Jaarverslag 2006 Hanzehogeschool Groningen

Jaarverslag 2006 Hanzehogeschool Groningen

INHOUD JAARVERSLAG 2006 1. ALGEMEEN Voorwoord van het College van Bestuur Bericht van de Raad van Toezicht Kerngegevens De Hanzehogeschool Groningen Strategisch beleid

3 3 5 6 9 14

2. ONDERWIJS Resultaten Ontwikkeling onderwijsaanbod Onderwijsvernieuwing ICT en onderwijs Kwaliteitszorg Samenwerking

19 19 23 25 27 28 33

3. STUDENTEN Werving Diversiteit Aansluiting Begeleiding Talentvolle studenten

35 35 37 38 39 41

4. KENNISINSTELLING Toegepast onderzoek Lectoraten Contractactiviteiten

43 43 45 52

5. INTERNATIONALISERING

53

6. BEDRIJFSVOERING Financieel beleid Personeel Huisvesting

57 57 61 65

7. JAARREKENING Grondslagen voor de jaarrekening Balans Exploitatierekening Kasstroomoverzicht Toelichting op de balans Toelichting op de exploitatierekening Overige bijlagen

67 67 70 71 72 73 80 85

8. BIJLAGEN Nevenfuncties leden College van Bestuur Netwerk van strategische partners

91 91 92

Hanzehogeschool Groningen Jaarverslag 2006

2

1. ALGEMEEN VOORWOORD VAN HET COLLEGE VAN BESTUUR De Hanzehogeschool Groningen groeit. Het aantal studenten neemt toe en de ontwikkeling van onderwijsinstelling naar een kennisinstelling gaat gepaard met uitbreiding van lectoraten en onderzoeksactiviteiten in de drie kenniscentra en de diverse expertisecentra. Aan de kwaliteit van onderwijs en onderzoek is in 2006 gewerkt volgens de lijnen die we in het strategisch beleidsplan Focus 2010 hebben uitgezet. Speerpunten daarin zijn internationalisering en het uitbouwen van Hanzehogeschool Groningen tot kennisinstelling. Talentontwikkeling en ondernemerschap staan centraal. In 2006 bouwde de Hanzehogeschool Groningen de internationale context van het eigen onderwijs verder uit, binnen het curriculum en in praktijkopdrachten en stages. Onze studenten stimuleren we om een studieonderdeel of stage in het buitenland te doen. Ruim duizend van hen deden dat met enthousiasme. Buitenlandse studenten nodigen we uit om bij de Hanzehogeschool Groningen te komen studeren. Meer dan duizend reguliere studenten met ruim 80 verschillende nationaliteiten wisten onze hogeschool te vinden. Zij leveren op hun beurt een bijdrage aan het internationale karakter van onze onderwijsgemeenschap. Met tientallen organisaties en scholen in het buitenland bestaan duurzame samenwerkingsverbanden. Ook exporteerde de hogeschool in verschillende projecten kennis naar Oeganda, Ghana, Vietnam en Indonesië. Een markant feestelijk hoogtepunt van het afgelopen jaar was de naamgeving en lustrumviering van het Prins Claus Conservatorium. De internationale oriëntatie van het conservatorium heeft zwaar meegewogen bij het verkrijgen van toestemming om de naam te mogen voeren van Prins Claus, de ‘muziekprins’ zoals zijn zoon Willem-Alexander hem eens noemde. Hare Majesteit Koningin Beatrix onthulde een kunstwerk met de beeltenis van Prins Claus, in de ontvangsthal van het Conservatorium. Daarna woonde de koningin het concert bij dat alumni, docenten en studenten van het Prins Claus Conservatorium verzorgden. Op het programma stonden een aantal speciaal voor deze gelegenheid gecomponeerde muziekstukken over teksten uit publicaties van Prins Claus die zijn brede internationale oriëntatie illustreerden. Het concert kreeg één van die teksten mee als motto “Freedom is in the mind, and a free mind can offer a kind of inner peace that cannot be taken away.” Talentontwikkeling en ondernemerschap lopen als een rode draad door onderwijs en onderzoek bij de Hanzehogeschool Groningen. Sinds 2006 kunnen alle studenten een minor Ondernemerschap kiezen die leidt tot het HBO-certificaat Ondernemerschap. Ook biedt de hogeschool ondernemende studenten faciliteiten, onder meer door participatie in ondersteuning van studentondernemingen, en is er binnen het onderwijs en onderzoek royaal aandacht voor ondernemerschap. In de herfst van 2006 ging het programma “Talentontwikkeling” van start en ook in het kader van diversiteit worden talentvolle studenten extra mogelijkheden geboden, zoals bijvoorbeeld in het programma MeesterGezel waarin de Hanzehogeschool Groningen deelneemt. Het hart van de Hanzehogeschool Groningen als kennisinstituut wordt gevormd door lectoraten en kennis- en expertisecentra. Eind 2006 telde de hogeschool 16 lectoraten; zeven nieuwe lectoraten zijn in voorbereiding. Een groot aantal daarvan is verbonden aan een van de drie kenniscentra. Binnen elk kenniscentrum bundelen verschillende schools en lectoraten hun toegepast onderzoek rond gezamenlijke thema’s in de noordelijke regio. De samenwerking met een groot aantal externe partijen staat borg voor regionale verankering en zorgt voor aanvullende financiering.

Het is een teken dat de Hanzehogeschool Groningen succesvol verbindingen legt met bedrijven en organisaties in de regio. Alle medewerkers die met hun inzet en talenten mogelijk maakten dat 2006 een goed jaar werd voor de Hanzehogeschool Groningen willen wij van harte danken voor hun bijdrage. Groningen, juni 2007 Namens het College van Bestuur, drs. Henk J. Pijlman, voorzitter


4

BERICHT VAN DE RAAD VAN TOEZICHT In 2006 heeft de Raad van Toezicht van de Hanzehogeschool Groningen zeven maal vergaderd. De werkzaamheden van de Raad hadden in de eerste plaats betrekking op zaken als het goedkeuren van de jaarrekening, de (meerjaren)begroting en overige zaken van groot financieel belang, het bespreken van ontwikkelingen bij de schools, de stand van zaken van aanmeldingen, onderwijskwaliteit en accreditaties. Daarnaast heeft de voorzitter van de Raad van Toezicht regelmatig overleg gevoerd met de voorzitter van het College van Bestuur. Het lid van de Raad dat is belast met auditzaken heeft specifiek overleg gevoerd met de controller en de externe accountant. Over de aanpak van de speerpunten ‘ontwikkeling naar kennisinstelling’ en ‘internationalisering’ in het strategisch beleidsplan Focus 2010 is de Raad in de loop van 2006 regelmatig geïnformeerd. De Raad besprak de nota Onderzoeksbeleid, de uitbreiding van het aantal lectoraten, en de plannen om het toegepast onderzoek binnen de hogeschool te concentreren in een selectief aantal kenniscentra. Daarbij kwamen de samenwerkingsverbanden van de lectoraten en kenniskringen met instellingen en bedrijven in de regio aan de orde. Internationaliseringsbeleid stond ook een aantal malen op de agenda van Raadsvergaderingen. De Raad nam kennis van de resultaten van het onderzoek naar internationaliseringscompetenties van de docenten van de hogeschool dat in opdracht van het hogeschoolbrede lectoraat Internationalisering en Internationale Beroepspraktijk is uitgevoerd door HanzeConnect. De beleidsnota ‘Verder Kijken’, waarin het internationaliseringsbeleid voor alle geledingen van de hogeschool voor de komende jaren is uitgewerkt, is besproken. De Raad was betrokken bij plannen met grote financiële gevolgen. Dat betrof onder meer de plannen voor de revitalisering van de contractorganisatie HanzeConnect. Omdat de hogeschool het afgelopen jaar een aanzienlijke groei heeft gerealiseerd die - gezien de trend - vraagt om aanpassing van de huisvestingsplannen, is er overleg met de Raad geweest over nieuw- en verbouw. Ook heeft de Raad met het College gesproken over de mogelijkheden om te komen tot een concentratie van de kunstopleidingen en de keuze voor een daarbij aansluitende huisvesting. De Raad is geïnformeerd over de implementatie van functieordening binnen de hogeschool in 2006, waarvoor in het vorige verslagjaar de voorbereidingen waren getroffen in overleg tussen College van Bestuur en HMR. De voorzitter van de Raad van Toezicht was als juryvoorzitter dit jaar nauw betrokken bij de toekenning van de Hannie Schaftprijs, uitgereikt bij de opening van het hogeschooljaar. Tot genoegen van de jury was de keus voor een winnaar niet makkelijk door de brede variatie aan excellente werkstukken die voor de prijs in aanmerking kwamen. De Raad stelt het zeer op prijs dat talentvolle studenten én medewerkers worden uitgedaagd om zich voor dit soort competities in te zetten. Een gelauwerde student of docent is een kroonjuweel voor een hogeschool. De Raad van Toezicht spreekt zijn waardering uit voor de inzet, betrokkenheid en samenwerking van alle medewerkers die onderwijs, onderzoek en ondernemerschap bij de Hanzehogeschool Groningen in 2006 mogelijk maakten. De Raad dankt hen allen. Groningen, juni 2007 Namens de Raad van Toezicht, mr. T. S. Plas, voorzitter


5

KERNGEGEVENS Kerngegevens Hanzehogeschool Groningen aantallen Studenten

2006

2005

2004

21.437 6.248 3.336 1.021 329 265

20.408 6.171 3.445 1.179 439 250

19.206 5.768 3.499 1.168 374 290

2.357 1.656

2.245 1.547

2.096 1.450

151.733 149.357 2.376

142.377 142.368 9

138.005 136.360 1645

inschrijvingen instroom afgestudeerden buitenlandse studenten uitwisseling naar Nederland uitwisseling naar buitenland Medewerkers

aantallen in aantal in fte

Financiële resultaten

alle bedragen * 1.000 baten lasten resultaat

Kerngegevens schools 2006 Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie & Media Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Informatie- en Communicatie Technologie Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing & Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving School of Performing Arts totaal


studenten afgestudeerden 654 109 2.391 342 1.633 263 1.240 239 2.217 370 1.780 173 1.269 248 1.015 184 1.147 179 766 185 423 42 1.554 236 1.076 96 1.353 214 799 120 839 140 897 148 384 48 21.437

3.336

instromers 196 695 548 401 662 451 357 256 284 210 136 442 383 407 237 252 247 84

buitenlandse studenten 33 133 8 7 2 101 34 47 7 7 9 6 2 1 501 3 40 80

6.248

1.021

6

Overzicht schools en opleidingen Bacheloropleidingen Naam school Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving - Academie Minerva - Academie voor Popcultuur Academie voor Gezondheidsstudies

Academie voor Sociale Studies

Academie voor Verpleegkunde Instituut voor Bedrijfskunde

Instituut voor Communicatie & Media

Instituut voor Engineering

Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management

Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie Instituut voor Life Science & Technology


Opleidingen Bouwkunde Civiele techniek Autonome Beeldende Kunst Docent Beeldende Kunst en Vormgeving Vormgeving Muziek Vormgeving Fysiotherapie Logopedie Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken Mondzorgkunde Voeding & Diëtetiek Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Sociaal Pedagogische Hulpverlening Toegepaste Psychologie Verpleegkunde (HBO-V) Management Economie en Recht Personeel & Arbeid Vastgoed & Makelaardij Communicatie International Communication Communicatiesystemen Informatiedienstverlening en -management Elektrotechniek Human Technology Technische Bedrijfskunde Werktuigbouwkunde Facility Management International Facility Management Accountancy Bedrijfseconomie Financial Services Management Fiscale Economie Bedrijfskundige Informatica Informatica Technische Informatica Bio-informatica Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek Chemie Chemische Technologie

7

Naam school Instituut voor Marketing & Management

Opleidingen Commerciële Economie Food & Business International Business & Management Small Business & Retail Management

Instituut voor Rechtenstudies

HBO-Rechten Sociaal Juridische Dienstverlening Lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding Sport, Gezondheid en Management International Business and Management Studies Internationale Betriebswirtschaft Lerarenopleiding Basisonderwijs

Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of Performing Arts - Dansacademie Noord-Nederland - Prins Claus Conservatorium

Masteropleidingen en voortgezette opleidingen Masteropleidingen Advanced Nursing Practice Architectuur Executive MBA MBA International Business and Management Physician Assistant Real Estate

Docent Dans Dans Docent Muziek Muziek

Voortgezette opleidingen MFA IME Interactive Media and Environments MFA Schilderkunst MFA Theatervormgeving

HanzeConnect voert de MSc Accounting and Finance uit, die is geaccrediteerd bij de Open Universiteit Nederland


8

DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN Missie De Hanzehogeschool Groningen leidt ondernemende, maatschappelijk verantwoordelijke en internationaal georiënteerde professionals op en draagt bij aan de kenniscirculatie in NoordNederland. Deze missie komt voort uit de identiteit als brede en diverse hogeschool en maatschappelijke onderneming. De centrale waarden die hierbij horen zijn: • individuele ontplooiing; • respect en actieve tolerantie; • ondernemend, praktijkgericht en nuchter; • verantwoordelijk en duurzaam. Vanuit deze centrale waarden wil de Hanzehogeschool Groningen een bijdrage leveren aan de professionele beroepsbeoefening in de (Noord-)Nederlandse kennissamenleving. De hogeschool doet dat op diverse manieren: • door studenten op te leiden tot beroepsbeoefenaars op hbo-niveau; • door werkende professionals na- en bijscholing te bieden zodat hun competenties actueel blijven en worden uitgebreid; • door werknemers in bedrijven en instellingen die geen hbo-diploma hebben, maar daartoe wel de potentie hebben, op te leiden tot hbo-niveau; • door samen met bedrijven en instellingen te werken aan kennistoepassing en innovatie. De Hanzehogeschool Groningen onderscheidt zich van andere hogescholen door de veelkleurigheid en het eigen gezicht van de schools, de sterke nadruk op internationalisering en de directe band met de noordelijke regio. Profiel De Hanzehogeschool Groningen is een internationaal georiënteerd kennisinstituut dat de individuele student ruime mogelijkheden voor passend voltijd-, deeltijd en duaal onderwijs biedt. Voor professionals levert de hogeschool postinitieel onderwijs en voor bedrijven waardevolle kennis voor kennistoepassing en innovatie. De thuisbasis van de Hanzehogeschool Groningen is studentenstad Groningen. De hogeschool richt zich op de noordelijke regio – Groningen, Friesland en Drenthe en als het zinvol is ook daarbuiten. Ondernemerschap speelt binnen de verdere ontwikkeling van de hogeschool als kennisinstituut een belangrijke rol. Op dit terrein worden vele initiatieven ontplooid en ondernemerschap bij studenten wordt gestimuleerd en actief ondersteund. De Hanzehogeschool Groningen krijgt als opleidingsinstituut veel waardering. Dit blijkt ondermeer uit prijzen en beurzen die studenten ten deel vallen. Zo kregen in 2006 twee Duitse studentes van het Instituut voor Communicatie & Media van de Hanzehogeschool Groningen een Huygens Scholarship voor getalenteerde studenten en ontving een student van het Prins Claus Conservatorium een Fullbright Graduate beurs. Geschiedenis In 1798 werd het eerste instituut opgericht dat een ononderbroken lijn heeft met de huidige Hanzehogeschool Groningen. In januari 1798 gingen de lessen van start in de Oude Kijk in ’t Jatstraat waar onderwijs gegeven werd in 'Teken-, Bouw- en Zeevaartkunde mitsgaders andere daartoe betrekkelijke wetenschappen'. Dertig jaar later gebruikte dit instituut voor het eerst de naam Academie Minerva.


9

Deze ontstaansgeschiedenis is exemplarisch voor de vele andere instituten die als voorganger van de Hanzehogeschool Groningen gelden. Begin jaren tachtig bestonden er in de stad Groningen niet minder dan 24 instellingen voor hoger beroepsonderwijs. In 1986 gingen 16 daarvan samen op in de Rijkshogeschool Groningen. Dit was de eerste hogeschool 'nieuwe stijl' in Nederland. Kort na het ontstaan van de Rijkshogeschool Groningen volgde een tweede fusie in het Groninger hoger onderwijs. Deze fuseerde nog eens zes jaar later met de Rijkshogeschool Groningen tot ‘Hanzehogeschool, Hogeschool van Groningen’, die in 1999 haar naam wijzigde in de huidige: 'Hanzehogeschool Groningen'.


10

Structuur van de organisatie Organogram


11

Samenstelling bestuurlijke organisatie Raad van Toezicht dhr. mr. T.S. Plas, voorzitter dhr. J. Emmelkamp mw. I.G.C. Faber MBA dhr. U. Kleinhuis RA dhr. prof. dr. R. van Schilfgaarde dhr. K. van Twist Stafbureaus en bedrijven Administratief Bedrijf Facilitair Bedrijf Financieel Economische Zaken Marketing & Communicatie Onderwijszaken Personeel & Organisatie

Schools Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie & Media Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing & Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of Performing Arts Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving Contractorganisatie HanzeConnect Hogeschoolmedezeggenschapsraad (vanaf 1 september) Personeelsleden Inge Bakker Lammert Been Henk van Essen Martin Kramer Nico Marsman Sadhna Oediet Doebé Dirk Sijbesma Lieuwe Terpstra Mieke Uges


College van Bestuur dhr. drs. H.J. Pijlman, voorzitter mw. drs. M.C.J. van Os–Schaap, vice%voorzitter dhr. drs. W. Wieling, lid

Directeuren dhr. drs. M.C.J.M. Verheijen dhr. ir. H. de Zeeuw dhr. drs. K. van der Wal dhr drs. A. Nimis (per 1 maart) dhr. drs. J.L.H. Degenaar dhr. drs. S.A.M van der Zee Deans mw. drs. E.M.T. Ardon-Visser mw. G. Steendam dhr. dr. H. de Ruiter (per 1.9.06) mw. J. Bijma mw. mr. H.J.E. van Balen mw. E.C.M. Landman dhr. ir. G. Kuiken dhr. drs. H. Boonstra dhr. drs. F.J. Bangma dhr. dr. ir. J.H.G. van Pol dhr. drs. R.J. van Linschoten dhr. drs. F.M.A.A. Donders mw. mr. T. Faber-Remmelts dhr. A.C. van der Tuuk dhr. drs. P. N. Ganzeboom mw. drs. M. R. Ketz dhr. C. Fictoor mw. drs. P. de Vries a.i. (per 1 december) Directeur Mw. A.H Wösten-Kreeft (per 1.9.06) Studentleden Nadia Amraoui Egbert de Boer Erik Jan Braam Gerda van Galen Koen de Groot Joost Hoogesteger Kristel Jeuring Mino I. Kasanwidjojo Brenda Oosterheerd

12

Medezeggenschap De hogeschool kent een Hogeschoolmedezeggenschapsraad (HMR), achttien Schoolmedezeggenschapsraden (SMR) en een Dienstenraad (DR, voor medewerkers van stafbureaus, bedrijven en HanzeConnect). In mei 2006 zijn de verkiezingen van deze raden gehouden. De nieuw verkozen leden zijn op 1 september in een gezamenlijke bijeenkomst geïnstalleerd.


13

STRATEGISCH BELEID In 2005 is het strategisch beleidsplan van de Hanzehogeschool Groningen voor de periode 2005-2008 vastgesteld onder de naam Focus 2010. De strategische doelen van de hogeschool – ontwikkeling tot kennisinstelling en internationalisering – komen voort uit de vraag van de samenleving en sluiten aan op de belangrijkste thema’s in het landelijke Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan (HOOP). Focus 2010 bepaalt het beleid van de hogeschool tot aan 2009 wanneer een nieuw landelijk Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan verschijnt. Op basis van Focus 2010 hebben de schools in 2005 hun eigen strategische beleidsplannen geschreven. Deze plannen geven weer hoe de schools ieder op hun eigen wijze bijdragen aan de gemeenschappelijke doelen van de hogeschool. Ook zijn de activiteiten voor de komende jaren benoemd. In 2006 is de uitvoering van deze beleidsplannen gestart. Doelen Voor de periode 2005-2008 laat de missie van de hogeschool zich vertalen in twee strategische doelen: • De Hanzehogeschool Groningen ontwikkelt zich binnen de noordelijke regio door van onderwijsinstelling naar kennisinstelling. Dit betekent dat de Hanzehogeschool Groningen: - een toonaangevende noordelijke leverancier is van kwalitatief hoogwaardige professionals die met succes hun weg vinden in de maatschappij; - een stevige positie heeft als partner in kennistoepassing en innovatie; - een stevige positie heeft als aanbieder van postinitieel onderwijs; - een belangrijke maatschappelijke rol in de regio vervult. • De Hanzehogeschool Groningen opereert vanuit internationaal perspectief. Dit betekent dat de Hanzehogeschool Groningen: - de internationale context in alle onderwijsactiviteiten heeft verankerd; - een internationale omgeving biedt aan studenten; - kennis exporteert. De in 2005 ontwikkelde plannen zijn in 2006 verder geïmplementeerd en moeten in 2008 tot bovenstaande doelen leiden. Besturingssystematiek De Hanzehogeschool Groningen heeft met het programma Besturingssystematiek veel aandacht besteed aan resultaatgericht werken en een eenduidige en transparante manier van besturen. Via dit programma zijn processen en hulpmiddelen in kaart gebracht en ontwikkeld die resultaatgericht sturen mogelijk maken op basis van de cyclus plan, do, check, act. De processen zijn onderdeel van de planning- en controlcyclus. De hulpmiddelen zijn onder andere een managementdashboard, managementovereenkomsten, managementrapportages, formats voor plannen en een lexicon. Op basis van de gestelde doelen bepaalt de hogeschool streefwaarden (prestatie-indicatoren) om te kunnen meten of de doelen gehaald worden. De resultaten worden bijgehouden in het managementdashboard van de hogeschool en meegenomen in managementovereenkomsten en managementrapportages.

Resultaten Het jaar 2006 was het tweede jaar waarin het strategisch beleidsplan tot uitvoering kwam. Hieronder staat een overzicht van doelen waarbij de hogeschool streefwaarden had geformuleerd in het verslagjaar. De positie in de Keuzegids is beïnvloed doordat het om méér hogescholen ging.


14

Overzicht doelen en resultaten Hanzehogeschool Groningen 2006 Strategische doelen Kennisinstelling Internationaal perspectief internationale omgeving

toonaangevende leverancier van professionals streefcijfer marktaandeel realisatie 2006

5,4% 5,8%

aantal buitenlandse studenten streefcijfer groei * realisatie

* ten opzichte van 1999

10% 7%

aantallen opleidingen bachelors ** masters associate degree

55 7 1

positie keuzegids 2004 positie keuzegids 2005 positie keuzegids 2006

40 34 42

** croho geregistreerd

accreditaties aangevraagd verkregen

5 5

stevige positie als partner in kennistoepassing en innovatie omzetverwachting HanzeConnect realisatie

10,5 M€ 10,9 M€

aantal lectoraten

16 Bedrijfsvoering

Onderwijs streefcijfer rendement afgestudeerden realisatie

Financiën 48% 51%

streefcijfer solvabiliteit realisatie

0,35 0,38

Personeel streefcijfer verzuim realisatie

5,5% 4,1%

Bij het realiseren van de strategische doelen wordt ten aanzien van de bedrijfsvoering een aantal belangrijke resultaten gevolgd. De Hanzehogeschool Groningen presteert op het gebied van de personele en financiële doelen boven verwachting: het verzuim daalt en de solvabiliteit stijgt.


15

Ten aanzien van de doorontwikkeling naar kennisinstelling in de regio zijn onder meer de volgende resultaten behaald: • De Hanzehogeschool Groningen is de grootste en breedste hogeschool in het Noorden. Het totale aantal inschrijvingen groeide met 5% tot een totaal aantal van 21.437 studenten. Daarmee heeft de hogeschool een groeiend marktaandeel van 5,8% in 2006. • Er zijn nieuwe Hanze kenniscentra gestart om de uitwisseling en innovatie van kennis te versterken: het Energie Kenniscentrum en het Kenniscentrum Zorg, Welzijn, Sport & Educatie (CARI). Er zijn voorbereidingen getroffen voor het Kenniscentrum Ondernemerschap . • Er zijn diverse nieuwe (vormen van) opleidingen gestart en voorbereid. • Alle vijf aangevraagde accreditaties voor bacheloropleidingen zijn in 2006 toegekend. • De hogeschool biedt zes geaccrediteerde masteropleidingen aan, en voert de MSc Accounting and Finance uit, die is accrediteerd bij de Open Universiteit Heerlen. • Samen met de universiteit wordt er in UHG-verband onder meer gewerkt aan schakelprogramma’s om de doorstroom tussen hogeschool en universiteit te bevorderen. Die doorstroom is, met 16,8%, het hoogste van het land. • Bij de contractorganisatie, HanzeConnect, liepen in 2006 meerdere adviestrajecten om regionale bedrijven te versterken en worden uiteenlopende vormen van postinitieel onderwijs aangeboden. In 2006 volgden ongeveer 1.500 mensen hier een opleiding. Ten aanzien van het opereren vanuit internationaal perspectief zijn de volgende resultaten behaald: • Er studeerden ruim 1.000 buitenlandse studenten bij de hogeschool en een kleine 1.000 studenten van de hogeschool gingen naar het buitenland voor studie of stage. • Van het streven naar een groei van tien procent werd zeven procent gerealiseerd. • Er werd in diverse (ontwikkelingssamenwerkings)projecten kennis geëxporteerd naar Oeganda, Ghana, Vietnam en Indonesië. De hogeschool heeft acht projecten in uitvoering met een gezamenlijke waarde voor de hogeschool van ongeveer € 2,3 miljoen. • Opleidingen hebben plannen uitgevoerd om het curriculum af te stemmen op de internationale beroepspraktijk.

Centrale beleidsruimte De Hanzehogeschool Groningen stelt budget voor projecten beschikbaar via de centrale strategische beleidsruimte (CSBR). Hieruit kunnen schools, stafbureaus en bedrijven projecten aanvragen die een relatie hebben met strategisch beleid. Deze projecten worden geheel of gedeeltelijk gefinancierd vanuit CSBR-gelden.


16

In 2006 werd voor de volgende projecten het volgende geld benut: CSBR9projecten 2006 alle bedragen in € brede bachelor

1.280.200

kwaliteitsimpuls opleidingen nieuwe opleidingen Onderwijsontwikkeling Kennisinstelling Overige projecten

264.000 376.100 644.800 367.500 244.100 Totaal

3.176.700

De brede bachelor is in het verslagjaar door een groot aantal bacheloropleidingen gebruikt. De kwaliteitsimpuls werd benut binnen de opleidingen van Academie Minerva, de Academie voor Popcultuur, het Instituut voor Facility Management en de Pedagogische Academie. Binnen de nieuwe opleidingen is aandacht besteed aan de masteropleiding Physician Assistant, de bacheloropleidingen International Communication en HBO Toegepaste Psychologie, en masteropleidingen bij Prins Claus Conservatorium. In het kader van onderwijsontwikkeling werden gelden ingezet voor de revitalisering van het deeltijdonderwijs, EVC en assesment, toetsbeleid, ICT en onderwijs. De kwaliteitsimpuls voor het speerpunt kennisinstelling werd gericht op het Kenniscentrum Energie, op toekomstvast bouwen en op vergroting van kennisoverdracht en kenniscirculatie. Binnen de overige projecten stonden internationalisering, werving in Duitsland, studieondersteuning, Pandia en een training beoordelen en belonen centraal. Governance In het verslagjaar is de branchecode governance, die in 2005 is voorbereid, vastgesteld en doorvertaald in beleid. Er is een instrumentarium ontwikkeld dat naast de branchecode is gehouden. De door de Hanzehogeschool Groningen gehanteerde definitie van governance luidt: ‘Het waarborgen van de onderlinge samenhang van de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden van de organisatie, gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van beleidsdoelstellingen, en het daarover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden.’ Het instrumentarium bestaat uit 23 onderdelen, van arboreglement tot en met treasury. Uit die vergelijking is gebleken dat de Hanzehogeschool Groningen de zaken goed op orde heeft en dat slechts enkele aanpassingen en aanscherpingen nodig waren. Dit heeft in 2006 geleid tot enkele wijzigingen in de statuten en het huishoudelijk reglement. Daarmee zijn deze gemoderniseerd en up-to-date gebracht. Tevens is een klokkenluidersregeling voor studenten en medewerkers toegevoegd. Ook is het risicomanagement op een andere manier in de organisatie ingebed zodat instellingsbreed betere risicoafwegingen gemaakt kunnen worden. Eind 2006 is een stuurgroep Governance en Risicomanagement ingesteld waarin alle geledingen van de instelling vertegenwoordigd zijn. Deze stuurgroep houdt zich bezig met het verder ontwikkelen van hogeschoolbreed beleid.


17


18

2. ONDERWIJS

RESULTATEN De doelstelling van de Hanzehogeschool Groningen ten aanzien van de positie op de onderwijsmarkt is behoud van marktaandeel voor initieel onderwijs en vergroting van het marktaandeel voor deeltijd en duaal onderwijs. Aan deze doelstelling is in het verslagjaar ruimschoots voldaan. Marktaandeel Het marktaandeel van de Hanzehogeschool Groningen voor de voltijdmarkt was in 2006 6,47% en is daarmee gestegen ten opzichte van 2005. Ook het marktaandeel voor deeltijdonderwijs is iets toegenomen tot 3,06%. Het marktaandeel voor duaal onderwijs is relatief sterk gestegen, van 2,98% tot 3,42%, maar het gaat bij deze onderwijsvorm om lage absolute aantallen.

Marktaandeel inschrijvingen

2006

2005

2004

Voltijd Deeltijd Duaal

6,47% 3,06% 3,42%

6,40% 2,97% 2,98%

6,28% 2,85% 2,28%

Masters

2,95%

2,64%

2,05%

5,79%

5,67%

5,49%

Totaal

Ontwikkeling inschrijvingen In 2006 is de studentenpopulatie van de Hanzehogeschool Groningen met 5% gegroeid tot een totaal aantal van 21.437 studenten. Het aantal inschrijvingen voor voltijdonderwijs groeide met 5,3%. verdeling 2006 2005 2004 aantal % aantal % aantal %


19.093 1.933 411

Groeipercentages

18.132 1.927 349

2006 aantal


89,1 9,0 1,9

88,8 9,4 1,7

17.045 1.898 263

2005 %

aantal

88,7 9,9 1,4

2004 %

aantal

%

19.093 1.933 411

5,3 0,3 17,8

18.132 1.927 349

6,4 1,5 32,7

17.045 1.898 263

6,2 -10,0 27,1

21.437

5,0

20.408

6,3

19.206

4,6


19

groeicijfers vooropleiding Havo Vwo Mbo Overig

2006

Totaal

2004

2005

5% -1% 7% 6%

7% -3% 8% 5%

5%

4%

groei: procentuele groei inschrijvingen ten opzichte van het voorgaande jaar

5% -6% 10% 5% 5% bron: HSA/kengetallen

Bij de instroom naar vooropleiding stijgt het aantal havisten met 5%. Het aantal vwo'ers daalde licht. Het beleid van de hogeschool is meer mbo'ers te laten instromen. Dit is in 2006 gerealiseerd. De betrekkelijk grote schommelingen in de instroom van mbo'ers worden voor een belangrijk deel verklaard uit herstructurering in het mbo in de afgelopen jaren. Daardoor fluctueert het absolute aantal mbo'ers sterk.

Tabel instroom school Instroom schools Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie & Media Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing & Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of the Arts Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving School of Performing Arts Totaal

2.006 196 695 548 401 662 451 357 256 284 210 136 442 383 407 237 252 331

groei -4% -2% 20% 7% 10% -19% 0% -10% -1% -5% 8% 6% -1% 4% -10% 24% -1% 247 84

14% -29%

2005 204 709 457 374 602 554 358 283 286 222 126 418 386 392 262 203 335 217 118

6.248

1%

6.171

groei -10% 12% -2% 18% 22% 19% -13% 6% 17% -4% -2% 20% 13% -6% 6% -7% 8%

2004 226 635 466 317 495 464 411 266 245 231 129 349 343 415 247 219 310

7%

groei 3% 2% 21% 8% 5% 18% 0% 9% -19% 26% 33% -3% 62% 8% -5% 3% -1%

5.768

7%

groei: procentuele groei ten opzichte van het voorgaande jaar

Bij de instroom naar schools zijn de stijgingen en dalingen veelal te verklaren uit het starten of afbouwen van opleidingen en landelijke trends. De grote stijgingen bij de Pedagogische Academie en de Academie voor Sociale Studies zijn groter dan in het landelijke beeld. Toelating fixus9opleidingen In het studiejaar 2006-2007 was er een instellingsfixus voor de opleidingen Fysiotherapie, Mondhygiëne en Sport, Gezondheid & Management (SGM), waarbij Fysiotherapie en SGM een


20

decentrale selectie hebben gehanteerd. Voor die opleidingen hebben deze opleidingen een bepaald percentage van de opleidingsplaatsen zelf studenten geselecteerd aan de hand van specifieke selectiecriteria. Het percentage (numerus fixus gedeeld door aantal gegadigden voor de loting) van de aangemelde studenten dat met de studie is gestart was 74% bij Fysiotherapie (285 plaatsen), 86% bij Mondhygiëne (51 plaatsen) en 63% bij voltijd SGM (140 plaatsen). Studierendementen De studieduur bij zowel de uitvallers van de propedeusefase als van studenten die de propedeuse halen neemt af, mede door toename van het aantal bindend studieadviezen. De studieduur van de afgestudeerden is iets toegenomen, hoewel er geen trendbreuk is te zien. De studieduur is al enkele jaren stabiel: rond de vijftig maanden.

Tabel studierendement voltijd Studierendement

2006 Propedeuse uitval Propedeuse examen Totaal uitval Afgestudeerden

(na (na (na (na

3 3 5 5

jaar) jaar) jaar) jaar)

2005 35% 62% 47% 45%

2004 37% 60% 45% 48%

36% 61% 44% 48%

bron: HSA/kengetallen

Tabel studievoortgang Studievoortgang Uitval

2006

2005

2004

Hoofdfase Propedeuse

5% 10%

6% 10%

6% 10%

Uitval propedeuse Behalen propedeuse Afstuderen

11 17 50

12 17 49

12 17 50

Percentage

6%

5%

5%

Duur (jaar)

5,9

5,8

5,7

Studieduur (in maanden)

Staartstudenten

duur: inschrijfduur behalve bij staartstudenten (bekostigingsduur) peildata:ultimo schooljaar


21

Tabel studievoortgang per school 2006

staart9 studenten

18% 9% 11% 11% 8% 14% 9% 9% 8%

3% 2% 8% 4% 4% 4% 3% 2% 6%

9% 3% 3% 2% 7% 7% 5% 7% 11%

1,2 0,9 0,8 0,8 0,8 1,0 0,9 1,0 1,0

1,3 1,4 1,3 1,4 1,2 1,4 1,5 1,4 1,2

3,9 3,9 4,1 3,6 4,2 4,4 4,0 4,0 4,7

6,3 5,4 5,7 5,5 5,8 5,9 6,0 5,9 6,2

13% 13% 12% 13% 13% 13% 9% 5% 3%

4% 6% 5% 10% 7% 4% 4% 8% 5%

5% 7% 8% 4% 4% 5% 5% 4% 5%

0,8 1,0 1,0 0,8 0,9 1,0 0,9 1,1 1,7

1,0 1,4 1,4 1,7 1,5 1,2 1,4 1,2 1,9

4,1 4,2 4,5 3,8 4,1 4,4 4,0 4,4 4,3

5,8 6,7 6,1 6,0 5,8 6,2 5,7 5,5 6,0

10%

5%

6%

0,9

1,4

4,1

5,9

uitval propedeuse behalen propedeuse

bij afstuderen

Hanzehogeschool Groningen

staart9 studenten

Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie & Media Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing & Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving School of Performing Arts

uitvallers hoofdfase

Studievoortgang schools 2006

studieduur in jaren

uitvallers propedeuse

percentage

bron: dashboard/HSA; stand aug 2006 uitval propedeuse is tov totale populatie


22

ONTWIKKELING ONDERWIJSAANBOD In 2006 zijn verschillende opleidingen gestart en voorbereid. De Hanzehogeschool Groningen ontwikkelt nieuwe bachelor- en masteropleidingen wanneer daar gebleken behoefte aan is. De hogeschool neemt een voorzichtige houding in als het gaat om het aanvragen van nieuwe opleidingen. Dit vanwege de ontwikkelingen op het gebied van de brede bachelor en de majorminorstructuur, alsook de terughoudendheid van de beoordelende instanties in het honoreren van nieuwe verzoeken. Daarnaast is de regie die de hogeschool voert op het ontwikkelen van nieuwe opleidingen aangescherpt; de voorbereiding vindt in overleg met het College van Bestuur plaats binnen de schools en het College van Bestuur beslist. Gestart in 2006 Airline Pilot & Management In samenwerking met de KLM Flight Academy in Eelde is de Hanzehogeschool Groningen in 2006 de opleiding Airline Pilot & Management gestart. Studenten starten met een mix van Technische Bedrijfskunde en Engineering aan de hogeschool. Daarna beginnen ze met de vliegopleiding bij de KLM Flight Academy in Eelde en in Arizona. De gecombineerde vierjarige opleiding levert het diploma Bachelor of Engineering en het Europese brevet voor verkeersvlieger op. Voor studenten met vooropleiding mbo is dit de enige route om een vliegbrevet te verkrijgen. Deze opleiding betekent niet alleen een verrijking voor de reguliere opleiding Technische Bedrijfskunde, maar ook voor het kennisinstituut Hanzehogeschool Groningen in zijn geheel. Door deze samenwerking wordt bijgedragen aan het streven van de overheid om meer instroom te realiseren in techniekopleidingen. In 2006 schreven achttien studenten zich voor deze opleiding in.

Deeltijdopleiding Vastgoed & Makelaardij In het verslagjaar is een deeltijdvariant van de opleiding Vastgoed & Makelaardij gestart. Er bleek behoefte te zijn aan een deeltijdopleiding voor de vastgoedbranche. De opleiding is opgezet in samenwerking met de opleidingstak van de NVM: de NVM SOM. De opleiding richt zich op mensen met relevante praktijkervaring. Zij kunnen de opleiding binnen drie jaar afronden. Een vierjarige variant is ook mogelijk. Achttien mensen gingen in 2006 met deze deeltijdopleiding van start. Master Real Estate Het Instituut voor Bedrijfskunde en HanzeConnect hebben in 2006 een Nederlandstalige masteropleiding Real Estate voorbereid. Het is een praktische opleiding voor mensen die werkzaam zijn in de vastgoedsector. Deze master onderscheidt zich van de bestaande masters door een andere didactische aanpak (met geconcentreerde cursusmodulen), een concurrerende prijsstelling en expliciete aandacht voor ‘wonen’. Associate degree Personeel & Arbeid In september 2006 is het Instituut voor Bedrijfskunde gestart met een pilot met een Associate degree (Ad) voor Personeel & Arbeid (deeltijd). Dit is een tweejarig programma dat deel uitmaakt van de hbo-bacheloropleiding Personeel & Arbeid. Het programma sluit af met een afzonderlijk diploma, de Associate degree. Deze nieuwe opleidingsvorm is vooral gericht op mbo-studenten of werkenden die een vierjarige opleiding te lang vinden. Na het behalen van de Associate degree kan de student indien gewenst later in twee jaar zijn hbo-bachelor afmaken bij de hogeschool. De opleiding startte met veertig deelnemers.


23

Voorbereid in 2006 Eind 2006 heeft de Hanzehogeschool drie aanvragen gedaan voor een pilot met een Associate degree. Deze aanvragen zijn toegekend en betreffen de voltijdopleidingen: Ad Muziek (bij het Prins Claus Conservatorium), Ad Praktijkondersteuner in de Zorg (bij de Academie voor Verpleegkunde) en de Ad Sport, Gezondheid en Management (bij het Instituut voor Sportstudies).

Toegepaste Psychologie De Hanzehogeschool Groningen start in februari 2007 met de hbo-bacheloropleiding Toegepaste Psychologie. Na een zorgvuldige voorbereiding heeft de Hanzehogeschool Groningen samen met Fontys Hogescholen en de Hogeschool Leiden in 2005 een aanvraag ingediend voor deze nieuwe hbo-opleiding bij de NVAO. Voor volgende studiejaren wordt ook gedacht aan het opstarten van een deeltijdopleiding.


24

ONDERWIJSVERNIEUWING De onderwijsvernieuwing binnen de Hanzehogeschool Groningen bouwt voort op de onderwijsvisie en de kaders die binnen de Hanzehogeschool Groningen zijn ontwikkeld1. In het jaar 2005/2006 heeft opnieuw een evaluatie plaatsgevonden van de implementatie van de onderwijskaders. In de rapportage hierover, met als titel “Haven in zicht2”, werd op hoofdpunten geconcludeerd dat de onderwijskaders binnen de schools inmiddels vergaand zijn ingevoerd. Brede bachelors Binnen de schools is verder gewerkt aan plannen voor verbreding van bestaande opleidingen. Daarbij krijgen gemeenschappelijke domeincompetenties meer nadruk en worden gemeenschappelijke (keuze-)onderdelen ontwikkeld. Een bredere oriëntatiefase in de propedeuse met flexibele overstapmogelijkheden en nieuwe uitstroommogelijkheden (differentiaties, specialisaties, majors) die aansluiten bij actuele behoeften in het werkveld zijn de belangrijkste resultaten. Per school zijn keuzen gemaakt in aansluiting bij de mogelijkheden en ontwikkelingen in het werkveld. Uit een rapportage in maart 2006 bleek dat de uitvoering van projectplannen Brede Bachelor binnen de meeste schools volgens plan verloopt. Binnen sommige schools (IBS, Gezondheidsstudies, Sociale Studies, LST) is enige vertraging ontstaan waarbij de te behalen resultaten echter niet in het geding zijn. Major9minorstructuur De Hanzehogeschool Groningen voert een major-minorstructuur in binnen het voltijd onderwijs. Daarbij kunnen alle studenten een vrije keuze maken uit het minoraanbod van de hogeschool. Een minor is een samenhangend, afgerond programma van dertig studiepunten dat bedoeld is als verbreding ten opzichte van de major. De rapportage Haven in Zicht laat zien dat vrijwel alle opleidingen per september 2006 een majorminorstructuur hebben ingevoerd of zijn gestart met de invoering daarvan. Alleen de opleidingen in de Kunsten (uitgezonderd de Academie voor Popcultuur) hebben (nog) niet voor een majorminorstructuur gekozen. In 2006-2007 konden studenten kiezen uit een aanbod van meer dan veertig minors die instellingsbreed werden aangeboden. Of studenten daadwerkelijk een minor konden volgen, was mede afhankelijk van de fase van invoering van de major-minorstructuur binnen hun opleiding. Ook is het volgen van een (verbredende) minor niet verplicht. Studenten kunnen in plaats van een minor kiezen voor een (extra) specialisatieprogramma binnen de eigen opleiding of voor een vrij keuzepakket van keuzeblokken en keuzemodules binnen de hogeschool. Ongeveer 300 studenten hebben zich in 2006/2007 ingeschreven voor een minor. De keuze voor een minor maakten de studenten via de Digitale Onderwijsplanner (DOP), waarbij die keus werd vastgelegd in de Studie Overeenkomst (SOK). Deeltijd- en duale opleidingen kennen geen standaard major-minorstructuur. De kaders bieden echter wel de mogelijkheid voor het volgen van een minorprogramma. Sommige deeltijdopleidingen maken het mogelijk om onder voorwaarden en na goedkeuring van de examencommissie een specialisatieprogramma van 30 studiepunten in te ruilen voor een minorprogramma.

1 2

HG onderwijsvisie en kaders. Stafbureau Onderwijszaken, Hanzehogeschool Groningen, September 2005 Haven in zicht. Rapportage implementatie HG Onderwijskaders. Stafbureau Onderwijszaken, November 2006.


25

Toetsbeleid Voor vrijwel alle schools of opleidingen is in 2006 een toetsbeleid geformuleerd en een toetscommissie ingesteld. Als knelpunt werd gesignaleerd dat de beperking van het aantal tentamens binnen opleidingen aanhoudend op problemen stuit. Bovendien bleek dat het toetsbeleid en het studentenstatuut nog niet zijn geënt op nieuwe ontwikkelingen op het gebied van competentietoetsing (rapport Haven in zicht). Besloten is dat hierover in 2007 advies uitgebracht zal worden. EVC en assessment Assessment en erkenning van elders verworven competenties (EVC’s) horen bij een leven lang leren en de afwisseling van leerloopbaan en arbeidsloopbaan. De toepassing van de EVC-systematiek in het hoger onderwijs sluit aan bij maatschappelijke ontwikkelingen en draagt bij aan een voldoende aanbod van hoger opgeleiden. Binnen de Hanzehogeschool Groningen zijn er de afgelopen jaren al diverse schools gestart met EVC-procedures. In 2006 is de kwaliteitscode EVC mede-ondertekend door de HBO-Raad en zijn binnen de hogeschool expertise en instrumenten rondom EVC & assessment toegankelijk gemaakt en gebundeld. Vergroten instroom techniekopleidingen De Hanzehogeschool Groningen is op meerdere manieren bezig om de instroom in haar techniekopleidingen te vergroten.

Z_elf: vergroten techniekinstroom uit mbo, vo en zij%instroom Het innovatieprogramma Z_elf van de Hanzehogeschool Groningen wordt gesteund door het project HBO-SPRINT via het Platform Bèta Techniek. Om de techniekinstroom vanuit het mbo te stimuleren liepen in 2005 drie speciale projecten met de regionale ROC’s, Alfa-college, AOC Terra, Drenthe College en Noorderpoortcollege. Ter bevordering van de techniekinstroom uit het voortgezet onderwijs draagt de hogeschool bij aan het Technasium. Voor de vergroting van de zijinstroom heeft de hogeschool de projecten HBO-SPRINT en Flextech I & II. Flextech II richt zich op specifieke doelgroepen afgestemd op de vraag uit het beroepenveld. Binnen het project Connecticut van SURF wordt gewerkt aan het ontwikkelen van ICTinstrumenten om flexibilisering te vergroten en (zij)instroom en -doorstroom te verbeteren. De hogeschool nam verder deel aan het landelijke pilotproject EVC. Ook via het werken met brede bachelors creëert de hogeschool een verbreding in het aanbod en de instroom van techniekstudenten. De technische schools participeren in de landelijke projecten ‘Instromen in techniek’ en ‘Studieloopbaanbegeleiding’.


26

ICT EN ONDERWIJS In september 2005 is het programma voor ICT en Onderwijs binnen de hogeschool van start gegaan. Dit is een vijfjarig programma met structurele aandacht voor interne en externe ontwikkelingen en de vertaalslag naar ICT-gebruik in het onderwijs. Rode draad hierin is het ondersteunen van medewerkers bij het beter benutten van de mogelijkheden die de elektronische leeromgeving biedt. Het meerjarenplan ICT en Onderwijs wil onder meer realiseren dat de koppositie van de Hanzehogeschool Groningen in het gebruik van ICT in het onderwijs behouden blijft. Verder wil het efficiencyverhoging, kwaliteitsverbetering en beter didactisch gebruik van ICT in het onderwijs realiseren. In de kern wordt de komende jaren op ICT-gebied ingezet op de realisatie van Mijn Hanze, een middel om gepersonaliseerde informatievoorziening vorm te geven voor iedereen die verbonden is met de instelling. Daarvoor is onderlinge afstemming van processen, organisatie, systemen en gegevens nodig. Het samenwerkingsverband Pandia, dat hier voor een deel invulling aan moest geven, is opgeheven en er is een nieuw project (IBIS) gestart dat gericht is op het realiseren van integratie van bedrijfs- en informatiesystemen Draadloze toegang Naar aanleiding van een positieve evaluatie van de uitgevoerde pilot met een draadloos netwerk in 2006 is besloten dit voor de gehele instelling beschikbaar te maken. Digitale Onderwijs Planner Om de flexibilisering en keuzevrijheid van studenten te ondersteunen, heeft de Hanzehogeschool Groningen een Digitale Onderwijs Planner (DOP) ontwikkeld. Hiermee krijgen studenten niet alleen zicht op het onderwijsaanbod van hun eigen opleiding, ze kunnen zich ook oriënteren op al het onderwijs dat binnen de hogeschool wordt aangeboden. In het verslagjaar is de DOP binnen de hele instelling ingevoerd voor eerstejaarsstudenten. Van een aantal opleidingen maken alle studenten gebruik van DOP. Met behulp van de DOP stelt de student dan jaarlijks een individuele studieovereenkomst (SOK) op, die door de studieloopbaanbegeleider namens de opleiding wordt geaccordeerd. Hiermee tekent de student digitaal in op het gewenste onderwijs. Netwerk en werkplekken In 2006 heeft er een uitbreiding plaatsgevonden van werkplekken in de vorm van een R&D- en mobiele werkplek. Op drie locaties is voor enkele honderden medewerkers een ondersteund draadloos netwerk gerealiseerd. De overige acht locaties volgen begin 2007. Daarmee wordt flexibele toegang tot het netwerk van de hogeschool gerealiseerd. Daarnaast wordt door de Hanzehogeschool Groningen deelgenomen aan het Akkoord van Groningen waarin is afgesproken om samen met de gemeente Groningen en de Rijksuniversiteit Groningen draadloze toegang voor studenten en medewerkers in de stad Groningen te realiseren. Ook zijn alle 3300 werkplekken van de hogeschool voorzien van ondermeer Office 2003 en een noodzakelijke update van Windows XP. Tevens is de Gebruikersraad (vertegenwoordiging van gebruikers van de HG-werkplek) geïnstalleerd, zodat de schools nu de gelegenheid hebben om meer invloed uit te oefenen op de functionaliteit van de HG-werkplek. Tot slot is in 2006 een start gemaakt met inloopsessies waar medewerkers en studenten 'Tips & Trucs' krijgen voorgeschoteld over het gebruik van de HG-werkplek.


27

KWALITEITSZORG Kwaliteitszorg is de mate waarin de Hanzehogeschool Groningen slaagt in het bereiken van haar doelen naar tevredenheid van studenten, werkveld, medewerkers, overheid en maatschappij. In 2006 is een hogeschoolbreed Kader Kwaliteitszorg opgesteld dat de leidraad is voor vormgeving en operationalisering van de kwaliteitszorgactiviteiten. Dit kader vormt de borging voor de kwaliteitszorg van de hogeschool en de koppeling met de externe kwaliteitsmetingen. De kwaliteitszorgcyclus is gekoppeld aan de beleidscyclus. Naast de accreditatietrajecten en monitoring door externe beoordelingen voert de Hanzehogeschool Groningen kwaliteitsmetingen of evaluaties uit onder alle belangrijke stakeholders. Alle medewerkers van de hogeschool ontvingen een boekje met een beknopte, leesbare samenvatting van het kwaliteitszorgkader. Kwaliteitszorg moet door iedereen binnen de hogeschool gedragen worden. Binnen iedere opleiding wordt bovendien periodiek een audit volgens het EFQM-model gehouden. EFQM symposium en internationalisering In oktober 2006 is een EFQM-symposium gehouden ter gelegenheid van tien jaar werken met EFQM op de Hanzehogeschool Groningen. Naast de presentatie van de eigen ervaringen van de instelling, sprak ook de voorzitter van het dagelijks bestuur van de NVAO Karl Dittrich over het belang van interne kwaliteitszorg bij accreditatie. Tijdens het congres Hanze Stimulansen voerden prof. dr. Marijke van der Wende, en de voorzitter van de HBO-Raad, Doekle Terpstra het woord. Daarbij kwamen internationale ontwikkelingen rond EFQM aan de orde. In het kader van een project in Ghana is een delegatie van veertien medewerkers van de National Accreditation Board en de ‘’Ghanese HBO-Raad’’ gedurende een week getraind in de EFQM-methode en het auditen.

Tevredenheid studenten In de blokevaluaties kunnen studenten hun mening over de inhoud en kwaliteit van de onderwijsblokken geven. De blokevaluaties zijn dit jaar hogeschoolbreed afgenomen en zij zijn signalerend van aard. De gegevens worden gebruikt als input bij panel- of groepsgesprekken. De jaarlijkse SSA-enquête (het studenttevredenheidsonderzoek van de Stichting Studenten Activiteiten van de Hanzehogeschool Groningen) is in december 2006 afgenomen. De enquête vraagt naar de tevredenheid van studenten in de voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen. De respons op de digitale vragenlijst bedroeg in 2006 26% en dat zijn bijna 5000 studenten. Het algemene rapportcijfer voor de opleiding als geheel was in 2006 een 6,58, dat is iets hoger dan het gemiddelde van 6,50 in 2005. Gemiddeld studeerden studenten van de Hanzehogeschool Groningen in 2006 per week 32 uur, waarvan 13 uur thuis. In 2005 was de studielast gemiddeld hoger, 38 uur per week in totaal. Eerstejaarsstudenten zijn iets positiever over de kwaliteitsaspecten dan ouderejaars studenten. De aansluiting behoeft echter wel aandacht. In de enquête worden 27 onderwijsaspecten behandeld. Een student is tevreden wanneer hij/zij een aspect gewaardeerd heeft met een rapportcijfer 6 of hoger. 75% van de studenten of meer is over 14 van de 27 onderwijsaspecten tevreden. Drie onderwijsaspecten krijgen een rapportcijfer hoger dan een 7,0, namelijk: • De mate waarin de stages goed voorbereiden op het functioneren op de arbeidsmarkt • De mate waarin de opleiding voldoet aan de eis van het bekendmaken van het tentamenrooster uiterlijk twee weken van tevoren • De sfeer op de opleiding Studenten zijn duidelijk minder tevreden over de studieloopbaanbegeleiding (SLB).


28

De 7.0 • •

tevredenheid over de faciliteiten is de afgelopen twee jaar aanzienlijk verbeterd. Hoger dan een scoren: De hulpvaardigheid bij de balie/de receptie/het servicepunt De sportfaciliteiten van de Aclo, de gezamenlijke sportvoorziening van Hanzehogeschool Groningen en Rijksuniversiteit Groningen Lager dan een 5.5 scoren: • De beschikbaarheid van ruimtes voor zelfstudie • De beschikbaarheid van ruimtes voor groepswerk Over de elektronische leeromgeving Helo zijn veel tot zeer veel studenten goed te spreken. Boven een 7.0 zit de tevredenheid over de kwaliteit van Outlook Web Access (OWA). Docenten maken steeds beter gebruik van de voorzieningen van Blackboard. Hoewel de studenten met een handicap tevreden zijn over de gebouwen (een rapportcijfer van 6,7), zijn zij veelal nog niet tevreden over de overige voorzieningen die hun opleidingen met het oog op opvang en begeleiding treffen. Wat betreft internationalisering valt het op dat 87% van de ondervraagde studenten vindt dat het belangrijk is dat het programma van de opleiding aandacht besteedt aan internationale ontwikkelingen van het beroep. De mogelijkheden om in het buitenland een deel van hun studie te doen krijgt van de studenten een 6,4. Over de randvoorwaarden, zoals het leren en onderhouden van talen, en aspecten van het curriculum zijn zij, evenals in 2005, minder tevreden. Het College van Bestuur trok op basis van de resultaten van het onderzoek de volgende conclusies: • De aanpak van de studieloopbaanbegeleiding moet voor aanvang van het nieuwe studiejaar 2007/2008 worden verbeterd. Het College komt spoedig met concrete maatregelen. • Op de Zernikecampus komen honderd nieuwe stilteplekken beschikbaar. Ook in andere gebouwen zal worden nagegaan hoe de werkruimtes voor studenten kunnen worden uitgebreid. Er komen verdere initiatieven om het curriculum met het oog op internationalisering te verbeteren. De stage-evaluatie is als pilot gestart en is sinds september door een deel van de opleidingen gebruikt. Vanuit het perspectief van de student, docent en de stageverlenende organisatie worden deelaspecten als voorbereiding, begeleiding, beoordeling, en bijvoorbeeld internationalisering bevraagd. Het studiestakersonderzoek levert inzicht in redenen waarom studenten afhaken en leidt tot verbetering in voorlichting en kennismakingstrajecten. Externe beoordelingen en ranglijsten

Keuzegids Hoger Onderwijs De Keuzegids Hoger Onderwijs onderzoekt alle opleidingen in een twee- tot driejarige cyclus. Voor de Keuzegids 2006 zijn achttien voltijd- en vijf deeltijdopleidingen van de Hanzehogeschool Groningen onderzocht. De gemiddelde score van de HG voor 2006 is met 6,71 verbeterd ten opzichte van de gemiddelde score van 2005; 6,68. De positie op de ranglijst is ongeveer het zelfde gebleven; de Hanzehogeschool Groningen staat op de 42e plaats (van de 57) en dat was in 2005 de 34e plaats (van de 46). Elsevier Elsevier voert in een vierjaarlijkse cyclus onderzoek uit naar studenttevredenheid bij de grotere voltijdopleidingen. Het aantal HG opleidingen met een eindcijfer groter of gelijk aan 7 is gestegen


29

van één naar drie. Van de zeven onderzochte opleidingen hebben drie opleidingen de scores ten opzichte van de vorige cyclus verbeterd, twee zijn gelijk gebleven en één is achteruit gegaan. De zevende opleiding is nieuw en werd niet eerder onderzocht.

HBO%monitor 2006 De HBO-monitor meet onder afgestudeerden (na circa 1,5 jaar) de positie van afgestudeerden op de arbeidsmarkt. Het extern rendement (loon, carrière) van de opleidingen van de Hanzehogeschool Groningen is volgens dit onderzoek verbeterd (was 5,6 en is nu 6,2). De hogeschool behoudt een achterstand van 0,5 punt op het landelijke resultaat. De werkloosheid van afgestudeerden is afgenomen van 9,0% in 2004 naar 5,2%. Van de alumni is 62% achteraf tevreden (hij/zij zou nogmaals voor dezelfde opleiding aan dezelfde hogeschool kiezen), eenzelfde resultaat als een jaar eerder. Ten opzichte van 2004 beoordelen afgestudeerden in 2005 hun opleiding lager wat betreft de kwalificatie (wat hebben afgestudeerden geleerd). Dit was een 6,2 en is nu een 5,9. Ook allocatie (soort werk, aansluiting opleiding) daalde van een 6,9 naar 6,4. Accreditaties In 2006 zijn de positieve accreditatiebesluiten ontvangen van de NVAO voor de vier bacheloropleidingen die in 2005 zijn gevisiteerd. De bacheloropleiding International Business and Managementstudies werd in 2006 gevisiteerd en ontving eind 2006 het positieve accreditatiebesluit. Het betreft verder de opleidingen:

Food & Business Het onderwijsprogramma heeft aantoonbare verbanden met ontwikkelingen in het vakgebied en is toonaangevend op het gebied van sensorisch onderzoek, zo was de conclusie van de visitatie die aan de accreditatie van deze opleiding vooraf ging. Studiemateriaal sluit goed aan op de leerdoelen en de opleiding geeft goed aan hoe competenties op verschillende niveaus herkenbaar zijn in het curriculum. De driedeling bedrijf, markt en product is herkenbaar in de verschillende studiejaren en zorgt voor samenhang; het thematische onderwijs en het werken met projecten zorgt voor integratie binnen de blokken. De opleiding heeft voldoende maatregelen genomen voor het vergroten van de studeerbaarheid en het verbeteren van de aansluiting van het mbo. Voeding en Diëtetiek De opleiding kenmerkt zich door specifieke aandacht voor de commercieel geschoolde diëtist en een multiprofessionele benadering, zo werd tijdens de visitatie in 2005 geconcludeerd. Ook is helder hoe de opleiding zich onderscheidt van wo en mbo. Er worden heldere leerplanschema’s gehanteerd die richtinggevend zijn voor het curriculum. In de thematische opzet is voldoende aandacht voor kennisontwikkeling en ontwikkeling van beroepsvaardigheden. Actualiteit en beroepsgerichtheid zijn voldoende geborgd en de samenhang is goed. Fysiotherapie Het programma is een adequate uitwerking van de eindkwalificaties, aldus het visitatierapport uit 2005. De patiënt staat centraal en methodisch handelen is in het curriculum geïntegreerd. De opleiding houdt voldoende zicht op ontwikkelingen, ook in het brede veld van de zorg. De relatie doelstellingen en inhoud is inzichtelijk gepresenteerd in het studiemateriaal. Verticale en horizontale samenhang via probleemgestuurd onderwijs en heldere leerlijnen zorgen voor een herkenbare rode draad en goede inhoudelijke integratie binnen de blokken. De opleiding bevordert een goede aansluiting, ook door haar systeem van studieloopbaanbegeleiding.


30

Werktuigbouwkunde De opleiding is gebaseerd op het landelijk vastgestelde en door het beroepenveld gevalideerde beroepsprofiel, zo stelde het visitatierapport in 2005. Dit is vertaald in een eigen opleidingsprofiel en opleidingsvisie. De relatie tussen de beschreven competenties en het programma is helder. Afstudeerdifferentiaties zijn geformuleerd en vormgegeven in samenspraak met het regionale beroepenveld en weerspiegelen actuele ontwikkelingen in het beroep. Het onderwijsprogramma is thematisch ingericht waarbij praktijkopdrachten, met een gedegen doorvertaling van competenties, centraal staan. De accreditatiebesluiten en de visitatierapporten zijn gepubliceerd op de site van de NVAO.

Bestuurlijke consequenties Aan interne en externe beoordelingen en in het bijzonder aan accreditatieresultaten worden binnen de Hanzehogeschool Groningen bestuurlijke consequenties verbonden. Jaarlijks maken alle schools, in het kader van de besturingscyclus, een plan waarin de specifieke aandachtspunten en activiteiten in het volgende jaar vastgelegd worden. De verbeterplannen en aanbevelingen bij interne en externe beoordelingen vormen daarvoor belangrijke input. Op basis van het jaarplan worden managementovereenkomsten gesloten. De kwaliteitszorgcyclus is aan de beleidscyclus verbonden en waarborgt de controle op naleving van de gemaakte afspraken.

Visitaties In 2006 zijn vijf opleidingen gevisiteerd door de NQA. Bij alle opleidingen was er sprake van een positief totaaloordeel op de onderwerpen uit het beoordelingskader en op alle onderliggende facetten. De opleiding International Business and Management Studies werd in 2006 gevisiteerd en geaccrediteerd. De beoordelingen van de NQA lagen beduidend hoger dan de voorgaande jaren. De helft van de opleidingen had voor tien of meer facetten de score ‘goed of excellent’. In oktober 2006 zijn de visitatierapporten voor beoordeling in het kader van de accreditatieaanvragen aangeboden aan de NVAO. De belangrijkste visitatieresultaten zijn hieronder per opleiding samengevat.

Bachelor Communicatiesystemen De opleiding Communicatiesystemen leidt studenten op voor het ontwerpen, ontwikkelen en implementeren van multimedia- en internettoepassingen. Het panel vindt de samenhang in het programma goed vormgegeven. De explosieve groei heeft in de aanloopfase tot hoge werkdruk geleid. Het verbeterplan geeft aan dat de opleiding de problemen goed analyseert en aanpakt. Bachelor Sociaal Juridische Dienstverlening De opleiding scoort goed op alle facetten van de onderwerpen doelstellingen en programma. Het betekent dat de opleiding goed in staat is om de geformuleerde doelen te vertalen naar een actueel en samenhangend programma. De opleiding kreeg complimenten voor de verschillende manieren waarop het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar wordt geborgd en de duidelijk herkenbare horizontale en verticale lijnen in het programma. Bachelor Human Technology De jonge opleiding Human Technology leidt moderne bachelors op die een tussenrol vervullen tussen mens en techniek. De beroeps- en opleidingscompetenties zijn van een goed niveau maar verdienen constante aandacht omdat het beroep nog sterk in ontwikkeling is. De opleiding hanteert een helder didactisch concept en de werkvormen sluiten daar goed op aan. De studiebegeleiding en de kwaliteitszorg zijn goed op orde.


31

Bachelor Opleiding tot Verpleegkundige Over de hele linie krijgt de Opleiding tot Verpleegkundige van het visitatiepanel een goede beoordeling. Bij het onderwerp doelstellingen wordt de voortrekkersrol bij het internationaal uitdragen van de beroepscompetenties van HBO-Verpleegkundigen speciaal genoemd en ook in het programma is internationalisering een belangrijk thema. De inzet van personeel wordt door het panel op twee facetten als goed en op het facet kwaliteit van personeel als excellent beoordeeld. Binnen de Hanzehogeschool Groningen werd eerder een excellente beoordeling gegeven voor de Master Advanced Nursing Practice. Bachelor International Business and Managementstudies Deze opleiding werd niet alleen in 2006 gevisiteerd, maar ontving in december ook al het positieve accreditatiebesluit van de NVAO. Voor de NVAO bleek dit de 1000e beoordeling te zijn en dat was aanleiding voor een feestelijke bijeenkomst. Bij deze opleiding werden de meeste facetten van de onderwerpen doelstellingen, programma, inzet personeel, voorzieningen en interne kwaliteitszorg goed beoordeeld en de kwalitatieve en kwantitatieve resultaten voldoende. Masteropleidingen Bij de Hanzehogeschool Groningen worden zes geaccrediteerde masteropleidingen aangeboden. De master Real Estate werd als nieuwe opleiding in 2006 positief beoordeeld door de NVAO. Interne kwaliteitszorg

Audits De hogeschool borgt de processen rond kwaliteitszorg in opleidingen en schools met audits volgens het EFQM-model voor het hoger onderwijs. Deze vinden plaats één jaar voor de visitatie en twee jaar na de visitatie. Daarmee wordt de aandacht voor kwaliteitsverbetering vastgehouden, waardoor de kans op inhoudelijke kwaliteit zo groot mogelijk is. In 2006 zijn zestien audits gehouden. Tijdens de audits geconstateerde verbeterpunten konden meegenomen worden in de zelfevaluaties die grotendeels in 2006 geschreven zijn. Deskundigheidsbevordering In september 2006 is een zesde auditorentraining gehouden, waarmee twaalf nieuwe auditoren intern zijn opgeleid. Ook wordt met de scholing EFQM model en Accreditatie voor geïnteresseerden uit de Hanzehogeschool Groningen voorzien in een behoefte. Kwaliteitszorg is ook één van de vaste onderwerpen in de introductiecursus voor nieuwe docenten. EFQM model voor het hoger onderwijs De Hanzehogeschool Groningen is namens de expertisegroep HBO uitgever van de kwaliteitszorgmethode EFQM. Het gebruik van het EFQM model blijft naast het accreditatietraject van belang voor een onafhankelijk intern kwaliteitszorgsysteem. Omdat de vraag toenam is er in 2006 een nieuwe uitgave van de Engelstalige editie beschikbaar gekomen. Onderwijsinstellingen gebruiken de EFQM-methode ook voor kwaliteitszorg in hun internationale contacten.


32

SAMENWERKING De Hanzehogeschool Groningen werkt actief samen met andere onderwijsinstellingen, overheidsinstellingen en bedrijven. Er zijn bijvoorbeeld samenwerkingsverbanden op het gebied van kennisontwikkeling, internationalisering en aansluiting. Afhankelijk van het samenwerkingsverband krijgt de samenwerking vorm op hogeschoolniveau of binnen schools en opleidingen. Verder werkt de hogeschool nauw samen met de universiteit binnen de UHG (Universiteit en Hogeschool Groningen) en met gemeente en universiteit binnen het Akkoord van Groningen.

Akkoord van Groningen Het Akkoord van Groningen dat de Hanzehogeschool Groningen, de Rijksuniversiteit Groningen en de gemeente Groningen in maart 2005 hebben aangeboden aan het ministerie van Economische Zaken, is in 2006 verder ingevuld. De toekomst van het hoger onderwijs in Groningen is een gemeenschappelijke zorg van deze drie instellingen. Het Akkoord van Groningen heeft als doel Groningen als dé kennis- en innovatiestad van het Noorden op de kaart te zetten. De drie partijen verbonden zich aan deze ontwikkeling. In totaal wordt hier 500 miljoen euro in geïnvesteerd. Het netwerk met strategische partners, gericht op innovatie en ondernemerschap in de noordelijke regio, werd verder uitgebreid. Op het gebied van energie, ICT, life science, internationalisering en ondernemerschap is gestart met concrete gezamenlijke uitvoeringsprogramma’s. In 2006 is het initiatief voor een draadloos netwerk in de stad Groningen door de Akkoordpartners ondersteund. Na een eerste haalbaarheidsverkenning door TNO wordt door een projectgroep het project verder uitgewerkt. Gekeken wordt naar de toepassingen die van het netwerk gebruik kunnen maken, dit geldt voor de markt en onderwijs- en onderzoeksmogelijkheden voor de kennisinstellingen. Vanuit de drie partners en vertegenwoordigers van TNO, Gasunie en Energy Valley is een Taskforce Energie opgericht. De Taskforce heeft als opdracht om de energie- en duurzaamheidsambitie van Groningen te realiseren. Vanaf het begin is in Akkoordverband geconstateerd dat de kennis- en innovatieontwikkelingen in de stad onvoldoende nationaal en internationaal worden uitgedragen. Er is een start gemaakt met het opzetten van een nieuwe kenniscampagne “Groningen, City of Talent”. Universiteit en Hogeschool Groningen (UHG) De samenwerking tussen de Hanzehogeschool Groningen en de Rijksuniversiteit Groningen krijgt sinds 1998 gestalte in de Universiteit en Hogeschool Groningen (UHG). De UHG richt zich op onderwijsontwikkeling, studentenvoorzieningen en infrastructurele voorzieningen.

Doorstroomprogramma Groninger Schakelgarantie In 2006 is blijvend aandacht besteed aan de uitvoering van de in mei 2003 afgesloten Groninger Schakelgarantie, waarin studenten van de hogeschool met een minimum aan tijdsverlies kunnen overstappen naar een verwante opleiding bij de universiteit en vice versa. Deze schakelgarantie vereist een nauwe samenwerking tussen beide instellingen, onder meer op het terrein van voorlichting. De Hanzehogeschool Groningen heeft blijkens de meest recente gegevens van “HBO Ontcijferd” het hoogste doorstroompercentage (16,8%) bachelorgediplomeerden die doorstromen naar een universitaire master.


33


34

3. STUDENTEN Studenten staan natuurlijk centraal binnen de Hanzehogeschool Groningen. De informatievoorziening bij de werving wordt al zoveel mogelijk afgestemd op de achtergrond van de student, er is aandacht voor een soepele aansluiting van de vooropleiding op het hbo en de ontwikkeling van talent wordt gestimuleerd. Ook hecht de Hanzehogeschool Groningen veel waarde aan goede voorzieningen voor sport en cultuur voor studenten. Groningen als aantrekkelijke studentenstad krijgt ruim de aandacht. WERVING Voor de werving van studenten wordt een communicatiebeleid uitgevoerd waarbij samenhang een belangrijk aspect is. Er is een mix van digitale (website), mondelinge (open dagen, HanzeXperience, voorlichting op scholen, informatiecentrum) en gedrukte communicatiemiddelen (opleidingsbrochures, nieuwsbrieven). De website www.hanze.nl is de volwaardige, volledige en meest uitgebreide informatiebron voor alle doelgroepen van de hogeschool. Het Hanze Informatie Centrum geeft voorlichting over studeren aan toekomstige studenten, ouders en intermediairs. Doelgroepenbeleid Het onderwijsaanbod, de communicatie en de faciliteiten worden op basis van doelgroepanalyse afgestemd op de verschillende doelgroepen.

Buitenlandse studenten De Hanzehogeschool Groningen profileert zich voor buitenlandse studenten onder de naam Hanze University Groningen, University of Applied Sciences. Er zijn speciale Engelstalige en Duitstalige brochures voor de doelgroep en op de website is relevante informatie in het Engels en het Duits beschikbaar. De hogeschool presenteert zich op diverse internationale onderwijsbeurzen. Het International Student Office fungeert als front office voor buitenlandse studenten en hogeschoolstudenten die in het buitenland willen studeren. Mbo%studenten Er zijn speciale doorstroomprogramma’s voor mbo’ers en diverse initiatieven om de aansluiting naar het hbo te bevorderen. Veel opleidingen hebben speciale mbo-routes ontwikkeld, soms in intensieve samenwerking met ROC’s. In 2006 is voor de tweede maal een mbo-manifestatie gehouden, onder de titel HanzeXperience mbo, om mbo-studenten kennis te laten maken met de mogelijkheden om verder te studeren aan de Hanzehogeschool Groningen. Voor het eerst organiseerden we de “mboWelkom! Dag” voor medewerkers in het mbo ter kennismaking met de opleidingen van de Hanzehogeschool Groningen. Vwo%scholieren Er zijn versnellingsprogramma’s voor vwo-scholieren. Zij kunnen bij een aantal opleidingen het bachelortraject in drie jaar afronden. Daarna is het mogelijk om via de Groninger Schakelgarantie door te stromen naar een masteropleiding aan de Rijksuniversiteit Groningen. Excellente studenten Doorstroom naar een hbo masteropleiding wordt aangemoedigd. Excellente studenten hebben de mogelijkheid om via de Groninger Schakelgarantie of andere speciale trajecten door te stromen naar een masteropleiding aan de Rijksuniversiteit Groningen of aan een andere universiteit en er is een


35

honours programme. Uiteraard is doorstroom naar een hbo-masteropleiding van de Hanzehogeschool Groningen, een andere hogeschool of het volgen van een buitenlandse masteropleiding ook mogelijk.

Werkenden De Hanzehogeschool Groningen streeft in het kader van een leven lang leren naar een grotere instroom bij de deeltijdopleidingen. Er is een plan gemaakt voor een nieuw productconcept, een flexibeler aanbod en een betere marktbenadering. In 2005 is hiervoor een pilot gehouden binnen het kennisdomein Commerciële Economie. Deze heeft geleid tot een significant hogere instroom. Vooral de ervaring met de verbeterde marktbenadering heeft geleid tot een hogeschoolbrede aanpak van de marketing voor deeltijdopleidingen. Het aanbod en productconcept worden verder uitgewerkt voor verschillende domeinen. Er wordt nauw samengewerkt tussen schools en Hanze Connect. Verder wordt deze doelgroep benaderd via HanzeConnect, speciale deeltijdbrochures en open dagen voor deeltijdopleidingen.


36

DIVERSITEIT De Hanzehogeschool Groningen vindt het belangrijk om in alle facetten een veelkleurige en veelzijdige hogeschool te zijn. In 2006 ontving de hogeschool subsidie van het ministerie van OCW om in een project “diversiteit” te stimuleren. Daarmee kunnen studenten met een heel verschillende achtergrond hun plek vinden binnen de hogeschool. In het verslagjaar zijn de eerste stappen gezet om het project invulling te geven.

Mannen/vrouwen De verhouding mannelijke en vrouwelijke studenten is voor de hele hogeschool 48% vrouwen en 52% mannen. Er is in het verslagjaar geen specifiek beleid gevoerd op het verhogen van het percentage vrouwelijke studenten in de opleidingen waar een ondervertegenwoordiging is. Allochtonen De Hanzehogeschool Groningen biedt extra faciliteiten voor allochtonen. Zo is er samen met de Rijksuniversiteit Groningen en het Noorderpoortcollege een Voorbereidend Jaar voor hoger opgeleide anderstalige studenten. Ook biedt de hogeschool taalondersteuning voor anderstalige studenten en een mentoraatsysteem voor allochtone studenten. Studenten met een functiebeperking De Hanzehogeschool Groningen wil de toegankelijkheid van het onderwijs zo structureren dat studenten met een functiebeperking zo goed mogelijk aan de hogeschool kunnen studeren. Deze studenten kunnen terecht bij het decanaat voor persoonlijke begeleiding bij het aanpassen van de studieplanning, bij studievertraging en bij het oplossen van knelpunten bij het studeren. Mede naar aanleiding van de resultaten uit het Choice-onderzoek is in 2006 sterker beleid ontwikkeld op het gebied van voorlichting, voorzieningen, procedures en processen, bevoegdheden en verantwoordelijkheden, evaluatie en uitvoering. Alumni Met het oog op bij- en nascholing en kenniscirculatie is het ontwikkelen en onderhouden van een band met oud-studenten belangrijk voor de Hanzehogeschool Groningen. Er is hiervoor een speciaal alumnibureau. In 2006 bevatte de alumnidatabase 42.000 oud-studenten, waarvan een deel actief wil bijdragen. Zij geven bijvoorbeeld gastcolleges, stagebegeleiding of nemen deel in adviesraden. Binnen de schools zijn alumni-intermediairs benoemd die het alumnibeleid binnen hun school vormgeven en diverse activiteiten organiseren.


37

AANSLUITING Aansluiting vo9hbo Binnen de Hanzehogeschool Groningen is veel aandacht voor de aansluiting van vooropleidingen op het hoger beroepsonderwijs. Een speciaal centrum voor aansluiting werkt samen met 22 scholen in het voortgezet onderwijs, vier grote ROC’s, de gemeente Groningen en uiteraard de eigen opleidingen aan het verbeteren van de aansluiting. Aansluiting van hogeschool naar universiteit krijgt ondermeer aandacht in de vorm van de Groninger Schakelgarantie. Voor het verbeteren van de aansluiting van toeleverend onderwijs naar hbo worden projectgelden benut, stelt de hogeschool jaarlijks een budget beschikbaar en betalen de deelnemende scholen een bijdrage. In 2006 is onder meer het volgende gedaan: • De Aansluitingsmonitor Noordoost-Nederland werd afgenomen onder eerstejaarsstudenten van acht hogescholen uit de provincies Drenthe, Friesland, Groningen en Overijssel. Eerstejaars van de Hanzehogeschool Groningen gaven in de laatste rapportage aan iets meer tevreden zijn te zijn over de aansluiting dan het jaar ervoor. • In 2006 zijn voor het eerst lesbrieven gemaakt voor scholen voor voortgezet onderwijs. De lesbrieven zijn bedoeld om het keuzeproces van de leerlingen te ondersteunen. • Er is een bijeenkomst geweest van studieloopbaanbegeleiders vanuit het voortgezet onderwijs en vanuit de Hanzehogeschool Groningen. • De jaarlijkse themamiddag werd dit jaar met het mbo georganiseerd over het thema instroomcompetenties voor het hbo. De middag is door 120 vertegenwoordigers van ROC’s, voscholen en Hanzehogeschool Groningen -opleidingen bezocht. • Bij de technische opleidingen is aandacht besteed aan voorlichting en studie try-outs. Voscholen hebben gebruik gemaakt van de studiepilot Aspirine van het Instituut voor Life Science & Technology en scholieren hebben vragen gesteld via het Bèta Steunpunt. • Voor de aansluiting binnen het talenonderwijs is het project Het taalportfolio in het Noorden opgezet. • De wensen voor de toelatingsvoorwaarden van havisten en vwo’ers met nieuwe profielen zijn gepeild binnen de hogeschool en gecommuniceerd met het LICA (Landelijk Informatie Centrum Aansluiting vo-hbo) en de HBO-Raad. • De vo-scholen en ROC’s waarmee de Hanzehogeschool Groningen samenwerkt krijgen een rapportage die hen inzicht geeft in de resultaten van hun school als geheel en van hun afzonderlijke ex –leerlingen. Beroepskolomprojecten In 2004 is een samenwerkingsconvenant gesloten tussen de Hanzehogeschool Groningen, het Alfacollege en het Noorderpoortcollege. In december 2006 is dit uitgebreid met een convenant met het Drenthe College. In 2005 zijn in het kader van deze samenwerking vijftien beroepskolomprojecten van start gegaan, die in 2006 succesvol doorliepen. In 2006 is er een vlootschouw gehouden voor de Colleges van Bestuur de Hanzehogeschool Groningen en van de ROC’s Alfa-college en Noorderpoortcollege om de voortgang te presenteren van de beroepskolomprojecten.


38

BEGELEIDING Studieloopbaanbegeleiding Iedere student van de Hanzehogeschool Groningen heeft een persoonlijke studieloopbaanbegeleider (SLB’er). Op basis van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) maakt de student jaarlijks samen met de studieloopbaanbegeleider een individueel studieplan dat wordt vastgelegd in een studieovereenkomst (SOK). De student houdt een portfolio bij om te reflecteren op zijn competenties. Studenten zijn, zo blijkt uit onderzoek dat in 2006 is gedaan, over het algemeen zeer tevreden over de individuele begeleiding, de beschikbare tijd van de SLB’er voor de student en over de duidelijkheid van de SLB’er als aanspreekpunt. Studenten zijn minder tevreden over de middelen die bij de studieloopbaanbegeleiding worden gebruikt (DOP/SOK, POP, portfolio) en missen vaak goed lesmateriaal en boeken. Studieloopbaanbegeleiders hebben vooral nog moeite met hun rol van contractpartner met gebruik van de studieovereenkomst. Studentendecanen Studentendecanen hebben een onafhankelijke positie ten opzichte van schools en opleidingen. Zij begeleiden studenten onder meer in geval van studievertraging en persoonlijke omstandigheden, zoals het studeren met een functiebeperking, beroepszaken en bij financiële problemen. In 2006 zijn er ruim drieduizend contacten geweest, grotendeels in persoonlijke gesprekken, maar ook via e-mail. Voor studenten die twijfelen aan hun studiekeuze is er een speciale cursus Studiekeuze van vier dagdelen. Deze cursus is in 2006 veertien keer gestart met meer dan tweehonderd deelnemers. In 2005 is gestart met een pilotproject voor studenten met psychosociale problematiek. Het doel van het project is een snelle en laagdrempelige doorverwijzing naar studentgerichte hulpverlening van de GGZ, waardoor studievertraging of -uitval mogelijk verminderd kan worden. In 2006 heeft deze samenwerking een structurele basis gekregen. Bindend studieadvies Het bindend studieadvies is een belangrijk instrument in de studievoortgang. Een bindend studieadvies wordt gegeven aan studenten die in een bepaald tijdsbestek een bepaalde studieprestatie niet gerealiseerd hebben. Studenten hebben via een signaleringssysteem altijd inzage in hun studievoortgang. De cijfers van de afgelopen twee jaar als het gaat om het bindend studieadvies zijn: Uitgebracht in studiejaar 2004/2005

Aankomst opleiding 01-09-2003 01-09-2004

Vertrek

1e / 2e jaars

Aantal

31-08-2005 31-08-2005

2005/2006

01-09-2004 01-09-2005

31-08-2006 31-08-2006

2e jaars 1e jaars Totaal 2e jaars 1e jaars Totaal

192 582 774 256 760 1016

Voorbereidend jaar Samen met het Noorderpoortcollege en de Rijksuniversiteit Groningen organiseerde de Hanzehogeschool Groningen in 2006 voor de twaalfde keer een Voorbereidend Jaar voor hoger opgeleide anderstalige studenten. Het betreft vluchtelingen, asielzoekers, gezinsherenigingen en


39

gezinsvormers. Twintig studenten zijn ingestroomd in het Voorbereidend Jaar en in september 2006 zijn zes studenten doorgestroomd naar de Hanzehogeschool Groningen en vier naar de Rijksuniversiteit Groningen. College van Beroep voor Studenten Het College van Beroep voor Studenten van de Hanzehogeschool Groningen is bevoegd kennis te nemen van geschillen die op grond van de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek (WHW) ter beslissing zijn opgedragen. In 2006 heeft het College van Beroep 173 beroepszaken in behandeling genomen. Het College van Beroep heeft een eigen jaarverslag waarin nader op de gegevens wordt ingegaan. Vertrouwenspersonen. Eind 2005 is een coördinator vertrouwenspersonen benoemd met als taak de studentenvertrouwenspersoon opnieuw vorm te geven binnen de Hanzehogeschool Groningen. Er zijn twee vertrouwenspersonen bij wie studenten terecht kunnen met betrekking tot ongewenst gedrag. Alle studenten hebben in 2006 een informatieflyer thuisgestuurd gekregen waarin de vertrouwenspersonen zich voorstellen en aangeven wanneer en waarvoor studenten contact met hen kunnen opnemen. Tien studenten maakten van deze mogelijkheid gebruik.


40

TALENTVOLLE STUDENTEN De Hanzehogeschool Groningen biedt onderwijs aan een brede en uiteenlopende doelgroep en wil daarbij de talenten van iedere student tot hun recht laten komen. De hogeschool heeft ook in 2006 weer specifiek aandacht besteed aan bovengemiddeld getalenteerde studenten, “de bovenste tien procent”. Dat gebeurt op verschillende manieren en op verschillende niveaus, zowel hogeschoolbreed als binnen schools en opleidingen. Beleid In 2006 heeft de hogeschool werk gemaakt van het ontwikkelen van integraal beleid op het gebied van het stimuleren van talent. De vele verspreide initiatieven zijn geïnventariseerd en op basis daarvan werd besloten op een aantal punten het beleid te intensiveren. Dit heeft geleid tot de volgende doelstellingen: • Het aantal specifieke programma’s voor talenten wordt uitgebreid (honoursprogramma’s, vwo-routes en dergelijke); • Er komen meer selectieve onderwijsonderdelen zoals bijvoorbeeld minors en specialisaties; • Getalenteerde studenten nemen meer deel aan lectoraten, er zijn meer student-assistenten en er nemen meer studenten van de Hanzehogeschool Groningen deel aan het Talentproject (Meester/Gezel); met de Rijksuniversiteit Groningen is de Hanzehogeschool Groningen partner in dit project. • Er wordt meer aandacht besteed aan de werving van getalenteerde studenten; • Activiteiten van getalenteerde studenten worden intern en extern beter zichtbaar gemaakt. Hannnie Schaftprijs De Hanzehogeschool Groningen reikt jaarlijks bij de opening van het hogeschooljaar een prijs uit aan de student met de beste scriptie. Het ene jaar wordt de Hannie Schaftprijs uitgereikt (maatschappelijk engagement) en het andere jaar de Hanze Innovatieprijs (grensverleggend praktijkgericht onderzoek). De winnaar ontvangt € 3.000. In 2006 is de Hannie Schaftprijs gewonnen door twee studenten van de opleiding Fysiotherapie met hun bewegingsprogramma 'Sportiefit' voor dikke kinderen van tien tot twaalf jaar. Talentproject: meester9gezel Het Talentproject is gestart vanuit de Rijksuniversiteit Groningen om kennisuitwisseling tot stand te brengen tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven in Noord-Nederland. Het project koppelt excellente studenten en experts uit het bedrijfsleven aan elkaar in de vorm van meester-gezelparen en onderzoekt of dit een effectieve methode is voor kennisuitwisseling. In 2006 zijn opnieuw twee studenten van de hogeschool gekoppeld aan een gezel uit het bedrijfsleven. Beurzen en prijzen Naast prijzen en activiteiten op hogeschoolniveau zijn er binnen schools en opleidingen ook meerdere initiatieven om talentvolle en succesvolle studenten te belonen en te stimuleren. Er zijn diverse voorbeelden, zoals de Menzis Transparante Zorgprijs (beste afstudeerproject van een student van de Academies voor Gezondheidsstudies en Verpleegkunde), de Menzisbeurs (studenten van Academie Minerva), de CU Award (beste afstudeerders van het Instituut voor ICT, gesponsord door Vertis) en de Vroukje Admiraalprijs (Academie voor Verpleegkunde).


41

Ook dingen studenten van de Hanzehogeschool Groningen regelmatig en met succes mee naar (inter)nationale prijzen. Zo kregen in 2006 twee Duitse studentes van het Instituut voor Communicatie & Media van de Hanzehogeschool Groningen een Huygens Scholarship voor getalenteerde studenten en ontving een student van het Prins Claus Conservatorium een Fullbright Graduate beurs. Honours programme Vastgoed & Makelaardij De opleiding Vastgoed & Makelaardij startte in september 2006 met een honours programme, in het kader van de regeling Ruim baan voor Talent van het Ministerie van OCW. Het honours programme is een variant van de opleiding Vastgoed & Makelaardij waarin maximaal twintig talentvolle studenten per jaar een programma volgen met evidente meerwaarde; een sterke nadruk op concreet toegepast onderzoek, intensief contact met het lectoraat Vastgoed en veel inbreng van experts uit het werkveld. Jonge ondernemers Het Expertisecentrum Ondernemerschap & Markt is gericht op de ontwikkeling en versterking van ondernemerschap bij de studenten en docenten van de Hanzehogeschool Groningen en op het bijdragen aan de ontwikkeling van ondernemingen in de regio Noord Nederland. Dit doet het Expertisecentrum door een marktgericht en innovatief aanbod van kwalitatief en praktijkgericht onderwijs op het gebied van ondernemerschap en marketing aan te bieden. Talentvolle studentondernemers kunnen op verschillende plekken in de hogeschool ondersteuning krijgen. In 2006 werd een nieuw initiatief ontwikkeld: de “Business Class”, een nieuwe minor met aandacht voor kennisverwerving op het gebied van marketing en financieel management. Daarnaast worden specifieke ondernemersvaardigheden bij iedere student individueel ontwikkeld. De werving voor de minor startte eind 2006. In 2007 zal het programma gaan lopen. Ongeveer zeventig studenten van de hogeschool startten tot nu toe een eigen onderneming. Op de Zernikecampus is inmiddels, in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen, een bedrijfsverzamelgebouw voor studenten ingericht onder de naam StudEnterprise. Startende ondernemers kunnen daar een werkruimte krijgen. In 2006 maakten elf studentondernemers van de Hanzehogeschool Groningen gebruik van deze mogelijkheid.


42

4. KENNISINSTELLING Hogescholen ontwikkelen zich van pure onderwijsinstellingen naar kennisinstellingen op het terrein van toegepast onderzoek. Binnen de Hogeschool Groningen heeft deze ontwikkeling in 2006 tot een groot aantal activiteiten geleid. TOEGEPAST ONDERZOEK Toegepast onderzoek neemt een steeds belangrijker plaats in binnen het hbo. Van oudsher hebben hogescholen een (bescheiden) onderzoeksfunctie gehad. Met de komst van lectoraten in 2000, aanvankelijk als experiment, is die onderzoeksfunctie steeds prominenter aanwezig. In 2006 is duidelijk geworden dat toegepast onderzoek in hogescholen een structurele taak zal zijn, met een (beperkte) structurele financiering. De hogeschool heeft, als uitvloeisel van het beleidsplan Focus 2010, in 2006 de notitie Onderzoeksbeleid vastgesteld. Uitgangspunten daarbij zijn onder meer de concentratie op daadwerkelijk toegepast onderzoek en de intense verwevenheid van onderwijs, onderzoek en de markt (bedrijven en instellingen). De hogeschool gaat het toegepast onderzoek concentreren op een aantal brede, herkenbare, regionaal geïnspireerde thema’s. Binnen die thema’s worden de onderzoeksactiviteiten van de hogeschool, van lectoren en kenniskringleden, bachelor- en masterstudenten, promoverende medewerkers en contractonderzoekers zoveel mogelijk samengebracht. De thema’s vormen geen aparte organisatieonderdelen maar worden geïntegreerd in de bestaande organisatie om de samenhang van onderwijs en onderzoek vanaf het begin te bevorderen. Hanze Kenniscentra De Hanzehogeschool Groningen heeft gekozen voor structurele verwevenheid van het toegepast onderzoek met het onderwijs in de bachelor- en masteropleidingen. In 2006 is een notitie met de uitgangspunten voor de vormgeving van het onderzoeksbeleid vastgesteld en gewerkt aan de verdere opbouw van de onderzoeksfunctie van de hogeschool. Gestreefd wordt naar bundeling van de onderwijsmiddelen in een aantal Hanze Kenniscentra die zich op brede onderzoeksthema’s richten. Een Hanze Kenniscentrum is een bundeling van een drie- of viertal lectoraten. Elk lectoraat bestaat uit een lector met een kenniskring van docenten en externe medewerkers, en valt direct onder een school, waarmee het Kenniscentrum dus ook een samenwerkingsverband van verschillende schools is.

Energie Kenniscentrum Het Energie Kenniscentrum richt zich op vragen rond het thema Energie. Slim met energie omgaan, duurzaam produceren en nieuwe bronnen van energie ontwikkelen zijn drie speerpunten binnen het Kenniscentrum. Het Energie Kenniscentrum kent lectoraten die worden gesponsord door externe partners: Energietransitie (Gasunie) en Energietoepassingen (TNO), op termijn aangevuld met andere lectoraten. Samenwerking met externe partners is leidend in het Energie Kenniscentrum, niet alleen met de Gasunie en TNO maar ook bijvoorbeeld met ECN, de Rijksuniversiteit Groningen en de technische universiteiten. In het Energie Kenniscentrum werken de Instituten voor Engineering, Life Science & Technology en Facility Management en de Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek samen. In 2006 werd de lector Energietransitie, dr. ir. Wim van Gemert, aangesteld en de aanstelling per 1/1/2007 van de lector Energietoepassingen, ir. Jan de Wit, voorbereid. Een onderzoeksplan is


43

geschreven en de uitvoering is ter hand genomen. Een RAAK/MKB-aanvraag “Meer nulenergie”, gericht op samenwerking in de bouwketen, werd in 2006 toegekend.

Kenniscentrum voor Zorg, Welzijn, Sport & Educatie Het Kenniscentrum voor Zorg, Welzijn, Sport & Educatie (CARI), ingesteld in 2006, bundelt de krachten van een viertal lectoraten door de meerwaarde van onderzoek op het snijvlak van de lectoraten te benutten. Het gaat om multidisciplinaire toegepaste onderzoeks- en innovatieprojecten. De resultaten van de projecten dragen bij aan de voortdurende onderwijsverbetering van de betrokken schools. Het Kenniscentrum geeft de samenwerking vorm tussen de lectoraten Transparante Zorgverlening, Integraal Jeugdbeleid, Rehabilitatie en Actieve Leefstijl. Het Kenniscentrum is verankerd in de academies voor Gezondheidsstudies, Verpleegkunde en Sociale Studies, het Instituut voor Sportstudies en de Pedagogische Academie. In 2006 werd het Kenniscentrum ingesteld en is een eerste jaarplan geschreven waarin concrete samenwerkingsactiviteiten van de betrokken lectoraten werden beschreven. Het lectoraat Integraal Jeugdbeleid startte per 1 september 2006. De aanvraag voor het lectoraat Actieve Leefstijl werd in 2006 ingediend en is in 2007 gehonoreerd. Kenniscentrum Ondernemerschap Het Kenniscentrum Ondernemerschap is in 2006 voorbereid en zal in 2007 van start gaan. Binnen dit Kenniscentrum wordt toegepast onderzoek verricht naar de verschillende vormen van ondernemerschap (entrepreneurship, “intrapreneurship” en professioneel ondernemerschap). In samenwerking met de schools wordt het toegepast onderzoek vertaald naar onderwijs en naar ondernemerschapsbevorderende projecten. In het Kenniscentrum zal het in te stellen lectoraat “Creërend Ondernemen” centraal staan. Het lectoraat zal geflankeerd worden door lectoraten op andere specifieke gebieden, waarvan een aantal extern gefinancierd zal worden (onder andere door KPMG). In het Kenniscentrum zal minstens een vijftal schools uit het economische domein nauw samenwerken, waaronder het Instituut voor Marketing & Management en het Instituut voor Financieel-Economisch Management.


44

LECTORATEN Lectoraten staan centraal in het onderzoeksbeleid van de Hanzehogeschool Groningen. De lectoren en kenniskringen van de Hanzehogeschool Groningen leveren een bijdrage aan de versterking van de hogeschool als kennisinstelling. Ze geven een impuls aan kenniscirculatie door vanuit de hogeschool verbanden aan te gaan met (regionale) bedrijven en instellingen met als doel het ontwerp en de ontwikkeling van nieuwe kennisproducten voor die bedrijven en instellingen. De overgang naar bundeling van toegepast onderzoek in kenniscentra betekende dat nieuwe lectoraten werden aangevraagd. In 2006 startten de volgende lectoraten: • Energietransitie (Instituut voor Engineering; gefinancierd door de Gasunie) • Integraal Jeugdbeleid – de Vensterschool als Portaal (Pedagogische Academie in samenwerking met de Academie voor Sociale Studies) De volgende lectoraten zijn in 2006 voorbereid en zullen in 2007 starten: • Ruimtelijke Transformaties (Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek) • Energie Toepassingen (Instituut voor Engineering; gefinancierd door TNO) • Mariene Wetlands Studies (Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek; gefinancierd door de Waddenvereniging, in samenwerking met de CHN) • Actieve Leefstijl (Instituut voor Sportstudies) • Creërend Ondernemen (Instituut voor Marketing & Management) • Financieel Economisch Management in het Middenbedrijf (Instituut voor Financieel Economisch Management; deels gefinancierd door KPMG) • Inkoopmanagement (Instituut voor Facility Management; gefinancierd door de NEVI) Het lectoraat Transparante Zorgverlening (Instituut voor Gezondheidsstudies) begon in 2006 aan een tweede termijn van vier jaar. Totaal onverwacht overleed in februari 2006 lector prof. dr. Jim Olila, van het lectoraat International Business en Communication. Zijn opvolger is inmiddels benoemd. RAAK9subsidies In 2006 zijn vier RAAK-subsidies (Regionale Aandacht en Actie voor Kenniscirculatie) met een gezamenlijke waarde van € 1.000.000 van de Stichting Innovatie Alliantie verworven. In de categorie RAAK Publiek kunnen publieke instellingen aanvragen doen als het gaat om innovatie die zij samen willen bewerkstelligen. De Hanzehogeschool Groningen ontving subsidie voor de volgende programa’s: • Integraal Jeugdbeleid (lectoraat Integraal Jeugdbeleid – de Vensterschool als Portaal) • Actieve Leefstijl (Instituut voor Sportstudies): een programma gericht op het probleem dat de inwoners van Groningen zwaarder zijn dan de gemiddelde Nederlander. Het Instituut voor Sportstudies en de Academie voor Gezondheidsstudies willen samen met De Brink (expertisecentrum voor mensen met een meervoudige beperking) en het Huis voor de Sport Groningen hierin gedragsveranderingen stimuleren. In de categorie RAAK-MKB stelt het ministerie van OCW gelden beschikbaar om de regionale samenwerking tussen hogescholen en MKB te stimuleren. In deze categorie ontving de Hanzehogeschool Groningen voor drie aanvragen subsidie: • Grensoverschrijdend Inlenen van Arbeid: een initiatief van de Vereniging van Internationale Arbeidsbemiddelaars om door een onafhankelijke kennisinstelling (het lectoraat


45

•

•

Arbeidsverhouding van de Hanzehogeschool Groningen) een kenniscirculatieprogramma voor deze sector te laten ontwikkelen. Meer Nulenergie: een aanvraag van het Kenniscentrum Energie van de Hanzehogeschool Groningen, Syntens, TNO en Bouwend Nederland Regio Noord voor een andere wijze van samenwerken in de bouwketen. Innovatie Programma MKB gezondheidszorg deel 2: Netwerken van MKB, Hanzehogeschool Groningen (lectoraat Transparante Zorgverlening) en kennisinstellingen willen de huidige veranderingen binnen de gezondheidszorg verder en beter implementeren naar de zorginstellingen toe.

Promotietrajecten De Hanzehogeschool Groningen zet ook in op het vergroten van het aantal gepromoveerde medewerkers. Dat gebeurt op twee manieren: door nieuwe gepromoveerden te werven en door zittende medewerkers de gelegenheid te bieden een promotietraject te starten. Voor promotietrajecten van zittende medewerkers werd een regeling ontworpen waarmee ze gedurende een periode van vier jaar minimaal twee dagen in de week de beschikking krijgen om aan promotieonderzoek te werken, in principe binnen het kader van een van de lectoraten van de hogeschool. Voor de regeling, die per 1 januari 2007 in werking treedt, lijkt veel belangstelling te bestaan. Tevens wordt gewerkt aan een convenant met de Rijksuniversiteit Groningen omtrent het promoveren van medewerkers. Overzicht lectoraten

Lectoraat Arbeidsverhoudingen Lector: dhr. drs. H.A.M. van Lieshout Verbonden aan het Instituut voor Rechtenstudies en het Instituut voor Bedrijfskunde Het lectoraat richt zich op de wisselwerking tussen instituties (regelgeving en de implementatie daarvan) en marktwerking rondom arbeid. Specifieke thema’s zijn slimmer werken, reïntegratie, onderwijs en arbeidsmarkt en flexicurity. In de eerste helft 2006 is het collectieve afstudeerproject op het gebied van Human Research Development voor het eerst uitgevoerd. Het project is toegespitst op de problematiek van de ‘vervangingsvraag’ voor organisaties. De verzamelde onderzoeksresultaten vormden de basis voor een workshop op het Noorderlinkcongres in september 2006. In 2006 is een nieuw collectief afstudeerproject gestart. Dat gebeurt in samenwerking met het Centrum voor Arbeid en Beleid (CAB) en het Regionaal Bureau Onderwijs (RBO).

Lectoraat Bio9informatica Lector: dhr. dr. ir. J.P.H. Nap Verbonden aan het Instituut voor Life Science & Technology Het lectoraat richt zich op de verwerking en analyse van grote ‘omics’ datastromen uit (inter)nationale laboratoria. Lectoraat en kenniskring ontwerpen en monitoren de opleiding Bioinformatica binnen het Instituut voor Life Science & Technology. Parallel creëren zij kennis, infrastructuur en kunde voor het doen van toegepast bio-informatica onderzoek en voor het aanbieden van faciliteiten voor dergelijk onderzoek. Het jaar 2006 is gebruikt voor het verder professionaliseren van de staf door het doen van eigen onderzoek met studentassistenten en studenten, al dan niet ingebed in het reguliere onderwijs. Het Bioinformatics Expertise Center (BEC) kreeg het SURFproject BioGrid gehonoreerd, waarin


46

computergrid technologie geschikt gemaakt wordt voor bio-informatica onderwijs in een omgeving waar ook onderzoek plaats vindt.

Lectoraat Business Intelligence Lector: dhr. dr. E.O. de Brock/dhr. drs. A. Bottema Verbonden aan het Instituut voor Communicatie & Media en het Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie Het lectoraat legt het zwaartepunt bij het meten van prestaties in organisaties op basis van aanwezige (veelal kwantitatieve) gegevens en rapportage daarvan naar relevante doelgroepen binnen en buiten die organisatie. Daarnaast richt het lectoraat zich op geavanceerde, intelligente toepassingen van ICT, met name als het gaat om kennismanagement op basis van veel beschikbare (al dan niet gestructureerde) gegevens en vermoedelijk interessante, nieuwe verbanden en/of patronen. In de loop van 2006 is gestart met het research programma met drie onderzoekslijnen en drie onderzoekers. Corporate Performance Management, Informatiemanagement rondom ongestructureerde gegevens en Business Intelligence als ICT met een link naar de ontwikkeling van een nieuw afstudeerprofiel Business Intelligence zijn in het verslagjaar begonnen. Daarnaast zijn drie onderzoeken gestart binnen het Midden en Klein Bedrijf. In een research-cyclus van twaalf weken werken studenten aan deze onderzoeken.

Lectoraat Computervisualisatie Lector: dhr. dr. R. de Bruin Verbonden aan de Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving Het kennisdomein van het lectoraat is visualisatie, zowel van data als van betekenis. Door concentratie op de eigen aard en betekenis van het beeld, vanuit het eigen artistieke domein van de verbeelding, draagt het lectoraat bij aan verdieping en concentratie van de visuele communicatie in kunst, wetenschap en samenleving. Om gebruik te kunnen maken van elkaars faciliteiten hebben de Hanzehogeschool Groningen, de Rijksuniversiteit Groningen en het Groninger Museum een convenant gesloten waarin de onderlinge samenwerking is vastgelegd. Voor de voortgezette opleidingen van het Frank Mohr Instituut van de Hanzehogeschool Groningen betekent dit platform een structurele samenwerking in de toepassing van nieuwe technieken op het terrein van visualisatie en sensortechniek. Qua onderzoek betekent dit onder meer dat ook voor praktiserende kunstenaars promotieonderzoek tot de mogelijkheden behoort.

Lectoraat Energietransitie Lector: dhr. dr. ir. W.J.Th. van Gemert Verbonden aan het Instituut voor Engineering Het lectoraat richt zich op de overgangsfase naar duurzame energieopwekking. Dit leidt tot verduurzaming van fossiele energiedragers zoals aardgas, het borgt de beschikbaarheid van energie op lange termijn en het vermindert de negatieve gevolgen. Sinds begin 2006 is de eerste lector actief en deze is gesponsord door de Gasunie. Er is in het verslagjaar een onderzoeksplan opgesteld waarin een vierjarenplan is neergelegd. Het doel is uit te groeien tot een onderzoeksinstituut waarvan het niveau in Nederland is erkend en dat ook in EUverband bekendheid geniet. De focusgebieden zijn energiebesparing, ontwikkeling van duurzame energieconcepten en de integratie van nieuwe ontwikkelingen in de bestaande infrastructuur. Er wordt uitgegaan van de expertise in aardgas, waarin Noord-Nederland sterk is.


47

Eind 2006 waren de eerste vier PhD trajecten gedefinieerd. Deze zijn begin 2007 gestart. Het lectoraat is partner in het Kenniscentrum Energie.

Lectoraat Human Technology Lector: mw. dr. ir. A.C. Valkenburg Verbonden aan het Instituut voor Engineering Het lectoraat ontwikkelt het kennisdomein Human Technology (HT) door toegepast onderzoek en onderwijsontwikkeling in wisselwerking en samenwerking met het werkveld. Het ontwikkelen van een visie op de interactie tussen mens en techniek ondersteunt bedrijven en ontwerpers bij het ontwerpen van gebruiksvriendelijke en aantrekkelijke producten, leefomgevingen en informatiesystemen. Op nationaal vlak wordt Groningen, met name door aanwezigheid van het lectoraat, gezien als trendzetter van het kennisgebied. In 2006 zijn voor en in samenwerking met zowel de opleidingen Human Technology Alkmaar en Den Haag, onderwijsthema’s ontwikkeld en uitgevoerd. Het lectoraat organiseert vanaf september 2005 kennismiddagen voor docenten Human Technology. Ook na het beëindigen van het expertisecentrum HT in juni 2006 voert het lectoraat diverse opdrachten uit voor en met bedrijven. Bijna honderd studenten en vier docenten zijn ingezet in projecten.

Lectoraat Integraal Jeugdbeleid 9 de Vensterschool als Portaal Lector: mw. dr. J. Doornenbal (per 1 september 2006 aangesteld) Het lectoraat is verbonden aan zowel de Pedagogische Academie als de Academie voor Sociale Studies. Het doel van het lectoraat is dat onderwijs en zorg meer op elkaar betrokken moeten worden en dat in opleidingen studenten al leren over de schotten van hun beroep heen te kijken en samen te werken met andere professionals. In oktober 2006 is het door RAAK gesubsidieerde innovatieprogramma Verzien Breed Kijken van start gegaan. Het lectoraat is nauw betrokken bij de uitvoering van dit innovatieprogramma. Daarnaast leidt de lector in opdracht van RENN4 het project Keten Onderwijszorg.

Lectoraat International Business & Communication Lector: dhr. prof. dr. J.H. Olila; de heer Olila overleed op 4 februari 2006. Verbonden aan de International Business School en Instituut voor Communicatie & Media. Het lectoraat onderzoekt succes- en faalfactoren voor export of import op het terrein van interculturele aspecten van management, marketing en communicatie voor het midden- en kleinbedrijf en vertaalt de resultaten van het onderzoek naar de hogeschool. Het onverwachte overlijden van de lector, de heer Olila heeft zijn weerslag gehad op de ontwikkelingen binnen dit lectoraat. In 2007 treedt een nieuwe lector in dienst.

Lectoraat Internationalisering en Internationale Beroepspraktijk Lector: dhr. drs. M.J.M. Regouin Het doel van het lectoraat is bij te dragen aan de realisering van de hoge internationaliseringsambitie van Hanzehogeschool Groningen door onderzoek, onderwijs en Europese en mondiale netwerken. In 2006 is het onderzoek naar benodigde docentencompetenties voor de internationalisering van de hogeschool afgerond. De resultaten zijn middels een CD-rom breed beschikbaar en de respons van docenten op het onderzoek bleek buitengewoon positief. Docenten van Hanzehogeschool Groningen zijn positief over internationalisering en zijn er redelijk voor toegerust. Verbeterpunten zullen in het


48

beleid worden ingevoegd. In 2006 is het onderzoek gestart naar de meerwaarde van een verblijf in het buitenland voor studenten. Vanaf september 2006 krijgen alle studenten, die voor stage of studie naar het buitenland vertrekken, voorafgaand en bij terugkomst een uitgebreide vragenlijst voorgelegd. Tevens is in 2006 onderzoek gestart naar de internationalisering van het bedrijfsleven en de publieke sector in noord-Nederland. De eerste resultaten zullen in 2007 bekend worden.

Lectoraat Lifelong Learning voor Musici Lector: mw. drs. C.A. Smilde Verbonden aan de School of Performing Arts, en aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag Het lectoraat onderzoekt het concept en de consequenties van life long learning voor musici voor de leeromgeving van het muziekvakonderwijs. Het is een gemeenschappelijk lectoraat met het Koninklijk Conservatorium Den Haag. In 2006 is aan vier programma’s gewerkt. Het eerste is het project ‘Connect’, ontwikkeld door de Guildhall School of Music & Drama in Londen. De lifelong learning component binnen het project betreft informeel leren binnen een non-formele context. Tevens is er een samenwerking met het Institute for Music Leadership van de Eastman School in Rochester NY gericht op persoonlijke loopbaanontwikkeling. Ook zijn ontwikkelingen geboekt in het programma ‘Accompagnato’ van het Institut für Musikpädagogik van de Universität für Musik und darstellende Kunst te Wenen als het gaat om de professionele integratie van muziekdocenten. Als laatste is er met het Sibelius Academy Continuing Education Centre in Helsinki gewerkt aan de continue professionele ontwikkeling van musici.

Lectoraat Methodiek Toegepast Onderzoek Lector: dhr. dr. C.J.J. Tempelman Verbonden aan HanzeConnect Het lectoraat heeft als doel bij te dragen aan de versterking van de methodologie van het toegepaste onderzoek aan de Hanzehogeschool Groningen, onder andere in het curriculum van de verschillende masteropleidingen van de graduate school van de hogeschool. In het jaar 2006 is wederom veel aandacht besteed aan het onderwijs ten behoeve van zes masteropleidingen. Dit zijn: Advanced Nursing Practice, Physician Assistant, Executive Master of Business Administration, Real Estate, Architectuur en Master of Business Administration in International Business and Management. De Master of Science Accounting and Finance, die is geaccrediteerd bij de Open Universiteit Nederland, werd door HanzeConnect uitgevoerd. Ten behoeve van deze masteropleidingen is nieuw didactisch materiaal ontwikkeld. In samenwerking met de stichting Thuiszorg Groningen is een project ontwikkeld dat als doel heeft de inzet van een nurse practitioner in een verzorgingshuis te evalueren. Inmiddels heeft de ziektekostenverzekeraar Menzis zich bereid verklaard tot een maximum van € 16.000 bij te dragen aan de financiering van dit onderzoek. In december 2006 is het onderzoek van start gegaan. In september 2006 is een begin gemaakt met het organiseren van nascholingsmodulen toegepast onderzoek ten behoeve van docenten van de Hanzehogeschool Groningen. Daarnaast werd het eerste nummer van de digitale Nieuwsbrief Methodiek Toegepast Onderzoek uitgebracht.

Lectoraat Multidisciplinaire Informatica Lector: dhr. J.P.L.H.A. Appel Verbonden aan het Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie Het lectoraat Multidisciplinaire Informatica levert, in samenwerking met belanghebbende partners (zoals bedrijven, overheden, beroepsorganisaties), een bijdrage aan de bevordering en implementatie


49

van ICT. Er worden innovatieprojecten opgezet waarin onderzoek en kenniscirculatie tussen verschillende onderdelen van hogeschool centraal staan en waarin de analytische en creatieve competenties van studenten ontwikkeld worden. Met TNO ICT werkt het lectoraat samen op het gebied van instinctieve gebruikersinterfaces. Daarbij speelt bijvoorbeeld de vraag of de computer ook bediend kan worden met handbewegingen. Samen met de toonaangevende leverancier van displays Destic in Veendam onderzoekt het lectoraat mogelijkheden van gebruikersinteractie met een display. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan een interactieve receptioniste (beeldscherm) die werknemers in het gebouw kent en persoonlijke begroet, en bezoekers kan informeren.

Lectoraat Rehabilitatie Lector: dhr. dr. E.L. Korevaar Verbonden aan de Academie voor Sociale Studies en de Academie voor Verpleegkunde Bij rehabilitatie gaat het om het ondersteunen van mensen met fysieke, psychosociale, verstandelijke of psychische beperkingen bij het vervullen van maatschappelijke en sociale rollen. Het lectoraat heeft tot doel om in wisselwerking met het werkveld, de wetenschap en het onderwijs het kennisdomein Rehabilitatie verder tot ontwikkeling te brengen en toe te passen in de curricula van opleidingen. Het lectoraat Rehabilitatie heeft in 2006 aan drie centrale thema's gewerkt. Het eerste is rehabilitatie op het gebied van arbeid en onderwijs. Ook is er aandacht geweest voor rehabilitatie op het gebied van sociale contacten, met speciale aandacht voor de familierol en de rol van de familie. Als laatste thema heeft rehabilitatie voor moeilijke doelgroepen (zoals dak- en thuislozen/maatschappelijke opvang, dubbele diagnosen-groepen, niet-aangeboren hersenletsel, ouderen en mensen die langdurig verblijven in instellingen) een belangrijke rol gespeeld. Het wereldcongres over rehabilitatie in Athene werd bezocht door meer dan 900 mensen uit 52 landen, waaronder 29 mensen uit Nederland. Het lectoraat leverde, met tien medewerkers en tien presentaties, een prominent aandeel in de Nederlandse aanwezigheid.

Lectoraat Sportmanagement Lector: dhr. drs. A.H. Broeke Verbonden aan het Instituut voor Sportstudies Het lectoraat heeft als doel een landelijk expertisecentrum te ontwikkelen en bestendigen, gericht op de bestudering van organisatie- en beleidsvraagstukken in de sport(infrastructuur). Vanuit het lectoraat Sportmanagement wordt onderzoek gedaan naar de professionalisering van managers in de sport. In 2006 zijn twee onderzoeksprojecten afgerond. Onder de noemer 'Professioneel profiel Rijnlandse sportmanagers' is bij een representatieve groep sportmanagementprofessionals een vragenlijst afgenomen. Daarmee is in kaart gebracht welke sturende opvattingen aan de uitoefening van sportmanagementfuncties ten grondslag liggen. Tevens is onderzocht op welke wijze praktiserende sportmanagers leren in en rondom de beroepspraktijk. In het verlengde van bovenstaande onderzoek, is bij directeuren van de universitaire sportcentra in Nederland een ontwerponderzoek uitgevoerd. 'Kennisontwikkeling in teamverband' stond daarbij centraal. Er is een 'instrument' ontwikkeld voor een aanpak van een complex, gemeenschappelijk ervaren praktijkprobleem. Onderzocht is op welke wijze en met welk resultaat dit kennisproductieproces verliep.

Lectoraat Transparante Zorgverlening Lector: dhr. dr. C.P. van der Schans Verbonden aan de Academie voor Gezondheidsstudies en de Academie voor Verpleegkunde


50

Transparante zorgverlening heeft als kernbegrippen 'evidence based' handelen, organisatie van zorg inclusief multiprofessionele zorgverlening en taakverschuiving, en gedrag en gezondheid. Het lectoraat voert toegepast onderzoek en zorginnovatieprojecten uit in nauwe samenwerking met het werkveld en implementeert de opgedane kennis in het curriculum van de HGZO-opleidingen. In september 2005 hebben de Hanzehogeschool Groningen, TOP groep Groningen en Syntens Noord een aanvraag gedaan voor het uitvoeren van het Innovatieprogramma MKB Gezondheidszorg in het kader van het SIA RAAK Programma. Negen fysiotherapeuten hebben om dit programma gevraagd om hen te ondersteunen bij het ontwikkelen van nieuwe diensten en producten, een beter gebruik van ICT, verbeteren ondernemersvaardigheden en na- en bijscholing. Tevens heeft het lectoraat in 2006 een protocol taaldiagnostiek ontwikkeld en is een groot congres over gedrag en gezondheid gehouden.

Lectoraat Vastgoed Lector: dhr. ir. F. van Genne MRICS Verbonden aan het Instituut voor Bedrijfskunde Het lectoraat omvat een kenniskring en een expertisecentrum. In de kenniskring wordt de vastgoedkennis van de hogeschool versterkt. Het expertisecentrum doet onderzoek voor derden en bouwt aan specifieke vastgoedknow-how. In 2006 heeft de afronding van het onderzoek naar de meldingen op de website www.meldpuntmalafidemakelaars.nl in opdracht van de Landelijke Makelaars Vereniging (LMV) plaatsgevonden. Deze website was eerder ontwikkeld door studenten van de opleiding Vastgoed & Makelaardij in opdracht van de LMV. Er is onderzoek voor belegger KFN gedaan naar de relatie tussen het soort huurder en het huurgedrag. De resultaten zijn aanleiding geweest voor vervolgonderzoek in 2007. Het lectoraat hield een presentatie op het seminar van het Nederlands Vastgoedmanagement Platform (Nevap) naar aanleiding van door studenten verricht onderzoek naar competenties in vastgoedmanagementfuncties en in het onderwijs. Dit bleek aanleiding voor een nadere samenwerking om de branche te professionaliseren. Dit is inmiddels gestart met twee studentes.


51

CONTRACTACTIVITEITEN De contractactiviteiten van de Hanzehogeschool Groningen zijn sinds het voorjaar van 2005 gebundeld in HanzeConnect. Daartoe werden vijf bestaande onderdelen van de instelling samengevoegd. In de loop van 2005 bleek dat het vormen van een marktgerichte organisatie meer behoefde dan alleen een samenvoeging. In 2006 is daarom tijd en aandacht besteed aan een omvangrijke revitaliseringsoperatie. De organisatie is in het verslagjaar van 125 naar ongeveer 70 medewerkers gegaan, heeft een nieuwe organisatiestructuur en directeur gekregen en richt zich op de drie onderdelen, te weten: opleidingen, advies en onderzoek. Ook kregen alle medewerkers in 2006 een sales-impacttraining gericht op betere acquisitievaardigheden en een klantgerichte houding van medewerkers. Deze operatie heeft in het verslagjaar zijn vruchten afgeworpen. Een tender voor tien Drentse gemeenten zorgde ervoor dat HanzeConnect maatwerktrajecten voor 1250 ambtenaren kan aanbieden. Ook is in samenwerking met de Hogeschool Groningen een omvangrijk opleidingstraject van de Belastingdienst aan HanzeConnect gegund en heeft HanzeConnect het onderzoek voor de MKB-vriendelijkste gemeente in Noord-Nederland uitgevoerd. Het complete programma van HanzeConnect omvat ongeveer honderd opleidingen voor particulieren en in-company. Op vele terreinen binnen de organisatie is in 2006 een efficiencyverbetering en verbeterde doelgerichtheid bereikt. De activiteiten van HanzeConnect leveren een substantiële bijdrage aan de kenniscirculatie tussen de hogeschool en bedrijven en instellingen in Noord-Nederland. HanzeConnect werkt samen met schools aan kenniscentra en kennisexport. Deze activiteiten liggen in het verlengde van het initiële onderwijs en versterken elkaar, zodat de hogeschool vorm krijgt als kennisinstituut. HanzeConnect zet waar mogelijk docenten in van schools en draagt ook daardoor bij aan de circulatie van kennis, competentieontwikkeling en professionalisering van docenten. HanzeConnect werkt samen met de schools aan een gezamenlijke marktbenadering en productaanbod voor niet-voltijdonderwijs. De omzetdoelstelling voor het cursusjaar 2005-2006 van 10,6 miljoen is met 10,9 miljoen gehaald. In 2006 konden de in 2005 verkregen erkenningen gecontinueerd worden. Het gaat om de CEDEO en IiP (Investors in People)-erkenningen. In het verslagjaar heeft HanzeConnect het Borea-keurmerk voor reïntegratiebureaus gekregen. Daarnaast is het project Verbetering Bedrijfsvoering MKB en het Toerismeproject verlengd tot medio 2008.


52

5. INTERNATIONALISERING Sinds in het strategisch beleidsplan Focus 2010 internationalisering is benoemd tot één van de twee speerpunten van de Hanzehogeschool Groningen, hebben alle activiteiten op dat terrein een belangrijke impuls gekregen. De hogeschool richt zich met haar internationaliseringsbeleid op het bieden van onderwijs dat alle studenten voorbereidt op het goed functioneren - professioneel, sociaal en emotioneel - in een internationale context of omgeving. Daarnaast is het beleid gericht op kennistoepassing en innovatie naar internationale kwaliteitsmaatstaven. De schools hadden in 2005 in hun strategische plannen aangegeven hoe zij wilden gaan bijdragen aan de ambities van de hogeschool op het gebied van internationalisering. In 2006 hebben zij een voortvarend begin gemaakt met de uitvoering van hun plannen. Internationalisering van het curriculum In 2003 wees onderzoek uit dat de internationale dimensie nog onvoldoende was vormgegeven bij diverse opleidingen van de hogeschool. In 2004 kregen alle opleidingen de opdracht om bij de implementatie van het hogeschoolbrede onderwijskader expliciet aandacht te besteden aan het inbouwen van een internationale dimensie. Dit proces kwam in 2005 op gang. De opleidingen ontwikkelden, op basis van het beroepsprofiel, plannen voor het afstemmen van het curriculum op de internationale beroepspraktijk. De realisering van deze plannen werd in 2006 gestart en wordt in 2007 voltooid. De Hanzehogeschool Groningen wil dat alle schools minimaal één semesterprogramma in het Engels aanbieden, om aan haar studenten een internationale studieomgeving te bieden, onder andere door de aanwezigheid van buitenlandse studenten en docenten. In 2006 werden de volgende nieuwe Engelstalige semesterprogramma’s ontwikkeld en/of voor het eerst aangeboden: • Minor International Public Health (Academie voor Verpleegkunde) • International Semester in Real Estate (Instituut voor Bedrijfskunde) • International Law – a Practical Approach (Instituut voor Rechtenstudies) • Information Services (Instituut voor Communicatie en Media) • Abdominal Ultrasound (Academie voor Gezondheidsstudies) Daarnaast zijn binnen het Instituut voor Life Science & Technology en het Instituut voor Financieel Economisch Management plannen opgesteld voor het ontwikkelen van Engelstalige semesterprogramma’s. Deze programma’s vormen een aanzienlijke uitbreiding van het huidige Engelstalige en Duitstalige aanbod van de Hanzehogeschool Groningen.

Taalonderwijs Het Expertisecentrum Languages & Cultures van het Instituut voor Marketing & Management is in 2005 begonnen met het aanbieden van diverse modules vreemde taal- en cultuuronderwijs. In 2006 is dit aanbod verder uitgebreid. De belangstelling voor de modules is groot. Reguliere buitenlandse studenten In 2006 volgden 1002 reguliere buitenlandse studenten zich in voor een studie aan de Hanzehogeschool Groningen. Opvallend is ook dit jaar weer het grote aantal Duitse studenten dat kiest voor een studie aan de Hanzehogeschool Groningen. Een aanzienlijk deel van deze groep volgt overigens niet een Engelstalige, maar een Nederlandstalige opleiding. Dit heeft ertoe geleid dat in 2006 een speciaal project is gestart dat zich richt op de vergroting van de instroom van Duitse studenten in Nederlandstalige opleidingen. Daarbij richt de instelling zich met name op instroom in technische opleidingen. Het plan voorziet in intensieve wervingsactiviteiten in Duitsland,


53

gekoppeld aan het ontwikkelen en aanbieden van een aantal specifieke voorzieningen, zoals een Duitstalige website en intensieve cursussen Nederlands.

Tabel landen van herkomst buitenlandse studenten Herkomst buitenlandse studenten Duitsland China Bulgarije Polen Indonesië Overig (ca 90 nationaliteiten) Totaal percentage: percentage van het totale aantal aantal inclusief cursisten

aantal 502 62 55 29 28

percentage 50,1% 6,2% 5,5% 2,9% 2,8%

327

32,6%

1.002

Huisvesting buitenlandse studenten De Hanzehogeschool Groningen werkt nauw samen met de gemeente, universiteit en woningbouwverenigingen in Groningen om studenten te huisvesten in de stad. De buitenlandse studenten vormen hierbij een specifieke categorie. In 2006 zijn 528 huisvestingsaanvragen van buitenlandse studenten aan de Hanzehogeschool Groningen succesvol afgehandeld. Uitwisselingsstudenten Naast de reguliere studenten zijn ook de uitwisselingsstudenten van groot belang voor het creëren van een internationale omgeving. In 2006 ontving de Hanzehogeschool Groningen 329 uitwisselingsstudenten. Het aantal studenten van de hogeschool dat een deel van de studie in het buitenland volgt steeg licht ten opzichte van vorig jaar, maar blijft nog achter bij de verwachtingen. In 2006 waren dat 265 studenten. Veel studenten kiezen in plaats daarvan voor een buitenlandse stage. In 2006 maakten 699 studenten gebruik van deze mogelijkheid. Tabel aantallen studenten voor studie en stage Studie/stage Uitwisseling voor studie naar Nederland Uitwisseling voor studie naar buitenland Stage in buitenland

2006

2005

2004

329

332

375

265 699

250 713

290 562

Studenten van de Hanzehogeschool Groningen waaien uit naar alle continenten. Bijna de helft (49%) van de uitgaande studenten blijft voor de buitenlandervaring (studie of stage) binnen Europa. Bij internationale stages zijn de Nederlandse Antillen een populaire bestemming, 29% van buitenlandstages worden gevolgd in dit gebied.


54

Tabel studie/stage buitenland Studie en stage buitenland 400 300 Studie

200

Stage

100 0 Afrika

Azië

Europa

Studie

1

20

191

Stage

56

36

288

Ned. NoordZuidOceanië Antillen Amerika Amerika 201

24

22

7

40

10

68

Netwerken Voor het ontwikkelen van een internationale dimensie is het belangrijk te kunnen samenwerken met een aantal goede buitenlandse partnerinstellingen. De internationale netwerken zijn in het verleden vooral vanuit de individuele opleidingen opgebouwd. Het overgrote deel van de overeenkomsten met Europese partners is gesloten in het kader van het Socrates/Erasmus programma. De hogeschool wil de onderlinge afstemming tussen de opleidingsnetwerken verbeteren.

Strategische allianties In 2004 besloot de hogeschool tot het sluiten van een aantal strategische allianties met hogeschoolbrede partners waarmee op een aantal terreinen intensief wordt samengewerkt. De eerste partner in dit strategisch netwerk is de Hochschule Bremen in Duitsland. Na een inspirerende werkconferentie eind 2005, werd in de loop van 2006 een aantal nieuwe gezamenlijke activiteiten gestart. In 2006 is onderzocht welke andere partnerinstellingen mogelijk benaderd zouden kunnen worden voor het aangaan van een meer strategische alliantie. Op dit punt zullen in 2007 nadere concrete stappen worden gezet. In de tabel ‘Overzicht internationale samenwerkingsverbanden’ staan alle samenwerkingsverbanden met buitenlandse instellingen van de hogeschool vermeld, met daarbij de gerealiseerde inkomen en uitgaande studentenmobiliteit. Deze tabel is in de bijlagen te vinden. Ontwikkelingssamenwerking De Hanzehogeschool Groningen wil haar kennis en expertise beschikbaar stellen via deelname aan diverse activiteiten en projecten in het buitenland. Doelen zijn onder andere het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid en het realiseren van goed werkgeverschap. Sinds 2004 wordt er actief ingeschreven op projecttenders, gefinancierd door de Nederlandse overheid om participatie in ontwikkelingsprojecten te verhogen.


55

De Hanzehogeschool Groningen was in 2006 actief betrokken bij acht projecten in Ghana, Oeganda, Vietnam en Zuid-Afrika. Daarnaast ontvangt de hogeschool ieder jaar studenten uit ontwikkelingslanden in haar Masterprogramma’s. In 2006 begonnen vijftien studenten aan een van de Engelstalige Masterprogramma’s met een volledige beurs uit het Netherlands Fellowship Programme. Voorbeelden van projecten zijn: • Ondersteuning bij het opzetten van instituutsbeleid en de invoering van ICT bij vier technical colleges in Oeganda. In 2006 is gewerkt aan het ontwikkelen van institutionele strategische plannen. De uitvoering van deze plannen loopt tot 2010 met een budget van € 1.500.000 • Het versterken van het Civil Engineering onderwijs bij twee polytechnics in Ghana. De Hanzehogeschool Groningen is verantwoordelijk voor de introductie van competentiegericht onderwijs. Het project loopt tot 2009 met een budget van € 700.000. • Het opzetten van een kwaliteitszorgsysteem bij de Vinh University in Vietnam. Het project loopt tot 2009 met een budget van € 100.000. In 2006 zijn er 26 medewerkers van de hogeschool uitgezonden naar ontwikkelingslanden en daarnaast is een groot aantal medewerkers betrokken bij cursussen die in Nederland gegeven zijn. Het betreft medewerkers van zowel de schools als de stafbureaus. De voorbereiding van medewerkers op een verblijf in een ontwikkelingsland is verder geprofessionaliseerd door het aanbieden van een meerdaagse acculturatiecursus en het opzetten van de Hanze International Pool of Experts. Reorganisatie In september 2006 werden de teams ‘Internationale Betrekkingen’, en het team ‘Internationale Werving en Internationale Projecten’, samengevoegd tot één nieuw team binnen het Stafbureau Onderwijszaken. De verwachting is dat deze organisatorische herpositionering zal leiden tot een betere synergie van de diverse vormen van expertise en de verschillende activiteiten op het terrein van de internationalisering. Door de plaats binnen het Stafbureau Onderwijszaken zal de inbedding van de internationalisering in het onderwijs worden versterkt. Hanzestimulansen De jaarlijkse hogeschoolconferentie Hanzestimulansen stond in 2006 in het teken van internationalisering. Verschillende sprekers gaven hun visie op de internationalisering van het hoger onderwijs. Prof. dr. Marijke van der Wende, en de voorzitter van de HBO-Raad, Doekle Terpstra voerden er het woord. In workshops werd een breed scala aan onderwerpen behandeld. Werktuigbouwkundedocent Flip Gerson mocht de Innoveer 2006 in ontvangst nemen, de jaarlijkse prijs voor de meest vernieuwende docent van de Hanzehogeschool Groningen die dit jaar een internationaal criterium telde. Gerson verdiende de Innoveer door zijn nieuwe werkvormen, contacten met bedrijven, hogescholen en universiteiten in binnen- en buitenland. De Innoveer bestaat uit een beeld en een bedrag van € 5000 te besteden aan deskundigheids-bevordering. Lectoraat Internationalisering en Internationale Beroepspraktijk Het lectoraat initieerde in 2006 een vernieuwend onderzoek onder de gehele docentenpopulatie van de Hanzehogeschool Groningen. Onderzocht werd of de docenten over voldoende competenties beschikken om succesvol in een geïnternationaliseerde context te kunnen functioneren. In een digitale enquête werden vragen gesteld over de internationale werkervaring, de beheersing van vreemde talen, en de persoonlijke attitude in een internationale werkomgeving. Het onderzoek leverde een schat van informatie op. De Hanzehogeschool Groningen zal op basis hiervan het beleid ten aanzien van werving en scholing van personeel verder vormgeven.


56

6. BEDRIJFSVOERING FINANCIEEL BELEID De Hanzehogeschool Groningen werkt nu ruim tweeënhalf jaar met een planning- en controlcyclus op studiejaar. Deze cyclus is beleidsmatig opgezet en inmiddels zijn alle ondersteunende processen hierop ingericht en worden ze vanuit deze gedachte bestuurd. De balans opmakend kan worden geconcludeerd dat door deze cyclus de onderwijs- en ondersteunende processen elkaar goed ondersteunen. De cyclus geeft voldoende bouwstenen voor de interne beheersing. Dit, aangevuld met goede managementinformatie, moet er voor zorgen dat de financiële positie van de hogeschool niet in gevaar komt. Financiële positie Het resultaat van de Hanzehogeschool Groningen bedroeg in 2006 € 2,4 miljoen positief en is daarmee flink hoger dan begroot. Door jaarlijks toenemende studentenaantallen is in 2006 de mijlpaal van € 100 miljoen aan Rijksbijdrage behaald. Effecten van de toenemende studentenaantallen zijn uitbreidingen van het personeelsbestand (in 2006 113 fte) en nieuwbouw (in 2006 voor ca. € 11 miljoen geïnvesteerd en nog voor ruim € 10 miljoen in aanbouw). Vanwege tekorten bij HanzeConnect heeft er in 2006 een reorganisatie plaatsgevonden waarbij vooral gekeken is naar het rendabel zijn van de opleidingen en naar de bijdrage die ze leveren aan de overhead om het geheel kostendekkend te laten zijn. In de resultatenanalyse en de jaarrekening wordt verder ingegaan op de cijfers. In 2006 is de discussie gestart over de omvang van strategische beleidsruimte (CSBR). Het College van Bestuur wil met deze beleidsruimte nieuwe ontwikkelingen stimuleren en financieel ondersteunen. In de organisatie blijkt echter onvoldoende gelegenheid te zijn deze projecten goed in te vullen en binnen de afgesproken termijn af te ronden. Uiteindelijk is daarom besloten om het percentage dat de schools aan strategische beleidsruimte besteden, te verlagen van 4,2% naar 3,2%. In 2006 is er voor een bedrag van € 2,8 miljoen aan strategische middelen uitgegeven en hebben de schools daarnaast voor € 3,8 miljoen aan eigen strategisch geld ingezet. Planning9 en controlcyclus / interne sturing Een essentieel onderdeel van het bewaken en sturen van een proces is de juiste en tijdige informatieverstrekking. In dat kader zijn in 2006 acties ondernomen om een goed beeld te krijgen van de informatiebehoefte en de periodiciteit van de verstrekking daarvan. De informatiebehoefte bij vooral het management vloeit voort uit twee belangrijke producten van de in het kader van de besturingssystematiek ingevoerde planning- en controlcylus: het jaarplan en de managementovereenkomst. Door afstemming van de processen heeft er een versnelling plaatsgevonden bij de periodieke afsluiting. Daarnaast is de inhoud van de geconsolideerde tweemaandsrapportage zodanig aangepast dat een meer integrale analyse gepresenteerd kan worden. Naast de financiële aspecten is er ook aandacht voor belangrijke onderwijszaken, zoals bijvoorbeeld contacttijd en worden er ook personele indicatoren, zoals bijvoorbeeld ziekteverzuim in de rapportage opgenomen. Op deze wijze komt de interne sturing op een kwalitatief hoger niveau. De control-rol binnen de Hanzehogeschool Groningen wordt ingevuld door het Stafbureau Financieel Economische Zaken waarin controllers de sparringpartners zijn van de hogeschoolonderdelen. De directeur FEZ is adviseur en klankbord is van het College van Bestuur. Naast de controllers zorgt de interne controlefunctionaris voor afstemming met de externe accountant over zaken die een directe relatie hebben met de interim-, projecten jaarrekeningcontrole.


57

Treasury Het treasurybeleid dat in 2004 was ingezet, is verder doorgevoerd. Concreet houdt dit in dat ook in 2006 aan ‘schatkistbankieren’ is gedaan en voor de nieuwbouw een bedrag van € 5 miljoen volgens planning is opgenomen. In 2006 is ‘lening 3’ nog niet geëffectueerd vanwege vertraging in de nieuwbouwprojecten. In 2005 is een extra bedrag aan rente betaald van € 1,8 miljoen in verband met het versneld aflossen van leningen. Voorzien was dat dit bedrag binnen anderhalf jaar weer zou worden terugverdiend. Uit de jaarrekening blijkt dat de financieringskosten in 2006 beduidend lager zijn dan in 2005 maar dit beeld is vertroebeld door de boeterente van € 1,8 miljoen. Een vergelijking ten opzichte van 2004 laat zien dat de financieringskosten ca 1,6 miljoen lager uitvallen en dat in 2005 een voordeel is behaald van € 300 duizend. In 2006 is het treasurycomité 3 keer bij elkaar geweest en hebben vooral onderwerpen als nieuwbouw en de daarbij behorende financieringsbehoefte op de agenda gestaan.

Resultaatanalyse Het onderdeel Jaarrekening van dit jaarverslag bevat een analyse op het niveau van kostensoorten. Hieronder volgt een analyse op de onderdelen initieel onderwijs, contractactiviteiten en projecten. Deze analyse is gemaakt op basis van de gerealiseerde cijfers, inclusief de onderlinge interne verrekeningen omdat deze verrekeningen de onderlinge resultaten beïnvloeden. Het totaal van de drie onderdelen initieel onderwijs, contractactiviteiten en projecten is zichtbaar in onderstaande tabel.

Tabel resultaten totaal

Baten Lasten

Realisatie 2006 167.635 165.259

Begroot 2006 152.265 153.208

Realisatie 2005 160.814 161.805

Resultaat

2.376

- 943

9

Totalen

alle bedragen x 1.000 Het afgelopen jaar is het financiële resultaat bij de Hanzehogeschool Groningen € 3,3 miljoen positiever uitgevallen dan begroot. Belangrijke oorzaken waren de verhoging van de rijksbijdrage en een toename van de collegegelden door meer studenten en een hoger bedrag aan collegegeld. Deze extra middelen hebben slechts voor een deel geleid tot extra uitgaven. Daarnaast blijkt wederom dat de ambities om strategische projecten uit te voeren vooraf vaak groter is dan in de praktijk kan worden waargemaakt. Op grond van deze constatering is besloten om met ingang van 2007/08 het percentage aan baten dat aan strategische projecten wordt besteed met 1% terug te brengen.

Tabel initieel onderwijs

Baten Lasten

Realisatie 2006 141.911 137.858

Begroot 2006 130.417 129.458

Realisatie 2005 136.768 136.066

Resultaat

4.053

958

702

alle bedragen x 1.000


58

Het effect van een hoger bedrag aan rijksbijdrage en collegegelden blijkt vanzelfsprekend uit het resultaat op het initieel onderwijs. De overige baten verhouden zich gelijk aan het voorgaande jaar. Aan de kostenkant zit er vooral een stijging aan de personele lasten, dat voor een deel weer wordt gecompenseerd door lagere huisvestingslasten en financieringslasten.

Tabel contractactiviteiten

Baten Lasten

Realisatie 2006 10.006 11.743

Begroot 2006 11.333 11.567

Realisatie 2005 10.636 11.446

Resultaat

- 1.737

- 234

- 810

alle bedragen x 1.000 Het afgelopen jaar is het financiële resultaat van HanzeConnect negatiever uitgevallen dan begroot. In de loop van 2005/06 is een herstructurering binnen HanzeConnect uitgevoerd die ervoor moet zorgen dat er binnen enkele jaren een financieel gezonde situatie kan worden bereikt. Om deze herstructurering door te kunnen voeren is een eenmalige dotatie aan een reorganisatievoorziening ad € 1,2 miljoen doorgevoerd. Zonder deze dotatie is er sprake van een verlies van € 537 duizend. Overigens laat de realisatie in de eerste vier maanden van 2006/07 een duidelijke verbetering van het resultaat zien. De verwachting is dat 2006/07 mogelijk met een sluitende exploitatie kan worden afgesloten. De herstructurering lijkt zijn vruchten af te werpen.

Tabel projecten

Baten Lasten

Realisatie 2006 15.718 15.658

Begroot 2006 9.776 11.512

Realisatie 2005 13.410 13.293

Resultaat

60

-1.736

117

alle bedragen x 1.000 In de tabel zijn zowel de interne als externe projecten opgenomen. Van externe projecten is sprake als een externe partij (een deel van) het project financiert. De baten bestaan dan vooral uit subsidies. In bovenstaande tabel gaat dat om ca. 35% van de totale baten. De interne projecten worden met eigen middelen gefinancierd en vormen formeel gezien onderdeel van het initiële onderwijs. Het positieve resultaat op projecten wordt vooral veroorzaakt door het niet aanspreken van de budgetten die voor de interne projecten zijn gereserveerd. Omdat de baten voornamelijk gelden uit de rijksbijdrage zijn, komt het (positieve) resultaat terecht in de bestemde reserve. Vervolgens worden de bestedingen in latere jaren weer ten laste van deze bestemde reserve gebracht. De praktijk laat echter zien dat deze middelen niet altijd meer nodig zijn voor afronding van het project. Bij de afronding van het studiejaar 2005/06 is daarom strakker gekeken naar de voortgang van projecten in relatie tot de nog benodigde middelen voor afronding van deze projecten. Hierdoor kon een deel van de bestemde reserve vrijvallen.


59

Helderheid In het kader van de notitie Helderheid en de aanvulling daarop, is met ingang van het verslagjaar 2004 een aantal extra gegevens opgenomen in het jaarverslag. Voor een deel zijn deze gegevens in de voorgaande tekst beschreven. De overige gegevens worden hier vermeld.

Uitbesteding Binnen het initieel onderwijs worden alle opleidingen zelf of onder verantwoordelijkheid van de Hanzehogeschool Groningen verzorgd. Op diverse fronten vindt er samenwerking plaats met andere hogescholen, universiteiten en organisaties, maar daarbij is geen sprake van uitbesteding. Investering in private activiteiten De Rijksbijdrage van het Ministerie van OCW en het collegegeld van de studenten wordt besteed aan het onderwijs en de ondersteunende activiteiten. Daarnaast is er sprake van een ‘derde geldstroom’. Dit staat voor de financiële bijdrage van bedrijven, instellingen en cursisten voor het contractonderzoek en –onderwijs. De Hanzehogeschool Groningen vindt het belangrijk om deze contractactiviteiten aan te bieden om als kennisinstituut nauwe relaties met het werken beroepenveld te onderhouden. Het bevordert de kennisoverdracht en innovatie en daarmee de kwaliteit van het onderwijs. HanzeConnect is een van de grootste aanbieders van contractonderwijs in het noorden. De derde geldstroom is de financieringsbron van de contractactiviteiten waarbij deze activiteiten kostenneutraal moeten worden uitgevoerd. In 2006 is dat niet gelukt omdat onder meer bij HanzeConnect de uitvoering van de activiteiten nog niet kostendekkend is. Mede daarom heeft er in 2006 bij HanzeConnect een reorganisatie plaatsgevonden om binnen afzienbare tijd deze doelstelling wel te halen. Ter ondersteuning van regionale en maatschappelijke activiteiten en activiteiten waaraan studenten van de Hanzehogeschool Groningen deelnemen is er een beperkt budget voor sponsoring en aanverwante activiteiten zoals bijdragen aan jubilea en giften aan instanties en goede doelen. In 2006 is hieraan ca. € 96 duizend besteed. Een belangrijk thema voor de Hanzehogeschool Groningen is internationalisering. Er zijn samenwerkingsverbanden met buitenlandse partnerscholen en elk jaar komen er meer studenten naar Nederland en naar de Hanzehogeschool Groningen om te studeren. Vanwege de huisvestingsproblematiek voor buitenlandse studenten in Groningen hebben de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool Groningen een overeenkomst met het Housing Office die de huisvesting van deze studenten coördineert en regelt. Studenten betalen een marktconforme huur en de hogeschool en universiteit dragen bij aan de exploitatie en leegstand. Het bestuur van de stichting bestaat onder andere uit leden van de Hanzehogeschool Groningen en de Rijksuniversiteit Groningen. De hogeschool heeft in 2006 hieraan ca. € 294 duizend bijgedragen.

Maatwerktrajecten Organisaties hebben belang bij goed opgeleid personeel. Kennisinstellingen als de Hanzehogeschool Groningen worden ingeschakeld om medewerkers verder op te leiden of bij te scholen. In de afgelopen jaren is er met een aantal instanties overeenkomsten afgesloten om medewerkers als student in te schrijven en daarvoor het collegegeld te voldoen, al dan niet met extra faciliteiten. Met de Rabobank is er een overeenkomst dat hun medewerkers als student worden ingeschreven en in het eerste jaar een aangepast programma krijgen. De rest van hun studie volgen ze het Economie Compact programma. Voor de hele groep betaalt de Rabobank alleen het collegegeld. Hierbij gaat het om 51 medewerkers in 2005-2006 (14 in het eerste jaar) en 42 in 2006-2007 (waarvan 13 in het eerste jaar).


60

PERSONEEL De Hanzehogeschool Groningen verwacht de komende jaren een sterke toename van de behoefte aan nieuwe medewerkers. Het aantal studenten groeit sterk en de leeftijdsopbouw van het personeelsbestand laat zien dat de komende jaren veel personeelsleden de instelling zullen verlaten. Daardoor moet een dubbele slag gemaakt worden in een tijd dat het aanbod van medewerkers op de arbeidsmarkt krapper zal worden. In 2006 is veel tijd besteed aan het ontwikkelen van beleid om voldoende nieuwe mensen binnen te krijgen en huidige en nieuwe medewerkers te behouden. Focus op Ambities Om te komen tot een duurzaam HRM-beleid en de hogeschool een aantrekkelijke werkgever te laten zijn is in september 2006 het project Focus op Ambities van start gegaan. Binnen dit project worden medewerkers van de Hanzehogeschool Groningen uitgedaagd om mee te denken over het werkgeverschap van de instelling. De hogeschool wil een aantrekkelijke en stimulerende werkgever zijn en wil in dialoog met haar medewerkers te weten komen wat door hen als belangrijk en stimulerend wordt ervaren. In het voorjaar van 2007 houdt de hogeschool een aantal workshops voor medewerkers. Het thema is: duurzaamheid, de Hanzehogeschool Groningen als aantrekkelijke werkgever. Tijdens deze workshops zullen vragen over ervaringen van medewerkers, flexibele arbeidsvoorwaarden, beleid voor oudere werknemers, faciliteiten, opleidingsmogelijkheden en andere onderwerpen gesteld worden. Met de uitkomsten van deze bijeenkomsten en andere gegevens zal een nieuw instrumentarium voor P&O ontwikkeld worden. De implementatie daarvan wordt in 2008 verwacht. HRM9gesprekscyclus In het verslagjaar heeft de hogeschool de HRM-cyclus ingevoerd. In die cyclus worden met alle medewerkers jaarlijks resultaatafspraken gemaakt die, eveneens jaarlijks, een beoordeling krijgen. In 2006 zijn voor het eerst instellingsbreed resultaatafspraken gemaakt. In 2007 vindt de eerste beoordelingsronde plaats. Hiermee is een heldere systematiek ontwikkeld voor resultaatgericht werken en het inzichtelijk maken en ontwikkelen van competenties. Alle medewerkers van de Hanzehogeschool Groningen ontvingen een samenvattende brochure over de HRM-gesprekscyclus ter introductie van deze vernieuwing. Functieordening In 2006 heeft de hogeschool de functie-ordening afgerond. In februari ging de medezeggenschapsraad akkoord met het nieuwe functiegebouw. Alle medewerkers van de Hanzehogeschool Groningen ontvingen een brochure over de HRM-gesprekscyclus ter toelichting op de functieordening. Bijna dertienhonderd mensen kregen een nieuwe functie toegewezen. Van die medewerkers bleef 76 procent in dezelfde functieschaal. Vijftien procent van de medewerkers kreeg een functie met een lagere schaal en zeven procent van de medewerkers kwam in een hogere functieschaal terecht. Voor twee procent van de medewerkers werd geen functie vastgesteld omdat deze medewerkers door detachering, ziekte of langdurig verlof geen feitelijke taken binnen de instelling vervullen In totaal hebben veertig medewerkers het College van Bestuur verzocht hun functietoedeling te heroverwegen. Na advies van een interne commissie heeft het college in acht gevallen het toedelingsbesluit gewijzigd. Aan het eind van 2006 hebben veertien medewerkers een bezwaar ingediend bij de landelijke adviescommissie functieordenen. Met deze functieordening heeft de instelling een nulmeting kunnen houden waarbij iedere medewerker een reële beloning voor zijn of haar werkzaamheden krijgt. Tevens heeft de geslaagde


61

actie er toe geleid dat er meer bewustwording is over de relatie tussen taken en daarvoor benodigde functies en formatieopbouw. Werving De hogeschool had er in 2006 geen moeite mee om voldoende geschikt personeel te vinden. De hogeschool streeft ernaar de flexibele formatie te optimaliseren. Aan het eind van het verslagjaar was 22% van de formatie tijdelijk. Worden de tijdelijke aanstellingen wegens proeftijd en aanstellingen wegens vervanging buiten beschouwing gelaten, dan is 20% van de formatie tijdelijk ingevuld.

Tabel in% & uitstroompercentages Verloop Instroom Uitstroom

2006 23% 18%

2005 21% 15%

2004 14% 8%

In de loop van het jaar hebben 422 medewerkers de Hanzehogeschool Groningen verlaten. Het uitstroompercentage is daarom ruim 18%3. Het gros van de uitstroom (ruim 75%) wordt veroorzaakt door het aflopen van tijdelijke arbeidsovereenkomsten. In 15% van de gevallen is de arbeidsovereenkomst op verzoek van de werknemer beëindigd in verband met het aanvaarden van een baan buiten de instelling. Voor 7% wordt de uitstroom veroorzaakt doordat medewerkers gebruik maken van een (vroeg-) pensioenregeling. In de loop van 2006 in totaal 534 medewerkers (weer) in dienst getreden bij de Hanzehogeschool Groningen. Het instroompercentage bedraagt 23%. De stijging van zowel het in- als het uitstroompercentage gedurende de laatste jaren wordt vooral veroorzaakt door het feit dat er een aanscherping heeft plaatsgevonden met betrekking tot de maximum duur van tijdelijke dienstverbanden (van vier naar drie jaar). Doelgroepenbeleid

Oudere medewerkers: De Hanzehogeschool Groningen biedt twee trajecten aan voor oudere medewerkers: • Take a chance is een is een uitgebreid heroriëntatieprogramma voor medewerkers die toe zijn aan een vernieuwd perspectief op hun loopbaan. In het verslagjaar is dit programma wegens onvoldoende belangstelling niet uitgevoerd. • Pinot Gris is specifiek toegesneden op medewerkers van 55 jaar en ouder. Het programma is in het verslagjaar twee keer uitgevoerd. Tien medewerkers hebben het reguliere traject gevolgd. Daarnaast is voor vier medewerkers een traject gevolgd waarin vooral een marktonderzoek heeft plaatsgevonden. Arbeidsparticipatie vrouwen Het percentage vrouwelijke medewerkers is met 51% gelijk gebleven aan vorig jaar. Het percentage vrouwen in leidinggevende functies (functieschaal 13 of hoger) is gegroeid van 24% in 2005 naar 31% ultimo 2006.

3

Het in- en uitstroompercentage is anders dan vorige jaren vastgesteld op basis van het gemiddelde aantal medewerkers dat in het kalenderjaar in dienst was. Het gemiddelde aantal medewerkers is vastgesteld door het aantal medewerkers op de laatste dag van elke maand bij elkaar op te tellen en vervolgens door 12 te delen. In totaal 134 medewerkers zijn in de loop van 2006 zowel in- als uitgestroomd en zijn dus zowel bij de instroom als de uitstroom meegeteld.


62

Ouders De Hanzehogeschool Groningen kent regelingen voor kinderopvang en (betaald) ouderschapsverlof. De hogeschool neemt, conform de Wet Basisvoorziening Kinderopvang (WBK), het werkgeversdeel (1/6-deel) van de kosten voor kinderopvang voor haar rekening. In het verslagjaar hebben 257 medewerkers gebruik gemaakt van deze regeling. De totale kosten bedroegen ruim €200.000. Gezondheidsbeleid en arbeidsomstandigheden

Wellness Centre In het verslagjaar zijn afspraken gemaakt om in het nieuwe gebouw voor het Instituut voor Sportstudies een centrum in te richten dat de werknaam Wellness Centre heeft gekregen. Het gebouw wordt in 2007 opgeleverd en in het centrum kunnen personeelsleden gezondheidsadviezen krijgen en actief met hun gezondheid bezig zijn. De ziektekostenverzekeraar werkt mee aan dit project. Het Wellness Centre zal tevens dienst doen als leer-werkbedrijf voor studenten op het gebied van sport, gezondheid en welzijn. De verwachting is dat de twee effecten van het Wellness Centre zijn: • Een positieve impuls voor het imago van de HG als goed werkgever en • Een blijvend laag ziekteverzuim. Gezonde start In schooljaar 2006/2007 is door de verzekeraar AGZ, in samenwerking met P&O, een onderwijsmodule ontwikkeld onder de titel Gezonde Start. Daarin onderzoeken studenten vanuit verschillende disciplines medewerkers op hun lichamelijke conditie en leefstijl en zij geven op basis hiervan adviezen om gezond(er) te worden en te blijven. Er is een pilotgroep onderzocht. Dit schooljaar wordt de module aangeboden in de vrije ruimte van het reguliere onderwijs. Er is een flyer over het aanbod “Gezonde Start” ontwikkeld die alle nieuwe medewerkers ontvangen in het informatiepakket bij aanstelling. Arbozorg in eigen regie Het uitvoeren van de arbozorg is in 2006 in eigen regie vormgegeven. De bedrijfsarts is bij de hogeschool gedetacheerd. Alle werknemers hebben een flyer ontvangen met informatie over de bereikbaarheid van de bedrijfsarts en zij zijn geïnformeerd over de achtergrond van deze verandering. Er is een verzuimtool (Humanet) aangeschaft en geïmplementeerd. Deze tool ondersteunt leidinggevenden en de bedrijfsarts bij het uitvoeren van het verzuimmanagement. Het project Arbozorgsysteem is in 2006 vastgesteld. Er is nu beleid op het gebied van risicoinventarisatie en evaluatie, verzuim, ongewenste omgangsvormen en werkdruk. Daarnaast is er een kader ontwikkeld voor de doorlopende evaluatie van beleid en uitvoering op het gebied van arbeidsomstandigheden.

Collectieve ziektekostenverzekering / nieuw zorgstelsel Op 1 januari 2006 is het nieuwe zorgstelsel in werking getreden. Het onderscheid tussen particulier en ziekenfondsverzekerden is komen te vervallen. De HBO-Raad heeft een tender uitgeschreven voor een collectief contract voor alle medewerkers in het hbo. Bij de Hanzehogeschool Groningen maakten 940 medewerkers van die mogelijkheid gebruik en bijna vijfhonderd medewerkers opteerden voor de aanvullende verzekeringsmogelijkheden. Ziekteverzuim De werkwijze rond verzuim is in 2005 vastgelegd in het verzuimbeleid van de hogeschool. Centraal hierin staat de eigen verantwoordelijkheid van leidinggevende en van de (zieke) medewerker.


63

Daarnaast wordt er onderscheid gemaakt tussen ziek, arbeidsongeschikt en verzuim. Een zieke medewerker kan soms gedeeltelijk (aangepast) werk verrichten.

Tabel verzuimcijfers Verzuimcijfers Totaal Frequentie

2006 groei 4,1% -23% 1,3

30%

2005 5,3%

groei -4%

2004 5,5%

groei -7%

1,0

-9%

1,1

0%

Sport Medewerkers van de Hanzehogeschool Groningen kunnen voor een klein bedrag per jaar sporten bij Sportcentrum ACLO. Dit is een gezamenlijk sportcentrum van hogeschool en universiteit. Ook konden medewerkers in 2006 terecht bij het SportGezondheidsCentrum in het Corpushuys waar de sportopleidingen van de hogeschool gevestigd zijn. Tevredenheid medewerkers De tevredenheid van medewerkers wordt tweejaarlijks gemeten. Het onderzoek voldoet aan de methodologische eisen die gesteld worden voor accreditatie. In 2006 werden 13 opleidingen ondervraagd. De tevredenheid over de Hanzehogeschool Groningen als werkgever is toegenomen ten opzichte van de vorige meting. De tevredenheid over de gang van zaken in de school, binnen het team en de kwaliteit van het onderwijs is ruim voldoende. Kengetallen personeel

Tabel kengetallen personeel Personeel Totaal aantal

2006 2360

5%

2005 2245

1154 1206

4% 6%

Onderwijsgevend Ondersteunend

1323 1037

Onderwijsgevend Ondersteunend

1659 842 817

Mannen Vrouwen

Totaal fte's

groei


groei

7%

2004 2.096

1105 1140

6% 9%

1.047 1.049

5% 8%

6% 5%

1254 991

8% 6%

1.159 937

5% 9%

7% 8% 6%

1547 779 768

7% 7% 7%

1.450 729 721

3% 0% 7%

Leeftijdsopbouw 2006 groei 2005 24 jaar en jonger 80 -18% 97 25 tot en met 34 jaar 396 1% 394 35 tot en met 44 jaar 675 11% 610 45 tot en met 54 jaar 777 4% 749 55 jaar en ouder 432 9% 395 groei: procentuele groei ten opzichte van het voorgaande jaar

groei 20% 14% 0% 8% 7%

groei

2004 81 346 607 694 368

7%

groei 19% 6% 4% 4% 15%

64

HUISVESTING In het verslagjaar is duidelijk geworden dat de Hanzehogeschool Groningen kan rekenen op een hogere instroom van studenten dan eerder verwacht. In 2002 is voor oktober 2009 een studentenaantal geprognosticeerd van 18.300. In 2006 heeft de Hanzehogeschool Groningen echter al een studentenaantal van 21.437. De meest recente prognose voor 2011 (ruimtebehoefte in 2012) geeft 23.734 studenten aan, ruim 13% groei ten opzichte van 2006. Per 2012 zal er naar verwachting een tekort van ruim 7.500 functionele m2 (ruim 11.000 bvo) aan ruimte zijn. Daarom is in 2006 veel aandacht besteed aan het ontwikkelen van een vastgoedplan om dat groeiende aantal studenten een plek te kunnen bieden. In 2007 zullen enkele uitbreidingen gerealiseerd worden. Ook voor de daarop volgende jaren staan uitbreidingen op de agenda. Nieuwbouw voor economische schools De negen verdiepingen tellende Toren voor twee schools, het College van Bestuur, en het stafbureau Marketing en Communicatie, is in 2006 in gebruik genomen. Er is in het gebouw gebruik gemaakt van innovatieve, energiebesparende en duurzame materialen. De totale herstructurering van de bestaande gebouwen voor de economische schools op de Zernikecampus wordt in 2008 afgerond. Nieuwbouw voor sport In 2006 is gestart met de bouw voor de huisvesting van het Instituut voor Sportstudies. In 2007 moet het gebouw in gebruik genomen worden. Dan zullen ook acht sportorganisaties, zoals het Olympisch Steunfonds en HanzeVast Capitals, er kantoor houden. De in het gebouw gevestigde topsporthal is geschikt voor internationale zaalsportwedstrijd en in het gebouw komt een zwembad met beweegbare vloer, een fysiotherapiepraktijk, een sportgezondheidscentrum en een sportwinkel. Verbouwingen en verhuizingen De zogenaamde A-, E- en F-gebouwen hebben in 2006 een verbouwing ondergaan. Ook het Prins Claus Conservatorium kreeg enige aanpassingen. Het gebouw Techniek is in 2006 verbouwd om huisvesting van de Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek, Instituut voor Engineering, Instituut voor Informatie- en communicatietechnologie, Instituut voor Life Science Technology en de decanen mogelijk te maken.

Hogeschoolcampus op Zernikecomplex De concentratie van onderwijsvoorzieningen op het Zernikecomplex is een belangrijk speerpunt in het huisvestingsbeleid. In de komende tien jaar wordt het gebied ingericht als 'onderwijs- en wetenschapscampus in het groen'.Er is een start gemaakt om het gebied te veranderen in een lommerrijke campus met gebouwen van hoogwaardige architectuur. De hogeschool investeert ruim dertig miljoen euro in de nieuwbouw en herstructurering op het Zernikecomplex. Warmte9koude opslag In 2006 is een warmte-koude opslag gerealiseerd voor de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool Groningen. Daarmee wordt de warmte- en koudebehoefte in de twee nieuwe gebouwen van de hogeschool en vijf van de universiteit. Het systeem werkt op duurzame wijze warmte en kou op. Studenten zijn door stages, gebruikersonderzoek en het ontwikkelen van proefopstellingen nauw betrokken geweest bij dit project.


65


66

7. JAARREKENING GRONDSLAGEN VOOR DE JAARREKENING Algemeen De grondslagen voor de waardering van de activa en passiva en de bepaling van het exploitatiesaldo zijn gebaseerd op de OCW Richtlijn Jaarverslaggeving voor het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Voor zover niet anders is vermeld worden activa, fondsen, voorzieningen, saldi rijksbijdrage en schulden opgenomen tegen de nominale waarde. De rechtspersonen waarin de hogeschool een kapitaal- en/of organisatiebelang heeft en waar bovendien sprake is van een materieel financieel belang zijn opgenomen in het eigen vermogen van de Hanzehogeschool Groningen. Er is hierbij geen sprake van integrale consolidatie maar van het activeren van een vordering op verbonden partijen en het crediteren van het eigen vermogen van die partijen ten gunste, eventueel ten laste, van het eigen vermogen van de Hanzehogeschool Groningen. Immateriële vaste activa De goodwill die is betaald bij de overname van de SOSA is verantwoord onder de immateriële vaste activa. Het is gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs en wordt in 3 jaar afgeschreven. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs verminderd met de toegepaste lineaire afschrijvingen op basis van de verwachte economische levensduur en de eventuele restwaarde. Afboekingen door verkoop, buitengebruikstelling of tenietgaan worden afzonderlijk vermeld. De activeringsgrens voor inventaris en apparatuur is € 2.500,- met uitzondering van computerapparatuur. Deze apparatuur wordt in principe altijd geactiveerd met een ondergrens van € 250,-. De gehanteerde categorieën zijn (samen met de afschrijvingstermijnen en –percentages):

• • • • • • • • • • • • •

Gebouwen van voor 2000 Gebouwen vanaf 2000 / Casco Gebouwen vanaf 2000 / Afbouw Gebouwen: inbouw Gebouwen: investering in huurpanden Sportterreinvoorzieningen Overige terreinvoorzieningen Bouwkundige voorzieningen en installaties Meubilair (inventaris) Computerapparatuur Audiovisuele apparatuur Instrumenten en overige apparatuur Industriële machines en apparatuur

30 jaar (3,33%) 60 jaar (1,67%) 30 jaar (3,33%) 15 jaar (6,67%) 10 jaar (10,0%) of kortere huurtermijn 10 jaar (10,0%) 30 jaar (3,33%) 15 jaar (6,67%) 12 jaar (8,33%) 4 jaar (25,0%) 5 jaar (20,0%) 7 jaar (14,33%) 12 jaar (8,33%)

Met ingang van 2000 worden de nieuwe richtlijnen van OCW gevolgd met betrekking tot de investeringen in gebouwen. Op de (sport)terreinen wordt niet afgeschreven, op de (sport)terreinvoorzieningen wel.


67

Financiële vaste activa Leningen u/g De leningen zijn verstrekt op basis van overeenkomsten waarin is vastgelegd op welke termijn de lening wordt afgelost, tegen welk rentepercentage geleend wordt en indien van toepassing, welke zekerheden er zijn verstrekt. Vlottende activa Voorraden De voorraden gebruiksgoederen worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs waarbij rekening wordt gehouden met incourantheid. Onderhanden werk Vooruitbetaalde kosten of vooruitgefactureerde bedragen van een project op balansdatum worden verantwoord onder de voorraad onderhanden werk. Voorzienbare verliezen worden in mindering gebracht op het onderhanden werk. Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde waarbij rekening wordt gehouden met een risico voor mogelijke oninbaarheid. Vorderingen waartegenover ook een schuld staat in de vorm van vooruitontvangen bedragen, zijn gesaldeerd opgenomen in de balans. Eigen Vermogen Het eigen vermogen van de Hanzehogeschool Groningen is opgebouwd uit de in het verleden behaalde resultaten. Andere mutaties in het eigen vermogen komen tot stand door stelselwijzigingen of door het opnemen van verbonden partijen in het eigen vermogen van de Hanzehogeschool Groningen. Het resultaat van het verslagjaar op het initieel onderwijs wordt toegevoegd aan de algemene reserve. Is een deel van het resultaat tot stand gekomen door activiteiten in projectvorm die nog niet zijn afgerond, dan wordt dat deel overgeheveld naar de bestemde reserve. Andere bestemde reserves zijn er voor geconsolideerde verbonden partijen en huisvestingsbeleid. Egalisatierekening investeringssubsidies Ontvangen subsidies die betrekking hebben op investeringen (in materiële vaste activa) worden gelijkmatig verdeeld over de jaren waarin de betreffende activa wordt afgeschreven. De jaarlijks vrijvallende bedragen van de egalisatierekening worden als bate verantwoord. Voorzieningen Voorzieningen worden in de balans opgenomen voor: • Verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, maar redelijkerwijs is in te schatten; • Op balansdatum aanwezige risico’s van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs valt in te schatten; • Lasten die in een volgend jaar zullen worden gemaakt, als de oorsprong voor die lasten in het verslagjaar of in een voorgaand verslagjaar ligt en de voorziening er toe dient de lasten gelijkmatig te verdelen over een aantal verslagjaren.


68

Alleen de voorzieningen waarbij sprake is van concrete risico’s die het normale ondernemersrisico te boven gaan, zijn opgenomen. Langlopende schulden Liquiditeitsbijdrage 1988 Dit betreft door het ministerie beschikbaar gestelde middelen ter dekking van het liquiditeitstekort, voortkomend uit gespreide inning van collegegelden. Bouwleningen De bouwleningen bij de Bank der Nederlandse Gemeenten (BNG) waarvoor de Stichting Waarborgfonds HBO zich garant heeft verklaard, zijn op 18 april 2005 afgelost. Op deze datum is een nieuwe financiering aangegaan bij het ministerie van Financiën en is het recht op eerste hypotheek verleend aan de Staat der Nederlanden voor een aantal panden aan het Zernikeplein (kadastraal bekend als Penningsdijk 6, Landleven 10, Zernikeplein 1 en Blauwborgje). Kortlopende schulden Onder kortlopende schulden zijn de bedragen ondergebracht die nog betrekking hebben op het verslagjaar maar op balansdatum nog niet zijn betaald en bedragen die zijn ontvangen in of voor het verslagjaar en aan opvolgende jaren moeten worden toegekend. Exploitatiesaldo Het saldo van de baten en lasten is tot stand gekomen met inachtneming van de volgende beginselen: -Toerekeningsbeginsel: baten en lasten worden toegerekend aan dat jaar waar ze betrekking op hebben, hierbij wordt er van uitgegaan dat onderwijstaken gelijkmatig over het jaar zijn verdeeld. -Realisatiebeginsel: winsten worden genomen voorzover zij in het verslagjaar zijn gerealiseerd. -Voorzichtigheidsbeginsel: verliezen of risico’s worden opgenomen voorzover zij bekend zijn geworden vóór het opmaken van de jaarrekening. Baten

Rijksbijdragen OCW De baten die in een verslagjaar zijn ontvangen van het ministerie worden in totaliteit verantwoord en zijn gebaseerd op de laatst verschenen brief over het –verantwoorde- kalenderjaar. Collegegelden De collegegelden worden verantwoord volgens het baten- en lastenstelsel. Overige grondslagen

Rapporteringsvaluta Alle in dit jaarverslag vermelde bedragen zijn genoteerd in euro’s. Daar waar afkortingen gebruikt worden van K€ en M€ wordt bedoeld € x 1.000 respectievelijk € x 1.000.000. Stelselwijziging Er hebben geen stelselwijzigingen plaatsgevonden in het verslagjaar.


69

Balans per 31-12-2006 1

Activa 31-12-2006

31-12-2005

Vaste activa 1.1 1.2 1.3

Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

258 99.222 526

Totaal vaste activa

517 92.072 172

100.006

92.761

Vlottende activa 1.4 1.5 1.6 1.7

Voorraden Vorderingen Effecten Liquide middelen

1.980 17.395 0 6.920

1.371 17.276 0 6.257

Totaal vlottende activa

Totaal activa

2

26.295

24.904

126.301

117.665

Passiva 31-12-2006

2.1

Eigen vermogen

31-12-2005 47.617

45.240

Vreemd vermogen 2.3 2.4 2.5 2.6

Egalisatierekening investeringssubsidies Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden

Totaal vreemd vermogen

Totaal passiva


816 4.871 27.768 45.229

905 5.179 22.770 43.571

78.684

72.425

126.301

117.665

70

Exploitatierekening 2006 2006

3

Baten

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Rijksbijdragen OCW Overige overheidsbijdragen Collegegelden Baten werk i.o.v. derden Overige baten

100.748 0 29.647 7.068 13.934

Totaal baten

4

Lasten

4.1 4.2 4.4

Personele lasten Afschrijvingen Overige instellingslasten

103.523 11.520 33.381

Saldo baten en lasten

5

Financiële baten en lasten Financiële baten Financiële lasten

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

6

Buitgengewone bedrijfsvoering

6.1 6.2

Buitengewone baten Buitengewone lasten Saldo buitengewone bedrijfsvoering

Exploitatieresultaat


96.921 0 27.528 7.185 10.473

144.796

101.796 12.171 30.396

142.107

97.500 11.445 30.378

148.424

144.363

139.323

2.973

433

2.784

336 933

Saldo financiële baten en lasten

2005

96.042 241 29.175 9.167 10.171

151.397

Totaal lasten

5.1 5.2

Begroting 2006

94 1.469

270 3.045

-597

-1.375

-2.775

2.376

-942

9

0 0

0 0

0 0

0

0

0

2.376

-942

9

71

Kasstroomoverzicht 2006 2006

2005

Kasstroom uit operationele activiteiten Exploitatieresultaat Overige mutaties Eigen Vermogen

2.376 1

Afschrijvingen

Mutaties werkkapitaal - Voorraden - Vorderingen - Effecten - Kortlopende schulden

9 -1

2.377

8

11.521

11.470

-609 -119 0 1.658

420 -2.226 0 -2.291

930

Mutaties egalisatierekening Mutaties voorzieningen

-89 -308

-4.097

44 -1.097

-397

-1.053

14.431

6.328

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

0 -18.412 -354

0 -14.632 4.571

-18.766

-10.061

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie kredietinstellingen Mutatie overige langlopende schulden

4.998 0

Mutatie liquide middelen

Beginstand liquide middelen Mutatie liquide middelen

Eindstand liquide middelen


-15.896 0

4.998

-15.896

663

-19.629

6.257

25.886

663

-19.629

6.920

6.257

72

Toelichting op de balans 1

Activa Vaste activa

1.1

Immateriële vaste activa Verkrijgingsprijs t/m 2005

Afschrijvingen t/m 2005

Boekwaarde 31-12-2005

Investeringen 2006

Desinvesteringen 2006

Afschrijvingen 2006


Goodwill (overname SOSA)

775

258

517

0

0

259

258

Totaal immateriële vaste activa

775

258

517

0

0

259

258

Toelichting: Op 23-12-2004 heeft het College van Bestuur (CvB) besloten de opleiding SOSA (in de sociaal agogische sector) over te nemen van Hogeschool Inholland. Op 31-12-2004 is de overeenkomst getekend. Voor de overname is een bedrag aan goodwill betaald van K€ 775. De afschrijving daaran vindt plaats in 3 jaar, met ingang van 1-1-2005.

1.2

Materiële vaste activa

1.2.1 1.2.1.1 1.2.1.2 1.2.1.3

Gebouwen en terreinen Gebouwen Terreinen Gebouwen in uitvoering

1.2.2

Inventaris en apparatuur

Verkrijgingsprijs t/m 2005



Investeringen 2006

Desinvesteringen 2006

Afschrijvingen 2006


112.943 9.679 10.342 132.964

54.428 49 0 54.477

58.515 9.630 10.342 78.487

11.781 27 10.567 22.375

122 0 10.791 10.913

6.633 14 0 6.647

63.541 9.643 10.118 83.302

34.906

21.321

13.585

6.828

-122

4.615

15.920

167.870

75.798

92.072

29.203

10.791

11.262

99.222

Totaal materiële vaste activa

Toelichting: In 2006 zijn er gebouwen t.w.v. k€ 10.791 opgeleverd. Dit betekent een mutatie van 'gebouwen in uitvoering' naar 'gebouwen'.

1.2.a

OZB en verzekerde waarde gebouwen en terreinen Bedrag

1.2.a.1

OZB-waarde gebouwen en terreinen (in K€)

1.2.a.2

Verzekerde waarde gebouwen (in K€)

1.2.b

Boeken: aanschaf 2006 (in K€)

1.3

Financiële vaste activa

86.680

31-12-2006 (excl. nieuwbouw)

200.830

31-12-2006 (incl. nieuwbouw)

373


1.3.3

Peildatum

Mutaties +/+ 2006

Mutaties -/2006


Overige leningen u/g 172

0

0

172

Unica / Zwolle

0

354

0

354

Technomatch / Groningen (tevens voorzien)

0

0

0

0

172

354

0

526

GEON / Groningen

Totaal financiële vaste activa

Toelichting: De lening aan Geon dient te worden afgelost voor 1 januari 2010. De rente van deze lening is variabel en is minimaal 2% en maximaal 6%. In verband met de investering in energievoorzieningen (warmte-koude-opslag) is een geldlening verstrekt aan Unica ten bedrage van k€ 354. Met Technomatch is in 2003 een achtergestelde lening aangegaan voor een bedrag van K€ 103. Deze lening is ook voorzien en daarom per saldo 0.


73

Vlottende activa 1.4

Vlottende activa Voorraden

1.4.1

Gebruiksgoederen

31-12-2006 442

530

projecten en contractonderzoek

1.538

841

Totaal voorraden

1.980

1.371

Syllabi en kantoorbenodigdheden

1.4.2

1.5

31-12-2005

Onderhanden werk i.o.v. derden

Vorderingen 31-12-2006

1.5.1 1.5.3

31-12-2005 1.870

Debiteuren

1.450

Verbonden partijen St. Stud.fnds. Ac. Minerva (Art and Food) Kunstvakondw. (SKIN / vh NMC)

0 0

St. Steunf. Academie Fysiotherapie

0

66 -20 0 0

46

10.573

9.916

1.5.4

Studenten

1.5.5

Overige vorderingen

2.677

4.593

1.5.6

Overlopende activa

2.275

1.271

Totaal vorderingen

17.395

17.276

Toelichting: Uit de vordering op verbonden partijen blijkt het bedrag waarvoor deze stichtingen zijn geconsolideerd in de jaarrekening. De vordering stemt overeen met het Eigen Vermogen van de stichting dat als zodanig is opgenomen in de jaarrekening als 'bestemmingsreserve EV geconsolideerde verbonden partijen'. In 2006 is de vordering op verbonden partijen negatief geworden en daardoor naar de passiefzijde van de balans verschoven. De vordering op studenten is licht hoger door gestegen studentenaantallen; de overige vorderingen zijn gedaald met M€ 1,9. Deze daling wordt met name veroorzaakt door het salderen van de rekening-courant bedragen van de GREI (M€ 1,3) en de ontvangst in 2006 van een vordering op het UWV (M€ 0,4).

1.7

Liquide middelen 31-12-2006

1.7.1 1.7.2 1.7.3

31-12-2005

Banken Kasmiddelen Deposito's

6.903 17 0

2.543 20 3.694

Totaal liquide middelen

6.920

6.257

Toelichting: Zoals ook blijkt uit het kasstroomoverzicht is het liquiditeitssaldo toegenomen met K€ 663. Door vertraging in de nieuwbouw is het saldo (in combinatie met de langlopende leningen) hoger dan geprognosticeerd.


74

2

Passiva

2.1

Eigen vermogen Mutaties Saldo 31-12-2005

2.1.2

Overige mutaties

Saldo 31-12-2006

29.045

Algemene reserve Algemeen

25.525

4.256

-736

Contractactiviteiten

-1.568

-1.634

3.828

626

408

0

0

408

46 14.216 6.613 0

-48 0 -198 0

0 0 -3.092 0

-2 14.216 3.323 0

Totaal bestemmingsreserves

0 20.875

0 -246

0 -3.092

0 17.537

Totaal eigen vermogen

45.240

2.376

Overige

2.1.3

Bestemming resultaat

Bestemmingsreserves EV geconsolideerde verbonden partijen Reserve huisvestingsbeleid Projecten Contractactiviteiten Overige

1 *)

47.617

Toelichting: Mutaties in de bestemmingsreserves hebben betrekking op afgeronde projecten en activiteiten waarvan het saldo wordt toegevoegd of onttrokken aan de algemene reserve. In 2006 is de algemene reserve Contractactiviteiten beoordeeld op juistheid in toevoegingen en onttrekkingen uit het verleden dat heeft geleid tot een mutatie van M€ 3,8 ten laste van de algemene reserve (algemeen). *) afrondingsverschil

2.3

Egalisatierekening investeringssubsidies Mutaties Ontvangen subsidies

Saldo 31-12-2005

Toegerekende subsidies

Saldo 31-12-2006

Technologische Werkplaats Academie voor Popcultuur Toyota HC Jeol electronenmicroscoop

193 561

0 0

28 80

165 481

0

44

2

42

151

0

23

128

Totaal egalisatierekening

905

44

133

816

Toelichting: De hier genoemde investeringen zijn door externe partijen gesubsidieerd. Om deze investeringen zichtbaar te houden is een egalisatierekening gevormd waaruit jaarlijks een bedrag vrijvalt ter compensatie van de afschrijvingslasten.

2.4

Voorzieningen Mutaties

2.4.2 2.4.3

Wachtgelden

Onderverdelling saldo 2006

Saldo 31-12-2005

Dotaties 2006

Onttrekkingen 2006

Vrijval 2006

Saldo 31-12-2006

< 1 jaar

1-5 jaar

> 5 jaar

1.329

371

458

-49

1.291

322

923

46

395 574 2.328 553

1.200 0 320 0

565 0 1.109 35

0 0 81 0

1.030 574 1.458 518

824 0 583 130

206 0 729 389

0 574 146 0

3.850

1.520

1.709

81

3.580

5.179

1.891

2.167

32

4.871

Overige voorzieningen Reorganisatie Waarborgfonds Overige personele voorzieningen Betalingsverplichting laptopregeling

Totaal voorzieningen


75

Toelichting: Het saldo van de voorzieningen laat al een aantal jaren een dalende trend zien. Dit geldt met name voor de wachtgeldvoorziening. De reorganisatievoorziening is in 2006 toegenomen vanwege de inkrimping van HanzeConnect. De overige personele voorzieningen (sociaal beleid) zijn in 2006 verder benut en deels vrijgevallen omdat de ingeschatte gevolgen bleken mee te vallen. De bedragen die opgenomen zijn in de voorzieningen, zijn gebaseerd op de periode zoals vermeld in de onderverdeling van het saldo.


76

2.5

2.5.2

Langlopende schulden Aangegane leningen o/g

Aflossingen 2006


Rentepercentage

Resterende looptijd

2 20.500

0 5.000

2 0

0 25.500

divers/var. 4,05 3,08

2 20 5

2.268

0

0

2.268

22.770

5.000

2

27.768

Kredietinstellingen (bouwleningen) Bouwleningen BNG / Essent Leningen MvF

2.5.3

Bedrag lening 31-12-2005

Langlopende schulden aan OCW Liquiditeitsbijdrage 1988

Totaal langlopende schulden

Toelichting: In april 2005 zijn de leningen bij de BNG afgelost en nieuwe leningen aangegaan bij het Ministerie van Financiën. Ook is vanaf dat moment een start gemaakt met het 'schatkistbankieren' waarbij er een rekening-courant verhouding is tussen de Hanzehogeschool Groningen en het Ministerie. Dagelijks worden de bedragen op de rekening van de Hanzehogeschool Groningen vereffend met het Ministerie. In 2006 is de lening bij het Ministerie van Financiën verhoogd met een bedrag van M€ 5 in verband met nieuwbouw.

2.6

Kortlopende schulden 31-12-2006

2.6.3 2.6.5

31-12-2005 2.964

Crediteuren

2.625 0

Verbonden partijen St. Stud.fnds. Ac. Minerva (Art and Food) Kunstvakondw. (SKIN / vh NMC)

66 -68

0 0 2

0

2.6.6

Belastingen en premies sociale verzekeringen

2.757

2.779

2.6.7

Schulden terzake pensioenen

1.320

1.403

2.6.8

Overige kortlopende schulden

5.556

6.800

2.6.9

Overlopende passiva Vooruitontvangen collegegelden Geoormerkte subsidies OCW Niet-geoormerkte subsidies OCW Vakantiegeld Vakantiedagen Salarissen Levensfasebewust pers.beleid Vooruitontvangen bedragen

Totaal kortlopende schulden

20.806 110 349 3.202 1.675 21 540 5.927

19.498 0 611 2.930 1.589 168 0 5.168 32.630

29.964

45.229

43.571

Toelichting: Het saldo van de kortlopende schulden ligt in de lijn van 2005. Door gestegen studentenaantallen en medewerkers zijn bedragen als vooruitontvangen collegegeld, vakantiegeld en vakantiedagen hoger en door verlaging van pensioenpremies en verzekeringen zijn de te betalen pensioenpremies en sociale verzekeringen iets lager. Het bedrag aan levensfasebewust personeelsbeleid is een percentage van 0,8% van de loonsom dat conform de CAO-bepalingen aan personeelsvoorzieningen zal worden besteed. Ook bij de overige schulden is het effect zichtbaar van het salderen van vorderingen en schulden m.b.t. de GREI (vermindering van M€ 1,3).


77

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Hypotheekverklaring Met ingang van april 2005 is het recht op eerste hypotheek verleend aan de Staat der Nederlanden voor de panden aan het Zernikeplein (kadastraal bekend als Penningsdijk 6, Landleven 10, Zernikeplein 1 en Blauwborgje). In deze gebouwen zijn onder meer de economische en de technische schools gevestigd. Daarnaast heeft de Hanzehogeschool Groningen ter instandhouding van de stichting Waarborgfonds HBO een bedrag als voorziening op de balans opgenomen ter grootte van 1% van het bedrag van de Rijksbijdrage in het jaar van afsluiten van de overeenkomst (1994). Mocht een hogeschool de verplichting jegens het Waarborgfonds niet kunnen nakomen, dan kan door het Waarborgfonds aanspraak worden gemaakt op de gevormde voorziening. Vordering op OCW In 2001 is de vordering op de minister van OCW betreffende IZK, vakantie-uitkering en sociale lasten uit 1986/1987 afgeboekt. Deze vordering (K€ 2.719) blijft echter wel bestaan en zal worden verrekend bij liquidatie van de hogeschool. In 2005 is een deel van de vordering ingelost wegens het vervallen van de ZKOO-regeling en het uitbetalen van dit bedrag door het ministerie aan de hogeschool. Langlopende verplichtingen In 2006 zijn er naast bestaande verplichtingen nog een aantal contracten vernieuwd, dan wel bijgekomen. Hierbij gaat het om de volgende contracten: • Kantoorartikelen • Schoonmaak • Voip • Computerapparatuur Daarnaast is eind 2006 gestart met de europese aanbesteding van kopieerpapier, waarbij het contract is ingegaan op 1 februari 2007. Bovenstaande contracten zijn allemaal europees aanbesteed. Werkeloosheidsuitkeringen Per 1 januari 2007 worden de hogescholen eigenrisicodrager van de werkloosheidsuitkeringen die voor die tijd door de hbo-instellingen gezamenlijk werden gedragen. Bij het opmaken van de jaarrekening is nog onvoldoende duidelijk wat de fianciële effecten hiervan zullen zijn. Er is daarom besloten om nog geen voorziening te treffen voor deze nieuwe situatie.

Bankgaranties De Stichting Hanzehogeschool Groningen heeft drie bankgaranties afgegeven voor een totaalbedrag van K€ 694, te weten: - Stichting Waarborgfonds HBO (K€ 574) - Stichting IN m.b.t. huisvesting buitenlandse studenten in Eelde (K€ 64) - Cultural Investments Holdings BV m.b.t. huur Steenhouwerskade in Groningen (K€ 56)

Overige verplichtingen en claims In ieder verslagjaar lopen verschillende juridische procedures. Deze zijn te onderscheiden naar beroepen die zijn ingesteld door studenten of personeelsleden, vorderingen van derden, en eventuele procedures tegen of vanwege bestuursorganen waaronder het ministerie van OCW. Beroepen die worden ingesteld door studenten vallen onder het regiem van artikel 7.60, 7.61 en 7.68 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. In 2006 ging het daarbij om circa 160 zaken. Het komt voor tijdens beroepszaken een schikking wordt getroffen maar ook dat in het verlengde van een beroepszaak schadevergoeding wordt gevorderd. Bij de procedures van de Hanzehogeschool Groningen tegen personeelsleden kan het voorkomen dat, hetzij in het kader van een minnelijke schikking, hetzij op basis van de uitspraak van de kantonrechter, een vergoeding wordt toegekend. In 2006 heeft de Hanzehogeschool Groningen geen uitzonderlijke claims opgelopen. In het afgelopen verslagjaar zijn voor het overige geen geschillen met derden gerezen die naar huidig inzicht zullen resulteren in vorderingen tot schadevergoeding waaruit substantiële financiële aanspraken zullen voortvloeien. De Hanzehogeschool Groningen heeft beroep ingesteld tegen de terugvordering door de staatssecretaris van te veel ontvangen rijksbijdrage ter hoogte van K€ 1.447. Deze terugvordering is gedaan naar aanleiding van het onderzoek naar mogelijke onrechtmatigheden in de bekostiging van instellingen voor hoger onderwijs. Inmiddels heeft de Rechtbank te Groningen bekend gemaakt dat de zitting in de 2e helft van 2007 gaat plaatsvinden.


78

B7

Overzicht verbonden partijen Beslissende zeggenschap (stichting of vereniging) Jur. Vorm

Statutaire zetel

Code activiteiten

Eigen vermogen 31-12-2006

Exploitatiesaldo 2006

Omzet 2006

Verklaring art. 2:403 BW

Consolidatie ja/nee

Stud.fnds Minerva - Art and Food

stichting

Groningen

4

66

0

0

N

J

Stud.fnds Prins Claus Conserv.

stichting

Groningen

4

0

0

0

N

N

St. Noorder Muziek Centrum *)

stichting

Groningen

2

-68

-48

197

N

J

Instr.fonds Willem van Lier

stichting

Groningen

4

0

0

0

N

N

Peter de Grote festival

stichting

Groningen

4

0

0

0

N

N

De Groot-Brugman fonds

stichting

Groningen

4

0

0

0

N

N

-2

-48

197

Totaal *) Ook genoemd als: St. kunstvakonderwijs of SKIN

Overige verbonden partijen (minderheidsdeelneming en geen beslissende zeggenschap) Juridische vorm

Statutaire zetel

Code activiteiten

Hanzeplein

stichting

Groningen

4

Makarov Prelude

stichting

Groningen

4

Seniorenacademie HOVO Gron./Drenthe

stichting

Groningen

4

Gilde HBO

stichting

Den Haag

4

Huisvesting buitenlandse studenten

stichting

Groningen

4

Toelichting: In het Overzicht verbonden partijen zijn de stichtingen vermeld waar de Hanzehogeschool Groningen wel of geen beslissende zeggenschap over had in 2006. Bedragen zijn niet vermeld voor zover het totaal van de exploitatielasten van de verbonden partij minder dan 1‰ van het totaal van de exploitatielasten van de Hanzehogeschool Groningen bevat.


79

Toelichting op de Exploitatierekening 3

Baten

3.1

Rijksbijdragen OCW 2006

3.1.1 3.1.2

2005 100.136

(Normatieve) Rijksbijdrage OCW (HBO)

96.448

Overige subsidies OCW Geoormerkte subsidies Niet-geoormerkte subsidies

Totaal Rijksbijdragen OCW

55 557

28 445 612

473

100.748

96.921

Toelichting: In 2006 is meer Rijksbijdrage ontvangen dan in 2005 (totaal M€ 3,7). Dit is een direct gevolg van gestegen studentenaantallen en een per saldo hogere vergoeding per student. Door het afschaffen van de budgetcorrectie is het profielbedrag per student lager, maar de uiteindelijke vergoeding hoger. In 2006 is er minder OCW subsidies ontvangen (K€ 460 t.o.v. K€ 476 in 2005) maar is er meer besteed en in de exploitatie verantwoord (K€ 139). Het volledige overzicht is opgenomen onder bijlage D2.

3.3

Collegegelden 2006

2005

Collegegelden (bekostigde studenten) Collegegelden (niet-bekostigde studenten) Restitutie collegegeld

29.896 1.298 -1.547

27.787 1.116 -1.375

Totaal Collegegelden

29.647

27.528

Toelichting: De stijging van het collegegeld wordt veroorzaakt door een stijging van de studentenaantallen in 2006 en het hogere collegegeld.

3.4

Baten werk in opdracht van derden

3.4.1

Opbrengst werk i.o.v. derden

3.4.1.1

2006

2005

4.221

4.694

Overige contractactiviteiten

3.090

2.905

Totaal opbrengst werk i.o.v. derden

7.311

7.599

-243

-414

7.068

7.185

Contractonderwijs CA / P-HBO cursussen

3.4.1.2

3.4.2

Contractonderzoek

Mutaties onderhanden werk i.o.v. derden

Totaal baten werk i.o.v. derden

Toelichting: Per saldo zijn de baten van de contractactiviteiten (onderwijs en onderzoek) licht gedaald (1,6% ofwel K€ 117).


80

3.5

Overige baten 2006

3.5.1 3.5.2 3.5.3 3.5.4 3.5.5

2005 -48 556 446 0

Resultaat verbonden partijen Verhuur onroerende zaken Detachering personeel Schenking en sponsoring

-25 555 286 0

Overige baten Subsidies Overige bijdragen van studenten Overige

Totaal overige baten

8.274 2.265 2.441

5.352 2.233 2.072 12.980

9.657

13.934

10.473

Toelichting: Het resultaat op verbonden partijen is in 2006 K€ 23 lager dan in 2005. Zowel het resultaat van 2005 als het resultaat van 2006 is uitsluitend van de stichting NMC. Detachering personeel laat een stijging zien van K€ 160. Bij MBRT en Sociale Studies zijn in 2006 een aantal mensen nieuw gedetacheerd, totaal opbrengsten circa K€ 100. De subsidies zijn in 2006 K€ 2.922 hoger dan in 2005. Dit wordt verklaard door de extra ontvangen subsidies ten behoeve van de masters Advanced Nurse Practice en Physician Assistent en subsidies ontvangen van externe bedrijven door HanzeConnect (zie toelichting overige instellingslasten)


81

4

Lasten

4.1

Personele lasten 2006

4.1.1 4.1.2

Lonen en salarissen Sociale lasten

2005

73.796 16.534

70.036 15.233 90.330

4.1.3 4.1.3.1 4.1.3.2 4.1.3.3

Overige personele lasten Dotatie voorziening wachtgeld Ingehuurd personeel niet in loondienst Dotatie overige personele voorzieningen Overige

371 8.523 1.520 3.227

Totaal overige personele lasten 4.1.4

85.269

Uitkeringen (-/-)

Totaal personele lasten

137 8.848 1.158 2.570 13.641

12.713

-448

-482

103.523

97.500

Toelichting: Ook in 2006 zijn de personeelslasten sterk gestegen. De oorzaak ligt voornamelijk in een groter personeelsbestand (+113 fte). Een groter personeelsbestand wordt verklaard door gestegen studentenaantallen, maar is ook een gevolg van het beleid om meer personeel in dienst te nemen dan incidenteel in te huren. In 2006 is er een dotatie geweest aan de reorganisatievoorziening bij HanzeConnect. De stijging van de post Overige is onder meer te verklaren door de reservering voor levensfasebewust personeelsbeleid.

4.1.a

Aantal fte's per 31 december

WP / OP OBP

2006 aantal fte's 842 817

Overzicht bezoldigingen Loonkosten College van Bestuur (incl. pensioenlast) Raad van Toezicht Totaal salarislasten CvB en RvT

4.1.c

779 768 1.659

Totaal aantal fte's

4.1.b

2005 aantal fte's

2006

1.547

2005 489

504

32

32

521

536

Belastbaar jaarloon CvB-leden (conform Wopt en de ministeriële regeling m.b.t. vaststelling normsalaris ) (alle bedragen incl. werkgevers en werknemersdeel pensioenpremie) H.J. Pijlman M.C.J. van Os-Schaap W. Wieling

166 144 157

165 161 152

467

478

Toelichting: Het belastbaar jaarloon is opgenomen conform de meest recente voorschriften. Op basis van deze bedragen is er geen publicatieplicht en melding nodig naar het ministerie. Voor het juiste inzicht zijn de bedragen van 2005 aangepast aan de definitie zoals die op dit moment van toepassing is. Dit betekent dat ook de werknemers premies m.b.t. pensioenaanspraken zijn meegenomen. In 2006 zijn de normale salarasstijgingen conform de CAO-HBO van toepassing geweest.

Vergoeding leden RvT Voorzitter (1) Leden auditcommissie (1) Leden (4)


6 6 5

6 6 5

32

32

82

4.2

4.2.1 4.2.2 4.2.3

Afschrijvingen

Immateriële vaste activa Gebouwen Inventaris en apparatuur

Totaal afschrijvingen

2006

2005

258 6.647 4.615

258 6.107 5.080

11.520

11.445

Toelichting: De afschrijving immateriële vaste activa (K€ 258) heeft volledig betrekking op de overname van SOSA en de betaling van goodwill aan Hogeschool Inholland. In 2004 is gestart met een groot nieuwbouwproject. In 2006 is een eerste deel van deze nieuwbouw opgeleverd en is er gestart met afschrijven. In de toekomst zullen deze lasten verder toenemen als gevolg van de oplevering van de diverse nieuwbouwprojecten. Ook de afschrijvingslasten op inventaris en apparatuur zullen in de toekomst toenemen onder meer als gevolg van de uitbreiding van het aantal in gebruik zijnde vierkante meters. De daling ten opzichte van 2005 laat zich verklaren door een inhaalafschrijving op telefonie-apparatuur in augustus 2005 (K€ 595).

4.4

Overige instellingslasten 2006

4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.4.6

Huur Dotatie onderhoudsvoorziening Inventaris en apparatuur Energie en water Heffingen Dotatie overige voorzieningen

2005

1.960 0 4.250 1.511 604 44

1.406 0 4.698 1.407 579 -106 8.369

4.4.7 4.4.7.1

7.984

Overige Overige huisvestingslasten Klein onderhoud Schoonmaakkosten Overige

1.311 2.242 2.481

1.063 2.263 3.585 6.034

4.4.7.2

6.911

Overige beheerslasten Administratie en beheer Reis- en verblijfkosten Leer- en hulpmiddelen Tegemoetkoming derden en studentvoorzieningen

Totaal overige instellingslasten

13.031 2.117 559

10.703 1.794 759

3.271

2.227 18.978

15.483

33.381

30.378

Toelichting: De overige instellingslasten zijn in 2006 met K€ 3.003 gestegen. De stijging van de huur (K€ 554) wordt verklaard door de huur van het datahotel (ICT) en huur van extra gebouwen ten behoeve van het onderwijs. Het saldo op 'dotatie overige voorzieningen' 2005 bestaat uit een vrijval van het project Alabama (K€ 67) en de vrijval van een deel van de voorziening dubieuze debiteuren (K€ 39). In 2006 is alleen gedoteerd, namelijk K€ 44 aan de egalisatierekening investeringssubsidies in verband met de aanschaf uit subsidiegelden van een Toyota Landcruiser voor een ontwikkelingsproject in Ghana. In 2005 heeft de nadruk bij Vastgoed voornamelijk gelegen op verhuizingen en herinrichting. De activiteiten op het gebied van onderhoud bleven dat jaar achter. In 2006 daar meer aandacht aan besteed, dit verklaart de stijging van de kosten van 'klein onderhoud' (K€ 248). De rubriek 'overige huisvestingslasten' laat een dalng zien van K€ 1.104. In 2005 zijn een aantal kosten van de herinrichting van de HG (verhuizingen/aanpassingen gebouwen) direct genomen wat in 2005 een stijging van deze rubriek heeft veroorzaakt. De kosten van Administratie en beheer zijn gestegen met K€ 2.328; deze stijging wordt volledig veroorzaakt door de verstrekte subsidies vanuit het project MKB2 naar ondernemingen in het MKB (K€ 2.327). Tegenover deze toegenomen 'kosten' staan hogere opbrengsten op subsidies. De reis- en verblijfkosten zijn in 2006 K€ 323 hoger dan in 2005. Oorzaak hiervan is de toenemende internationalisering en de daarbij behorende recrutering in het buitenland. 'Subsidies en tegemoetkoming derden' is gestegen (K€ 1.044). Dit wordt veroorzaakt door de subsidies van het ministerie van VWS voor de masters Advanced Nurse Practice en Physician Assistent. Deze gelden worden doorbetaald aan het werkveld.


83

5 5.1 5.2

Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten

Saldo financiële baten en lasten

2006

2005

336 933

270 3.045

-597

-2.775

Toelichting: In 2005 is er een extra bedrag aan (boete)rente betaald ten bedrage van M€ 1,8 in verband met de aflossing van de langlopende leningen bij de BNG. Tegelijk zijn er nieuwe leningen aangetrokken bij het Ministerie van Financiën voor een lager bedrag en een lager rentepercentage. De extra kosten van de boeterente zijn binnen 2 jaar terugverdiend.

6 6.1 6.2

Buitengewone bedrijfsvoering Buitengewone baten Buitengewone lasten

2006

2005

0 0

0 0

2006

2005

0,38 0,42 0,58 0,54 1,6%

0,38 0,44 0,57 0,54 0,0%

Kengetallen Solvabiliteit 1 Solvabiliteit 2 Liquiditeit Liquiditeit (quick ratio) Rentabiliteit


84

OVERIGE BIJLAGEN


85


86


87

C2

Voorstel bestemming exploitatiesaldo Het positieve resultaat van de Hanzehogeschool Groningen over het jaar 2006 bedraagt K€ 2.376. Voorgesteld wordt om K€ 2.622 ten gunste van de Algemene Reserves en K€ 246 ten laste van de Bestemmingsreserves te brengen. Zie ook de toelichting op het Eigen Vermogen. Gebeurtenissen na balansdatum

C3

Er hebben geen noemenswaardige gebeurtenissen plaatsgevonden tussen balansdatum en verschijningsdatum van het jaarverslag.

D1

Gegevens over de rechtspersoon Bestuursnummer Naam instelling Adres Postadres Postcode / Plaats Telefoon Fax E-mail Internet-site

40169 Hanzehogeschool Groningen Zernikeplein 7 Postbus 30030 9700 RM Groningen 050 - 595 5555 050 - 595 5678 [email protected] www.hanze.nl

Contactpersoon Telefoon Fax E-mail BRIN-nummer

dhr. drs. K. van der Wal 050 - 595 5521 050 - 595 5678 [email protected] 25BE Hanzehogeschool Groningen (HBO) 28AY Hanzehogeschool (BVE)


88

D2

Specificatie posten OCW Gebouwen volgens vastgestelde afschrijvingstermijnen

1.2.1

Verkrijgingsprijs t/m 2005



Gebouwen voor 2000 Gebouwen vanaf 2000

51.748

22.487

29.261

0

0

2.041

27.220

3,3

9.577

2.070

7.507

11.626

0

1.131

18.002

6,7

Gebouwen in uitvoering

10.342

0

10.342

10.567

10.791

0

10.118

0,0

1.029

306

723

0

0

103

620

10,0

(Sport)terreinen & voorzieningen

Boekwaarde Afschrijvings31-12-2006 percentage

9.679

49

9.630

27

0

14

9.643

0,0-10,0

50.589

29.565

21.024

155

122

3.358

17.699

6,7

132.964

54.477

78.487

22.375

10.913

6.647

83.302

Schuld 31-12-2005

Aflossingen 2006

Rest schuld 31-12-2006

Resterende looptijd

2.268

0

2.268

onbepaald

Ontvangen in T.b.v. 2006 exploitatie 2006

T.b.v. invest. 2006

Saldo 31-12-2006

Bouwk. voorz. en techn. installaties Totaal gebouwen

Langlopende schulden aan OCW

Liquiditeitsbijdrage 1988

2.6.9

Overlopende passiva

1

Geoormerkt en aflopend in 2006 Jaar en kenmerk Toegankelijkheid Dans en Muziek

Bedrag van toewijzing

06/136767M

Ontvangen t/m 2005

Besteed t/m 2005

Saldo 31-12-2005

5

0

0

0

5

5

0

0

5

0

0

0

5

5

0

0

Jaar en kenmerk


Ontvangen t/m 2005

Besteed t/m 2005

Saldo 31-12-2005


T.b.v. invest. 2006

Saldo 31-12-2006

05/231701U

210

0

0

0

94

16

0

78

06/15054M

170

0

0

0

57

25

0

32

380

0

0

0

151

41

0

110

Jaar en kenmerk


Ontvangen t/m 2005

Besteed t/m 2005

Saldo 31-12-2005


T.b.v. invest. 2006

Saldo 31-12-2006

Zij-instromers 2005

05/145916M

290

290

3

287

0

287

0

0

Zij-instromers 2006

06/139314M

277

0

0

0

277

1

0

276

Vergoeding stagebegeleiding 2004

04/106572M

329

329

328

1

0

1

0

0

Vergoeding stagebegeleiding 2005

05/188673M

146

146

3

143

0

143

0

0

Innovatiearr. beroepskolom Groningen

03/129519U

229

229

89

140

0

112

0

28

Ruim baan voor talent

03/129519U

94

40

0

40

20

15

0

45

Opfriscursus herintredende leraren

06/192355U

7

0

0

0

7

7

0

0

1.372

1.034

423

611

304

566

0

349


Ontvangen t/m 2005

Besteed t/m 2005

Saldo 31-12-2005


T.b.v. invest. 2006

Saldo 31-12-2006

Totaal aflopend 2

Afschrijvingen 2006

Gebouwen, terreinen en bouwk.voorz.

Investering in huurpanden

2.5.3

Investeringen Desinvestering 2006 en 2006

Geoormerkt en doorlopend in 2006

Gehandicaptenbeleid Allochtonenbeleid

Totaal doorlopend 3

Niet-geoormerkte subsidies

Totaal niet-geoormerkt

1 2 3

Geoormerkt en aflopend op 31-12-2006 Geoormerkt en doorlopend na 2006 Niet-geoormerkte subsidies Overige subsidies: ontv. en bestedingen 2006 Toegerekende subsidies egalisatierekening 2006 Overige subsidies OCW


5

0

0

0

5

5

0

0

380

0

0

0

151

41

0

110

1.372

1.034

423

611

304

566

0

349

611

460

612

0

459

0 612

89

Bijlage SKO SKO subsidies Lectoraten en Kenniskringen Jaar en kenmerk

Bedrag toewijzing < 2006

Eigen bijdrage < 2006

Uitgaven < 2006

Saldo 31-12-2005

Bedrag toewijzing 2006

Eigen bijdrage 2006

Uitgaven 2006

Saldo 31-12-2006

Human Technology

03.031/SKO

454

213

498

169

Bio Informatica

01.133/SKO

454

381

745

90

0

4

184

-11

0

110

185

Lifelong Learning

03.936/SKO

650

40

234

456

15

0

21

182

295 207

Computervisualisatie

03.943/SKO

544

23

193

374

0

0

167

Transparante zorgverl. HGZO

01.181/SKO

544

224

608

160

0

124

286

-2

Rehabilitatie

02.305/SKO

454

159

427

186

0

53

164

75

Sportmanagement

02.326/SKO

454

165

580

39

0

10

53

-4

Arbeidsverhoudingen

02.150/SKO

726

243

608

361

0

44

273

132

Vastgoed / Real Estate

03.095/SKO

276

0

120

156

0

0

90

66

Internat.Business & Communications

02.282/SKO

454

0

133

321

0

0

100

221

Business Intelligence

02.261/SKO

454

1

138

317

0

13

114

216

Strategisch Ondernemen

01.180/SKO

454

55

466

43

0

-6

22

15

2.672

0

373

1.820

1.225

Totaal SKO subsidies


90

8. BIJLAGEN

NEVENFUNCTIES LEDEN COLLEGE VAN BESTUUR In het verslagjaar vervulden alle leden van het College van Bestuur niet-functie gerelateerde nevenfuncties.

Henk Pijlman: Monumentenfonds BV Martiniplaza BV Technasium FC – Groningen GDS Gronings-Drentse Sociëteit van Doopsgezinde gemeenten SKSG Kinderopvang Onafhankelijkheidsfonds Marian van Os: Camping Duinoord Hendrik van Boeijenoord

Wiebe Wieling: Vereniging Friese Elfsteden RABO Burgum


lid Raad van Commissarissen voorzitter Raad van Commissarissen voorzitter Stichtingsbestuur lid Raad van aandeelhouders voorzitter bestuur lid Raad van Commissarissen lid Stichtingsbestuur

lid Raad van Toezicht lid Raad van Toezicht (voorzitter auditcommissie)

aankomend voorzitter lid Raad van Toezicht

91

NETWERK VAN STRATEGISCHE PARTNERS

SAMENWERKING MET BUITENLANDSE PARTNERINSTELLINGEN 2006 In onderstaand overzicht zijn alleen details opgenomen van de wederzijdse uitwisseling van studenten voor minimaal drie maanden. Andere vormen van samenwerking (docentenuitwisseling, samenwerking in projecten, wederzijdse korte bezoeken van studenten) zijn niet opgenomen. Studenten van buitenlandse partners die naar de Hanzehogeschool Groningen komen voor het behalen van een diploma zijn hier niet meegeteld; zij zijn meegeteld als reguliere studenten. SABC 9 School of Architecture, Built Environment & Civil Engineering NAAM PARTNERINSTELLING LAND Copenhagen University College of Engineering Denemarken

UIT Student 0

IN Student 0

1

0

Civil Eng./ Constr. Eng. Civil Engineering

0

2

0

0

ECM Civil Eng./ Constr. Eng. SF TAMPERE03 Civil Eng./ Constr. Eng. F CACHAN04 Civil Eng./ Constr. Eng. F PARIS068 Civil Engineering niet EU Civil Engineering

0 0

1 1

2

0

0

0

0 0

0 0

Ghana Hongarije

niet EU Civil Engineering HU GODOLLO01 Civil Engineering

0 0

0 0

Ierland

IRL GALWAY02

0

0

Vitus Bering Denmark

Denemarken

ERASMUS-CODE OPLEIDING HG DK KOBENHA14 Civil Eng./ Constr. Eng. DK HORSENS03 Architecture

Fachhochschule OOW, Oldenburg

Duitsland

D EMDEN01

Fachhochschule für Technik und Wirtschaft Berlin Hochschule Bremen Satakunta Polytechnic

Duitsland

D BERLIN14

Duitsland Finland

D BREMEN04 SF PORI08

Tampere Polytechnic

Finland

Ecole Supérieure d’Ingénieurs des Travaux de la Frankrijk Constr. de Cachan ESTP du Bâtiment et de l’Industrie Frankrijk Kumasi Polytechnic Ghana Takoradi Polytechnic Szent István Egyetem Ybl Miklós Müszaki Föiskolai Kar Galway – Mayo Institute of Technology Universitas Katolik Parahyangan (UNPAR)

Indonesië

niet EU

Civil Eng./ Constr. Eng. Civil Engineering

0

0

Universitas Pelita Harapan Universitas Trisakti

Indonesië Indonesië

niet EU niet EU

Civil Engineering Civil Engineering

0 0

0 0

Universitas Kristen Petra Vilniaus Gedimino Technikos Universitetas

Indonesië Litouwen

niet EU LT VILNIUS02


0 0

0 1

Politechnika Gdanska Politechnika Szczecinska

Polen Polen

PL GDANSK02 PL SZCZECI02


0 0

0 0

Universidad Politécnica de Valencia E.T.S.I.D. Universidad Politécnica de Valencia E.T.S.G.E.

Spanje Spanje

E VALENCI02 E VALENCI02

Civil Engineering Architecture

0 0

0 0

Tsjechië Verenigd Koninkrijk Central University of Technology, Bloemfontein Zuid Afrika

CZ PRAHA10 Civil Engineering UK WOLVERH01 Civil Engineering

0 0

1 0

niet EU

0

0

Cape Peninsula University of Tech-nology, Cape Zuid Afrika Town Tshwane University of Technology, Pretoria Zuid Afrika

niet EU

0

0

niet EU

0

0

Högskolan I Halmstad

S HALMSTA01

0 3

0 6

Czech Technical University of Prague University of Wolverhampton


Zweden

Civil Eng./ Constr. Eng. Civil Eng./ Constr. Eng. Civil Eng./ Constr. Eng. Civil Engineering TOTAAL

92

SACM 9 Academie Minerva NAAM PARTNERINSTELLING

LAND

ERASMUS-CODE OPLEIDING HG

UIT Student

IN Student

Académie Royale des Beaux-Arts de Bruxelles Hogeschool Gent

België België

B BRUXEL05 B GENT25

Fine Art Fine Art

1 0

0 0

niet EU

Ningbo University, Faculty of Communications China & Arts The Royal Danish Academy of Fine Arts Denemarken Bauhaus-Universität Weimar Duitsland

Fine Art

1

0

DK KOPENHA37 Fine Art D WEIMAR01 Fine Art

0 0

0 2

Fachhochschule Hannover Hochschule für Künste Bremen

Duitsland Duitsland

D HANNOVE05 Fine Art D BREMEN03 Fine Art

0 0

0 1

Hochschule für bildende Künste Dresden Hochschule für bildende Künste Hamburg

Duitsland Duitsland

D DRESDEN04 Fine Art D HAMBURG04 Fine Art

0 0

2 0

Muthesius Hochschule für Kunst und Gestaltung Pohjois-Karjalan Ammattikorkeakoulu, North Karelia Polytechnic Tampere Polytechnic University of Art and Design Helsinki UIAH

Duitsland

D KIEL05

Fine Art

0

0

Finland

SF JOENSUU09

Fine Art

1

0

Finland Finland

SF TAMPERE03 Fine Art SF HELSINK06 Fine Art

0 0

2 0

Ecole Pilote Nationale Supérieure d’ Art - Villa Frankrijk arson Ecole Spéciale d'Architecture Frankrijk Ecole Supérieure des Arts Appliqués Boulle Frankrijk

F NICE09

Fine Art

0

1

F PARIS121 F PARIS035

Architecture Fine Art

0 0

0 0

Athens School of Fine Arts National College of Art & Design

Griekenland Ierland

G ATHINE06 IRL DUBLIN14

Fine Art Fine Art

2 1

1 0

Iceland Academy of the Arts Nagoya Zokei University, Komaki city

IJsland Japan

IS REYKJAV06

Fine Art Fine Art

0 2

0 2

Accademia di Belle Arti “Accademia Albertina” Italië Fondazione Accademia di Belle Arti P. Vannucci Italië

I TORINO04 I PERUGIA04

Fine Art Fine Art

0 1

2 1

Accademia Ligustica di Belle Arti Auckland Institute of Technology

Italië Nieuw Zeeland

I GENOVA03 niet EU

Fine Art Fine Art

0 2

1 0

Universität für Künstlerische und Industrielle Gestaltung Linz Kunsthøgskolen i Bergen Kunsthøgskolen i Oslo

Oostenrijk

A LINZ02

Fine Art

1

0

Noorwegen Noorwegen

N BERGEN04 N OSLO07

Fine Art Fine Art

0 0

0 0

Academy of Fine Arts Faculdade de Belas Artes da Universidade de Lisboa Escola Massana

Polen Portugal

PL POZNAN12 P LISBOA02

Fine Art Fine Art

0 1

1 1

Spanje

E BARCELO02

Fine Art

1

0

Universidad Complutense de Madrid Marmara University

Spanje Turkije

E MADRID03 TR ISTANBU05

Fine Art Fine Art

0 1

2 0

Edinburgh College of Art

UK EDINBUR04 Art & Design

1

0

UK NEWCAST02 Fine Art

1

1

UK PLYMOUT01 Fine Art

2

2

California College of Arts & Crafts, Oakland

Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten

niet EU

Fine Art

1

1

Hunter College, New York Northern Arizona University, Flagstaff

Verenigde Staten Verenigde Staten

niet EU niet EU

Fine Art Fine Art

1 0

2

Ohio State University, Columbus Verenigde Staten State University of New York-Purchase College Verenigde Staten

niet EU niet EU

Fine Art Fine Art

0

2 0

University of Northumbria at Newcastle University of Plymouth


93

of Music Kungliga Konsthögskolan

Zweden

SAGZ 9 School of Health Care Studies NAAM PARTNERINSTELLING Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende

LAND België

Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende

België

Lessius Hogeschool Copenhagen County School of Nursing and Radiography/CVU Øresund

België Denmark

Hochschule Bremen Rheinisch Westfälische Technische Hochschule Aachen Rovaniemi Polytechnic, The School of Health Care and Social Services * Oulun Yliopisto The University of Malta Høgskolen i Bergen

S STOCKHO10

Fine Art

0

0

TOTAAL

21

27

UIT Student 1

IN Student 0

1

0 0 1

ERASMUS-CODE OPLEIDING HG B BRUGGE11 Nutrition & Dietetics B BRUGGE11 Physiotherapy Speech Therapy Medical Imaging & Radiation Oncology MMO

0 1

Duitsland

B ANTWERP60 DK HERLEV01/DK KOBENHA51 D BREMEN04

0

0

Duitsland

D AACHEN01

Speech Therapy

0

0

Finland

SF ROVANIE02

Nursing

0

3

Finland

SF OULU01

Speech Therapy

0

0

Malta Noorwegen

MT MALTA01 N BERGEN05

Speech Therapy Physiotherapy

0 0

0 0

Hogskolen I Oslo

Noorwegen

N OSLO23

2

1

Universitet i Oslo *

Noorwegen

1

0

Høgskolen I Sør-Trøndelag

Noorwegen

3

3

Høgskolen I Tromsø

Noorwegen

2

1

Academy of Physical Education in Krakow * Göteborg University

Polen Zweden

Medical Imaging & Radiation Oncology N OSLO01 Medical Imaging & Radiation Oncology N TRONDHE03 Medical Imaging & Radiation Oncology N TROMSO05 Medical Imaging & Radiation Oncology PL KRAKOW12 Physiotherapy S GOTEBOR01 Oral Hygiene

2 1

2

Ausbildungszentrum Insel, Bern

Zwitserland

niet EU

0 14

0 11

SASS 9 School of Social Studies NAAM PARTNERINSTELLING

LAND


UIT Student

IN Student

XIOS Hogeschool Limburg Katholieke Hogeschool Leuven

België België

B HASSELT03 B LEUVEN18

Social Work Social Work

2 0

0 0

Den Sociale Hojskole i Odense Odense Socialpædagogiske Seminarium

Denemarken Denemarken

DK ODENSE05 DK ODENSE07


1 0

0 0

Fachhochschule Jena Fachhochschule OOW, Ostfriesland

Duitsland Duitsland

D JENA02 D EMDEN01


0 0

1 0

Hochschule Bremen Katholische Fachhochschule Freiburg

Duitsland Duitsland

D BREMEN04 D FREIBU04


0 0

0 1

Rovaniemi Polytechnic, The school of Health Care and Social Services Elte - Bárczi Gusztáv Gyógype-dagógiai Tanárképzö Föiskolai Kar Klaipeda University Høgskolen i Telemark

Finland

SF ROVANIE02

Social Work

1

0

Hongarije

HU BUDAPES01 Social Work

0

0

Litouwen Noorwegen

LT KLAIPED01 N PORSGRU01

0 0

2 0


Physiotherapy TOTAAL


94

University of South Bohemia Ceské Budejovice

Tsjechië

CZ CESKE01

Social Work TOTAAL

0 4

0 4

SAVK 9 School of Nursing NAAM PARTNERINSTELLING

LAND


UIT Student

IN Student

Katholieke Hogeschool Leuven Katholieke Hogeschool St.Lieven

België België

B LEUVEN18 B GENT16

Nursing Nursing

1 3

1 0

Centre for Higher Health Educations – Funen Hochschule Bremen

Denemarken Duitsland

DK ODENSE19 D BREMEN04

Nursing Nursing

0 0

0 1

Lahden Ammattikorkeakoulu Rovaniemi Polytechnic, The School of Health Care and Social Services University of Debrecen

Finland Finland

SF LAHTI11 SF ROVANIE02

Nursing Nursing

0 1

0

Hongarije

HU DEBRECE01 Nursing

0

0

Univeristà di Udine Kaunas University of Medecine

Italië Litouwen

I UDINE01 LT KAUNAS03

Nursing Nursing

0 0

1 0

Høgskolen i Oslo Høgskolen i Telemark

Noorwegen Noorwegen

N OSLO23 N PORSGRU01

Nursing Nursing

0 1

0 2

Høgskolen i Vestfold Universidad de Valencia University of Ostrava

Noorwegen Spanje Tsjechië

N TONSBER02 Nursing E VALENCI01 Nursing CZ OSTRAVA02 Nursing

0 0 0

0 2 2

University of South Bohemia Ceské Budejovice Napier University

CZ CESKE01 Nursing UK EDINBUR09 Nursing

0 1

1 0

UK PAISLEY01

Nursing

3

0

Northern Arizona University, Flagstaff *

Tsjechië Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten

niet EU

Nursing

1

0

Malmö Hogskola Röda Korsets Hogskola

Zweden Zweden

S MALMO01 S STOCKHO18

Nursing Nursing

0 0

0 0

TOTAAL

11

10

UIT Student 1

IN Student 0

0

0

1

2

0

1

0

0

2

0

0

2

0

1

0

1

3

1

0

0

University of Paisley

SIBK 9 School of Business Management NAAM PARTNERINSTELLING Kobenhavns Tekniske Skole, Erhvervsakademi Bygge og Anlaeg Hochschule Bremen

Duitsland

Hochschule Nürtingen

Duitsland

Helsinki University of Technology

Finland

LAND Denemarken

Université des Sciences et Technologies de Lille Frankrijk

Dublin Institute of Technology

Ierland

Warsaw School of Economics

Polen

University of Ljubljana

Slovenië

Slovak University of Technology in Bratislava

Slovak Republik

Universidad de Alicante

Spanje

Kingston University

Verenigd


ERASMUS-CODE OPLEIDING HG DK KOBENHA30 Real Estate Management D BREMEN04 Personnel Managem. & Labour Relations D NURTING01 Real Estate Management SF ESPOO01 Real Estate Management F LILLE01 Personnel Managem. & Labour Relations IRL DUBLIN27 Real Estate Management PL WARSZAW03 Real Estate Management SI LJUBLJA01 Real Estate Management SK BRATISL01 Real Estate Management E ALICANT01 Real Estate Management UK KINGSTO01 Real Estate

95

Koninkrijk

SIBS 9 International Business School NAAM PARTNERINSTELLING

LAND

Australian International Hotel School, Kingston, Australië Canberra Curtin University of Technology, Bentley (Perth) Australië La Trobe University, Melbourne (Bendoora) Australië

Management TOTAAL ERASMUS-CODE OPLEIDING HG

7

8

UIT Student

IN Student

niet EU

IBMS

5

0

niet EU niet EU

IBMS IBMS

2 1

0 1

HEC - Management School - University of Liège België * Ryerson Polytechnic University, Toronto Canada The Royal School of Library and Information Denemarken Science* Fachhochschule für Wirtschaft Berlin Duitsland

IBL/Marketing/SB RM niet EU IBMS DK KOBENHA10 IBMS

2

0

1 0

2 0

D BERLIN06

IBMS

4

0

Hochschule Bremen Fachhochschule Münster

Duitsland Duitsland

D BREMEN04 IBMS D MUNSTER02 IBMS

0 2

5 2

FH OOW, Ostfriesland Fachhochschule Pforzheim

Duitsland Duitsland

D EMDEN01 D PFORZHE01

IBMS IBMS

1 0

3 2

Fachhochschule Regensburg Fachhochschule Würzburg/Schweinfurt

Duitsland Duitsland

D REGENSBU02 IBMS D WURZBU03 IBMS

2 0

5 5

International University Concordia Audentes Helsinki Business Polytechnic

Estland Finland

EE HARJUMA01 IBMS SF HELSINK29 IBMS

1 3

1 2

Rovaniemi Polytechnic The school of Health Care and Social Services Ecole des Practiciens du Commerce International de Cergy Ecole Supérieure de Commerce International

Finland

SF ROVANIE02

IBMS

0

0

Frankrijk

F CERGY05

IBMS

1

3

Frankrijk

F AV-FONT01

IBMS

1

1

Ecole Supérieure de Commerce de Grenoble ICN School of Management

Frankrijk Frankrijk

F GRENOBL21 F NANCY37

IBMS IBMS

0 1

2 3

Groupe Ecole Supérieure de Commerce de Rennes Université de La Réunion Groupe Ecole Supérieure de Commerce Toulouse* International Business School – Budapest

Frankrijk

F RENNES27

IBMS

1

4

Frankrijk Frankrijk

F ST-DENI01 F TOULOUS23

IBMS IBMS

3 1

4 6

Hongarije

HU BUDAPES41 IBMS

1

0

The Hong Kong Polytechnic University Letterkenny Institute of Technology

Hong Kong Ierland

niet EU IBMS IRL LETTERK01 IBMS

3 0

4 0

Universitas Sam Ratulangi Manado Univ. degli Studi di Bergamo*

Indonesië Italië

niet EU I BERGAMO01

IBMS IBMS

0 0

1 6

The University of Macau Macau Escuela Bancaria y Comercial, Ciudad de México Mexico

niet EU niet EU

IBMS IBMS

5 2

0 3

Mexico Metropolitan, Colonia Villa Quietud Tecnológico de Monterrey, Temixco, Morelos

Mexico Mexico

niet EU niet EU

IBMS IBMS

0 1

0 3

Universidad Internacional, Cuernavaca, Morelos Mexico Universidad del Noroeste, Hermosillo, Sonora Mexico

niet EU niet EU

IBMS IBMS

0 0

0 6

Høgskolen i Østfold Steyr school of Management*

Noorwegen Oostenrijk

N HALDEN02 A WELS01

IBMS IBMS

1 0

0 3

Universidad Católica de Santa María, Arequipa WSB Poznan School of Banking

Peru Polen

niet EU PL POZNAN13

IBMS IBMS

4 0

0 1

Instituto Superior de Economia e Gestão/Univers. Técnica de Lisboa

Portugal

P LISBOA04

IBMS

1

2


B LIEGE01

96

Rusland

niet EU

IBMS

2

4

Spanje

E BARCELO03

IBMS

6

2

Spanje Spanje Spanje Spanje Spanje Spanje

E E E E E E

IBMS IBMS IBMS IBMS IBMS IBMS

5 4 3 6 0 3

6 3 3 12 0 2

Shih Chien University

Taiwan

niet EU

IBMS

4

2

Prague School of Economics Anglia Ruskin University

IBMS UK CHELMSF01 IBMS

1 0

0 0

UK PAISLEY01

IBMS

1

0

UK SHEFFIEL02 IBMS

1

0

University of Akron

Tsjechië Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten

niet EU

IBMS

1

0

Bloomsburg University North Dakota State University, Fargo


niet EU niet EU

IBMS IBMS

1 1

0 0

Northern Arizona University, Flagstaff Utah State University, Logan


niet EU niet EU

IBMS IBMS

5 0

3 2

The University of Alabama, Tuscaloosa St. Norbert College, Winsconsin, Greenbay


niet EU niet EU

IBMS IBMS

0 1

0 0

Mälardalen University diverse instellingen - geen vaste partners

Zweden

S VASTERA01

IBMS IBMS

2 7

0 0

104

119

UIT Student 0

IN Student 0

The Russian Economic Academy named after Plekhanov Centro Universit. EAE-Winterthur (Universitat Politècnica de Catalunya) Universidad del País Vasco Universidad de Granada Universidad de Las Palmas de Gran Canaria Universidad Complutense de Madrid Universidad de Sevilla* Universidad Alfonso X el Sabio

University of Paisley Sheffield Hallam University

BILBAO01 GRANADA01 LAS-PAL01 MADRID03 SEVILLA01 MADRID17

TOTAAL SICM 9 School of Communication & Media NAAM PARTNERINSTELLING Edith Cowan University, Churchlands

LAND Australië

ERASMUS-CODE OPLEIDING HG niet EU Communication

Australië

niet EU

CO/IBMS

1

0

België België

B ANTWERP57 B KORTRIJ03

CO Communication

0 0

3 2

The Royal School of Library and Information Science

Denemarken

0

0

Fachhochschule Furtwangen

Duitsland

DK KOBENHA10 Informationservices & Management D FURTWAN01 Communication

0

3

Hochschule Bremen Hochschule der Medien Stuttgart

Duitsland Duitsland

Hochschule für Angewandte Wissenschaften Hamburg

Duitsland

University of Tartu

University of Western Sydney Hawkesbury, Richmond Hogeschool Antwerpen Hogeschool West-Vlaanderen

1 0

2 1

0

0

Estland

D BREMEN04 Communication D Communication STUTTGART06 D HAMBURG06 Informationservic es & Management EE TARTU02 Communication

0

0

Helsinki Business Polytechnic Jyväskylä Polytechnic

Finland Finland

SF HELSINK29 SF JYVASKY11

Communication Communication

0 1

0 2

Université René Descartes – Paris 5 University of Cape Coast

Frankrijk Ghana

F PARIS005 niet EU


1 0

3 0

G THESSAL12

Informationservic es &

0

5

Technologiko Ekpedeftiko Idrima- Thessaloniki Griekenland


97

1

HU BUDAPES45 Informationservic es & Management I MILANO05 Communication

1

1

3

2

LT VILNIUS01 niet EU


0 1

1 0

Griekenland

G KOZANI01

Budapest College of Communication

Hongarije

Libera Università di Lingue e Comunicazione – Italië IULM Vilnius University Litouwen The University of Macau Macau

Management Communication

0

TEI of West Macedonia

The University of Malta Tecnológico de Monterrey, Temixco, Morelos

Malta Mexico

MT MALTA01 niet EU


0 1

0 1

Auckland Institute of Technology UNITEC

Nieuw Zeeland Nieuw Zeeland

niet EU niet EU


1 0

1 0

Høgskolen i Oslo

Noorwegen

N OSLO23

0

0

FH Joanneum Gesellschaft mbH

Oostenrijk

A GRAZ09

Informationservic es & Management Communication

0

0

Universität Salzburg Oostenrijk Instituto Politécnico de Coimbra-Escola Superior Portugal de Educacao Universidad de Alicante* Spanje

A SALZBUR01 P COIMBRA02


1 0

0 1

E ALICANT01

Communication

0

1

Univeristat Autònoma de Barcelona Universidad de Barcelona

Spanje Spanje

E BARCELO02 E BARCELO01

0 1

2 2

Universidad de Las Palmas de Gran Canaria Universidad de Málaga

Spanje Spanje

E LAS-PAL01 E MALAGA01

Communication Informationservic es & Management Communication Communication

1 1

0 12

Universitat Ramon Llull Facultat de Ciències de Spanje la Comunicació Universidad de Salamanca Spanje University of Makerere Uganda, Africa

E BARCELO16

Communication

2

2

E SALAMAN02 niet EU


1 0

0

Leeds Metropolitan University

UK LEEDS02

Communication

4

0

Middlesex University Northern Arizona University, Flagstaff Göteborgs University Mälardalen University * diverse instellingen - geen vaste partner

Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Zweden

UK LONDON067 Communication

1

1

niet EU S GOTEBOR01


3 1

6 0

Zweden

S VASTERA01


0 1

1 0

TOTAAL

28

56

UIT Student 7

IN Student 0

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

SIEN 9 School of Engineering NAAM PARTNERINSTELLING Swinburne University Australia, Hawthorn

LAND Australië

ERASMUS-CODE OPLEIDING HG niet EU Engineering

Arteveldehogeschool

België

B GENT39

Katholieke Hogeschool St.Lieven

België

Aalborg Universitet

Denemarken

Copenhagen University College of Engineering Denemarken Ingeniorhojskolen i Arhus


Denemarken

Human Technology B GENT16 Electrical Engineering DK AALBORG01 Mechanical Engineering DK KOBENHA14 Mechanical Engineering DK ARHUS08 Mechanical Engineering

98

Ingeniorhojskolen Odense Teknikum

Denemarken

DK ODENSE04

Vitus Bering Denmark

Denemarken

DK HORSENS03


Duitsland

D FURTWAN01

Fachhochschule Hannover

Duitsland

D HANNOVE05

Fachhochschule Mannheim

Duitsland

D MANNHEI03

Fachhochschule OOW, Ostfriesland

Duitsland

D EMDEN01


Duitsland

D EMDEN01


Duitsland

D EMDEN01


Duitsland

D EMDEN01

Fachhochschule OOW, Wilhelmshaven

Duitsland

D EMDEN01

Fachhochschule Stralsund

Duitsland

Hochschule Bremen

Duitsland

Hochschule Bremerhaven

Duitsland

Häme Polytechnic

Finland

Helsinki Polytechnic – STADIA

Finland

Oulu Polytechnic

Finland

Oulu Polytechnic

Finland

Vaasa Polytechnic

Finland

Pôle Universitaire Léonard de Vinci

Frankrijk

Université Jean Monnet de St. Etienne

Frankrijk

Université Paris 13

Frankrijk

Université de Technologie de BelfortMontbéliard Université de Technologie de Compiegne

Frankrijk Frankrijk

Université de Technologie de Troyes

Frankrijk

Université de Technologie de Troyes

Frankrijk

Technological Educational Institute of Kavala

Griekenland

Budapest Polytechnic

Hongarije

Athlone Institute of Technology

Ierland

Galway – Mayo Institute of Technology

Ierland

Høgskolen I Sør-Trøndelag

Noorwegen


Mechanical Engineering Mechanical Engineering Mechanical Engineering Technology Management Mechanical Engineering Technology Management Mechanical Engineering Electrical Engineering Laser Technology

Mechanical Engineering D STRALSUND01 Mechanical Engineering D BREMEN04 Mechanical Engineering D BREMERH01 Mechanical Engineering SF HAMEENL09 Mechanical Engineering SF HELSINK37 Mechanical Engineering SF OULU11 Technology Management SF OULU11 Mechanical Engineering SF VAASA03 Mechanical Engineering F PARIS270 Technology Management F ST-ETIE01 Mechanical Engineering F PARIS013 Mechanical Engineering F BELFORT06 Mechanical Engineering F COMPIEG01 Mechanical Engineering F TROYES08 Mechanical Engineering F TROYES08 Mechanical Engineering G KAVALA01 Electrical Engineering HU BUDAPES16 Mech.Engineerin g/ Electr. Engineering IRL ATHLONE01 Mech.Engineerin g/ Electr. Engineering IRL GALWAY02 Mechanical Engineering N TRONDHE03 Electrical

1

0

0

0

1

2

0

0

0

0

0

26

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

2

0

0

0

0

0

0

0

1

10

5

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

2

0

0

0

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

99

Technical University of Cluy-Napoca

Roemenië

University Politehnica of Bucharest

Roemenië

Universidad del País Vasco

Spanje


Spanje

Universitat Jaume I

Spanje

Universitat Politècnica de Catalunya

Spanje

Universitat Politècnica de Catalunya

Spanje

Universidad Politècnica de València E.T.S.I.D.

Spanje

Universidad Politècnica de València E.T.S.I.D.

Spanje

Universidad de Zaragoza

Spanje

Czech Technical University of Prague

Tsjechië

Loughborough University

Blekinge Tekniska Högskola

Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Zweden

Högskolan I Halmstad

Zweden

Lulea University of Technology

Zweden

University of Strathclyde

diverse instellingen - geen vaste partner

Engineering RO CLUJNAP05 Electrical Engineering RO BUCURES11 Electrical Engineering E BILBAO01 Mechanical Engineering E BILBAO01 Electrical Engineering E CASTELL01 Mech.Eng./Electr. Eng/Human Techn. E BARCELO03 Electrical Engineering E BARCELO03 Mechanical Engineering E VALENCI02 Mechanical Engineering E VALENCI02 Electrical Engineering E ZARAGOZ01 Mechanical Engineering CZ PRAHA10 Mech.Eng./Electr. Eng/Human Techn. UK LOUGHB01 Mechanical Engineering UK GLASGOW02 Mechanical Engineering SE KARLSKR01 Electrical Engineering S HALMSTA01 Mechanical Engineering S LULEA01 Human Technology Engineering TOTAAL

SIFM 9 School of Facility Management NAAM PARTNERINSTELLING LAND Australian International Hotel School, Kingston, Australië Canberra Helsinki Business Polytechnic

Finland

Jyväskylä Polytechnic

Finland

The Institute for Tourism IFT Macau

Macau

FHS Kufstein Tirol University of Applied Sciences Sheffield Hallam University

Oostenrijk

Northern Arizona University, Flagstaff

Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten

ERASMUS-CODE OPLEIDING HG niet EU International Facility Management SF HELSINK29 International Facility Management SF JYVASKY11 International Facility Management niet EU Facility Management A KUFSTEI01 Facility Management UK SHEFFIE02 Facility Management niet EU Facility Management TOTAAL

0

0

0

0

0

2

0

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

0

23

42

UIT Student 3

IN Student 0

0

1

0

0

1

0

1

0

1

0

5

2

11

3

SIFE 9 School of Financial and Economic


100

Management NAAM PARTNERINSTELLING

LAND


UIT Student

IN Student

Fachhochschule Münster FH OOW, Ostfriesland

Duitsland Duitsland

D MUNSTER02 D EMDEN01

0 0

0 0

Fachhochschule Pforzheim Fachhochschule Regensburg

Duitsland Duitsland

D PFORZHE01 D REGENSBU02

0 0

0 0

Hochschule Bremen University of Paisley

Duitsland Verenigd Koninkrijk

D BREMEN04 UK PAISLEY01

0 1

0 0

1

0

UIT Student

IN Student

SIIC 9 School of Computer Science NAAM PARTNERINSTELLING

LAND


Hogeschool Gent Katholieke Hogeschool Zuid-West Vlaanderen

België België

B GENT25 B KORTRIJK01

Informatics Informatics

0 0

0 0

Fachhochschule OOW, Ostfriesland TEI of Thessaloniki

Duitsland Griekenland

D EMDEN01 G THESSAL12


0 0

0 0

Vilniaus Gedimino Technikos Universitetas Høgskolen I Sør-Trøndelag

Litouwen Noorwegen

LT VILNIUS02 Informatics N TRONDHE03 Informatics

0 0

2 0

Universidad de Córdoba Universidad Politécnica de Madrid

Spanje Spanje

E CORDOBA01 E MADRID05


0 0

0 1

Blekinge Tekniska Högskola

Zweden

SE KARLSKR01

Informatics TOTAAL

0 0

0 3


UIT Student

IN Student

1 0

0 5

0

1

0

0

SILS 9 Institute for Life Science & Technology NAAM PARTNERINSTELLING LAND Aalborg Universitet Fachhochschule OOW, Ostfriesland


Central Ostrobothnia Polytechnic

Finland

Helsinki Polytechnic – STADIA

Finland

DK AALBORG01 Chemistry D EMDEN01 Microbiol., Biotechn. SF KOKKOLA05 Chemical Technology SF HELSINK37 Bio& Med. Lab.

Oulu Polytechnic Université de Reims - Champagne-Ardenne

Finland Frankrijk

SF OULU11 F REIMS01

Chemistry Bio& Med. Lab.

0 0

1 0

Technological Educational Institute of Kavala Høgskolen I Sør-Trøndelag

Griekenland Noorwegen

G KAVALA01 Chemistry N TRONDHE03 Bio& Med. Lab.

0 1

0

University of Oslo Universidad de Barcelona

Noorwegen Spanje

N OSLO01 E BARCELO01

Biology Bio& Med. Lab.

0 1

1


Spanje

E BILBAO01

Chemical Technology TOTAAL

0

2

3

10

UIT Student 0

IN Student 2

1

0

1

0

0

0

0

0

SIMM 9 School of Marketing & Management NAAM PARTNERINSTELLING LAND HEC - Management School - University of Liège België University of Southern Denmark

Denemarken

Hochschule Bremen

Duitsland


Duitsland

Fachhochschule Pforzheim

Duitsland


ERASMUS-CODE OPLEIDING HG B LIEGE01 IBL/Marketing/SB RM DK ODENSE01 IBL/Marketing/SB RM D BREMEN04 IBL/Marketing/SB RM D FURTWAN01 IBL/Marketing/SB RM D PFORZHE01 IBL/Marketing/SB

101

Fachhochschule Regensburg

Duitsland

Helsinki Business Polytechnic

Finland

Groupe Ecole Supérieure de Commerce Toulouse Università degli Studi di Bergamo

Frankrijk

Steyr school of Management

Oostenrijk

Italië

Fachhochschule Wiener Neustadt für Wirtschaft Oostenrijk und Technik Centro Universit. EAE-Winterthur (Universitat Spanje Politècnica de Catalunya) Universidad de Málaga Spanje ESEC Escuela Superior Europea

Spanje

Sheffield Hallam University

Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten

Northern Arizona University, Flagstaff

SIRE 9 School of Law NAAM PARTNERINSTELLING Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende

LAND België

Katholieke Hogeschool Leuven

België

Den Sociale Hojskole i Odense

Denemarken

Fachhochschule Jena

Duitsland

Fachhochschule Köln

Duitsland


Duitsland

Hochschule Bremen

Duitsland

Hochschule f. Öffentliche Verwaltung Bremen

Duitsland

Katholische Fachhochschule Freiburg

Duitsland

Int. University Concordia Audentes

Estland

Elte - Bárczi Gusztáv Gyógype-dagógiai Tanárképzö Föiskolai Kar Bisznesa Augstskola Turiba

Hongarije Letland

Vilnius Law and Business College

Litouwen

Universität Salzburg

Oostenrijk

Jagiellonian University in Krakow

Polen

Universidad del Pais Vasco

Spanje

Universidad Zaragoza

Spanje


RM D REGENSBU02 IBL/Marketing/SB RM SF HELSINK29 IBL/Marketing/SB RM F TOULOUS23 IBL/Marketing/SB RM I BERGAMO01 IBL/Marketing/SB RM A WELS01 IBL/Marketing/SB RM A WIENER01 IBL/Marketing/SB RM E BARCELO03 IBL/Marketing/SB RM E MALAGA01 IBL/Marketing/SB RM F TOULOUS23 IBL/Marketing/SB RM UK SHEFFIE02 Food& Business niet EU

IBL/Marketing/SB RM TOTAAL

ERASMUS-CODE OPLEIDING HG B BRUGGE11 Social Legal Services/Law B LEUVEN18 Social Legal Services/Law DK ODENSE05 Social Legal Services/Law D JENA02 Social Legal Services/Law D KOELN04 Social Legal Services/Law D EMDEN01 Social Legal Services/Law D BREMEN04 Social Legal Services/Law D BREMEN07 Social Legal Services/Law D FREIBU04 Social Legal Services/Law EE HARJUMA01 Social Legal Services/Law HU BUDAPES01 Social Legal Services/Law LV RIGA09 Social Legal Services/Law LT VILNIUS15 Social Legal Services/Law A SALZBUR01 Social Legal Services/Law PL KRAKOW01 Social Legal Services/Law E BILBAO01 Social Legal Services/Law E ZARAGOZ01 Social Legal

0

0

1

0

4

5

3

0

3

0

0

0

0

0

0

0

2

0

0

0

5

0

20

7

UIT Student 0

IN Student 0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

0

0

102

Zürcher Hochschule Winterthur, School of Management

Zwitserland

CH ZURICH02

Services/Law Social Legal Services/Law

0

0

1

0

UIT Student

IN Student

1

0

0

0

0

0

0

0

1

0

&

1

2

&

0

0

0

2

0

0

2

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

5

4

UIT Student 0

IN Student 0

SISP 9 School of Sports Studies NAAM PARTNERINSTELLING

LAND


La Trobe University

Australië

niet EU

Vrije Universiteit Brussel

België

Vrije Universiteit Brussel

België

Ribe Statsseminarium

Denemarken

University of Southern Denmark

Denemarken

Fachhochschule Heilbronn, Hochschule für Technik und Wirtschaft Universität Bayreuth

Duitsland

Lithuanian Academy of Physical Education

Litouwen

Høgskolen i Agder

Noorwegen

Høgskolen i Telemark

Noorwegen

Universitatea din Oradea

Roemenië

Universitatea Transilvania din Brasov

Roemenië

University of Worcester

Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Zweden

University of Northumbria at Newcastle Malmö Hogskola

Duitsland

Sport Health Management B BRUSSEL01 Physical Education B BRUSSEL01 Sport Health Management DK ESBJERG17 Physical Education DK ODENSE01 Physical Education D HEILBRO01 Sport Health Management D BAYREUTH 01 Sport Health Management LT KAUNAS04 Physical Education N KRISTIA01 Physical Education N PORSGRU01 Physical Education RO ORADEA01 Physical Education RO BRASOV01 Physical Education UK WORCES01 Physical Education UK NEWCAST 02 Sport Health Management S MALMO01 Physical Education TOTAAL

&

&

&

SNNC 9 Noord9Nederlands Conservatorium NAAM PARTNERINSTELLING Lemmensinstituut Leuven

LAND België

ERASMUS-CODE OPLEIDING HG B BRUSSEL43 Music

Rhythmic Music Conservatory Fachhochschule Osnabrück


DK KOBENHA39 Music D OSNABRU02 Music

0 0

0 0

Hochschule für Musik Hamburg Hochschule für Musik & Theater “Felix Mendelssohn Bartholdy” Leipzig The Estonian Academy for Music

Duitsland Duitsland

D HAMBURG05 Music D LEIPZIG05 Music

0 0

0 0

Estland

EE TALLINN03

Music

0

0

Lahden Ammattikorkeakoulu Lahti Polytechnic Finland Pop and Jazz Conservatory Helsinki/Helsinki Finland Polytechnic Sibelius Academy Helsinki Finland

SF LAHTI 11 SF HELSINK37

Music Music

0 0

0 2

SF HELSINK05

Music

0

0

F BOULOGN02

Music

0

0

F PARIS119

Music

0

0

LT VILNIUS05

Music

0

4

Conservatoire National de Région de Boulogne- Frankrijk Billancourt Conservatoire National Supérieur de Musique Frankrijk Paris The Lithuanian Academy for Music Litouwen


103

Vilnius College in Higher Education (Viniaus kolegija) Høgskolen i Agder Norges Musikhøgskole

Litouwen

LT VILNIUS10

Music

0

1

Noorwegen Noorwegen

N KRISTIA01 N OSLO03

Music Music

0 0

0 0

University of Music and Performing Arts Graz

Oostenrijk

A GRAZ03

Music

0

0

University of Music and Performing Arts Vienna Oostenrijk

A WIEN08

Music

0

0

Universitatea Nationala de Muzica din Bucuresti Roemenië

RO BUCURES03 Music

0

1

Escola Superior de Música de Catalunya Real Conservatorio Superior de Música de Madrid Akademie Muzickych umeni Praha

Spanje Spanje

E BARCELO029 E MADRID27

Music Music

1 0

1 0

Tsjechië

CZ PRAHA04

Music

0

0

Tsjechië Verenigd Koninkrijk Trinity College of Music Verenigd Koninkrijk State University of New York-Purchase College Verenigde Staten of Music Göteborg University Zweden

CZ BRNO03 Music UK LONDON081 Music

0 0

1 0

UK LONDON027 Music

0

0

niet EU

Music

1

0

S GOTEBOR01

Music

0

0

Royal College of Music/Kungliga Musikhögskolan i Stockholm Malmö Musikhogskolan Musikhochschule Luzern

Zweden

S STOCKHO11

Music

0

0

Zweden Zwitserland

S LUND01 niet EU

Music Music

0 0

0 0

Music TOTAAL

1 3

0 10

UIT Student

IN Student

0

0

2

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

1

0

0

3

0

2

Janackova Akademie Muzickych umeni Brno Guildhall School of Music and Drama London

diverse instellingen - geen vaste partner

SPEA 9 School of Education NAAM PARTNERINSTELLING

LAND


Katholieke Hogeschool Zuid-West Vlaanderen

België

B KORTRIJK01

Hojvangsseminariet

Denemarken

Ribe Statsseminarium

Denemarken

Viborg Seminariet

Denemarken

Universität Leipzig

Duitsland

Oulun Yliopisto

Finland

University of Joensuu

Finland

St. Cyril and Methodius University, Skopje

Macedonië

Høgskolen i Bergen

Noorwegen

Høgskolen i Oslo

Noorwegen

Høgskolen Stord/Haugesund College

Noorwegen

Hogskolen i Telemark

Noorwegen

Pädagogische Akademie der Erzdiözese Wien

Oostenrijk

Escola Superior de Educacao de Santa Maria

Portugal


Primary Teacher Education DK SOBORG02 Primary Teacher Education DK ESBJERG17 Primary Teacher Training DK VIBORG01 Primary Teacher Education D LEIPZIG01 Primary Teacher Education SF OULU01 Primary Teacher Education SF JOENSUU01 Primary Teacher Education niet EU Primary Teacher Education N BERGEN05 Primary Teacher Education N OSLO23 Primary Teacher Education N ROMMETV 01 Primary Teacher Education N PORSGRU01 Primary Teacher Education A WIEN10 Primary Teacher Education P PORTO20 Primary Teacher Education

104

Instituto Politéc.de Viana do Castelo – Escola Portugal Superiór de Educação Universidade de Lisboa Portugal Universa na Primorskem/University of Primorsky Universidad del País Vasco

Slovenië

Academie voor Hoger Kunst en Cultuuronderwijs, Paramaribo Liverpool Hope University College

Suriname

Spanje

Georgia State University, Atlanta

Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten

Texas Christian University, Fort Worth

Verenigde Staten

Indiana University of Pennsylvania, Indiana

Verenigde Staten

Ball State University, Muncie

Verenigde Staten

Göteborg University

Zweden

Malmö Hogskola

Zweden

University of Greenwich University of Northumbria at Newcastle

P VIANA-D01

Primary Teacher Education P LISBOA02 Primary Teacher Education SI KOPER03 Primary Teacher Education E BILBAO01 Primary Teacher Education niet EU Primary Teacher Education UK LIVERPO06 Primary Teacher Education UK LONDON Primary Teacher 110 Education UK NEWCAST 02 Primary Teacher Education niet EU Primary Teacher Education niet EU Primary Teacher Education niet EU Primary Teacher Education niet EU Primary Teacher Education S GOTEBOR01 Primary Teacher Education S MALMO01 Primary Teacher Education TOTAAL

TOTAAL AANTAL UITWISSELINGSSTUDENTEN

vorig jaar: 238 uit, 326 in

2

0

0

0

0

0

0

2

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

1

7

8

266 uit

341 in

Instellingen gemarkeerd met * zijn vaste partnerinstelling van andere HG schools


105

Jaarverslag 2006 Hanzehogeschool Groningen

Recommend Documents