Examen VMBO-KB
2013 gedurende 610 minuten
installatietechniek CSPE KB
Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden.
Dit examen bestaat uit 14 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 98 punten te behalen. Voor elk opdrachtnummer staat hoeveel punten met een goede uitvoering behaald kunnen worden.
PK-0651-b-13-1-o
Inleiding
9 23
10 21
5 21
4 18
2 18 7 16
3 21
1 18
8 16
6 21
plattegrond begane grond In een bestaande wijk in Dinschoten wordt een woonhuis verbouwd aan de Amalialaan 13. In het huis woont een ouder echtpaar, de heer en mevrouw Van den Heuvel. Op de begane grond bouwt de aannemer een extra slaapkamer en een extra badkamer. Als leerlingmonteur help je bij de aanleg van de technische installaties (sanitair en verwarming) in de nieuwe slaapkamer en badkamer. De montageopdracht van de verwarmingsinstallatie maakt deel uit van de verwarmingsinstallatie van de slaapkamer.
PK-0651-b-13-1-o
2 / 13
lees verder ►►►
Onderdeel A
sanitaire installatie
tijdsduur ongeveer 200 minuten 16p
1
Maak de minitoets bij opdracht 1.
Voor deze opdracht heb je het bestand it13kbcad.dwg (of .dxf) nodig. 6p
2
Teken met een CAD-programma de sanitaire installatie van de badkamer in de plattegrond. Voordat je aan de opdracht begint De examinator vertelt je waar je het bestand it13kbcad.dwg kunt vinden. Open het bestand. In dit bestand is de plattegrond van de badkamer getekend. Vul je naam en kandidaatnummer in en sla het bestand op onder de bestandsnaam: it13kbcad [jouw naam].dwg (of .dxf). Uitvoering van de opdracht Teken de sanitaire installatie van de badkamer tot het ontstoppingsstuk volgens de tekening op pagina 4. Voeg de pijl en de juiste teksten toe met behulp van kopiëren, tekst aanpassen en plakken. Als je klaar bent met de opdracht Sla het bestand nogmaals op. Maak een afdruk van it13kbcad [jouw naam].dwg. Lever de afdruk in bij de examinator. Sluit het CAD-bestand af.
PK-0651-b-13-1-o
3 / 13
lees verder ►►►
de sanitaire installatie van de badkamer
PK-0651-b-13-1-o
4 / 13
lees verder ►►►
Voor deze opdracht heb je uitwerkbijlage 1 nodig. 6p
3
Voltooi de materiaallijst van de sanitaire installatie van de badkamer op uitwerkbijlage 1 door de ontbrekende aantallen in te vullen. Gebruik hierbij de plattegrond op pagina 4 en onderstaande isometrische projectie.
pvc
pvc
75 mm
75 mm pv
c 50
mm
pvc 50 mm pvc 50 mm
naar boven naar links
naar achter
pv
c 50
mm pvc pvc
naar voor
40 mm 50 mm
naar rechts
naar onder
de isometrische projectie van de sanitaire installatie van de badkamer
Als je klaar bent met de opdracht Lever uitwerkbijlage 1 in bij de examinator.
PK-0651-b-13-1-o
5 / 13
lees verder ►►►
Voor deze opdracht heb je het bestand ocit13.xls en bijlage 1 nodig. 4p
4
Maak de bestellijst voor de sanitaire installatie van de badkamer. Bestel de materialen van de materiaallijst op bijlage 1. Gebruik voor de bestelling het bestand ocit13.xls. Voordat je aan de opdracht begint De examinator vertelt je waar je het bestand ocit13.xls kunt vinden. Open het bestand ocit13.xls. Dit is een Excel-bestand dat de internetsite van Ocit laat zien. Ocit levert materialen voor de installatietechniek. Sla het bestand op onder de naam: ocit13 [jouw naam].xls. Uitvoering van de opdracht Op de homepage zie je 11 productgroepen, die ook als tabbladen onderaan de pagina staan. Lees eerst de tekst onder de knop Help. Ga volgens de volgende bestelprocedure te werk: • Kies een productgroep. • Selecteer een materiaal en voer het aantal in, in de witte kolom. • Als je alle materialen van die productgroep hebt besteld, klik je op de knop Bestelling boven aan de pagina. Je ziet dan de bestellijst. Vul je naam en kandidaatnummer in en sla het bestand op. Herhaal deze bestelprocedure per productgroep, totdat je alle materialen voor de sanitaire installatie hebt ingevoerd. Je kunt het aantal in de bestellijst nog corrigeren. Als je een hele regel wilt verwijderen vul je als aantal 0 in en klik je op de knop Verversen. Maak een afdruk van de bestellijst van de sanitaire installatie met de knop Print/Verstuur. Sla het bestand nogmaals op. Als je klaar bent met de opdracht Sluit het Excel-bestand af. Lever de afdruk nog niet in. Je hebt de gegevens nodig bij opdracht 5.
PK-0651-b-13-1-o
6 / 13
lees verder ►►►
Voor deze opdracht heb je het bestand it13kbofferte.doc nodig. 4p
5
Maak de offerte voor de aanleg van de sanitaire installatie van de badkamer voor de heer en mevrouw Van den Heuvel. Voordat je aan de opdracht begint De examinator vertelt je waar je het bestand it13kbofferte.doc kunt vinden. Open dit bestand en vul je naam en kandidaatnummer in. Sla het bestand op onder de naam: it13kbofferte [jouw naam].doc. Uitvoering van de opdracht Gebruik de volgende informatie: materiaalkosten: de bestellijst van opdracht 4 loonkosten: 32 uur à € 40,00 per uur korting: 10% op de materialen (wordt doorberekend aan de klant) btw-percentage: 19% geldigheidsduur van de offerte: 30 dagen Als je klaar bent met de opdracht Sla het bestand nogmaals op. Maak een afdruk van de offerte. Lever de afdrukken van de offerte en van de bestellijst van opdracht 4 in bij de examinator.
12p
6
Maak de minitoets bij opdracht 6.
PK-0651-b-13-1-o
7 / 13
lees verder ►►►
Onderdeel B
verwarmingsinstallatie
tijdsduur ongeveer 290 minuten Voor deze opdracht heb je bijlage 2 nodig. 18p
7
Monteer de verwarmingsinstallatie volgens de werktekening op bijlage 2. Gebruik de materialen uit de materiaallijst op pagina 9. Controleer de materialen die je hebt ontvangen met behulp van de materiaallijst. Monteer de onderdelen van de verwarmingsinstallatie op het montagebord. Plaats de beugels voor de installatie volgens tekening en in overeenstemming met de voorschriften. Je
wordt beoordeeld op de volgende punten: werkvolgorde omgang met materiaal en gereedschap extra uitgifte van materiaal veilig en milieubewust werken maatvoering
3p
8
Vul de verwarmingsinstallatie en controleer de dichtheid onder toezicht van de examinator. Als bij deze controle de verwarmingsinstallatie niet aan de eisen voldoet, mag je proberen de fout te herstellen. Controleer de verwarmingsinstallatie daarna opnieuw op dichtheid onder toezicht van de examinator. Voldoet de installatie dan wel aan alle eisen, dan krijg je nog een deel van de punten voor deze opdracht.
12p
9
Maak de minitoets bij opdracht 9.
PK-0651-b-13-1-o
8 / 13
lees verder ►►►
Materiaallijst verwarmingsinstallatie aantal stuks of aantal meter 1,6 m 4m 1 2 2 1 4 2 2 1 1 3 4 2 4 2 2 2 diverse
PK-0651-b-13-1-o
omschrijving dunwandige stalen buis 22 mm dunwandige stalen buis 15 mm paneelradiator 300 x 400 mm, inclusief bevestigingsmateriaal radiatorafsluiter ½" haaks haakse voetafsluiter ½" radiatoraftapper ½" knelset ½" x 15 mm schroefbus ½" x 22 mm knel vul- en aftapkraan ½" manometer ½" axiaal veiligheidsklep ½" bu (overstortventiel ½") ontluchtingsstop ½" T-stuk knel 22 x ½" x 22 mm T-stuk knel 22 x 15 x 22 mm T-stuk knel 15 mm eindkap knel 22 mm eindkap knel 15 mm kap, draadfitting ½" beugelmaterialen en schroeven
9 / 13
lees verder ►►►
Onderdeel C
automatisering
tijdsduur ongeveer 90 minuten
Na het berekenen van het warmteverlies van een ruimte, wordt een radiator geselecteerd. Deze radiator geeft zelden de juiste hoeveelheid warmte af. Door de radiator in te regelen, stem je de afgegeven warmte af op de berekende warmteafgifte. Je regelt een radiator in door de voetafsluiter meer of minder dicht te draaien. Door het inregelen van een verwarmingsinstallatie bespaar je energie en werkt de installatie zoals ze berekend is. Benodigdheden (zie onderstaande tekening): - de verwarmingsinstallatie die je zelf gemonteerd hebt - het drukreduceerventiel waarmee je de installatie kunt aansluiten op een kraan - slangen - een stopwatch - een kogelafsluiter - een emmer van ruim tien liter met 10-litermarkering
drukreduceerventiel 0 tot 4 bar 2 1
3 4
0 bar
kogelafsluiter
Je sluit de verwarmingsinstallatie aan op de koudwaterleiding. In de koudwateraansluiting zit een drukreduceerventiel dat is afgesteld op 25 kPa (0,25 bar). De resultaten kunnen afwijken van de werkelijkheid. Tijdens de meting moet je rekenen met een soortelijke massa van 1000 kg/m3.
PK-0651-b-13-1-o
10 / 13
lees verder ►►►
Voor deze opdracht heb je uitwerkbijlage 2 nodig. 4p
10
Voer de metingen aan de radiator uit. Verwijder de dop van de voetafsluiter met een steeksleutel. Draai met een inbussleutel de voetafsluiter geheel dicht (rechtsom). Sluit de installatie aan op de koudwaterkraan. De kraan is dicht. Sluit de kogelafsluiter en open de koudwaterkraan. Draai de voetafsluiter een halve slag open voor meting 1. Voer meting 1 uit: • Open de kogelafsluiter. • Zodra het water loopt druk je de stopwatch in. • Als er 10 liter water in de emmer zit, druk je de stopwatch weer in en sluit je de kogelafsluiter. • Noteer het aantal seconden in de tabel in uitwerkbijlage 2. • Leeg de emmer. Voer de metingen 2 tot en met 4 uit zoals meting 1. Draai vóór elke meting de voetafsluiter een halve slag verder open. Sluit de koudwaterkraan als je alle vier de metingen gedaan hebt. Open de kogelafsluiter. Verwijder de slang van de koudwaterkraan. Laat de radiator leeglopen.
Voor deze opdracht heb je uitwerkbijlage 2 en het bestand it13kbvermogen.xls nodig. 5p
11
Bereken het vermogen van de radiator met behulp van het Excel-bestand it13kbvermogen.xls. Voordat je aan de opdracht begint - De examinator vertelt je waar je het bestand it13kbvermogen.xls kunt vinden. - Open dit bestand en vul je naam en kandidaatnummer in. - Sla het bestand op onder de naam: it13kbvermogen [jouw naam].xls. Uitvoering van de opdracht Lees de tekst onder de knop Formules tonen. Vul de retourtemperatuur Tr in en de gemeten tijd in seconden van meting 1. Vul op regels 1 tot en met 6 de formules in. Zie hiervoor ook de tekst onder de knop Formules tonen. De spreadsheet produceert de bijbehorende waarde voor het vermogen P in kW. Noteer deze waarde voor het vermogen op uitwerkbijlage 2. Herhaal deze stappen voor de drie andere metingen.
PK-0651-b-13-1-o
11 / 13
lees verder ►►►
Als je klaar bent met de opdracht - Sla het bestand nogmaals op. Sluit het bestand. 2p
12
Beantwoord de volgende vragen op uitwerkbijlage 2. Beïnvloed je door het inregelen van de radiator wel of niet het afgegeven vermogen van de radiator en daardoor de afgegeven warmte? In welke stand van de voetafsluiter geeft de radiator de meeste warmte af? Als je klaar bent met de opdracht Lever uitwerkbijlage 2 in bij de examinator.
PK-0651-b-13-1-o
12 / 13
lees verder ►►►
Onderdeel D
terugkijken en opleveringsgesprek
tijdsduur ongeveer 30 minuten Voor deze opdracht heb je uitwerkbijlage 3 nodig. 4p
13
Je gaat nu terugkijken op je eigen werkzaamheden. Op uitwerkbijlage 3 staan vier beoordelingspunten over de montageopdrachten. Beoordeel jezelf op deze beoordelingspunten. Geef bij elke beoordeling een toelichting. Lever uitwerkbijlage 3 in bij de examinator.
Je gaat een opleveringsgesprek van tien minuten voeren met de opdrachtgever, de heer (of mevrouw) Van den Heuvel. In dit gesprek: laat je de handelingen zien die nodig zijn om de verwarmingsinstallatie te vullen; leg je uit waar en waarom de verwarmingsinstallatie ontlucht moet worden; leg je uit waarom de verwarmingsinstallatie niet tot de maximale druk gevuld mag worden; leg je uit hoe de verwarmingsinstallatie werkt. Geef daarbij aan hoe het water stroomt door de verwarmingsinstallatie. Zorg ervoor dat je werkplek opgeruimd en schoongemaakt is. Je krijgt tien minuten de tijd om je voor te bereiden op het gesprek. Bij de voorbereiding mag je de informatie in dit opgavenboekje, bijlagen 1 en 2 gebruiken. Tijdens het gesprek mag je deze documenten niet meer inzien. 2p
14
Ga naar de heer Van den Heuvel, de opdrachtgever, en vertel waarvoor je komt en voer het opleveringsgesprek.
Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift, dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd. PK-0651-b-13-1-o
13 / 13
lees verdereinde ►►►
