Energie Jaarverslag 2011 Hanzehogeschool Groningen

Energie Jaarverslag 2011 Hanzehogeschool Groningen

J.H. Krol H. Sloothaak J.F. Lukkien E. Leinenga versie 0.8

Energie Jaarverslag 2011

Hanzehogeschool Groningen

Facilitair Bedrijf Facilitair Bedrijf Stafbureau FEZ Nijeboer-Hage Technisch adviseurs 9 juli 2012

1 van 16

Inhoud

Inhoud ....................................................................................................................................................... 2 Inleiding .................................................................................................................................................... 3 Energiebeleidsplan .................................................................................................................................... 4 Verantwoordelijkheden: ............................................................................................................................ 5 Haalbaarheid MJA3 doelstelling ............................................................................................................... 8 Uitgevoerde projecten ............................................................................................................................... 9 Duurzame Energie..................................................................................................................................... 9 Overige ontwikkelingen .......................................................................................................................... 11 Bijlage 1. EEP maatregelen 2011 + behaalde besparingen (in m3/Kwh/GJ en K€) ............................... 14 Bijlage 2. Ontwikkeling energieprijzen 2009 – 2011 + verwachting 2012-2015 ................................... 15 Bijlage 3. Voortgang uitvoering van de in het EEP 2010 opgenomen maatregelen ............................... 16



2 van 16

Inleiding Met de toetreding tot het MJA3-convenant heeft de Hanzehogeschool Groningen (HG) in 2009 een eerste stap gezet in de richting van een gestructureerd energiebeheer. Door toetreding tot het convenant heeft de hogeschool zich verplicht tot het opstellen van een Energie Efficiencyplan, waarin is aangegeven hoe de HG in de periode 2009 – 2012 aan de hieraan verbonden verplichtingen denkt te gaan voldoen. De belangrijkste verplichtingen vanuit het convenant zijn:   

een inspanningsverplichting jaarlijks 2% energie te besparen gerekend vanaf 1 januari 2009, de introductie van energiezorgsystemen c.f. ISO 14001 en een inventarisatie van haalbare energiebesparende maatregelen

Dit is het eerste Energie Jaarverslag (EJV) van de HG. Tot nu toe werden ontwikkelingen rond energieverbruik niet intern gerapporteerd. Met de invoering van energiezorg is besloten om over het energieverbruik structureel intern te rapporteren en daarnaast een beeld te geven van de maatregelen die worden getroffen om energie te besparen en duurzame energie in te voeren. Tot nog toe werden specifieke rapportages over het energieverbruik - in het kader van afspraken en verplichtingen uit wet- en regelgeving - uitsluitend opgeleverd aan externe instanties, zoals Gemeente Groningen, afdeling Milieubeheer en Agentschap.NL. Dit EJV heeft echter tot doel om ook bestuur, studenten en werknemers van de HG te informeren. De indeling is zodanig gekozen dat onderdelen van het EJV gemakkelijk op internet te plaatsen zijn.



3 van 16

Energiebeleidsplan Het Energiebeleidsplan HG geeft een overzicht van de doelstellingen, uitgangspunten, voorwaarden, verplichtingen en verantwoordelijkheden op het gebied van energiebeheer en energiezorg binnen de HG. Hoewel in het Energie Efficiency Plan, dat in 2010 bij het Agentschap.nl is ingediend, is aangegeven dat per 2011 een Energiebeleidsplan zou worden opgesteld moet worden geconstateerd dat dit als gevolg van personele wisselingen niet is gelukt. Dit wil echter niet zeggen dat de voortgang van de hierin op te nemen doelstellingen heeft stilgestaan: De doelstellingen zijn : 1.

2.

3.

4.

De HG zal nieuwe wet- en regelgeving rond energie steeds tijdig implementeren. Voor de komende jaren betekent dit concreet dat de HG de Meerjarenafspraak energie-efficiency (MJA3) in al haar facetten uitvoert. De HG is in 2010 toegetreden tot de MJA3 op het gebied van energie, met als doelstelling om te komen tot een energieefficiencyverbetering van 20% in 2020 ten opzicht van het energieverbruik van 2009. De HG volgt het overheidsbeleid om zo veel mogelijk duurzame energie te realiseren. Hierbij wordt ook gekeken naar de mogelijkheid om productie op het eigen terrein te realiseren. In 2011 zijn er twee Warmte-Kracht-koppelingen (WKK) geplaatst op de campus. In 2010 zijn alle gebouwen van de HG voorzien van een energielabel (conform EPBD: Energy Performance of Buildings Directive) Een overzicht van deze energielabels is in tabel 1 opgenomen. De HG streeft ernaar om alle gebouwen die lager scoren dan een “A”, bij renovatie op te waarderen. De resultaten van het energiebeleid worden gecommuniceerd met College van Bestuur, medewerkers, studenten, collega-instellingen en andere belanghebbenden.

Hoewel het energiebeleidsplan HG nog niet definitief is vastgesteld, is in het kader van de Meerjarenafspraak (MJA 3) wel het energiebeleid beschreven in de vorm van het Energie Efficiëntie Plan HG 2009 – 2012 (EEP). Hierin geeft de HG aan hoe zij de energieafspraak met het Rijk invult en welke energiebesparingprojecten geprogrammeerd zijn. Een management samenvatting hiervan is op 7 december 2010 vastgesteld door het College van Bestuur. Dit EEP is in 2011 door Agentschap NL (voorheen SenterNovem) goedgekeurd.

Uitgangspunten zijn: 1.

2.

3.

In het energie-efficiencyplan van de HG voor de periode 2009-2012 wordt een terugverdientijd van de te nemen EEP maatregelen van maximaal 10 jaar aangehouden. Daarmee wordt uitvoering gegeven aan de inspanningsverplichting om 2% energie-efficiency per jaar te realiseren. Naast technische maatregelen zal ook naar de mogelijkheden gekeken worden om door gedragsverandering bij medewerkers en studenten een besparing te realiseren. Hiervoor heeft de RuG onderzoek verricht dat door de Universiteit van Bochum nader is uitgewerkt tot het ‘Change programma’ voor hogescholen en universiteiten in Duitsland. De noodzakelijke investeringen in energiebesparende maatregelen worden terugverdiend uit de werkelijke energiebesparingen. De gerealiseerde financiële besparing wordt elk jaar vanuit het energiebudget (Rijksbijdrage Onderwijs) overgeheveld naar het investeringsbudget van Vastgoed (Rijksbijdrage Huisvesting).

De voorwaarden zijn: Het ontwikkelen en implementeren van een energiezorgsysteem conform de ISO 14001 binnen 2 jaar na toetreding tot MJA3. Met ondertekening van het MJA3 convenant in januari 2010 en de opstelling van het EEP 2010 in de herfst van 2010, is bij de HG een start gemaakt met energiezorg. De nadruk heeft in 2011 vooral gelegen op de opbouw en verbetering van de hiervoor benodigde infrastructuur. Gebouwbeheersystemen, personele bezetting en verdere beheersing ERBIS (monitoringsysteem). Hierna is gestart met de noodzakelijke structurele monitoring van de gebouwbeheersystemens, waarbij de afstemming tussen energievraag en aanbod geoptimaliseerd wordt.



4 van 16

Energiezorg is een benaming van Agentschap.NL en heeft betrekking op de borging van terugkerende activiteiten om energiebesparing (en de daarbij horende gedragsaspecten) door te voeren. Onze verplichtingen zijn: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Invoering systematische energiezorg conform ISO 14001 Vaststelling Energiebeleid Gemiddeld per jaar een energiebesparing van 2% realiseren, zodat de totale energiebesparing in 2020 ten opzichte van 2009 20% bedraagt. Jaarlijks intern rapporteren middels het energiejaarverslag. Extern rapporteren aan Agentschap NL en de Gemeente Groningen, afdeling Milieubeheer door middel van het Milieujaarverslag. Elke drie jaren een nieuw EEP opstellen en uitvoeren. Alle gebouwen die in eigendom zijn, voorzien van een enegielabel.

Energiebesparingonderzoek per gebouw Voor een groot deel deel van onze gebouwen is in 2010 een EPA-maatwerkadvies opgesteld (=nulmeting). Dit is een analyse van het energieverbruik van het gebouw. Het levert een energiebalans op waarin het aandeel van de verschillende functies (zoals verwarming, ventilatie en verlichting) te zien is en een energielabel. Ook geeft het een overzicht van de energiebesparingmogelijkheden in het gebouw. Sommige maatregelen kunnen direct worden toegepast. Andere kunnen worden toegepast op een natuurlijk moment, d.w.z. in combinatie met verbouwingen/renovaties. Ten behoeve van het EEP zijn in 2010 onderstaande gebouwen van een energielabel voorzien.

Gebouw

Tabel 1 Energielabels

b o u w ja a r

Label

Z e r n ik e p le in 1 1 - v a n D o o r e n V e s t e

1996

A

Z e r n ik e p le in 2 3 - IF D U n it s

1996

A

L a n d le v e n 1 0 - B r u g s m a B o r g

1983

A

Z e r n ik e p le in 5 - B o u w d e e l E + A t r iu m

1993

A

Z e r n ik e p le in 7 - v a n O ls t T o r e n

2005

A

Z e r n ik e p le in 1 7 - W ille m -A le x a n d e r S p o r t c e n t r u m

2008

A

Z e r n ik e p le in 7 – B o u w d e e l G

1997

A

Z e r n ik e p le in 7 - B o u w d e e l I

2002

A

Z e r n ik e p le in 1 - B o u w d e e l H

2000

B

Z u id e r k u ip e n 1 9 – S c h o o l v a n A r c h it e c t u u r

1998

B

Z e r n ik e p le in 2 3 - M a r ie K a m p h u is b o r g

1975

C

Z e r n ik e p le in 5 - B o u w d e e l A B C

1985

C

E y s s o n iu s p le in 1 8 - W ie b e n g a c o m p le x

1 9 2 3 /1 9 9 8

Z e r n ik e p le in 1 - B o u w d e e l F

1993

C

Z e r n ik e p le in 5 - A p p e l

1994

D

V e e m a r k t s t r a a t 7 6 - P r in s C la u s C o n s e r v a t o r iu m

1985

D

G e d e m p t e Z u id e r d ie p 1 5 8 - M in e r v a

1983

G

R a d e s in g e l 6 - S in g e lh u is

1900

G

P r a e d in iu s s in g e l 5 9 - M u s e u m

1900

G

Verantwoordelijkheden: De verantwoordelijkheid voor een efficiënt energiebeheer en realisatie van de MJA 3-doelstellingen is binnen de Hanzehogeschool belegd bij de afdeling FB-Vastgoed.


C


5 van 16

Ontwikkeling energieverbruik Hanzehogeschool Groningen In het EEP zijn voor MJA3 de energieverbruiken opgenomen van alle panden die de HG in eigendom heeft. De energieverbruiken van alle huurpanden zijn voor MJA3 buiten beschouwing gelaten. De HG heeft namelijk nauwelijks sturingsmogelijkheden op het energieverbruik in huurpanden. Voor het verkrijgen van een totaalbeeld moet rekening worden gehouden met het energieverbruik van alle panden. Aan de hand van het totale energieverbruik in 2009 kan dan worden getoetst in welke mate de MJA 3- doelstelling in 2011 al dan niet is gehaald en in de prognoseperiode zal worden gerealiseerd. In tabel 2 is opgenomen het energieverbruik 2009 – 2011 en het vewacht gebruik 2012 – 2015 waarbij rekening is gehouden met de reeds in 2012 doorgevoerde en in de periode 2012-2015 nog te nemen energiebesparende maatregelen. Door het gas-, electriciteits- en warmteverbruik uit te drukken in GJ en dit te vergelijken met de MJA 3doelstelling kan worden nagegaan in welke mate deze al dan niet is gehaald. Dit is in 2011 niet het geval en het is de verwachting dat ook met de in de prognoseperiode geplande maatregelen de doelstelling niet zal worden gehaald. O m s c h r ijv in g

r e a lis a t ie

r a m in g

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

V e r b r u ik / in c . m a a t r e g e le n E E P - ga s/ m 3

5 8 6 ,5 9 1

7 1 6 ,0 8 9

1 ,3 9 5 ,1 2 3

1 ,3 1 1 ,8 6 4

1 ,2 9 8 ,9 0 7

1 ,2 7 1 ,5 8 4

1 ,2 4 7 ,5 0 1

8 ,7 9 7 ,8 0 6

8 ,6 4 6 ,2 8 9

7 ,9 7 2 ,9 0 9

8 ,2 8 6 ,7 9 2

7 ,9 6 6 ,2 0 4

7 ,9 0 9 ,5 7 9

7 ,8 3 9 ,2 8 8

- W a rm te / G J

3 2 ,0 6 9

3 9 ,4 4 0

1 4 ,1 3 2

1 3 ,1 0 8

1 3 ,1 0 8

1 2 ,8 0 8

1 2 ,8 0 8

- P r im a ir e e n e r g ie / G J

8 2 ,3 0 7

9 3 ,2 3 0

8 0 ,9 2 2

8 4 ,4 6 1

8 2 ,8 9 7

8 1 ,5 2 8

8 0 ,5 1 3

- M J A 3 d o e ls t e llin g / G J

8 2 ,3 0 7

8 0 ,6 6 1

7 9 ,0 1 4

7 7 ,3 6 8

7 5 ,7 2 2

7 4 ,0 7 6

7 2 ,4 3 0

- gas

0%

22%

138%

124%

121%

117%

113%

- e le c t r a

0%

-2 %

-9 %

-6 %

-9 %

-1 0 %

-1 1 %

- W a rm te

0%

23%

-5 6 %

-5 9 %

-5 9 %

-6 0 %

-6 0 %

- P r im a ir e e n e r g ie

0%

13%

-2 %

3%

1%

-1 %

-2 %

- M J A 3 d o e ls t e llin g

0%

-2 %

-4 %

-6 %

-8 %

-1 0 %

-1 2 %

- e le c t r a / K W h

Tabel 2 Opgave van het totale energieverbruik – alle HG panden -

O n t w ik k e lin g v e r b r u ik t o v 2 0 0 9

Als graadmeter voor de ontwikkeling van het energieverbruik en de uitvoering van energiebeleid op de HG gelden in belangrijke mate het verbruik van elektriciteit en gas. In figuur 1 is de ontwikkeling van het gas-, warmte- en elektriciteitsverbruik, uitgedrukt in GJ/primaire energie, weergegeven exclusief de vastgestelde efficiency-maatregelen (blauwe lijn) en inclusief de efficiency-maatregelen (groene lijn). De rode lijn geeft de MJA3 doelstelling aan. In figuur 2 is het verbruik van gas, electra en warmte weergegeven, waarbij rekening is gehouden met de efficiencymaatregelen. Als gevolg van de tot en met 2011 doorgevoerde energiebesparende maatregelen is in 2011 ca. 6.000 GJ aan primaire energie bespaart. In geld uitgedrukt komt dit neer op een besparing van ca. € 95.000,= . Verwacht wordt dat met de tot en met 2015 voorgenomen besparende maatregelen in 2015 ca. 14.000 GJ aan primaire energie wordt bespaard. Dit komt neer op ca. € 340.000,= (dit in prijzen van de jaren).

Figuur 1. Ontwikkeling primaire energieverbruik voor en na energiebesparende maatregelen



6 van 16

Figuur 2 Ontwikkeling absolute energieverbruik na energiebesparende maatregelen

Toelichting op de ontwikkeling van het verbruik van aardgas, elektriciteit en warmte.

Ontwikkeling aardgas Het gasverbruik is in 2010 en 2011 fors gestegen (blauwe lijn, in figuur 2). De stijging van het aardgasverbruik wordt grotendeels veroorzaakt door het in eigendom nemen van de vernieuwde WKK installaties in de Van Olst Toren. In het verleden huurde de HG een WKK installatie van de energieleverancier. De energieleverancier bracht geen kosten voor het gasverbruik in rekening, maar kosten van warmte. Nu we voor de eigen WKK installatie zelf gas inkopen is ons gasverbruik uiteraard ook een stuk hoger. Daarentegen zijn onze kosten van warmte-inkoop gedaald. In de prognoseperiode wordt verwacht dat het gasverbruik als gevolg van de in het EEP 2010 opgenomen maatregelen zal dalen.

Ontwikkeling elektriciteit Het elektriciteitsverbruik (rode lijn, in figuur 2) is in 2010 en 2012 ten opzichte van 2009 respectievelijk met 2 en 9% gedaald. Als gevolg van de in het EEP 2010 opgenomen maatregelen wordt verwacht dat in 2015 het electriciteitverbruik ten opzichte van 2009 11% lager ligt. Dit is in lijn met de geformuleerde MJA3 doelstellingen, een daling van het energieverbruik van 2% jaarlijks. Elektriciteit wordt op de HG voornamelijk gebruikt voor gebouwinstallaties (t.b.v. verlichting, klimaat), en ICT-voorzieningen. De daling van het verbruik is gerealiseerd ondanks een toename van elektrische apparaten en intensiever gebruik van gebouwen en apparaten (ten gevolge van de toename van het aantal studenten).

Ontwikkeling warmte Het warmteverbruik is in 2010 en 2011 fors gedaald (groene lijn in figuur 2), 56% ten opzichte van 2009. Deze sterke daling van de warmte wordt grotendeels veroorzaakt door het in eigendom nemen van de vernieuwde WKK installaties in de Van Olst Toren waarbij niet meer de warmteafname maatstaf is voor afrekening, maar de werkelijke afname van aardgas. In de prognoseperiode wordt verwacht dat het verbruik als gevolg van de in het EEP 2010 opgenomen maatregelen verder zal dalen tot 60%.



7 van 16

Haalbaarheid MJA3 doelstelling De HG neemt, samen met andere HBO en WO-instellingen, deel aan een convenant met het Rijk over energie. De afspraken zijn vastgelegd in een MeerJarenAfspraak (MJA3). De belangrijkste verplichten zijn:  het opstellen en uitvoeren van een Energie Efficiency Plan (EEP). In het EEP zijn projecten geformuleerd die een efficiency verbetering van 8% opleveren over de periode 2009-2012.  het rapporteren van energieverbruiken in het MilieuJaarVerslag (e-MJV).  het invoeren van Energiezorg.

In figuur 3 en tabel 3 wordt zichtbaar gemaakt welk effect de inmiddels uitgevoerde EEP maatregelen hebben op het totale primaire energieverbruik van de HG. Aardgas, elektriciteit en warmte kunnen namelijk worden omgerekend naar primaire energie. Zo kunnen ze bij elkaar worden opgeteld. De blauwe lijn in figuur 3 geeft het primaire energieverbuik weer zonder de EEP maatregelen. De groene lijn in figuur 3 geeft de ontwikkeling van het totale primaire energieverbruik weer inclusief de EEP maatregelen. De rode lijn geeft de MJA3 doelstelling aan. Uit de vergelijking wordt direct duidelijk dat, hoewel de EEP maatregelen een duidelijk besparend effect hebben gehad op het energieverbruik, de MJA3 doelstelling nog niet gehaald wordt. De kloof tussen de doelstelling en de realisatie bedraagt in 2011 2% en loopt naar verwachting op tot 10% in 2015. In het EEP 2012, dat per 1 oktober 2012 bij het Agentschap.NL moet worden ingeleverd, zullen daarom aanvullende maatregelen geformuleerd moeten worden ten einde de MJA3 doelstelling te kunnen realiseren in 2020. Opgemerkt moet worden dat voor het verkrijgen van een goede vergelijking het primaire energieverbruik van de jaren volgend op 2009 is gecorrigeerd naar de graaddagen van 2009 (temperatuur correctie). Wanneer nu het verbruik van voor en na energiebesparende maatregelen wordt vergelijken met de MJA 3-doelstelling kan op een eenduidiger wijze worden bepaald in welke mate de energiebesparende maatregelen effecten hebben en of de aan de MJA 3-doelstelling wordt voldaan.

O m s c h r ijv in g

Tabel 3. Ontwikkeling verbruik primaire energie voor en na besparende maatregelen en zonder en met temperatuur correctie

r e a lis a t ie

r a m in g

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

e x . E E P m a a t r e g e le n

8 2 ,3 0 7

9 3 ,2 3 0

8 6 ,9 9 0

9 0 ,7 8 5

9 4 ,2 4 6

9 4 ,7 4 7

9 4 ,6 2 8

in c l. E E P m a a t r e g e le n

8 2 ,3 0 7

9 3 ,2 3 0

8 0 ,9 2 2

8 4 ,4 6 1

8 2 ,8 9 7

8 1 ,5 2 8

8 0 ,5 1 3

2 ,9 9 3

3 ,6 2 4

2 ,8 9 9

2 ,9 7 7

2 ,9 7 7

2 ,9 7 7

2 ,9 7 7

V e r b r u ik P r im a ir e e n e r g ie / G J

G ra a d d a g e n

V e r b r u ik P r im a ir e e n e r g ie / G J ( t e m p e r a t u u r g e c o r r ig e e r d ) e x . E E P m a a t r e g e le n

8 2 ,3 0 7

8 2 ,4 1 7

9 5 ,1 0 9

9 1 ,1 0 5

9 4 ,5 8 5

9 5 ,0 8 9

9 4 ,9 6 9

in c l. E E P m a a t r e g e le n

8 2 ,3 0 7

8 2 ,4 1 7

8 8 ,8 8 0

8 4 ,7 5 8

8 3 ,1 9 1

8 1 ,8 1 6

8 0 ,7 9 7

M J A d o e ls t e llin g

8 2 ,3 0 7

8 0 ,6 6 1

7 9 ,0 1 4

7 7 ,3 6 8

7 5 ,7 2 2

7 4 ,0 7 6

7 2 ,4 3 0

Figuur 3 Ontwikkeling primaire energie ten opzicht van MJA3 doelstelling, o.b.v. graaddagen 2009



8 van 16

Uitgevoerde projecten Naast de invoering van energiezorg, waar in 2011 de nadruk op lag, zijn de volgende projecten uitgevoerd:  installatie eigen WKK installaties Van Olst complex, Zernikeplein 7;  optimaliseren en vervangen van de klimaatinstallatie Veemarktstraat;  efficiëntere klimaatinstallatie met optimale gevelisolatie Zernikeplein 23;  aanpassing van het gebouwbeheersysteem;  powermanagement op alle pc’s;  Aanvang overstap op LED-noodverlichtingsarmaturen. Toelichting LED-verlichting In tegenstelling tot de vele reclameverhalen van leveranciers is in de meeste gevallen de overstap op LED-verlichting nog niet rendabel en dus niet duurzaam. De verhouding van lichtopbrengst/elektriciteitsverbruik van LED-verlichting is nog niet beter dan die van T5-lampen (16mm buis). Op termijn zal met LED wel een hogere lichtopbrengst per kWh haalbaar zijn. Het voordeel van LED-verlichting zit vooralsnog in de levensduur, die een veelvoud is van die van een TL-lamp. Per project moet bepaald worden of de lagere onderhoudskosten opwegen tegen de meerinvestering. Momenteel is het niet zinvol TL op grote schaal te vervangen door LED-lampen. Wel is vanwege de besparing op de vervangingskosten en door de lange levensduur van LED-verlichting en de simpele elektronica,de HG begonnen met het vervangen van de transparant-noodverlichting door LED –armaturen.

Duurzame Energie De belangrijkste duurzame energiebron voor de voorziening van de HG is omgevingsenergie. Dit is de energie die wordt opgeslagen in de bodem middels een Warmte Koude Opslag systeem (WKO). In samenwerking met de RuG zijn bronnen geslagen op de campus en aangesloten op het Willem-Alexander Sportcentrum (koeling en verwarming van het gebouw en zwembad) en de Van Olst Toren voor koeling. In 2011 zijn elektriciteit en gas opnieuw aanbesteed. Dit heeft geresulteerd in nieuwe contracten. Met ingang van 1 januari 2012 koopt de HG al haar elektriciteit als groene stroom in. Tevens betreft met ingang van 1 januari 2012 95% van onze gasinkoop ‘CO2-gecompenseerd gas’. Dit betreft een compensatie van de CO2-uitstoot die bij verbranding van gas vrijkomt, door middel van investeringen in duurzame energieprojecten. Benchmark

Werkelijk energieverbruik in 2011 per student en m2 bvo Als we het energieverbruik per m2 bvo berekenen, zien we dat het energieverbruik per m2 bvo ten opzicht van 2009 in de realisatiejaren met ca. 10% en in de prognoseperiode ca. 7% boven het verbruik in 2009 ligt. Als we het primaire energieverbruik per student berekenen, zien we dat ondanks de stijging van het aantal studenten het verbruik per (huisvesting)student in 2011 met ca. 8% is gedaald. In de prognoseperiode wordt een verder verlaging verwacht tot ca. 10% onder het niveau van 2009 . Zie figuur 4.



9 van 16

0 .8

4 .5

4 .0

0 .7

3 .5 0 .6

3 .0

2 .5 0 .4 2 .0

G J / s t d . H u is v

G J/ m 2 bv o

0 .5

0 .3

Figuur 4 Energieverbruik per student en per vierkante meter bvo

1 .5

0 .2 1 .0

0 .1

0 .5

0 .0

0 .0 2009

2010

2011

P ri m a i r/ G J p e r m 2 b v o

2012

2013

2014

2015

P ri m a i r/ G J p e r s t d h u i s v

Vergelijking energieverbruik (gas en elektriciteit) met branchekengetallen In tabel 4 is het gas- en elektriciteitverbruik op pandniveau opgenomen. Met de voor de branche door het Senternovem in 2007 berekende energieverbruiksgetallen leert dit: 2  het gasverbruik/m jaar van de HG gebouwen, met uitzondering van Boteringesingel en Ulgersmaweg, gerekend kunnen worden tot de 20% panden met het laagste verbruik; 2  het elektraverbruik/m jaar van de HG gebouwen gerekend moet worden tot de categorie met een gemiddeld gebruik. Uitzonderingen hierop zijn: 2  Boteringesingel en Ulgersmaweg, waar het elektraverbruik/m gerekend moet worden tot de categorie met het laagste verbruik;  Veemarktstraat, Zernikeplein 17 en Zernikeplein 11 waar het elektraverbruik moet worden gerekend tot de categorie met het hoogste verbruik.

Hierbij moet worden aangetekend dat het vergelijken met branchecijfers uit het jaar 2007 niet geheel correct is, aangezien verwacht mag worden dat als gevolg van deelname van MBO/HBO instellingen aan MJA2 en MJA3 de branchekengetallen voor 2011 onder het niveau van 2007 zullen liggen.



10 van 16

V e r b r u ik s k e n g e t a lle n S e n e r N o v e m

gebouw en K e n g e ta l S e n te rn o v e m H B O * 3

Tabel 4 Vergelijking gas en elektriciteitsverbruik 2 per/m met MBO/HBO branchekentallen 2007

V e r b r u ik s k e n g e t a lle n S e n e r N o v e m

Gas

E le k t r a

m 3 / m 2 .ja a r

k W h / m 2 .ja a r

20%

50%

80%

20%

50%

80%

8

21

35

20

57

94

H G to ta a l

15

A c h te r d e H o v e n 2 3

17

66 58

B o t e r in g e s in g e l 1 4 * 1

35

16

E y s o n iu s p ln 1 8

18

50

G e d e m t e Z u id e r d ie p

12

51

H u is v e s t in g P r a e d in iu s s in g e l 5 9

14

R a d e s in g e l

34 20

U lg e r s m a w e g 1 4 5 V e e m a rk tstra a t

11

Z e r n ik e p le in 1 7

16


48 46

12 116 100

1

95


10

52

Z e r n ik e p le in 5 - 7

14 *2

55

Z e r n ik e p le in 7 D - g e b Z u id e r k u ip e n

57 11

47

* 1 n ie t m e e r in g e b r u ik d o o r H G * 2 w a r m t e o p w e k k in g t e v e n s v o o r Z e r n ik e p le in 1 1 e n 7 ( D - g e b o u w ) * 3 D e k e n g e t a lle n v a n S e n t e r N o v e m g e v e n a a n d e w a a r d e d ie g e ld t v o o r d e o n d e r s t e 2 0 % e n d e b o v e n s t e 2 0 % v a n d e w a a r n e m in g e n . O o k is d e m e d ia a n w e e r g e g e v e n

Overige ontwikkelingen Gebruikersgroepen Agentschap NL: Naar aanleiding van de MJA-3 organiseert Agentschap NL verschillende gebruikersgroepen. Het doel is om ervaring van andere HBO-instellingen rond bepaalde thema’s uit te wisselen. Gedragsverandering In de gebruikersgroep HBO-instellingen zijn ervaringen uitgewisseld over de aanpak van gedragscampagnes; theorie en praktijk. Indien de hogeschool projecten gaat uitzetten via gedragsverandering energiebesparingen te realiseren, kan gebruik worden gemaakt van de ervaringen opgedaan in het Change-project dat door het HIS Hannover en de Universiteit Bochum de afgelopen jaren bij Duitse universiteiten en Hogescholen is uitgerold en de opgedane praktijkervaring van de universiteit Rostock. Energiecoördinatoren overleg RUG en HG De wens is om enkele keren per jaar samen met de energiecoördinatoren van de RUG bij elkaar te komen om ervaringen uit te wisselen over thema’s die voor energiebeheer van belang zijn, zoals monitoren van energieverbruiker. Akkoord van Groningen Het Akkoord van Groningen is het strategische samenwerkingsverband van de Rijksuniversiteit Groningen, de Hanzehogeschool Groningen, het Universitair Medisch Centrum Groningen en de gemeente Groningen . Het Akkoord van Groningen wil de bijzondere positie van de stad Groningen als internationaal kennisknooppunt en centrum van innovatie uitbreiden en versterken en samen met strategische externe partners de krachten bundelen om excellentie te bevorderen. Om zich zo duidelijk mogelijk te positioneren zijn er twee speerpunten geformuleerd: Energie en Health Ageing. Met dit scherpe kennisprofiel, gebaseerd op de kansrijke (additionele) kennissectoren in de stad en regio, wil zij vooral op de terreinen van energie en gezondheid een betekenisvolle bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, een stijging van het aantal hoogwaardige arbeidsplaatsen realiseren en een onderscheidende, concurrerende regio zijn in een mondiaal speelveld.



11 van 16

Duurzaamheid / BREEAM BREEAM is een beoordelingsmethode om de duurzaamheid van gebouwen te bepalen. Het bevat een standaard voor een duurzaam gebouw en het geeft aan welk prestatieniveau een gebouw heeft. BREEAM wordt gebruikt om gebouwen te analyseren en te verbeteren en kan zowel voor het ontwerpen van nieuwe gebouwen als voor het beoordelen van bestaande gebouwen gebruikt worden. BREEAM maakt gebruik van een kwalitatieve weging; als totaalscore krijgt een gebouw een waardering als pass, good, very good, excellent of outstanding Om te komen tot een besluit of de BREEAMmethodiek voor de HG een geschikt model zou kunnen zijn, is een BREEAM onderzoek uitgevoerd aan de gebouwen Brugsmaborg en Wiebengacomplex. Dit onderzoek heeft er toe geleid dat, in samenwerking met ICS Adviseurs, gewerkt zal worden aan een stappenplan, met als doel te komen tot verdere certificering.

Energiebeheer 2012 Om het energiebeheer verder te optimaliseren worden, naast de geplande investeringen in de energiebesparende maatregelen uit het EEP, de volgende projecten in 2012 uitgevoerd:       

opzet meterplan; automatisering meteropname; haalbaarheid zonne-energie (thermisch) een samenwerking tussen Vastgoed en het Instituut voor Engineering; adequaat inrichten Erbis met monitoring per gebouw; energiebesparen middels verandering van gedrag (Change programma); gebruik van monitoring tbv gebruikers; nieuwe EEP-maatregelen formuleren



12 van 16

Agenda:  GAP-analyse voor ISO certificering MJA3  borgen duurzaamheid binnen HG  indiening EEP 2013-2015  energiebeleidsplan en volgende jaren  energiejaarprogramma 2013  meerjarenergiebegroting 2013 – 2017  energiejaarverslag 2012  organiseren en deelname tripartite energieoverleg HG/Uni Rostock/RUG



september 2012 september 2012 oktober 2012 november 2012 november 2012 november 2012 maart 2013

13 van 16

Bijlagen 3

Bijlage 1. EEP maatregelen 2011 + behaalde besparingen (in m /Kwh/GJ en K€)

m a a t-

e n e r g ie b e s p a r in g s m a a t r e g e le n

b e s p a r in g c f E E P 2 0 1 1

re g e l

ja a r

EEP 2010

gas

e le k t r a

w a rm te

m3

Kw h

GJ

vm 1

a lle g e b o u w e n / p o w e r m a n a g e m e n t P C ´s

e le k t r a

2011

0

1 0 5 ,7 7 7

vm 2

a lle g e b o u w e n / O p t im a lis e r e n in s t e llin g e n

gas

2011

2 5 ,8 7 0

0

0

v m 2 .1


w a rm te

2011

0

0

1 ,2 7 1

vm 4

D iv e r s e g e b o u w e n / L o k a le w a r m t e o p w e k k in g m e t W K K 's e n H R - k e t e ls V a r ia n t C v a n D e e r n s a d v ie s *

2011

6 8 ,5 9 4

0

0

vm 18

V e e m a r k t s t r a a t / W T W V e n t ila t ie lu c h t k le in e v le u g e l + k a n t in e

2011

1 3 ,8 9 4

-4 1 9

0

vm 19

V e e m a r k t s t r a a t 7 6 / C O 2 r e g e lin g g r o t e v le u g e l + z a a l

2011

3 ,1 4 7

1 9 ,6 7 6

0

vm 21

Z e r n ik e p le in 1 1 v a n D o o r e n V e s t e / L o k a le H R - k e t e l t .b .v . t a p w a t e r e n s t r a lin g s p a n e le n

2011

7 ,9 7 8

0

0

vm 32

Z e r n ik e p le in 2 3 K a m p h u is b o r g / H R + + b e g la z in g

2011

7 ,8 5 2

0

0

vm 33

Z e r n ik e p le in 2 3 K a m p h u is b o r g / g e v e l is o la t ie ( 1 0 0 m m ) ( g e p la n d e m a a t r e g e l)

2011

4 ,9 0 8

0

0

vm 34

Z e r n ik e p le in 2 3 K a m p h u is b o r g / T 5 ( m e e r p r ijs ) + d a g lic h t + a a n w e z ig h e id

2011

- 1 6 ,1 9 5

1 8 9 ,8 0 9

0

1 1 6 ,0 4 8

3 1 4 ,8 4 3

1 ,2 7 1

t o t a a l b e s p a r in g p r ijs p e r e e n h e id

0

0 .3 3

0 .1 2

1 5 .9 6

b e s p a r in g in E u r o 's

3 8 ,3 8 5

3 7 ,0 7 5

2 0 ,2 9 1

T o t a a l b e s p a r in g in E u r o 's

9 5 ,7 5 2



14 van 16

Bijlage 2. Ontwikkeling energieprijzen 2009 – 2011 + verwachting 2012-2015

K a le n d e r ja a r O m s c h r ijv in g

r e a lis a t ie

r a m in g

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

0 .6 4 4

0 .5 5 9

0 .3 3 1

0 .6 1 4

0 .6 3 6

0 .6 5 6

0 .6 7 5

D o o r s n e e t a r ie v e n G as/m 3 e le c t r a / K W h w a rm te / G J


0 .1 5 4

0 .1 4 1

0 .1 1 8

0 .1 2 6

0 .1 2 7

0 .1 3 1

0 .1 3 5

1 7 .4 2 3

1 3 .5 8 4

1 5 .9 6 5

1 6 .6 6 6

1 7 .1 6 6

1 7 .7 6 8

1 8 .3 0 1


15 van 16

Bijlage 3. Voortgang uitvoering van de in het EEP 2010 opgenomen maatregelen

g e p la n d e e n e r g ie b e s p a r in g s m a a t r e g e le n

b e s p a r in g c f E E P gas

vanaf

e le k t r a 0

w a rm te

vm 1

a lle g e b o u w e n / p o w e r m a n a g e m e n t P C ´s

vm 2


1 0 5 ,7 7 7

v m 2 .1


vm 3

A p p e l/ W T W v e n t ila t ie lu c h t

vm 4

D iv e r s e g e b o u w e n / L o k a le w a r m t e o p w e k k in g m e t W K K 's e n H R - k e t e ls V a r ia n t C v a n D e e r n s a d v ie s *

vm 5

E y s s o n iu s p le in 1 8 / C O 2 r e g e lin g v e n t ila t ie S p o r t h a l

3 ,1 7 5

8

2014

vm 6

E y s s o n iu s p le in 1 8 / C O 2 r e g e lin g v e n t ila t ie k e ld e r s t u d ie la n d s c h a p

9 ,5 2 5

154

2014

vm 7

E y s s o n iu s p le in 1 8 W ie b e n g a c o m p le x / C o 2 r e g e lin g B ie b lio t h e e k + lo u n c h e B g + c o lle g e z a a l n / w

7 ,1 4 4

138

2014

vm 8

G e d e m p t e Z u id e r d ie p 1 5 8 / A a n w e z ig h e id d e t e c t ie in v e r b lijf s r u im t e n

vm 9

2 5 ,8 7 0 1 ,2 7 1 0 6 8 ,5 9 4

287

0

1 .2 0 % e le k t r a

2011

4 .4 1 % g a s

2011

3 .9 6 % w a r m t e

2011 2016 2011

- 4 ,7 7 8

6 6 ,1 9 7

2012

G e d e m p t e Z u id e r d ie p 1 5 8 / N ie u w e L B K w in k e l e n k a n t in e m e t la g e r v e n t ila t ie v o u d e n w a r m t e t e r u g w in n in g

9 ,0 5 8

0

2013

vm 10

G e d e m p t e Z u id e r d ie p 1 5 8 / C O 2 s c h a k e lin g lu c h t b e h a n d e lin g k a n t in e e n m e d ia t h e e k

3 ,3 8 4

901

2013

vm 11

G e d e m p t e Z u id e r d ie p 1 5 8 / E n e r g ie z u in ig e H F - a r m a t u r e n m e t s p ie g e lo p t ie k ( m e e r p r ijs )

- 9 ,7 5 4

1 3 2 ,3 9 5

2012

vm 12

K a m p h u is b o r g / H R 1 0 7 k e t e l

1 9 ,2 6 2

0

2015

vm 13

K a m p h u is b o r g / C O 2 s c h a k e lin g 5 L B K 's

4 ,8 2 1

5 ,2 0 0

vm 14

L a n d le v e n 1 0 - B r u g s m a B o r g / D e b ie t r e g e lin g t e n t a m e n h a l

vm 15

P r a e d in iu s s in g e l 5 9 M u s e u m / N ie u w e L B K m e t w a r m t e t e r u g w in n in g e n d e b ie t r e g e lin g , g e v e l e n d a k is o la t ie d e p o t , H R 1 0 7 k e t e9ls ,1 e8 n6 H R + + -g2la ,2s3d1e p o t

2014

vm 16

R a d e s in g e l 6 S in g e lh u is / C O 2 s t u r in g z a a l

vm 17

2015

3 ,9 5 9

27

2013

1 ,4 5 9

8 ,2 6 2

2014

R a d e s in g e l 6 S in g e lh u is / Is o le r e n b in n e n m u u r ( R c = 2 .5 )

1 6 ,9 7 8

120

2014

vm 18

V e e m a r k t s t r a a t / W T W V e n t ila t ie lu c h t k le in e v le u g e l + k a n t in e

1 3 ,8 9 4

-4 1 9

2011

vm 19

V e e m a r k t s t r a a t 7 6 / C O 2 r e g e lin g g r o t e v le u g e l + z a a l

3 ,1 4 7

1 9 ,6 7 6

2011

vm 20

V e e m a r k t s t r a a t 7 6 / A a n w e z ig h e id s d e t e c t ie

- 1 ,5 2 9

2 8 ,4 6 7

vm 21

Z e r n ik e p le in 1 1 v a n D o o r e n V e s t e / L o k a le H R - k e t e l t .b .v . t a p w a t e r e n s t r a lin g s p a n e le n

7 ,9 7 8

0

0

2011

vm 22

Z e r n ik e p le in 1 1 v a n D o o r e n V e s t e / P o m p s c h a k e lin g c ir c u la t ie le id in g w a r m t a p w a t e r

1 1 ,0 9 1

0

0

2012

vm 23

Z e r n ik e p le in 1 1 v a n D o o r e n V e s t e / D e b ie t r e g e lin g la b o r a t o r iu m

0

5 4 ,2 4 2

264

2013

vm 24

Z e r n ik e p le in 1 1 v a n D o o r e n V e s t e / W a r m t e t e r u g w in n in g la b o r a t o r iu m

0

0

587

2013

vm 25

Z e r n ik e p le in 1 1 v a n D o o r e n V e s t e / D e b ie t r e g e lin g s e c t o r k a n t in e e n o n d e r w ijs r u im t e n

0

0

239

2014

vm 26

Z e r n ik e p le in 1 1 v a n D o o r e n V e s t e / A a n w e z ig h e id d e t e c t ie

0

6 5 ,0 9 1

-1 1 9

2015

vm 27

Z e r n ik e p le in 1 7 S p o r t s t u d ie s / D e b ie t r e g e lin g t u r n z a a l e n c e n t r a le h a l

1 ,9 5 3

3 1 ,7 1 6

2013

vm 28

Z e r n ik e p le in 1 7 S p o r t s t u d ie s / b e s t a a n d e d e b ie t r e g e lin g v e n t ila t ie s p o r t h a l m e t c o 2 s t u r in g

227

1 4 ,2 7 2

2013

vm 29

Z e r n ik e p le in 1 7 S p o r t s t u d ie s / A a n w e z ig h e id d e t e c t ie T u r n z a a l. k le e d k a m e r s s p o r t h a l e n a u d it o r iu m

-1 3 6

1 2 ,6 8 6

vm 30

Z e r n ik e p le in 1 B o u w d e e l F / h o o g / la a g r e g e lin g z o m e r / w in t e r o p v e n t ila t ie

1 4 ,6 1 9

263

2013

vm 31

Z e r n ik e p le in 1 B o u w d e e l F / A a n w e z ig h e id s d e t e c t ie

3 0 ,9 5 8

-5 0

2013

vm 32

Z e r n ik e p le in 2 3 K a m p h u is b o r g / H R + + b e g la z in g

7 ,8 5 2

0

2011

vm 33

Z e r n ik e p le in 2 3 K a m p h u is b o r g / g e v e l is o la t ie ( 1 0 0 m m ) ( g e p la n d e m a a t r e g e l)

4 ,9 0 8

0

2011

vm 34

Z e r n ik e p le in 2 3 K a m p h u is b o r g / T 5 ( m e e r p r ijs ) + d a g lic h t + a a n w e z ig h e id

- 1 6 ,1 9 5

1 8 9 ,8 0 9

vm 35

Z e r n ik e p le in 5 A p p e l/ D e b ie t r e g e lin g o p v e n t ila t ie

2 6 ,0 6 7

262

2014

vm 36

Z e r n ik e p le in 5 A t r iu m + E / D e b ie t r e g e lin g A t r iu m

1 2 ,1 2 2

857

2013

vm 37

Z e r n ik e p le in 5 A t r iu m + E / V e r b e t e r e n d e b ie t r e g e lin g g e b o u w E

0

199

2013

vm 38

Z e r n ik e p le in 5 A t r iu m + E / A a n w e z ig h e id s d e t e c t ie B o u w d e e l E

3 8 ,5 7 1

-9 1

2013

vm 39

Z e r n ik e p le in 5 B o u w d e e l A B C / d e b ie t r e g e lin g o p k a s t t .b .v c o lle g a z a a l e n o v e r ig ( B o u w d e e l B b g )

2 0 ,9 1 1

271

2013

vm 40

Z e r n ik e p le in 5 B o u w d e e l A B C / u it s c h a k e le n lb k v o o r m a lig r e s t a u r a n t

3 2 ,9 7 4

420

2013

vm 41

Z e r n ik e p le in 5 B o u w d e e l A B C / v e r la g e n v e n t ila t ie v o u d b e g a n e g r o n d b o u w d e e l C

2 8 ,1 4 9

551

2013

vm 42

Z e r n ik e p le in 7 v a n O ls t T o r e n / h o o g / la a g r e g e lin g v e n t ila t ie

190

2013

vm 43

Z u id e r k u ip e n 1 9 B o u w k u n s t / A a n w e z ig h e id s d e t e c t ie

2013

2013

2011

-3 0 0

4 ,5 6 3

2014

1 7 6 ,9 7 0

9 6 4 ,8 9 8

vm 44 T o ta a l



5 ,7 2 8

16 van 16

Energie Jaarverslag 2011 Hanzehogeschool Groningen

Recommend Documents