook echt de rol van de NMU in.”


1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 5 van 28

HET RESULTAAT

ENERGIE & GRONDSTOFFEN Ieke Benschop,

Van stroomversnelling tot waterval

beleidsmedewerker energiebesparing en duurzame energie



De NMU organiseerde het afgelopen jaar diverse bijeenkomsten rond het programma ‘Van stroomversnelling tot waterval’, dat we samen met de provincie Utrecht en het programma Energiesprong uitvoeren. Ieke Benschop, projectleider Energie: “We willen zoveel mogelijk woningcorporaties, gemeenten en huurdersorganisaties interesseren voor huizen zonder energierekening – Nul op de meter! Daarom hebben we corporaties ingelicht over het financiële plaatje, en over communicatie met de huurders. Ook was er een excursie om in de praktijk te kijken hoe een huis een nieuwe ‘schil’ krijgt. Verder organiseerden we een sessie voor gemeenten over hoe bijvoorbeeld het welstandsbeleid moet worden aangepast. De wethouder van Houten vond de suggesties zinvol en nam ze mee naar overleg met andere gemeenten, om af te spreken wat we samen kunnen oppakken in 2015. Op deze manier dragen we bij aan de ambitie van de regio om in 2020 50.000 huizen met Nul op de meter te hebben. De bouwers willen zó graag aan de slag! Daarmee realiseer je in één klap de ambitie uit het Energieakkoord voor de bestaande woningbouw.”


1 duurzame landbouw

§ Van stroomversnelling tot waterval Hoogspringers Stook-je-Rijk CO2 Bank Utrecht Servicepunt Energie Lokaal ZonnepanelenCalculator Utrechtse Energie Agenda Deal Stroomversnelling Koopwoningen

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 6 van 28

Drukbezochte excursie naar een Nul-opde-meter woning in Soesterberg, in mei 2014.

§ Van stroomversnelling tot waterval Hoogspringers Stook-je-Rijk CO2 Bank Utrecht Servicepunt Energie Lokaal

Hoogspringers

Stook-je-Rijk

“Bij het project Hoogspringers werken we veel samen met de Energiesprong van Platform31. Dertig bewoners begeleiden we naar Nul op de Meter, dus een energierekening van 0 euro. Een paar huizen zijn al opgeleverd, bij een aantal zijn ze nog volop aan de slag. In Lopik doet ook een woningcorporatie mee, met 12 huizen.”

"Tijdens twee bijeenkomsten in het kader van Stook je Rijk, die we organiseerden in Amersfoort en Utrecht, brak bij gemeenteraadsleden het besef door dat energiebesparing in huurwoningen niet genoeg opschiet.De raadsleden zeiden toe hun wethouders onder druk te gaan zetten om een actieplan op te stellen, zodat de doelstelling om in 2030 klimaatneutraal te zijn in beeld blijft. Bij de bijeenkomsten waren naast gemeentebestuurders ook huurders en vertegenwoordigers van woningcorporaties aanwezig.”




1 duurzame landbouw

ZonnepanelenCalculator Utrechtse Energie Agenda Deal Stroomversnelling Koopwoningen

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 7 van 28

Leerlingen van basisschool De Willespoort maken op 5 juni een ritje in een elektrische auto, die is opgeladen met stroom uit hun eigen zonnepanelen - dankzij de CO2 Bank Utrecht!

§ Van stroomversnelling tot waterval Hoogspringers Stook-je-Rijk CO2 Bank Utrecht

CO2 Bank Utrecht “In juni van dit jaar hadden we een geslaagd lanceringsfeest voor de CO 2 Bank in Wilnis. Het begon allemaal met de provincie Utrecht: die wilde een klimaatneutraal aanbod voor wegwerkzaamheden. Wegenbouwer Mourik Groot Ammers wilde dat graag doen, maar wel met CO 2-compensatie in de eigen regio. Dus heeft de NMU het initiatief genomen voor de CO 2 Bank Utrecht om zo Mourik te koppelen aan duurzame energie. Als eerste klant van de CO2Bank compenseerde Mourik 1250 ton CO 2 door zonnepanelen mogelijk te maken op het dak van basisschool De Willespoort. Daarna volgden de christelijke basisschool De Brug in Vianen,



en andere scholen. Met de CO 2 compensatie van Mourik kregen basisscholen in de provincie van het bedrijf LomboXnet een gratis dakenscan, begeleiding naar zonnepanelen en financiering. Na dit eerste succes van de CO2 Bank volgden anderen: de gemeente Utrechtse Heuvelrug en de provincie Utrecht compenseren via de CO 2 Bank de uitstoot van haar eigen bedrijfsvoering. Prachtig dat overheden deze voortrekkersrol pakken! Wanneer zij dit laten doorwerken in hun inkoop en aanbestedingsregels, kan door CO 2-compensatie nog veel meer regionale energiebesparing en opwekking tot stand komen.”


1 duurzame landbouw

Servicepunt Energie Lokaal ZonnepanelenCalculator Utrechtse Energie Agenda Deal Stroomversnelling Koopwoningen

. duurzame stad R


Wijnand Jonkers, beleidsmedewerker duurzame mobiliteit

NMUJaarverslag 2014

pag 8 van 28

Energiek Baarn Sander van Veen is voorzitter van Energiek Baarn, een van de initiatieven betrokken bij de Community of Practice. Hij vertelt: “Wat ik erg prettig vindt in de samenwerking met de NMU is het delen van kennis en het uitwisselen van praktische informatie. Ik heb gemerkt dat de NMU zeer bereid is om mee te denken over en mee te werken aan acties om Baarn te verduurzamen. Wat ik ook prettig vindt, is dat je via NMU snel contacten kunt leggen met bijvoorbeeld andere energiecoöperaties.”

Servicepunt Energie Lokaal

§ Van stroomversnelling tot waterval Hoogspringers

Wijnand Jonkers, projectleider Energie en Duurzaamheid: “Het Servicepunt Energie Lokaal – voorheen het Servicepunt HIER opgewekt – was in 2014 volop actief. In het voorjaar waren er bijeenkomsten over energiebesparing voor energiecoöperaties en zonnepanelen op zorginstellingen. In het najaar ging de Community of Practice ‘Energiebesparing voor lokale energie-initiatieven’ van start. Daarmee willen we het de initiatieven makkelijker maken om elkaar te ondersteunen en inspireren, en om samen te werken. De deelnemers zijn erg enthousiast en vinden de bijeenkomsten inspirerend en nuttig. Het is een uitdijende groep vol energie! We hebben meteen op verzoek van en samen met de deelnemers een project opgezet rond het energiezuinig afstellen van cv-installaties, het zogeheten waterzijdig inregelen.

Stook-je-Rijk CO2 Bank Utrecht Servicepunt Energie Lokaal ZonnepanelenCalculator Utrechtse Energie Agenda Deal Stroomversnelling Koopwoningen




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

ZonnepanelenCalculator

MIJLPAAL

Wijnand Jonkers: “Onze ZonnepanelenCalculator kreeg dit jaar een update. ‘Kleinverbruikende’ bedrijven kunnen nu niet alleen zien hoe hun persoonlijke kostenplaatje van zonnepanelen er uitziet, ze kunnen nu ook meteen offertes aanvragen. Verder startte in november de ‘Zonnepanelencalculator on tour’; we gingen op bezoek bij een duurzaamheidsplatform van ondernemers uit Soest. In 2015 zetten we deze tour voort om ondernemers te informeren over de calculator.”

1.300 ondernemers geadviseerd via de ZonnepanelenCalculator

§ Josja Veraart,


adjunct directeur

Utrechtse Energie Agenda Josja Veraart, adjunct-directeur: “De NMU vindt het belangrijk dat de afspraken uit het SER-Energieakkoord ook in de regio Utrecht nagekomen worden. Want je kunt plannen maken in Den Haag, de uitvoering gebeurt lokaal en regionaal. Daarom hebben we ons opgeworpen als regionale trekker, samen met de EBU (Economic Board Utrecht). Op 10 september hebben we de Utrechtse Energie Agenda gepresenteerd tijdens een bijeenkomst van Get Connected, een regionaal netwerk op bestuurs- en directieniveau. We hebben inzichtelijk gemaakt wat de huidige situatie is, waar het goed gaat en waar niet en wat er door wie gedaan kan worden om versnelling in gang te zetten. Met alle inspanningen die nu gepleegd worden, gaan we van de huidige 2,4% naar 7% duurzame energie in 2020. Maar we willen als regio Utrecht 10% in 2020 bereiken en in 2040 klimaatneutraal zijn. Het is dus echt nodig om er een schep bovenop te doen!


pag 9 van 28


Hoogspringers Stook-je-Rijk CO2 Bank Utrecht

MIJLPAAL

Servicepunt Energie Lokaal

Utrechtse ondernemers, wetenschappers, politici en afgevaardigden committeerden zich op 10 september aan 50.000 ‘nul-op-de-meter’ woningen in 2020

ZonnepanelenCalculator


. duurzame stad R

1 duurzame landbouw

Utrechtse Energie Agenda Deal Stroomversnelling Koopwoningen


NMUJaarverslag 2014

pag 10 van 28

Windturbines zoals deze bij Lopik: onmisbaar voor het realiseren van de Utrechtse Energie Agenda

Dat kan alleen als de verschillende partijen in de regio samen hieraan werken. Daar is brede steun voor, want energieopwekking en besparing levert veel kostenbesparing voor bewoners en bedrijven, veel nieuwe economische kansen én veel banen. We hebben afgesproken om de krachten te gaan bundelen met de sleutelpartijen (gemeente, provincie en bedrijven) en het samen te gaan doen. Momenteel vormen we een ‘ronde actietafel’ die zich gaat inzetten om belemmeringen op te lossen."

§ Deal Stroomversnelling Koopwoningen


“Een groot succes is de handtekening van de gemeenten Utrecht, Houten, Amersfoort en Eemnes, de Stichting Verduurzaming Gebouwde Omgeving Utrecht, Energie-U en de NMU onder de deal Stroomversnelling Koopwoningen. Er ligt een heel mooie ambitie van 50.000 Nul op de Meter huizen in 2020, er zijn partijen die willen, er zijn concrete resultaten. Er wordt nu gewerkt aan een fonds dat de financiering makkelijker maakt. De eerste stap is de aanpak van 300 woningen. Met de kennis die we daarmee ontwikkelen, zal de aanpak van de overige woningen betaalbaar worden met een redelijke terugverdientijd.”

Hoogspringers Stook-je-Rijk CO2 Bank Utrecht Servicepunt Energie Lokaal ZonnepanelenCalculator Utrechtse Energie Agenda Deal Stroomversnelling Koopwoningen




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 11 van 28

HET RESULTAAT

NATUUR & LANDSCHAP Arnold Korste, Adviespunt ruimte, ruimtelijke plannen



Adviespunt ruimte “Afgelopen jaar hebben we als NMU 16 reacties ingediend op ‘bestemmingsplannen buitengebied’ van Utrechtse gemeenten. Dat heeft geleid tot tal van verbeteringen in de bescherming van natuur en landschap in de provincie.

i Adviespunt ruimte Langesteeggebied

Daarnaast hadden we vanuit het Adviespunt Ruimte ruim 300 keer contact met lokale groepen over de bescherming van het groen. Zo werd ik gebeld door de Stichting Behoud Prinselaantje en Ommelanden. De stichting beschermt het kleinschalige, agrarische landschap rond Groenekan / Maartensdijk: een ecologisch waardevolle overgangszone tussen de droge zandgronden van de Heuvelrug en het natte Noorderpark. Je vindt daar volop kleine landschapselementen zoals bosjes en houtsingels. Maar sluipenderwijs verdwenen steeds meer. En niet alleen door ze te kappen. Een beetje van het bestrijdingsmiddel Roundup of iets te stevig snoeien heeft ook veel effect…

Groene contour

Wij hielpen de Stichting daarom te achterhalen welke procedures spelen, welke instrumenten er zijn om natuurwaarden te

De Wilnisse Bovenlanden


1 duurzame landbouw

Verkiezingen provincie en waterschap Windmolens in Vianen Handreiking voor natuur en recreatie op de Heuvelrug

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

Max Zevenbergen,

beschermen, wie de regels handhaaft en wie welke rol speelt. Toen werd duidelijk dat er vooral een goede bescherming van het gebied in het bestemmingsplan moest komen. Vervolgens hebben we de stichting juridisch ondersteund bij de inspraak op het bestemmingsplan. We hebben een tekstvoorstel gedaan, dat zij vervolgens hebben ingediend. Ons uitgangspunt was dat er niet alleen een verbod moest komen om houtwallen te kappen, maar ook om dingen te doen die ‘kunnen leiden tot vernietiging of ern-

beleidsmedewerker landelijk gebied, groene ruimte en windenergie

stige beschadiging daarvan’ – zoals het gebruik van Roundup dus. En de gemeente heeft dat letterlijk overgenomen! Dit had effect: daarover kregen we van de vrijwilligers een mailtje in hoerastemming. ‘Wat een doorbraak,’ schreven ze. Leuk om terug te horen dat onze hulp gewaardeerd wordt! Nu zijn de landschapselementen beter beschermd, en de groep is beter toegerust voor hun werk in de toekomst.”

MIJLPAAL

16 Reacties ingediend op bestemmingsplannen en zo die plannen ‘vergroend’



pag 12 van 28

i Langesteeggebied

Adviespunt ruimte

Max Zevenbergen, beleidsmedewerker, groene ruimte: “Een hoogtepunt van 2014 was de uitwerking van een globale visie op het Langesteeggebied in Leusden, samen met Heijmans. Ons doel was om daar een natuurverbinding te maken tussen de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug en een mooi natuurrijk recreatiegebied voor de Leusdenaren. Maar het ging niet alleen over natuur en landschap, ook over beperkte woningbouw om die twee mogelijk te maken. Met een projectontwikkelaar als Heijmans samenwerken aan een gebied, dat is een nieuwe manier van denken voor ons. Onze meerwaarde daarbij was dat we konden zorgen dat lokale natuur- en landschapsgroepen hierbij werden betrokken, en dat natuur en landschap echt leidend waren voor het plan. Helaas heeft het nieuwe gemeentebestuur de deur dichtgegooid voor deze aanpak. Gelukkig onthouden mensen wel dat we onze nek hebben uitgestoken. We kunnen voortaan laten zien hoe we dit hebben gedaan en hoe we ’t weer zouden kunnen doen.

Langesteeggebied


1 duurzame landbouw

Groene contour Verkiezingen provincie en waterschap Windmolens in Vianen Handreiking voor natuur en recreatie op de Heuvelrug De Wilnisse Bovenlanden

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 13 van 28

Fietsexcursie naar de voormalige vliegbasis Soesterberg in september: mooi voorbeeld van groene gebiedsontwikkeling

Wil je meer weten over het Langesteeggebied, lees dan het artikel in Landwerk. In dat artikel geven we zes adviezen voor de ontwikkeling van meer natuur in de provincie, waaronder in de Groene contour – dat is 3.000 hectare voormalige Ecologische Hoofdstructuur. Deze adviezen geven we mee aan provincie, gemeenten en initiatiefnemers van groene plannen. We hebben ze samen met Heijmans Vastgoed, de provincie Utrecht en de Adviseur ruimtelijke kwaliteit van de provincie opgesteld.”

i Verkiezingen provincie en waterschap

Adviespunt ruimte

“In 2015 zijn de provinciale en waterschapsverkiezingen. Daarom hebben we in 2014 voor zowel de provincie als de waterschappen een pamflet gemaakt met input voor de verkiezingsprogramma’s. Dit deden we samen met de andere Utrechtse groene organisaties. Tijdens gesprekken met de programmacommissies merkten we dat de pamfletten goed zijn gelezen en serieus worden genomen. Goed om te merken dat iedere partij wel zaken van haar gading vindt!”

Langesteeggebied Groene contour

MIJLPAAL

In 2014 ruim 300 keer contact met lokale groepen over bescherming van het groen in de provincie

Verkiezingen provincie en waterschap Windmolens in Vianen Handreiking voor natuur en recreatie op de Heuvelrug De Wilnisse Bovenlanden




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 14 van 28

Windmolens in Vianen “De drie windmolens in Vianen mogen er komen; we hebben hierover ingesproken tijdens een hoorzitting over het bestemmingsplan. Er was veel weerstand vanuit de omgeving, maar alle effecten op de omgeving waren uitgebreid onderzocht, ook voor geluid. Uit die onderzoeken bleek dat de locatie geschikt was. De effecten op de natuur vlakbij waren ook goed onderzocht; volgens een rapport zijn die er niet.”

i Adviespunt ruimte

Handreiking voor natuur en recreatie op de Heuvelrug “We hebben heeft de NMU een bijdrage geleverd aan de provinciale Handreiking voor natuur en recreatie op de Heuvelrug. Zo stimuleren we dat er meer natuur komt op huisjesparken, dat ze beter worden ingepast, en dat de recreatieve kwaliteit tegelijk toeneemt.”

Langesteeggebied Gedeputeerde Ralph de Vries biedt samen met Josja Veraart, adjunct-directeur NMU, de 'Handreiking Kwaliteitswinst Verblijfsrecreatie en Natuur op de Heuvelrug' aan bij RECRON-directeur Adri van der Weyde en ondernemer Anneke Kuipers. Foto: Wanda van Eck, RECRON

Groene contour Verkiezingen provincie en waterschap Windmolens in Vianen

De Wilnisse Bovenlanden “De vaststelling van het definitief ontwerp voor natuurgebied De Wilnisse Bovenlanden was een belangrijk moment. Als NMU zitten we in de stuurgroep die het definitief ontwerp heeft opgesteld. De Wilnisse Bovenlanden vormt een belangrijke verbinding tussen

Handreiking voor natuur en recreatie op de Heuvelrug De Wilnisse Bovenlanden




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 15 van 28

de Nieuwkoopse en de Vinkeveense Plassen. Er wordt al jaren gesproken over de inrichting van natuur, en nu is er eindelijk duidelijkheid! Naast Staatsbosbeheer gaan twee boeren de natuur beheren en worden daarmee ‘natuurondernemers’. Uniek is dat boeren hun bedrijf echt richten op het natuurbeheer. Melk en vlees komen op de tweede plaats. Voor ons was dat steeds een voorwaarde voor het plan. Een andere belangrijke gebeurtenis was de realisatie van een ecologische verbinding met de naastliggende polder Groot Wilnis Vinkeveen. De provincie heeft een nieuwe faunapassage aangelegd onder de N212, zodat dieren als de otter, de ringslang en de noordse woelmuis weer ruim baan krijgen.”

i Adviespunt ruimte Langesteeggebied Groene contour Verkiezingen provincie en waterschap Windmolens in Vianen Handreiking voor natuur en recreatie op de Heuvelrug De Wilnisse Bovenlanden




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 16 van 28

HET RESULTAAT

DUURZAME MOBILITEIT Jeannine van Bree,

Buurtmobiliteit

Projectleider

MIJLPAAL

In 4 buurten zijn communities rond buurtmobiliteit op dreef, en 2 zijn echt voorlopers



Jeannine van Bree, projectleider: “Afgelopen jaar werd de NMU in zeven buurten in Utrecht en Amersfoort actief rond buurtmobiliteit: het delen van auto’s, bakfietsen en e-bikes in de straat. Wij helpen buurtgroepen van de grond te komen, door vergaderingen en buurtbijeenkomsten te begeleiden, de community te helpen oprichten en communicatie te verzorgen. Voor dat laatste maakten we een toolkit, met daarin een poster, een logo, een presentatie en een enquête. Die kunnen de buurtbewoners zelf aanpassen aan hun situatie. En dan hebben we ook nog wat investeringsbudget om extra elektrische vervoermiddelen aan te schaffen, die de buurt dan kan delen. In vier buurten zijn de communities al goed op dreef. Twee zijn echte voorlopers: het Amersfoortse Soesterkwartier en de Utrechtse wijk Lunetten. In het Soesterkwartier delen 25 bewoners elkaars vervoermiddelen, in dit geval via MyWheels. En we hebben daar een elektrische auto geplaatst!


1 duurzame landbouw

e Buurtmobiliteit Ring Utrecht Campagne GezondOpPad

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 17 van 28

Marcel Blom, beleidsmedewerker stedelijk gebied, ruimte en bedrijventerreinen

De Amersfoorters zijn super-enthousiast, ze willen nooit meer wat anders. Vier bewoners hebben nu samen een elektrische auto aangeschaft, geïnspireerd door dit project. Hierdoor staan er nu al twee elektrische deelwagens in de wijk. De deelnemers vinden ‘t ook heel leuk om elkaar als buurt beter te leren kennen; Ze zeggen meer aanspraak te hebben bij buurtgenoten. Er is een lagere drempel om op elkaar af te stappen en ook eens iets anders te lenen dan een vervoermiddel. Ook vinden ze het leuk dat het geld in de wijk blijft als je auto’s deelt. Je bent een kleine ondernemer, je buren worden je klantjes! Er ligt nu heel veel ervaring om uit te putten. Daar kunnen andere buurten in de provincie hun voordeel mee doen. De komende tijd gaat de NMU een Community of Practice rondom buurtmobiliteit oprichten om de inzichten en kennis, best practices en ervaringen uit de verschillende buurten te delen met andere bewonersgroepen, professionals en beleidsmakers. Dit doen we door hen bij elkaar te brengen, uitwisseling te faciliteren en informatie uit de buurten en het werkveld fysiek en digitaal te delen.”

Ring Utrecht Marcel Blom: “Onze activiteiten rond infrastructuur hebben zich in 2014 vooral geconcentreerd op de Ring Utrecht. We zitten in de kerngroep Ring Utrecht, samen met diverse lokale bewoners-, natuur- en milieuorganisaties. Samen hebben we gereageerd op het voorkeursalternatief van verkeersminister Schultz. Wij vinden haar voornemen – 2x7 rijbanen – onaanvaardbaar: de automobiliteit zal op termijn afnemen, en er zijn goedkopere en meer duurzame oplossingen om de doorstroming te bevorderen. Wij vinden dat varianten met 2x6 rijbanen onterecht uit de onderzoeken zijn gelaten, en dat vindt het CPB ook. Een snelheidsbeperking op de Ring naar 80 km/u kan wat ons betreft veel problemen tegelijk oplossen: het verkeer kan dan soepel doorrijden, de uitstoot neemt af, de geluidsoverlast wordt minder, auto’s kunnen gemakkelijker invoegen én het is veiliger.”





1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 18 van 28

Mobiel Lunetten presenteert met trots de nieuwe elektrische deelbakfiets.

Mattheus Bleijenberg, medewerker Communicatie en campagnes

Campagne GezondOpPad Mattheus Bleijenberg, medewerker Communicatie en campagnes: “In 2014 startte de NMU met de campagne ‘GezondOpPad’. Dat past in onze nieuwe communicatiestrategie, waarin we een aantal belangrijke onderwerpen langduriger in de schijnwerpers gaan zetten. In deze campagne betrekken we politiek, publiek, bedrijven en organisaties actief bij het verbeteren van de luchtkwaliteit en de gezondheid van bewoners. De campagne begon met een petitie, waarin we gemeenten oproepen tot actie en waarin inwoners beloven om ook zelf vaker gezond op pad te gaan. Daarbij promoten we buurtmobiliteit, belonen we bewoners die (vaker) fietsen en dagen we bedrijven uit om de campagne te ondersteunen.”

MIJLPAAL

Honderden handtekeningen onder de petitie voor gezondere lucht





1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 19 van 28

HET RESULTAAT

DUURZAME LANDBOUW Landbouwcampagne

MIJLPAAL

Max Zevenbergen: “In 2014 de eerste stappen gezet in onze landbouwcampagne. We hebben kennis vergaard en samen met een expertgroep hebben we bedacht wat we op dit punt kunnen bereiken. Bijna 300 Utrechters gaven hun mening over de landbouw in hun provincie; zij gaven mede richting aan onze strategie. De deelnemers vinden het zorgelijk dat ze op het platteland steeds minder weidevogels, bloemrijke weilanden en insecten zien. De meest genoemde oplossing is dat agrariërs de natuur op hun bedrijf meer ruimte geven, en minder bestrijdingsmiddelen gaan gebruiken.

Bijna 300 Utrechters gaven hun mening over de landbouw in hun provincie

Ook ervaren de deelnemers een grote kloof tussen boeren en burgers. Aan het verkleinen van die afstand wil de NMU een bijdrage gaan leveren. Bijvoorbeeld door ‘boerderijgesprekken’ te organiseren tussen boeren en consumenten, zodat de twee partijen met elkaar in gesprek kunnen komen. In 2015 gaan we echt starten met onze campagne, waarin we laten zien hoe koplopers vorm geven aan een duurzame landbouw in Utrecht.”



1 Landbouwcampagne Groen evenwicht Wijk bij Duurstede


1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

Groen evenwicht Wijk bij Duurstede

pag 20 van 28

Utrechters willen meer weidevogels zien in het buitengebied van de provincie

“Rond Wijk bij Duurstede hebben we bijgedragen aan een beter evenwicht tussen landbouw en natuur. In haar nieuwe bestemmingsplan bood die gemeente heel veel ruimte voor ontwikkeling van de landbouw, met een negatief effect op waardevolle natuur. Zo had ze de provinciale norm voor het maximale aantal koeien per hectare niet overgenomen. Ook waren de voorwaarden voor grotere oppervlaktes voor bebouwing op een boerenerf niet goed genoemd. We stuurden dus een reactie, hadden een gesprek en toen kwam de gemeente ons op heel veel punten tegemoet. Voor grotere bouwoppervlaktes komen bijvoorbeeld nu toch duidelijke voorwaarden. De gemeente heeft echt naar ons geluisterd.”

MIJLPAAL

Bestemmingsplan Wijk bij Duurstede zorgde voor beter evenwicht tussen belangen natuur en landbouw

1 Landbouwcampagne Groen evenwicht Wijk bij Duurstede




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 21 van 28

HET RESULTAAT

DUURZAME STEDEN EN DORPEN Hitte in de stad

MIJLPAAL

Marcel Blom, beleidsmedewerker stedelijk gebied: “Voor mij was een hoogtepunt dat twee ‘stenige’ plekken in de stad het afgelopen jaar groen werden. Het Roerplein in de Utrechtse Rivierenwijk veranderde van een verzameling grijze stoeptegels in een groene oase, met bomen, struiken, slingerende paadjes, een watertappunt en wat houten speelelementen. Bij de opening op 3 november kon je zien hoe trots de buurtbewoners en de leerlingen van de W.G. van de Hulstschool waren. Net zo tevreden als de NMU, die het bewonersinitiatief ondersteunde om het plein te vergroenen. Verder verschoot ook het stenige pleintje aan de Amersfoortse Meeuwenstraat van kleur. De groene Meeuwentuin is een feit! Twee mooie voorbeelden van wat je kunt doen om hitteplekken in de stad aan te pakken. Hoe meer bomen en planten, des te beter de stad ’s nachts kan afkoelen tijdens hete zomers. Een mooie invulling van ons project ‘Hitte in de stad’ dus. Daarbij voorkomt een groene inrichting ook wateroverlast tijdens neerslag.”



Twee 'stenige' plekken in de stad werden groen

. Nacht van de Nacht Hitte in de stad De Groene Belofte A12-Zone


1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 22 van 28

De Groene Belofte Kandidaatgemeenteraadsleden presenteren zich tijdens de Avond van de Groene Belofte

“Voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart haalden we alles uit de kast voor De Groene Belofte. Kandidaatgemeenteraadsleden uit de hele provincie konden hun beste duurzame idee insturen. Van de beste tien maakten we een filmpje en vervolgens kon iedereen stemmen op het beste idee. Dat deden 1600 mensen! De winnaar maakten we bekend tijdens een spetterende Avond van de Groene Belofte in januari. Ook organiseerden we workshops, waar de kandidaten zich konden laten inspireren rond het thema duurzaamheid. Als klap op de vuurpijl stuurden we na de verkiezingen tips voor verbetering van natuur, milieu en landschap naar alle gemeenteraden. Zo konden ze tijdens de college-onderhandelingen de zaadjes planten voor een groene toekomst.”

A12-Zone “Voor de A12-zone, het gebied tussen Utrecht, Nieuwegein en Houten, hebben we samen met de Universiteit Utrecht een onderzoek gedaan naar alle partijen en initiatieven in het gebied. Dit was een onderdeel van het project dat we samen met de Kamer van Koophandel en diverse bedrijven deden. Als NMU zien we kansen voor een duurzame transformatie van dit gebied wilden graag weten hoe bewoners en gebruikers van het gebied daarover denken. We hielden een digitale enquête en we hebben gesprekken gevoerd. Verder konden mensen hun ideeën en wensen kwijt op een digitale kaart. Op een symposium over de A12-zone in juni zijn er interessante matches gemaakt tussen de initiatieven.”





1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 23 van 28

Nacht van de Nacht Angelique Erkelens, office manager en projectmedewerker

Angelique Erkelens, office manager en projectmedewerker: “In 2014 organiseerden we weer een succesvolle Nacht van de Nacht in de provincie, alweer voor de tiende keer! Zo vragen we aandacht voor het belang van een donkere nacht voor de gezondheid van mensen en dieren. En voor de energieverspilling die wordt veroorzaakt door overbodige en slecht afgestelde verlichting. Dat doen we elk jaar samen met onze collegafederaties in het hele land. Er waren verspreid door onze provincie 18 activiteiten, met 60 tot wel 155 deelnemers per activiteit. Voor het kanovaren door nachtelijk Utrecht was de belangstelling zelfs zo groot dat de organisator veel mensen moest teleurstellen. Ook de diverse avondwandelingen, kinderactiviteiten en verhalen bij het kampvuur waren populair.

MIJLPAAL

18 activiteiten tijdens de Nacht van de Nacht, met 60 tot wel 155 deelnemers per activiteit

Ik heb een rondje door Utrecht gemaakt langs alle bedrijven en instanties die hun buiten- en reclameverlichting uitschakelden. Dat was wel bijzonder: er was veel uit! Onder andere in het stationsgebied. Bij de Jaarbeurs waren de enorme lichtbakken boven de ingang uit. Daar was het echt een stuk donkerder dan normaal. Dan zie je pas hoe fel verlicht alles normaal gesproken is. De Hogeschool Utrecht en Achmea hadden hun lampen zelfs op meerdere locaties uitgedaan. Ook het provinciehuis en de Dom waren donker. Mooi hoor!”





1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 24 van 28

NETWERKEN EN PARTNERS Jaap Rodenburg, communicatie

Samenwerking RTV Utrecht Jaap Rodenburg, communicatie-adviseur: “In 2014 zijn we een samenwerking begonnen met RTV Utrecht. Hierdoor zijn tientallen duurzame initiatieven in de provincie belicht, met mooie reportages op internet en in het nieuwe tv-programma ‘Van Graszaad tot Zonnecel’. Samen met RTV Utrecht organiseerden we ook de verkiezing van de ‘Groenste Utrechter’. De winnaar was Katholieke Basisschool De Kubus uit Amersfoort. Uit meer dan 25 inzendingen koos het Utrechts publiek samen met een deskundige jury de school als duurzaamste initiatief van dit jaar. De school haalt sinds kort haar stroom uit 60 zonnepanelen, die door crowdfunding van ouders en buurtbewoners zijn gefinancierd. Uit de zonnestralen worden de ouders en buurtbewoners terugbetaald en krijgt een school in Cambodja eigen zonnepanelen en een computerlokaal.” Samenwerking RTV Utrecht Netwerk Utrecht 2040




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R


NMUJaarverslag 2014

pag 25 van 28

Netwerk Utrecht 2040 Jeannine van Bree, coördinator: “Met het Netwerk Utrecht 2040 willen we vooral het gesprek over het versnellen van duurzaamheid op gang helpen tussen bedrijven, overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties in de regio. Daarbij werken we samen met de EBU (Economic Board Utrecht) en met het Utrecht Sustainability Institute (USI). In 2014 hebben we na vier jaar opnieuw een Staat van Utrecht gepresenteerd. Dit leverde veel media-aandacht. De Staat van Utrecht laat zien hoe de provincie ervoor staat op het gebied van mens, markt en milieu, ten opzichte van andere provincies. Deze Staat laat de actuele opgaven en kansen in de regio zien, waarmee regiopartners aan de slag kunnen. Voorjaar 2015 gaan we daarmee concrete samenwerkingen vorm geven. De jaarlijkse Duurzaamheidsprijs, een wisselbeker plus een bedrag van 10.000 euro, ging dit jaar naar het One Stop Shop Atelier. Daar zijn studenten van de Hogeschool Utrecht samen met bedrijven nieuwe concepten aan het ontwikkelen en testen om bestaande woningen te renoveren naar ‘Nul op de meter’. Er waren 31 inzendingen die werden beoordeeld door een mooie jury. Samenwerking RTV Utrecht

We slagen er steeds meer in om partners echt een podium te geven. Dat levert hen ook weer nieuwe contacten op.”

Netwerk Utrecht 2040




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R



pag 26 van 28

Wie zijn wij? De Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU) stamt uit 1972 en is opgericht als provinciale federatie van bewonersorganisaties. Bewoners helpen bij hun inzet voor hun eigen leefomgeving zit in ons DNA. Daarnaast heeft de NMU zich ontwikkeld als behartiger van natuur- en milieubelangen, meebeslisser in gebiedsprocessen en versneller van duurzame ontwikkelingen. De NMU werkt nauw samen met de vijf andere natuur- en milieuorganisaties in de provincie Utrecht. En landelijk met de elf andere provinciale Natuur- en Milieufederaties, en landelijke natuur- en milieuorganisaties. In 2014 werkten bij de NMU gemiddeld 16 mensen. De Raad van Toezicht controleert het beleid en denkt mee over de strategie. De Raad van Advies functioneert als klankbord.

Wieke van Mourik, Paul Klein Obbink, Wendy van Offeren, Johan Overvest, Conny Raijmaekers, Sander van Schijndel, Ronald Sies, Roel Simons, Maarten Poolman, Arthur Zantinge. Afscheid nam Olav-Jan van Gerwen.

Medewerkers Marcel Blom, Ieke Benschop, Mattheus Bleijenberg, Jeannine van Bree, Serge Calon, Angelique Erkelens, Joris Hogenboom (directeur), Wijnand Jonkers, Arnold Korste, Marijke Overbeek, Jaap Rodenburg, Josja Veraart, Max Zevenbergen. Afscheid namen Pine Berg, Marie-Claire van den Berg en Lot van Hooijdonk.

Stagiaires / vrijwilligers Sabine Broekhuizen, Aimée Felix, Hillian Hekkert, Ilona de Ruijter

Interim / flexwerkers

Organisatie 2014

Machiel van Dalen, Ursula Engel, Bart van der Ree, Luuk Schouten, Bart Wesselink, Douwe Wielenga, Elke Wisseborn.

Raad van Toezicht

Financiën

Martien Das, Olav-Jan van Gerwen, Herbert Korbee, Gonda Laporte, Arthur van Mansvelt, Benno Oosterom, Paul van Ruiten, Hens Runhaar, Jacomijn Pluimers, Erik Wagener (voorzitter).

Het financiële overzicht van 2014 is medio april beschikbaar.

Raad van Advies Chiel Bakkeren, Wim Boesten, Karin Fokker, Tieneke de Groot, Ben Hermans, Taco Jansonius, Hans Kursten, Frank van Laerhoven, Marleen van Maarleveld (voorzitter),



Steun ons! Eenmalige of periodieke giften zijn van harte welkom op rekeningnummer NL37 TRIO 0212 1795 00 t.n.v. Stichting Natuur en Milieufederatie Utrecht. Betalen bij machtiging of iDeal? Zie www.nmu.nl > Steun ons . Alle giften zijn fiscaal aftrekbaar; de NMU heeft de ANBI-status. Alvast bedankt!


1 duurzame landbouw

. duurzame stad R



Colofon

Nationale Postcode Loterij

Natuur en Milieufederatie Utrecht Hengeveldstraat 29 3572 KH Utrecht t: 030 – 2567 350 www.nmu.nl

Het werk van de NMU wordt mede mogelijk gemaakt door: De provincie Utrecht en De Nationale Postcode Loterij.

Twitter: @NMU_ Facebook: www.facebook.com/NMUtrecht

pag 27 van 28

CBF Keur De NMU heeft het CBF keurmerk voor goede doelen.

Uitgave: februari 2015 Foto’s: NMU, RECRON (Wanda van Eck) Ontwerp: Suggestie & illusie




1 duurzame landbouw

. duurzame stad R



pag 28 van 28

U een kans… Zij een kans De Nationale Postcode Loterij is de grootste goededoelenloterij van Nederland. Sinds 1989 is ruim 4,4 miljard euro geschonken aan 92 organisaties die zich inzetten voor de bescherming van mens en natuur. Met de bijdrage van de loterij kunnen De Natuur- en Milieufederaties zich in de 12 provincies voor natuur, milieu en landschap inzetten. Waardoor bijvoorbeeld zeldzame dagvlinders kunnen blijven bestaan.

Meedoen is eenvoudig,

21821 Adv_Nat&MilFed_210x143 AvS.indd 1


Foto: Lars Soerink/FN

bel 0900 300 1500 (€ 0,50 per gesprek) of ga naar www.postcodeloterij.nl Voor € 12,50 per lot speelt u al mee. Alvast hartelijk dank voor uw deelname.

03-02-15 09:13



1 duurzame landbouw

. duurzame stad R

JAARBERICHT Natuur en Milieufederatie Utrecht

Recommend Documents