Natuur en Milieufederatie Groningen Evaluatief Jaarverslag 2011

Natuur en Milieufederatie Groningen Evaluatief Jaarverslag 2011

Evaluatief Jaarverslag 2011 van de Natuur en Milieufederatie Groningen

COLOFON

Evaluatief Jaarverslag 2011 Natuur en Milieufederatie Groningen Zuiderpark 16, 9724 AG Groningen 050 313 08 00 [email protected] www.nmfgroningen.nl De Natuur en Milieufederatie Groningen wordt financieel ondersteund door de Nationale Postcode Loterij.

April 2012

1


Nationale Postcode Loterij De Natuur en Milieufederaties werken nauw samen met de Nationale Postcode Loterij. In november 2010 is door de loterij bekrachtigd dat de Natuur en Milieufederaties de komende vijf jaar partner van de Nationale Postcode Loterij blijven. De federaties worden sinds 1996 gesteund door de grootste goede doelen loterij van Nederland. In 2011 ontvingen de Natuur en Milieufederaties een bedrag van 2,25 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij voor hun werk voor natuur, milieu en landschap in de provincies. De cheque werd overhandigd tijdens het Goed Geld Gala 2011 in Laren. In totaal verdeelde de Postcode Loterij 270 miljoen euro onder haar goede doelen. De Natuur en Milieufederatie Groningen heeft in 2011 dankzij de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij onder meer de projecten Cradle to Cradle, CO2 Ambitie en Nieuwe Binding kunnen realiseren. De Natuur en Milieufederaties, stichting DOEN en de HIER klimaatcampagne kregen bovendien in 2011 een extra bijdrage van 13,5 miljoen euro uit het droomfonds voor de oprichting van een nieuw energiebedrijf. ‘We Generate!’ wordt het eerste energiebedrijf dat het voor de klant mogelijk maakt zelf groene energie op te wekken en energie te besparen. In 2012 zal het droomproject in uitvoering gaan.

Vertegenwoordigers van De Natuur en Milieufederaties, Stichting DOEN en de HIER Klimaatcampagne zijn in hun nopjes met de cheque van 13,5 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij voor de oprichting van het energiebedrijf van de toekomst: We Generate!

2


Inhoud 1

Inleiding

4

2

Groene Ruimte 2.1 Toetsing aan Werkplan 2011 2.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011

5 5 10

3

Bebouwde Ruimte en Mobiliteit 3.1 Toetsing aan Werkplan 2011 3.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011

11 11 13

4

Klimaat en Energie 4.1 Toetsing aan Werkplan 2011 4.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011

14 14 17

5

Duurzame Bedrijvigheid 5.1 Toetsing aan Werkplan 2011 5.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011

18 18 21

6

Communicatie en Netwerken 6.1 Toetsing aan Werkplan 2011 6.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011

22 22 25

7

Algemeen 7.1 Toetsing aan Werkplan 2011 7.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011

26 26 26

8

Ontwikkeling organisatie 8.1 Personeel 8.2 Financiën 8.3 Interne organisatie 8.4 Vrijwilligersbeleid 8.5 Balans per 31 december 2011 8.6 Staat van baten en lasten over 2011 8.7 Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat 8.8 Begroting 2012 8.9 Overige gegevens

27 27 29 33 34 35 36

BIJLAGE 1: Overzicht projecten en urenrealisatie 2011 BIJLAGE 2: Verantwoordingsverklaring 2011 Bestuur BIJLAGE 3: Controleverklaring

3

37 39 40


1. INLEIDING De Natuur en Milieufederatie Groningen (NMG) is in 2011 een maatschappelijke organisatie die zich in het brandpunt van grootschalige economische en ruimtelijke ontwikkelingen in de provincie Groningen heeft gepositioneerd, en consequent aandacht vraagt voor een betere balans tussen de belangen van economie en leefomgeving. Om die positie verder uit te bouwen, is in de loop van 2011 een ambitieus nieuw Meerjarenbeleidsplan 2012-2015 geschreven. Het is een stuk geworden waar we bijzonder trots op zijn. Het beleidsplan bouwt zelfverzekerd voort op onze centrale positie in het veld van natuur, landschap en milieu. Een positie die we de afgelopen jaren zelf hebben opgebouwd. Als de ontwikkelingen worden afgezet tegen het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011, dan valt op dat het activiteitenniveau van de NMG veel hoger is dan in 2008 was voorzien. Diverse doelstellingen uit het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 zijn al snel behaald en in veel gevallen voorbijgestreefd. Een aantal andere doelstellingen is bewust blijven liggen. De NMG heeft actief positie verworven bij ontwikkelingen die van groot belang zijn voor natuur, landschap en milieu en die niet waren voorzien in 2008. Tegelijkertijd richtte het Meerjarenbeleidsplan zich op doelstellingen die door een veranderde economische en politieke realiteit niet echt van de grond zijn gekomen. We zijn ervan overtuigd dat we de afgelopen jaren de goede keuzes hebben gemaakt, ook al schreef het papier soms andersoortige activiteiten voor. We hebben ervan geleerd dat we in onze plannen meer ruimte moeten houden om in te springen op actuele trends in de samenleving. Met dit evaluatief jaarverslag wil de NMG dan ook inzicht geven in de prioriteitstelling zoals die zich heeft ontwikkeld. Al op 4 januari 2012 bracht de Natuur en Milieufederatie Groningen haar publieksjaarverslag 2011 uit. Het onderhavige verslag is een op evaluatie en interne ontwikkelingen gerichte aanvulling op het publieksverslag. Het beoogt inzicht te geven in de mate waarin doelstellingen, geformuleerd in het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 en het Werkplan 2011, daadwerkelijk gehaald werden. Daarnaast geeft het een beeld van de personele, financiële en organisatorische stand van zaken in 2011. Overlap van informatie tussen het publieks- en evaluatieve verslag is zo klein mogelijk gehouden. De verschillende verslagen moeten dan ook in aanvulling op elkaar gelezen worden. In dit evaluatieve verslag wordt de thema-indeling uit het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 aangehouden. De werkvelden Groene Ruimte, Bebouwde Ruimte en Mobiliteit, Klimaat en Energie, Duurzame Bedrijvigheid, Communicatie en Netwerken en Algemeen komen achtereenvolgens aan bod in de hoofdstukken 2 t/m 7. Hoofdstuk 8 gaat in op de ontwikkelingen binnen de organisatie. De activiteiten in 2011 zijn in grote lijnen gerealiseerd als voorgenomen. Dit geldt voor de in het Werkplan gestelde doelen en de geformuleerde producten en resultaten. De ureninzet is echter in 2011 wederom groter geweest dan voorgenomen, met name door een veel grotere noodzaak tot inbreng in de ontwikkelingen rond decentralisatie van natuur- en landschapsbeleid. In het Overzicht projecten en urenrealisatie 2011, opgenomen als Bijlage 1, is per activiteit aangegeven hoe het aantal gerealiseerde uren zich verhoudt tot de oorspronkelijke planning. In Bijlage 2 is de verantwoordingsverklaring van het Bestuur kort samengevat. Tot slot is bij dit verslag een controleverklaring opgenomen (Bijlage 3).

4


2. GROENE RUIMTE 2.1 Toetsing aan Werkplan 2011

Extern overleg In 2011 is besloten gezamenlijk op te trekken met collega-natuurbeschermingsorganisaties in de dossiers rond de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), het Eems-Dollardestuarium, het landschapsbeleid en de ontwikkelingen in de Eemshaven en Delfzijl. Dit heeft geresulteerd in diverse gezamenlijke, door de NMG gecoördineerde acties. Het overleg met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M), het Ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie (EL&I), Rijkswaterstaat en Dienst Landelijk Gebied (DLG) is in 2011 op goede voet voortgezet en heeft bijgedragen aan een adequaat inzicht in elkaars standpunten en projecten. Het contact met LTO Noord is in 2011 geïntensiveerd: naast het gezamenlijk uitvoeren van het project Ligboxenstallen werd ook samen opgetrokken in het kader van het Groenmanifest en de organisatie van de Stropakkenconferentie. Het contact met de Provincie Groningen en de Statenleden is door de discussies rond actuele thema’s zoals het Groenmanifest, de ontwikkelingen in het Eems-Dollardestuarium en karakteristieke landschapselementen verder geïntensiveerd, waardoor deze thema’s in gezonde samenspraak behandeld konden worden.

Actualiteiten Veel overheden, burgers en aangesloten organisaties verzochten de Natuur en Milieufederatie om commentaar, hulp en advies over een breed scala aan onderwerpen zoals: intensieve veehouderij; bouwprojecten; handhavingsproblemen; nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zoals: o mestsilo’s; o verlichte ligboxenstallen; het verdwijnen van karakteristieke landschapselementen zoals: o houtsingels; o kronkelende sloten; o pingoruïnes. De vragen werden veelal naar tevredenheid beantwoord. De meldingen en vragen hebben een belangrijke signaalfunctie voor de NMG. Zij bieden de mogelijkheid om tijdig aan de bel te trekken mochten ontwikkelingen structureel een probleem worden voor landschap en natuur in onze provincie.

Natuur en Landschap In 2011 is de inzet voor natuur en landschap geïntensiveerd naar aanleiding van het kabinetsbeleid en de daarmee gepaarde bezuinigingen op landschap, natuur en plattelandsontwikkeling. In de aanloop naar de provinciale verkiezingen coördineerde de NMG de actie Hart voor Natuur namens de Groninger natuur- en landschapsorganisaties. Veel tijd is besteed aan het Groenmanifest, dat in samenspraak met agrarische en natuurorganisaties is opgesteld in reactie op de bezuinigingsplannen en de daardoor ontstane stagnatie in plattelandsontwikkeling. De NMG coördineerde de presentatie van het Groenmanifest aan de media, 5


Provincie en Statenleden. Vervolgens coördineerde de NMG de reactie van de Groenmanifestpartners op het decentralisatieakkoord tussen het Interprovinciaal Overleg (IPO) en het Rijk. De grote inzet van uren op bovenstaande activiteiten veroorzaakte een urenoverschrijding in 2011. Verder werd vanuit de NMG input geleverd bij de gebiedscommissies Meerstad, Westerbroek en de Landinrichtingscommissie MiddenGroningen.

Karakteristieke landschapselementen op de kaart De rigoureuze bezuinigingen van de overheid op natuur en landschap maakten extra inzet vanuit de NMG op dit gebied noodzakelijk. In 2011 werd naast het Groenmanifest ook in het kader van het gemeentelijk en provinciaal ruimtelijk beleid extra tijd ingezet voor werkzaamheden ter behoud en herstel van het karakteristieke landschap. Om deze reden is besloten de uren die gereserveerd waren voor het op kaart zetten van karakteristieke landschapselementen in te zetten voor het natuur- en landschapsbeleid en het gemeentelijk en provinciaal ruimtelijk beleid.

Provinciaal ruimtelijk en economisch beleid Het Ministerie van EL&I heeft, ondanks grote weerstand van de Provincie en de betrokken gemeente, aan het Franse bedrijf EDF een opsporingsvergunning verstrekt. Het bedrijf mag onderzoeken of gasopslag mogelijk is in een zoutkoepel onder Pieterburen. De NMG heeft hier in nauwe samenwerking met haar achterban en andere groepen actie tegen gevoerd, zienswijzen en bezwaarschriften ingediend, alsook ingesproken. Voorts hebben wij actief deelgenomen aan de discussie over intensieve veehouderij door het indienen van een zienswijze en het inspreken bij de Statencommissie. In veel gebieden dreigen kleine, waardevolle (cultuur)historische elementen uit het landschap te verdwijnen. De bescherming van deze elementen is volgens de NMG in de Provinciale Omgevingsverordening onvoldoende gewaarborgd. Wij hebben er in verschillende brieven op aangedrongen dit aan te passen. Wij vrezen voor meer en grotere ecologische problemen in het (door Natura2000-regelgeving beschermde) Eems-Dollardgebied. Daarom hebben wij in de Statencommissie ingesproken over de vaargeulverruiming. Wij hebben actief deelgenomen aan de ‘werkateliers incidentenbestrijding Eems/Dollard’. Door vaargeulverruiming en de komst van nieuwe bedrijven, met name Vopak, neemt de kans op een grote olieramp toe. In de werkateliers is met tal van deskundigen uit het veld bekeken wat de risico’s zijn en welke maatregelen genomen kunnen worden om die te verkleinen en beheersbaar te maken. Wij hopen dat de aanbevelingen daadwerkelijk door de verschillende overheden zullen worden overgenomen. Voorts werken wij samen met LTO en Provincie bij het organiseren van de Stropakkenconferentie. Deze conferentie zal de start vormen van een dialoog tussen NMG, LTO en Provincie over een nieuw provinciaal landbouwbeleid. Aan het provinciaal ruimtelijk en economisch beleid is al met al meer tijd besteed dan begroot.

Nacht van de Nacht 2011 Ook in 2011 was er tijdens de Nacht van de Nacht weer volop aandacht voor het belang van donkere nachten. De grote inzet vanuit de NMG heeft ertoe geleid dat met maar liefst 18 activiteiten (waar ruim 1000 mensen aan deelnamen) de Nacht van de Nacht een groot succes werd. Ook deden 14 gemeenten, 30 bedrijven en de provincie Groningen mee. Dit jaar stond de Nacht in het teken van lichthinder. Op een speciale kaart kon iedereen lichthinder aangeven. In Groningen kwamen ruim 100 meldingen binnen. De meeste gingen over openbare verlichting, verlichting van en uit gebouwen, en reclameverlichting. Een aantal van deze meldingen zijn bij de veroorzakers onder de aandacht gebracht en er is gekeken naar een 6


passende oplossing. Het evenement Nacht van de Nacht geniet inmiddels grote bekendheid. In de toekomst zal nog meer ingezet worden op structurele maatregelen van overheden en bedrijven.

Ave Natura In 2011 werden de uren van dit project ingezet om het draagvlak voor het Natura2000-gebied EemsDollardestuarium te vergroten en bij te dragen aan het oplossen van knelpunten bij het opstellen van beheerplannen. De NMG coördineerde het Duits-Nederlandse platform Eems-Dollard Natuurlijk! (een bilaterale samenwerking van natuur- en landschapsorganisaties) en begeleidde in samenspraak met dit platform en de Nederlandse werkgroep Eems-Dollard het opstellen van een gezamenlijke DuitsNederlandse toekomstvisie voor de ecologische ontwikkeling van het estuarium. Gezien het grote belang van deze activiteiten werd ervoor gekozen om hier meer uren voor in te zetten dan initieel gepland.

In Gesprek met de Eems-Dollard Vanuit het programma Debate Europe van de Europese Unie is de Natuur en Milieufederatie het project In Gesprek met de Eems-Dollard gestart. Doel was het aanwakkeren van het maatschappelijk debat over de bescherming van de Eems-Dollard als Natura2000-gebied, in relatie tot de economische ontwikkelingen. Daarnaast hebben we met verschillende activiteiten de schoonheid en het belang van bescherming van het gebied bij een breder publiek onder de aandacht gebracht. We hebben daarom eind 2010 al verschillende Duitse en Nederlandse natuur- en milieuorganisaties rond de Eems-Dollard benaderd voor het samenwerkingplatform Eems-Dollard, Natuurlijk! Doel van deze samenwerking is dat we gezamenlijke standpunten bepalen en ons aan beide kanten van de grens sterk maken voor natuurherstel. In het voorjaar van 2011 hebben we twee voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd om omwonenden uit het gebied te informeren over de bescherming van de Eems-Dollard als Natura2000-gebied. Tijdens de bijeenkomsten kwamen gebruikers van het gebied, zoals amateurvissers maar ook beleidsmakers en biologen, aan het woord. Als opvallendste conclusie gold dat de Natura2000-bescherming van de EemsDollard en de werelderfgoedstatus van de Waddenzee, blijkbaar onvoldoende geschikte instrumenten zijn om natuurherstel en balans tussen ecologie en economie te bereiken. Om vertegenwoordigers uit politiek, overheid en bedrijfsleven samen met de natuur- en milieuorganisaties te laten meedenken over oplossingen voor de problematiek in het gebied, heeft de NMG op 1 december 2011 het symposium Samen investeren in de Eems-Dollard georganiseerd. Tijdens dit symposium zijn interessante voorstellen gepresenteerd om tot natuurherstel te komen. Zo werd de Duitse aanpak om maatregelen te benoemen, in modellen door te rekenen en de effectiviteit te toetsen, aangedragen. Om de natuurdoelstellingen te toetsen, zou in Nederland een soortgelijke aanpak toegepast kunnen worden. De natuurdoelstellingen omvatten het realiseren van meer zoet-zoutovergangen en het krijgen van controle over de stromings- en slibproblemen. Met publieksactiviteiten vroegen we aandacht voor de schoonheid van het gebied. Kinderen van basisschool De Noordkaap uit Uithuizermeeden, de Duitse basisschool uit Veenhusen en de jongerenomroep ExpressTV Uithuizen verdiepten zich in de Eems-Dollard en legden hun bevindingen vast in enkele filmpjes. Via sociale media is een fotowedstrijd uitgeschreven, die schitterende plaatjes opleverde. Ter ondersteuning van de grensoverschrijdende dialoog is bovendien de tweetalige website www.eems-dollard.eu gelanceerd. Informatie over het gebied en ingezonden foto’s en filmpjes zijn hier te vinden. De urenbesteding komt overeen met de begroting.

7


Gedragen door de Wind Met het project Gedragen door de Wind heeft de NMG zich in samenwerking met de Natuur en Milieufederatie Drenthe (NMD) ingezet voor het vergroten van draagvlak voor wind op land in de aangewezen concentratiegebieden in de Drentse Veenkoloniën. Om het draagvlak te vergroten, werd ervoor gepleit om omwonenden vroegtijdig bij planvorming en ontwerp te betrekken en van het windpark mee te laten profiteren door het te combineren met gebiedsontwikkeling en participatieprojecten. Door de tussenkomst van de rijkscoördinatieregeling in de Veenkoloniën en het daardoor sterk slinkende draagvlak voor windenergie heeft de uitvoering van het project vertraging opgelopen en zal een gedeelte van dit project in 2012 uitgevoerd worden.

Verlichting Ligboxenstallen Het project Ligboxenstallen is in 2011 succesvol afgerond met het aan de Gedeputeerde Staten van Groningen overhandigen van een adviesdocument over de problematiek van storende verlichting in ligboxenstallen. Daarnaast werden de aanbevelingen breed bekendgemaakt onder melkveehouders en in de media. In 2012 zal dit project een vervolg krijgen om tot concrete afspraken te komen met de sector.

Gemeentelijk ruimtelijk beleid De NMG heeft gereageerd op (voorontwerp-/ontwerp-)bestemmingsplannen van verschillende gemeenten. Met name de bescherming van kleine karakteristieke (cultuur)historische landschapselementen bleek in veel gevallen onvoldoende. Wij hebben, samen met bij ons aangesloten organisaties, zienswijzen ingediend en succesvolle procedures gevoerd over houtsingels, pingoruïnes en karakteristieke historische sloten. De NMG is ook actief betrokken bij de plannen voor het industrieterrein van Delfzijl. Wij hebben gereageerd op voorontwerp en milieueffectrapportage van het bestemmingsplan Oosterhorn. Het beoordelen van de gemeentelijke plannen heeft meer tijd gekost dan begroot.

Dobbe, Middendijk 8


Middag-Humsterland Het nieuwe casco van te beschermen sloten is in de Provinciale Omgevingsverordening vastgelegd. Daarmee is een goede uitwerking gegeven aan het convenant Middag-Humsterland. De begeleidingscommissie Middag-Humsterland is in 2011 niet bijeengekomen. Wel bleek dat de afspraken uit het convenant en het slotencasco niet naar behoren verwerkt waren in het bestemmingsplan buitengebied van de gemeente Zuidhorn. Toen een ingediende zienswijze geen resultaat had, zijn wij samen met een aangesloten organisatie in beroep gegaan. En met succes: de gemeente past het plan nu aan. Een deel van de begrote uren voor Middag-Humsterland is besteed aan gemeentelijk ruimtelijk beleid.

Netwerk Ruimtelijke Ordening Het Netwerk Ruimtelijke Ordening is helaas onvoldoende van de grond gekomen. Er hebben zich bijna 50 deelnemers gemeld voor dit netwerk. Een aantal deelnemers is afkomstig van aangesloten organisaties waarmee wij al een goede samenwerking hadden, maar het merendeel bestaat uit nieuwe contacten. Twee pogingen om een excursie met een overleg te organiseren teneinde het contact met deze mensen te versterken, zijn echter mislukt doordat er te weinig aanmeldingen waren voor deze activiteit. Na uitgebreid overleg, onder meer met de achterban en met milieufederaties in andere provincies, is besloten eerst een goede, informatieve ruimtelijke-ordeningpagina te creëren op onze website en ons te richten op versterking van de contacten met de ons bekende deelnemers. Van daaruit kan het netwerk verder worden opgebouwd. Hieraan wordt nu gewerkt. Doordat het netwerk niet goed van de grond kwam, zijn er minder uren aan besteed dan begroot.

Integraal waterbeheer / Kaderrichtlijn Water Met de terreinbeherende organisaties (TBO’s) wordt regelmatig overlegd over knelpunten in het waterbeleid. In dat kader hebben wij ook een bijeenkomst georganiseerd van TBO’s met ‘groene’ waterschapsbestuurders (Water Natuurlijk en de geborgde zetels voor natuur) van Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s. Er is met Noorderzijlvest gesproken over de verdere realisering van de visie Van Veen tot Zee en over de mogelijkheden voor een verdere samenwerking bij de realisering van enerzijds natuurdoelen en anderzijds Kaderrichtlijn Water-doelen (KRW). Verder heeft de NMG deelgenomen aan het project Droogtestudie Noord-Nederland (nu: Deltaprogramma Zoetwater), dat wordt getrokken door de provincie Groningen, en leveren wij onze inbreng in het project Klimaatadaptatie Eemsdelta.

Niet-gefinancierde werkzaamheden Voor een aantal projecten en werkzaamheden die in het werkplan 2011 waren opgenomen hebben we geen financiering kunnen krijgen, waardoor deze niet zijn uitgevoerd. Het gaat om de projecten Herstructurering Bedrijventerreinen, Gebiedsontwikkeling Lauwersmeergebied en Big Jump.

9


2.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 De NMG is erin geslaagd om de dossiers rond Groenmanifest en Eems-Dollardestuarium op constructieve wijze op de provinciale agenda te zetten. Dit heeft ertoe geleid dat de Provincie haar coördinerende rol op het natuur- en landschapsbeleid binnen deze dossiers goed heeft opgepakt. Met name in de dossiers rond Groenmanifest en Eems-Dollardestuarium werd dit duidelijk. In het kader van de Nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening signaleert de NMG knelpunten in bestemmingsplannen en afwijkingen van het provinciaal omgevingsbeleid. Dat leidt veelal tot overleg over bijstellingen in de planvorming met overheden, belangenorganisaties en beheerorganisaties. Ook vindt afstemming met de Provincie plaats over procedurele activiteiten. De NMG ondersteunt daarmee de Provincie in haar coördinerende en stimulerende rol op natuur- en landschapsbeleid. In 2011 is vanuit de NMG geen verdere impuls gegeven aan het opzetten van een Landschapsfonds. Door actief meepraten en -denken heeft de NMG de waarden van natuur en landschap onder de aandacht kunnen brengen. Dit kwam tot uiting in de nieuwe plannen inzake karakteristieke landschapselementen, intensieve veehouderij, verlichting van ligboxenstallen, windenergie, mestvergistingsinstallaties en droogtestudie. Daarnaast is door de NMG een grote bijdrage geleverd aan het onder de aandacht brengen van de precaire situatie in de Eemsdelta. Ook heeft de NMG een rol gespeeld in het opstellen van een ecologische ontwikkelingsvisie voor het estuarium, waar een complexe zoektocht plaatsvindt naar de balans tussen natuur, landschap en economische ontwikkelingen. Op een aantal natuur- en landschapsonderwerpen is nog onvoldoende beweging in de door ons gewenste richting gerealiseerd. Zo liggen verwerving, inrichting en beheer van de EHS onder vuur door de plannen van de nieuwe regering, biedt de verdrogingsbestrijding voorlopig onvoldoende perspectief, lijkt het gedempt tij in het Lauwersmeer nog niet haalbaar, en zijn de doelen ten aanzien van waterkwaliteit en peilbeheer nog niet voldoende binnen bereik.

10


3. BEBOUWDE RUIMTE EN MOBILITEIT 3.1 Toetsing aan Werkplan 2011

Extern overleg In 2011 was duidelijk merkbaar dat er weinig beweging was in het werkveld Bebouwde Ruimte. Veel bouwprojecten liggen nagenoeg stil en er lijkt weinig ruimte voor duurzame ontwikkeling in de bebouwde ruimte. Aan extern overleg is daarom in 2011 veel minder tijd besteed dan begroot. We zijn met een aantal gemeenten in gesprek geweest over de krimpproblematiek en de vraag of groenparticipatieprojecten een oplossing bieden voor onderhoud van gemeentelijke groenvoorzieningen. Daarnaast is met een aantal gemeenten en Bouwend Nederland gesproken over het stimuleren van lokale zelfvoorziening.

Actualiteiten De actualiteitsuren zijn vooral besteed aan het informeren van burgers en achterbanorganisaties die contact zochten over specifieke zaken, en aan het op de hoogte blijven van actuele ontwikkelingen in de regio. Het aantal uren is zeer beperkt gebleven, omdat de NMG besloten heeft zich met name te richten op de Duurzaamheidsagenda van de gemeente Groningen.

Groen- en Duurzaamheidsbeleid gemeente Groningen De gemeente Groningen subsidieert de NMG voor belangenbehartiging én uitvoerende projecten vooral gericht op communicatieve aspecten van duurzaamheid en groen. In 2011 is deelgenomen aan diverse klankbordgroepen en overleggen en contact onderhouden met verschillende groene groepen. Daarnaast is een viertal projecten uitgevoerd die aansluiten op het programma van de dienst ROEZ. Deze groene projecten zijn allemaal succesvol afgerond. Het project Groningen Eetbare Stad, waarbij stadjers de kans wordt geboden om in de nevengroenstructuren van de stad eetbaar groen aan te leggen, is door de organisatie van lezingen, excursies, het gericht benaderen van wijken en het samenstellen van nieuwsbrieven, breed onder de aandacht van stadjers gebracht. Er zijn enkele prachtige voorbeeldprojecten ontstaan, zoals buurtmoestuinen en buurtboomgaarden, die de komende jaren andere stadjers kunnen stimuleren om zelf ook aan de slag te gaan. In het kader van het Doelsoortenbeleid van de gemeente Groningen is de ijsvogel onder de aandacht gebracht met een meldingsactie, een symposium en een achtergrondartikel in de media. Ook is contact met de waterschappen gezocht voor afstemming rond maaibeleid en het scheppen van meer nestgelegenheid. Dit project zal in 2012 een klein vervolg krijgen. In het project Stadslandbouw is meegewerkt aan onderdelen van de regionale voedselvisie. Daarnaast is een onderzoek begeleid naar de voedselpotentie van de provincies Groningen en Drenthe. Dit onderzoek, gericht op het aantonen van de mogelijkheden voor een regionale zelfvoorziening, is belicht met een groot achtergrondartikel in het Dagblad van het Noorden en verspreid via nieuwsbrieven. Voor het project Tijdelijke Natuur is samen met de natuurorganisaties een plan ontwikkeld voor de (tijdelijke) invulling van het groene en blauwe deel van het voormalige Suikerunieterrein, waarbij behoud en versterking van de natuurwaarden en aansluiting bij actuele thema’s in de stad uitgangspunten waren. Om die ambitie kracht bij te zetten, zijn twee natuurwerkdagen voor onderhoud van het terrein georganiseerd.

11


Groene Regiovisie De Natuur en Milieufederatie Groningen is betrokken bij het overleg van de Regio Groningen-Assen en het Regiopark. Het doel van die betrokkenheid is om te bezien of de Groene Regiovisie kan worden omgezet in concrete uitvoeringsprojecten en om de inbreng van de groene organisaties daarbij te coördineren. In 2011 heeft er echter een evaluatie en herformulering plaatsgevonden van de ambities binnen de Groene Regiovisie. Er was daarom weinig gelegenheid tot uitwerking in projecten en coördinatie van de inbreng van onze groene partners. Er zijn in 2011 dan ook minder uren besteed aan de Groene Regiovisie dan begroot. Wel is in samenwerking met de Regio Groningen-Assen een project ingezet dat zich richt op regionale voedselvoorziening. Eind 2011 is onder meer een Streekvoedingswijzer geproduceerd als basis voor de verdere beleidsvorming in de Regio Groningen-Assen.

Duurzaamheidscentrum In februari 2010 heeft de NMG samen met gemeente Groningen, Rabobank, Consulentschap IVN en Informatiepunt Duurzaam Bouwen het Duurzaamheidscentrum Groningen (DCG) geopend. Vanuit een centrale locatie in de Openbare Bibliotheek aan de Boteringestraat in Groningen kunnen burgers zich laten informeren over allerlei aspecten van duurzaam wonen en leven. Doelstelling van het DCG is om burgers tot handelen aan te zetten. De NMG is vertegenwoordigd in het bestuur van de Stichting. Begin 2011 heeft het bestuur geconstateerd dat het Duurzaamheidscentrum niet op koers lag om de ambities te realiseren. Vanuit haar rol in het bestuur heeft de NMG in de loop van 2011 tijd geïnvesteerd in de zoektocht naar nieuwe samenwerkingspartners en het ontwikkelen van concrete projecten die de activiteiten van het Duurzaamheidscentrum richting moeten geven. De daarmee samenhangende tijdsinvestering is bekostigd vanuit de bijdrage die de NMG ontvangt van de Nationale Postcode Loterij.

Duurzaamheidsconvenant, Een duurzame school In 2011 gingen leerlingen van het Zernike College onder begeleiding van het IVN Consulentschap Groningen en de Natuur en Milieufederatie Groningen concreet aan de slag met de verduurzaming van hun school. Vanuit het netwerk van de NMG werden bedrijven benaderd en in contact gebracht met de leerlingen in de vorm van speeddates. De leerlingen werkten zo verschillende ideeën uit, die ze op 28 april presenteerden. Een jury, bestaande uit bedrijven, de school en de NMG, verkoos het plan om een schoolmoestuin te starten als beste. Daarna was het de opdracht om de schoolkantine te verduurzamen. De prijs van € 3000,= is verdeeld onder twee groepen leerlingen, waardoor de kantine straks duurzame verlichting krijgt, een systeem om afval te scheiden én fairtradeproducten.

12


3.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 Bij toetsing aan het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 valt op dat – evenals in voorgaande jaren – de extra inspanningen op de beleidsterreinen Groene Ruimte, Duurzame Bedrijvigheid en Klimaat en Energie ten koste is gegaan van inzet in het werkveld Bebouwde Ruimte. Ons lijkt dat een logische ontwikkeling. Door het veranderde economische klimaat is er weinig beweging in dit werkveld en zijn bovendien bij veel bouwprojecten de duurzaamheidsambities op de achtergrond geraakt, met name waar sprake is van ‘rood voor groen’- afspraken. Tegelijkertijd zijn er in andere werkvelden belangrijke ontwikkelingen geweest die extra inzet van de NMG vereisten. In de loop van 2011 is daarom besloten de ontwikkelingen die betrekking hebben op ruimtelijkeordeningsvraagstukken op te pakken in het werkveld Groene Ruimte en de duurzaamheidsambities in de bebouwde ruimte op te pakken in het werkveld Klimaat en Energie. Met het oog op deze ontwikkelingen is er sprake geweest van een keuze om de inzet van uren naar andere beleidsterreinen te verschuiven.

13


4. Klimaat en Energie 4.1 Toetsing aan Werkplan 2011

Extern overleg De Natuur en Milieufederatie Groningen was in 2011 een belangrijke gesprekspartner voor veel bedrijven, overheden en organisaties. Er is veel overlegd met gemeenten, in het bijzonder met de gemeente Groningen. Bij de gemeente Groningen werd de NMG nauw betrokken bij het opstellen en uitvoeren van het uitvoeringsprogramma Groningen geeft energie. Ook nam de NMG deel aan landelijk overleg van de Natuur en Milieufederaties over het programma Klimaat & Energie. De NMG heeft daarnaast veel gesprekken gevoerd met de gedeputeerden en zat structureel met Energy Valley om tafel. De gesprekken met Energy Valley hebben ertoe geleid dat de NMG begin 2012 startte met het project Clean Groningen. Clean Groningen heeft als doel het MKB te verduurzamen door bedrijven die verduurzamen in de etalage te plaatsen. Ook is de NMG steeds meer gesprekspartner voor bedrijven als Gasterra, Gasunie, Nuon en RWE. Afgelopen jaar heeft de NMG met al deze partijen om de tafel gezeten. Er hebben meerdere gesprekken plaatsgevonden met Grunneger Power. Dit heeft geresulteerd in een nauwe samenwerking, vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Klimaat en energie is momenteel een veelbesproken thema. We zijn hierin een belangrijke gesprekspartner geworden. Daarom zijn er ook meer uren aan besteed dan begroot.

Actualiteiten Na 2010 was ook 2011 een bewogen jaar op het gebied van klimaat en energie. De actualiteitsuren zijn besteed aan het op de hoogte blijven van en reageren op de vele actuele ontwikkelingen in de regio. Ook heeft de NMG veel vragen van burgers beantwoord over de ontwikkelingen op het gebied van klimaat en energie. In 2011 heeft de NMG een groot aantal uren besteed aan de naweeën van de discussie over CO2-opslag. Er is meermalen overlegd met Stichting Borg en er zijn evaluaties uitgevoerd over het aangaan van maatschappelijke discussies rond vergelijkbare thema’s. Ook heeft de NMG geparticipeerd in gesprekken over de thema’s wind op zee, kerncentrales in de Eemshaven en opslag van kernafval in de kleilagen. Tot slot is in 2011 begonnen met het nieuwe programma Energie van de Provincie Groningen, waarvoor de NMG input heeft geleverd. Al met al heeft dit ertoe geleid dat het aantal uren voor actualiteiten hoger is dan begroot.

Energiekompas Nieuwe Stijl Er zijn gesprekken gevoerd met Energy Valley over de vorming van een nieuw netwerk waarin overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties kunnen participeren. Energy Valley gaf hier geen gehoor aan. Vervolgens is besloten om niet een nieuw netwerk op te zetten, maar om aan te sluiten bij bestaande netwerken. Daarom zijn gesprekken gevoerd met Energy Valley Top Club. Met Energy Valley Top Club willen de deelnemende organisaties groene energie promoten bij een breed publiek, de jeugd enthousiasmeren, een ontmoetingscentrum zijn voor de energiesector, en het MKB verduurzamen. De gesprekken met Energy Valley Top Club resulteerden in de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst Samen Duurzaam aan de Top, die gesloten is met Energy Valley en maatschappelijke partners. Hierdoor is de NMG ‘supporter’ geworden van de Energy Valley Top Club en wordt zij nauw betrokken bij de invulling van deze samenwerkingsovereenkomst. 14


Energieslimme Klusdagen In 2010 heeft de NMG bij de Groninger doe-het-zelfzaken van Praxis het pilotproject Energieslimme Klusdagen uitgevoerd. Dit pilotproject was erop gericht bouwmarktbezoekers energiebesparende maatregelen toe te laten passen. Het plan was om in 2011 dit project landelijk op te starten. Het is echter niet gelukt om financiering te krijgen voor dit project en daardoor is het niet van de grond gekomen. De voor dit project begrote uren zijn dan ook niet gebruikt.

Lokale Energie Voorwaarts! Het project Lokale Energie Voorwaarts! ging in 2011 van start met als doel om lokale duurzame energieinitiatieven te ondersteunen bij het realiseren van lokale duurzame energiecoöperaties. De NMG heeft in eerste instantie een inventarisatie gemaakt van alle lokale duurzame energie-initiatieven in de provincie Groningen. Uit die inventarisatie bleken er ongeveer 14 van dergelijke initiatieven te bestaan, waarvan Grunneger Power het meest doorontwikkelde initiatief is. Daarom heeft de NMG Grunneger Power als koploper benoemd en met deze coöperatie een samenwerkingsovereenkomst gesloten. De NMG heeft samen met de Friese Milieufederatie in november een eerste bijeenkomst gehouden voor lokale duurzame energie-initiatieven. Deze bijeenkomst vond plaats in Den Horn en is goed bezocht. Het doel van deze eerste bijeenkomst was het opdoen van ideeën, kennis delen en kennismaken met andere initiatiefnemers. Ook had de NMG als doel de kennisbehoefte te peilen onder de initiatiefnemers, zodat de vervolgbijeenkomsten in 2012 goed aansluiten. Lokale Energie Voorwaarts! is een belangrijk project voor de NMG. De NMG heeft daarom veel uren op dit onderwerp gedraaid, die alle vooraf waren begroot.

Energiebesparing in Monumenten Een project gericht op het realiseren van energiebesparing in monumentale gebouwen was in Utrecht een groot succes. Het plan was om een soortgelijk project in Groningen op te starten. Het is echter niet gelukt om financiering te krijgen voor dit project, zodat het helaas niet van de grond is gekomen.

100% Groen 100% Groen is verder gegaan onder de projectnaam We Generate. We Generate streeft naar de oprichting van een zestal energiecoöperaties in Groningen en vertoont in de uitvoering grote overlap met het project Lokale Energie Voorwaarts! Samen zorgen We Generate en Lokale Energie Voorwaarts! voor extra slagkracht op dit onderwerp. De eerste helft van 2011 is nodig geweest om We Generate vanuit het landelijke netwerk van de Natuur en Milieufederaties adequaat vorm te geven. De onafhankelijke positie van de NMG is in het project goed geborgd. Voor dit project is een eerste inventarisatie gemaakt van de initiatieven. Door de lange opstartfase is nog maar een beperkt aantal uren geschreven op dit project.

CO2-ambitie II - Eemshaven Climate Initiative In 2011 is er van de top 5 van energiebedrijven één bedrijf overgebleven waarmee concrete afspraken zijn gemaakt over energiebesparing in de energie-intensieve industrie. In 2011 is samen met Ecofys het productieproces van Delesto uit Farmsum geanalyseerd op besparingsmogelijkheden. Begin 2012 wordt een overeenkomst met Delesto gesloten om middels een investeringsprogramma te komen tot een 15


wezenlijke CO2-reductie. Door de grote omvang van dit project zijn er veel meer uren aan besteed dan begroot.

CO2 -afvang en -opslag - Van De Noordelijke Dialoog tot Het Noordelijk Klimaat Perspectief Bij het opstellen van het Werkplan 2011 stonden we in de startblokken om de maatschappelijke dialoog over CO2-afvang en -opslag vorm te geven en de verwachting was dat dit in 2011 veel capaciteit van de NMG zou vergen. Omdat het kabinet echter besloot niet in te stemmen met de plannen voor opslag van CO2 in de bodem in Noord-Nederland, verviel ook de urgentie van de maatschappelijke dialoog over dit onderwerp. Begin 2011 hebben de we maatschappelijke dialoog over CO2-afvang en -opslag daarom ongevormd tot een maatschappelijke dialoog over noordelijk klimaat- en energiebeleid. In dit project, het Noordelijk Klimaat Perspectief, staan een aantal wezenlijke vragen centraal die betrekking hebben op maatschappelijk draagvlak voor energieprojecten. Het gaat in de eerste plaats om de discussie welke bijdrage van Noord-Nederland verwacht kan worden als het gaat om het halen van nationale doelstellingen voor CO2-reductie en duurzame energie; en in de tweede plaats om de vraag welke keuzes en gevolgen onontkoombaar zijn als Noord-Nederland die doelstellingen wil halen. In de derde plaats is gestructureerd onderzocht welke keuzes binnen klimaat- en energiebeleid de voorkeur hebben van het bredere publiek in Noord-Nederland en wat de bestuurlijke voorkeuren zijn. Dit project, uitgevoerd in samenwerking met de Natuur en Milieufederatie Drenthe, was complex en omvangrijk. Er zijn grote hoeveelheden relevante gegevens verzameld en gevalideerd, er is een interactief model gemaakt van het noordelijk energiesysteem om keuzes en aannames in de discussie inzichtelijk te maken, en er is veel aandacht besteed aan het communiceerbaar maken van de meeste cruciale elementen in het noordelijk klimaat- en energiebeleid. Die complexiteit maakt dat er veel meer uren zijn ingezet dan begroot, maar het resultaat is er ook naar. We hebben ons erop gericht om op basis van goede en begrijpelijke informatie een zinvol debat te kunnen voeren over elementen van klimaat- en energiebeleid die maatschappelijk zeer ter discussie staan. Het uiteindelijke doel is het verwerven van draagvlak voor energie-initiatieven door op basis van discussie mensen mee te nemen in de noodzaak van dergelijke initiatieven. Het project is uitgevoerd met subsidies van de EU en SMOM en daarnaast is er een forse bijdrage vanuit de Nationale Postcode Loterij ingezet. De NMG is ervan overtuigd dat we met de resultaten van dit project in staat zijn het klimaat- en energiebeleid van regionale en lokale overheden blijvend op een hoger plan te brengen.

CO2 Grenzeloos Neutraal In 2011 ging het project CO2 Grenzeloos Neutraal van start. Het eerste half jaar bestond uit het werven van gemeenten voor dit project. Zes gemeenten doen mee aan het project CO2 Grenzeloos Neutraal. Deze gemeenten willen aan de slag met de invulling van lokaal klimaatbeleid. De NMG gaat hen begeleiden bij de route om te komen tot een haalbaar klimaatbeleidsplan. Per gemeente wordt bepaald welke bijdrage de gemeente kan leveren in het behalen van de landelijke doelstellingen. Hierbij wordt rekening gehouden met de mogelijkheden en ambities van elke gemeente.

16


4.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 De positie van de NMG in het werkveld Klimaat en Energie is in 2011 verder verstevigd. In het Meerjarenbeleidsplan is hierin niet voorzien. Door de recente ontwikkelingen is de NMG een volwaardige gesprekspartner geworden in dit werkveld, waardoor nieuwe kansen zich aandienen en opgepakt worden. De NMG is aangesloten bij Energy Valley Top Club en is een goede gesprekspartner geworden van Energy Valley. Door deze positie is de NMG op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en projecten op het gebied van klimaat en energie en kan zij ook meedenken in ontwikkelingen en projecten. Het ondersteunen van lokale duurzame energie-initiatieven heeft ook een grote impuls gekregen. Middels de projecten Lokale Energie Voorwaarts! en We Generate is een groot deel van deze initiatieven in beeld gebracht en is gestart met de ondersteuning ervan. In 2011 is met het project Noordelijk Klimaat Perspectief de brede maatschappelijke discussie aangegaan met tal van organisaties, burgers, instellingen en overheden om te komen tot een breed gedragen pakket aan maatregelen om in het Noorden de landelijke doelstellingen te behalen. De doelstellingen uit het Meerjarenbeleidplan 2008-2011 zijn ruim gehaald. Er lopen tal van projecten die zijn gericht op bewustwording en draagvlakvergroting. De NMG heeft een grote bijdrage geleverd aan het behalen van het streefbeeld van 2030 voor Klimaat en Energie.

17


5. DUURZAME BEDRIJVIGHEID 5.1 Toetsing aan Werkplan 2011

Extern overleg De NMG heeft in 2011 een grote inzet gepleegd op het werkveld Duurzame Bedrijvigheid en haar positie daarin duidelijk versterkt. Dit heeft ertoe geleid dat steeds meer partijen contact met ons zoeken. Enerzijds om invulling te geven aan ambities rond maatschappelijk verantwoord ondernemen en vergroening van productieprocessen, anderzijds om inhoudelijke bijdragen te leveren, zoals aan het ontwikkelen van de Groene Havenvisie (Groningen Seaports) en de Ontwikkelingsvisie Eemsdelta (Provincie Groningen). Er is hierbij afstemming gepleegd met noordelijke natuur- en milieuorganisaties, onder andere in de Commissie Wadden Natuurlijk - werkgroep Eems-Dollard. Ook heeft de nodige afstemming plaatsgevonden met Natuur en Milieu en de Natuur en Milieufederaties omtrent actuele ontwikkelingen als bedrijfsvestigingen en juridische en wettelijke ontwikkelingen. Daarnaast vindt overleg plaats met lokale overheden (Provincie en gemeente), het georganiseerde bedrijfsleven en belangenorganisaties als Groningen Seaports en SBE. De NMG is onder andere gevraagd deelnemer te worden aan de projectgroep Eemsdelta Green. Mede hierdoor bleek dat de geplande uren niet toereikend waren.

Actualiteiten Veel tijd is besteed aan actuele ontwikkelingen in het Eemshavengebied en in Delfzijl. Door belanghebbenden, bedrijven en de diverse bevoegde gezagsorganen werd de mening van de NMG gevraagd over inhoudelijke en vergunningtechnische onderwerpen. Een paar voorbeelden uit 2011 zijn het bestemmingsplan Oosterhorn, ontwikkeling bedrijfsterrein ZuidOost-hoek (Eemshaven) en de milieuvergunningen van o.a. Ensartech, Heveskes, Bio Olie Nederland, AKZO en ESD. Ook de geurhinder vanuit het bedrijfsterrein Oosterhorn is een onderwerp dat het afgelopen jaar veel aandacht heeft gevraagd. Door de centrale positie van de NMG binnen de ontwikkelingen rond de Eemsdelta waren er veel verzoeken om overleg en adviesvragen op het gebied van vergunningverlening – meer dan voorzien. Er zijn hierdoor meer uren aan actualiteiten besteed dan begroot.

Ecologie en Economie in Balans In 2010 is de Provincie gestart met het project Ecologie en Economie in Balans (EEB). Als vertegenwoordiger van de natuur- en milieuorganisaties trad de NMG in overleg met andere belanghebbenden over de economische gebruiksruimte in de Eemsdelta en de beperkingen die de ecologische situatie in dat gebied stelt. Het project dient uiteindelijk uit te monden in een toetsingskader voor vergunningen waarmee de toekomstige inrichting en ontwikkeling van de Eemsdelta in belangrijke mate wordt bepaald. De bijdrage van de Natuur en Milieufederatie Groningen bestond uit een bijdrage aan twee werkgroepen (werkgroep Emissies en werkgroep Type Bedrijvigheid) en aan de provinciale organisatie bij het algehele proces. Er is hierbij ondersteuning geboden aan de provinciale projectleider en de desbetreffende afdeling van de Provincie Groningen. Het project EEB is in 2011 niet afgerond, maar loopt door in 2012. Hierdoor zijn niet alle geplande uren voor het project gedraaid en is een deel overgezet naar 2012. De uren die de NMG aan EEB besteedt, vallen niet onder de jaarlijkse Budgetsubsidie van de Provincie, maar worden gefinancierd uit een eenmalige projectsubsidie die is verkregen bij de start van het project in 2010. 18


E-pact In 2009 heeft de NMG de basis gelegd voor het E-pact. Met het starten van de samenwerking tussen zes natuur- en milieuorganisaties (Het Groninger Landschap, Natuur en Milieufederatie Groningen, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Stichting WAD en Waddenvereniging), Nuon, RWE en Groningen Seaports in 2010, hebben deze partijen zich ingespannen om de (industriële) ontwikkelingen in de Eemsdelta een zo duurzaam mogelijk karakter te geven en vast te leggen in een Eemsdelta-pact (E-pact). Dat dit geen gemakkelijk traject is geweest, blijkt uit het feit dat er meer tijd benodigd was en ook de planning niet is gehaald om in 2010 tot afronding van het E-pact te komen. In 2011 is het E-pact gestopt zonder dat voor alle onderwerpen de beoogde resultaten zijn behaald. Er is door alle partijen een verklaring ondertekend waarin de gelijkgezindheid onderstreept wordt, maar waarin ook aangegeven wordt op welke onderwerpen de standpunten verschillen. De uitwerking van een aantal van deze punten (zoals emissies) zal niet binnen het E-pactproject worden uitgewerkt, maar vindt plaats binnen het project Ecologie en Economie in Balans. Deze afronding heeft weinig tijd gekost. Het E-pact is een project waar geen provinciale uren aan worden besteed; het wordt gefinancierd door het bedrijfsleven.

Netwerk Milieu Eind 2010 is een start gemaakt met het Netwerk Milieu. Hiertoe is een eerste bijeenkomst georganiseerd met Lucas Reijnders als gastspreker over diverse grijs-milieuonderwerpen. Deze bijeenkomst werd goed bezocht en men gaf aan dat er behoefte is om het Netwerk steviger neer te zetten en structureel aandacht aan dit onderwerp te besteden. Wij zijn er echter niet in geslaagd om het Netwerk in 2011 verder vorm en inhoud te geven. Enerzijds kwam dit door grote drukte op andere projecten en door personele wisselingen. Anderzijds is het lastiger gebleken dan verwacht om organisaties uit onze achterban warm te krijgen voor grijs-milieuonderwerpen. Met een deel van onze achterban onderhielden wij namelijk sowieso op enkele actuele onderwerpen en projecten al intensief contact. Hierdoor kwamen extra initiatieven voor bijeenkomsten niet van de grond. In 2012 zijn daardoor minder uren besteed aan het Netwerk Milieu dan begroot. Er is besloten om voor 2012 een andere aanpak te kiezen om het netwerk vorm te geven.

Coördinatie Eemshaven Op het gebied van natuur, landschap en milieu in relatie tot de ontwikkeling van bedrijvigheid in de Eemsdelta werkt de NMG nauw samen met onder meer Waddenvereniging, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Het Groninger Landschap. De NMG vertegenwoordigt deze partijen in diverse overleggen, maar ook bij vergunningtrajecten. Deze samenwerking en coördinatie vergen veel tijd en energie, maar leiden wel tot het beoogde doel: eenheid van standpunten. De activiteiten rond dit dossier worden niet apart gesubsidieerd, maar zijn bekostigd door zoveel mogelijk uren uit andere beleidsvelden in te zetten en door een extra financiële bijdrage van de terreinbeheerders (Het Groninger Landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer). Gezien het grote aantal overleggen, de actualiteiten en de beïnvloedingsmomenten bleek het begrote aantal uren op dit dossier echter te laag. De inzet van de Natuur en Milieufederatie Groningen is in 2011 wel succesvol geweest en heeft er onder andere toe geleid dat er binnen projecten als Economische Ontwikkelingsvisie Eemsdelta en Ecologie en Economie in Balans voldoende aandacht is gekomen voor natuurherstel van het Eems-Dollardestuarium.

19


Hennepveld

Hennep to House In 2011 is de NMG in samenwerking met de Natuur en Milieufederatie Drenthe verder gegaan met de publiciteit rond het project Hennep to House en de mogelijkheden van hennepisolatie. Daarnaast is actief geworven voor proefprojecten waarin hennepisolatiematten worden toegepast. Er zijn gesprekken geweest met diverse partijen zoals BAM, Bureau Meerstad, de gemeenten Hoogezand-Sappemeer en Slochteren, maar die hebben niet geleid tot concrete voorbeeldlocaties. De voornaamste reden daarvoor is dat er, om het materiaal toe te passen, eerst een innovatieslag moet worden gemaakt. Mogelijk volgen uit die innovatieslag andere toepassingen en een ander productieproces. Eind 2011 is een innovatieonderzoek gestart. In het voorjaar van 2012 moeten de resultaten van dat onderzoek duidelijk zijn.

Cradle to Cradle in het Zuidelijk Westerkwartier De verschillende Cradle to Cradle-projecten van De Natuur en Milieufederaties en de Provincie Groningen waren al in 2009 samengevoegd tot één project. In het Groninger Zuidelijk Westerkwartier is gekeken naar de mogelijkheden om C2C-principes toe te passen in de agrarische sector. Bij vier veehouderijen zijn de kringlopen onderzocht door een stagiair, onder begeleiding van een externe deskundige. Als veelbelovende sporen zijn compostering (bodemverbetering) en het sluiten van kringlopen op regionale schaal geïdentificeerd. Het project is begin 2011 afgerond.

Cradle to Cradle landelijke projectleiding De NMG leverde de projectleider voor het landelijke project van De Natuur en Milieufederaties Cradle to Cradle in Praktijk, waarvoor wij ook een deel van de invulling deden (zie Cradle to Cradle in het Zuidelijk Westerkwartier). Het project is landelijk succesvol afgerond. Er is een fraai vormgegeven magazine uitgebracht met daarin de resultaten. Het project is gepresenteerd in Berlijn op een tentoonstelling over C2C in Nederland. Er zijn goede contacten gelegd met verschillende organisaties die zich bezighouden met C2C, waaronder EPEA, de grondlegger van C2C. 20


Een Groene Start In 2011 is de NMG in samenwerking met het Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling (CMO) gestart met het tweejarige project Een Groene Start. Doel van dit project is om een ‘good practice’ te ontwikkelen voor alle kinderopvangorganisaties die aan dit project meedoen, gericht op duurzaam ondernemen in de kinderopvang. In totaal hebben 10 kinderdagopvangorganisaties een basis gelegd voor een blijvend duurzaam beleid, onder andere met behulp van een energiescan en persoonlijke begeleiding. In 2011 vond een startbijeenkomst plaats en in de loop van het jaar zijn er 3 themabijeenkomsten georganiseerd. Het project sluit in juni 2012 af met een slotbijeenkomst waarin een handreiking en een stappenplan worden aangeboden aan de kinderopvangsector.

5.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 In 2011 zijn flinke stappen vooruitgezet op het beleidsterrein Duurzame Bedrijvigheid. Het verbeteren van de samenwerking met collega-organisaties heeft net als in 2010 meer vorm gekregen onder het motto: ‘hou de lijntjes kort en de rijen gesloten’. De coördinatie rond de Eemsdelta heeft veel tijd gekost, maar heeft ook haar vruchten afgeworpen. Niet alleen de Natuur en Milieufederatie Groningen heeft hierdoor een sterkere positie verkregen, maar ook de natuur- en milieubeweging als geheel. Het voordeel voor overheden en bedrijven is dat men nu te maken heeft met één vertegenwoordiger van de vele regionale gesprekspartners op het gebied van landschap, natuur en milieu. Dit leidt tot constructief en effectief overleg. Een van de resultaten daarvan is dat overheden en bedrijfsleven meer oog krijgen voor de impact van toenemende bedrijvigheid op landschap, natuur en milieu in Groningen, en voor de mogelijkheden om die te verminderen. De Natuur en Milieufederatie Groningen heeft in 2011 haar energie gericht op het maken van evenwichtige afspraken met winst voor alle partijen, in plaats van op een weinig constructieve dialoog via de Raad van State. Dit sluit aan bij de nieuwe koers van de NMG, waarbij gezocht wordt naar mogelijkheden voor toekomstige industriële ontwikkeling die hand in hand gaan met ecologisch herstel in de Eemsdelta. Er is met veel verschillende partijen intensief samengewerkt in het project Economie en Ecologie in Balans. De NMG heeft op het gebied van Duurzame Bedrijvigheid in het afgelopen jaar grote resultaten bereikt. Hiermee wordt verder gegaan dan het in het Meerjarenbeleidsplan geformuleerde ambitieniveau. In die zin is het goed te verantwoorden dat meer uren zijn ingezet op dit beleidsterrein dan in het Meerjarenbeleidsplan was voorzien. Een herijking van deze urenbesteding op het gebied van duurzame bedrijvigheid in het nieuwe Meerjarenbeleidsplan (2012-2015) heeft daarom ook plaatsgevonden.

21


6. COMMUNICATIE EN NETWERKEN 6.1 Toetsing aan Werkplan 2011

Netwerkversterking en -ondersteuning Bij de Natuur en Milieufederatie Groningen zijn eind 2011 50 organisaties, die actief zijn op het gebied van natuur, milieu en landschap, aangesloten. In 2011 hebben Domies Toen en Delfzijl, lekker leven aan zee??? zich aangesloten. In gesprekken met organisaties en georganiseerde burgers, bekijken we altijd de mogelijkheid tot aansluiting. Kennismaking met nieuwe groepen kan in 2012 leiden tot nieuwe aansluitingen. Naast de samenwerking met aangesloten organisaties, de terreinbeherende organisaties en de andere natuur- en milieufederaties zoekt de NMG ook actief de samenwerking en het overleg met overheden, bedrijven en kennisinstellingen. Deze samenwerking is in 2011 verder geïntensiveerd en daarnaast heeft de NMG verder geïnvesteerd in de uitbreiding van haar netwerk. Het verkennen en tot stand brengen van nieuwe samenwerkingsverbanden is van groot belang voor een grotere effectiviteit van het werk van de NMG. In juni 2011 was de NMG een van de ondertekenaars van het convenant van de Energy Valley Top Club. De Energy Valley Top Club is een initiatief van BAM, Gasunie, GasTerra, Imtech, Essent, Energy Valley en FC Groningen. De gemeente en Provincie Groningen zijn supporter van de Top Club. Hoofddoel is nieuwe ontwikkelingen in de energiewereld onder de aandacht te brengen van de samenleving. Vanuit de samenwerking met de Energy Valley Top Club kan de NMG een belangrijke rol spelen bij het informeren en betrekken van een breder publiek bij de energietransitie. De contacten met de partners bieden de NMG ook de mogelijkheid om als een spin in het web de samenwerking op dit onderwerp tussen bedrijfsleven, overheid, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties verder te stimuleren. In het kader van het project Lokale Energie Voorwaarts! hebben de NMG en Grunneger Power in november een intentieverklaring ondertekend, waarin beide partijen afspreken samen te werken op het gebied van lokale duurzame energiecoöperaties. Lokale duurzame decentrale opwekking van energie sluit aan bij de doelstellingen van de NMG en draagt bij aan de noodzakelijke energietransitie. Grunneger Power deelt haar kennis en ervaringen met andere initiatiefnemers van lokale duurzame energieopwekking in de provincie Groningen. De NMG ondersteunt Grunneger Power daar waar nodig, onder andere op het gebied van communicatie. In de stad Groningen hebben we het afgelopen jaar de banden aangehaald met de Groene Groepen door de organisatie van een excursie en een netwerkborrel. Het symposium Samen investeren in de EemsDollard dat de NMG op 1 december organiseerde, is druk bezocht door Statenleden, overheden, bedrijfsleven en andere geïnteresseerden vanuit Nederland en Duitsland. De Netwerken Ruimtelijke Ordening en Milieukwaliteit zijn bij de relevante beleidsterreinen besproken. In 2011 was 100 uur provinciale budgetsubsidie beschikbaar voor netwerkversterking en –ondersteuning. Het aantal gerealiseerde uren bedraagt 157. Een verklaring hiervoor is dat aan het begin van het jaar de hoeveelheid aan netwerkkansen nog niet te overzien was.

22


Burgerparticipatie/Nieuwe Binding De hoofddoelstelling van het landelijke project Nieuwe Binding is het betrekken van meer burgers bij het werk van de natuur- en milieufederaties. Bij de publieksactiviteiten en –projecten hebben we burgers actief geïnformeerd over onze doelstellingen en hen actief benaderd om mee te denken en mee te doen. In 2011 hebben 129 mensen zich aangemeld voor de nieuwsbrief en heeft de Groene Peiler er 79 nieuwe panelleden bij gekregen. Daarnaast organiseerde de NMG projecten zoals Nacht van de Nacht, Groningen Eetbare Stad en Lokale Energie Voorwaarts!, die specifiek gericht zijn op de participatie van burgers. De nieuwe digitale database, bedoeld om burgers en organisaties aan de NMG te binden, is helaas nog steeds work in progress. Deze vertraging komt deels voort uit het ontbreken van de noodzakelijke overeenstemming tussen de 12 natuur- en milieufederaties om tot een gezamenlijk nieuw systeem te komen en deels door de complexiteit rondom het opzetten van een dergelijk systeem. Eind 2011 is een keuze gemaakt voor een leverancier, waarmee in 2012 het nieuwe systeem zal worden geïmplementeerd. Vanwege het nog niet functioneren van de database is het beleidsplan Nieuwe Binding nog niet verder uitgewerkt. Voor het project Noordelijk Klimaat Perspectief, dat de NMG samen met de Natuur en Milieufederatie Drenthe heeft uitgevoerd, is een grote klimaatenquête uitgezet via het Dagblad van het Noorden en via het online panel de Groene Peiler. En is een openbaar debat georganiseerd om alle geïnteresseerde burgers de mogelijkheid te geven zijn/haar mening te geven over de koers van het klimaat- en energiebeleid.

Communicatie algemeen Via de website www.nmfgroningen.nl, nieuwsbrieven, persberichten en opinieartikelen informeert de NMG inwoners van de provincie Groningen over haar activiteiten en standpunten. Vanaf 2011 maakt de NMG ook gebruik van sociale media om nieuwe doelgroepen aan te spreken. Voor het project In gesprek met de Eems-Dollard is een Facebookpagina gelanceerd en sinds juli is de Twitteraccount @NMFGroningen actief, die binnen enkele maanden al 130 volgers had. We zijn van mening dat we met deze combinatie van mediakanalen een goede mediamix hebben, waardoor we een groter publiek en nieuwe doelgroepen kunnen en weten te bereiken. In 2011 stonden de ontwikkelingen rondom de Eemshaven, en de kolencentrale in het bijzonder, volop in de politieke en publicitaire belangstelling. De NMG heeft vanaf het begin, samen met de Waddenvereniging, Het Groninger Landschap en Natuurmonumenten, geprotesteerd tegen de komst van de kolencentrale. In de publiciteit hebben we grotendeels gezamenlijk opgetrokken. Daarnaast wisten de lokale, maar ook de nationale media, de NMG op dit onderwerp goed te vinden. Dit heeft zich de rest van het jaar doorgezet. Ook zijn er diverse opinieartikelen van de NMG in het Dagblad van het Noorden gepubliceerd, die soms aanleiding waren voor een interview. Op deze manier heeft de NMG het podium om haar standpunten naar voren te brengen, vergroot en kunnen meer mensen kennis maken met het werk van de NMG. Naast de ontwikkelingen in de Eemshaven vroegen de thema’s ‘Natuurakkoord’ en ‘Wet natuur’ ook veel communicatieve aandacht van de NMG. Beide onderwerpen raken aan de kern van de doelstelling van de organisatie, waardoor de NMG regelmatig moest inspringen op nieuwe actuele ontwikkelingen. In 2011 was 400 uur provinciale budgetsubsidie beschikbaar voor communicatie algemeen. Het aantal gerealiseerde uren bedraagt 531 uren. Een verklaring hiervoor ligt in het aantal actuele situaties en ontwikkelingen dat niet voorzien was aan het begin van het jaar.

23


Digitale Nieuwsbrief en website Er is in 2011 zesmaal een digitale nieuwsbrief verstuurd. Doelstelling was om dit tien maal te doen, maar door langdurige ziekte op de afdeling communicatie hebben we deze doelstelling niet geheel kunnen realiseren. De website is een van de belangrijkste eigen communicatiekanalen. De website is in 2010 vernieuwd. In 2011 is verder gewerkt aan dossiervorming op de website en is de vindbaarheid van artikelen verbeterd. Ruim 26.000 mensen hebben het afgelopen jaar de website bezocht. Van de 75 uren provinciale budgetsubsidie voor de digitale nieuwsbrief zijn er 41 uren besteed.

Groene Peiler De Groene Peiler is het online panel van de Natuur en Milieufederatie Groningen. Met het panel peilen we welke kansen en bedreigingen inwoners zien op het gebied van natuur, landschap, milieu, klimaat en energie in de provincie Groningen. De Groene Peiler is onderdeel van Nieuwe Binding. Het afgelopen jaar zijn de panelleden tweemaal bevraagd: voor het project Noordelijk Klimaat Perspectief en in het kader van de Nacht van de Nacht. Voor het project Noordelijk Klimaat Perspectief, dat de NMG samen met de Natuur en Milieufederatie Drenthe heeft uitgevoerd, is daarnaast een grote klimaatenquête uitgezet via het Dagblad van het Noorden. Deze enquête leverde een goede respons op: 1230 mensen vulden de enquête via het Dagblad in (en 386 panelleden vulden de Groene Peiler in). Uit de resultaten blijkt dat de noorderlingen zeer betrokken zijn bij de klimaatproblematiek. Ruim 90% van de panelleden van de Groene Peiler stoort zich regelmatig aan reclameverlichting die ’s nachts aan staat. Ook de lampen waarmee tot diep in de nacht bedrijfsgebouwen worden uitgelicht mogen volgens het panel eerder worden uitgezet. Hiermee zouden de nachten weer donkerder kunnen worden. Meer dan 80% van de panelleden vindt dat een belangrijk doel. Deze conclusies kunnen worden getrokken op basis van een onderzoek naar de beleving van lichthinder dat in de eerste twee weken van oktober 2011 is uitgevoerd. Het onderzoek vond plaats onder de bijna 6000 panelleden (landelijk) van de Groene Peiler. 35% van de panelleden (1937 mensen) vulde de online enquête in. De doelstelling was om vier keer een Groene Peiler uit te zetten, maar door langdurige ziekte op de afdeling communicatie hebben we deze doelstelling niet kunnen realiseren.

24


6.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 De NMG is belangenbehartiger van natuur, milieu en landschap en probeert die belangen soms met en soms namens de 50 aangesloten organisaties zo goed mogelijk te behartigen. Deze groepen hebben in meer of mindere mate deelgenomen aan samenwerkingsactiviteiten met de NMG. De NMG is, veelal namens andere natuur- en milieuorganisaties, gesprekspartner voor overheid en bedrijfsleven bij de ontwikkelingen in de Eemshaven. Met de groep Delfzijl, lekker leven aan zee??? is veelvuldig contact geweest rondom de ontwikkelingen op het Chemiepark Delfzijl. Een ander voorbeeld van samenwerking met een aangesloten organisatie betrof het behoud van karakteristieke landschapselementen in het Zuidelijk Westerkwartier, samen met de Stichting Milieubeheer Zuidelijk Westerkwartier. Daarnaast is fors geïnvesteerd in de uitbreiding van het netwerk van de NMG, waardoor nieuwe samenwerkingsverbanden zijn gesmeed en ontstaan. Om dit netwerk goed in stand te houden, te ondersteunen en uit te breiden zal de komende jaren veel aandacht vergen. Met het project Nieuwe Binding ligt een grotere betrokkenheid en invloed van aan de NMG verbonden organisaties en individuen binnen bereik. Door aan te kunnen geven hoeveel organisaties en individuen zich achter haar standpunten scharen, zal de NMG in de toekomst krachtiger kunnen lobbyen. In het Meerjarenbeleidsplan hebben we de doelstelling geformuleerd om aan het eind van de periode 625 Groene Peilerleden te hebben. Dit aantal hebben we door ziekte niet gehaald, maar door actieve werving zijn in 2011 wel 79 nieuwe panelleden geworven, waarmee het totaal aantal deelnemers op 411 kwam. Zij zijn het afgelopen jaar tweemaal bevraagd. In communicatief opzicht zijn goede stappen gezet: de website is verder verbeterd, er zijn 129 nieuwsbrieflezers bijgekomen en met de inzet van Facebook en Twitter worden nieuwe doelgroepen bereikt. Met name de centrale en onmisbare rol die de NMG speelde (en speelt) in de ontwikkelingen rond de Eemshaven en Delfzijl leidde ertoe dat beleidsmakers en media de NMG steeds beter wisten te vinden en als een factor van belang beschouwen in de maatschappelijke meningsvorming.

25


7. ALGEMEEN

7.1 Toetsing aan Werkplan 2011

Projectontwikkeling en -begeleiding In 2011 is 532 uur besteed aan projectontwikkeling en –begeleiding, waar 400 uur waren begroot. In 2011 zijn een aantal grote en zeer complexe projecten tot uitvoering gebracht en werd meer tijd besteed aan het begeleiden, plannen en coördineren van projectactiviteiten. Daarnaast is een zestal projecten ontwikkeld voor de gemeente Groningen, een tweetal voor de Provincie Groningen, één project voor de Energy Valley Top Club, één voor Regiopark en er werd bijgedragen aan projectontwikkeling voor het samenwerkingsverband De Natuur en Milieufederaties.

Juridische ondersteuning In 2011 zijn meer personeelsuren (111) aan juridisch advies besteed dan voorzien (60). Deze uren zijn voornamelijk ingevuld door het beantwoorden van vragen van aangesloten organisaties, het begeleiden van externe juridische procedures en juridische activiteiten in het kader van de bescherming van karakteristieke landschapselementen, en de vergunningverlening voor intensieve veehouderij. Daarnaast was in 2011 een bedrag begroot van € 10.000 voor kosten van juridische procedures. Dit budget is in 2011 niet aangesproken. Per saldo is het aandeel juridische ondersteuning in het totaal aan activiteiten slechts 1% en kleiner dan begroot. Vanzelfsprekend zijn de uren juridische ondersteuning en de reservering voor juridische kosten bekostigd vanuit de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij.

7.2 Toetsing aan Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 De Natuur en Milieufederatie Groningen streeft naar een verhouding tussen meerjarige subsidies en projectsubsidies van 2 : 1, omdat een te grote afhankelijkheid van incidentele subsidies ten koste gaat van de stabiliteit van de organisatie. In 2011 was het aandeel projectsubsidies echter veel hoger dan die verhouding: 51% incidenteel tegenover 49% structureel. Dat is een zorgelijke ontwikkeling, waarvoor we willen proberen in het nieuwe meerjarenbeleidsplan 2012-2015 oplossingen te formuleren. Wederom is het aantal juridische activiteiten op het totaal aan activiteiten gering. De doelstelling is dat de NMG door een vroege en positieve betrokkenheid bij beleidsprocessen steeds minder juridische activiteiten zal hoeven te ontplooien om de belangen van natuur, landschap en milieu in het provinciaal beleid te waarborgen. Met een aandeel van nog geen 2% in het totaal aan activiteiten is het evenwel de vraag of er niet een kritische grens wordt overschreden. De ‘luis in de pels’-functie is tenslotte specifiek benoemd is als een van de taakstellingen van de NMG waarop subsidietoekenning heeft plaatsgevonden.

26


8. ONTWIKKELING ORGANISATIE

8.1 Personeel

Samenstelling personeelsbestand Per 31 december 2011 waren in totaal 15 personen in verschillende dienstverbanden werkzaam bij de Natuur en Milieufederatie Groningen (NMG): dienstverband vast tijdelijk totaal

aantal personen 10 5 15

vrouwen

mannen

3 4 7

7 1 8

totaal aantal fte's 8,28 3,54 11,82

gemiddelde fte / persoon 0,83 0,71 0,79

soorten dienstverband 16 14 12 10

vaste fte's

8

tijdelijke fte's

6

totaal fte's

4 2 0 '06

'07

'08

'09

'10

'11

De leeftijdsopbouw van het personeelsbestand zag er per 31 december 2011 als volgt uit: leeftijdsopbouw 21 t/m 30 jaar 31 t/m 40 jaar 41 t/m 50 jaar 51 t/m 60 jaar 61 t/m 65 jaar gemiddelde leeftijd

vrouwen 2 4 1 0 0 34

mannen 0 2 2 4 0 47,9

totaal 2 6 3 4 0 41,4

Uit de vergelijking van bovenstaande gegevens met die van het voorgaande jaar blijkt dat het aantal medewerkers met 3 is afgenomen en dat de gemiddelde leeftijd 1,7 jaar lager is. 27


leeftijdsopbouw m/v 60 50 40

vrouwen

30

mannen totaal

20 10 0 '06

'07

'08

'09

'10

'11

Door het omzetten van een tijdelijk in een vast contract steeg het aantal dienstverbanden voor onbepaalde tijd van 9 naar 10. Het aantal medewerkers met een tijdelijk dienstverband daalde van 9 naar 5 door het omzetten van een tijdelijk dienstverband in een vast dienstverband, het vertrek van 4 medewerkers met een tijdelijk contract en het indienst nemen van een medewerker met een tijdelijk contract. Door pensionering kwam er een eind aan de maatschappelijk gesubsidieerde baan.

Ziekteverzuim De organisatie had in 2011 door verzuim gedurende bijna het hele jaar van 1 medewerker en door 2 langdurige verzuimgevallen een hoger ziekteverzuim dan in het voorgaande jaar: 9,7% (2010: 8,3%). Zonder de langdurige verzuimgevallen zou het verzuimpercentage ongeveer 5% zijn. verzuimpercentages 12 10 8 6 4 2 0 2003

2004

2005

2006

2007

28

2008

2009

2010

2011


8.2 Financiën

Financieringsopbouw Het aantal subsidiegevers dat op basis van een meerjarenafspraak jaarlijks een bedrag aan de NMG ter beschikking stelt, bleef ook in 2011 gelijk: 6. Hiervan ging slechts 1 budget licht omhoog: de Provinciale Budgetsubsidie steeg met € 4.500. De basisbijdragen van Staatsbosbeheer en Het Groninger Landschap bleven hetzelfde als in 2010, evenals het basisbudget van de Gemeente Groningen. Daarnaast daalde de basisbijdrage van Natuurmonumenten met € 3.250 (van € 15.750 naar € 12.500) en het vrij besteedbare bedrag van de Nationale Postcode Loterij met € 3.000 (van € 123.000 naar € 120.000). In totaal nam het meerjarige subsidiebedrag in 2011 af met € 1.750 ten opzichte van 2010. Het meerjarige subsidiebudget was in 2011 (en ter vergelijking in de jaren 2005 t/m 2010) als volgt opgebouwd:

Subsidiegever Prov. Groningen Gem. Groningen NPL (vrij) Natuurmon. SBB Gron.Landschap Totaal

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

260.800 24.000 86.400 10.000 5.000

263.900 12.000 133.540 10.000 5.000 3.000 427.440

269.000 12.000 133.540 14.000 10.000 6.000 444.540

276.400 12.500 136.259 14.000 10.000 6.000 455.159

295.500 12.500 140.700 15.405 10.815 6.555 481.475

299.600 12.500 123.000 15.750 11.000 6.700 468.550

304.100 12.500 120.000 12.500 11.000 6.700 466.800

386.200

29


500000 450000 400000 350000

Provincie 300000

Gemeente NPL

250000

Natuurmon. SBB

200000

HGL 150000

Totaal

100000 50000 0 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Het meerjarige budget werd in 2011 aangevuld met een groot aantal projectsubsidies. In totaal werd voor € 517.391 aan projectsubsidies besteed. Subsidiebronnen waren: De Natuur en Milieufederaties (NMF), Ministerie van EL&I, Provincie Groningen, Gemeente Groningen, de Europese Unie, SMOM, LTO Noord, Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO), Waterschap Hunze en Aa’s, Nuon Duurzaamheidsfonds en terreinbeherende organisaties.

In de jaren 2005 t/m 2011 werden de volgende projectbudgetten besteed: 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Projectsubsidie NMF

32.162

70.076

82.678

94.573

80.454

58.800

77.706

Projectsubsidie overheden

65.763

150.806

80.203

161.190

119.243

175.961

396.028

Projectsubsidie overig

36.143

21.220

28.452

7.660

20.400

140.278

43.657

134.068

242.102

191.333

263.423

220.097

375.039

517.391

Totaal

De verdeling tussen meerjarige subsidies enerzijds en projectsubsidies anderzijds ziet er over de jaren 2005 t/m 2011 als volgt uit: 30


1000000 900000 800000 700000 600000

meerj.subs. 500000

proj.subs. totaal

400000 300000 200000 100000 0 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

In de loop der jaren heeft de NMG getracht haar financiële basis te verbreden. Onderstaande grafiek laat in een oogopslag zien hoe het aandeel overige subsidies zich de afgelopen 10 jaar heeft ontwikkeld in verhouding tot de Provinciale Budgetsubsidie: 700000 600000 500000 400000 provinciale subsidie overige subsidies

300000 200000 100000 0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Juridische ondersteuning Naast € 10.767 voor personeelskosten (111 uur à € 97) is € 10.502 besteed aan juridische ondersteuning. Ontvangen i.v.m. restitutie procedurekosten is € 12.274 en van samenwerkingspartners € 7.363 i.v.m. doorberekende kosten. Per saldo is derhalve in 2011 slechts € 1.632 uitgegeven aan juridische 31


ondersteuning. Dit bedrag werd gedekt door het geld dat de NMG ontving van de Nationale Postcode Loterij.

Financiële afsluiting van het jaar In 2011 werd voor de negende keer de jaarrekening opgesteld conform de eisen van het CBF. De Balans, de Staat van Baten en Lasten, en de Grondslagen uit de jaarrekening 2011 zijn in dit hoofdstuk integraal opgenomen (zie § 8.5, § 8.6 en § 8.7). Tevens is een controleverklaring opgenomen met betrekking tot de juistheid van de financiële gegevens in dit evaluatieve jaarverslag (Bijlage 3). Voor een toelichting op de bedragen in de Balans en de Staat van Baten en Lasten verwijzen we naar de jaarrekening 2011 van de NMG. De in 2011 gerealiseerde baten en lasten wijken soms enigszins af van de begroting. Dit komt doordat zich na de laatste begrotingswijziging altijd nog weer nieuwe ontwikkelingen voordoen, met name op het terrein van de projectsubsidies. Het jaar 2011 is afgesloten met een positief resultaat van € 36.216. Dit resultaat is toegevoegd aan de reserves.

Eigen vermogen In vergelijking met 31 december 2010 is het vrij besteedbare vermogen dat is vastgelegd in de Continuïteitsreserve ultimo 2011 toegenomen met € 39.357. Door het Bestuur is bepaald dat de NMG streeft naar een reserve van ± 20% van de jaarinkomsten – deze dient als buffer voor het opvangen van tegenvallers en als achtergronddekking bij risicovolle beslissingen. Bij het huidig jaarinkomen van ca. € 992.000 komt het gewenste 20%-niveau neer op een bedrag van € 198.400; met een Continuïteitsreserve van € 137.194 wordt dit niveau in 2011 niet gehaald. De NMG kent geen beleggingsbeleid. Het eigen vermogen is ondergebracht op een spaarrekening waaraan geen vermogensrisico’s zijn verbonden.

Vooruitblik 2012 en verder In december 2011 werd het nieuwe Meerjarenbeleidsplan voor de periode 2012-2015 goedgekeurd door Provinciale Staten van Groningen. In dit nieuwe Meerjarenbeleidsplan richt de NMG zich nog nadrukkelijker op haar rol als spreekbuis en vertegenwoordiger van natuur-, landschaps-, en milieuorganisaties in de provincie Groningen. In verband daarmee zal de komende jaren geïnvesteerd worden in communicatie en netwerken, met als doel het activeren en vernieuwen van het omvangrijke netwerk van de NMG. Ook is er veel aandacht voor het verbeteren van de impact van activiteiten van de NMG. Er zijn scherpere keuzes gemaakt voor de inzet van menskracht op een beperkter aantal doelstellingen in de werkvelden Groene Ruimte, Duurzame Bedrijvigheid en Klimaat en Energie. Het is daarbij de bedoeling dat de doelstellingen meerjarig worden vastgehouden en de activiteiten minder dan voorheen gericht zijn op het reageren op actuele ontwikkelingen. Verder is vastgelegd dat de door de NMG uit te voeren projecten in lijn liggen met de beleidsmatige doelstellingen. De hoogte van de structurele (meerjarige) subsidies en de verhouding tussen structurele subsidies en projectsubsidies is daarbij een punt van zorg. Er is de afgelopen jaren sprake van een enorme toename 32


van het beroep dat de Provincie en de aangesloten organisaties doen op de inzet van de NMG. Dit zorgt ervoor dat de uren die besteed zijn op basis van structurele subsidies (met name de budgetsubsidie van de Provincie Groningen) voor het derde achtereenvolgende jaar flink zijn overschreden. Dat is alleen financierbaar als het structurele budget kan worden aangevuld met de opbrengst van projectsubsidies. Met het vervallen van cofinancieringsmogelijkheden (door het opheffen van een groot aantal subsidieregelingen, bezuinigingen op programmabudgetten en de verminderde mogelijkheden van particuliere fondsen) is het vrijwel niet meer mogelijk projecten rendabel uit te voeren, laat staan dat deze een bijdrage kunnen leveren aan een gezonde bedrijfsvoering. De verwachting is dan ook dat de NMG vaker zal besluiten projecten en taken vanwege financiële redenen niet op zich te nemen. Voor 2012 en daarna betekent de korting van 25% op de budgetsubsidie van de Provincie Groningen dat de verhouding tussen structurele subsidie en incidentele subsidie nog verder uit balans raakt. De NMG heeft in verband daarmee besloten zichzelf te beperken in het aantal werkvelden waarop we actief zijn en besloten de structurele omvang van het personeelsbestand terug te brengen. De begroting voor het jaar 2012 is weergegeven in § 8.8.

8.3 Interne organisatie In november 2010 zijn de statuten van de Natuur en Milieufederatie Groningen gewijzigd. Redenen hiervoor waren met name het verduidelijken van de functie en de samenstelling van de Raad van Toezicht (voorheen Raad van Toezicht en Advies), de wens om de aangesloten organisaties meer te betrekken bij prioriteitstelling en vaststelling van standpunten, de wens om tot een duidelijker profiel te komen als organisatie die ondersteunend en dienstverlenend opereert ten behoeve van de aangesloten organisaties, en de invoering van CBF-eisen. Gedurende 2011 is veel energie gestoken in het aanpassen van de feitelijke bestuurlijke structuur aan de nieuwe statuten. Er zijn stappen gezet om de betrokkenheid van aangesloten organisaties in de Raad van Toezicht te verstevigen, maar er zijn de komende jaren ook nog een aantal stappen nodig. Het CBF toetst elke drie jaar uitgebreid of een organisatie nog aan alle vereisten voor het CBF-Keur voldoet. De NMG is in 2010 uitgebreid getoetst door het CBF, voldeed aan alle vereisten en is derhalve ook in 2011 Keurmerkhouder. De NMG is als belangenbehartigende organisatie kwalitatief erg afhankelijk van de deskundigheid en het netwerk van haar medewerkers. De NMG heeft er daarom belang bij medewerkers voor langere tijd aan zich te binden. Sinds begin 2008 is er echter sprake van veel beweging in het personeelsbestand, waardoor bovengemiddeld moest worden geïnvesteerd in inwerken, teamvorming, kennisopbouw, netwerkopbouw en interne communicatie. Ook in 2011 is sprake geweest van een behoorlijk aantal wijzigingen in het personeelsbestand. Redenen hiervoor waren dat in 2010 werknemers zijn aangenomen op tijdelijke projecten die tot extra werkaanbod hebben geleid en anderzijds het feit dat hogere eisen worden gesteld dan in het verleden aan medewerkers door complexere werkzaamheden met een sterke beleidsmatige component. Dit heeft er toe geleid dat in 2011 3 nieuwe medewerkers zijn aangenomen en 6 medewerkers de organisatie hebben verlaten. Tegelijkertijd heeft de NMG de afgelopen jaren een kwaliteitsslag gemaakt, waarbij veel wordt gevraagd van de persoonlijke vaardigheden van medewerkers. De organisatorische koers is gericht op het rechtstreeks vertegenwoordigen van aangesloten organisaties in grootschalige, actuele beleidsprocessen op provinciaal niveau. Hierbij komt meer nadruk te liggen op strategische en tactische capaciteiten, communicatieve vaardigheden, proactiviteit en onderhandelingsvaardigheid, en minder op het routinematig handelen vanuit een zekere kennisbasis. Om daarin te voorzien is bij de werving van nieuwe medewerkers geprobeerd gerichte werkervaring op het vereiste niveau in huis te halen en wordt bij de beoordeling en 33


begeleiding van medewerkers meer nadruk gelegd op de vereiste persoonlijke vaardigheden. De in 2009 ingezette professionalisering van de projectorganisatie is in 2011 helaas niet verder uitgebouwd. In 2011 kwam de nadruk in het projectmanagement minder te liggen op projectacquisitie en meer op het aansturen van uitvoering binnen het beschikbare budget. Hierbij is gebleken dat het projectmanagement gepaard moet gaan met een stevige inhoudelijke basis en kennis van de bedrijfsorganisatorische situatie bij de NMG. In de loop van 2011 is daarom de ingezette koers om het projectmanagement grotendeels los te maken van de directiefunctie, weer teruggedraaid. Voor 2011 kan worden geconstateerd dat de resultaten van uitgevoerde projecten in het algemeen uitzonderlijk goed te noemen zijn, maar dat tegelijkertijd een aantal projecten tegen te geringe subsidiebijdragen aangenomen zijn met een uiterst ambitieuze resultaatverplichting. Concretisering en bijstelling van werkzaamheden binnen een beperkt urenbudget heeft in 2011 veel van de interne organisatie gevraagd. Ondanks deze obstakels staat als een paal boven water dat de NMG in 2011 in alle opzichten gegroeid is – en dat tegen de trend in. Het budget is toegenomen, het netwerk uitgebreid en de positie van de NMG als spreekbuis voor natuur, landschap en milieu versterkt, zowel bij bestuurders en bedrijfsleven als in de media. Daarbij past de constatering dat het NMG-team een groot aantal kwaliteiten in zich draagt en met buitengewone inzet werkt aan de doelstellingen van de NMG.

8.4 Vrijwilligersbeleid De Natuur en Milieufederatie Groningen (NMG) waardeert de inzet en betrokkenheid van vrijwilligers. Naast de aangesloten organisaties zijn in Groningen veel andere vrijwilligers en organisaties actief op het gebied van natuur en milieu. Ook met hen werkt de NMG samen. Het gaat hier bijvoorbeeld om vertegenwoordigers in landinrichtingscommissies, ‘groene’ waterschapsbestuurders, niet-aangesloten natuur- en milieuorganisaties, tijdelijke one-issuegroepen, en individuele burgers en bestuurders. De NMG zet zich in om ook dit netwerk te ondersteunen en uit te breiden. Daarnaast maakt de NMG voor werkzaamheden op kantoor op ad-hocbasis incidenteel gebruik van vrijwilligers die daarvoor een vrijwilligersvergoeding en/of een onkostenvergoeding krijgen. Deze vrijwilligers werken onder begeleiding van een vaste begeleider en vallen onder de aansprakelijkheidsverzekering die voor alle kantoormedewerkers geldt. De NMG streeft ernaar de betrokkenheid van vrijwilligers in stand te houden en waar mogelijk te vergroten met inachtneming van het vastgestelde beleid en op voorwaarde dat de onafhankelijke positie van de NMG gewaarborgd blijft.

34


8.5 Balans per 31 december 2011

Activa

31 december 2011

€

€

31 december 2010

€

€

Vaste activa Materiële vaste activa in het kader van de doelstelling

9.624

12.765

Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa Debiteuren Overige vorderingen en overlopende activa

258.176 106.753

Liquide middelen

Passiva

364.929

276.329

113.419

234.422

487.972

523.516

31 december 2011

€ Reserves en fondsen Reserves Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Overige reserves

219.714 56.615

€

137.194 60.000 9.624

31 december 2010

€

97.836 60.000 12.765 206.818

Kortlopende schulden Crediteuren Nog te besteden subsidies Belastingen en premies sociale verzekeringen en pensioenen Overige schulden en overlopende passiva

170.601

51.875 141.398

58.964 200.557

22.606 65.275

21.636 71.758

35

€

281.154

352.914

487.972

523.516


8.6 Staat van baten en lasten over 2011 Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

€

€

€

0

0

0

Baten uit acties van derden

242.907

235.485

230.250

Subsidies van overheden

712.628

798.553

488.061

Overige baten

36.853

22.218

137.046

Totaal baten

992.387

1.056.256

855.357

262.114

246.730

184.503

90.588

129.097

176.890

Klimaat en energie

314.214

421.194

139.933

Duurzame bedrijvigheid

166.172

192.985

220.722

Algemeen

123.083

102.417

157.135

956.171

1.092.423

879.183

0

0

0

0

0

0

956.171

1.092.423

879.183

36.216

-36.167

-23.826

39.357

-36.167

Baten: Baten uit eigen fondsenwerving

Lasten:

2)

Besteed aan doelstellingen Groene ruimte Bebouwde ruimte en mobiliteit

Werving baten Kosten beheer en administratie

1)

Totaal lasten Resultaat

Voorgestelde bestemming van het resultaat: Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Overige reserves

1)

-8.147 -15.000

-3.141

0

-679

36.216

-36.167

-23.826

De Natuur en Milieufederaties hanteren voor het inzichtelijk maken van deze kosten een uniforme systematiek, gebaseerd

op de aanbeveling Toepassing van Richtlijn 650 voor Kosten Beheer en Administratie van de Vereniging Fondsenwervende Instellingen (VFI). De kosten voor beheer en administratie worden inzichtelijk gemaakt in § 2.7.5 van de Jaarrekening 2011, maar worden in de staat van baten en lasten volledig toegerekend aan de doelstellingen. 2)

De gerealiseerde uren worden, per thema, nader toegelicht in bijlage 1.

36


8.7 Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat

Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de Richtlijn 650 Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen (2011). Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. De activa en passiva zijn opgenomen tegen nominale waarde, tenzij in de toelichting op de betreffende balanspost anders is vermeld.

Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn gewaardeerd op verkrijgingprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. De materiële vaste activa worden aangewend in het kader van de doelstelling. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen.

Grondslagen voor de bepaling van het resultaat Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de aan het verslagjaar toegerekende baten en de bestedingen over het jaar. Baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten zijn slechts opgenomen voorzover zij op de balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar zijn in acht genomen, indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Projectgelden betreffende nog niet afgeronde projecten, die aan het eind van het verslagjaar niet zijn besteed, worden opgenomen op de balans. 37


Pensioenen De Natuur en Milieufederatie Groningen heeft voor haar werknemers een pensioenregeling getroffen. Hiervoor is een pensioenverzekering gesloten met een verzekeraar. Natuur en Milieufederatie Groningen heeft - mits de verschuldigde premies tijdig en volledig worden voldaan - geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij de verzekeraar, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Met betrekking tot de pensioenregeling zijn derhalve alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.

38


8.8 Begroting 2012 €

€

Baten: Baten uit acties van derden

184.661

Subsidies overheden

655.862

Overige baten

5.500

Som der baten

846.023

Lasten: Personeelskosten

576.594

Uitbesteed werk

20.000

Publiciteit en communicatie

11.000

Huisvestingskosten

72.000

Kantoor- en algemene kosten

64.100

Afschrijving en rente

10.000

Specifieke projectkosten

80.732

Som der lasten

834.426

Begroot resultaat

11.597

Begrote resultaatbestemming Continuïteitsreserve

11.597

Bestemmingsreserves

0 11.597

Begroting lasten 2012 naar doelstellingen Uitvoeringskosten ter zake van: Groene ruimte

341.013

Bebouwde ruimte en mobiliteit

0

Klimaat en energie

251.265

Duurzame bedrijvigheid

88.790

Algemeen

153.358 834.426

39


8.9 Overige gegevens Statutaire naam:

Stichting Natuur en Milieufederatie Groningen

Vestigingsplaats:

Groningen

Rechtsvorm:

Stichting

Doelstelling:

De stichting heeft tot doel het bevorderen van het behoud, het herstel en het optimaal beheer van natuur, milieu en landschap, met name in de provincie Groningen.

Directie:

Velde, dhr. S.J. van der

Bestuur:

Windt, dhr. H.J. van der – voorzitter Grol, dhr. C.J. – penningmeester Dröge, dhr. J.F. – secretaris Helmink, mw. J.B.M. – bestuurslid Bekker, mw. R.M. – bestuurslid Klijnsma, dhr. J.P.T. – bestuurslid

Rooster van aftreden Bestuur: Windt, dhr. H.J van der Grol, dhr. C.J. Helmink, mw. J.B.M. Dröge, dhr. J.F. Bekker, mw. R.M. Klijnsma, dhr. J.P.T.

Toetreding 01-01-2009 19-11-1997 09-05-2006 26-05-2009 06-04-2010 19-10-2010

Aftreding januari 2014 april 2015 mei 2011 mei 2014 april 2015 oktober 2015

Samenstelling Raad van Toezicht per 31-12-2011: Bosch, dhr. P.P. Brijker, dhr. M.A. Bügel, dhr. M.G.B. Elverding, dhr. J.P. Janssen, mw. T.R. Langbroek, dhr. A.J.M. Schillhorn van Veen, dhr. W.

Toetreding 19-10-2010 19-10-2010 19-10-2010 19-10-2010 19-10-2010 19-10-2010 19-10-2010

Aftreding oktober 2014 oktober 2014 oktober 2014 oktober 2014 oktober 2014 oktober 2014 oktober 2014

De Natuur en Milieufederatie Groningen kent een Raad van Toezicht (RvT), een Bestuur en een directeur. De leden van de RvT worden door de RvT zelf benoemd, op voordracht van de aangesloten organisaties, voor een periode van vier jaar. De RvT heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van het Bestuur en op de algemene gang van zaken in de stichting. De RvT vergadert elk half jaar minimaal één keer (in 2011 vijf keer). De leden van het Bestuur worden benoemd door de RvT, op voordracht van het Bestuur, voor een periode van vier jaar. Aan het Bestuur komen alle bevoegdheden toe die niet door de wet of de statuten aan andere organen zijn opgedragen. De drie hoofdtaken van het Bestuur zijn: standpuntbepaling, genereren van samenwerking met de aangesloten organisaties en de eindverantwoordelijkheid voor de interne organisatie. Het Bestuur vergadert periodiek (in 2011 acht keer). De directeur wordt benoemd door het Bestuur. De directeur legt verantwoording af aan het Bestuur voor alle taken die in het directiestatuut aan hem zijn gedelegeerd. 40


Relevante nevenfuncties: Raad van Toezicht Bosch, dhr. P.P. Brijker, dhr. M.A. Bügel, dhr. M.G.B.

Elverding, dhr. J.P.

Janssen, mw. T.R. Langbroek, dhr. A.J.M. Schillhorn van Veen, dhr. W.

- vice-voorzitter St. Landschap Oldambt geen - bestuurslid St. Natuur en Landschap Gemeente Eemsmond e.o. - bestuurslid St. Nicolaaskerk Oldenzijl - lid LEADER Actiegroep Hoogeland - voorzitter St. Natuur-, Landschaps- en Milieubelang Menterwolde - aandeelhouder/bestuurder in eco2eco/FHM Vastgoed BV - als zzp’er actief als strategisch adviseur, interim-manager en begeleider op het gebied van biobrandstoffen en duurzame bedrijvigheid directeur Milieudefensie, afdeling Groningen - lid AB waterschap Hunze en Aa’s; voorzitter ClubOldambtsterGroen - bestuurslid VVD, afd. Oldambt

Bestuur Bekker, mw. R.M. Dröge, dhr. J.F. Grol, dhr. C.J. Helmink, mw. J.B.M. Klijnsma, dhr. J.P.T. Windt, dhr. H.J. van der

- voorzitter St. Ecological Restoration Advice geen geen geen geen geen

Directie Velde, dhr. S.J. van der

- bestuurslid St. Duurzaamheidscentrum Groningen

41

Evaluatief Jaarverslag 2011 van de Natuur en Milieufederatie Groningen Bijlage 1: Overzicht projecten en urenrealisatie 2011

Aantal uren per financier in 2011

Projectcode Projectnaam

51001 51002 51005 51009 51010 51011 51012 51024 51025 51030 51041 51051 51055 51061 51069/51087 51071 51082-3

Groene ruimte Extern overleg Actualiteiten Netwerk RO Ligboxenstallen Provinciaal RO-beleid + POP Landschapskaart Natuur- en Landschapsbeleid Gedragen door de Wind Ave Natura Gemeentelijk RO-beleid Middag-Humsterland Kaart Regionaal Voedsel Vismigratiekaart Integraal Waterbeheer In Gesprek met de Eems-Dollard Landsdelen Nacht van de Nacht 11

Provincie Werkplan Realisatie

100,0 250,0 75,0

140,0 303,5 62,0

150,0 100,0 100,0

196,0 0,0 348,5

154,0 180,0 40,0

170,0

1.319,0

228,0 201,0 16,0

NMF Werkplan Realisatie

50,0 0,0

0,0 2,0

48,0 20,0

14,0 20,0

137,0

1.632,0

0,0

91,0

100,0 218,0

154,5 281,5

Overige Werkplan Realisatie

21,0 20,0

21,0 20,0

115,0

115,0

60,0

60,0

30,0 270,0 50,0 299,0 19,0

11,0 98,0 50,0 299,0 19,0

884,0

693,0

Totaal Werkplan Realisatie

100,0 250,0 125,0 21,0 170,0 100,0 215,0 48,0 174,0 240,0 40,0 30,0 270,0 220,0 299,0 19,0 100,0 2.421,0

140,0 303,5 62,0 23,0 216,0 0,0 463,5 14,0 248,0 261,0 16,0 11,0 98,0 187,0 390,0 19,0 154,5 2.606,5

Evaluatief Jaarverslag 2011 van de Natuur en Milieufederatie Groningen Bijlage 1: Overzicht projecten en urenrealisatie 2011 (vervolg)



51072 52001 52002 52006-9 52010 52007-1 52007-0 52007-2 52007-5 52007-4 52025


Bebouwde ruimte en mobiliteit Groene Regiovisie Extern overleg Actualiteiten Duurzaamheidscentrum Milieubeleid Gemeente Groningen Stadslandbouw Eetbare Stad III Groningen de boom in! Doelsoort IJsvogel Tijdelijke Natuur LvDO Duurzaamheidsconvenant VO

50,0 50,0 100,0

200,0



6,0 28,0 25,0

59,0

50,0 67,0

41,0 67,0

10,0 127,0

10,0 118,0

126,0 75,0 200,0 75,0 200,0 75,0 50,0 801,0

160,0 99,0 225,0 51,0 195,0 73,0 52,5 855,5


50,0 50,0 100,0 50,0 193,0 75,0 200,0 75,0 200,0 75,0 60,0 1.128,0

6,0 28,0 25,0 41,0 227,0 99,0 225,0 51,0 195,0 73,0 62,5 1.032,5




53001 53002 53026 53035/53033 53085 53091 53092 53095

54001 54999 54003 54005 54015 54020 54025 54030 54040 54050


Klimaat en energie Extern overleg 50,0 Actualiteiten 100,0 Energiekompas 50,0 Lokale Energie, Voorwaarts!/We Generate Directie Klimaat & Energie Klimaatdebat Noord-Nederland CO2-ambitie CO2 Grenzeloos Neutraal 200,0 Duurzame bedrijvigheid Extern overleg Actualiteiten Coördinatie Eemshaven Netwerk Milieukwaliteit Economie & Ecologie in Balans E-pact coördinatie C2C projectleiding C2C LvDO Groene Start H2H

70,0 180,0 100,0 100,0 585,0

1.035,0



124,0 197,0 21,0

342,0

216,0 322,0 171,0 38,0 532,0

1.279,0

127,0 30,0 167,0 16 3 340,0

271,5 32,0 505,0 125 38 933,5

25,0

0,0

60,0 33,0 40,0 92,0 250,0

62,0 33,0 12,0 74,5 181,5

1.077,8

545,0

261,0

261,0

274 1.338,8

239 806,0

150,0

175,0

27,0

27,0

160,0 98,0 435,0

160,0 75,0 437,0


50,0 100,0 50,0 1.204,8 30,0 428,0 16,0 277,0 2.155,8

124,0 197,0 21,0 816,5 32,0 766,0 125,0 277,0 2.358,5

70,0 180,0 250,0 125,0 585,0 27,0 60,0 33,0 200,0 190,0 1.720,0

216,0 322,0 346,0 38,0 532,0 27,0 62,0 33,0 172,0 149,5 1.897,5




55020 55010 55011 55050-1 55051 56003 56004


Algemeen Netwerkversterking en ondersteuning Communicatie algemeen Digitale Nieuwsbrief Nieuwe Binding II en III Groene Verrassingstocht Projectontwikkeling en begeleiding Juridische ondersteuning

Totaal

100,0 400,0 75,0



157,0 535,0 41,0


400,0

532,0

975,0

1.265,0

60,0 246,0

111,0 242,0

0,0

0,0

100,0 400,0 75,0 170,0 16,0 400,0 60,0 1.221,0

3.729,0

4.577,0

1.181,0

1.756,5

3.458,8

2.791,5

8.645,8

170,0 16,0

112,5 18,5

157,0 535,0 41,0 112,5 18,5 532,0 111,0 1.507,0 9.402,0

BIJLAGE 2 Verantwoordingsverklaring 2011 Stichting Natuur en Milieufederatie Groningen

De Stichting Natuur en Milieufederatie Groningen (NMG) heeft tot doel het bevorderen, het behoud, het herstel en het optimaal beheer van natuur, milieu en landschap, met name in de provincie Groningen. Het Bestuur van de NMG onderschrijft de volgende principes: 1. Binnen de NMG wordt de functie ‘toezicht houden’ (vaststellen of goedkeuren van plannen, en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk gescheiden van het ‘besturen’ en van de dagelijkse leiding over de organisatie. 2. De NMG dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling. 3. De NMG streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten. In deze verantwoordingsverklaring wordt beschreven op welke manier de NMG in 2011 invulling gaf aan deze principes.

Ad 1. Functiescheiding tussen toezicht en uitvoering Bij de NMG is de vaststelling en uitvoering van het beleid gescheiden van het toezicht op de organisatie en haar resultaten. Deze scheiding is geregeld in de statuten van 9 november 2010 waarin is vastgelegd dat de NMG naast een Bestuur (uitvoering) een Raad van Toezicht (RvT; toezichthouder) heeft. Mede doordat de leden van de RvT verbonden moeten zijn aan een van de deelnemende organisaties, zijn de banden met de deelnemende organisaties gewaarborgd. Het Bestuur heeft voor de uitvoering van het beleid en de dagelijkse leiding mandaat verleend aan de directeur, wiens taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het directiestatuut van 29 april 2004. Over de onderlinge taakverdeling binnen het Bestuur zijn afspraken vastgelegd in de verslagen van de bestuursvergaderingen d.d. 13-07-1999 en 24-08-1999. Bij latere wijzigingen van de bestuurssamenstelling zijn bestuursleden aangezocht op basis van specifieke deskundigheden. Bestuursleden zijn in beginsel onafhankelijk van de aangesloten organisaties van de NMG. Het Bestuur van de NMG is beleidsbepalend. Daar wordt formeel invulling aan gegeven door de vaststelling van een strategisch (meerjaren) beleidsplan dat vier jaar beloopt en het vaststellen van een jaarlijks werkplan. Het Bestuur heeft de jaarrekening 2010 in zijn vergadering van 26-04-2011 vastgesteld en heeft het evaluatief jaarverslag 2010 in zijn vergadering van 26-04-2011 vastgesteld. Het werkplan en de begroting 2012 zijn in zijn vergadering van 13-09-2011 vastgesteld. Feitelijk worden beleidskeuzes buiten dat kader echter ook aan het Bestuur voorgelegd en ontvangt het Bestuur tevens uitgebreide informatie waarmee het in staat is te beoordelen of de beleidsuitvoering en dagelijkse leiding binnen het gestelde mandaat plaatsvinden.

De RvT is toezichthouder van het Bestuur. De RvT bestaat volledig uit vertegenwoordigers van deelnemende organisaties. De RvT komt minimaal tweemaal per jaar bijeen: in mei voor de jaarvergadering waar onder meer het inhoudelijk jaarverslag (jaaroverzicht), het evaluatief jaarverslag en de jaarrekening met bijbehorende accountantsverklaring moeten worden goedgekeurd (is in 2011 gebeurd met de verslaglegging over 2010 in de vergadering van 26-04-2011); en in september wanneer onder meer het werkplan en de begroting moeten worden goedgekeurd (is in 2011 gebeurd met werkplan en begroting 2012 in de vergadering van 13-09-2011). Daarnaast ontvangt de RvT de notulen van de bestuursvergaderingen. Op die wijze is de RvT in staat haar toezichthoudende functie te vervullen. Conform de statuten van de Natuur en Milieufederatie Groningen hebben de bestuursleden van de Stichting geen bestuursrelatie met de aangesloten organisaties en wordt er gestreefd naar een bestuurssamenstelling die een goede spreiding van expertise over de verschillende beleidsvelden (Groene Ruimte, Duurzame Bedrijvigheid, Klimaat & Energie en Communicatie & Netwerken) garandeert, als ook de toegang tot politieke en maatschappelijke netwerken op de beleidsvelden. Daarnaast is het streven voldoende bedrijfseconomische en bedrijfsorganisatorische kennis in het Bestuur te verenigen. Om die spreiding te bewerkstelligen is in de loop van 2011 gewerkt aan het opstellen van bestuursprofielen in overleg met de Raad van Toezicht. De bestuursprofielen worden in 2012 vastgesteld door de RvT. Met deze profielen wordt getracht een optimale bestuurssamenstelling te bereiken. Bij vacatures in het Bestuur (twee in 2011) wordt, met inachtneming van de gewenste spreiding en het daarbij behorende profiel, aan de aangesloten organisaties, de leden van de RvT, zittende bestuursleden en medewerkers gevraagd kandidaat-bestuursleden aan te dragen. Het zittende Bestuur beoordeelt wie van de aangedragen kandidaten het best in het profiel past. De door het Bestuur geselecteerde kandidaat moet vervolgens met instemming van de RvT worden benoemd. Conform de statuten van de NMG hebben leden van de RvT een bestuurlijke relatie met een van de aangesloten organisaties. Aangesloten organisaties worden actief benaderd om een zo breed mogelijke vertegenwoordiging in de RvT te krijgen. Bij vacatures in de RvT worden alle aangesloten organisaties benaderd om kandidaten aan te dragen. Indien er meer kandidaten dan zetels in de RvT zijn, stemmen de zittende RvT leden over de invulling van de vacature. Conform de statuten hebben zij daarbij rekening te houden met een optimale spreiding van zetels over organisaties die verbonden zijn aan een van de beleidsvelden van de NMG (natuurbeschermingsorganisaties, landschapsorganisaties, milieuorganisaties, organisaties verbonden aan klimaat- en energieproblematiek). Het evalueren van het functioneren van de directie van de NMG gebeurt jaarlijks door het Bestuur. Dit gebeurt inhoudelijk aan de hand van het evaluatief jaarverslag en organisatorisch aan de hand van het directiestatuut. Het evalueren van het functioneren van het Bestuur gebeurt (vanaf 2011) jaarlijks door de RvT. Deze evaluatie gebeurt aan de hand van het evaluatief jaarverslag, waarmee de leden van de RvT kunnen beoordelen in hoeverre de doelstellingen uit het werkplan zijn gehaald. Bij de evaluatie van het Bestuur in 2011 heeft de RvT opgemerkt dat deze graag in staat gesteld wil worden te beoordelen in hoeverre het Bestuur betrokken is geweest bij standpuntbepaling en het inspelen op actuele maatschappelijke ontwikkelingen. Ook heeft de RvT opgemerkt dat deze graag wil beoordelen in hoeverre het Bestuur toezicht heeft gehouden op de werkorganisatie. Met het oog hierop is afgesproken dat de RvT de verslagen van bestuursvergaderingen ontvangt, als ook exploitatieoverzichten en andere relevante financiële rapportages.

Ad 2. Optimale besteding van de financiële middelen De NMG heeft in 2010 verder ingezet op verbetering van de projectmatige aanpak van haar werkzaamheden, zodat de doelmatigheid en de resultaten goed meetbaar en goed te verantwoorden zijn. Inmiddels is de NMG in staat om vooraf aan te geven met welke inzet van mensen en middelen welk resultaat kan worden bereikt en om daarover na uitvoering van activiteiten gestructureerd verantwoording af te leggen. Alle beleidsmatige en projectmatige activiteiten zijn gericht op het realiseren van de doelstelling van de NMG. Optimalisering van de effectiviteit van de organisatie vindt op de volgende manieren plaats: De directie stelt jaarlijks een werkplan met begroting op, waarin onder meer de gewenste resultaten, begrote kosten en beoogde financiering per project zijn vastgelegd. Het Bestuur toetst dit werkplan met de daaraan verbonden begroting en stelt het vast. De financieel medewerker voorziet de directeur en het Bestuur van financiële kwartaalrapportages, waarin de gerealiseerde cijfers ten opzichte van de begroting zichtbaar worden gemaakt. De directie informeert het Bestuur over mogelijke overschrijdingen van de begroting of verschuivingen van meer dan 10% binnen de hoofdposten op de begroting. Over de voortgang van het werkplan en de afzonderlijke projecten wordt conform de daarover gemaakte afspraken aan de partners en subsidieverstrekkers gerapporteerd. De financieel medewerker stelt een jaarrekening op conform de Richtlijn 650 Fondswervende instellingen. De accountant controleert deze en voorziet de jaarrekening van een goedkeurende accountantsverklaring. De accountant rapporteert rechtstreeks aan de directeur en het Bestuur over de jaarlijkse accountantscontrole. Het Bestuur toetst de jaarrekening en stelt deze vast. De directie stelt jaarlijks een evaluatief jaarverslag inclusief urenrealisatie op die overeenstemt met de jaarrekening. In het evaluatief jaarverslag wordt per project en per beleidsterrein het volgende vastgelegd: behaalde resultaten, gerealiseerde producten, gerealiseerde uren en daaraan verbonden kosten. Het evaluatief jaarverslag bevat ook per project informatie over gerealiseerde financiering (subsidies en overige bijdragen). Bij het opstellen van het evaluatief jaarverslag wordt de werkwijze van de organisatie geëvalueerd en worden afspraken gemaakt over mogelijke verbeteringen van de aanpak in de toekomst. Het Bestuur presenteert het evaluatief jaarverslag aan de RvT die deze vervolgens vaststelt. Het evaluatief jaarverslag staat op de website en kan worden opgevraagd. De interne projectadministratie krijgt gestalte via projectmappen waarin alle relevante praktische informatie van afzonderlijke projecten vastligt. Daaronder moet worden verstaan projectplannen, subsidietoekenningen, samenwerkingsovereenkomsten, urenoverzichten, verantwoordingen, evaluaties, betalingsbewijzen, accountantsverklaringen, en dergelijke. Deze informatie wordt vijf jaar lang bewaard. Verdere administratie vindt plaats door middel van een tijdschrijfbestand van gerealiseerde uren per medewerker en werkplantabellen waarin activiteiten en gewenste en gerealiseerde resultaten per project en beleidsterrein zijn omschreven. Financiële administratie wordt dagelijks verwerkt via een boekhoudprogramma. De gecomprimeerde informatie daaruit dient om elk kwartaal een exploitatieoverzicht te verstrekken aan het Bestuur. De taken, bevoegdheden en procedures rond de besteding van de financiële middelen zijn vastgelegd in het door het Bestuur vastgestelde hoofdstuk Financiën van het personeelshandboek. De organisatie streeft naar een verantwoorde verhouding tussen productiviteit en overhead. Als referentiepunten hanteren we daarbij overheadgemiddelden van vergelijkbare goededoelenorganisaties. Voor de komende jaren richt ons beleid zich op handhaving van de beheer- en administratiekosten op een niveau van maximaal 35% bij een zich

qua omvang en productie stabiliserende organisatie. Het aandeel van de kosten voor beheer en administratie is in 2011 verder gedaald naar 23% (2010: 28%). Daarnaast werkt de NMG aan optimalisering van haar effectiviteit door: - Structurele samenwerking met plaatselijke groepen, de provinciale milieufederaties, terreinbeheerders en overige partners; - Het bevorderen van een organisatiecultuur waarin ambitie, gedrevenheid en resultaatgerichtheid leidende principes zijn; - Een terughoudend beloningsbeleid waarbij de CAO provincies wordt gevolgd enkel voor het primaire salaris en waarbij maximaal schaal 12 wordt gehanteerd (maximaal bruto maandsalaris: €4.863); - Bestuurders en toezichthouders niet te bezoldigen.

Ad 3. Streven naar optimale relaties met belanghebbenden De Natuur en Milieufederaties Groningen ondersteunt mensen en organisaties die zich actief inzetten voor hun eigen leefomgeving. Zij vervult de functie van vraagbaak, aanspreekpunt en coördinator van lokale activiteiten in de provincie Groningen. Zij beschikt daarvoor over een breed netwerk van contacten die bij deze ondersteuning van dienst kunnen zijn. In de bestuursvergadering van 6 juni 2006 heeft het Bestuur een communicatieplan vastgesteld. Daarin heeft de NMG verwoord dat zij haar doelstellingen niet alleen kan bereiken. De deelnemende organisaties en andere partijen zullen hier hun steentje aan bij moeten dragen. Relatiebeheer is dan ook een belangrijk onderdeel van het werk van de NMG. Een gedoseerde en regelmatige aanlevering van informatie over de verschillende activiteiten van de NMG is een belangrijke voorwaarde bij de communicatie naar de diverse doelgroepen. Primaire doelgroepen waar de NMG zich op richt zijn in willekeurige volgorde: burgers, achterban, gemeenten, Provincie, waterschappen, bedrijven en agrariërs. Bij gemeenten en Provincie gaat het zowel om bestuurders (Raadsleden en Statenleden) als om ambtenaren. Naast deze primaire doelgroepen zijn er – in willekeurige volgorde – nog secundaire doelgroepen, namelijk: media, landelijk netwerk van natuur- en milieuorganisaties (incl. andere milieufederaties), adviesbureaus voor overheid en bedrijfsleven, potentiële subsidiegevers, samenwerkingspartners, en andere belangenorganisaties. De informatievoorziening is erop gericht om de effectiviteit van de activiteiten van de Natuur en Milieufederatie te vergroten. Concrete voorbeelden van de uitvoering van de communicatiestrategie zijn: De in 2010 vernieuwde website van de Natuur en Milieufederatie Groningen, waarmee op heldere wijze inzicht wordt gegeven in de visie, taken en rollen van de NMG, in haar activiteiten en die van collega-organisaties; De digitale nieuwsbrief L!cht op Groen (in 2011 6 uitgaven), waarmee geïnteresseerden actief worden geïnformeerd over actuele ontwikkelingen en activiteiten; Eind 2009 zijn we gestart met het landelijke samenwerkingsproject Nieuwe Binding dat beoogt de binding met de achterban van de milieufederaties te versterken; Middels het project De Groene Peiler streeft de NMG er sinds 2007 naar om via regelmatige peilingen de mening te polsen van een burgerpanel over diverse onderwerpen rond natuur, milieu en landschap, en de burger actief te betrekken bij beleidvorming op deze onderwerpen. In 2011 zijn er 2 peilingen geweest. Het jaaroverzicht, evaluatief jaarverslag en de jaarrekening van de NMG zijn bij de organisatie op te vragen of via de website www.nmfgroningen.nl te downloaden.

Tot slot bestaat er voor belanghebbenden de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij de NMG, als zij het bijvoorbeeld niet eens zijn met de uitvoering van activiteiten of constateren dat er sprake is van inconsistent beleid. Voor een correcte verwerking van de klachten is door het Dagelijks Bestuur op 6 juli 2004 de Klachtenprocedure Stichting Milieufederatie Groningen vastgesteld. Doelstellingen van deze procedure zijn: 1. Klachten afhandelen op een vooraf vastgestelde eenduidige wijze, om de servicegraad naar de aangesloten organisaties, relaties, partners en geïnteresseerden te bewaken. 2. Ten behoeve van Bestuur en/of management inzicht verschaffen in het totale aantal, de soort en de ernst van klachten om aldus – waar nodig en mogelijk – te komen tot aanbevelingen om werkprocessen of de inhoudelijke koers aan te passen of te wijzigen. Er is in 2011 geen klacht over de NMG binnengekomen. De volledige tekst van de klachtenprocedure is bij de NMG op te vragen.

Aldus vastgesteld in de bestuursvergadering van 24 april 2012.

voorzitter dhr. H.J. van der Windt

penningmeester dhr. C.J. Grol

Natuur en Milieufederatie Groningen Evaluatief Jaarverslag 2011

Recommend Documents