Inhoudsopgave programmabegroting

Inhoudsopgave programmabegroting 2008-2011

Paginanummer

Deel 1: Programmaplan Aanbiedingsbrief 1. Inleiding 2. Algemene beschouwingen 3. Financiële beschouwingen 4. Vaststellingsbesluit

1 3 7 13

Programma's 1. Veiligheid 2. Burgerservice 3. Economische ontwikkeling 4. Mobiliteit 5. Ruimtelijke ontwikkeling 6. Openbare ruimte 7. Onderwijs 8. Maatschappelijke voorzieningen 9. Het besturen van de stad

15 25 33 43 49 55 63 73 91

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

99

Deel 2: Paragrafen A. Lokale heffingen B. Weerstandsvermogen C. Onderhoud kapitaalgoederen D. Financiering E. Bedrijfsvoering F. Verbonden partijen G. Grondbeleid H. TSOb II I. Subsidies

107 113 123 127 131 133 139 143 149

Deel 3: Financiële begroting Financiële begroting Overzicht van baten en lasten 2008-2011

153 159

Programmabegroting 2008

Pagina 1

1. Inleiding Aan de raad Voor u ligt de programmabegroting 2008. Het is een bijzondere begroting omdat zij in het licht staat van enerzijds de speerpunten uit de raadsagenda en anderzijds de bezuinigingsdiscussie die gelijktijdig met de totstandkoming van deze begroting is gevoerd.

Opzet van de begroting Voor zover er veranderingen zijn doorgevoerd in de opzet van de begroting vindt u hieronder een korte toelichting.

Indeling van de programma's De indeling in de negen programma's zelf is niet veranderd. Wel hebben we een aantal subdoelstellingen tussen programma's verplaatst. Het komt vaak voor dat het lastig is een bepaald onderwerp slechts bij een programma te plaatsen terwijl het op meerdere programma's betrekking heeft. 'Woonzorgcentra' is daar een goed voorbeeld van. Dit heeft zowel betrekking op 'wonen' uit programma 5 (Ruimtelijke ontwikkeling) als op 'gezondheid en zorg' / 'ouderen en gehandicapten' uit programma 8 (Maatschappelijke voorzieningen). Ook bijvoorbeeld 'Afval'. Dit heeft betrekking op zowel het onderhoud van de openbare ruimte (programma 6) als op openbare orde & veiligheid en milieu (programma 1). We hebben in deze gevallen geprobeerd zoveel mogelijk te splitsen of tussen programma's te verwijzen. In een aantal gevallen stellen we voor een subdoelstelling (en de daarbij behorende producten) te verplaatsen omdat het beleidsaccent is verschoven. Zo is 'het versterken van het imago van Tiel als centrumstad' verplaatst van programma 2 (Burgerservice) naar programma 9 (Besturen van de stad). Voor ons ligt het accent van 'stadspromotie' in het verlengde van het versterken van onze regiofunctie en het 'in de markt zetten' van Tiel . Ook 'wijkgericht werken' is verplaatst van programma 8 (Maatschappelijke voorzieningen) naar programma 9 (Besturen van de stad), vanwege het accent bij wijkgericht werken op interactieve beleidsvorming. Ten slotte is 'het bevorderen van verkeersveiligheid' verplaatst van programma 1 (Veiligheid) naar programma 4 (Mobiliteit). Het programma Veiligheid is een zeer integraal programma dat relaties heeft met bijna alle andere programma's. Wij hebben ervoor gekozen om in een aantal gevallen hiernaar te verwijzen. De programmatische aanpak wordt steeds belangrijker. We kennen bijvoorbeeld het programma Integrale veiligheid, het programma WMO (Wet maatschappelijke ondersteuning), het programma TSOb (Tiels Stedelijk Ontwikkelingsbeleid) en het programma Vraaggerichte Dienstverlening. Wat betreft dit laatste bestaat een zeer grote overlap met programma 2 Burgerservice uit de programmabegroting. Vanwege de duidelijkheid en eenduidigheid hebben we ervoor gekozen deze twee programma's in deze begroting 'in elkaar te vlechten'. Daarom stellen we u voor programma 2 'Dienstverlening' te noemen.


Pagina 2

Onder het kopje 'Wat gaat dat kosten?' hebben we, conform onze toezegging, in elk programma de belangrijkste verschillen met 2007 toegelicht. Per 1 januari 2008 werken we met een herzien productenschema in de productenbegroting. Per programma zijn de bijbehorende producten te vinden onder het kopje 'Ter informatie'.

Indicatoren Ook dit jaar is de indicatorenset weer uitgebreid. Voor bijna alle subdoelstellingen zijn nu maatschappelijk effect indicatoren geformuleerd. Ook hebben we meer toelichting gegeven op de streefwaarden / prognoses en een relatie gelegd met onderliggend beleid. Alle indicatoren uit de begroting 2007 komen terug op één na. We hebben in programma 2 één indicator geschrapt: de plaats van de website van de gemeente Tiel op de ranglijst van 'overheidadvies.nl'. Deze verschuift tijdens het jaar zo vaak, dat een momentopname geen werkelijke informatie oplevert. Na vaststelling van de kwaliteitscriteria voor dienstverlening zal er in de programmabegroting 2009 een vervangende indicator worden opgenomen.

Paragrafen Dit jaar is er weer een paragraaf subsidies. Er wordt onder andere een overzicht gegeven van de grootste subsidieontvangers. Hierin hebben we voor de volledigheid ook de bijdragen gemeenschappelijke regelingen meegenomen. Het gaat om onder andere Mozaïek, de Thuiszorg, de GGD (Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst), het IOR (Intergemeentelijk Orgaan Rivierenland) en de SKBT (Stichting Kinderopvang Buren-Tiel). In de jaarrekening 2008 komen deze gegevens uiteraard terug evenals een overzicht van alle ingekomen subsidies.

Financiële begroting Tot vorig jaar bestond de financiële begroting uit niet meer dan een cijfermatig overzicht van de lasten en baten per programma. Om u meer inzicht te verschaffen in de achtergronden van de begroting hebben we deze begroting uitgebreid met kwalitatieve informatie betreffende onder andere de uitgangspunten van de begroting, een verschillenverklaring op hoofdlijnen, de investeringen, de reserves en voorzieningen en de kerngegevens. Hiermee voldoen we aan de eisen die het Besluit Begroting en Verantwoording heeft gesteld.

College van Burgemeester en Wethouders, de secretaris, de burgemeester,


Pagina 3

2. Algemene beschouwingen Het vaststellen van de begroting staat ieder jaar in het teken van het maken van keuzes. Wat gaan we wel en wat gaan we niet (meer) doen? Het gaat om het maken van een integrale afweging van verschillende belangen met op de achtergrond een langere termijn perspectief voor Tiel. Er is sprake van een complex afwegingsproces: wat doen we wel, wat doen we niet, wat doen we nu, wat doen we later, gaan we financieren of gaan we sparen, verhogen we de belastingen en leges of gaan we ombuigen? Gaan we eerst investeren om op termijn te besparen? Welk kwaliteitsniveau streven we na? Maken we nu geld vrij voor cofinanciering om externe geldstromen binnen te halen of doen we dat niet? Maken we gebruik van 'het moment' of laten we het aan ons voorbij gaan? Dit jaar zijn deze vragen extra actueel. De raad heeft een eigen raadsagenda opgesteld en tevens aangegeven zo'n 2 miljoen euro vrij te willen maken voor nieuwe investeringen. Het college heeft een 'positionpaper' vastgesteld waarin zij een strategische visie heeft neergelegd op de toekomst van Tiel en heeft aangegeven welke ontwikkelingen een extra impuls zouden moeten krijgen. Er is een onderzoek uitgevoerd waarin is gezocht naar ombuigingsmogelijkheden. De algemene conclusie luidde dat er betrekkelijk weinig 'lucht' in onze begroting zit. Tiel is een ambitieuze gemeente, we hebben de neiging voorop te willen lopen. Tiel kent geen uitgavenpatroon dat het mogelijk maakt grote bedragen aan ombuigingen te vinden die weinig 'pijn' doen. Deze begroting is opgesteld in het licht van bovenstaande situatie. Het vaststellen van de begroting is dit jaar hét moment om koers te bepalen en richting te geven aan de ontwikkelingen die op ons afkomen. Hieronder een aantal belangrijke aandachtspunten voor het komende jaar:

Tiels Stedelijk Ontwikkelingbeleid III In januari 2008 sluiten we voor vier jaar een stadscontract af met de provincie Gelderland in het kader van Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid (GSO III). We zetten in op twee programmalijnen: • Waalfront ( Westluidensepoort en Santwijcksepoort) • Wijkaanpak (Tiel Oost, Tiel West en Rauwenhof). Bij de Westluidensepoort denken we aan het realiseren van een 'Cultuurkwartier' en zo'n 150 woningen. Bij de Santwijcksepoort staan winkelen en stedelijk wonen centraal. In beide gevallen komt er tevens ruimte voor parkeren. In de wijken investeren we in de sociale, economische en fysieke infrastructuur. In Tiel Oost gaat het om het realiseren van een 'brede school' waarbij samenwerking tussen verschillende maatschappelijke voorzieningen zoals het basisonderwijs, kinderopvang, Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst, Maatschappelijk werk, jeugdzorg en het welzijns- en opbouwwerk kunnen worden gecombineerd met nieuwe gezamenlijke huisvesting.


Pagina 4

Onderdeel van de ontwikkelingen in Tiel Oost is het samen met alle belanghebbenden vinden van een integrale oplossing van de (kwel)waterproblematiek. In Tiel West investeren we als gemeente deze periode voornamelijk in de sociale infrastructuur.

Regio contract Parallel aan het GSO sluit de provincie Gelderland ook contracten af met de Regio Rivierenland in het kader van het Regionaal SamenwerkingsProgramma. Wij hebben voor Tiel een onderhandelingsdocument opgesteld, waarbij wij aandacht vragen voor duurzame energie, toerisme en recreatie, het Regionaal Archief, de (regionale) sociale agenda en de stationsomgeving, waarvan het zwaartepunt van de daadwerkelijke uitvoering is voorzien in de volgende RSP-periode (2012-2016). De sociale aanpak en investeringen in de wijk in het kader van TSOb III zijn nauw verbonden met de Tielse projecten in het kader van de regionale sociale agenda.

Wet maatschappelijke ondersteuning Het WMO-beleid zal in 2008 worden uitgewerkt aan de hand van vijf kernthema's: 1) samen leven in de buurt en wijk, 2) jeugd en opgroeien, 3) ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers, 4) meedoen gemakkelijker maken en 5) volksgezondheid, preventie, geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke opvang. We stellen een plan van aanpak op waarin staat beschreven wat we de komende vier jaar willen bereiken en hoe we dat willen gaan doen. In 2008 staan het mantelzorg- en vrijwilligersbeleid, het 'civil society' beleid en de visie op 'wonen, welzijn, zorg' centraal.

Jeugdbeleid Begin 2008 zal de nota integraal jeugdbeleid gereed zijn inclusief het uitvoeringsprogramma. Dit programma zal zover mogelijk kosten neutraal gestalte krijgen, door herschikking van middelen waar zinvol en door waar mogelijk aan te sluiten bij regionale projecten of projecten waar via andere kanalen middelen voor beschikbaar zijn of komen. Zowel het maatschappelijk veld als de politiek worden stapsgewijs in dit proces meegenomen.

Vraaggerichte dienstverlening Wij streven naar de realisatie van één integrale frontoffice (klantcontactcentrum) waar burgers met al hun (aan)vragen terecht kunnen via verschillende communicatiekanalen (post, e-mail, telefoon, fax, persoonlijk). Burgers worden snel en adequaat geholpen en niet 'van het kastje naar de muur' gestuurd. Om dit te verwezenlijken moet eerst aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan, zowel aan de 'voorkant' als de 'achterkant'. Het betreft technische/fysieke en organisatorische/personele maatregelen. In 2008 maken we een start met het klantcontactcentrum door het integreren van de Bel- en Herstellijn en de centrale balie. De website maken we toegankelijker en meer geschikt voor digitale transacties. Het wordt de basis van onze kennisbank. Aan de 'achterkant' koppelen we databases aan elkaar en digitaliseren / herinrichten we werkprocessen. De mensen hierachter bereiden we voor en rusten we toe op hun nieuwe taak en manier van werken.


Pagina 5

Structuurvisie en het Tiels Ververkeer en Vervoerplan In 2008 stellen we de definitieve versie van de structuurvisie vast. De structuurvisie brengt samenhang in alle ruimtelijke ontwikkelingen binnen de gemeente Tiel. Dit doen we in samenhang met het reeds vastgestelde Tiels Verkeer en Vervoerplan. In 2008 maken we een begin met de uitvoering hiervan met bijzondere aandacht voor de bereikbaarheid en ontsluiting van Tiel, het openbaar vervoer, de rol van de fietser en de verkeersveiligheid.

Overdracht woonwagenstandplaatsen en woonwagens In 2004 hebben we een start gemaakt met het formuleren van woonwagenbeleid. In 2008 stellen we het plan van aanpak vast om de problematiek op de woonwagenlocaties integraal aan te pakken. We sluiten dan ook in 2008 een overeenkomst met de corporaties zodat we de aangepakte locaties gefaseerd aan hen kunnen overdragen.

Milieuvisie De landelijke tendens voor meer aandacht op milieugebied is sterk toegenomen. Gemeenten hebben samen met andere partners een verantwoordelijkheid om te voorkomen dat door hun handelen de leefkwaliteit van de huidige of toekomstige generatie verslechtert. Boven op haar wettelijke milieuverplichtingen, kan een gemeente zelf bepalen welke milieukwaliteiten ze nastreeft en op welke wijze ze deze kwaliteiten wil waarborgen. In 2008 zullen wij een integrale milieuvisie voor de gemeente Tiel opstellen. Op lokaal niveau speelt er een aantal ruimtelijke plannen waarbij milieuaspecten een rol spelen, dan wel kansen bieden om de gemeentelijke milieukwaliteit te verbeteren, onder andere de Klein Willemspolder, het Vijverterrein, de Poortgebieden, het Stationsgebied, de revitalisering van bedrijfsterreinen, Tiel-Oost en Medel II.

Cultuurhistorisch beleid Op grond van de nieuwe monumentenwet (september 2007) zijn we verplicht om archeologisch beleid te formuleren. Met de hoge archeologische verwachtingswaarde op het grondgebied van Tiel is een duidelijke omgang met de archeologie gewenst. In het tweede kwartaal van 2008 zal de gemeenteraad de kadernota Cultuurhistorisch beleid Tiel ter vaststelling worden aangeboden. Deze kadernota zal nog hetzelfde jaar worden uitgewerkt in een nota monumentenzorg en archeologie. Het cultuurhistorische beleid draagt bij aan een integrale omgang met de cultuurhistorie in een toekomstgerichte ruimtelijke ordening.

Regionale samenwerking Op een groot aantal terreinen werken we regionaal samen al dan niet in het verband van de Regio Rivierenland, bijvoorbeeld op het gebied van werk en inkomen, Wet maatschappelijke ondersteuning, het regionaal inkoopbureau, het meldpunt voor- en vroegtijdig schoolverlaters, milieuhandhaving, brandweer en rampenbestrijding, het archief, belastingen, de bibliotheek, etc. In 2008 zet deze trend zich door op het gebied van onder andere informatisering en automatisering, personeel en organisatie en vraaggerichte dienstverlening.


Pagina 6

Op bestuurlijk niveau zal in 2008 de discussie actueel worden welke taken nog bij de regio een plek zullen hebben. Dit in het licht van de verzelfstandiging van de AVRI en mogelijk in de toekomst de ontvlechting van de GGD. De samenhang en samenwerking bij het voorbereiden van en het optreden bij grootschalige rampen en zware ongevallen moet verder versterkt worden. Daartoe zijn de brandweerregio's Rivierenland en Nijmegen en omgeving in 2004 formeel gefuseerd. Dat is de basis voor de veiligheidsregio Gelderland-Zuid. Binnen deze gemeenschappelijke regeling is er sprake van één regionaal bestuur voor de brandweer, de GHOR (Geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen) en de RAV (Regionale Ambulancevoorziening). In de veiligheidsregio Gelderland-Zuid werken de brandweer, het GHOR, het RAV, de politie en gemeenten zowel op bestuurlijk en ambtelijk niveau intensief samen. Het motto is 'multidisciplinair denken en doen!' Het veiligheidsbureau is daarbij de spin in het web. Zonder af te doen aan de lokale verantwoordelijkheid, zorgt deze regionale regie op alle niveaus ervoor dat optreden in groter verband beter is voorbereid en wordt uitgevoerd. Door de wet op de Veiligheidsregio's zullen in 2008 op dit vlak de nodige inspanningen gedaan moeten worden. Dit jaar heeft besluitvorming plaatsgevonden over de ontwikkeling van Medel II. Een grenscorrectie en een afkoopsom door ons te betalen aan de gemeente Neder-Betuwe maken hiervan onderdeel uit. De eerste stap is nu aanpassing van de gemeenschappelijke regeling, zodat de werkzaamheden voor Medel II kunnen worden opgestart. De planologische voorbereiding is een verantwoordelijkheid van de gemeente Neder-Betuwe. Het ministerie van SZW (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) streven met hun bestuursakkoord naar het samenbrengen van het decentraal arbeidsmarktbeleid en reïntegratie in één loket op lokaal/regionaal niveau. Dat versterkt de mogelijkheden voor gemeenten om een vraaggericht reïntegratiebeleid te voeren. Gemeenten gaan verder met deze ontwikkeling en spannen zich in om werkgevers, onderwijs, werknemers, CWI (Centrum Werk en Inkomen) en UWV (Uitkeringsinstituut Werknemersverzekeringen) op het niveau van de regionale arbeidsmarkt bijeen te brengen en concrete prestatieafspraken te maken over de wederzijdse inzet, kwaliteiten effectiviteit van de dienstverlening aan werkgevers en werkzoekenden. De VNG heeft Tiel aangewezen als een van de 56 voortrekkergemeenten. Voor onze gemeente betekent dit een actieve doorontwikkeling op regionaal niveau van Beursplein Rivierenland.


Pagina 7

3. Financiële beschouwingen Inleiding Na de vaststelling van de Perspectievennota 2007 zijn we aan de slag gegaan met de opstelling van de begroting 2008-2011. Hoewel de Perspectievennota voor 2008 een negatief resultaat voorspelde van bijna 7 ton structureel gingen we er op dat moment nog van uit dat de begroting bestaand beleid ongeveer op nul zou uitkomen. Dit werd mede ingegeven door de positieve berichten over het regeerakkoord en het bestuursakkoord dat de VNG met het Rijk gesloten had. Nadat we de begroting hadden opgesteld moesten we constateren dat het tegenovergestelde van wat we verwacht hadden is gebeurd: het tekort was nog aanzienlijk opgelopen. We hebben de verschillende fracties hierover in de loop augustus al geïnformeerd. In deze financiële beschouwingen zullen we ingaan op de oorzaken van het tekort, de voorgenomen nieuwe uitgaven en de maatregelen om te komen tot een sluitende begroting. Bij dit laatste spelen de ombuigingsvoorstellen, die Bestuur & Management Consultants (BMC) heeft gedaan, een nadrukkelijke rol.

Oorzaken tekort We kunnen een aantal oorzaken aanwijzen voor het tekort. We noemen hier de vier voornaamste. Een volledig overzicht van de verschillen tussen de begrotingen 2007 en 2008 is opgenomen in deel 3 van deze programmabegroting en meer gedetailleerd bij de programma's. 1. Tegenvallende algemene uitkering De uitkomsten van de junicirculaire, die in deze begroting is verwerkt, heeft ons niet gebracht wat we er ten tijde van de Perspectievennota nog van verwachtten. Weliswaar hebben we te maken met relatief hoge accressen, zeker in vergelijking tot andere jaren, maar er zijn andere ontwikkelingen die er toe leiden dat de algemene uitkering toch niet dermate stijgt dat we onze financiële problemen daarmee kunnen oplossen. Met name door het achterblijven bij eerdere ramingen van een aantal maatstaven komt de algemene uitkering lager uit dan we verwachtten. Het gaat daarbij vooral om minder woningen en inwoners. In 2007 worden slechts 6 nieuwe woningen opgeleverd, terwijl in 2006 nog een groot aantal woningen is gesloopt. Deze ontwikkelingen hebben een negatieve invloed op de algemene uitkering, maar ook op de opbrengst OZB. Voor de begroting wordt dit effect overigens gedeeltelijk weer teniet gedaan omdat we ook de budgetten voor areaaluitbreiding niet verhogen. Daarnaast daalt ook het aantal bijstandsgerechtigden. Omdat dit een landelijke trend is, is het effect hiervan gering. Een andere belangrijke factor betreft een aantal herverdelingen binnen het gemeentefonds. Het gaat onder andere om de kosten voor veiligheid en voor de WMO. Tiel is in dit geval een nadeelgemeente. Omdat de vergoeding voor WMO nog afzonderlijk zichtbaar blijft in de algemene uitkering hebben we in de begroting 2008 het uitgavenbudget voorlopig gelijk gesteld aan het bedrag dat we ontvangen uit het gemeentefonds. Dit betekent wel dat dit budget € 200.000 lager wordt dan in 2007. Gelet op het uitgavenpatroon tot nu toe verwachten we dat dit verantwoord is. Overigens zal het budget in de septembercirculaire nog geïndexeerd worden. Daarnaast zullen we in de voortgangsrapportages het verloop van de uitgaven voor WMO goed blijven volgen.


Pagina 8

Rekening houdend met bovenstaande elementen ramen we de algemene uitkering 2008 € 622.000 hoger dan in de vorige begroting. Dit bedrag is in het saldo van de begroting verwerkt en was volledig nodig om de hogere lonen en prijzen te dekken. 2. Gevolgen CAO gemeenteambtenaren In de begroting zijn we in eerste instantie uitgegaan van een salarisstijging van 3% ten opzichte van het niveau per 1-1-2007. Inmiddels zijn de CAO-onderhandelingen zo ver gevorderd dat we een betere inschatting kunnen maken van de salarisstijging. De salarissen zullen per 1 juni 2007 met 2,2% worden verhoogd en per 1 juni 2008 nog eens met 2,2%. Daarnaast zal de eindejaarsuitkering met 2% worden verhoogd. De stijging van de salarislasten die hiervan het gevolg is bedraagt € 453.000 extra. Vooralsnog hebben we € 400.000 opgenomen als extra stelpost in de begroting. We ontvangen hiervoor geen rechtstreekse vergoeding via het gemeentefonds, omdat deze is gekoppeld aan de rijksuitgaven. Mogelijkerwijs zal de septembercirculaire wat extra geld opleveren, als de rijksbegroting 2008 hierin is verwerkt. 3. Bijzondere bijstand/minimabeleid Volgens opgave voor de begroting 2008 moet bij de volgende budgetten rekening gehouden worden met stijgingen: Langdurigheidstoeslag Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ) Bijzondere Bijstand Chronisch zieken Totaal

+ 25.000 + 81.000 + 100.000 + 50.000 + 256.000

Voor een groot deel worden deze stijgingen veroorzaakt door het succes van het beleid om de bestaande regelingen steeds beter onder de aandacht te brengen van de klantgroep. Cijfers over 2006 en 2007 geven aan dat om tot reële budgetten te komen deze verhogingen noodzakelijk zijn. 4. Verzelfstandiging Openbaar Basisonderwijs Op 19 september heeft u besloten tot het verzelfstandigen van Openbaar Basisonderwijs. Dit is gepaard gegaan met een eenmalige uitbetaling aan het openbaar en het bijzonder onderwijs van in totaal ruim € 1,3 miljoen. De dekking hiervan komt voor een belangrijk deel uit het activeren van Tielse Methode projecten. Dit betekent een extra kapitaallast die uit de exploitatie gedekt moet worden. Daarnaast wordt een structureel bedrag beschikbaar gesteld voor dislocaties.

In de begroting verwerkte maatregelen In de regel stellen we de begroting in eerste instantie op conform bestaand beleid. Ook dit jaar hebben we dat zo gedaan. Nadat de eerste, tegenvallende, uitkomsten bekend waren hebben we besloten een aantal correcties toe te passen die deels technisch van aard zijn en deels een meer beleidsmatig karakter hebben. In deze laatste categorie gaat het om de volgende aanpassingen: • inflatiecorrectie verliesvoorziening grondexploitatie: € 56.000 Deze maatregel hadden we vorig jaar eenmalig genomen; gelet op de ontwikkelingen in de grondexploitatie vinden we het verantwoord om deze toevoeging structureel te schrappen. • stelpost vervanging bij afwezigheid: € 78.000 In de organisatie komt het regelmatig voor dat een medewerker door ziekte of andere oorzaken langdurig afwezig is. De regel is dat een afdelingsmanager dit in principe zelf moet oplossen binnen het totaal van zijn budgetten.


•

• • •

Pagina 9

Soms zijn er situaties dat dit niet lukt. De manager kan dan een beroep doen op een centraal budget vervanging bij afwezigheid. De algemeen directeur neemt hierover dan een beslissing. Wij stellen voor om dit budget te schrappen. De organisatie heeft daardoor minder mogelijkheden om knelpunten in de personeelskosten op te lossen. indexering leges: € 50.000 De leges zijn voor het laatst geïndexeerd in maart 2006. Omdat de leges met name verband houden met de kosten voor ambtelijke uren stellen wij voor om deze nu met 7% te verhogen, zijnde de loonkostenstijging van 2006 t/m 2008. internationale contacten/ontwikkelingssamenwerking: € 17.000 De afgelopen jaren is er nauwelijks of geen activiteit geweest op dit beleidsterrein. We stellen voor om hiermee definitief te stoppen. salarisadministratie voor regio voeren € 20.000 Onlangs is overeengekomen met de Regio Rivierenland dat onze organisatie voor hen de salarisadministratie gaat voeren. Dit levert ons netto € 20.000 structureel op. stadspanel € 15.000 Al eerder was besloten dat we eind dit jaar stoppen met het stadspanel. Dit levert een besparing op van € 15.000.

Na verwerking van al deze maatregelen ziet de uitkomst van de begroting zonder nieuw beleid er als volgt uit: 2008 2009 2010 2011

- 258.000 - 36.000 - 24.000 + 245.000

Nieuwe uitgaven uit begroting 2007-2010 In het bovenvermelde saldo is nog geen euro verwerkt voor nieuwe uitgaven vanaf 2008. Wel zijn hierin meegenomen de bedragen voor nog nader in te vullen nieuwe uitgaven vanaf 2009, dit conform uw besluit bij de Perspectievennota om te komen tot een meer reëel meerjarenperspectief. Dit zijn de volgende bedragen:

Incidentele nieuwe uitgaven Structurele nieuwe uitgaven Totaal

2008 0 0 0

2009 200.000 200.000 400.000

2010 200.000 400.000 600.000

2011 200.000 600.000 800.000

Daarnaast hadden we afgesproken dat we in deze begroting al de nieuwe uitgaven zouden verwerken die vorig jaar in de meerjarenbegroting waren opgenomen als voorgenomen nieuw beleid met ingang van 2008. Deze moeten we dus nog toevoegen aan bovengenoemde cijfers. Zodoende verwerken we onze nieuwe uitgaven meerjarig in de begrotingsstukken, om daarmee een zo reëel mogelijk meerjarenperspectief aan u te presenteren. Op basis van actuele informatie hebben we kritisch beoordeeld of de vorig jaar opgenomen nieuwe uitgaven nog steeds noodzakelijk zijn en ook voor dezelfde bedragen. Dit heeft geleid tot enkele aanpassingen. Daarnaast hebben we bekeken welke andere nieuwe uitgaven die in de Perspectievennota waren opgenomen echt onvermijdelijk en onuitstelbaar zijn. Deze zijn toegevoegd aan de nieuwe uitgaven. Zodoende is een lijst nieuwe uitgaven ontstaan die in onze ogen echt onvermijdelijk en onuitstelbaar zijn.


Pagina 10

Hiervoor kunnen verschillende redenen zijn: • wettelijke noodzaak • technische levensduur is voorbij • nu investeren om nog hogere kosten in de toekomst te voorkomen • we willen een betrouwbare overheid zijn en dus komen we toezeggingen die in het verleden zijn gedaan goed na • tot slot is het soms nodig om zelf een kleine investering te doen om een grote subsidie binnen te halen. De volledige lijst is opgenomen in deel 3 van deze Programmabegroting. De nadruk op de nieuwe uitgaven ligt op de thema's onderhoud (brandweerkazerne, schoolgebouwen, sporthallen, wegen en groen), nieuwbouwvoorzieningen onderwijs en verkeersvoorzieningen. Verder is een aantal vervangingsinvesteringen opgenomen die niet langer uitstel dulden. Ten behoeve van de commissie Beleidscyclus zullen we nog een document opstellen waarin de relatie wordt gelegd met de voorgenomen nieuwe uitgaven in de begroting 2007, de veranderingen die daarin zijn aangebracht en de nieuwe uitgaven die deze begroting voor het eerst zijn opgenomen.

Einduitkomst begroting Het één en ander leidt tot de volgende uitkomst van de primitieve begroting: bedragen maal € 1.000

Basisbegroting zonder nieuwe uitgaven Nieuwe uitgaven Uitkomst meerjarenbegroting

2008 -258 -989 -1.247

2009 -36 -1.794 -1.830

2010 -24 -2.278 -2.302

2011 +245 -2.471 -2.226

Op dit punt aangekomen moeten we constateren dat we een begroting hebben opgesteld die realistisch is. Niet noodzakelijke lucht is er uitgeknepen, zonder dat we rekeningen in de toekomst hebben gelegd. Uitgaande van het bestaande beleid zien wij geen mogelijkheden om de begroting een rooskleuriger aanzien te geven. Daarnaast zijn we ons er van bewust dat een fors bedrag aan nieuwe uitgaven is opgenomen, die echter naar ons oordeel allemaal hoogst noodzakelijk zijn.

Oplossing tekort 2008 Om toch tot een oplossing van het tekort te komen zien wij geen andere mogelijkheden dan de ombuigingsvoorstellen die BMC heeft gedaan in elk geval gedeeltelijk te gebruiken voor het sluitend maken van de begroting. Wij stellen u daarom voor om de BMC-voorstellen, voorzover ze betrekking hebben op 2008, op vier na over te nemen. De uitzonderingen zijn: • wijkbudgetten: deze worden niet geschrapt • stadspromotie en centrummanagement: we doen u een alternatief voorstel, inhoudende: • er wordt reclamebelasting ingevoerd; deze moet ongeveer € 70.000 opleveren. Dit bedrag wordt geoormerkt voor parken centrummanagement. Dit is tevens een alternatieve dekking voor het huidige centrummanagement, waarmee € 30.000 wordt bespaard op de algemene middelen. Hiermee lopen we in feite vooruit op de ontwikkeling van de zogenaamde Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering, zoals dit door de Ondernemers Coöperatie Tiel en Hart van Tiel op diverse plaatsen aan de orde is gesteld


Pagina 11

• • •

een deel van de salarislasten (€ 20.000) van de Zaak van de Stad ten laste van de grondexploitatie brengen, omdat hiervoor die werkzaamheden aldaar worden verricht • de materiële budgetten voor stadspromotie verlagen met € 10.000 lager ramen lasten jeugdgezondheidszorg: dit blijkt niet realistisch, voorstel is gebaseerd op eenmalige onderschrijding hoger ramen baten bestuursondersteuning: dit blijkt niet realistisch, voorstel is gebaseerd op eenmalige onderschrijding.

Resumerend stellen wij u voor om de volgende ombuigingsmaatregelen te nemen (de nummers verwijzen naar de nummering in het overkoepelend eindrapport van BMC): Te realiseren ombuigingen rapport BMC 1 Rentetoevoeging reserves 2 Lager ramen lasten bestuurlijke samenwerking 4 Lager ramen lasten openluchtrecreatie 5 Lager ramen lasten kinderdagopvang 7 Verhogen baten bouwleges met cie. Ruimtelijke kwaliteit 9 Hoger ramen leges burgerzaken 10 Hoger ramen baten openbare orde en veiligheid 12 Fractieondersteuning en rekenkamer 13 Kadaster en GBK in tarieven verhalen 14 Kosten burgerzaken verlagen 15 Leges APV-vergunningen 17 Stadswachten: reïntegratie doelstelling loslaten 18 Meer kosten meenemen bij berekening parkeertarieven 20 Centrummanagement/reclamebelasting 26 Minimabeleid 27 Voorzieningen gehandicapten 28 Straatreiniging doorrekenen in rioolrecht 30 Begraafplaatsen: tariefsverhoging 33 Verhoging OZB Saldo ombuigingen

2008 250 5 23 5

2009 250 5 23 5

2010 250 5 23 5

2011 250 5 23 5

25 30 25 20 15 20 25 25

25 30 25 20 15 20 25 25

25 30 25 20 15 20 25 25

25 30 25 20 15 20 25 25

50 30 25 75 105 2 500 1.255

50 60 25 75 105 2 500 1.285

50 60 25 75 105 2 500 1.285

50 60 25 75 105 2 500 1.285

Deze ombuigingsvoorstellen verwerken wij in de eerste begrotingswijziging 2008, die wij u tegelijkertijd ter vaststelling zullen aanbieden in uw raadsvergadering van 7 november a.s. Wij realiseren ons dat we met dit pakket aan dekkingsvoorstellen de rekening voor een groot deel neerleggen bij de inwoners en ondernemers van deze stad. Diverse legestarieven zullen stijgen, evenals de parkeertarieven en eigenaren van panden zien zich geconfronteerd met een tariefstijging OZB van 10%. Toch wordt Tiel met deze maatregelen nog niet een dure gemeente, zo wijst het BMC-rapport uit. En het toepassen van het profijtbeginsel, dat aan een groot aantal van deze voorstellen ten grondslag ligt, is iets waarover u zich in het verleden ook positief heeft uitgesproken. Wij vinden het dan ook verantwoord om deze maatregelen te nemen.


Pagina 12

Septembercirculaire Op het moment van onze besluitvorming over deze begroting zijn de uitkomsten van de Rijksbegroting, zoals die in de septembercirculaire worden verwerkt, nog niet bekend. Wij zullen u hierover zo spoedig mogelijk informeren en eventueel alternatieve voorstellen doen, dit tegen het licht van de opdracht van de raad om ombuigingsvoorstellen ter grootte van € 2 miljoen te kunnen realiseren per 2010.

Meerjarenperspectief 2009-2011 Over de BMC-voorstellen die pas vanaf 2009 geld opleveren willen we nu geen besluit nemen. Ook als er sprake is van een oplopende reeks na 2008 wordt in eerste instantie alleen de opbrengst 2008 als ombuiging ingeboekt. Dit geeft meer tijd om de gevolgen van die andere voorstellen goed in beeld te brengen, na te denken over alternatieven en deze af te wegen tegen de ambities. Voor een nadere toelichting hierop verwijzen we u naar onze brief van 19 september 2007 die wij u hebben gestuurd. Het één en ander leidt tot het volgende financiële plaatje: bedragen maal € 1.000

Uitkomst meerjarenbegroting Opbrengst ombuigingsvoorstellen BMC Nieuw meerjarenperspectief

2008 -1.247 1.255 +8

2009 -1.830 1.285 -545

2010 -2.302 1.285 -1.017

2011 -2.226 1.285 -941

We hebben daarmee 2008 dus sluitend, maar meerjarig nog een tekort van uiteindelijk rond de € 1 miljoen. Wij gaan er vanuit dat we dit tekort kunnen oplossen, maar doen u op dit moment nog geen inhoudelijke voorstellen hiervoor, dit in het licht van ons voornemen om over de BMCvoorstellen die vanaf 2009 geld opleveren langer na te denken. We zullen daarmee direct na de vaststelling van de begroting 2008 mee gaan beginnen, zodat hierover begin 2008 besluitvorming kan plaatsvinden. Ons doel is uiteindelijk om u voor de raadsvergadering van februari 2008 een voorstel ter besluitvorming voor te leggen.

Samenvatting en conclusies Ondanks de gunstige economische situatie en de hogere bijdragen uit het gemeentefonds blijft de financiële situatie voor ons als gemeente Tiel moeizaam. Het is ons niet gelukt om de begroting sluitend te krijgen zonder tot een behoorlijke lastenverzwaring te komen. Aan de andere kant kunnen we ook vaststellen dat we in 2008 voor € 1 miljoen aan nieuwe uitgaven in de begroting hebben opgenomen, oplopend naar € 2,5 miljoen in 2011. Dit zijn toch forse bedragen. Het tekort dat vanaf 2009 resteert zal, mede met hulp van de voorstellen van BMC, opgelost moeten worden. Na aftrek van de maatregelen die we nu al nemen resteert nog een bedrag van € 1,8 miljoen aan voorstellen. Daarnaast willen we de komende maanden benutten om samen met de ambtelijke organisatie ook breder te blijven zoeken naar mogelijkheden. Er is dus iets te kiezen. Daarnaast kunnen we er vanaf volgend jaar ook voor kiezen om enkele van de nu opgenomen nieuwe uitgaven vanaf 2009 niet te realiseren. Ook daar zijn dus nog keuzemogelijkheden voor u. Wij hebben er dan ook alle vertrouwen in dat we er in zullen slagen om ook voor de jaren 2009, 2010 en 2011 een sluitende begroting aan u voor te leggen.


Pagina 13

4. Vaststellingbesluit

De raad van de gemeente Tiel;

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 25 september 2007;

gelet op de artikelen 189 tot en met 191 van de Gemeentewet;

besluit:

A. de Programmabegroting 2008-20011 vast te stellen voor wat betreft de jaarschijf 2008, hetgeen inhoudt: 1. de bestaande exploitatielasten 2008; 2. de nieuwe exploitatielasten en investeringen voor 2008; 3. de daarvoor aangewezen dekking. B. de 1e begrotingswijziging 2008, waarin zijn verwerkt de ombuigingen 2008, vast te stellen; C. de Programmabegroting 2008-2011 voor de jaren 2009 t/m 2011 voor kennisgeving aan te nemen en te gebruiken als basis voor het toekomstig beleid.

Aldus besloten in de openbare vergadering van 7 november 2007, de griffier, de voorzitter,


Pagina 14

Zorgdragen voor openbare orde en veiligheid Goede vergunningverlening en handhaving Bevorderen van de kwaliteit van natuur en milieu (veiligheid)

Programma

Veiligheid

Pagina 15


Programma 1

Veiligheid Wat willen we? Tiel moet een gemeente zijn waar mensen veilig zijn en zich ook veilig voelen. Veiligheid is een breed en subjectief begrip. Het heeft niet alleen te maken met criminaliteit of vandalisme, maar bijvoorbeeld ook met veiligheid van bouwwerken, verkeersveiligheid, rampen, brand of diverse vormen van milieuverontreiniging. Dit komt tot uitdrukking in de brede scope van het integraal veiligheidsbeleid. We onderscheiden 5 thema's: Veilige woon- en leefomgeving, Bedrijven, Jeugd, Fysieke veiligheid en Integriteit. De meeste inwoners van Tiel voelen zich veilig in eigen wijk of dorp. Het gevoel van veiligheid is erg incidentgevoelig. Een schietincident, een vechtpartij of een andere vorm van geweld, kan het percentage abrupt beïnvloeden. Veiligheid vraagt voortdurende aandacht van de overheid, maar ook van de inwoners. Door oplettendheid en eigen verantwoordelijkheidsgevoel van burgers kan de veiligheid vergroot worden. Ook een goed verzorgde wijk kan bijdragen aan een positief veiligheidsgevoel. In een gezamenlijke verantwoordelijkheid van inwoners en overheid streeft de gemeente ernaar dat meer Tielenaren zich veilig voelen in de eigen stad of het dorp. Daarnaast willen we de natuurwaarden voor Tiel beschermen. Bijzondere aandacht daarbij heeft de natuur langs de Waaloever (onder andere de Kleine Willemspolder).

Hoe willen we dit bereiken? Wat we willen hebben we voor de raadsperiode 2007 – 2010 uitgewerkt in de volgende subdoelstellingen: (de blauw gedrukte aandachtspunten zijn speerpunten uit het coalitieakkoord) Zorgdragen voor openbare orde en veiligheid • een samenhangend (integraal) veiligheidsbeleid ontwikkelen en uitvoeren • bestrijden van huiselijk geweld • vergroten van veiligheid door preventieve acties • politie, stadswachten, wijken buurtbeheerders die afgestemd op elkaar werken • evaluatie van de algemene plaatselijke verordening • uitvoeren veiligheidsmonitor en leefbaarheidsmonitor • bevorderen van de verkeersveiligheid (zie programma 4) • aandacht voor het 'aangezicht' van de openbare ruimte; een vieze, onverzorgde omgeving trekt criminaliteit en vandalisme aan (zie programma 6) • een toegerust brandweerkorps


Pagina 16

Goede vergunningverlening en handhaving • planmatige (geprioriteerde) controle op de naleving van regels en voorschriften • geen achterstanden op het gebied van (handhaving van) gebruiksvergunningen, brandveiligheid, milieu en bouwregelgeving Bevorderen van de kwaliteit van natuur en milieu (veiligheid) • het stimuleren van vormen van energiebesparing en duurzame energie (klimaatbeleid) • het zorgdragen voor een milieuveilige omgeving (bodem, lucht, geluid, geur, etc) • het vergroten van de betrokkenheid bij de eigen leefomgeving door gerichte milieucommunicatie en educatie • het beschermen van natuurwaarden

Wat hebben we aan beleid? Zorgdragen voor openbare orde en veiligheid • Kadernotitie integraal veiligheidsbeleid (inclusief handhaving) 2006 • Jaarplan veiligheid (inclusief handhaving) 2007 • Algemene Plaatselijke Verordening 2006 • Gemeentelijk rampenplan en rampenbestrijdingsplannen (actueel) • Proactie-/preventiebeleidsplan Brandweer 2005-2009 • Preparatie beleidsplan 2005-2009 • Nota Horeca regelgeving (inclusief beleidsregels terrassen) 2005 + aanpassingen 2006 • Beleidsvisie externe veiligheid 2007 Goede vergunningverlening en handhaving • Nota Bouw en Woningtoezicht 2005 • Basisdocument professionalisering handhaving Milieu 2005 • Notitie Klimaatbeleid gemeente Tiel 2004 • Welstandsnota 2004 + aanpassingen 2005 • Notitie beheerst verbranden 2006 Bevorderen van de kwaliteit van natuur en milieu (veiligheid) • Notitie klimaatbeleid 2004 • Klimaatbeleids- en uitvoeringsplan 2004-2007 • Regionale visie duurzame energie 2005 ( + uitvoeringsplan 2006-2020) • Bodemkwaliteitskaart en bodembeheersplan 2006 • Beleidsvisie externe veiligheid 2006 • Gedragscode flora en faunawet 2006 • Beleidsnota verstoken resthout 2007-2008 • Concept regionaal actieplan Fijnstof 2007

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Ketenbenadering veelplegers Najaar 2007 wordt gestart met een pilot gericht op veelplegers. Er is gekozen voor een ketenbenadering waarin alle partijen (reclassering tot zorg) hun activiteiten op elkaar afstemmen. Er doen 22 veelplegers mee aan de pilot. Bij succes wordt er verder vervolg aan gegeven.


Pagina 17

Toename handhaving en toezicht Naar verwachting zal de gemeente de handhaving over (moeten) nemen op een aantal taakvelden waar voorheen de politie actief was. Het gaat onder andere om overtredingen van de evenementenverordening (naleving vergunningvoorschriften) en de APV (kleine ergernissen zoals vuil op straat). Dit was al eerder het geval op het gebied van parkeren (Mulderfeiten). Dit betekent (op termijn) een toename van het aantal gemeentelijke toezichthouders. Een en ander ligt in het verlengde van de invoering van de bestuurlijke boete. Omgevingsvergunning en handhaving Naar verwachting wordt per 1 januari 2009 de omgevingsvergunning ingevoerd. Deze integrale vergunning komt in de plaats van 26 gemeentelijke vergunningen en ontheffingen, waaronder de huidige milieuvergunning, bouwvergunning, monumentenvergunning, sloopvergunning, kapvergunning, reclamevergunning en de gebruiksvergunning. Er is sprake van een integrale vergunning waarbij de procedurele bepalingen zoveel mogelijk zijn gestroomlijnd en de inhoudelijke bepalingen zo veel mogelijk op elkaar zijn afgestemd. Na vaststelling van de kadernota 'implementatie omgevingsvergunning' in het najaar van 2007 zal deze worden uitgewerkt. Dit loopt door in 2008. In de kadernotitie wordt voorgesteld al eerder te gaan werken alsof de omgevingsvergunning al is ingevoerd. Er zal daarbij nauw worden samengewerkt met team DOeN! van het programma Vraaggerichte Dienstverlening. Bij integrale vergunningverlening hoort ook integrale handhaving. De organisatie van de handhaving zal opnieuw onder de loep genomen worden. De discussie over de verantwoordelijkheidsverdeling inzake veiligheid tussen overheid en individuele burgers zal in de praktijk waarschijnlijk leiden tot meer handhaving. Door gezamenlijke en meer efficiënte vormen van toezicht en handhaving zal het mogelijk worden meer te doen met hetzelfde aantal mensen. Wijziging Woningwet 2007 In april 2007 is een wijziging van de Woningwet in werking getreden. De wijziging heeft tot doel de naleving, handhaving en handhaafbaarheid van de bouwregelgeving te verbeteren. Naast verbeterde handhavingmogelijkheden voor gemeenten, krijgen burgers en ondernemers in formele zin de hoofdverantwoordelijkheid voor het naleven van de regels. Bestaande bouwwerken moeten voldoen aan het Bouwbesluit 2003 en de bouwverordening. Het is verboden om te bouwen zonder of in afwijking van een bouwvergunning of in strijd met het Bouwbesluit 2003 en de bouwverordening. Daarnaast stelt het College onder de nieuwe wet elk jaar handhavingsbeleid vast en brengt over de uitvoering daarvan verslag uit aan de gemeenteraad. Met ingang van het jaar 2008 zal hieraan structureel uitvoering worden gegeven. Komst Activiteitenbesluit milieubeheer Op 1 januari 2008 treedt het 'Besluit algemene regels voor inrichtingen Milieubeheer' (= Activiteitenbesluit) in werking. Dit betekent dat er minder milieuvergunningen hoeven te worden verleend, maar ook dat er sprake is van een andere werkwijze. Bijvoorbeeld digitale indiening van meldingen, nadere afstemming van andere handhavingpartners, aanpassing van werkprotocollen 'professionalisering (milieu) handhaving', een andere wijze van toezicht en handhaving en aanpassing van het milieu registratieprogramma. Mogelijke samenwerking brandweren Neder-Betuwe en Tiel In 2005 is een verkenning gestart naar de mogelijke samenwerkingsvormen tussen beide brandweerkorpsen. Op 1 september 2007 wordt er een samenwerkingsovereenkomst gesloten. De nieuw aan te stellen commandant (voor beide corpsen) zal deze nader uitwerken. Het brandweerpersoneel van Neder-Betuwe zal in Tiel gehuisvest worden.


Pagina 18

Er is gekozen voor een lichte vorm van samenwerking vooruitlopend op de ontwikkeling van een veiligheidsregio waarbij naar verwachting fasegewijs al het brandweerpersoneel in dienst treedt bij de regio. Dit sluit aan bij landelijk beleid inzake verbetering van de kwaliteit en de bestuurlijke organisatie rampenbestrijding. Luchtkwaliteit en fijn-stof Er zijn Europese normen gesteld voor de luchtkwaliteit (onder andere uitgedrukt in PM10 (= fijn stof) en NOx waarden). Volgens de rapportage 2006 zijn de PM10 waarden in Tiel langs de Binnenhoek en Lokstraat gelijk of hoger dan de grenswaarde. De NOx waarden zijn in Tiel lager dan de grenswaarde. Als gevolg van gewijzigde regelgeving in 2005 zijn de mogelijkheden voor nieuwbouw verruimd via de salderingsmethode. Dit betekent dat je mag compenseren, mits je uiteindelijk uitkomt op een positief saldo. Daarnaast zal in de loop van 2007 de Wet luchtkwaliteit in werking treden. Hoe dit in de praktijk gaat uitwerken en welke invloed een gemeentelijke overheid daarin heeft, is nog onduidelijk. De ontwikkelingen zullen op de voet worden gevolgd. Afstemming bodem registratiegegevens met de Provincie Gelderland Landelijk is het doel gesteld dat in 2015 alle risicovolle bodemverontreinigingen zijn gesaneerd. Hiervoor is rijksbudget beschikbaar, dat aan de hand van de beschikbare werkvoorraad aan onder andere de provincie Gelderland wordt verstrekt. Om een goede werkvoorraad te bepalen is nadere afstemming tussen de provinciale en gemeentelijke bodem registratiegegevens noodzakelijk. Hiervoor zal onze software moeten worden aangepast. Hierover zijn aan de provincie Gelderland vragen gesteld, die ten tijde van het opstellen van deze begroting nog niet beantwoord waren. Op dit moment liggen nog enkele vragen bij de provincie, afhankelijk van de beantwoording verwachten wij eenmalige kosten van € 25.000 en € 50.000. Actie Tankslag Eind jaren '90 is er een actie Tankslag gehouden waarbij iedereen met een ondergrondse tank deze met gemeentelijke subsidie kon laten verwijderen. Eén categorie is blijven liggen: tanks in gemeentelijke grond maar onder beheer van derden. De aanleiding hiervoor was juridische aansprakelijkheid. Uit recente jurisprudentie is nu duidelijk dat in die gevallen de gemeente aansprakelijk is. Het gaat naar verwachting om 10 tot 15 tanks. Klimaatbeleid In verband met de toenemende klimaatveranderingen is in het Kyoto verdrag van 1997 een aantal afspraken gemaakt omtrent de vermindering van de CO2 uitstoot. Daarnaast worden de fossiele brandstoffen steeds schaarser en zullen de energieprijzen gaan stijgen. In dat kader hebben Rijk, Provincie en Gemeenten in 2002 een milieuconvenant gesloten waarbij zij hebben afgesproken om in 2012 6% CO2 reductie te realiseren ten opzichte van 1990. Daarnaast moet in 2020 10% van de energiebehoefte duurzaam worden opgewekt. Tiel voert een actief klimaatbeleid. In het Tielse klimaatbeleid en uitvoeringsplan zijn maatregelen opgenomen die bijdragen aan het behalen van de bovengenoemde doelstellingen. Nu de roep om extra inspanningen steeds luider wordt, is het noodzakelijk om te bekijken in hoeverre het Tielse klimaatbeleid kan worden geïntensiveerd. In 2007 zullen hiertoe de mogelijkheden worden onderzocht. In 2008 leidt dit tot een hernieuwd plan van aanpak. Aanwijzing Waalgebied Natura 2000 In 2008 wordt het ontwerp- en mogelijk ook het definitieve aanwijzingsbesluit verwacht van het Waalgebied als Natura 2000 gebied. Dat is van belang in verband met de ontwikkelingsplannen van de gemeente op en nabij de Waaloever. Als gevolg hiervan verwachten wij extra kosten ad. € 10.000 ten behoeve van een ecologisch onderzoek. We proberen de natuurwaarden bij onze eigen (bouw)plannen en het beheer zo veel mogelijk te ontzien.


Pagina 19

Verzelfstandiging AVRI en afvalbeleid Naar het zich laat aanzien, zal de AVRI overgaan naar een overheids-BV en geen deel meer gaan uitmaken van Regio Rivierenland. Tot op heden heeft de AVRI, als onderdeel van Regio Rivierenland, voor alle negen regiogemeenten het afvalinzamelingbeleid bepaald. Door de verzelfstandiging zal de gemeente Tiel zelf, in haar nieuwe rol als opdrachtgever van de AVRI, de beleidskaders moeten vaststellen. Dit kan breder gaan dan alleen het afvalinzamelingbeleid. In 2007 is hiermee een begin gemaakt met het opstellen van een locatieplan voor ondergrondse inzamelpunten voor afval, maar het gehele afvalbeleid zal in 2008 verdere vorm moeten krijgen. Uitgangspunt van het college is een integrale benadering van het afvalvraagstuk met bijvoorbeeld inrichting en beheer van de openbare ruimte en werkervaringsprojecten.

Wat gaan we doen in 2008? Zorgdragen voor openbare orde en veiligheid • uitvoeren integraal veiligheidsbeleid • jaarprogramma veiligheid/handhaving • intensivering graffiti bestrijding • uitvoeren proactie-/preventieactieplan 2005-2009 • uitvoeren van het preparatiebeleidsplan 2005-2009; • onderzoek en rapportage van de repressieve prestaties van het brandweerkorps; bij voorkeur in regionaal verband • uitwerken samenwerkingsovereenkomst Neder-Betuwe • uitvoeren oefeningen rampenplan • uitvoeren programma externe veiligheid 2005 Goede vergunningverlening en handhaving • uitvoeren lik op stukbeleid door bestuurlijke boete bij overtredingen Algemene Plaatselijke Verordening • voortzetting stadswachten en bijzondere opsporingsambtenaren regionaal inzetbaar maken met contracten voor onbepaalde tijd • controle en handhaving verleende gebruiksvergunningen en brandveiligheid op basis van het bouwbesluit • intensivering handhaving hondenbeleid • voorbereiding invoering omgevingsvergunning • milieuvergunningverlening en handhaving volgens gewijzigde systematiek Activiteitenbesluit milieubeheer • actualiseren en verder uitwerken van de nota Bouw- en Woningtoezicht Tiel 2005 • bijstelling dan wel herijking van het welstandsbeleid, zoals vastgelegd in de Welstandsnota Tiel 2004 Bevorderen van de kwaliteit van natuur en milieu (veiligheid) • uitvoeren klimaatbeleid (onder andere energiebesparing bestaande woningbouw, onderzoek energie-voorziening stationsgebied en Tiel Oost, begeleiding particulier initiatief windpark A-15) • opstellen plan van aanpak klimaatbeleid 2009-2012 • faciliteren en regie op samenwerkingsproces Educatieve kinderboerderij (o.a. haalbaarheidsonderzoek en programma van eisen) • uitwerken milieuvisie samen met raad, belangenorganisaties en bevolking • koppelen van bodem registratiegegevens met Provincie • afronding actie Tankslag • afronding ontheffingenbeleid wegverkeerslawaai • uitvoeren acties uitvoeringsprogramma bodembeleidsplan • opstellen afvalbeleidsplan • voortzetting uitvoering geluidsisolatie bij woningen

Pagina 20


Hoe gaan we monitoren en evalueren? Het integraal veiligheidsbeleid kent vijf veiligheidsthema's: 1) veilige woon en leefomgeving; 2) bedrijvigheid en veiligheid; 3) jeugd en veiligheid; 4) fysieke veiligheid 5) integriteit en veiligheid. Niet voor al deze thema's hebben we indicatoren opgenomen. Soms verwijzen we naar andere programma's of andere informatiebronnen. De indeling in subdoelen in deze begroting wijkt overigens af van de indeling in thema's van het integrale veiligheidsbeleid, maar er sprake van een grote overlap.

Zorgdragen voor openbare orde en veiligheid % inwoners dat aangeeft dat

Er plekken zijn in de stad waar zij zich onveilig voelen en daarom vermijden

realisatie 2006 x

2007 24

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 20 20 20

Bron: leefbaarheidmonitor

2011 20

x = gegevens onbekend

Het percentage mensen dat zich wel eens onveilig voelt op bepaalde plekken in de stad en deze om die reden mijdt, is sterk gedaald ten opzichte van 2005 (33%). Zo'n 25% van de mensen die zich wel eens onveilig voelen op bepaalde plekken in de stad en deze daarom mijden, doen dit vaak. Dit percentage ligt hoger dan in 2003 (19%) en 2005 (16%). Aantal meldingen over overlast door jeugdigen bij de politie realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Aantal meldingen 461 500 500 500 500

2011 500

Bron: bps-systeem politie

Er is in 2006 sprake van een sterke daling ten opzichte van 2005 (602). In dat jaar hebben zowel de gemeente als politie de burger gestimuleerd melding te maken (als we het niet weten, kunnen we er ook niets aan doen). In de leefbaarheidmonitor 2007 geeft 15% van de inwoners aan dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt. Dit is iets gestegen ten opzichte van 2003 (11%) en 2005 (13%). We verwachten geen grote stijging of daling van het aantal meldingen. % inwoners dat aangeeft dat het vaak voorkomt dat realisatie 2006 2007 Bekladding van muren en/of x 28 gebouwen Vernieling van telefooncellen x 25 en/of bushokjes Beschadiging auto's en diefstal x 16 vanaf auto's Bron: leefbaarheidmonitor


2011 20

25

20

20

20

15

15

15

15


Het percentage inwoners dat aangeeft dat bekladding van muren en/of gebouwen vaak voorkomt is met 9% toegenomen ten opzichte van 2005. Dit beeld wordt bevestigd door een stijging van het aantal meldingen over graffiti dat in 2006 (429) is binnengekomen. Dit is ten opzichte van 2005 ( 276) sterk gestegen. Het beleid is erop gericht de graffiti zo snel mogelijk te verwijderen. Tevens zijn er graffiti gedoogplaatsen aangewezen. Op basis van een evaluatie zal het graffitibeleid worden herijkt, waarbij onder andere het verbeteren van de betaalbaarheid van het verwijderen van graffiti aan de orde zal komen.


Pagina 21

Andere vormen van overlast Indicatoren voor andere vormen van overlast zoals hondenpoep en rommel op straat vindt u in programma 6. Huiselijk geweld en drugs en alcoholoverlast worden vermeld in programma 8. Geluidsoverlast vindt u onder 'goede vergunningverlening en handhaving' in dit programma.

Diefstal, inbraak, geweld, etc Indicatoren met betrekking tot onder andere inbraak in woningen, diefstal in/van voertuigen, in winkels, horeca, bedrijven, zakkenrollen, jeugdcriminaliteit, burenruzies, drugscriminaliteit en geweld kunt u terug vinden in de Leefbaarheidmonitor gemeente Tiel en de Veiligheidsmonitor Gelderland Zuid 2007.

Goede vergunningverlening en handhaving Het ministerie van VROM inspecteert eens in de vier jaar de kwaliteit van de vergunningverlening en handhaving van gemeenten op het gebied van bouwen en milieu. In 2006 heeft een dergelijke inspectie in Tiel plaatsgevonden. De beoordeling luidde: 'adequaat tot deels adequaat'. Dit betekent dat de gemeente Tiel vrijwel aan alle eisen van het 'vastgestelde adequate niveau' voldoet. Verbeterpunten zijn geconstateerd op onder andere de uitvoering van wet en regelgeving op het gebied van 'slopen', de actualiteit van bestemmingsplannen en de handhaving van overtredingen van bestemmingsplannen. Daarnaast werd aanbevolen het toetsingsprotocol op basis van het bouwbesluit nader uit te werken. Aantal klachten op gebied van bouwen en milieu (afval, bodem, geluid, lucht en water) realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Milieu 65 65 65 65 65 Bouwen 12 15 15 15 15

2011 65 15

Bron: afdeling Bouwen, Milieu en Monumenten

Naast de Bel- en Herstellijn komen er bij de afdeling Bouwen en Milieu rechtstreeks meldingen binnen van klachten over (illegaal) bouwen, afval, bodemvervuiling, geluidsoverlast, luchtvervuiling/stank en verontreinigd water. Het aantal klachten was de afgelopen jaren stabiel. We verwachten geen grote stijgingen of dalingen.

Geluidoverlast Van de 65 klachten over milieu gaan er 43 over geluid, waarvan 31 over muzieklawaai. Uit de veiligheidsmonitor Gelderland Zuid bleek dat er in 2006 bij de politie 132 meldingen zijn binnengekomen die betrekking hadden op geluidhinder door de horeca. Uit de leefbaarheidmonitor 2007 blijkt dat 13% van de inwoners van Tiel vaak last heeft van geluidhinder in de eigen woning. Zo'n 16% van de respondenten gaf aan dat zij last had van verkeerslawaai. Zo'n 8% van de respondenten gaf aan dat geluidsoverlast (exclusief verkeer) vaak voorkomt. Uit de veiligheidsmonitor Gelderland Zuid blijkt dat er in 2006 384 meldingen zijn binnengekomen over incidenten die te maken hadden met geluidhinder in de woonomgeving.

Bevorderen van de kwaliteit van natuur en milieu (veiligheid) CO2 uitstoot In het klimaatbeleid- en uitvoeringsplan 2004 – 2008 zijn maatregelen opgenomen die moeten leiden tot een CO2 reductie van per saldo 6% in 2012 ten opzichte van 1990. Daarnaast moet in 2020 10% van het totale energieverbruik binnen het grondgebied van Tiel duurzaam worden opgewekt. In 2004 is een rapport uitgebracht waarin per klimaatmaatregel is aangegeven hoeveel CO2 reductie er met de uitvoering van die maatregel kan worden bereikt. In 2008 loopt het huidige uitvoeringsprogramma af en zal er nieuw klimaatbeleid worden geformuleerd voor de periode 2009 – 2012. Hiertoe zal worden geëvalueerd wat het klimaatbeleid de afgelopen 4 jaar aan CO2 reductie en duurzame energie heeft opgeleverd en op welke gebieden wellicht bijsturing of intensivering nodig is. Zo wordt iedere 4 jaar geëvalueerd of de uitvoering van het Tielse klimaatbeleid tot de gewenste resultaten leidt.

Pagina 22


Deelname aantal leerlingen dat het Natuur en Milieu Educatie lesaanbod benut en aantal bereikte huishoudens met energiebesparingprojecten realisatie prognose / streefwaarde '05/'06 '06/'07 '07/'08 '08/'09 '09/'10 '10/'11 Aantal leerlingen 4.225 4.225 4.225 4.225 4.225 4.225 Aantal huishoudens x 577 x x x x Bron: afdeling Bouwen, Milieu en Monumenten


Het gaat om het aantal leerlingen dat een leskist, praktijkles of materiaalzending benut dat wordt aangeboden door de Stichting Duurzaam Rivierenland. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren enkele projecten uitgevoerd, zoals energiebesparingpakketten voor huishoudens met lagere inkomens en het opleiden van allochtone vrouwen tot milieucoach. Voor de toekomst staan ook dergelijke projecten op stapel, maar uitvoering is afhankelijk van beschikbare financiële middelen. Aantal blootgestelden aan te veel overschrijdingen van de grenswaarde voor fijnstof realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Aantal blootgestelden aan te hoge 318 x x x x concentraties fijnstof (PM10) - waarvan Binnenhoek 180 x x x x - waarvan Lokstraat 138 x x x x Bron: afdeling Bouwen, Milieu en Monumenten

2011 x x x


Het aantal toegestane overschrijdingen van een te hoge concentratie fijnstof ( =grenswaarde 50 ug/m³) per jaar is 35. Alleen op de Binnenhoek (39x) en de Lokstraat (49x) is deze norm in 2006 overschreden. Het besluit luchtkwaliteit 2005 kent een rapportageplicht voor plaatsen waar naar redelijke verwachting mensen worden blootgesteld aan luchtverontreiniging. Er wordt onderzocht of er sprake is van teveel stikstofoxide, koolmonoxide, fijnstof (roetdeeltjes) en benzeen in de lucht. Een te hoge concentratie van deze stoffen kan schade toebrengen aan de gezondheid van mensen, dieren en planten en schade aan gebouwen. De voornaamste bronnen zijn wegverkeer, industriële bedrijven en de landbouw. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen achtergrondconcentraties en plaatselijke vervuilingsbronnen. De luchtkwaliteitsnormen zijn vastgelegd in de vorm van grenswaarden, plandrempels en alarmdrempels. Bij een overschrijding van plandrempels en geldende grenswaarden moet de gemeente maatregelen treffen. Een prognose is moeilijk te geven. Dit is mede afhankelijk van het nog op te stellen regionaal actieplan fijnstof.

Pagina 23


Wat gaat dat kosten? Ter besluitvorming In onderstaande tabel zijn de lasten en baten opgenomen die aan dit programma verbonden zijn. bedragen x € 1.000

werkelijk 2006

Begroot 2007

6.395 1.432 4.963

6.267 894 5.373

Lasten Baten Totaal Nieuwe uitgaven: lasten baten Resultaat voor bestemming

begroot 2009

begroot 2010

begroot 2011

6.207 880 5.327

6.226 830 5.396

6.171 830 5.341

6.207 830 5.377

43

48

48

48

4.963

5.373

5.370

5.444

5.389

5.425

47 46

5 26

7 3

7 3

7 3

7 3

4.964

5.352

5.374

5.448

5.393

5.429

Mutaties reserves: toevoegingen onttrekkingen Resultaat na bestemming

begroot 2008

Ter informatie Het resultaat na bestemming voor 2008 is opgebouwd uit de volgende producten: Product Naam 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Bedrag

Integrale veiligheid Brandweer Stadswachten Milieu Bouw- en woningtoezicht

681 1.834 890 1.323 646

Totaal programma 1

5.374

Pagina 24


Verschillenverklaring begroting 2007 en begroting 2008 Het nadelig verschil ad € 22 wordt als volgt verklaard

bedrag x € 1.000

Hogere salarissen en overhead brandweer Hogere onderhoudskosten brandweerkazerne Lagere inkomsten leges en horeca brandweer Lagere kosten blusboot Batouwe Minder urentoerekening afdeling Bouwen en Milieu Hogere opbrengst bouwleges Wegvallen uren productgroep belastingen

N N N V V V V

79 29 31 24 36 37 21

Totaal resultaat na bestemming

N

21

Nieuwe uitgaven 2008-2011 In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende nieuwe uitgaven genoemd.

Onderhoud brandweerkazerne Vervangingsinvesteringen brandweer

2008 29.000 14.000

2009 29.000 19.000

2010 29.000 19.000

2011 29.000 19.000

Verrekeningen met reserves In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende reserves genoemd en ook de voorgestelde stortingen en onttrekkingen in 2008. Naam reserve Personeel Melkert-1 regeling Bodemsanering Geluidshinder A15

stand per 1-1-2008 6.597

toevoeging rente 297

160.968 40.000

7.244

overige toevoegingen

onttrekkingen 3.400

stand per 31-12-2008 3.494 168.212 40.000

Integreren van communicatiekanalen (multichannel/KlantContactCentrum) Verbeteren van de fysieke dienstverlening/ persoonlijk ontvangst stadhuis Verbeteren van de online dienstverlening Het transformeren van elektronische bedrijfvoering Verminderen van regels

Programma

Dienstverlening

Pagina 25


Programma 2

Dienstverlening Wat willen we? Tiel moet een gemeente zijn waar de dienstverlening aan burgers, bedrijven en instellingen optimaal functioneert. In de dagelijkse praktijk merken we dat de eisen die burgers stellen aan overheidsdienstverlening zijn veranderd. Burgers willen zelf bepalen hoe (schriftelijk, telefonisch, elektronisch of persoonlijk) en op welk moment (tijdens of na kantoortijden) zij contact hebben met de gemeente. Ook willen burgers dat de dienstverlening correct, snel en prettig verloopt. Daarbij willen burgers tegenwoordig zelf een vinger aan de pols kunnen houden over de afhandeling van de door hen aangevraagde producten of diensten. Als de burger andere eisen stelt rondom gemeentelijke dienstverlening (vraag), dan dient de gemeentelijke organisatie hier adequaat op in te spelen. We zullen onze dienstverlening anders moeten organiseren. Van aanbodgericht naar vraaggericht. Hierbij kunnen we handig gebruikmaken van de mogelijkheden die informatietechnologieën ons bieden. Dat hier bestuurlijke en politieke aandacht voor is blijkt uit de kaders en speerpunten die opgenomen zijn in het Regenboogakkoord 2006-2010 en de raadsagenda 2006 - 2010. De gemeente Tiel wil 'Vraaggerichte, geïntegreerde diensten verlenen'. Vraaggericht wil zeggen dat de vraag van de klant leidend is bij de inrichting van onze dienstverlening. De klant kan daarbij een individuele burger zijn, een bedrijf, een instelling of een collectieve groep van burgers (bijvoorbeeld een bewonersvereniging). De klantvraag kan gaan over een concreet product, zoals een paspoort of een vergunning, maar kan ook worden gesteld als 'belanghebbende' (bijvoorbeeld een verzoek tot het aanleggen van een speelvoorziening of het nemen van maatregelen in het kader van de verkeersveiligheid). Soms stelt een klant meerdere vragen tegelijk. Hij wil zijn schuur slopen, een boom kappen, zijn huis verbouwen en zijn oprit verleggen zodat hij ook nog een uitritvergunning nodig heeft. Deze vragen worden in het vervolg in samenhang in behandeling genomen en hij heeft één vast aanspreekpunt. Daarmee krijgt de klant in één keer een samenhangend antwoord op zijn vragen. Dat verstaan wij onder geïntegreerde dienstverlening. De ontwikkelingen rondom de invoering van de omgevingsvergunning lopen hierop vooruit (zie ook programma 1). De gemeente streeft naar één integrale frontoffice (klantcontactcentrum) waar burgers met al hun vragen terecht kunnen via verschillende communicatiekanalen (multichannel) en waar zij correct en adequaat geholpen worden door medewerkers die hiervoor zijn toegerust. Wij stellen hiervoor kwaliteitscriteria op (servicenormen) waarop de burger ons kan aanspreken. Door middel van een kennisbank zorgen we voor een goede informatievoorziening naar de klant. Tenslotte willen we overbodige regels en onnodige ingewikkelde of tegenstrijdige regels verminderen en/of voorkomen. De regels die overblijven moeten helder en duidelijk worden gecommuniceerd, opdat iedereen weet waar hij/zij aan toe is.


Pagina 26

Hoe willen we dit bereiken? Wat we willen hebben we voor de raadsperiode 2007 – 2010 uitgewerkt in de volgende subdoelstellinge: (de blauw gedrukte aandachtspunten zijn speerpunten uit het coalitie-akkoord) Integreren van communicatiekanalen (multichannel/KlantContactCentrum) • de gemeente is bereikbaar via verschillende kanalen (multichanneling) • open en betrouwbaar communiceren met burgers en belanghebbenden (eenmaal gegevens aanleveren, eenduidig antwoord geven) • optimalisatie van de huidige Bel- en Herstellijn Verbeteren van de fysieke dienstverlening/persoonlijk ontvangst stadhuis • naar de hedendaagse eisen aanpassen en inrichten van de fysieke publieksbalie Verbeteren van de online dienstverlening • optimaliseren toegankelijkheid website • inrichten van een kennisbank • online producten bestellen en betalen Het transformeren van elektronische bedrijfsvoering • digitale vormen van dienstverlening verder uitbouwen en intensiveren • implementeren van de wettelijke basisregistraties en E-bouwstenen • gegevens van de gemeente toegankelijk maken door digitalisering • invullen van de randvoorwaarden zoals toepassen moderne informatiesystemen, toerusting medewerkers, beleid en uitvoering afstemmen Verminderen van regels • afschaffen van 'overbodige' regels of vereenvoudigen ervan • goed met burgers communiceren over hun rechten en plichten

Wat hebben we aan beleid? Verbetering dienstverlening algemeen • Dienstverleningsvisie 'De burger/klant van de gemeente Tiel van vandaag en morgen' • Strategische visie 'Vraaggerichte Dienstverlening' 2006 Verminderen van regels • Projectplan deregulering 2006

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Landelijk Het ministerie van Binnenlandse zaken (BiZa) heeft in 2003 het programma 'Andere overheid' gelanceerd. Het programma is een landelijk beleidskader gericht op verbetering van de dienstverlening door de overheid. Dit programma is inmiddels afgerond, maar vindt zijn opvolging in allerlei andere initiatieven en projecten. De VNG geeft in 2006 met haar visie 'Publieke Dienstverlening, professionele gemeenten 2015/ Commissie Jorritsma' ook een kijk op publieke dienstverlening in 2015 gegeven.


Pagina 27

Belangrijkste door de rijksoverheid geformuleerde speerpunten hierin zijn: 1) gemeenten worden dé poort tot publieke dienstverlening. Dat betekent dat gemeenten ook het eerste aanspreekpunt worden voor taken die bij andere overheden (zoals provincie, waterschap, etc) liggen. 2) alle gemeenten hebben één centraal (multichannel) KlantContactCentrum en werken zoveel mogelijk samen 3) alle gemeenten werken met kwaliteitshandvesten. E-gem ('elektronische gemeenten') -een projectorganisatie opgericht op initiatief van BiZa- heeft de landelijke regie over de invoering van E-bouwstenen. Dit zijn databases (onder andere de basisregistratie topografie, de bevolkingsadministratie, het kadaster) of daaraan gerelateerde zaken zoals het Burgerservicenummer, DigiD en het publiceren van decentrale regelgeving op het Internet. Het is een samenhangend en complex geheel waarin iedere gemeente haar aandeel en verplichtingen heeft. Ook de VDP (Vereniging directeuren publieksdiensten) heeft een visie geformuleerd over de ontwikkelingen op het gebied van publieksdienstverlening, waaronder ook het KCC (KlantContactCentrum) valt. Ook zij streven naar 'een landelijk georganiseerd en gecoördineerd integraal ontwikkelingsproces'. Het is een eerste stap om een heldere gemeenschappelijke koers te kunnen varen ten aanzien van de ontwikkelingen van het KCC. Het concept 'Antwoord© ' geeft gemeenten ook kaders ten aanzien van de invoering van een KCC. Regionaal Met de regio gemeenten en Regio Rivierenland is een gezamenlijke visie opgesteld in het kader van Vraaggerichte Dienstverlening. Deze visie luidt als volgt: 'Dienstverlening waarbij de klant en zijn of haar verwachtingen centraal staan. Dit in tegenstelling tot een aanbodgerichte aanpak waarbij organisatiestructuur en werkwijze leidend zijn.' Gezamenlijk hebben we daarmee als hoofddoel om 'hoogwaardige dienstverlening te verlenen aan burgers, tegen zo laag mogelijke kosten'. De eerste samenwerkingsinitiatieven liggen op het gebied van het opzetten van een regionale kennisbank, het invoeren van de Basisadministraties Adressen en Gebouwen (BAG) en ICT (shared service). De gemeente Tiel hanteert het principe dat daar waar regionale samenwerking plaats kan vinden, dat ook gedaan wordt. In programma 9 zijn meerdere beleidsontwikkelingen opgenomen rondom regionale samenwerking. Gemeentelijk Het organisatiebrede programma Vraaggerichte Dienstverlening geeft fasegewijs uitvoering op lokaal niveau aan de landelijke en regionale initiatieven op het gebied van dienstverlening. Tiel heeft in 2003 met het Informatie Beleidsplan (IBP) al gehoor gegeven aan digitale dienstverlening. Er is een tweetal succesvolle pilots geweest, namelijk de WOZ en lichte bouwvergunningen. In 2004 is er een organisatievisie ontwikkeld waarin vraaggericht werken centraal staat. Anno 2006 wordt (als opvolger van het IBP) met het programma Vraaggerichte Dienstverlening een doorontwikkeling gemaakt op technisch, maar vooral ook organisatorisch vlak. Dit houdt concreet in dat in de eerste fase een organisatorisch team is samengesteld, een dienstverleningsvisie is ontwikkeld en technische maatregelen zijn genomen. Tiel staat momenteel aan de vooravond van fase 2. Daarin staan onder andere centraal de oprichting van een KlantContactCentrum, de doorontwikkeling van de website, verdere ontwikkeling van technische maatregelen en digitale informatie ontsluiting. Burgerzaken Ter verbetering van de dienstverlening en ter voorkoming van fraude zal in 2008 onze gemeentelijke basisadministratie worden gemoderniseerd door middel van een grootschalige update van de software. Dit is een landelijk verplichte ontwikkeling. De kosten worden geschat op € 3,- per inwoner.


Pagina 28

Hierdoor kunnen digitale koppelingen worden gelegd waardoor het op termijn mogelijk wordt dat je bijvoorbeeld een uitrekstel van je geboorteregister niet langer hoeft op te vragen in de gemeente waarin je geboren bent. In 2007 is er bij Burgerzaken een GBA-audit gedaan. Gekeken wordt dan of de administratie voldoet aan de normen die gesteld zijn door het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Burgerzaken heeft de audit met goed gevolg doorstaan. Volgend jaar vindt er opnieuw een audit plaats waarbij de eis wordt gesteld dat er een fysiek uitwijkplan is uitgewerkt. Dit betekent onder andere dat alle informatie fysiek ook op een andere locatie aanwezig moet zijn opdat deze bij brand in het gemeentehuis niet verloren kan gaan. Naar verwachting zullen per 1 juni 2009 de biometrische kenmerken op het paspoort worden ingevoerd. Het gaat om de vingerafdruk en de driedimensionale gelaatsscan. Het is nog onduidelijk wat dit precies voor de baliewerkzaamheden gaat betekenen. Deregulering De regeldruk in Nederland is (te) hoog. De administratieve lastendruk moet omlaag. Om deregulering (stroomlijnen, eenvoudiger, logischer maken of afschaffen van regels) in Tiel inhoud te geven is in het plan van aanpak deregulering voorgesteld een meldpunt deregulering in te stellen, een medewerker deregulering aan te trekken en een taskforce in te stellen om alle bestaande en nieuwe (gemeentelijke) regelgeving onder de loep te nemen. Er wordt aansluiting gezocht bij een pilot administratieve lastenverlichting van de kamer van Koophandel.

Wat gaan we doen in 2008? Integreren van communicatiekanalen (multichannel/KlantContactCentrum) • integreren van de Bel- en Herstellijn en telefooncentrale in de groei naar een KlantContactCentrum • uitvoeren onderzoek naar verbeteringen in het proces van e-mailbeantwoording via [email protected] Verbeteren van de fysieke dienstverlening/persoonlijk ontvangst stadhuis • uitvoeren onderzoek naar landelijke trends en ontwikkelingen over de inrichting van een publieksbalie en maken voorstel voor Tiel Verbeteren van de online dienstverlening • doorontwikkelen van de website richting het aanbieden van meer online formulieren op transactieniveau • verbeteren van de doorzoekbaarheid van de digitale informatie Het transformeren van elektronische bedrijfsvoering • modernisering van de gemeentelijke basisadministratie door middel van een grootschalige update van de software/uitvoeren GBA-audit • onderzoek en invoering van een PIP (Persoonlijke Internet Pagina's) voor inwoners van de gemeente Tiel • digitalisering van de bedrijfsvoering Verminderen van regels • opstellen en implementeren van een plan van aanpak deregulering

Pagina 29


Hoe gaan we monitoren en evalueren? In de transformatie naar een vraaggerichte dienstverlening van de gemeente Tiel zullen er kwaliteitshandvesten ontwikkeld worden. Hiermee worden er servicenormen opgesteld die als meetbare kwaliteitscriteria gebruikt worden om de dienstverlening expliciet te monitoren en te evalueren. Deze zullen we opnemen in de begroting 2009. Hieronder vind u een actualisatie van de indicatoren zoals deze in de begroting 2007 ware opgenomen.

Het verbeteren van de dienstverlening algemeen % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over de dienstverlening op het stadhuis realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Zeer tevreden / tevreden x 88 90 90 90 Bron: leefbaarheidmonitor

2011 90


De tevredenheidcijfers schommelen rond de 90% (2003: 89% en 2005: 91%). We verwachten een lichte stijging vanwege de plannen in het kader van het programma dienstverlening (het cijfer is al heel hoog). Aantal klachten dat jaarlijks binnenkomt bij de klachtencoördinator realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Aantal klachten 18 20 20 20 20

2011 20

Bron: klachtencoördinator

Het gaat hier om klachten over bejegening door ambtenaren, het niet tijdig afhandelen van brieven, etc. Het aantal klachten dat binnenkomt bij de klachtencoördinator is in 2006 vrijwel gehalveerd ten opzichte van 2005 (35). Wij streven naar een verdere afname. Slechts enkele van deze klachten (1 à 2 per jaar) worden behandeld in de externe klachtencommissie. % meldingen bij de Bel- en Herstellijn dat binnen 1 maand is afgehandeld (mogelijk is aan de vraag voldaan)* realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 2011 % binnen 1 maand afgehandelde 90 95 95 95 95 95 meldingen Bron: Dienstencentrum

* Spoedmeldingen worden binnen 24 afgehandeld % inwoners dat aangeeft (zeer) ontevreden te zijn over de manier waarop een klacht is afgehandeld realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Zeer ontevreden / ontevreden x 50 x x x Bron: leefbaarheidmonitor

2011 x


Zo'n 18% van de inwoners van Tiel heeft wel eens "een klacht" ingediend bij de gemeente. Het kan hier om allerlei soorten klachten gaan: meldingen bij de Bel- en Herstellijn (openbare ruimte), klachten bij de klachtencoördinator, klachten die binnenkomen bij de afdeling Bouwen en Milieu, klachten die men op een wijkavond heeft gemeld, etc. Van de mensen die een klacht hebben ingediend, is 50% (zeer) ontevreden over de manier waarop de klacht is afgehandeld. Het is niet bekend waarom zij niet tevreden zijn en waarover precies.

Pagina 30


Het verbeteren van de online dienstverlening Aantal producten/diensten dat via 'mijn loket' op de website www.tiel.nl door burgers is aan te vragen realisatie prognose / streefwaarde 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Aantal producten en diensten 0 2 15 35 x x Bron: DOeN!


Het aantal/percentage producten/diensten dat actueel is beschreven in de gemeentelijke catalogus op de website www.tiel.nl realisatie prognose / streefwaarde 2005 2006 2007 2008 2009 Aantal producten en diensten 285 300 315 350 x Bron: DOeN!

2010 x

x= gegevens onbekend

Pagina 31



werkelijk 2006

Lasten Baten Totaal

1.518 614 904

begroot 2007 2.382 835 1.547

Nieuwe uitgaven: lasten baten

begroot 2008

begroot 2009

begroot 2010

begroot 2011

2.438 534 1.904

2.415 534 1.881

2.388 534 1.854

2.313 534 1.779

25

50

50

50

Resultaat voor bestemming

904

1.547

1.929

1.931

1.904

1.829

Mutaties reserves: toevoegingen onttrekkingen

440

5 49

6 46

6 46

6 46

6 46

1.344

1.503

1.889

1.891

1.864

1.789

Resultaat na bestemming


Burgerzaken Publieksvoorlichting Webzaken Dienstverleningsconcept Kadaster en kaarten Totaal programma 2

Bedrag 518 509 341 435 86 1.889

Pagina 32



bedrag x € 1.000

Begrafenisrechten naar programma 6 Hogere salarissen en overhead Dienstencentrum Hogere salarissen en overhead Stadsbeheer Hogere kosten dienstverleningsconcept 2e fase Wegvallen uren productgroep belastingen

N N N N V

325 96 22 25 86


N

382

Nieuwe uitgaven 2008-2011 In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende nieuwe uitgaven genoemd. 2008 25.000

Dienstverleningsconcept

2009 50.000

2010 50.000

2011 50.000

Verrekeningen met reserves In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende reserves genoemd en ook de voorgestelde stortingen en onttrekkingen in 2008. Naam reserve Kapitaallasten Dienstverlening

stand per 1-1-2008 98.762

toevoeging rente 6.371


onttrekkingen 46.535

stand per 31-12-2008 58.598

Het economische klimaat in Tiel aantrekkelijk maken en houden De vraag (werkzoekenden) en het aanbod (vacatures) bij elkaar brengen Ondersteuning bieden aan mensen die financieel kwetsbaar zijn

Programma

Economische ontwikkeling


Pagina 33

Programma 3

Economische ontwikkeling Wat willen we? De gemeente stimuleert het economische klimaat in Tiel op een actieve wijze, zodat bedrijven bereid zijn te investeren in de gemeente en er meer arbeidsplaatsen ontstaan. Vanuit meerdere invalshoeken vinden we het van belang de economische ontwikkeling van Tiel te versterken. Het uitbreiden of aanleggen van bedrijventerreinen is een middel om de werkgelegenheid te vergroten, evenals het versterken van de detailhandel met daarbij speciale aandacht voor de binnenstad en de wijkwinkelcentra. Dit heeft bovendien een positief effect op de vestigingskwaliteiten voor het bedrijfsleven en op het keuzeaanbod van de consument in Tiel. We streven daarbij naar een goede samenwerking met het regionale en lokale bedrijfsleven. Ook recreatie en toerisme kan een impuls geven aan de Tielse economie. Daarom willen we Tiel aantrekkelijk maken voor recreanten en toeristen (cultuuraanbod, evenementen, winkelen, overnachtingsmogelijkheden, fiets- en wandelroutes, etc). In Tiel staan te veel mensen door werkloosheid ongewild aan de kant. Terwijl betaalde arbeid de kans biedt om in eigen levensonderhoud te voorzien en een zinvolle manier is om volwaardig aan de samenleving deel te nemen. Leeftijd, het hebben van een handicap of het afkomstig zijn uit een minderheidsgroep mogen geen reden zijn voor uitsluiting op de arbeidsmarkt. Er moeten voldoende arbeidsplaatsen zijn, die aansluiten bij de samenstelling van de beroepsbevolking. Het begeleiden van mensen naar de arbeidsmarkt vraagt om maatwerk. Iedere werkzoekende wordt een voor hem/haar passend aanbod van scholing en/of werkervaring aangeboden. Wij doen dit vanuit een regionaal perspectief in samenwerking met diverse partners (Beursplein Rivierenland, Centrum Werk en Inkomen (CWI), ondernemers, opleidingsinstituten, sociale werkvoorziening, etc) op basis van de ketenbenadering. Mensen, die (nog) niet aan de slag kunnen, mogen niet worden uitgesloten of uitgestoten. Wanneer zij buiten hun schuld in de problemen komen, moeten zij kunnen rekenen op een rechtvaardig minimabeleid. Daarbij wordt rekening gehouden met de zorgverzekering. Voorop staat arbeidsinschakeling als oplossing voor (financiële) participatie. Aanvullend dient het gemeentelijke minimabeleid hierin te voorzien, zodanig dat de voedselbank niet langer nodig zal zijn.

Hoe willen we dit bereiken? Wat we willen hebben we voor de raadsperiode 2007 – 2010 uitgewerkt in de volgende subdoelstellingen: (de blauw gedrukte aandachtspunten zijn speerpunten uit het coalitieakkoord) Het economisch klimaat in Tiel aantrekkelijk maken en houden • investeren in bedrijventerreinen (revitalisering Latenstein, ontwikkeling van bedrijvenpark Medel I, Medel IA en Medel II)


• • •

Pagina 34

samenwerking in de vorm van parkmanagement met de Ondernemers Corporatie Tiel (OCT) en de Ondernemerscorporatie Medel (OCM) voor de bedrijventerreinen samenwerking in de vorm van centrummanagement met het Hart van Tiel voor de Binnenstad versterken van de mogelijkheden voor en promotie van recreatie en (cultuur)toerisme in Tiel

De vraag (werkzoekenden) en het aanbod (vacatures) bij elkaar brengen • maatwerk bij om-, her- en bijscholing; de begeleiding van mensen naar de arbeidsmarkt (work-first) • samenwerking tussen de gemeenten, het Beursplein Rivierenland, CWI, ondernemers, opleidingsinstituten, sociale werkvoorziening, etc op basis van de ketenbenadering • werk en opleiding beter op elkaar afstemmen/creëren van stageplaatsen • het aantrekken van bedrijven die werkgelegenheid bieden voor de huidige Tielse werklozen Ondersteuning bieden aan mensen die financieel kwetsbaar zijn • een rechtvaardig minimabeleid, waarbij rekening wordt gehouden met de invoering van het nieuwe ziektenkostenstelsel • de dienstverlening en de informatievoorziening verbeteren

Wat hebben we aan beleid? Het economisch klimaat in Tiel aantrekkelijk maken en houden • Verkenningnota Economische ontwikkeling 2004 • Detailhandelsnota 2005 • Plan van aanpak Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT) 2004 • Nota Recreatie en Toerisme 2006 • Herzien projectplan Integrale Kwaliteitsverbetering centrum Tiel 2007 • Beleidsregel voor detailhandel op de bedrijventerreinen in de gemeente Tiel 2005 • Visie Wonen en Werken 2004 • Distributie Planologisch Onderzoek Latenstein 2007 • Ontwikkelingsvisie Winkelcentra 2007 De vraag (werkzoekenden) en het aanbod (vacatures) bij elkaar brengen • Visie en beleid Beursplein Rivierenland en Werkgevers Adviespunt Rivierenland 2005 • Projectplan Leren en Werken (leerwerkloket) 2006 • Collegebesluit inzake het werkgeveradviespunt (onderdeel afdeling Werk en Inkomen) 2007 Ondersteuning bieden aan mensen die financieel kwetsbaar zijn • Heroverweging gemeentelijk minimabeleid 2004 • Nota 'Schuldhulpverlening' 2002 • Beleidsplan 'Hoogwaardig handhaven' 2004 • Nota Gedifferentieerd Controleren 2006 • Notitie Bijstandbesluit Zelfstandigen 2003 • Nota reïntegratiebeleid 2004 en heroverwegingsnota 2006 • Conceptnota heroverweging beleid bijzondere bijstand 2007 • Concept communicatieplan minimabeleid 2007


Pagina 35

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Detailhandel De consument is steeds meer gericht op het doen van aankopen op locaties met een breed assortiment. Dit noodzaakt tot clustering en segmentering van detailhandelsactiviteiten. Voor volumineuze detailhandel zal de komende jaren worden ingezet op de clustering van bedrijven binnen het thema 'mobiliteit' op het bedrijventerrein Kellen en binnen het thema 'In en om het huis' op het bedrijventerrein Latenstein. Wat betreft de dagelijkse boodschappen ligt de nadruk op versterking van de wijken buurtcentra. Het streven is gericht op schaalvergroting bij de supermarkten. De ambitie voor het centrum is behoud en versterking van de regiofunctie. Speerpunten zijn circuitvorming en verbetering van de sfeer en gezelligheid. Ontwikkeling bedrijventerreinen Bedrijventerreinen zijn onderhevig aan veroudering. Het bedrijventerrein Latenstein vertoont in Tiel de meeste verouderingsverschijnselen. Om de kwaliteit te verbeteren is een revitaliseringsplan opgesteld waarvan de fysieke maatregelen de komende jaren uitgevoerd worden. Het bedrijventerrein Medel I beschikt volgens prognose tot 2011 over uitgeefbare kavels. Om na deze periode te zorgen voor nieuwe werkgelegenheid zijn ook na deze periode nieuwe bedrijfskavels noodzakelijk. De ontwikkeling van Medel IA en Medel II zal in deze behoefte kunnen voorzien. Bestuursakkoord Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG) Medio 2007 heeft de VNG een bestuursakkoord gesloten met de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Afgesproken is om landelijk de komende 4 jaar (tot en met 2011) zo'n 200.000 mensen extra aan het werk te helpen. Het gaat om 75.000 mensen die nu een bijstandsuitkering ontvangen, 100.000 mensen die nu een uitkering ontvangen van het Uitkeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) (WW, WIA, etc) en 25.000 mensen die nu geen baan hebben en geen uitkering ontvangen (Niet Uitkeringsgerechtigden - NUG-ers). Concreet betekent dit voor Tiel een taakstelling van een vermindering van 25% van het aantal mensen dat nu in Tiel een bijstandsuitkering ontvangt. Daarnaast moeten we meer aandacht dan voorheen gaan besteden aan het stimuleren van arbeidsparticipatie van NUG-ers. Het budget van het inkomensdeel van het Fonds Werk en Bijstand zal dalen, maar niet evenredig met de taakstelling. Indien de gemeente Tiel de taakstelling haalt, zal dit financieel gezien positief voor haar uitpakken. Het niet besteedde deel van het inkomensdeel is vrij beschikbaar en hoeft niet te worden teruggestort. Instelling participatiefonds Naar verwachting zullen in 2008 de geldstromen die nu beschikbaar zijn voor Inburgering, het werkdeel van het Fonds Werk en Bijstand en de middelen voor volwassenen-educatie (Regionaal Opleidingscentrum - ROC) worden samengevoegd. Wellicht gaat dit gepaard met een daling van het totale beschikbare budget. Digitaal aanbieden van diensten en digitaal klantdossier We willen de dienstverlening verbeteren door producten digitaal aan te bieden aan de burger (onder andere bijzondere bijstand) en het invoeren van het digitaal klantdossier. Hierdoor is automatische koppeling van bestanden mogelijk waardoor er aan de klant slechts éénmaal zijn gegevens hoeft te worden gevraagd. Per 1 januari 2008 is dit zelfs wettelijk verplicht door de invoering van de Wet éénmalige verstrekking persoonsgegevens (zie ook de invoering van het Burgerservicenummer op programma 2).


Pagina 36

Stel iemand met een bijstandsuitkering komt te overlijden. Bij de melding van dit overlijden bij de afdeling Burgerzaken vindt er een automatische koppeling plaats met de bestanden van de afdeling Werk en Inkomen. De uitkering wordt automatisch stopgezet. Herinrichting afdeling Werk en Inkomen/gezamenlijke frontoffice met het Centrum Werk en Inkomen (CWI) en het Uitkeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) Naar aanleiding van het onderzoek van BMC naar de meest optimale organisatiestructuur van de afdeling Werk en Inkomen is besloten om te komen tot een unit Werk en een unit Zorg. De inrichting van deze twee units moet nog worden uitgewerkt. Naar verwachting zal de gemeente Tiel de status krijgen van 'voortrekkersrolgemeente' in het kader van de SUWI (Structuur Uitvoering Werk en Inkomen) ketensamenwerking. Daarbij worden het CWI en het UWV ontheven van de verplichting zich te houden aan landelijk ingerichte werkprocessen. Dit biedt de mogelijkheid om op lokaal niveau de werkprocessen van de afdeling Werk en Inkomen, het CWI en het UWV zo op elkaar af te stemmen dat zij een gezamenlijke frontoffice kunnen gaan vormen in de unit 'Werk'. De unit 'Zorg' heeft onder andere betrekking op sociale activering, intensieve individuele begeleiding, diverse projecten bijvoorbeeld op het gebied van verslaving, etc. Samenwerking met de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) ligt voor de hand. Regionale samenwerking op het gebied van Werk en Inkomen De gemeenten Tiel, West Maas en Waal, Neder-Betuwe en Neerijnen werken al enige tijd met elkaar samen op basis van een 'centrumgemeente constructie'. De gemeente Tiel voert het beleid op gebied van Werk en Inkomen voor deze andere gemeenten uit. Na een herinrichting van de organisatiestructuur van de afdeling Werk en Inkomen zal worden gekeken of de samenwerking met andere regiogemeenten kan worden uitgebreid. Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) In 2008 komt er nieuwe wetgeving met als doel mensen die nu in WSW-verband werken bij een reguliere werkgever te plaatsen. Dit betekent dat Lander zich moet ontwikkelen van een sociale werkplaats naar een plaatsingsbedrijf. Rijkssubsidies zullen in de toekomst rechtstreeks aan gemeenten worden toegekend. Beleid, regie en budgetverantwoordelijkheid moeten nadrukkelijker door de gemeente worden ingevuld. Er komt meer een opdrachtgever respectievelijk opdrachtnemer relatie met het WSW-bedrijf i.c. Lander. Dit vraagt om een herijking van de rolverdeling tussen gemeenten en Lander. Arbeidsmarktbeleid Beursplein Rivierenland, het Werkgevers Adviespunt Rivierenland inclusief het loket Leren en Werken zijn nog sterk in ontwikkeling. Daarbij is er aandacht voor het versterken van de ketensamenwerking op het gebied van onderwijs, arbeid, jeugdbeleid. Inmiddels zijn er 10 (eerst 4) gemeenten betrokken bij het Werkgevers Adviespunt. De huidige arbeidsmarktnota uit 2002 wordt heroverwogen en in 2008 wordt een nieuw arbeidsmarktbeleid voorgelegd. Herijking minimabeleid Het nieuwe kabinet heeft uitgesproken meer te willen investeren in het minimabeleid. Er wordt dan vooral gedacht aan bijstand in natura (onder andere computer, lidmaatschap sportclub, cultuur, etc) en het verminderen van het 'niet gebruik'. Dit laatste leidt tot oplopende uitgaven. We zullen het nieuwe minimabeleid hierop afstemmen. De afstemming bijzondere bijstand en de collectieve zorgverzekering is nog niet uitontwikkeld. Deze ontwikkeling zet zich nog voort. Een andere actuele ontwikkeling die aandacht vraagt is de beleidsaanpak van de schuldhulpverlening.


Pagina 37

Wat gaan we doen in 2008? Het economische klimaat in Tiel aantrekkelijk maken en houden • uitvoeren herijkte projectplan integrale kwaliteitsverbetering centrum Tiel: • gerichte acquisitie op aantrekkelijke winkelformules • versterking detailhandel in de aanloopstraten • herijken van de verkenningsnota integraal economisch beleid en vertalen in een beleidsdocument met een actieprogramma • uitwerken detailhandelsnota (onder andere zoeken naar oplossingen voor knelpunten inzake winkelcentra Passewaaij, Kwadrant, het versterken van de economische functies in de binnenstad, winkelcircuitvorming) • uitvoeren fysieke maatregelen revitaliseringplan bedrijventerrein Latenstein (zie ook TSOb II paragraaf H) • ontwikkeling en uitgifte bedrijfskavels Medel I en ontwikkeling Medel IA en Medel II • een andere opstelling van de warenmarkt in de binnenstad • uitvoeren uitvoeringsprogramma Recreatie en Toerisme • het (toeristisch – recreatief) productaanbod verbreden/verbinden (beeldentuin, dagarrangementen, etc) De vraag (werkzoekenden) en het aanbod (vacatures) bij elkaar brengen • consolidering en doorgroeien van het Beursplein Rivierenlandconcept onder andere: • het uitwerken van een gezamenlijke frontoffice met het CWI en het UWV in de nieuwe unit 'Werk' van de afdeling Werk en Inkomen • het doorontwikkelen van het Werkgevers Adviespunt Rivierenland • het doorontwikkelen van het loket Leren en Werken • het actualiseren van het arbeidsmarktbeleid • opbouwen en onderhouden van relaties en netwerken met bedrijven/sectoren voor een betere afstemming van vraag en aanbod van werk • bij aanbesteding en gunning van gemeentelijke werken arbeidsmarktcriteria meewegen • arbeidsinschakeling bevorderen voor mensen met een uitkering door work-first trajecten en gerichte projectmatige plaatsingen met ondersteuning Ondersteuning bieden aan mensen die financieel kwetsbaar zijn • het actualiseren van het minimabeleid afgestemd op landelijke ontwikkelingen • het uitwerken van de nieuwe unit 'Zorg' binnen de afdeling Werk en Inkomen met afstemming op de ontwikkelingen vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning • bevorderen zelfstandige bestaansvoorziening door arbeidsinschakeling • zoveel mogelijk preventieve handhaving en aanvullend repressieve handhaving van de rechtmatige verstrekking van sociale voorzieningen • uitvoeren van het communicatieplan Minimabeleid • preventie en versterken effectiviteit en samenwerking in de schuldhulpverlening

Pagina 38


Hoe gaan we monitoren en evalueren? Het economische klimaat aantrekkelijk maken en houden

a. Totale oppervlakte bedrijventerrein in ha. b. Aantal vestigingen van bedrijven c. Winkelaanbod in geheel Tiel - aantal winkelpanden - aantal m2 winkelvloeroppervlak d. Winkelaanbod in het centrum van Tiel - aantal winkelpanden - aantal m2 winkelvloeroppervlak e. Bezoekersaantal aan het centrum van Tiel per week f. Koopkrachtbinding centrum Tiel (nonfood) - lokaal - regionaal g. Aantal m² terrassen op 'het Plein'

realisatie 2006 303

2007 317


2.420

2.470

2.520

2.570

2.580

2.630

300 80.000

300 80.000

300 80.000

300 80.000

315 95.000

315 95.000

190 34.000 82.000

190 34.000 82.000

190 34.000 82.000

190 34.000 82.000

195 35.500 85.000

195 35.500 85.000

56% 14% 706 (911)

56% 14% 806

56% 14% 806

56% 14% 806

58% 15% 806

58% 15% 806

2011 381

a. Bron: IBIS-enquête/Industrieschap Medel b. Bron: Provinciale Werkgelegenheids Enquête (PWE 2006) c. Bron: Locatus (2x per jaar update – het betreft momentopnames, de cijfers zijn hierop aangepast) d. Bron: Locatus (2x per jaar update – het betreft momentopnames, de cijfers zijn hierop aangepast) e. Bron: Consumenten- en bezoekersonderzoek 2005 gemeente Tiel. Er zijn geen actuele cijfers voor 2006 beschikbaar f. Bron: Consumenten- en bezoekersonderzoek 2005 gemeente Tiel. Er zijn geen actuele cijfers voor 2006 beschikbaar g. Registratie horecavergunningen. Tussen de haakjes wordt het aantal m² terras tijdens weekendafsluiting. Na de herinrichting van 't Plein in 2008 zal het aantal m² terras wijzigen. Het aantal m² winkelvloeroppervlak in de Binnenstad zal naar verwachting vanaf 2010 met 1.000 m² stijgen in verband met uitbreidingsplannen van winkeliers. Voor heel Tiel stijgt het zelfs met 15.000 m² vanwege ontwikkelingen op industrieterrein Latenstein. Uitbreidingen met betrekking tot de Santwijcksepoort worden pas verwacht vanaf 2012.

De vraag (werkzoekenden) en het aanbod (vacatures) bij elkaar brengen

Aantal banen in Tiel (inclusief parttimers en uitzendkrachten)* Aantal openstaande vacatures in Tiel Werkloosheid percentage in Tiel (niet werkende werkzoekenden: potentiële beroepsbevolking)

realisatie 2006 20.900

2007 21.300

308 6.1%

320 6.0%

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 21.800 22.200 22.600 300 5.9%

280 5.7%

260 5.6%

2011 23.000 240 5.5%

Bron: afdeling Werk en Inkomen

* Provinciale werkgelegenheid enquête De prognoses van de aantallen banen, vacatures en dalende werkloosheidspercentages zijn gebaseerd op de voortgaande positieve verwachtingen van de economische ontwikkelingen.

Pagina 39


Ondersteuning bieden aan mensen die financieel kwetsbaar zijn

Instroom aantal WWB Tiel Uitstroom aantal WWB Tiel Bestand WWB uitkeringen Tiel Aantal WW Tiel Aantal WAO-WAZ-Wajong Tiel

realisatie 2006 330 390 828 820 1900

2007 330 340 910 930 1985

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 279 265 245 329 315 290 725 675 630 740 700 660 1850 1800 1750

2011 225 265 590 620 1700

Bron: afdeling Werk en Inkomen

De prognoses voor de WWB (Wet Werk en Bijstand) zijn gebaseerd op het huidige economische klimaat, de Tielse taakstellingen in relatie tot het beschikbare budget FWI (Fonds Werk en Inkomen) en de taakstelling welke is overeengekomen in het bestuursakkoord tussen het ministerie van SZW en de VNG. De prognoses WW en WAO houden ook verband met dat laatste akkoord (Participatietop juni 2007).

Pagina 40



werkelijk 2006

Lasten Baten Totaal

19.717 17.670 2.047

begroot 2007 19.982 15.869 4.113

begroot 2008 20.601 15.778 4.823

Nieuwe uitgaven: lasten baten Resultaat voor bestemming


begroot 2009

begroot 2010

begroot 2011

20.489 15.688 4.801

20.467 15.688 4.779

20.457 15.688 4.769

11

21

20

2.047

4.113

4.823

4.812

4.800

4.789

300 184

98

9

18

27

36

2.163

4.211

4.832

4.830

4.827

4.825

Ter informatie Het resultaat na bestemming voor 2008 is opgebouwd uit de volgende producten: Product Naam 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8

Bedrag

Economische ontwikkeling Recreatie en toerisme Markten Havens Werkgelegenheid Bijstandsverlening Minimazorg Beursplein Rivierenland

196 162 31 3 336 2.275 1.829 0

Totaal programma 3

4.832

Pagina 41



bedrag x € 1.000

Hogere salarissen en overhead afdeling Bestuur en Communicatie Hogere salarissen en overhead Werk en Inkomen Geen dekking meer uit TSOb arbeidsmarktbeleid Vaker langdurigheidtoeslag verstrekt Vaker bijstand zelfstandigen verstrekt Hogere bijzondere bijstand Hogere bijstand chronisch zieken Minder opbrengst markt Passewaaij

N N N N N N N N

33 152 167 24 81 100 50 16


N

623

Nieuwe uitgaven 2008-2011 In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende nieuwe uitgaven genoemd. 2008 Blik op Waal en kanaal

2009 11.000

2010 21.000

2011 20.000

Verrekeningen met reserves In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende reserves genoemd en ook de voorgestelde stortingen en onttrekkingen in 2008. Naam reserve Personeelslasten Neerijnen (WMO) Personeelslasten regiogemeenten W&I Arbeidsmarktbeleid Beursplein Rivierenland

stand per 1-1-2008 80.107

toevoeging rente 1.602


300.000 435.254 16.922

onttrekkingen

stand per 31-12-2008 81.709 300.000

7.433

435.254 24.355


Pagina 42

Zorgen voor een goede verkeersinfrastructuur Reguleren van parkeren (in de binnenstad) Bevorderen van de verkeersveiligheid Het goed regelen van het openbaar vervoer in, van en naar Tiel

Programma

Mobiliteit

Pagina 43


Programma 4

Mobiliteit Wat willen we? In Tiel bestaat evenwicht tussen de behoefte aan mobiliteit enerzijds en de beschikbaarheid van voldoende en verkeersveilige infrastructuur anderzijds. In een dynamische stad is mobiliteit van essentieel belang. Om deel te kunnen nemen aan het sociale en/of economische leven verplaatsen mensen zich op allerlei manieren. Door ruimtelijke en economische ontwikkelingen neemt de mobiliteit toe. Maar de openbare ruimte is beperkt en de snelheid waarmee een ieder zich in de stad of van stad naar dorp en omgekeerd beweegt, is verschillend. Toch moet iedereen op een veilige, comfortabele en efficiënte wijze op zijn/haar bestemming komen. Het faciliteren van mobiliteit blijft een zaak van een balans zoeken. De ruimte moet rechtvaardig verdeeld worden over iedereen om te wonen, winkelen of werken en het verkeer dient veilig, efficiënt en comfortabel te kunnen plaatsvinden. In het Tiels Verkeer en Vervoer Plan (TVVP) dat naar verwachting eind 2007 wordt vastgesteld wordt specifiek aandacht besteedt aan de volgende onderwerpen: • de bereikbaarheid en ontsluiting van de stad als geheel en de binnenstad in het bijzonder vanuit en naar de regio (en verder) per auto en openbaar vervoer • de versterking van de rol van de fiets in de verplaatsingsbehoefte binnen Tiel • versterking van de rol van het openbaar vervoer bij het ontsluiten van Tiel van en naar de regio, alsmede het verbinden van de belangrijke bestemmingen binnen Tiel en in het bijzonder voor de verplaatsingsbehoefte van ouderen en gehandicapten • de verbetering van de verkeersveiligheid. Door de beperkte beschikbaarheid aan ruimte willen we het parkeren in de binnenstad gaan reguleren door middel van ontheffingen. Om de kosten voor aanleg en onderhoud van parkeervoorzieningen te dekken willen we binnen de grachten het betaald parkeren uitbreiden. Ook willen we het voornemen om Plein autoluw te maken verder uitwerken en realiseren. Wij willen minimaal het huidige niveau van het openbaar vervoer handhaven. De beide NS stations hebben daarbij een belangrijke functie, niet alleen als begin en eindpunt, maar ook als overstapplaats van bus, fiets en auto naar de trein (en vice versa).

Hoe willen we dit bereiken? Wat we willen hebben we voor de raadsperiode 2007 – 2010 uitgewerkt in de volgende subdoelstellingen: (de blauw gedrukte aandachtspunten zijn speerpunten uit het coalitieakkoord) Zorgen voor een goede verkeersinfrastructuur • opstellen en uitvoeren van een TVVP in samenhang met de structuurvisie • zorgdragen voor een goede ontsluiting van Tiel (woonwijken, binnenstad en bedrijventerreinen) via wegen, spoor en het water


Pagina 44

Reguleren van parkeren (in de binnenstad) • invoeren betaald parkeren binnen de grachten • invoeren ontheffingen in plaats van vergunningensysteem voor bewoners/bedrijven • autoluw maken van het Plein Bevorderen van de verkeersveiligheid • specifieke aandacht schenken aan de veiligheid van kwetsbare verkeersdeelnemers zoals voetgangers en fietsers • inzetten op informatie en educatie ter vermindering van het aantal verkeersslachtoffers in regionaal verband • opnemen van een verkeersveiligheidparagraaf in het TVVP Het goed regelen van het openbaar vervoer in, van en naar Tiel • afstemmen van het openbaar vervoer/regiotaxi op ouderen en gehandicapten • minimaal het huidige niveau van het openbaar vervoer handhaven (meerwaarde station Passewaaij) • een actieve rol in de voorbereiding van de aanbesteding van het openbaar vervoer per 1-1-2010 door de provincie

Wat hebben we aan beleid? Zorgen voor een goede verkeersinfrastructuur • Het concept Tiels Verkeer en Vervoerplan 2007 Reguleren van parkeren (in de binnenstad) • Parkeerbeleidsplan (PBP) 2006 Bevorderen van de verkeersveiligheid • Startprogramma Duurzaam Veilig Tiel 1999 • Wegencategoriseringsplan: 'Voorrang fietsers van rechts en voorrang op verkeersaders' 2001 • Rapport Fietsensvlug 2002 Het goed regelen van het openbaar vervoer in, van en naar Tiel • Bedrijfsplan Voetveer 2006

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Tiels Verkeer- en Vervoerplan (TVVP) We gaan aan de slag met het uitwerken en uitvoeren van het TVVP in samenhang met de structuurvisie. Het Startprogramma duurzaam Veilig, het wegencategoriseringsplan en de voorstellen uit het rapport Fietsensvlug zullen worden geactualiseerd en opgenomen in het TVVP. Hierin wordt tevens een doorvertaling gemaakt van landelijk en provinciaal verkeer- en vervoerbeleid. Verkeerscirculatie Zorgeiland In 2007 wordt een onderzoek afgerond naar de mogelijkheden ter verbetering van de verkeerscirculatie rondom het Zorgeiland (ziekenhuis en omgeving) en ter vermindering van de verkeers- en parkeeroverlast in de omgeving. Vanaf 2008 zal uitvoering worden gegeven aan de maatregelen die in dat plan worden beschreven.


Pagina 45

Wat gaan we doen in 2008? De activteiten in 2008 zijn voor een groot deel afhankelijk van de besluitvorming over het TVVP. Vooruitlopend op de die besluitvorming worden de volgende activiteiten voorzien: Zorgen voor een goede verkeersinfrastructuur • uitwerken van maatregelen uit het meerjaren uitvoeringsplan TVVP • uitwerken en implementeren van maatregelen die voortkomen uit het onderzoek naar de verkeer en parkeersituatie op en rond het zorgeiland. • waar mogelijk combineren van (fysieke) verkeersmaatregelen met (grootschalige) verhardings- en rioleringswerken • vernieuwen en actualiseren van de verkeerslichten op het kruispunt Industrieweg - Laan van Westroyen • verbeteren van de fietsroute tussen Tiel Centraal en Kellen/Medel Reguleren van parkeren (in de binnenstad) • realisatie parkeermaatregelen uit het Parkeerbeleidsplan • implementeren van het aangepaste beleid ten aanzien van parkeerontheffingen in de binnenstad • invoering van betaald parkeren op Het Taluud Bevorderen van de verkeersveiligheid • herinrichting van het fietspad bij de spoorwegovergang in de Predikbroederweg • participatie in regionale en landelijke campagnes gericht op de verbetering van de verkeersveiligheid • diverse maatregelen ter verbetering van de oversteekbaarheid van vooral fietsers en voetgangers • starten met de voorbereiding van: • de aanleg van een minirotonde op het kruispunt Lingedijk - Stationsstraat (uitvoering 2009) • duurzaam veilige inrichting van woonwijken (uitvoering vanaf 2009) • terugdringen autoverkeer op dijkwegen (uitvoering vanaf 2009) Het goed regelen van het openbaar vervoer in, van en naar Tiel • voorbereiden van een stadsdienst waarmee belangrijke bestemmingen in Tiel met elkaar worden verbonden (in samenwerking met de provincie) • aanpassen van bushaltes om lijnbussen vooral voor ouderen en gehandicapten beter toegankelijk te maken (in samenwerking met de provincie)

Hoe gaan we monitoren en evalueren? Zorgen voor een goede verkeersinfrastructuur Bij de uitwerking van het TVVP zullen ook indicatoren worden geformuleerd. Deze zullen in de begroting van 2009 worden opgenomen.

Reguleren van parkeren (in de binnenstad) % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over parkeren realisatie 2006 2007 In de binnenstad voor bezoekers x 48 In de eigen buurt x 62 Bron: leefbaarheidmonitor

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 2011 50 50 50 50 62 65 65 65 x = gegevens onbekend

Pagina 46


In 2007 is de vraag over parkeermogelijkheden in de binnenstad voor bezoekers voor het eerst opgenomen in de leefbaarheidmonitor. Een prognose over de cijfers is moeilijk te geven in verband met het nog vast te stellen parkeerbeleidsplan.

Bevorderen van de verkeersveiligheid % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over de verkeersveiligheid realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Zeer tevreden / tevreden x 59 60 61 62 Bron: leefbaarheidmonitor

2011 63


Het percentage inwoners dat (zeer) tevreden is over verkeersveiligheid is de afgelopen jaren vrijwel gelijk gebleven (2003: 59% en 2005: 57%). Wij verwachten een lichte stijging in verband met onder andere het inrichten van nieuwe 30 km zones in woonwijken. Aantal verkeersslachtoffers met letsel in Tiel realisatie Ernst letsel 2006 Licht gewond * 24 Ziekenhuisopname 5 Dodelijk ** 2

2007 23 5 2

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 22 21 20 5 4 4 2 1 1

Bron: Adviesdienst Verkeer en Vervoer Rijkswaterstaat

2011 19 4 1


* prognose gewonden is gebaseerd op provinciaal beleid ** prognose doden is gebaseerd op de werkelijke aantallen in 1999-2004

Stimuleren van het openbaar vervoer in, van en naar Tiel % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over de openbaar vervoer voorzieningen in Tiel realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Zeer tevreden / tevreden x 53 55 60 60 60 Bron: leefbaarheidmonitor


Het percentage inwoners dat (zeer) tevreden is over de openbaar vervoervoorzieningen in Tiel is ten opzichte van 2005 (40%) flink gestegen. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de aanleg van station Passewaaij (2005: 20% en 2007: 62%). Wij verwachten in de komende jaren een verdere (lichte) stijging vanwege de verwachte invoering van de stadsdienst en het toegankelijker maken van de bushaltes voor ouderen en gehandicapten.

Pagina 47



werkelijk 2006

Lasten Baten Totaal

2.127 833 1.294

begroot 2007 2.142 949 1.193



begroot 2008

begroot 2009

begroot 2010

begroot 2011

1.709 875 834

1.673 875 798

1.595 875 720

1.586 875 711

109

91

147

219

1.294

1.193

943

889

867

930

10 101

122 88

55 85

55 85

55 85

55 85

1.203

1.227

913

859

837

900


bedrag

Verkeersregeling Verkeersveiligheid Openbaar vervoer Parkeren Voetveer

273 396 53 2 189

Totaal programma 4

913

Pagina 48


Verschillenverklaring begroting 2007 en begroting 2008 Het voordelig verschil ad € 314 wordt als volgt verklaard

bedrag x € 1.000

Hogere kosten opstellen TVVP Hogere kosten VRI kruising Industrieweg/Laan van Westroyen Hogere voorbereidingskosten reconstrucie Binnenhoek Minder uren Stadsbeheer toegerekend Minder overhead toegerekend aan voetveer

N N N V V

50 20 20 256 156


V

322


Opstellen TVVP VRI kruising Industrieweg/Laan van Westroyen Voorbereiding reconstructie Binnenhoek Reconstructie Binnenhoek Verkeerscirculatie zorgkwartier Verbetering bushaltes Aanleg parkeervoorzieningen ten behoeve van de Wissel

2008 50.000 20.000

2009 33.000

20.000

30.000

7.000 9.000 3.000

11.000 13.000 4.000

2010

2011

32.000

31.000

88.000 11.000 12.000 4.000

162.000 10.000 12.000 4.000

Verrekeningen met reserves In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende reserves genoemd en ook de voorgestelde stortingen en onttrekkingen in 2008. Naam reserve Duurzaam veilig Parkeren Kapitaallasten parkeren

stand per 1-1-2008 19.145 109.195 111.165

toevoeging rente 862 4.914 5.002


onttrekkingen

43.874 84.638

stand per 31-12-2008 20.007 157.983 31.529

De ruimtelijke ontwikkeling en inrichting verder vormgeven Goed wonen in Tiel voor iedereen Versterken van de historische identiteit van Tiel

Programma

Ruimtelijke ontwikkeling

Pagina 49


Programma 5

Ruimtelijke ontwikkeling Wat willen we? Tiel is een gemeente waar het prettig leven is. Tiel is een stad met een rijk historisch verleden, dat ook nu voor een belangrijk deel bepalend is voor de ruimtelijke ontwikkeling. Maar steden zijn dynamisch en behoeften veranderen. In Tiel is behoefte aan extra woningen. Daarvoor is het belangrijk dat de woningbouwproductie op peil blijft. We hebben daarbij speciale aandacht voor starters en senioren. Het is belangrijk dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Hiervoor is het noodzakelijk om, waar mogelijk, levensloopbestendig te bouwen en woonzorgcomplexen/woonzorgzones te ontwikkelen. In Tiel moeten alle inwoners goed kunnen wonen in een door hen gewenste woning en omgeving binnen hun financiële mogelijkheden. We willen een structuurvisie opstellen waarbinnen alle ruimtelijke ontwikkelingen moeten gaan plaatsvinden. Een aantal open plekken doet afbreuk aan de kwaliteit van de openbare ruimte. De invulling van deze open plekken is de opdracht voor de komende jaren. Daarnaast willen we in regionaal verband de mogelijkheden op langere termijn verkennen voor wonen/werken op uitbreidingslocaties. Ook willen we de leefbaarheid in de kleine kernen behouden door kleinschalige in- en uitbreiding mogelijk te maken. Zowel bij het opstellen van de structuurvisie als de uitvoering van de regionale taakstelling van het woningbouwprogramma geven we invulling aan de regionale functie van Tiel. De komende periode zullen we sterk inzetten op het ontwikkelen van het Waalfront en de Stationsomgeving. Tegelijkertijd willen we historische elementen in en buiten de stad in stand houden voor toekomstige generaties.

Hoe willen we dit bereiken? Wat we willen hebben we voor de raadsperiode 2007 – 2010 uitgewerkt in de volgende subdoelstellingen: (de blauw gedrukte aandachtspunten zijn speerpunten uit het coalitieakkoord) De ruimtelijke ontwikkeling en inrichting verder vormgeven • opstellen van een structuurvisie • vervolgen inhaalslag actualiseren van bestemmingsplannen • inbreiding gaat voor uitbreiding, voortzetten en zo mogelijk versnellen van binnenstedelijke vernieuwing en het verkennen van uitbreidingsmogelijkheden • de leefbaarheid van de kleine kernen behouden en kleinschalige in- en uitbreiding mogelijk maken • investeren in het Waalfront en het Stationsgebied • onderzoek doen naar de netwerkfunctie van Tiel/Geldermalsen • een sturend grondbeleid voeren • zo veel mogelijk de groene ruimte in stad en de buitengebieden behouden en ontwikkelen


Pagina 50

Goed wonen in Tiel voor iedereen • doorstroming op de woningmarkt vergroten, de kwaliteit van de woningen verbeteren en de keuzevrijheid vergoten • meer betaalbare woningen realiseren voor starters op de woningmarkt • in voldoende mate tegemoet komen aan de behoefte aan betaalbare woningen voor senioren • stimuleren dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen, onder andere door levensloopbestendig te bouwen en woonzorgcomplexen en woonzorgzones te ontwikkelen (zie programma 8) • prestatieafspraken maken met woningbouwcorporaties over het benoemen van doelgroepen, behoud en versterking van goedkope en betaalbare woningen (onder andere door middel van bevordering doorstroming) • de ontwikkeling van woningbouw stimuleren Versterken van de historische identiteit van Tiel • versterken bewustzijn cultuur-historisch erfgoed en uitdragen ervan • behouden van monumenten • het in een vroeg stadium verrichten van archeologisch onderzoek

Wat hebben we aan beleid? De ruimtelijke ontwikkeling en inrichting verder vormgeven • Bestemmingsplannen (130 x) • Nota 'Planologisch beleid' 2003 • Grondnota 2007 • Evaluatienota planologisch beleid 2006 Goed wonen in Tiel voor iedereen • Woonvisie 2007 • Visie Wonen en Werken 2004 • Hoogbouwvisie 2004-2005 • Concept plan van aanpak Normalisatie Woonwagenlocaties 2007 Versterken van de historische identiteit van Tiel • Cultuurhistorische waardenkaart 2006

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Nieuwe Grondexploitatiewet De nieuwe Grondexploitatiewet geeft meer ruimte aan het voeren van grondbeleid door gemeenten. De wet geeft een nieuw kader aan de betrekkingen van gemeenten met ontwikkelaars, corporaties en andere grondbezittende private partijen. De Grondexploitatiewet is bedoeld om de samenwerking te bevorderen tussen een gemeente en een projectontwikkelaar in situaties waarin de grond in handen is van de private partij. De Grondexploitatiewet biedt een basis voor het maken van afspraken tussen gemeenten en projectontwikkelaars over samenwerking, de inrichting van de betreffende locatie en de verdeling van de kosten die moeten worden gemaakt. Vrijwillige samenwerking blijft voorop staan.


Pagina 51

Indien een private partij een woningbouwplan wil ontwikkelen maar de noodzakelijke met het plan samenhangende publieke voorzieningen niet wil meefinancieren, dan kan de gemeente deze 'kosten verhalen'. Naar verwachting treedt de Grondexploitatiewet tegelijk met de nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening in de tweede helft van 2008 in werking. Netwerkfunctie Tiel/Geldermalsen Zowel de regionale structuurvisie van het Rivierenland als de provincie (in haar streekplan 2005) hebben aangegeven belang te hechten aan de ontwikkeling van de netwerkfunctie Tiel/ Geldermalsen. De provincie heeft in haar coalitieakkoord dit nogmaals bevestigd. Tiel en Geldermalsen laten een verkennend onderzoek doen naar de mogelijke invulling van deze netwerkfunctie, zodat in 2008 mogelijk een koers kan worden uitgezet. Wet Archeologische Monumentenzorg Door de Eerste Kamer is in december 2006 de Wet Archeologische Monumentenzorg aangenomen. De wet was noodzakelijk om het Europese verdrag van Valetta (ook wel Malta genoemd) te implementeren in de Nederlandse Monumentenwet. Deze nieuwe wet brengt voor de gemeenten belangrijke voordelen met zich mee. Met de wet krijgt het 'verstoorder betaalt' principe een wettelijke basis. Hierdoor kunnen gemeenten de 'archeologiekosten' voortaan bij de ontwikkelende partij leggen. Tevens krijgen gemeenten en ontwikkelaars tijdens de ruimtelijke ordeningprocedures al in een vroeg stadium inzicht in de archeologische omstandigheden. De kadernota 'Cultuurhistorisch beleid Tiel' wordt daarin voor Tiel richtinggevend. Uitwerking daarvan vindt daarna plaats op basis van nog op te stellen beleidsplannen monumenten en archeologie.

Wat gaan we doen in 2008? De ruimtelijke ontwikkeling en inrichting verder vormgeven • adviseren met betrekking tot de uitwerking van het streekplan dat door de provincie is vastgesteld. Na de zoekzones verstedelijking en de nadere begrenzing nationaal landschap Rivierenland moet dit nog gebeuren voor de zoekzones landschappelijke versterking. • opstellen van een structuurvisie: fase 3 en 4 (vaststellen concept en definitieve visie) • herziening van het bestemmingsplan Tiel Oost: fase 4 (vaststelling definitief bestemmingsplan) • herziening van het bestemmingsplan Binnenstad: fase 4 (definitief bestemmingsplan) • opstarten herziening bestemmingsplan conform evalautie planologisch beleid 2006 • uitvoering locatie Muggenborg/Richtershof in Kapel-Avezaath • uitvoeren van het Masterplan Waalfront in deelprojecten: • het gefaseerd ontwikkelen en uitvoeren van de locatie Westluidensepoort • planontwikkeling Santwijcksepoort • vaststellen van het Masterplan Stationsgebied Goed wonen in Tiel voor iedereen • monitoring woonvisie • uitvoeren meerjarig woningbouwprogramma (hoeveel van wat wordt - wanneer - waar gebouwd) • overdracht van (delen van) het woonwagenbezit aan de woningbouwcorporaties • het maken van prestatieafspraken met de woningbouwcorporaties Versterken van de historische identiteit van Tiel • definitief vaststellen en vervolgens uitwerken van de kadernota Cultuurhistorisch beleid gemeente Tiel • opstellen deelverordening subsidies op gebied van monumenten • actualiseren monumentenverordening

Pagina 52


Hoe gaan we monitoren en evalueren? Ruimtelijke ontwikkeling en inrichting verder vormgeven Er zijn nog geen indicatoren ontwikkeld.

Goed wonen in Tiel voor iedereen Realisatie aantal nieuwe woningen realisatie 2006 Huur tot toeslaggrens 0 boven toeslaggrens 96 Koop tot € 160.000 18 € 160.000 - € 233.000 58 boven € 233.000 48 220 Totaal

2007

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010

2011

16 8

0 0

265 75

0 0

0 0

0 1 2 27

75 175 21 271

77 307 274 998

0 129 98 227

0 477 243 720

Bron: Stadsontwikkeling

De prognoses zijn gebaseerd op het meerjaren woningbouwprogramma. Planningen zijn momentopnamen. Er kunnen zich altijd omstandigheden voordoen waardoor bouwprojecten niet doorgaan. Zo zijn er een aantal jaren geleden nieuwe onderhandelingen gestart over buurt 6 van Passewaaij in verband met het nieuwe woonbeleid. Als een projectontwikkelaar zijn huizen niet verkocht krijgt, begint hij niet te bouwen. Een gevolg hiervan is dat bouwprojecten doorschuiven in de tijd en dat er in 2007, 2008 en 2010 minder wordt gebouwd dan oorspronkelijk gepland, en juist meer in 2009 en 2011. Rapportcijfer eigen woning

Rapportcijfer

realisatie 2006 2007 x 7,9


prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 8,0 8,0 8,0

2011 8,0


Het rapportcijfer is ten opzichte van 2003 (7,9) en 2005 (7,9) constant. Wij verwachten op termijn geen grote stijgingen of dalingen. Enerzijds zal de kwaliteit van woningen stijgen door nieuwbouwlocaties en herstructurering/renovaties van de bestaande woningvoorraad. Anderzijds stellen mensen steeds hogere eisen aan hun woning.

Versterken historische identiteit van Tiel Aantallen gemeentelijke, rijks- en aspirant monumenten; meldingen onderhoud/restauratie en aantallen archeologisch onderzoek realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Gemeentelijke monumenten 209 209 x x x x Rijksmonumenten 97 97 x x x x Aspirant monumenten 1 1 x x x x Onderhoud 11 5 x x x x Restauratie 0 2 x x x x Archeologisch onderzoek 40 40 x x x x Bron: leefbaarheidmonitor


Eigenaren van een monument zijn verplicht onderhouden restauratiewerkzaamheden te melden. In de meerderheid van de gevallen komen zij tevens in aanmerking voor subsidie (onderhoud: tot € 500 en restauratie tot € 20.000). Bij bouwplannen is het verplicht archeologisch onderzoek uit te voeren (categorie 1: proefboren, 2: proef sleuf , 3: opgravingen). Het is moeilijk een vooruitblik te geven voor de komende jaren omdat het cultuurhistorisch beleid nog niet is vastgesteld.

Pagina 53



werkelijk 2006

Lasten Baten Totaal

15.998 13.543 2.455

begroot 2007 4.309 2.175 2.134

Nieuwe uitgaven: Lasten baten

begroot 2008

begroot 2009

begroot 2010

Begroot 2011

4.017 2.099 1.918

3.989 2.086 1.903

3.971 2.071 1.900

3.945 2.057 1.888

18

22

24

24


2.455

2.134

1.936

1.925

1.924

1.912


3.035 2.486

78 244

70 42

70 42

70 42

70 42


3.004

1.968

1.964

1.953

1.952

1.940

Ter informatie Het resultaat na bestemming voor 2008 is opgebouwd uit de volgende producten: Product Naam 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Ruimtelijke ordening Wonen Woonwagenzaken Gemeentelijk eigendom Grondexploitatie Monumenten Totaal programma 5

Bedrag 710 143 289 392 59 371 1.964

Pagina 54


Verschillenverklaring begroting 2007 en begroting 2008 Het voordelig verschil ad € 4 wordt als volgt verklaard

bedrag x € 1.000

Hogere salarissen en overhead monumentenbeheer Hogere kapitaallasten startersleningen Vervallen eenmalige onttrekking reserve Waaloever Vervallen eenmalige kapitaallasten 2007 Waaloever Verlaging budget stadsvernieuwing Opbrengst verkoop Ambtmanstraat 24

N N N V V V

46 15 244 244 40 28


V

7

Nieuwe uitgaven 2008-2011 In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende nieuwe uitgaven genoemd. 2008 Tiels visitekaartje Personele uitbreiding monumenten

18.000

2009 4.000 18.000

2010 6.000 18.000

2011 6.000 18.000

Verrekeningen met reserves In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende reserves genoemd en ook de voorgestelde stortingen en onttrekkingen in 2008. Naam reserve Startersleningen Woonwagens Algemene reserve grondexploitaties Monumenten

stand per 1-1-2008 1.425.257 157.069 1.322.490 200.000

toevoeging rente


onttrekkingen 3.500 38.084

59.512 10.530

stand per 31-12-2008 1.425.257 153.569 1.343.918 210.530

Het op niveau houden en/of brengen van het onderhoud van de wegen Schoonhouden van de straat Het op niveau houden en/of brengen van het openbaar groen Het op niveau houden en/of brengen van het rioleringsstelsel/het oppervlaktewater

Programma

Openbare ruimte

Pagina 55


Programma 6

Openbare ruimte Wat willen we? In Tiel moet tenminste 70% van de burgers tevreden zijn over het onderhoud van de openbare ruimte. De openbare ruimte (parken, pleinen, straten en groen) is van iedereen, maar wordt door de overheid beheerd. De inwoners van Tiel gaven in 2005 gemiddeld een 6,8 als rapportcijfer voor het onderhoud van de openbare ruimte (struiken en bomen snoeien, afval in de grachten, vernield straatmeubilair, kapotte verlichting, etc). De grootste ergernissen zijn zwerfafval, onkruid, hondenpoep en graffiti. Om het aanzien van de stad, het gevoel van veiligheid en het woongenot te verhogen, is het nodig de inrichting en het beheer van de openbare ruimte op niveau te houden of te brengen. Daar waar mogelijk wordt het groenaanbod in de bebouwde kom uitgebreid. Doelstelling is de veiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid van de buitenruimte optimaal te laten zijn. Dit wordt bereikt door de inrichting en het beheer van de openbare ruimte op niveau te houden of te brengen. Hiertoe is onder andere een inhaalslag voor de kwaliteit van de voeten fietspaden nodig. Daar waar mogelijk wordt het groenaanbod in de bebouwde kom uitgebreid. De gemeente wil een beroep doen op de eigen verantwoordelijkheid van de burgers in het gebruiken van de openbare ruimte. Van hen wordt verwacht dat zij geen zaken vernielen of vervuilen. Overigens beheert en onderhoudt de gemeente ook de minder zichtbare zaken zoals het rioleringsstelsel. Om te voldoen aan de nieuwste wettelijke eisen en inzichten in de waterketen is een omvangrijke en kostbare aanpassing van het stelsel noodzakelijk. Door te participeren in programma's van andere waterpartijen, zoals het waterschap Rivierenland, provincie Gelderland en Rijkswaterstaat kan aan eigen ambities uitvoering worden gegeven.

Hoe willen we dit bereiken? Wat we willen, hebben we voor de raadsperiode 2007 – 2010 uitgewerkt in de volgende subdoelstellingen: (de blauw gedrukte aandachtspunten zijn speerpunten uit het coalitieakkoord) Het op niveau houden en/of brengen van het onderhoud van de wegen • uitvoeren onderhoud wegen, conform het wegenbeleidsplan (minimumeisen CROW Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de grond-, wateren Wegbouw en de verkeerstechniek) Schoonhouden van de straat • zoeken naar alternatieve vormen van onkruidbestrijding • het heel, veilig en schoon houden van straten, fietspaden en trottoirs (aanpak zwerfvuil)


Pagina 56

Het op niveau houden en/of brengen van het openbaar groen • daar waar mogelijk uitbreiden van het groenaanbod in de bebouwde kom • uitvoeren onderhoud openbaar groen conform vastgesteld beleid Het op niveau houden en/of brengen van het rioleringsstelsel/het oppervlaktewater • verhogen opvangcapaciteit rioleringsstelsel • realisatie van afkoppelingsdoelstellingen • realisatie van 'onrendabele' aansluitingen in het buitengebied • aansluiting van woonboten

Wat hebben we aan beleid? Het op niveau houden en/of brengen van het onderhoud van de wegen • Beleidsplan beheer wegen 2005 • Beleid adoptie rotondes 2005 • Notitie openbare verlichting in de gemeente Tiel 1992 Schoonhouden van de straat • Jaarlijkse evaluatie onkruidbestrijding op verharding • Hondenbeleid 2006 Het op niveau houden en/of brengen van het openbaar groen • Ruimingsplan begraafplaats Papesteeg 2004 • Groenstructuurplan 2005 • Nota uitgangspunten groenbeheer 2005 • Uitgifte openbare ruimte (restgroen) 2005 • Bomenbeleidsplan 2005 • Nota onderhoudskwaliteit openbaar groen 2005 Het op niveau houden en/of brengen van het rioleringsstelsel/het oppervlaktewater • Gemeentelijk rioleringsplan 2007 • Integraal waterplan 2005 • Kostendekkingsplan 2006

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Beleid en uitvoering openbare ruimte De afgelopen periode is geïnvesteerd in het ontwikkelen van beleid op het gebied van de inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte. De komende periode komen we meer en meer in de uitvoeringsfase terecht. Hierin staat centraal het integraal werken en efficiënt omgaan met middelen. Dit moet leiden tot een uitgebalanceerd en realistisch inhaalprogramma voor verbetering van de kwaliteit van de buitenruimte. Onkruidbestrijding Voor het gebruik van chemische middelen ter bestrijding van onkruid op verhardingen worden de mogelijkheden als gevolg van strengere milieu-regelgeving steeds minder. Het gebruik van alternatieve methoden wordt steeds belangrijker. Water De ontwikkelingen in het waterbeleid gaan snel. Met het Nationaal Bestuursakkoord Water slaan de overheden de handen ineen om gezamenlijk te werken aan het op orde krijgen en houden van het totale watersysteem.


Pagina 57

Op regionaal niveau is samenwerking vastgelegd in de projecten volgend uit Water Beheer 21e eeuw (WB21) en de Kader Richtlijn Water (KRW). Met onze waterpartners zal het programma Waalweelde in 2008 verder worden uitgewerkt naar kansrijke projecten, waarvoor het Masterplan Waalfront als input is gebruikt. Voor het stedelijk gebied geldt dat de knelpunten (overlast/kwaliteit) in de wateropgave door de gemeente en het waterschap voor eind 2008 in beeld moeten zijn gebracht. De kwelwaterproblematiek in Tiel Oost heeft een grote invloed op de ruimtelijke ontwikkelingen en de herstructurering van het gebied. Nu aangetoond is dat een kwelscherm geen serieuze oplossing is worden passende mogelijkheden in beeld gebracht, waarmee de kwelwaterproblematiek beheersbaar wordt en Tiel Oost verder ontwikkeld kan worden.

Wat gaan we doen in 2008? Het op niveau houden en/of brengen van het onderhoud van wegen • het opstellen en uitvoeren jaarprogramma onderhoud wegen • het laten opstellen van een beheerplan kunstwerken (bruggen, viaducten, etc) • opstellen van een kwaliteitsboek openbare ruimte • uitvoering herinrichting van Plein/Kleibergsestraat Schoonhouden van de straat • opstellen en uitvoeren jaarplan hondenbeleid naar aanleiding van evaluatie • opstellen locatie-inventarisatie van ondergrondse containers • uitvoeren acties plan van aanpak zwerfafval • monitoring onkruidbestrijding naar aanleiding van de taakstelling 2005 en nieuwe ontwikkelingen Het op niveau houden en/of brengen van het openbaar groen • uitwerken groenbeheerplan per stadsdeel met activiteitenlijst • uitwerken bomenbeheerplan • opstellen en uitwerken beheerplan begraafplaatsen • verhogen inspectie- en onderhoudskwaliteit bomen (zie nota onderhoudskwaliteit) • vaststellen kwaliteitshandboek openbaar groen • monitoring kwaliteit openbaar groen op basis van bestaand beleid • vaststellen bomenverordening met aandacht voor deregulering Het op niveau houden en/of brengen van het rioleringsstelsel/het oppervlaktewater • aanleg bergbezinkbassins (onder andere Kennedylaan) • verbeteren, vervangen en/of renoveren van het hoofdriool (zie uitvoeringsplan 2008/2009: onder andere Zoelensepad, Voor de Kijkuit, Merelstraat, etc) • voorbereiding en uitvoering van het inlaatgemaal/het aansluiten van woonboten op de riolering • het opstellen van plannen voor de waterhuishouding in Tiel Oost en West • opstellen van een plan voor telemetrie (= op afstand meten van doorvoer van water in rioleringsstelsel) • baggeren van stedelijke watergangen in samenwerking met het waterschap • participatie in het programma voor de Hollandse Waterlinie

Pagina 58


Hoe gaan we monitoren en evalueren? Openbare ruimte algemeen Rapportcijfer van de bewoners ten aanzien van het onderhoud van de openbare ruimte realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Tiel x 6,9 7 7,1 7,2 7,3 Bron: leefbaarheidmonitor x = gegevens onbekend Het rapportcijfer voor het onderhoud van de openbare ruimte is vrijwel gelijk gebleven ten opzichte van 2005 (stijging van 0,1%). We verwachten een verdere stijging met het oog op de uitvoering van de beheerplannen. % inwoners dat aangeeft dat het onderhoud van de openbare ruimte (sterk) is verbeterd realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 2011 (sterk) verbeterd x 54 55 56 57 58 Bron: leefbaarheidmonitor


Zo'n 54% van de inwoners geeft aan dat zij het onderhoud van de openbare ruimte (sterk) verbeterd vinden. Zo'n 42% vindt het tegenovergestelde. De meningen zijn dus verdeeld. Er zijn weinig tot geen verschillen per wijk.

Het op niveau houden en/of brengen van het onderhoud van wegen % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over realisatie 2006 2007 Onderhoud van wegdek / bestrating x 65 Tevredenheid straatverlichting x 88 Bron: leefbaarheidmonitor


Wij verwachten een lichte stijging in verband met de uitvoering van het wegenbeheersplan. Aantal meldingen dat binnenkomt bij de Bel- en Herstellijn realisatie prognose / streefwaarde Soort melding 2006 2007 2008 2009 2010 Verhardingen 528 550 550 550 550 Openbare verlichting 489 500 300 300 300

2011 550 300

Bron: Dienstencentrum

Wij verwachten een lichte daling van het aantal meldingen in verband met de uitvoering van het wegenbeheersplan.

Schoonhouden van de straat % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over realisatie 2006 2007 Aantal glas en papierbakken x 78 Tevredenheid ophalen huisvuil x 91 Schoonhouden van de straat x 74 Bron: leefbaarheidmonitor

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 2011 80 80 80 80 91 92 92 92 75 75 75 75 x = gegevens onbekend

Pagina 59


De cijfers zijn de afgelopen jaren ongeveer gelijk gebleven. Wij verwachten dat dit zo blijft. Er zijn geen grote beleidswijzigingen te verwachten. Wellicht dat het percentage tevredenheid over het ophalen van huisvuil licht zal stijgen in verband met het plaatsen van ondergrondse containers bij hoogbouw en in de binnenstad. Volgens planning zullen in 2007 de eerste vijf ondergrondse containers worden geplaatst. Aantal meldingen dat binnenkomt bij de Bel- en Herstellijn realisatie prognose / streefwaarde Soort melding 2006 2007 2008 2009 2010 Reiniging 1098 1100 1100 1100 1100 Straatmeubilair 509 500 500 500 500 Graffiti neutraal 429 450 450 450 450

2011 1100 500 450


% inwoners dat aangeeft dat hondenpoep op straat vaak voorkomt realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Komt vaak voor x 36 35 32 30 30 Bron: leefbaarheidmonitor


In 2006 is het hondenbeleid vastgesteld waarin een aantal maatregelen is opgenomen dat overlast van hondenpoep beoogt tegen te gaan. Het percentage inwoners dat vindt dat hondenpoep op straat vaak voor komt is sterk gedaald ten opzichte van 2005 (48%). In 2008 verhogen wij de intensiteit van de handhaving. Wij verwachten een verdere afname van de overlast.

Het op niveau houden en/of brengen van het openbaar groen % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over realisatie 2006 2007 Aanwezigheid van openbaar groen x 82 Onderhoud van openbaar groen x 70 Bron: leefbaarheidmonitor


De meeste mensen zijn tevreden over de aanwezigheid van groenvoorzieningen. In Tiel Oost ligt het tevredenheidpercentage lager (69%).De tevredenheid over het beheer van de groenvoorzieningen ligt iets hoger dan de tevredenheid over het onderhoud van wegdek en bestrating (65%). Per wijk zijn er grote verschillen. We verwachten een lichte stijging in verband met de uitvoering van de nota onderhoudskwaliteit openbaar groen. Aantal meldingen dat binnenkomt bij de Bel- en Herstellijn realisatie prognose / streefwaarde Soort melding 2006 2007 2008 2009 2010 Groen 606 650 540 530 510

2011 500


Het aantal meldingen over groen is iets afgenomen ten opzichte van 2005 (673). We verwachten een lichte daling in verband met de uitvoering van de Nota onderhoudskwaliteit openbaar groen.

Het op niveau houden en/of brengen van het rioleringsstelsel/het oppervlaktewater Aantal meldingen dat binnenkomt bij de Bel- en Herstellijn realisatie prognose streefwaarde Soort melding 2006 2007 2008 2009 2010 Riolering 294 290 285 280 275

2011 270


Wij verwachten een geleidelijke afname door de uitvoering van de geplande maatregelen (zie actiepunten).

Pagina 60



werkelijk 2006

Lasten Baten Totaal

6.680 3.304 3.376

begroot 2007 7.064 3.051 4.013

Nieuwe uitgaven: Lasten baten

begroot 2008

begroot 2009

begroot 2010

begroot 2011

7.373 3.357 4.016

7.239 3.370 3.869

7.154 3.370 3.784

7.116 3.370 3.746

209

301

495

495


3.376

4.013

4.225

4.170

4.279

4.241


1.791 357

1.082

979

1.019

1.019

1.019


4.810

5.095

5.204

5.189

5.298

5.260

Ter informatie Het resultaat na bestemming voor 2008 is opgebouwd uit de volgende producten: Product Naam 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9

bedrag

Groen Verhardingen Civiele kunstwerken Straatreiniging Verlichting Watergangen Rioleringen Begraven Wijkbeheer

1.995 1.572 71 917 511 199 -417 51 305

Totaal programma 6

5.204

Pagina 61



bedrag x € 1.000

Hogere salarissen en overhead afdeling Stadsbeheer Hoger onderhoudsbudget groen Hoger onderhoudsbudget wegen Hogere kosten onderhoud Medel Hogere kosten bestrijding hondenpoep Hogere kosten onderhoud straatmeubilair wijkbeheer Begrafenisrechten van programma 2

N N N N N N V

114 100 75 34 17 25 258


N

107


Groenonderhoud/groenbeheer Onderhoud Medel Verhoging budget structureel wegonderhoud

2008 100.000 34.000 75.000

2009 100.000 51.000 150.000

2010 100.000 145.000 250.000

2011 100.000 145.000 250.000

Verrekeningen met reserves In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende reserves genoemd en ook de voorgestelde stortingen en onttrekkingen in 2008. Naam reserve Riolering Kapitaallasten riolering

stand per 1-1-2008 8.048.368 4.692.676

toevoeging rente 160.967 211.170

overige toevoegingen 607.185

onttrekkingen

stand per 31-12-2008 8.816.520 4.903.846


Pagina 62

Voorkomen van achterstanden in de voor en vroegschoolse periode Versterken van de onderwijspositie van jongeren Goede onderwijshuisvesting Bestuur openbaar basisonderwijs Versterken cultuureducatie

Programma

Onderwijs

Pagina 63


Programma 7

Onderwijs Wat willen we? Elke Tielenaar heeft de mogelijkheid om zich met behulp van een kwalitatief goed en gevarieerd onderwijsaanbod te ontwikkelen. Onderwijs is hét instrument dat kinderen/jongeren/volwassenen stimuleert om: • zich een pakket aan intellectuele, culturele, sociale en communicatieve competenties eigen te maken en • een door de overheid erkende startkwalificatie voor de arbeidsmarkt te behalen waardoor ze in staat zijn om zich te emanciperen en volwaardig te participeren en te integreren in onze samenleving. Dit geldt zowel voor de voorschoolse periode, het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs, het speciaal onderwijs en het Regionaal Opleidingscentrum (ROC). Wij willen een onderwijsbeleid voeren dat kinderen, jongeren en volwassenen prikkelt om zich te ontwikkelen tot burgers die actief deelnemen en deelhebben aan de samenleving. In ons beleid ligt het accent op acties die ertoe bijdragen dat: • kinderen goed voorbereid aan hun onderwijstraject beginnen • jongeren hun onderwijstraject met succes doorlopen en afronden. Wij zijn van mening dat ontwikkelingsachterstanden bij voorkeur moeten worden aangepakt in de leeftijdsfase waarin ze ontstaan (de voor- en vroegschoolse periode). Structurele achterstanden kunnen hiermee worden voorkomen. Wij willen dat kinderen in de leeftijdsfase tot 6 jaar -die risico lopen op taal- en ontwikkelingsachterstanden- zo goed mogelijk voorbereid kunnen starten in groep 3 van het basisonderwijs. Er zijn altijd kinderen en jongeren die gedurende hun onderwijstraject een risico lopen op tegenvallende leerresultaten die je op grond van hun verstandelijke capaciteiten niet zou verwachten. Hieraan liggen vaak sociaal economische- of culturele factoren ten grondslag. Ook kinderen die sociaal-emotioneel niet goed in hun vel zitten, behoren tot deze risicogroep. Tegenvallende leerresultaten kunnen leiden tot probleemgedrag en uiteindelijk tot schooluitval. We willen vanuit een regierol samen met scholen en andere partners acties initiëren en faciliteren die voor- en vroegtijdig schoolverlaten zo veel mogelijk voorkomen. Wij vinden het belangrijk dat ouders hun kinderen op een school kunnen doen waarvan de identiteit en/of het onderwijskundige concept hen aanspreekt en dat onderwijs en zorg voor kinderen te vinden is in de eigen woonwijk. Niet alleen geografische spreiding van onderwijsvoorzieningen over de stad is van belang, maar ook spreiding naar schooltype. Geografische spreiding is ook van belang voor de voorschoolse voorzieningen zoals peuterspeelzaalwerk. Onderwijshuisvesting staat ten dienste van de hierboven uitgezette onderwijsinhoudelijke lijn, maar dat sluit proactief reageren, om lokale beleidsontwikkelingen in onder meer het onderwijs en peuterspeelzaalwerk mogelijk te maken, niet uit. We willen het bestuur van het openbaar basisonderwijs deze periode verzelfstandigen en streven tevens naar een bestuurlijke schaalvergroting.


Pagina 64

Niet alleen kinderen en jongeren doen een beroep op educatieve en onderwijsmogelijkheden, ook volwassenen zoeken onderwijs om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Het is de taak van de gemeente om deze mogelijkheden te bieden. Ook cultuureducatie kan een bijdrage leveren aan de maatschappelijke participatie van kinderen, jongeren en volwassenen. Wij willen hen de mogelijkheid geven om zich te ontwikkelen op het gebied van muziek, dans, beeldende kunst en theater.

Hoe willen we dit bereiken? Wat we willen, hebben we voor de raadsperiode 2007 – 2010 uitgewerkt in de volgende subdoelstellingen: (de blauw gedrukte aandachtspunten zijn speerpunten uit het coalitieakkoord) Voorkomen van achterstanden in de voor en vroegschoolse periode • alle kinderen van 18 maanden screenen op risico’s op taalachterstand en hun ouders informeren over het belang van Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) trajecten • terugdringen van de wachtlijsten voor de VVE peuterspeelzalen door het ophogen van het aantal VVE peuterspeelzaalplaatsen • zorgen voor een zo goed mogelijke doorstroming van kinderen die hebben deelgenomen aan VVE peuterspeelzaalwerk naar een VVE basisschool door uitbreiding van het aantal basisscholen dat VVE aanbiedt • actief ondersteunen dat de kindpopulaties van de peuterspeelzalen en de scholen zo veel mogelijk een afspiegeling zijn van de populatie in de wijk Versterken van de onderwijspositie van jongeren • het verbreden van het onderwijsaanbod op MBO- en HBO niveau • ervoor zorgen dat basisscholen een beroep kunnen (blijven) doen op professionele hulp inzake leerlingenzorg • het eventueel inrichten van een schakelklas • afspraken maken met alle scholen voor primair, voortgezet en speciaal onderwijs over het melden en aanpakken van signaal verzuim • afspraken maken over de regionalisering van de leerplichtfunctie • het openen van een VSO cluster 4 locatie in Tiel • het fysiek mogelijk maken dat de SO-VSO cluster 3 (Cambier van Nootenschool) voor meervoudig gehandicapte leerlingen onderwijs kan verzorgen • onderwijsmogelijkheden bieden aan volwassenen • onderwijsaanbod en arbeidsmarktbeleid op elkaar laten aansluiten • investeren in leerlingenzorg in het primair onderwijs en investeren in het begeleiding van acties gericht op het voorkomen of bestrijden van ontwikkelingsachterstanden Goede onderwijshuisvesting • goed onderhoud plegen door het uitvoeren van het meerjaren onderwijshuisvestingsplan • inhoudelijke onderwijsvernieuwingen waar mogelijk en nodig vertalen in aanpassing van bestaande schoolgebouwen en bij nieuwe gebouwen zoveel mogelijk hierop inspelen • het gaan werken volgens het concept integraal huisvestingsplan als spoorboekje voor de komende ontwikkelingen Bestuur openbaar basisonderwijs • verzelfstandiging van het openbaar basisonderwijs inclusief bestuurlijke schaalvergroting


Pagina 65

Versterken cultuureducatie • uitvoeren van Kultuurkonnekt (coördinatiepunt 'Cultuur Educatie Primair/Voortgezet Onderwijs') als onderdeel van de Plantage

Wat hebben we aan beleid? Voorkomen van achterstanden in de voor en vroegschoolse periode • Contourennota Onderwijsbeleid 2006-2010 • Voor- en vroegschoolse periode 2006-2010 • Notitie Peuterspeelzaalwerk 2002 • Monitor onderwijs stimuleringsbeleid 2007 • Kadernotitie Brede School 2006 • Evaluatieverslag VVE gemeente Tiel 2005 Versterken van de onderwijspositie van jongeren • Contourennota Onderwijsbeleid 2006-2010 • Jaarverslag leerplicht 2007 • Jaarverslag Regionaal Meld- en Coördinatiepunt Voortijdig Schoolverlaters (RMC) Rivierenland 2007 • Productovereenkomst beroepseducatie ROC 2006 • Convenant Sluitende aanpak Voortijdig schoolverlaten en Risicojongeren in Regio Rivierenland 'Biedt jongeren een kans' 2007-2010 • Notitie TaalPlusKlas Tiel • Notitie Regeling budget inzet gemeentelijke (school)begeleidingsmiddelen Goede onderwijshuisvesting • Integraal huisvestingsprogramma Onderwijs 2006 • Meerjaren Onderhoudsplan Onderwijshuisvesting 2007 • De verordening voorzieningen huisvesting onderwijs 2005 Versterken cultuureducatie • Cultuurnota 2007 • Werkplan Kultuurkonnekt 2007-2009

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Speciaal onderwijs in Tiel We streven ernaar per 1 augustus een nevenvestiging van VSO cluster 4 (zeer moeilijk opvoedbare en autistische kinderen) te openen in Tiel. Zij zullen worden gehuisvest in de Jacob Cremerstraat in het voormalige pand van het ROC Rivor. Verlengde schooldag In het kader van de verhoging van de arbeidsparticipatie van ouders in het algemeen en vrouwen in het bijzonder, zijn scholen verplicht om de ouders de mogelijkheid te bieden hun kinderen van 4 tot 12 jaar op te vangen van 8.00 uur ’s ochtends tot 18.00 uur ’s avonds. Dit heeft indirect (op termijn) gevolgen voor het onderwijshuisvestingsprogramma. Brede School In Tiel Oost wordt gewerkt aan de invulling van een brede school concept. Doel is de sociale cohesie te versterken.


Pagina 66

Ook met RSG Lingecollege vinden er oriënterende gesprekken plaats over een brede school in Tiel West. Het thema van deze brede school zou kunnen zijn 'het vergroten van de mogelijkheden om te participeren in de samenleving', met als subthema's: • investeren in een gezond lichaam en gezonde geest • het vergroten van het culturele blikveld van jongeren. De brede schoolontwikkeling geeft kansen voor het koppelen van activiteiten op het gebied van educatie, cultuur, recreatie en begeleiding van kinderen en hun ouders. Samenwerking en multifunctioneel gebruik van ruimten spelen hierbij een rol. Dit kan gevolgen hebben voor het onderwijs huisvestingsprogramma. Onderwijszorgstructuur Een van de lokale educatieve agendapunten is het komen tot een dekkende onderwijszorgstructuur. Het doel is om te komen tot één bovenschools zorgadviesteam met daaronder per school een intern zorgoverleg. De eerste aanzet is inmiddels doorgesproken met de Kinderopvang Rivierenland BV; het samenwerkingsverband WSNS (Weer Samen Naar School) regio Tiel; de overleggroep van directeuren van scholen voor speciaal onderwijs; de overleggroep van bovenschoolse directeuren basisonderwijs; het RSG Lingecollege; het ROC Rivor; de Stichting Thuiszorg en Maatschappelijke Dienstverlening (divisie Maatschappelijk Werk); de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD); Bureau Jeugdzorg; het samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Rivierenland. Na de zomervakantie 2007 wordt een voorstel voor instemming voorgelegd aan de partners en vervolgens ter beoordeling aan het College. Wijziging Leerplichtwet Per 1 augustus 2007 is de Leerplichtwet aangepast. Dit betekent een verlenging van de volledige leerplicht tot de 18e verjaardag of tot op een eerder moment wanneer een startkwalificatie wordt behaald. Het gaat om ongeveer 550 extra leerlingen die gevolgd moeten worden door de leerplichtambtenaar. Daarnaast wordt een informatie c.q. meldingsplicht ingevoerd. Dit betekent voor de gemeente Tiel een uitbreiding van haar administratieve taken. Vooruitlopend hierop is er samen met de scholen een meldingsprotocol opgesteld. Tenslotte zullen jongeren van 18 tot 23 jaar met meer drang en dwang terug kunnen worden geleid naar school of werk. Dit wordt opgepakt door het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt Voortijdig Schoolverlaters (RMC). Samen vormen deze drie elementen een sluitende aanpak ter voorkoming van onderwijsuitval van jongeren tot 23 jaar. Kultuurkonnekt Het Rijk en de Provincie stimuleren gemeenten om meer in te zetten op de samenwerking tussen culturele instellingen en scholen. In Tiel wordt aan deze samenwerking vormgegeven door het coördinatiepunt cultuureducatie: 'Kultuurkonnekt'. Dit is ondergebracht bij de Plantage. De eerste resultaten zijn erg positief. De provincie ondersteunt het coördinatiepunt in eerste instantie gedurende de eerste drie jaar (2006, 2007 en 2008) met een jaarlijkse subsidie van € 37.500. In 2008 zal de organisatie van Kultuurkonnekt worden geëvalueerd. Dan zal ook worden bezien in hoeverre en in welke vorm de Provincie deze pilot zal blijven ondersteunen. Kultuurkonnekt werkt steeds meer regionaal. In schooljaar 2006-2007 participeerden de gemeenten Tiel en Culemborg. In schooljaar 2007-2008 is dit uitgebreid met de gemeenten Buren en Neder Betuwe. Na de evaluatie zal worden bezien of ook meer regiogemeenten zich kunnen aansluiten. De Plantage breidt haar binnenschoolse activiteiten uit, waardoor een bredere doelgroep kan worden bereikt. Om dit mede mogelijk te maken zal er tevens een herschikking van budgetten plaatsvinden in met name het muziekonderwijs, zonder dat dit gevolgen heeft voor de inkrimping van het aantal lessen. Dit vergt een forse inspanning van de Plantage. Met ingang van schooljaar 2008-2009 zal dit worden geëffectueerd.


Pagina 67

Servicepunt Amateurkunst Het servicepunt is gericht op het ondersteunen van verenigingen op gebied van amateurkunst in brede zin (ook volksdansen, fotografie, etc). We leggen een accent op harmonie/fanfare verenigingen, koren en toneelverenigingen omdat deze veruit in de meerderheid zijn c.q. vanuit hen de meeste vraag om ondersteuning is gesignaleerd. Het gaat om ondersteuning bij fondswerving, PR, ledenwerving, verdeling van bestuurstaken, de organisatie van de vereniging, maar ook inhoudelijke zaken zoals een opleiding tot dirigent assistent, etc. Het servicepunt vervult ook een intermediare functie naar het aanbod van de provincie op deze punten. De provincie ondersteunt deze pilot met een subsidie van € 37.500 voor de eerste drie jaar. Regionale samenwerking cultuureducatie De gemeente Tiel heeft samenwerkingsovereenkomsten met de gemeenten Zaltbommel, Culemborg, Nederbetuwe en Neerrijnen voor de buitenschoolse activiteiten op het gebied van cultuur educatie.

Wat gaan we doen in 2008? Voorkomen van achterstanden in de voor- en vroegschoolse periode • uitvoeren VVE beleid 2006-2010 ( onder andere uitbreiding tot 120 VVE plaatsen) • opstellen verordening peuterspeelzaalwerk Versterken van de onderwijspositie van jongeren • regie op de ontwikkeling en implementatie van de onderwijszorgstructuur • regie op de implementatie van drie schakelklassen (TaalPlusKlassen) in het basisonderwijs • deelnemen aan ketenoverleg voortijdig schoolverlaten en uitvoering geven aan convenant 'Sluitende aanpak Voortijdig schoolverlaten en Risicojongeren in Regio Rivierenland' • coördineren regionaal ketenoverleg preventieve zorg, jeugdzorg, curatieve en justitiële zorg en reïntegratieve zorg • uitvoeren meldingsprotocol scholen onder andere in- en uitschrijving, ongeoorloofd verzuim • uitvoeren activiteiten in het kader van TSOb III en de regionale agenda: 'Jongeren gaan ook over grenzen' en 'Van onderwijs naar arbeid: een gat in de markt!' • continueren van het spijbelopvangproject voor jongeren die door grensoverschrijdend gedrag niet in het reguliere VO te handhaven zijn • het naar Tiel halen van HBO leergangen in Tiel op het gebied van logistiek, watermanagement en techniek voor de doelgroep MBO-gediplomeerden met een arbeidscontract • herijken inkoopcontract met het RMC • opstellen verordenring Lokaal Educatieve Agenda Goede onderwijshuisvesting • implementatie meerjaren integraal onderwijshuisvestingprogramma • uitvoeren van het meerjaren onderhoudsplan onderwijshuisvesting • plaatsen noodlokalen in Passewaaij en voorbereiding invulling permanente onderwijshuisvesting (de Bataaf) • uitbreiding en kwaliteitsverbetering onderwijshuisvesting in Tiel Oost in samenhang met de verkenning van de mogelijkheden voor een brede school • uitvoering nevenvestiging VSO cluster 4 (zeer moeilijk opvoedbare en autistische kinderen) • realisatie gymnastiekaccommodatie in Tiel-West Bestuur openbaar basisonderwijs • monitoren verzelfstandiging openbaar basisonderwijs

Pagina 68


Versterken cultuureducatie • binnenschoolse activiteiten: • uitvoeren en evalueren van het coördinatiepunt cultuureducatie Kultuurkonnekt • meerjarige inhoudelijke en financiële afspraken maken met scholen • oriënteren op de mogelijkheden voor een interne verzelfstandiging van de Plantage • uitvoeren klanttevredenheidsonderzoek bij de Plantage • implementatie nieuwe onderwijsstructuur instrumentaal onderwijs van de Plantage (dit hangt samen met de ombuiging richting binnenschoolse cultuureducatie)

Hoe gaan we het monitoren en evalueren? Voorkomen onderwijsachterstand in de voor en vroegschoolse periode

% ouders met een oudste kind van 18 maanden met VVE indicatie dat wordt geïnformeerd over VVE Bezettingsgraad van de VVE stimuleringsplaatsen Aantal VVE plaatsen Doorstroming VVE- peuters van VVE peuterspeelzaal naar VVE basisschool

realisatie '05/'06 81%

'06/'07 80%

prognose / streefwaarde '07/'08 '08/'09 '09/'10 80% 80% 80%

96%

>90%

>90%

>90%

>90%

>90%

80 44%

100 75%

100 75%

120 75%

120 75%

120 75%

'10/'11 80%

Bron: afdeling Onderwijs en welzijn

Prognose over de jaren 2006-2010 met betrekking tot bovenstaande doelen zijn vastgesteld in de Contourennota onderwijsbeleid 2006-2010.

Versterken onderwijspositie van jongeren

Aantal voortijdig schoolverlaters: - niet leerplichtig (18 – 22 jaar) - partieel leerplichtig (17 jaar) - leerplichtig (16 jaar)

realisatie '05/'06

'06/'07

88 1 0

90 5 2

prognose / streefwaarde '07/'08 '08/'09 '09/'10 90 5 2

85 8 2

85 8 2

'10/'11 85 8 2

Bron: afdeling Onderwijs en Welzijn

Voortijdig schoolverlater = een jongere (16 t/m 22 jaar) die een maand of langer niet meer op school is verschenen of niet meer bij een onderwijsinstelling is ingeschreven en die niet in het bezit is van een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt (= minimaal een diploma op HAVO niveau of MBO2). In het schooljaar 2005-2006 waren er 204 voortijdig schoolverlaters tussen de 18 en 22 jaar, waarvan er 116 in de loop van het schooljaar weer zijn teruggekeerd in het onderwijs. Voor de partieel leerplichtigen (17 jaar) waren dit er 14, waarvan er 13 weer zijn teruggekeerd in het onderwijs. We verwachten in eerste instantie een lichte toename vanwege de uitbreiding naar een volledige leerplicht tot 18 jaar. Op termijn verwachten we juist een daling, deels vanwege de demografisch afnemende aantallen leerplichtigen en deels vanwege de sluitende aanpak die nu ontwikkeld en uitgevoerd wordt.

Goede onderwijshuisvesting De onderwijshuisvesting in Tiel voldoet aan de normen zoals opgenomen in de onderwijshuisvesting verordening. Het onderhoud wordt uitgevoerd conform het door de raad vastgestelde meerjaren onderhoudsplan. Er zijn op dit moment geen tevredenheidindicatoren beschikbaar.


Pagina 69

Versterken cultuureducatie Aantal leerlingen en leerling contacturen bij binnenschoolse en buitenschoolse activiteiten van de Plantage realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Binnen schoolse activiteiten - aantal leerlingen 3.600 2.750 5.000 6.000 7.000 8.000 waarvan Tiel 2.550 1.700 2.200 2.400 2.600 2.800 - aantal leerling contacturen 18.000 17.500 27.000 32.000 37.000 42.000 waarvan Tiel 12.750 10.350 11.880 12.799 13.742 14.700 Buiten schoolse activiteiten - aantal leerlingen 2.960 3.349 3.444 3.400 3.400 3.400 waarvan Tiel 1.710 1.654 1.804 1.800 1.800 1.800 - aantal leerling contacturen 93.341 105.608 116.956 115.461 115.461 115.461 waarvan Tiel 53.920 51.790 56.887 56.760 56.760 56.760 Bron: de Plantage

Het aantal leerlingen en leerling contacturen voor binnensschoolse activiteiten stijgt, zowel in Tiel als in de regio. Ook leerlingen die normaal niet aan de buitenschoolse activiteiten deelnemen, kunnen we nu bereiken. De stijging van het aantal leerlingen voor buitenschoolse activiteiten tussen 2006 en 2007 wordt veroorzaakt door een administratieve bijtelling van 400 leerlingen uit Zaltbommel. We verwachten geen sterke toe of afname. Aantal leerlingen dat een bezoek heeft gebracht aan het Museum in het kader van 'erfgoed a la carte' of 'kunstmenu'* realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Basisonderwijs 388 700 800 800 900 1.000 Voortgezet onderwijs 1.128 1.200 1.300 1.300 1.400 1.500 Bron: Museum

'Erfgoed a la carte' en 'kunstmenu' zijn activiteiten op het gebied van cultuureducatie die zijn ontwikkeld door het Museum, de Plantage, het Archief en de Bibliotheek. Ze worden gecoördineerd door Kultuurkonnekt. We zullen moeten bekijken of we met de huidige capaciteiten van vrijwillige rondleiders nog verder kunnen groeien in 2009. Alle leerlingen van HAVO 4, VWO 5 en VMBO 3 doen mee aan 'de kunst en cultuurroutes' die vanuit Kultuurkonnekt worden aangeboden. Ook de Bibliotheek is actief op het gebied van cultuur educatie met activiteiten op het gebied van leesbevordering bij kinderen en jongeren in samenwerking met scholen. Hier hebben we nog geen deelname cijfers van beschikbaar.

Pagina 70



werkelijk 2006

Lasten Baten Totaal

14.880 8.661 6.219

begroot 2007 15.181 8.597 6.584



begroot 2008

begroot 2009

begroot 2010

begroot 2011

10.090 3.501 6.589

9.839 3.369 6.470

9.750 3.369 6.381

9.905 3.369 6.536

369

738

839

811

6.219

6.584

6.958

7.208

7.220

7.347

2 467

6 59

1 172

1 172

1 172

1 172

5.754

6.531

6.787

7.037

7.049

7.176

Ter informatie Het resultaat na bestemming voor 2008 is opgebouwd uit de volgende producten: Product Naam 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6

bedrag

Onderwijshuisvesting Exploitatie en beheer Financieel toezicht Gemeenschappelijke lasten onderwijs Lokaal stimuleringsbeleid Plantage

723 3.592 91 929 381 1.071

Totaal programma 7

6.787

Pagina 71



bedrag x € 1.000

Hogere salarissen en overhead afdeling Onderwijs en Welzijn Hogere toename kosten schoolzwemmen Hogere toevoeging voorziening meerjarenonderhoud Hogere kapitaallasten nieuwbouw gymzaal Tiel-West Hogere kapitaallasten nieuwbouw Pr. Willem-Alexanderschool Hogere vergoeding bijzonder onderwijs voor dislokaties Hogere kosten leerlingenvervoer Hogere kosten exploitatie Plantage met name salarissen Lagere huur noodlokalen Lagere kosten verzekeringen Lagere kosten educatie nieuwkomers Minder uren Stadsbeheer toegerekend

N N N N N N N N V V V V

58 27 125 45 82 38 26 54 50 41 70 38


N

256


Meerjarenonderhoudsprogramma onderwijs Verrijking onderwijsgebouw de Wissel Nieuwbouw de Bataaf Nevenvestiging VSO cluster 4 Nieuwbouw Pr. Willem Alexanderschool Nieuwbouw gymzaal Tiel-West Vergoeding dislokaties bijzonder onderwijs Leerlingenvervoer Kosten leerplichtadministratie

2008 125.000

2009 125.000

2010 125.000

2011 125.000

2.000

5.000

5.000

5.000

177.000 19.000 223.000

174.000

27.000 82.000

64.000 56.000 226.000

219.000

45.000 38.000

124.000 38.000

122.000 38.000

120.000 38.000

30.000 20.000

60.000 40.000

90.000 40.000

90.000 40.000

Pagina 72


Verrekeningen met reserves In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende reserves genoemd en ook de voorgestelde stortingen en onttrekkingen in 2008. Naam reserve Openbaar basisonderwijs bestuurscommissie Dyade Onderwijsachterstandenbeleid (GOA 1) Startbijdrage Afkoopsom ID-baan Afkoop salaris Edu-Art VSO cluster 4

stand per 1-1-2008 479.257

toevoeging rente


onttrekkingen

58.275 8.316 30.261 25.819 131.894

stand per 31-12-2008 479.257

58.275

1.362

14.291 25.819 131.894

8.316 17.332 0 0

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Informatie en voorzieningen op maat voor: Kinderen en jongeren Ouderen en gehandicapten Vreemdelingen en integratie Het op peil houden van het huidige voorzieningenniveau voor: Sport en spelen Welzijn, gezondheid en zorg Cultuur en evenementen

Programma

Maatschappelijke dienstverlening


Pagina 73

Programma 8

Maatschappelijke voorzieningen Wat willen we? Iedere Tielenaar moet deel kunnen nemen aan het maatschappelijke leven in brede zin. De inwoners van Tiel zijn op veel manieren betrokken bij het maatschappelijke leven in hun stad. Zij ontmoeten elkaar al dan niet in verenigingsverband. Dat versterkt de onderlinge band en gemeenschapszin en heeft een positief effect op de leefbaarheid van de stad. Gemeente Tiel waardeert en stimuleert zonodig de inspanningen van vrijwilligers. Daarnaast willen we de integratie en participatie van nieuwkomers versterken. De gemeente schept mogelijkheden voor mensen en organisaties om mee te doen aan het maatschappelijke leven door middel van huisvesting, wijkcentra, sporten recreatie voorzieningen, aanpassingen voor gehandicapten, informatieverstrekking en voorlichting en een divers aanbod van voorzieningen van goede kwaliteit. De invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) zal hierbij een belangrijke rol spelen. In sport, cultuur en recreatie kunnen mensen zich ontplooien. De gemeente wil dat ook ouderen, gehandicapten, jongeren en allochtonen gebruik (kunnen) maken van voorzieningen op dit terrein. Daarom wil de gemeente dat er voldoende speelveldjes en plaatsen voor jongeren zijn, dat ook gehandicapten mogelijkheden hebben om te sporten, dat allochtonen (meer) gaan deelnemen aan de samenleving en dat ouderen (actief) kunnen blijven meedoen. De inwoners van Tiel waarderen culturele voorzieningen. Instellingen als schouwburg Agnietenhof, de Plantage, het Streekmuseum, de Bibliotheek en het centrum voor beeldende kunst. De gemeente wil haar regierol in het aanbod en de afstemming van de verschillende maatschappelijke en culturele instellingen beter vorm geven. We zetten zowel in op cultuureducatie (zie ook programma 7) als op cultuurtoerisme (zie ook programma 3). Jongeren willen we extra kansen geven door een verbinding te leggen tussen onderwijs-, jeugden arbeidsmarktbeleid. Daarbij zal aandacht zijn voor alle jongeren, dus ook degenen die geen probleem vormen of zorg behoeven. Voor de Tielse samenleving vindt de gemeente het van belang dat mensen zich verbonden voelen met én verantwoordelijk voelen voor de eigen buurt, wijk of dorp. Mensen moeten met en naast elkaar kunnen leven. Jongeren moeten zich in Tiel kunnen settelen en ouderen moeten in Tiel oud kunnen worden. Sommige burgers zijn door omstandigheden kwetsbaarder dan anderen. In het kader van de WMO wil de gemeente Tiel dat iedereen meedoet. Dat betekent dat soms extra inspanningen moeten worden verricht om mensen toe te rusten om dit waar te kunnen maken, dan wel hiertoe kansen te creëren.


Pagina 74

Hoe willen we dit bereiken? Wat we willen hebben we voor de raadsperiode 2007 – 2010 uitgewerkt in de volgende subdoelstellingen: (de blauw gedrukte aandachtspunten zijn speerpunten uit het coalitieakkoord) Wet maatschappelijk ondersteuning (WMO) • op interactieve wijze vormgeven van het WMO beleid • één loket realiseren, waar alle informatie over voorzieningen op het gebied van wonen, welzijn en zorg beschikbaar is • het verstrekken van huishoudelijke verzorging aan iedereen die daarvoor in aanmerking komt • ontwikkelen van mantelzorg- en vrijwilligersbeleid • ontwikkelen van beleid op het gebied van civil society • herijken bestaand beleid en bij nieuw beleid en projecten aansluiting zoeken bij de uitgangspunten van de WMO • opzetten van een overkoepelende WMO-raad Informatie en voorzieningen op maat voor: Kinderen en jongeren • aanwijzen coördinerend portefeuillehouder jeugdzaken (alles in één hand) • herijken jeugdbeleid 2008-2012 met bijbehorend uitvoeringsprogramma en financiële gevolgen. • streven naar het zo vroeg mogelijk signaleren van problemen bij jeugdigen en jongeren en inzetten op een integrale aanpak. Hieruit voortvloeiend komen twee ketenaanpakken: • ketenaanpak onderwijs, jeugd en arbeidsmarktbeleid (met als uitvloeisel het convenant Sluitende aanpak Voortijdig schoolverlaten en Risicojongeren in de Regio Rivierenland) • ketenaanpak preventieve zorg - jeugdzorg - curatieve en justitiële zorg - reïntegratieve zorg • kwartiermaker overleggen risicojongeren: resultaten van de quikscan 'van overleggen naar regiseren' vertalen naar eenduidigheid in inhoud en vorm van overleg waardoor een betere regie op en zorgcoördinatie rondom jongeren met meervoudige problemen gerealiseerd wordt. • jongeren op diverse manieren betrekken bij beleidskeuzen, onder andere bij invulling geven aan opzet én uitvoering van jeugdbeleid • aandacht hebben voor de positie van jongeren binnen de samenleving, bijvoorbeeld bij (betaalbare en geschikte) huisvesting Ouderen en gehandicapten • aandacht hebben voor de positie van ouderen en gehandicapten binnen de samenleving, bijvoorbeeld bij (betaalbare en geschikte) huisvesting • ontwikkelen van woonzorgzones/wijkservicepunten opdat ouderen en mensen met een lichamelijke beperking zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen • ouderen(-organisaties) betrekken bij beleid en uitvoering • invulling ouderenbeleid aan de hand van de WMO en de visie Wonen Welzijn Zorg (WWZ) • aandacht voor voorkoming sociaal isolement ouderen (TSOb II)


Pagina 75

Vreemdelingen en integratie • participatie en integratie van allochtonen stimuleren: visie ontwikkelen aan de hand van het uitvoeringsplan 'integratie en participatie etnische minderheden in Tiel' • herijking subsidiebeleid allochtone zelforganisaties • inburgering van nieuwkomers, oudkomers en allochtone vrouwen bevorderen en verbeteren • zorgen voor huisvesting van statushouders (asielzoekers met verblijfsvergunning) • uitvoering pardonregeling Het op peil houden van het huidige voorzieningen niveau voor: Sport en spelen • uitvoeren van de actiepunten uit het sportbeleidsplan met speciale aandacht voor de binnensportaccommodaties en een kunstgrasveld voor de korfbalsport • zoveel mogelijk Tielenaren laten bewegen en voldoende faciliteiten bieden voor een actieve leefstijl (stimuleren van georganiseerde en ongeorganiseerde sport) • in Tiel is voldoende en veilige speelruimte voor alle leeftijden; hierbij hebben we speciale aandacht voor het onderhoud Welzijn, gezondheid en zorg • ontwikkelen beleid zelfstandig wonen in relatie tot WWZ visie en civiel society • ondersteunen en waarderen van mantelzorg en vrijwilligerswerk • realisatie van de opvang van daken thuislozen en versterken preventief beleid inzake daken thuisloosheid • versterken preventieve aanpak huiselijk geweld • stimuleren van maatschappelijke stages bij zorginstellingen en scholen, zodat er meer kinderen kiezen voor werk in de zorg • versterken en continueren eerstelijnsgezondheidszorg • het op peil houden van het kwaliteitsniveau van het maatschappelijk werk • op peil brengen en houden van preventieve en ambulante verslavingszorg • op peil brengen en houden van collectieve GGZ preventie Cultuur en evenementen • stimuleren van amateurkunst en cultuur educatie • stimuleren samenwerking tussen culturele instellingen en scholen door middel van het implementeren en uitvoeren van het coördinatiepunt cultuur educatie (Kultuurkonnekt) • kwalitatief cultureel programma bieden voor een breed publiek op het gebied van dans, (jeugd)theater, muziek en cabaret • uitdragen van ons cultuur historisch erfgoed • stimuleren en faciliteren van een divers aanbod aan evenementen • onderzoek doen naar de culturele behoeften van allochtonen • het organiseren van een periodiek terugkerend multicultureel festival

Wat hebben we aan beleid? Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) • Kadernotitie WMO 2006 • Beleidskader WMO • Projectplan huishoudelijke verzorging 2006 • Top in Tiel 'zo lang mogelijke zelfstandig wonen' 2007


Pagina 76

Kinderen en Jongeren • Concept kadernotitie Jeugdbeleid 2008-2012 • Notitie invoering Wet kinderopvang 2004 • Beleidsnotitie peuterspeelzaalwerk 2002 • Handhavingsbeleid Wet kinderopvang 2005 Ouderen en gehandicapten • Derde regiovisie ouderenbeleid 2003-2006 Vreemdelingen en integratie • Nota Inburgeringsbeleid 2007 • Uitvoeringsnotitie Participatie en Integratie Allochtonen 2005 • Concept startnotitie integratie 'Samen leven' 2007 Sport en Spelen • Sport beweegt, sport bindt, sportbeleid gemeente Tiel 2006-2015 (vastgesteld in 2007) • Spelen in Tiel, speelruimtebeleid gemeente Tiel 2005-2010 (vastgesteld in 2005) • Evaluatie breedtesport impuls 2006 Welzijn, gezondheid en zorg • Kadernota 'Lokaal gezondheidsbeleid' 2003-2007 • Nota 'Aanpak sociaal economische gezondheidsverschillen' 2005-2006 • Projectplan loket wonen, welzijn en zorg 2004 • Evaluatie lokaal gezondheidsbeleid 2007 • Regionale nota gezondheidsbeleid met lokale paragraaf 2008-2011 Cultuur en evenementen • Nota evenementenbeleid 2007 • Productovereenkomst Bibliotheek 2007 • Plan van aanpak herhuisvesting Regionaal Archief Rivierenland (RAR) 2003 + vervolgrapporten 2006 • Beleidsplan Museumstichting 'De Waterpoort' 2005 • Startdocument 'Reizen in de tijd' (projectplan 'erfgoed al la carte') 2005 • Cultuurnota 2007 • Concept beleidsplan Plantage 2006-2009 • B&W besluit 'onderzoek naar de interne verzelfstandiging Agnietenhof' (22-09-2005) • Visiedocument gebiedgericht cultuurbeleid Rivierenland 2005-2008

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Wet maatschappelijk ondersteuning (WMO) Vanaf 1 januari 2007 is de gemeente verantwoordelijk voor het beleid en uitvoering van de WMO. De doelstelling van de WMO is het bevorderen van de zelfredzaamheid van burgers waarbij de (lokale) overheid als achtervang fungeert voor burgers die daartoe niet in staat blijken en waaraan de sociale omgeving niet of onvoldoende kan bijdragen. Veel zaken zullen regionaal worden opgepakt vanwege de samenwerking met regionaal georganiseerde uitvoeringsorganen zoals de GGD en de thuiszorg. De wet beoogt tot een geïntegreerd aanbod van diensten te komen, bijvoorbeeld door middel van het inrichten van een loket 'wonen, welzijn en zorg'.


Pagina 77

Inmiddels is het (digitaal, telefonische en fysiek) loket 'Wonen, Welzijn en Zorg' ingericht bij de Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk werk. Dat zal in 2008 worden geëvalueerd en doorontwikkeld. De verstrekkingen die voorheen onder de WVG (Wet voorziening gehandicapten) vielen zijn overgegaan naar de WMO. Daar is de verstrekking van enkelvoudige en meervoudige hulp in de huishouding bijgekomen. We benutten 2007 als een overgangsjaar. We streven ernaar het gros van de cliënten opnieuw geïndiceerd te hebben per 1 januari 2008. Daar waar dit niet lukt, blijft de oude vorm van zorg gehandhaafd. Veel klanten komen na herindicering in aanmerking voor een lagere (goedkopere) vorm van hulp in de huishouding. Wij hebben de aanbieders van zorg tijdig geattendeerd op deze ontwikkeling. Desondanks kunnen zij de omwenteling niet aan. Ontslagen dreigen en de continuïteit van de zorg is in het geding. Gemeentes en zorginstellingen zijn hierover met elkaar in gesprek. De gemeente Tiel heeft de WMO opgedeeld in 5 kernthema's, namelijk: 1. Samen leven in buurt en wijk 2. Jeugd en opgroeien 3. Ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers 4. Meedoen gemakkelijker maken 5. Volksgezondheid, Preventie, Openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) en Maatschappelijke Opvang (MO). In het eerste kwartaal van 2008 leveren we een WMO-plan op, waarin staat beschreven wat we de komende vier jaar willen bereiken op deze thema's en hoe we dat willen realiseren. In 2008 zal in regionaal verband mantelzorg- en vrijwilligersbeleid worden opgesteld. Daarnaast zal er een visie Wonen Welzijn Zorg worden ontwikkeld. In dat kader is er ook aandacht voor levensloopbestendig bouwen, de inrichting van woonzorgzones en 'civiel society'. Vreemdelingen en integratie Naar verwachting zullen in 2008 de geldstromen die nu beschikbaar zijn voor Inburgering, het werkdeel van het Fonds Werk en Bijstand en de middelen voor volwassenen-educatie (ROC) worden samengevoegd in een 'participatiefonds'. Door de bundeling van gelden is het mogelijk om ook (voormalig) geld uit het werkdeel van het fonds Werk en Bijstand in te zetten voor inburgeringactiviteiten. Per 1 juni 2007 is de pardonregeling van kracht voor uitgeprocedeerde asielzoekers die vóór 1 april 2001 asiel hebben aangevraagd en aantoonbaar in Nederland hebben gewoond. De gemeente Tiel is gestart met de uitvoering van deze regeling. Onduidelijk is wat er gebeurd met mensen die niet voor de regeling in aanmerking komen. In 2008 zal er een visie op participatie (meedoen, burgerschap) worden ontwikkeld aan de hand van de thema's onderwijs en cultuur; emancipatie en inburgering; werk en inkomen; gezondheid en sport; wonen, wijken en leefbaarheid. Regionale aanpak gezondheidbeleid In het regionaal portefeuilleberaad is in november 2006 besloten om gezamenlijk een regionaal gezondheidbeleid te ontwikkelen met voor iedere gemeente een lokale paragraaf. In 2007 zal het huidige gezondheidbeleid worden geëvalueerd. In dat kader zal de GGD onderzoek doen en een actueel regionaal gezondheidsprofiel opstellen. In 2008 zal een nieuw regionaal gezondheidsbeleid worden ontwikkeld door het ambtelijk overleg volksgezondheid en zorg Regio Rivierenland. Belangrijk thema daarin zal zijn de sociaal economische gezondheidsverschillen. Nu is ook al duidelijk dat de aanpak veel integraler wordt dan voorheen: sociaal, fysiek en economisch. Ook zal er nog meer samenhang komen in bijvoorbeeld de activiteiten van de GGD, GGZ, het maatschappelijk werk en de verslavingszorg in het kader van preventie van lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblematiek.


Pagina 78

De Wet collectieve preventieve volksgezondheid is een belangrijk ondersteunend instrument bij de voorkoming, het vroegtijdig onderkennen en terugdringen van lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblematiek. Regionale sociale agenda, regionaal contract, regionaal sociaal programma In het najaar van 2006 heeft er een regionaal debat plaatsgevonden waarbij de ontwikkeling van een regionale sociale agenda is gestart. Dit is eind 2007 bezegeld met een convenant tussen Regio Rivierenland en de provincie. De regionale sociale agenda kent 5 thema's: • vitale voorzieningen • (g)oude(n) toekomst • basisgezondheid voor iedereen • jongeren gaan ook over grenzen • aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt. Het opstellen van de regionale sociale agenda loopt deels parallel met het opstellen van het regiocontract. In het regiocontract wordt op korte termijn een aantal onderdelen/programma's van de regionale sociale agenda opgenomen voor mogelijke provinciale financiering. Dit gebeurd aan de hand van twee van de vijf thema's (basisgezondheidszorg en jongeren). Dit is het regionaal sociaal programma. Er ligt een direct verband tussen de Tielse bijdrage aan de regionale sociale agenda (= het Tielse sociale programma) en een ander programma dat onderdeel uitmaakt van TSOb III, de wijkaanpak. Door deze koppeling kunnen subsidiestromen worden gebundeld en effectiever worden ingezet. Inmiddels zijn er 70 projecten (waarvan ongeveer 20 uit Tiel) geïnventariseerd die -al dan niet deels aangepast en/of samengevoegd met plannen van andere gemeenten- worden gekoppeld aan de 5 thema's uit de sociale agenda. Daarnaast wordt er gewerkt aan regionale planontwikkeling. Te denken valt aan het gezamenlijk ontwikkelen van een concept voor een Centrum voor jeugd en gezin (wat zou dat concreet kunnen inhouden?) of een methode voor het werven van vrijwilligers en mantelzorgers (niet iedereen zelf het wiel laten uitvinden). De ingediende projecten passen in het vastgestelde WMO-kader. Filmhuis Tiel Er zijn plannen ontwikkeld voor een filmhuis in Tiel. De voorstellingen zouden kunnen worden gehouden in de 2e zaal van schouwburg Agnietenhof. Er is subsidie aangevraagd bij de provincie voor een aantal technische aanpassingen zoals een gesloten filmcabine. Eind 2007 wordt er een aantal proefvoorstellingen gehouden. Regionaal Archief Rivierenland Het stadsarchief van de gemeente Tiel is ondergebracht bij het Regionaal Archief Rivierenland (RAR) in de Agnietenstraat. Het gaat om archiefstukken van ouder dan 20 jaar met een cultuurhistorische waarde. Alle stukken die jonger zijn, bevinden zich op het stadhuiscomplex. Op beide locaties is er sprake van capaciteitsproblematiek. Op het stadhuis doen zich ook klimaatproblemen voor (temperatuur, vochtigheid, brandwerendheid). Wij voldoen niet meer aan de aangescherpte eisen van de inspectie. Tot op heden wordt dit gedoogd. Vanaf eind jaren '90 liggen er plannen om het RAR te verplaatsen naar een nieuw gebouw aan de Teisterbantlaan. Een en ander is afhankelijk van bestuurlijke besluitvorming van de betrokken gemeenten. Als de herhuisvesting van het RAR een feit is, kan de vrijgekomen ruimte in de Agnietenstraat fungeren als goedgekeurde opslagruimte voor het archief op het stadhuiscomplex. Digitalisering zal op middenlange termijn leiden tot minder extra archiefstukken. Voorlopig zijn gemeenten verplicht alle originele stukken te bewaren. Een digitale reproductie is niet voldoende.


Pagina 79

Wat gaan we doen in 2008? Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) • ontwikkelen van een vierjarenplan WMO 2008-2012 waarin staat wat we willen bereiken op de vijf kernthema's van de WMO • ontwikkelen mantelzorg en vrijwilligersbeleid • ontwikkelen civil society beleid (onder andere intergenerationele relaties, klussendiensten) • ontwikkelen visie 'wonen, welzijn en zorg' en vertalen naar beleid en uitvoering • inrichten en doorontwikkelen van woonzorgcomplexen in de 4 Gravinnen, het Vrijthof en de Heuvelhof • uitvoeren geïntegreerd loket 'wonen, welzijn en zorg' INFORMATIE EN VOORZIENINGEN OP MAAT VOOR: Kinderen en jongeren • doorontwikkelen en implementeren van Integrale Jeugdgezondheidszorg in samenwerking met de Stichting Thuiszorg en GGD • uitvoeren hernieuwd convenant jeugdbeleid en jeugdzorg met de provincie Gelderland • regie voeren op uitvoering van het regionaal jeugdbeleid • opstellen deelverordening subsidies jeugdbeleid • doorontwikkelen nota jeugdbeleid en invulling geven aan de uitvoering van jeugdbeleid • betrekken van jongeren bij invulling geven aan de uitvoering van jeugdbeleid • preventie van overlast door jeugd, met name het inperken en ombuigen daarvan • uitvoeren van activiteiten in het kader van TSOb III en de regionale sociale agenda: jongeren gaan ook over grenzen • informatie voor jongeren stroomlijnen door het realiseren van een jongerenwebsite Jongin.tiel.nl • het bewaken van de kwaliteit van de kinderopvang in Tiel Ouderen en gehandicapten • zie de Wet maatschappelijke ondersteuning (woonzorgzones en wijkservicepunten) • bevorderen toegankelijkheid openbare ruimte • zie TSOb III (een (g)ouden toekomst) Vreemdelingen en integratie • afronding project Oudkomers • uitvoeren nieuwe Wet inburgering • ontwikkelen en uitvoeren nota integratie • uitvoering notitie inburgering en gezondheidszorg (onder andere ontwikkeling module over gezondheid binnen inburgeringcursus (structureel aanbod) • uitvoeren regeling inburgering allochtone vrouwen • opstellen plan van aanpak pardonregeling • uitvoeren naturalisatie ceremonie • opstellen concept subsidieverordening allochtone organisaties


Pagina 80

HET OP PEIL HOUDEN VAN HET HUIDIGE VOORZIENINGEN NIVEAU VOOR: Sport en spelen • uitvoeren regulier onderhoud en zoveel mogelijk wegwerken van het achterstallig onderhoud van de binnensportaccommodaties • realiseren van een kunstgras korfbalveld • uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek voor de toekomst van de Betuwehal en de overige binnensportaccommodaties • uitvoeren renovatiewerkzaamheden aan sportcomplex Westroyen, in combinatie met een gedeelte voor welzijn • realiseren van een accommodatie voor gymnastiekonderwijs en sport binnen de multifunctionele accommodatie Passewaaij • continueren van de sportstimuleringsactiviteiten zoals deze tot en met 2007 gefinancierd zijn vanuit de breedtesportimpuls • uitvoeren beleidsplan speelvoorzieningen • opstellen beheerplan voor speelvoorzieningen • realisatie Cruyff Court • renovatie schoolplein Praktijkonderwijs van het Lingecollege en zo mogelijk openstellen voor de buurt Welzijn • uitvoeren multifunctionele (sport)accommodatie in Passewaaij • uitvoeren integraal accommodatiebeleid • mantelzorg- en vrijwilligersbeleid: zie WMO • doorontwikkelen productenbegroting samen met Mozaïek Gezondheid • doorontwikkelen beleid integraal jeugdgezondheidszorg • doorontwikkelen beleid preventie en ambulante verslavingszorg in de Regio Rivierenland • doorontwikkelen eerstelijnsgezondheidszorg in Tiel/Rivierenland • regionale aanpak 'Terugdringen sociaal economische gezondheidsverschillen' • nadere uitwerking beleidslijn 'Vergroten toegankelijkheid (basis)voorzieningen' in afstemming met de WMO en in het kader van TSOb III • evaluatie lokaal gezondheidsbeleid 2003-2006 • ontwikkelen lokaal/regionaal gezondheidsbeleid 2008-2011 • doorontwikkelen collectieve GGZ preventie • programmaontwikkeling preventie huiselijk geweld • structurele inbedding voorzieningen OGGZ/MO (afronding uitvoeringsprogramma 20052007) Zorg • versterken relatie lokale/regionale ketenaanpak OGGZ en Maatschappelijke opvang en versterking voorzieningenniveau op maat • versterken relatie lokale/regionale ketenaanpak huiselijk geweld • zie de Wet maatschappelijke ondersteuning (woonzorgzones en wijkservicepunten) Cultuur • implementatie van de interne verzelfstandiging schouwburg Agnietenhof • vervolgen samenwerkingsproject met Rivierenlandtheaters op het gebied van jeugdtheater (Riv the Kid) • implementeren en uitvoeren cultuurnota


• • • • • • • •

Pagina 81

verkennen van de mogelijkheden voor een cultuurkwartier in relatie tot het masterplan Waalfront uitvoering deelverordening amateurkunst uitvoeren regionaal servicepunt amateurkunst implementeren en uitvoeren van het coördinatiepunt cultuureducatie (Kultuurkonnekt: zie ook programma 7) uitdragen van de Tielse Canon (historie Tiel) vanuit het Museum extra inzetten op publieksbegeleiding voor verschillende doelgroepen in het Museum verdieping en onderzoek met betrekking tot de collectie van het Museum versterken van de educatieve rol van het Museum (zie ook Kultuurkonnekt)

Evenementen • uitvoeren evenementenbeleid • opstellen deelverordening evenementensubsidies

Hoe gaan we monitoren en evalueren? Loket Wonen, Welzijn en Zorg Eind 2007 zal er een evaluatie worden uitgevoerd. Er wordt onder andere gekeken naar toegankelijkheid, dienstverlening, klanttevredenheid, integraliteit, etc. Ook zal er een klantvolgsysteem worden aangeschaft. Op het moment dat er relevante gegevens beschikbaar zijn (onder andere klanttevredenheid) zullen deze worden opgenomen als indicator in de begroting.

Kinderen en jongeren Indicatoren over sport en speelvoorzieningen vindt u bij 'sport en spelen' in dit programma. Indicatoren over jeugdoverlast en voorkoming van schooluitval vindt u bij programma 1 en 7. We zijn in overleg met Bureau jeugdzorg over cijfers met betrekking tot wachtlijsten en aantallen jongeren die door hen worden geholpen.

Ouderen en gehandicapten % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over realisatie 2006 2007 Voorzieningen voor ouderen x 45 Bron: leefbaarheidsmonitor


2011 55


De tevredenheid over voorzieningen voor ouderen ligt niet hoog, maar is ten opzichte van 2005 (37%) iets gestegen. Wij verwachten een langzaam stijgende lijn in verband met onder andere de ontwikkeling van woonzorg centra en de uitvoering van de WMO.

Vreemdelingen en integratie % inwoners dat aangeeft (zeer) positief of (zeer) negatief te zijn over het samenleven van verschillende bevolkingsgroepen realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 (zeer) positief x 68 70 70 70 (zeer) negatief x 9 8 8 8 Bron: leefbaarheidsmonitor

2011 70 8


Pagina 82


Het overgrote deel van de Tielse bevolking is (zeer) positief over het samenleven van de verschillende bevolkingsgroepen. Dit percentage is ongeveer gelijk aan 2003 en 2005 (66%). Het percentage inwoners dat (zeer) negatief is, schommelt iets ten opzichte van 2003 (8%) en 2005 (6%). Er zijn verschillen tussen de wijken. In Tiel West (14%) en Tiel Oost (12%) liggen de percentages het hoogst. Het aantal en percentage (geslaagde) deelnemers aan het project oudkomers/nieuwkomers/ inburgering allochtone vrouwen realisatie prognose / streefwaarde '05/'06 '06/'07 '07/'08 '08/'09 '09/'10 '10/'11 Oudkomers: - aantal deelnemers 42 42 42 x x x - aantal geslaagden 40 42 x x x x Nieuwkomers - aantal deelnemers 52 44 x x x x - aantal geslaagden 44 x x x x x Inburgering allochtone vrouwen - aantal deelnemers x 36 x x x x - aantal geslaagden x x x x x x Bron: afdeling Onderwijs en Welzijn


In 2005-2006 zijn 42 oudkomers met een programma gestart. Voor alle deelnemers (100%) is een overeenkomst afgesloten. In totaal zijn er 2 deelnemers uitgevallen. Beide deelnemers zijn uitgevallen omdat zij zijn geëmigreerd naar Engeland. In datzelfde jaar zijn 52 nieuwkomers met een programma gestart, 44 van hen hebben hun traject met succes afgerond. 8 Nieuwkomers moeten nog het inburgeringprogramma afronden. Ze zijn nog niet goed voorbereid voor het inburgeringexamen. Het project 'inburgering allochtone vrouwen' is nog in uitvoering. Wij kunnen nog geen cijfers presenteren. De prestaties van de Tielse inburgeraars gaan vooruit. Het uitvalpercentage is aanzienlijk gedaald en in vergelijking met andere steden voltooien de Tielse inburgeraars vaker de leertrajecten voor nieuwe- en oudkomers: - trajecten worden op maat aangeboden; het inburgeringprogramma wordt aangesloten bij het doelperspectief van de inburgeraar - de randvoorwaarden als kinderopvang en passende lestijden zijn goed geregeld - de inburgeraar wordt actief betrokken bij zijn traject en wordt aangesproken op de eigen verantwoordelijkheid.

Sport Aantallen en % jongeren (7 t/m 18 jaar) en senioren (19 jaar en ouder) dat lid is van één van de gesubsidieerde sportverenigingen realisatie prognose / streefwaarde Aantal jongeren dat lid is % jongeren in Tiel dat lid is Aantal senioren dat lid is % senioren in Tiel dat lid is Bron: afdeling Onderwijs en Welzijn

2006 3.502 53 4.002 13

2007 x 54 x 14

2008 x 54 x 15

2009 x 55 x 16

2010 x 55 x 17

2011 x 56 x 18


Het percentage is gerelateerd aan de bevolkingscijfers uit de gemeentelijke basis administratie. Na aanpassing van de sportsubsidieverordening krijgen we meer zicht op 3 categorieën sporters bij de gesubsidieerde sportverenigingen: 1) jeugd vanaf 7 t/m 18 jaar 2) senioren vanaf 19 t/m 54 jaar en 3) ouderen vanaf 55 jaar.

Pagina 83


% inwoners van 18 jaar en ouder (volwassenen) dat het afgelopen jaar aan sport gedaan heeft realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ja x 48 50 52 52 52 Aantal keer per maand gemiddeld x 8 8 8 8 8 Bron: leefbaarheidmonitor


Ongeveer de helft van de inwoners van Tiel geeft aan het afgelopen jaar gesport te hebben. In Passewaaij ligt het percentage het hoogst (60%) en in Tiel West het laagst (39%). Diegenen die sporten doen dit gemiddeld 8 keer per maand. Het overgrote deel doet dit in recreatief verband (89%). Zo'n 37% sport bij een vereniging. Een iets kleinere groep kiest voor een sportschool (29%). Opvallend veel mensen sport alleen en ongeorganiseerd (20%) of in groepsverband, zelf georganiseerd (11%). % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over het sportaanbod in Tiel realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Sportaanbod in Tiel x 90 90 90 90 90 Bron: leefbaarheidmonitor x = gegevens onbekend Zo'n 90% van de inwoners van Tiel is (zeer) tevreden over het sportaanbod in Tiel.

Spelen % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over realisatie 2006 2007 Speelmogelijkheden voor kinderen x 46 (12-) Voorzieningen voor jongeren (12+) x 31 Bron: leefbaarheidmonitor

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 50 52 55 35

35

35

2011 55 35


De inwoners van Tiel zijn niet heel erg tevreden over de speelmogelijkheden voor kinderen. Wij verwachten een stijging in verband met de uitvoering van de aanleg van nieuwe speelvoorzieningen conform het speelbeleidsplan. Het tevredenheidcijfer ten aanzien van voorzieningen voor jongeren (openbare sport en speelterreinen voor jongeren vanaf 12 jaar) ligt laag. We zien een lichte stijging vanaf 2005 (26%). We verwachten geen sterke groei onder andere vanwege de problemen rondom het vinden van geschikte locaties voor een JOP. In mei 2007 is het jongerenontmoetingscentrum in de Papensteeg gesloten. In het kader van het jeugdbeleid zijn we in overleg met het maatschappelijk veld om accommodaties open te stellen voor ontmoeting en activiteiten voor jongeren.

Welzijn % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn realisatie 2006 2007 Buurthuizen en wijkcentra x x Bron: leefbaarheidmonitor


2011 50


Deze vraag is per ongeluk uit de vragenlijst van de leefbaarheidmonitor 2007 verwijderd. We hebben dus alleen cijfers van 2003 (48%) en 2005 (42%). Deze lijken niet zo hoog, maar veel respondenten geven aan dat de vraag niet voor hen van toepassing is (per wijk tussen de 22% en 64%). Het is niet duidelijk hoe de respondenten de vraag hebben opgevat: gaat het om de kwaliteit van het aanbod of de aanwezigheid van een wijk en buurtcentrum in je eigen woonomgeving. Passewaaij (25%), Zennewijnen (20%) en Kapel-Avezaath (20%) scoorden in 2005 relatief hoog op (zeer) ontevreden.

Pagina 84


Waardering vrijwilligerssteunpunt Mozaïek realisatie 2006 Rapportcijfer 8,1

2007 8,1


2011 8,1

Bron: Klanttevredenheid onderzoek consumenten Mozaïek (Spectrum)

In 2006 is voor het eerst een klanttevredenheid onderzoek uitgevoerd. Het rapportcijfer voor het vrijwilligerssteunpunt is een gemiddelde van een peiling onder vrijwilligers (8,3) en organisaties (7,9). Het rapportcijfer is gebaseerd op een respons van 11 vrijwilligers en 16 organisaties. Voor de hele groep klanten zijn de gegevens redelijk betrouwbaar, voor de twee onderscheiden groepen hebben ze (vanwege de lage response) voornamelijk een indicatieve waarde.

Gezondheid en zorg % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn realisatie 2006 2007 Medische voorzieningen x 91


2011 92


De tevredenheid over medische voorzieningen is sterk gestegen tussen 2003 (82%) en 2005 (91%). Dit heeft waarschijnlijk verband met het verdwijnen van het huisartsen tekort. We verwachten op termijn nog een lichte stijging vanwege de start van een Eerstelijnscentrum Tiel (ECT) waarbij verschillende vormen van eerstelijnsgezondheidszorg integraal worden aangeboden. Deelname aan het aanbod van het algemeen maatschappelijk werk (AMW) realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Aantal cliënten 670 670 670 670 670 Aantal leerlingen dat heeft deelge16 19 20 20 20 nomen aan sociale vaardigheidstraining Aantal personen dat gemiddeld x 4 6 6 6 per week gebruik maakt van het spreekuur AMW in de Hertogenwijk Bron: Algemeen Maatschappelijk Werk

2011 670 20

6


Per 31-12-2006 stonden er 22 personen op een wachtlijst bij het AMW met een wachttijd van 5 tot 6 weken. Op het Lingecollege is in 2007 in twee groepen in totaal aan 19 leerlingen in de leeftijd van 13 tot 14 jaar een sociale vaardigheidstraining gegeven. Deze training bestaat uit 8 bijeenkomsten van 2 uur. Het spreekuur in de Hertogenwijk wordt op woensdag van 14.00 tot 16.00 uur gehouden. De meeste vragen gaan over onder andere 'praktische' materiële problematiek (formulieren invullen, uitleggen wet en regelgeving, bemiddeling bij huur en energienota's). Tijdens het spreekuur is er ook een opbouwwerker van Mozaïek aanwezig. De meeste cliënten zijn van niet Europese afkomst. Het wordt steeds drukker op het spreekuur. We verwachten een toename. In het wijkcentrum in de Hertogenwijk is er ook tijdens kantooruren altijd iemand aanwezig die uiteenlopende vragen kan beantwoorden. In 2006 waren er zo'n 1.500 contactmomenten waarvan 60% via de balie en 40% telefonisch (bron: evaluatie infocentrum Hertogenwijk, april 2007). Aantal meldingen huiselijk geweld en relatieproblemen realisatie 2006 2007 Huiselijk geweld 144 x Relatieproblemen 159 x Bron: Veiligheidsmonitor Gelderland Zuid

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 x x x x x x

2011 x x


Pagina 85


Gemeten per 1.000 inwoners komen meldingen van huislijk geweld en relatieproblemen net zo vaak voor als in Nijmegen en aanzienlijk vaker dan in andere gemeenten van de regio Gelderland Zuid. In allochtone gezinnen zou huiselijk geweld relatief vaker voorkomen en steeds vaker worden gemeld, waarbij de aard van de problematiek vaak complexer is dan bij autochtonen. Het aantal meldingen is veel hoger dan verwacht. De personele capaciteit van het meldpunt is gebaseerd op in totaal 150 meldingen per jaar. Prognoses zijn niet bekend. Aantal meldingen drugs en alcoholoverlast realisatie 2006 Dronkenschap 39 26 Drugs / medicijnen

2007 x x

Bron: Veiligheidsmonitor Gelderland Zuid

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 x x x x

2011 x

x x x x = gegevens onbekend

Meldingen over drugs en alcoholoverlast komen relatief veel vaker voor dan in de andere gemeenten in de regio Gelderland Zuid (met uitzondering van Nijmegen). Het aantal meldingen is de afgelopen jaren constant gebleven. Het aantal verslaafden dat zwerfgedrag vertoont en dus overlast op straat veroorzaakt is zeer beperkt. Prognoses zijn niet bekend.

Cultuur en evenementen % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn realisatie 2006 2007 De Agnietenhof x 84 De Bibliotheek x 81 De Plantage x 61 Overige uitgaansmogelijkheden x 50 Bron: leefbaarheidmonitor

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 84 84 84 81 81 81 65 65 70 55 55 60

2011 84 81 70 60


De tevredenheidpercentages zijn de afgelopen jaren gelijk gebleven. De Agnietenhof en de Bibliotheek scoren op tevredenheid duidelijk hoger dan de Plantage. Dit wordt veroorzaakt doordat veel meer mensen 'niet van toepassing' hebben aangegeven als antwoord bij de Plantage. Er zijn veel minder mensen die van het aanbod van de Plantage gebruik maken, dan van de Agnietenhof en de Bibliotheek. Dit brengt de aard van de activiteiten met zich mee. De inwoners van Tiel zijn niet erg tevreden over de 'overige uitgaansmogelijkheden'. Initiatieven zoals het autoluw maken en de herinrichting van het Plein beogen bij te dragen aan een versterking van de horecafunctie in Tiel. Aantal bezoekers van het Museum

Aantal bezoekers totaal


2007 13.000

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 14.000 15.000 15.000

2011 15.000

Bron: Museum

Het aantal bezoekers van het Museum is de afgelopen jaren gestegen (2004: 10.000, 2005: 11.000), zeker na verplaatsing van het Flipje museum en de herinrichting van de bestaande collectie rondom het thema 'voedsel'. We verwachten een verdere doorgroei naar 15.000 bezoekers per jaar.

Pagina 86


Bezettingsgraad voorstellingen schouwburg Agnietenhof realisatie 2006 2007 Bezettingsgraad eigen profes63,3% 65% sionele voorstellingen Totaal activiteiten 223 220 Totaal aantal bezoekers 74.947 80.000

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 65% 65% 65% 220 80.000

220 80.000

220 80.000

2011 65% 220 80.000

Bron: Schouwburg Agnietenhof

De bezettingsgraad schommelt zo rond de 65% bij een breed en kwalitatief hoogwaardig programmaaanbod. We verwachten geen grote stijgingen en dalingen. Aantal leden, uitleningen en activiteiten Bibliotheek Rivierenland vestiging Tiel realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Aantal seniorleden 773 775 800 800 800 Aantal jeugdleden 4.757 4.800 4.900 5.000 5.000 Aantal uitleningen 342.631 345.000 350.000 350.000 350.000 Aantal activiteiten 62 70 80 80 80

2011 800 5.000 350.000 80

Bron: Basis Bibliotheek Rivierenland

Activiteiten zijn onder andere lezingen, tentoonstellingen, groepsbezoeken, voorleesworkshops en schrijversbezoeken.

Pagina 87



werkelijk 2006

Lasten Baten Totaal

begroot 2007

16.163 4.717 11.446

17.327 3.881 13.446



begroot 2008

begroot 2009

begroot 2010

begroot 2011

17.346 3.789 13.557

17.333 3.789 13.544

17.426 3.789 13.637

17.331 3.789 13.542

132

343

466

615

11.446

13.446

13.689

13.887

14.103

14.157

104 17

214 163

227 79

234 98

239 138

243 169

11.533

13.497

13.837

14.023

14.204

14.231

Ter informatie Het resultaat na bestemming voor 2008 is opgebouwd uit de volgende producten: Product Naam 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.9 8.10 8.11 8.12 8.13 8.14 8.16 8.17 8.18 8.19

Maatschappelijke ondersteuning Prestatievelden WMO Verstrekkingen WMO Ouderen en gehandicapten Allochtonen Jeugd Sociaal Cultureel Werk Lokaal gezondheidsbeleid OGGZ/maatschappelijke opvang Sport Spelen Cultuurbeleid Bibliotheek Museum Schouwburg Agnietenhof Stads- en regionaal archief Evenementen en volksfeesten Totaal programma 8

bedrag 389 337 4.963 44 115 207 1.524 1.400 76 1.367 213 240 825 348 1.282 364 143 13.837

Pagina 88



bedrag x € 1.000

Hogere salarissen en overhead afdeling Onderwijs en Welzijn Hogere uitvoeringskosten WMO onder andere wegvallen reserve Hogere kosten loket wonen, welzijn en zorg Hogere subsidies sociaal cultureel werk Hogere subsidies gezondheidsbeleid Hogere bijdrage basisgezondheidszorg Hogere FPU ambulancepersoneel Hogere kosten onderhoud sportaccommodaties Hogere kapitaallasten verbouwing Westroyenhal Hogere kosten exploitatie Agnietenhof Hogere opbrengst verhuur accommodaties kinderopvang Lagere verstrekkingen en subsidies WMO Lagere subsidies breedtesport Lagere exploitatiebijdrage sportaccommodaties

N N N N N N N N N N V V V V

43 140 25 29 34 23 90 50 47 39 49 74 33 29


N

335


Hogere loketkosten WMO Plek voor jongeren Huiselijk geweld Groot onderhoud sportaccommodaties Autovrij parcours voor wielrenners en schaatsers Uitvoering speelbeleidsplan Vervangingsinvesteringen Agnietenhof Betonschade (betonrot) Agnietenhof Nieuwbouw Regionaal Archief Rivierenland Subsidie corso structureel maken

2008 25.000

2009 35.000 7.000 10.000 100.000 9.000

2010 35.000 15.000 10.000 100.000 19.000

2011 35.000 14.000 10.000 100.000 18.000

24.000 3.000

129.000 28.000 5.000

64.000 49.000 4.000 150.000

64.000 50.000 4.000 300.000

20.000

20.000

20.000

20.000

10.000 50.000

Pagina 89


Verrekeningen met reserves In onderstaande tabel zijn de bij dit programma behorende reserves genoemd en ook de voorgestelde stortingen en onttrekkingen in 2008. Naam reserve Collectie Museum Vervangingsinvesteringen Agnietenhof Wijkgericht werken

stand per 1-1-2008 24.686 402.033 135.197

toevoeging rente 1.111 18.092

overige toevoegingen 5.090 202.896

onttrekkingen 78.700

stand per 31-12-2008 30.887 544.321 135.197


Pagina 90

De gemeente betrekt mensen actief bij het gemeentelijk reilen en zeilen Investeren in de Tielse (bestuurlijke) inbreng in regionaal verband Versterken van het imago van Tiel als centrumstad Wijkgericht werken Waarborgen van een goede juridische kwaliteit

Programma

Het besturen van de stad

Pagina 91


Programma 9

Het besturen van de stad Wat willen we? De burgers van Tiel staan in het gemeentelijk handelen centraal. De kwaliteit van de besluitvorming op gemeentelijk niveau wint aan kracht en draagvlak wanneer burgers hierin participeren. Meedoen en meedenken van mensen is zowel middel als doel. De eerste stap om burgers te motiveren om mee te doen en te denken is om ze snel en adequaat te informeren. Naast het verstrekken van informatie speelt de interactieve communicatie een voorname rol. Ook hier geldt dat e-mail en internet een stevige impuls kunnen geven aan interactieve communicatie. Tiel wil op een moderne wijze communiceren met haar inwoners. De raad en het college geven vorm en inhoud aan hun nieuwe rolverdeling in het kader van het dualisme. De raad heeft daarbij een kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende taak. Ter ondersteuning van haar controlerende taak is er een lokale rekenkamer ingesteld, die de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het gemeentelijk handelen onderzoekt en daarover rapporteert. De raad heeft een raadsagenda voor de periode 2006-2010 vastgesteld waarin de politieke prioriteiten zijn vastgelegd en het college wordt uitgenodigd uitwerking en uitvoering te verzorgen. Burgers worden hierbij betrokken. Een eerste financiële vertaling vindt plaats in deze begroting. De verwachtingen voor een raadsagenda worden afgestemd op de dan bekende financiële situatie. Tiel heeft ook een verantwoordelijkheid in regionaal verband, naar buurgemeenten en hun inwoners. Het belang van de regio kan het belang van Tiel in bepaalde gevallen overstijgen. Veruit de meeste Tielenaren vinden dat Tiel een regiofunctie heeft met betrekking tot de werkgelegenheid. Bijna de helft vindt ook dat Tiel een regiofunctie heeft waar het gaat om woningbouw. Tiel is een stad om trots op te zijn. We willen het imago van Tiel als centrumstad in de regio en daarbuiten versterken. Let daarbij op de relatie met cultuur, recreatie en economische zaken. Wijken, dorpsgemeenschappen en buurten spelen een centrale rol in de ontwikkeling van Tiel. Het wijkgericht werken kan de lijnen met de gemeente kort en efficiënt houden. In de wijk wordt de gemeente zichtbaar bij mensen en mensen worden zichtbaar voor de gemeente.

Hoe willen we dit bereiken? Wat we willen hebben we voor de raadsperiode 2007 – 2010 uitgewerkt in de volgende subdoelstellingen: (de blauw gedrukte aandachtspunten zijn speerpunten uit het coalitieakkoord)


Pagina 92

De gemeente betrekt mensen actief bij het gemeentelijk reilen en zeilen • actief en maximaal betrekken van burgers, bedrijven en instellingen bij de gemeentelijke plannen en besluitvorming (burgerparticipatie, stadspanel, etc) • in het kader van de structuurvisie (werktitel '2020') herijken van de stadsvisie • het dualisme ook benutten om als college en volksvertegenwoordiging naar de burger toe te gaan • interactiviteit geldt zowel intern als extern • invoeren 'kiezen op afstand' (via internet) Investeren in de Tielse (bestuurlijke) inbreng in regionaal verband • meer aandacht geven aan regionale samenwerking • dat Tiel centrumgemeente en regionale kern is en wil zijn; Tiel participeert actief in regionale ontwikkelingen en activiteiten, waarbij samenwerken in en met de regio een kwestie is van 'geven' en 'nemen' • uitgaan van de netwerkfuncties van de stad in de regio bij het stedelijk ontwikkelingsbeleid Versterken van het imago van Tiel als centrumstad • oprichten samenwerkingsverband ten behoeve van de uitvoering van een publiek/private promotiecampagne + uitwerken promotiestrategie • formuleren en bewaken van het consistent zijn van publiek/private activiteiten met het imago van Tiel als centrumstad Wijkgericht werken • meer regie op ontwikkeling en onderhoud van speelvoorzieningen, Jop’s en andere ontmoetingsplaatsen in Tiel • visie ontwikkelen op een adequaat voorzieningen niveau Waarborgen van een goede juridische kwaliteit • correct afhandelen van bezwaarschriften

Wat hebben we aan beleid? De gemeente betrekt mensen actief bij het gemeentelijk reilen en zeilen • De stadsvisie 2001 • Raadsagenda 2006-2010 Investeren in de Tielse (bestuurlijke) inbreng in regionaal verband • Visiedocument 'Rivierenland op eigen kracht' 2002 • Notitie 'Grenzeloos Tiel' 2002 • Notitie 'Een stroom Waal tussen Tiel en West Maas en Waal geeft verandering: versterken professionalisering door samenwerking en uitbesteding uitvoering inkomensvoorziening' (mei 2003) Versterken van het imago van Tiel als centrumstad • Beleidsplan citymarketing 2006 • Positionpaper 2007 Wijkgericht werken • Programma Tiel Oost met Tiel Oost methode en Tiel Oost productie (TSOb II) Waarborgen van een goede juridische kwaliteit • Onderzoek juridische kwaliteitszorg 2006


Pagina 93

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Tiel op de kaart De gemeente Tiel wordt regelmatig uitgenodigd door andere overheden (nationaal en internationaal) om te komen vertellen over onze aanpak van bewonersparticipatie (Tielse Methode). Ook onze aanpak op het gebied van verbetering van de dienstverlening heeft grote belangstelling in de regio maar ook daarbuiten. Iets om op trots op te zijn. Regionale samenwerking Op een groot aantal onderwerpen wordt er reeds regionaal samengewerkt al dan niet in het verband van de Regio Rivierenland. Zie bijvoorbeeld de samenwerking op het gebied van werk en inkomen, de implementatie van de Wet maatschappelijke ondersteuning, het regionaal inkoopbureau, etc. De komende periode zal er een verdere oriëntatie plaatsvinden op mogelijkheden voor regionale samenwerking en de manier waarop op het gebied van onder andere dienstverlening (zie ook programma 2), personeel en organisatie, milieu, ICT (Informatie- en Communicatie Technologie), collegeonderzoek, etc. Belastingen Per 1 januari 2008 start de nieuwe regionale organisatie die namens het Waterschap en de uit het Rivierengebied deelnemende gemeenten, alle belastingen op gebied van OZB, Waterschapslasten, Afvalstoffenheffing en het Rioolrecht integraal gaat opleggen en afhandelen, alsmede de waardering van de onroerende zaken ter uitvoering van de wet WOZ. Regio contract Parallel aan het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid III sluit de provincie Gelderland ook contracten af met de regio's in Gelderland. Binnen de Regio Rivierenland neemt Tiel daarbij de rol van centrumgemeente in. De Regio Rivierenland heeft hiervoor een onderhandelingsdocument opgesteld, waarbij vanuit Tiels perspectief aandacht wordt gevraagd voor de stationsomgeving, duurzame energie, toerisme en recreatie, het regionaal archief, het programma vraaggerichte dienstverlening en de (regionale) sociale agenda. Op dit laatste punt ligt er een koppeling met de onderhandelingen rondom de afsluiting van het stadscontract in het kader van TSOb III. Uitkomst van de onderhandelingen wordt verwacht in december 2007. Toenemende juridisering van de maatschappij De verdergaande juridisering van de maatschappij leidt tot een groter beroep op de aansprakelijkheid van de gemeente en de toenemende complexiteit van de bezwaarschriften. Dit blijft vragen om meer aandacht voor juridische kwaliteitszorg.

Wat gaan we doen in 2008? De gemeente betrekt mensen actief bij het gemeentelijk reilen en zeilen • voorbereiden van de mogelijkheid om op termijn via internet te kiezen in het kader van het landelijk project 'Kiezen op afstand' • uitvoeren bedrijfsbezoeken en bijwonen bijeenkomsten van het georganiseerd bedrijfsleven door het college • opstellen twee rapporten door de nieuwe lokale rekenkamer • uitvoering geven aan de raadsagenda • tijdig de participatie van burgers organiseren, voorwaarde daarvoor is onder andere dat de productgroep Communicatie in een vroeg stadium betrokken is bij beleidsontwikkelingen, zoals wijkgericht werken • advisering stadspanel

Pagina 94


Investeren in de Tielse (bestuurlijke) inbreng in regionaal verband • samenwerken met Regio Rivierenlandgemeenten op het gebied van wonen, zorg en welzijn (beleidsvoorbereiding en beleidsuitvoering); mede in het licht van de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning • samenwerken met Regio Rivierenlandgemeenten op het gebied van de Wet werk en bijstand (beleidsvoorbereiding en beleidsuitvoering) • ondersteunen van vertegenwoordigers in intergemeentelijke samenwerkingsverbanden zoals het Regio Rivierenland Versterken van het imago van Tiel als centrumstad • het imago van Tiel als centrumstad samen met private partijen consistent uitdragen • het imago van Tiel als centrumstad samen met private partijen concreet onderbouwen • het vernieuwen van communicatie/promotie middelen (onder andere Flappel, Z-card met audiotour) • effectiviteit nieuwe locatie Zaak van de Stad verhogen Wijkgericht werken • verder invullen wijkwethouderschap • in samenspraak en samenwerking met bewoners activiteiten organiseren ter invulling van de wijkbudgetten • continuering en intensivering wijkbezoeken Waarborgen van goede juridische kwaliteitzorg • operationeel maken van de Wet Bevordering Integriteitbeoordelingen door het Openbaar Bestuur (Bibob) • implementeren van juridische kwaliteitszorg • proactief juridisch adviseren

Hoe gaan we monitoren en evalueren? De gemeente betrekt mensen actief bij het gemeentelijk reilen en zeilen % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn over realisatie 2006 2007 Tiel Actueel x 75 Bewonersbrieven en brochures x 75 Bron: leefbaarheidmonitor

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 80 80 80 80 80 80

2011 80 80


Tiel Actueel en de bewonersbrieven worden door driekwart van de bewoners van Tiel (zeer) gewaardeerd. De waardering van de bewonersbrieven is zelfs met 10% gestegen ten opzichte van 2003. In 2006 zijn er 55 nieuwsbrieven en 38 bewonersbrieven uitgegeven.

% inwoners dat aangeeft buurtoverleg te bezoeken en hierover (zeer) tevreden te zijn realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Bezoekt buurtoverleg x 19 20 21 22 (zeer) tevreden x 67 68 69 70 Bron: leefbaarheidmonitor

2011 23 70


Uit de cijfers blijkt dat de bewoners die deelnemen aan het buurtoverleg in grote meerderheid hierover tevreden zijn. Dit proberen we vast te houden. In 2006 zijn er 35 bijeenkomsten georganiseerd. Ook in 2008 zullen weer diverse (thema)bijeenkomsten worden gehouden.

Pagina 95


Investeren in de Tielse (bestuurlijke) inbreng in regionaal verband Voor deze subdoelstelling zijn nog geen indicatoren ontwikkeld.

Versterken van het imago van Tiel als centrumstad Het rapportcijfer van Tiel door de bewoners van het Rivierengebied realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Rapportcijfer x 6,5 6,5 6,6 6,7 Bron: Zaak van de Stad

2011 6,8


Eens in de 2 jaar wordt gemeten welk rapportcijfer de bewoners van het Rivierengebied Tiel geven. In 2005 was dit een 6,4. We verwachten een langzame maar gestage stijging. Aantal bezoekers Zaak van de Stad

Aantal bezoekers


2007 4.600

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 5.000 6.000 6.000

2011 6.000

Bron: Zaak van de Stad

Wij verwachten dat het aantal bezoekers van de zaak van de Stad de komende jaren zal stijgen door de nieuwe gunstige locatie op 't Plein en de samenwerking met het naastgelegen Museum. % inwoners van Tiel dat verwacht dat Tiel er de komende jaren op vooruit gaat realisatie prognose / streefwaarde 2006 2007 2008 2009 2010 Vooruit gaat 64 65 65 67 67 Gelijk blijft 21 20 20 20 20 Achteruit gaat 15 15 15 13 13

2011 70 20 10


Het merendeel van de Tielenaren geeft aan er vertrouwen in te hebben dat Tiel er de komende jaren op vooruit gaat. Wij delen die ambitie en dat vertrouwen.

Wijkgericht werken Rapportcijfer eigen buurt

Rapportcijfer

realisatie 2006 2007 x 7,4



2011 7,6


Het rapportcijfer voor de eigen buurt ligt al drie keer op een rij op 7,4. Geen slechte score, maar wij gaan voor een lichte stijging de komende jaren. Zo'n 33% van de inwoners verwacht dat hun buurt de komende jaren vooruit zal gaan (zie leefbaarheidmonitor 2007). % inwoners dat aangeeft (zeer) tevreden te zijn realisatie 2006 2007 Over de gemeente wat betreft de x 60 aanpak problemen in eigen buurt Bron: leefbaarheidmonitor


2011 64


De meeste inwoners zijn tevreden over de gemeente wat betreft aanpak van problemen in de buurt. Zo'n 30% is (zeer) ontevreden. De verschillen tussen de wijken zijn niet groot.

Pagina 96


% inwoners dat vind dat de eigen buurt het afgelopen jaar is realisatie 2006 2007 Vooruit gegaan x 24 Gelijk gebleven x 55 Achteruit gegaan x 21 Bron: leefbaarheidmonitor

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 25 26 27 55 55 55 20 19 18

2011 28 55 17


Gemiddeld vinden ongeveer evenveel inwoners dat hun wijk vooruit en achteruit is gegaan. Per wijk is dat verschillend. In de meeste wijken vinden duidelijk meer mensen dat de wijk erop vooruit is gegaan dan er op achteruit. In Tiel Oost, Tiel West, Passewaaij en Wadenoyen is dat niet zo en liggen de percentages veel dichter bij elkaar.

Waarborgen van de juridische kwaliteit Het aantal ingediende schadeclaims door burgers realisatie 2006 2007 Aantal schadeclaims 36 x - waarvan afgehandeld 33 x - waarvan gegrond 13 x - toegekend totaalbedrag € 7.875 x Bron: afdeling bestuur en communicatie

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 x x x x x x x x x x x x

2011 x x x x


De meeste schadeclaims betreffen het wegenonderhoud (23 van de 36 in 2006). De toegekende bedragen liepen de afgelopen jaren uiteen van € 2.962 in 2004 tot € 18.738 in 2005. Het aantal schadeclaims en de hoogte ervan per jaar is zeer onvoorspelbaar. Het aantal afgehandelde bezwaarschriften realisatie 2006 Algemeen 77 - waarvan (gedeeltelijk) gegrond 4 Sociale Zekerheid 106 - waarvan (gedeeltelijk) gegrond 32 Bron: afdeling bestuur en communicatie

2007 x x x x

prognose / streefwaarde 2008 2009 2010 x x x x x x x x x x x x

2011 x x x x


Een minderheid van de ingediende en afgehandelde bewaarschriften in 2006 blijkt (gedeeltelijk) gegrond. In totaal 36 van de 183.

Pagina 97



werkelijk 2006

Lasten Baten Totaal

4.511 73 4.438

begroot 2007 4.590 100 4.490



4.438

4.490

107 68

7

4.477

4.497

begroot 2008

begroot 2009

begroot 2010

begroot 2011

4.603 46 4.557

4.633 46 4.587

4.654 46 4.608

4.623 46 4.577

30

30

30

30

4.587

4.617

4.638

4.607

4.587

4.617

4.638

4.607

Ter informatie Het resultaat na bestemming voor 2008 is opgebouwd uit de volgende producten: Product Naam 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9

Bedrag

Verkiezingen Raad en commissies Burgemeester en wethouders Bestuursondersteuning Bestuurlijke samenwerking Buitenlandse contacten Juridische zaken Wijkgericht werken Stadspromotie

0 853 1.273 1.376 44 1 525 238 277

Totaal programma 9

4.587

Pagina 98



bedrag x € 1.000

Hogere salarissen en overhead juridische zaken Hogere salarissen raad, college, griffie, bestuurssecretariaat Hogere premies APPA Hogere overhead en ondersteuning college Hogere kosten ondernemingsraad Hogere kosten Regio Rivierenland (lagere rentebaten) Hogere subsidie en kosten ambtelijke inzet wijkgericht werken Lagere kosten ivm beëindiging stadspanel (buitenlandse contacten) Lagere uitvoeringskosten TSOb Lagere lasten voormalige wethouders Lagere kosten omdat in 2008 geen verkiezingen worden verwacht

N N N N N N N V V V V

19 30 30 35 20 65 21 32 25 17 61


N

85


Premies APPA

2008 30.000

2009 30.000

Verrekeningen met reserves Voor dit programma zijn geen bestemmingsreserves gevormd.

2010 30.000

2011 30.000


Pagina 99

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien In dit hoofdstuk geven wij een overzicht van die baten en lasten die niet direct samenhangen met een programma. Dit zijn de algemene dekkingsmiddelen, waarvan de opbrengst OZB en de algemene uitkering de belangrijkste zijn, en de ramingen voor onvoorzien, alsmede een aantal stelposten, waarvan de nadere invulling in de loop van het jaar zal plaatsvinden.

Algemene dekkingsmiddelen Hieronder vindt u een overzicht van de algemene dekkingsmiddelen bedragen x € 1.000

Heffingen Algemene uitkering gemeentefonds Geldleningen Dividend van deelnemingen Resultaat voor bestemming Mutaties reserves: Toevoegingen onttrekkingen Resultaat na bestemming

werkelijk 2006 4.527

begroot 2007 5.132

begroot 2008 5.108

begroot 2009 5.218

begroot 2010 5.343

begroot 2011 5.396

31.066 620 3.225

34.546 555 142

36.061 561 107

37.179 569 107

38.184 578 107

38.418 586 107

-39.438

-40.375

-41.837

-43.073

-44.212

-44.507

2.865

25

0

0

0

0

-36.573

-40.350

-41.837

-43.073

-44.212

-44.507

Toelichting heffingen De raming 2008 is als volgt opgebouwd: Omschrijving Onroerend zaakbelasting gebruikers Onroerend zaakbelasting eigenaren Baat- en bouwgrondbelasting Hondenbelasting Toeristenbelasting Kosten heffing, invordering en uitvoering wet WOZ Totaal

lasten

726.050

baten 1.000.000 4.420.000 13.900 210.000 25.000 165.000

saldo -1.000.000 -4.420.000 -13.900 -210.000 -25.000 561.050

726.050

5.833.900

-5.107.850

Voor een toelichting op de opbrengsten OZB, Hondenbelasting en Toeristenbelasting en het door ons voorgestelde tarievenbeleid verwijzen we u naar de paragraaf A, lokale heffingen, van deze begroting. Overigens worden de kosten van heffing en invordering, die in 2008 voor het eerst door BSR (Belastingsamenwerking Rivierenland) zal plaatsvinden, voor de helft toegerekend aan het rioolrecht.


Pagina 100

Toelichting algemene uitkering De uitkomsten van de junicirculaire geeft een wisselend beeld. Enerzijds hebben we te maken met relatief hoge accressen, zeker in vergelijking tot andere jaren, anderzijds zijn er andere ontwikkelingen die er toe leiden dat de stijging van de algemene uitkering beperkt is. Met name door het achterblijven bij eerdere ramingen van een aantal maatstaven komt de algemene uitkering lager uit dan we verwachtten. Het gaat daarbij vooral om minder woningen en inwoners. In 2007 worden slechts 6 nieuwe woningen opgeleverd, terwijl in 2006 nog een groot aantal woningen is gesloopt. Deze ontwikkelingen hebben een negatieve invloed op de algemene uitkering, maar ook op de opbrengst OZB. Voor de begroting wordt dit effect overigens gedeeltelijk weer teniet gedaan omdat we ook de budgetten voor areaaluitbreiding niet verhogen. Daarnaast daalt ook het aantal bijstandsgerechtigden. Omdat dit een landelijke trend is, is het effect hiervan geringer. Een andere belangrijke factor betreft een aantal herverdelingen binnen het gemeentefonds. Het gaat onder andere om de kosten voor veiligheid en voor de WMO. Tiel is in dit geval een nadeelgemeente. Omdat de vergoeding voor WMO nog afzonderlijk zichtbaar blijft in de algemene uitkering hebben we in de begroting 2008 het uitgavenbudget gelijk gesteld aan het bedrag dat we ontvangen uit het gemeentefonds. Dit betekent wel dat dit budget € 200.000 lager wordt dan in 2007. Gelet op het uitgavenpatroon tot nu toe verwachten we dat dit verantwoord is. Overigens zal het budget in de septembercirculaire nog geïndexeerd worden. Daarnaast zullen we in de voortgangsrapportages het verloop van de uitgaven voor WMO goed blijven volgen. Naast een aantal kleinere verschillen is in de circulaire ook extra geld beschikbaar gesteld voor de gevolgen van de commissie Dijkstal II. Besloten is tot een nieuwe beloningsstructuur voor politieke ambtsdragers. Wat de exacte gevolgen zijn voor Tiel hebben we nog niet kunnen berekenen. We ontvangen hiervoor € 46.000 extra en stellen voor om dit voorlopig te oormerken. Rekening houdend met bovenstaande elementen is een bedrag van € 622.000 extra vrij besteedbaar. Dit bedrag hebben we volledig nodig om de hogere lonen en prijzen te dekken.

Toelichting geldleningen Op deze post zijn de baten geraamd van de toevoeging van rente aan reserves, welke elders in de begroting als last zijn verantwoord. Voorts zijn hierin de rentelasten en –baten van uitgezette geldleningen begrepen (budgettair neutraal). Daarnaast ontvangen we vanaf 2007 van Vitens een rentevergoeding voor de uitgezette lening die in de plaats is gekomen van de aandelen.

Toelichting dividend De raming voor 2008 is als volgt opgebouwd: Dividend Vitens Dividend Bank Nederlandse Gemeenten Af: kapitaallasten geïnvesteerd vermogen Totaal

20.000 93.000 -6.402 106.598


Pagina 101

Onvoorzien en stelposten In deze begroting zijn de volgende bedragen geraamd voor onvoorzien en enkele stelposten: bedragen x € 1.000

Lasten: Onvoorziene uitgaven Onvoorziene uitgaven Regio Rivierenland Stelpost prijsstijgingen Stelpost vervanging bij afwezigheid Stelpost loonkostenstijging Stelpost oud voor nieuw Stelpost uitvoering beleid Lasten voormalig personeel Bovenformatief personeel Stelpost beloningsstructuur politieke ambtsdragers Stelpost areaaluitbreiding Saldi van de kostenplaatsen Baten: Stelpost terugdringing doorbelaste uren Vrijval kapitaallasten Vergoeding gedetacheerd bovenformatief personeel Saldo kostenplaats kapitaallasten Terugontvangst BTW gemeenschappelijke regelingen Totaal Nieuwe uitgaven: lasten baten Resultaat voor bestemming Mutaties reserves Toevoegingen: Algemene reserve Egalisatiereserve renteresultaat Reserves bedrijfsvoering Onttrekkingen: Algemene reserve Reserve BTW-compensatiefonds Egalisatiereserve renteresultaat Reserves bedrijfsvoering Resultaat na bestemming

begroot 2007 (na wijziging)

begroot 2008

begroot 2009

begroot 2010

begroot 2011

70

70

70

70

70

24 -18 78

11

11

11

11

8

0 400 -1.247

340 88

400 121

0 400 -1.830 400 400 111

0 400 -2.302 600 400 108

0 400 -2.226 800 400 104

46 1.184 -268

46 1.454 -516

46 -89

-245

46 554 -236

350 233

70 240

70 240

70 240

70 240

2.179

56 1.808

56 1.808

56 1.808

56 1.808

414 -2.675

450 -3.068

450 -2.698

450 -2.375

450 -2.081

54

160

159

158

-2.675

-3.014

-2.538

-2.216

-1.923

24 1.679 118

42 1.308 338

42 1.308 338

42 1.308 338

42 1.308 338

30 1.009 1.452 186

809 1.310 105

509 1.310 105

-93 1.310 105

1.310 105

-3.531

-3.550

-2.774

-1.850

-1.650


Pagina 102

Toelichting onvoorzien Het bedrag voor onvoorzien kan worden aangewend ten behoeve van eenmalige zaken die voldoen aan de criteria: onvoorzien, onvermijdelijk en onuitstelbaar. Daarnaast is in de begroting van Regio Rivierenland ook een post onvoorzien opgenomen. Het Tielse aandeel daarin ramen we eveneens hier. Stelpost vervanging bij afwezigheid Bij langdurige ziekte, zwangerschap of andere redenen van afwezigheid kan een afdeling onder bepaalde voorwaarden een beroep doen op deze algemene post teneinde de voortgang van de werkzaamheden te waarborgen. Stelpost loonkostenstijging In deze begroting zijn we er in eerste instantie vanuit gegaan dat de loonkosten in 2008 3% hoger zouden zijn dan het niveau per 1 april 2007. Gelet op de stand van zaken met betrekking tot de CAO-onderhandelingen moeten we er van uit gaan dat dit meer dan 5% wordt. Derhalve ramen we een stelpost van € 400.000 voor deze stijging. In de loop van 2008 zal duidelijk worden of deze inschatting juist is geweest. We komen daar bij de voortgangsrapportages op terug. Stelpost oud voor nieuw Hier is het saldo van de begroting opgenomen. In deel 1 is bij de financiële beschouwingen beschreven hoe we hiermee denken om te gaan. De voorstellen die we daar doen worden verwerkt in de 1e begrotingswijziging. Stelpost uitvoering beleid Op deze stelpost ramen wij in het meerjarenperspectief bedragen voor nog onbekende onvermijdelijke nieuwe uitgaven. Bij de Perspectievennota 2007 is besloten om hiervoor vanaf deze begroting € 200.000 voor incidentele en € 200.000 voor structurele uitgaven op te nemen. Voormalig personeel Hier is de gemeentelijke aanvulling geraamd van personeelsleden die met FPU zijn gegaan. Bovenformatief personeel Ons beleid is er op gericht om vast personeel dat niet (meer) past in de bestaande werksituatie zoveel mogelijk elders te detacheren. Dit lukt niet in alle gevallen. De kosten van degenen voor wie dit niet of niet geheel lukt, ramen we op deze plek. Bij de baten staan de inkomsten geraamd die we voor gedetacheerd personeel ontvangen. Stelpost beloningsstructuur politieke ambtsdragers Voor de beloningsstructuur van politieke ambtsdragers zijn via de algemene uitkering extra middelen vrijgekomen. Totdat meer duidelijkheid is gekomen over de gevolgen voor onze gemeente ramen wij dit geld voorlopig als geoormerkte stelpost. Stelpost areaaluitbreiding Voor elke woning die in Tiel nieuw gebouwd wordt, ontvangen we extra middelen via de algemene uitkering en de OZB. Een bedrag van € 900 per nieuwe woning reserveren we voor de gevolgen hiervan voor diverse budgetten. Per begroting bekijken we of dit gehele bedrag daarvoor nodig is en hoe we dit bedrag verdelen. Saldi van de kostenplaatsen Hierop komen verschillen terecht die zijn geconstateerd nadat de tariefberekening van de kostenplaatsen waren gemaakt. Om te voorkomen dat deze tarieven steeds opnieuw berekend moeten worden, boeken we dit soort verschillen op deze post.


Pagina 103

Stelpost terugdringing doorbelaste uren Al enige jaren streven we er naar om minder uren van met name de afdelingen Stadsontwikkeling en Stadsbeheer uit de algemene middelen te hoeven dekken. Dit kan in de vorm van krimping van de formatie of door de uren alsnog te besteden aan werken waarvoor we een andere dekking hebben. Voor een belangrijk deel is dit in deze begroting gelukt. Er resteert een stelpost van € 70.000 die nog gerealiseerd moet worden. Vrijval kapitaallasten Doordat investeringen nooit allemaal direct in het voorgenomen jaar gereed komen, treedt er jaarlijks onderuitputting op op de kapitaallasten. In de begroting houden wij hier op voorhand al rekening mee. Saldo kostenplaats kapitaallasten en berekening renteresultaat Het voordeel op de kostenplaats wordt veroorzaakt door het verschil tussen de werkelijke rentelasten en de toegerekende rentelasten. Aan de boekwaarde van onze investeringen rekenen wij in de begroting 2008 rente toe. Deze toerekening vormt de dekking van de rentelasten die ontstaan door geldleningen die we zijn aangegaan en door toevoeging van rente aan reserves. Mede dankzij onze gunstige financieringspositie van de afgelopen jaren en de lage rente leidt deze systematiek tot een jaarlijks rentevoordeel. Voor 2006 is dit rentevoordeel berekend op € 1.8 miljoen. Conform de notitie rentebeleid, die in de raadsvergadering van 5 oktober 2005 is vastgesteld, storten wij dit bedrag minus € 500.000 in de reserve renteresultaat. Het saldo van deze reserve bedraagt dan € 6,55 miljoen. Hiervan onttrekken we 20%, zodat een bedrag van € 1,3 miljoen weer ten gunste van de begroting komt. Hieronder een en ander nog eens op een rijtje gezet: Berekend renteresultaat 2008 Af: storting in reserve renteresultaat Bij: onttrekking aan reserve renteresultaat Per saldo renteresultaat in exploitatie 2008

1.807.600 1.307.600 1.310.100 1.810.100

Verloop reserve renteresultaat Stand per 31-12-2007 Storting resultaat Stand reserve na stortingen Onttrekking 20% Nieuwe stand reserve

5.242.900 1.307.600 6.550.500 1.310.100 5.240.400

Terugontvangst BTW gemeenschappelijke regelingen De BTW die de gemeenschappelijke regelingen terugontvangen, sluizen zij door naar de deelnemende gemeenten. Deze inkomst dient als dekking voor de korting op het gemeentefonds bij de invoering van het BTW-compensatiefonds.


Pagina 104

Verschillenverklaring begroting 2007 en begroting 2008 Algemene dekkingsmiddelen Het voordelig verschil ad € 1.487 wordt als volgt verklaard

bedrag x € 1.000

Hogere kosten uitvoering WOZ Lager dividend Vitens Hogere opbrengst heffingen Hogere Algemene Uitkering

N N V V

140 35 141 1.515


V

1.481

Onvoorzien en stelposten Het nadelig verschil ad € 19 wordt als volgt verklaard

bedrag x € 1.000

Hogere stelpost loonstijgingen in verband met CAO Vervallen stelpost inkoopvoordelen Lagere stelpost minder urentoerekening Hogere stelpost salarissen bestuur Hogere kosten voormalig personeel Hogere rente algemene reserve Hogere bijdrage algemene reserve vervallen kapitaallasten Minder onttrekking reserve BTW compensatiefonds Lagere inkomst renteparagraaf Niet geraamde kosten 2e directeur in 2007 Saldo kostenplaatsen/verrekening met reserves ondersteunende afdelingen Schrappen stelpost vervanging bij afwezigheid Lagere kosten bovenformatief personeel Terugontvangst BTW gemeenschappelijke regelingen

N N N N N N N N N N N V V V

400 18 280 46 33 18 30 200 142 93 108 78 23 36

Totaal resultaat na bestemming Nadelig saldo begroting 2008

N N

1.231 1.247


Organisatiekosten TSOb III Vervanging materieel R&U

2008 25.000 29.000

2009 125.000 35.000

2010 125.000 34.000

2011 125.000 33.000


Pagina 105

Verrekeningen met reserves In onderstaande tabel zijn de reserves genoemd die geen betrekking hebben op een bepaald programma en daarom in dit hoofdstuk worden opgenomen, inclusief de voorgestelde stortingen en onttrekkingen in 2008.

Naam reserve

Algemene reserve Egalisatiereserve renteresultaat Belegde reserve lening Vitens Reserve BTW Compensatie Fonds Bestemmingsreserve TSOb II Reserve Tielse Methode Reserve opleiding Reserve positionering buitendienst Reserve automatisering Reserve kapitaallasten vervangingsplan I&A Reserve kapitaallasten MOP stadhuiscomplex Reserve kapitaallasten MMP diensten en middelen

stand per 1-1-2008 2.094.712 5.242.923

toevoeging rente


onttrekkingen

41.900 1.307.602 1.310.105

2.864.500

stand per 31-12-2008 2.136.612 5.240.420 2.864.500

1.196.022

809.091

386.931

939.452

939.452

841.067 82.089 270.804

841.067 82.089 270.804

606.301 5.160

27.284 232

208.460 53.850

842.045 -48.458

170.967

7.693

44.000

9.822

212.838

61.650

2.774

47.300

41.700

70.024


Pagina 106


Pagina 107

Paragraaf A

Lokale heffingen Uitgangspunten beleid lokale heffingen Sinds het belastingjaar 2007 is het beleidsuitgangspunt, dat de algemene heffingen (onroerende-zaakbelastingen en hondenbelasting) met het inflatiepercentage worden verhoogd, verlaten. Daarvoor in de plaats is bepaald dat de tariefsverhogingen zullen worden gebaseerd op de rekentarieven (=drempeltarieven) die het Rijk hanteert bij de bepaling van de belastingcapaciteit, die als aftrekpost wordt meegenomen in de berekening van de algemene uitkering. Door de afschaffing in 2006 van het gebruikersdeel van de ozb voor de woningen zijn in 2007 de zogenaamde maximale- en drempeltarieven geïntroduceerd en is de jaarlijkse tariefstijging gemaximeerd. Het nieuwe kabinet heeft voorgesteld om al deze limieten weer af te schaffen en zodoende de gemeente weer de vrijheid te geven zelf het tarievenbeleid te bepalen. Ook wordt voor de berekening van de algemene uitkering geen korting meer toegepast. Er van uitgaande dat dit voorstel wordt aanvaard is het mogelijk het oude uitgangspunt weer te gaan toepassen, namelijk het aanpassen van de tarieven met het inflatiepercentage dat hoort bij het jaar dat vooraf gaat aan het jaar waarin de nieuwe tarieven ter vaststelling worden voorgelegd. Voor de begroting 2008 betekent dit dat het inflatiepercentage van 2006 wordt gehanteerd (1,1%). Voor deze methode is gekozen, omdat het inflatiepercentage voor 2006 definitief vaststaat en niet hoeft te worden gewerkt met arbitraire inschattingen. Wij stellen voor de ‘oude’ methode weer op te pakken. Voor de overige heffingen geldt dat zoveel mogelijk wordt gestreefd naar kostendekkende tarieven.

Ontwikkelingen op het gebied van de lokale heffingen Belastingsamenwerking Rivierenland (BSR) Na een intensieve periode van voorbereiding gaat het BSR per 1 januari 2008 van start. Op 15 november 2006 heeft uw raad ingestemd met ons voorstel om een gemeenschappelijke regeling te treffen, waarin het Waterschap Rivierenland, de AVRI en de gemeenten Culemborg, Lingewaal, Maasdriel en Tiel gaan samenwerken op het gebied van de uitvoering van de Wet WOZ, de onroerende-zaakbelastingen, de hondenbelasting en de rioolrechten. Verbrede rioolheffing Eind juni 2007 heeft de Eerste Kamer de Wet gemeentelijke watertaken aangenomen. De wet treedt op 1 januari 2008 in werking. Hiermee kunnen gemeenten, naast de bekostiging van de normale rioolwaterafvoer, ook voorzieningen bekostigen voor regenwaterafvoer en de aanpak van grondwaterproblemen in bebouwd gebied. In de loop van 2008 wordt u een nieuwe belastingverordening ter vaststelling aangeboden.


Pagina 108

Waardering onroerende zaken (WOZ) en onroerende-zaakbelastingen (OZB) WOZ Met ingang van het belastingjaar 2008 zal, door de invoering van de jaarlijkse herwaardering, gebruik worden gemaakt van de herwaardering naar de situatie van 1 januari 2007. Door het terugbrengen van de 4-jaarlijkse naar de 2-jaarlijkse herwaardering is het aantal ingediende bezwaren teruggelopen. De verwachting is dat door de toenemende actualiteit en kwaliteit van de waardegegevens het aantal bezwaren bij de jaarlijkse herwaardering nog verder zal teruglopen. Bij de samenstelling van deze paragraaf is de herwaardering nog in volle gang en zijn de uitkomsten uiteraard nog niet bekend. Wel is te zien dat er in Tiel naar verwachting eenzelfde waardestijging optreedt als de landelijke verwachtingen die in de juni-circulaire van het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn verwoord: de woningen stijgen met 7,5% en de nietwoningen met 4%. OZB Zoals bij het onderdeel ‘uitgangspunten beleid lokale heffingen’ al is uiteengezet, worden de ingevoerde limieten afgeschaft. Wij stellen u voor de tarieven te verhogen door toepassing van het inflatiepercentage, i.c. het percentage van 2006: 1,1%. De nieuwe, voorlopige, tarieven worden: woningen per eenheid van € 2.500 nieuw gebruikerstarief eigenarentarief 2,23 totaal 2,23

(oud)

(2,21) (2,21)

niet-woningen nieuw 3,16 3,96 7,17

(oud) (3,13) (3,92) (7,05)

Definitieve tarieven 2008 De onroerende-zaakbelastingen zijn tijdstipbelastingen (1 januari van elk jaar is bepalend), wat inhoudt dat er op 1 januari een vastgestelde rechtsgeldige verordening moet zijn. Vandaar dat wij u voorstellen de tarieven voorlopig vast te stellen. Aangezien een gelijkblijvende (met inflatie gecorrigeerde) opbrengst uitgangspunt is, dienen de tarieven na afronding van de herwaardering te worden verlaagd indien blijkt dat de verwachte waardestijging zich ook daadwerkelijk voordoet. Dit is ook na 1 januari mogelijk. Een verlaging met terugwerkende kracht is toegestaan, omdat dit in het voordeel is van belastingplichtigen.

Hondenbelasting De hondenbelasting was tot 2006 een heffing met een algemeen karakter. Sinds de behandeling van de begroting 2006 in november 2005 wordt de hondenbelasting meer en meer een bestemmingsheffing doordat gedurende 5 achtereenvolgende jaren cumulatief 20% van de opbrengst wordt besteed aan de bestrijding van de hondenpoepoverlast. Na deze 5 jaren is de hondenbelasting dus een volledige bestemmingsheffing. Om de ‘koopkracht’ voor de gemeente te bewaren stellen wij voor ook hier de inflatiecorrectie van 1,1% toe te passen. In totaal zijn er in Tiel circa 3.200 geregistreerde honden.


Pagina 109

De nieuwe tarieven worden: nieuw voor 1 hond voor de 2e en volgende hond, per hond voor kennels

(oud) 65,65 69,43 340,53

(64,94) (68,67) (336,82)

Rioolrechten Zoals bij het onderdeel ‘ontwikkelingen’ van deze paragraaf lokale heffingen al is vermeld zal door het aanvaarden van het wetsvoorstel gemeentelijke watertaken de brede rioolheffing worden ingevoerd. De huidige rioolrechten zijn retributies, wat onder meer wil zeggen, dat de overheid tegenover de betaling van kosten een individuele tegenprestatie levert. Langzamerhand is echter het besef ontstaan dat de riolering een collectief goed is en geen individuele dienst aan de eigenaren/gebruikers van (on)roerende zaken. Voor de financiering van collectieve diensten is belastingheffing de juiste methode. Deze gedachte heeft er uiteindelijk toe geleid, dat in het wetsvoorstel gemeentelijke watertaken de rioolbelasting in een nieuw artikel 228a van de Gemeentewet is opgenomen. Overigens heet de rioolbelasting in de nieuwe wet ‘de rioolheffing’. Het is echter ‘gewoon’ een belasting waarvan de opbrengsten gekoppeld zijn aan een specifieke bestemming, maar waarvoor wel is vastgelegd welke kosten mogen worden toegerekend. In de raadsvergadering van 18 oktober 2006 is het Kostendekkingsplan riolering 2007-2015 vastgesteld. In het bijbehorende voorstel staat vermeld dat verloop van de reserve riolering geen aanleiding geeft de komende 4 jaren de rioolrechten te verhogen. Wij stellen dan ook voor de tarieven 2008 te handhaven op het niveau van 2006. De tarieven voor 2008 blijven als volgt: 2008 Meerpersoonshuishoudens Alleenwonenden Grootverbruik per m³ Saneringsprojecten per m³

173,36 134,50 0,34 0,05

Overzicht woonlasten Tiel in bedragen en stijgingspercentages voor woningen Voor de OZB geldt met ingang van 2008 de nieuwe waarde per waardepeildatum van 1 januari 2007. Voor de vergelijkbaarheid met vorige jaren is uitgegaan van het verwachte gemiddelde stijgingspercentage voor woningen in Tiel van 7,5%. Uitgangspunt is de waarde van een woning, die in de paragraaf lokale heffingen 2007 is gehanteerd van € 199.174. De nieuwe waarde wordt € 214.112. De afvalstoffenheffing van de AVRI is meegenomen; bij het samenstellen van dit overzicht is uitgegaan van het tarief 2007.


Pagina 110

Lastendruk woningen jaar

ozb eig.

%

ozb gebr.

2005 2006 2007 2008

162 3,2 164 1,2 177 7,9 189 6,7*

130 -

%

rioolrecht gebr.

3,2 -

162 173 173 173

%

afvalst. heffing gebr.

6,5 6,8 0 0

265 265 265 265

%

totaal gebr.

0,8 0 0 0

%

557 438 438 438

%

totaal eig. gebr.

2,9 -21,3 0 0

719 602 622 627

3,0 -16,3 3,3 0,8

* In dit percentage is het gevolg van de geschatte waardestijging verwerkt; dit wordt begin 2008 gecompenseerd door een tariefdaling

Het voorgaande wordt in een grafiek als volgt weergegeven:

ontwikkeling lokale belastingdruk woningen 800

719

700

557

600 500

627

622

602

438

438

438

400 300

189

184

164

162

200 100 0 2005

2006

2007

eigenaar/gebruiker

2008

gebruiker

eigenaar

Lastendruk niet-woningen Voor de berekening van de lastendruk voor niet-woningen worden uitsluitend de onroerendezaakbelastingen en het rioolrecht (geen groot-verbruik) meegenomen. Uitgangspunt is een pand met een waarde van € 566.092.

jaar

2005 2006 2007 2008

ozb eig. 847 854 876 895

%

3,0 0,8 2,6 2,1

ozb gebr. 679 683 700 714

%

3,1 0,6 2,5 2,0

rioolrecht gebr. 162 173 173 173

%

6,5 6,8 -

totaal gebr. 841 856 873 887

%

3,8 1,8 2,0 1,6

totaal eig. gebr. 1.688 1.710 1.749 1.782

%

2,6 1,3 2,3 1,9


Pagina 111

Vergelijking lastendruk met andere gemeenten Het is gebruikelijk om u, naast een overzicht van de ontwikkeling in onze gemeente, ook een vergelijking te presenteren met andere Gelderse gemeenten. Wij maken hiervoor gebruik van de Nota Gemeentefinanciën 2007 van de provincie Gelderland. Vergelijking lastendruk (OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing) 2007 Uitgangspunten hierbij zijn een woning met een waarde van € 235.000, een huishouden van 4 personen en een waterverbruik van 50 m³ per persoon. Rangorde: plaats 1 is de duurste en plaats 56 de goedkoopste gemeente. In de categorie eigenaar tevens gebruiker varieert de belastingdruk van € 451 (Putten) tot € 795 (Winterswijk); Tiel staat met € 646 op plaats 24 van de 56 gemeenten (was in 2006 met € 625 op plaats 25 van de 56 gemeenten). Deze categorie vergeleken met omringende gemeenten: Gemeente Neder-Betuwe Culemborg Tiel Geldermalsen Buren

Lokale lasten 754 683 646 613 602

Plaats 5 13 24 32 35

In de categorie gebruiker/huurder neemt Tiel in 2007 de 18e positie in met een bedrag van € 438 (in 2006 op plaats 16 met € 438). In de goedkoopste Gelderse gemeente betaalt de gebruiker € 128 (Nijmegen); in de duurste gemeente € 621 (Winterswijk). Vergelijking met omringende gemeenten: Gemeente Geldermalsen Tiel Buren Culemborg Neder-Betuwe

Lokale lasten 466 438 265 265 265

Plaats 12 18 44 44 44


Pagina 112

In de onderstaande grafiek is Tiel in beide categorieën vergeleken met de gemeenten Geldermalsen, Buren en Culemborg en Neder-Betuwe. Bovendien zijn de duurste en goedkoopste gemeenten opgenomen.

vergelijking lastendruk (jaar 2007) 800

795 754

700 600 500

621

683

646

613

602

466

451

438

400 300

265

265

265

200

128 100 0 duurste Geldermalsen Buren

eigenaar/gebruiker

Tiel

Culemborg

Neder- goedkoopste Betuwe

gebruiker/huurder


Pagina 113

Paragraaf B

Weerstandsvermogen Inleiding In deze paragraaf gaan we in op de vraag in hoeverre we in staat zijn om tegenvallers op te vangen. Twee factoren spelen daarbij een rol: de weerstandscapaciteit en de risico’s. Weerstandscapaciteit kan worden gedefinieerd als: middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken. In deze paragraaf zullen we de weerstandscapaciteit inventariseren. Het bepalen van de risico’s is lastiger: door de veelheid van beleidsterreinen waarop de gemeente opereert is het moeilijk een totaalbeeld van alle risico’s te krijgen. We kiezen er daarom voor om alleen omvangrijke risico’s hier te noemen; de kleinere risico’s zullen het weerstandsvermogen van de gemeente niet wezenlijk aantasten en kunnen veelal binnen de bestaande budgetten wel opgevangen worden. Daarnaast is een vorm van risicobeleid nodig, waarin wordt vastgelegd hoe we met risico's omgaan, welke maatregelen worden genomen om de risico's te beperken. Hiervoor is het nodig risicomanagement te gaan voeren, waarbij iedere betrokkene in de organisatie stilstaat bij de risico's van het handelen van de gemeente en maatregelen neemt om deze te beperken. Eén en ander zal een flink tijdsbeslag op de organisatie leggen en daarom is er voor gekozen om hieraan vooralsnog niet de hoogste prioriteit te geven, omdat die hoogste prioriteit door de raad is toegekend aan het verkrijgen van een goedkeurende verklaring ten aanzien van de rechtmatigheid.

Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit bestaat uit 4 elementen: 1. de post onvoorzien 2. onbenutte belastingcapaciteit 3. de algemene reserve 4. stille reserves. De elementen 1, 3 en 4 zijn incidenteel van aard, element 2 is structureel. 1. Onvoorzien Voor onvoorziene uitgaven is in de begroting 2008 een bedrag opgenomen van € 70.000. Uit deze post worden uitgaven gedekt die voldoen aan de 3 o's: onvoorzien, onvermijdelijk en onuitstelbaar. Tot een bedrag van € 12.500 kan het college besluiten nemen ten laste van onvoorzien, voor hogere bedragen is een raadsbesluit noodzakelijk. 2. Onbenutte belastingcapaciteit Bij de berekening van de onbenutte belastingcapaciteit hadden we tot en met 2007 te maken met de maximering van de OZB-tarieven. Het nieuwe kabinet heeft met de VNG in het bestuursakkoord afgesproken deze maximering af te schaffen. In plaats van de individuele limitering komt er een landelijke regeling die de minister in staat moet stellen om in te grijpen als de gemiddelde stijging door alle gemeenten te hoog oploopt. Op moment van schrijven van deze begroting is nog niet duidelijk hoe deze landelijke regeling er uit gaat zien. Ook moet het parlement hiermee nog instemmen.


Pagina 114

Na het wegvallen van de limitering is de onbenutte belastingcapaciteit in theorie oneindig. Het is echter gebruikelijk om dan uit te gaan van de toelatingsnorm voor artikel 12. Hierover bestaat echter op dit moment geen duidelijkheid. Aangekondigd is dat deze in de septembercirculaire zal worden bekendgemaakt. We ramen de onbenutte belastingcapaciteit voorlopig even op p.m. De belangrijkste andere belasting die we heffen is het rioolrecht. Voor het rioolrecht geldt dat het tarief niet meer dan kostendekkend mag zijn. In Tiel is dit het geval, waarbij we werken met een kostendekkingsplan dat voor een langere termijn sluitend is. Wel kunnen per jaar tekorten of overschotten ontstaan, die we verrekenen met de reserve riolering. 3. Algemene reserve Uit de jaarrekening 2006 blijkt dat, rekening houdend met de claims die er op basis van eerdere besluitvorming op liggen, de stand van de algemene reserve per 31-12-2006 € 2.400.616 bedraagt. Inmiddels is besloten om € 305.906 te onttrekken ten behoeve van de verzelfstandiging van het openbaar basisonderwijs. Daarmee is nu nog € 2.094.710 beschikbaar. In de nota reserves en voorzieningen hebben we vastgelegd dat de minimumnorm voor de algemene reserve € 40 per inwoner, ofwel € 1.652.000 bedraagt. Uit het bovenstaande blijkt dat de verwachte stand per 31 december 2007 er ruim 4 ton boven ligt. Overigens zullen naar verwachting niet alle voornemens al in 2007 geheel tot uitvoering komen. Het uiteindelijke saldo per 31 december 2007 zal daarom waarschijnlijk hoger uitkomen dan hierboven vermeld. 4. Stille reserves Stille reserves zijn eigendommen die een potentiële inkomstenbron zijn. U kunt hierbij denken aan gronden, onroerende zaken en andere eigendommen die verkocht zouden kunnen worden, omdat ze voor de gemeente geen doel meer dienen of inmiddels geheel of gedeeltelijk zijn afgeschreven. Op dit moment is er geen inventarisatie van dit soort stille reserves beschikbaar. Wel is onlangs gestart met een project accommodatiebeleid. Mede vanuit de gedachte dat beheer van vastgoed geen kerntaak is van de gemeente, zal een vastgoedbeleid worden geformuleerd, dat er van uitgaat dat de vastgoedportefeuille wordt beperkt tot het vastgoed dat nodig is voor het uitvoeren van beleidsmatig onderbouwde gemeentelijke taken. BMC heeft in zijn rapport inzake de ombuigingen aangegeven dat op termijn een besparing mogelijk moet zijn door panden af te stoten. Dit bedrag is voorshands op p.m. geraamd. Een mogelijk andere stille reserve wordt gevormd door de aandelen BNG en Vitens die wij bezitten. Deze zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. In de jaarrekening 2006 hebben wij een berekening laten zien van de werkelijke waarde, welke veel hoger ligt. Deze aandelen zijn echter niet vrij verhandelbaar, dus in de praktijk kunnen wij deze waarde niet te gelde maken, althans niet op een moment dat wij zelf bepalen. Deze post wordt derhalve op p.m. geraamd. Recapitulatie weerstandscapaciteit 1. Onvoorzien 2. Onbenutte belastingcapaciteit 3. Algemene reserve 4. Stille reserves Totaal Deze weerstandscapaciteit is slechts eenmalig beschikbaar.

70.000 p.m. 2.094.710 p.m. 2.164.710


Pagina 115

De weerstandscapaciteit bedraagt ongeveer 2,5% van de totale jaarbegroting, exclusief investeringen. Dit is een hoger bedrag dan de afgelopen jaren, maar nog steeds niet erg hoog. Daarbij kunnen we de kanttekening plaatsen dat we de onbenutte belastingcapaciteit nog niet hebben kunnen berekenen. De verwachting is dat daar nog wel enige ruimte zit.

Risico's Bij de beschrijving van de risico’s is ons streven er op gericht om deze zo veel mogelijk te kwantificeren. Naar mate we meer inzicht hebben in de omvang van onze risico's kunnen we deze beter afzetten tegen de weerstandscapaciteit en beoordelen of deze voldoende is om de risico's te kunnen afdekken. Helaas is het voor veel risico's erg moeilijk om een redelijk betrouwbare raming te maken van de omvang. Daarvoor zijn er over het algemeen te veel onzekere factoren. Bovendien is het in geval van mogelijke juridische claims of onderhandelingssituaties strijdig met het gemeentelijk belang om in de openbaarheid bedragen te noemen. Een andere factor bij het vormen van een oordeel over de risico's is de kans dat het risico werkelijkheid wordt. Naar mate de kans groter is, is de noodzaak om hiervoor middelen te reserveren groter. In bepaalde gevallen kan dat er toe leiden dat een voorziening moet worden gevormd. Hieronder hebben wij geprobeerd de meest evidente risico’s voor u op een rijtje te zetten. Tevens is, voorzover mogelijk, een bedrag genoemd en een aanduiding van de kans dat het risico zich voordoet. De genoemde bedragen zijn in principe eenmalig, tenzij anders vermeld. Programma 1 Bodemverontreiniging De volgende risico’s kan de gemeente lopen: • nog niet bekende locaties • mogelijke claims vanwege bodemverontreiniging die ondanks een indicatief bodemonderzoek wordt aangetroffen en waarvan de koper niet de veroorzaker is. Omvang: Kans:

10% van de kosten bij grote verontreinigingen, dit kan enige tienduizenden euro's bedragen klein

Beëindiging stortactiviteiten regio Rivierenland De stortplaats van de regio Rivierenland is op dit moment niet rendabel te exploiteren. Besloten is om de stortactiviteiten te stoppen. Dit leidt tot het moeten afboeken van een bedrag van ca. € 7 miljoen. Getracht wordt om dit verlies op te vangen binnen de reserves en voorzieningen van de AVRI. Indien dit niet (geheel) kan, kunnen de deelnemende gemeenten in een resterend tekort worden aangesproken. Voor verdere informatie verwijzen wij u naar de begroting 2007 van regio Rivierenland, paragraaf 3, Weerstandsvermogen. Ook treft u daar nog andere risico’s van geringere omvang. Omvang: Kans:

onbekend klein

Aanscherping regelgeving aanrijtijden Brandweer Op dit moment wordt regionaal onderzoek gedaan naar de repressieve prestaties van de brandweerkorpsen binnen de regio Gelderland-Zuid. De eerste (zeer) voorlopige cijfers geven aan dat het in gebruik nemen van een 2e post wellicht onvoldoende resultaat oplevert. Dit heeft er toe geleid dat ambtelijk is voorgesteld de plannen hiertoe voorlopig in de koelkast te zetten.


Pagina 116

Want misschien moeten we ons gaan bezinnen op een andere organisatie van de brandweer. Dit zou kunnen zijn in de vorm van kazernering tijdens avond, nacht en weekenden, dus alle momenten buiten reguliere werktijd. Kazernering houdt in dat personeel aan de kazerne beschikbaar is om onmiddellijk uit te rukken. De kosten hiervan worden ingeschat op bruto € 500.000 en netto rond de € 350.000. Deze bedragen zijn ontleend aan cijfers van andere korpsen. Het verschil bruto netto zit in; geen piket, geen exploitatie 2e post, geen investering 2e post, inverdieneffect op oefeningen. Omvang: Kans:

tussen € 350.000 en € 500.000 structureel groot

Claim Van der Valk Op dit moment is nog steeds een schadeclaim van tenminste € 10 miljoen van kracht die Hotel Tiel B.V. en Van der Valk International B.V. te Gilze hebben ingediend. Zij achten de gemeente aansprakelijk voor de instorting van het parkeerdek bij Hotel Tiel als gevolg van ontoereikend toezicht van de zijde van de gemeente. Deze claim is namens de gemeente en de aansprakelijkheidsverzekeraar afgewezen. Nadat het enige tijd stil is gebleven heeft Van der Valk de verjaring van deze claim onlangs gestuit. Het wachten is op een definitieve uitspraak van de rechter inzake een soortgelijke, maar veel kleinere schadeclaim van fotografenvereniging DIPP, die ook schade heeft ondervonden van het instorten van het parkeerdek. In een voorlopig vonnis is de eis door de rechter afgewezen. Mogelijk neemt Van der Valk na het definitieve vonnis in deze zaak een beslissing hoe men verder gaat met de eigen schadeclaim. Omvang: Kans:

€ 10 miljoen klein

Programma 3 Tekort op inkomensdeel WWB ten opzichte van bijstandsuitgaven Op landelijk niveau loopt het aantal werklozen, en daarmee het aantal bijstandsgerechtigden, terug. Ook in Tiel is dit het geval. In 2005 en 2006 kwamen we aanzienlijk tekort op het inkomensdeel van de WWB, en ook in 2007 is de kans groot dat we tekort komen. En omdat de reserve die we hiervoor hadden aangelegd op 31-12-2006 op nul stond, komen lasten die boven de rijksbijdrage uitkomen rechtstreeks ten laste van het resultaat. Inmiddels realiseren we een dermate uitstroom via reïntegratietrajecten e.d. dat we voor 2008 geen tekort meer verwachten, maar zelfs een overschot. Mede door de verbeterde systematiek van de verdeling van de gelden voor de WWB zijn de risico's op tussentijdse kortingen ook aanzienlijk teruggelopen. Helemaal uitsluiten kunnen we het risico echter nog niet. Omvang: Kans:

enige honderdduizenden euro's klein

Programma 5 Bestemmingsplannen/planschades Een aantal gemeentelijke bestemmingsplannen is relatief oud. Particuliere initiatieven die in strijd zijn met stedelijke ontwikkelingsplannen, maar nog mogelijk zijn binnen de geldende bestemmingsplannen, leveren, indien weigeringgrond mogelijk is op basis van andere regelgeving, op grond van artikel 49 WRO een titel op voor planschade. Omvang: Kans:

tienduizenden euro’s redelijk


Pagina 117

Garantieverplichtingen en achtervangfuncties Particuliere woningbouw De gemeentegarantie voor het kopen van een woning is in 1995 vervangen door de Nationale Hypotheekgarantie, die de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW) verstrekt. Op grond van een overeenkomst met de Stichting loopt de gemeente het risico een bijdrage te moeten leveren indien uiteindelijk het vermogen van het WEW ontoereikend is. Sociale woningbouw Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) heeft voor het grootste gedeelte het risico van de gemeenten overgenomen voor het waarborgen van geldleningen. Hiertoe zijn achtervangovereenkomsten gesloten. Dit houdt in dat gemeenten en het Rijk ieder voor 50% worden aangesproken indien het vermogen van het fonds daar aanleiding toe geeft. Effectuering zal dan geschieden in de vorm van door de gemeente te verstrekken renteloze leningen aan het fonds. Overige garanties Naast de bovengenoemde garantieverplichtingen loopt de gemeente risico ten aanzien van gewaarborgde leningen aan diverse instellingen en verenigingen. De staat van gewaarborgde geldleningen verschaft inzicht in de hoogte van de verstrekte garanties en daarmee ook in het risico. Het totaal van de gewaarborgde leningen voor deze categorie bedraagt per 31-12-2006 € 4.555.623. Omvang: Kans:

zeer groot, miljoenen euro's zeer klein

Programma 6 Stadsgrachten Bij de behandeling van de perspectievennota op 1 juli 2004 heeft de gemeenteraad ingestemd om voor de financiering van de sanering waterbodems stadsgrachten en omliggende wateren een aanvullend krediet van € 254.000 beschikbaar te stellen. Inmiddels is duidelijk dat er meer geld nodig is. Dit heeft te maken met de volgende zaken: Provinciale subsidie Het bedrag dat de provincie, na bestuurlijk overleg, uiteindelijk ter beschikking stelt is € 125.000 lager dan waar we op hadden gerekend. Subsidie veiligheidskosten Naast de subsidie voor civiele werken (de provinciale subsidie), is er via het ministerie van LNV een mogelijkheid voor subsidie voor kosten in verband met de veiligheid. Deze subsidie kan maximaal 80% van de gemaakte kosten inhouden. Inmiddels hebben wij een beschikking gekregen op onze eerste declaratie van € 285.000. Deze hield in dat slechts € 7.000 subsidiabel zou zijn. Daarop hebben wij de betrokken ambtenaren van LNV uitgenodigd in Tiel om in de praktijk te kijken hoe wij met de veiligheidsmaatregelen omgaan. Ook hebben wij een bezwaarschrift ingediend. De beslissing op bezwaar is nog niet genomen. In de begroting van het project is uitgegaan van 60% subsidie van LNV en van ca. € 1 miljoen kosten voor veiligheid. Bij de aanvraag voor een extra krediet van € 254.000 in 2004, werd al aangegeven dat dit waarschijnlijk niet voldoende zou zijn, vanwege de nog niet voltooide voorbereidingen voor de veiligheidsmaatregelen. Door vast te houden aan de door het college in 2004 uitgesproken uitgangspunten voor veiligheid, is de begroting voor veiligheid nu € 1,6 miljoen. Uitgaande van 60% subsidie zou de bijdrage van Tiel € 640.000 bedragen.


Pagina 118

In onze begroting hebben wij € 254.000 staan. Dus een tekort van € 395.000. Zou de subsidie 80% zijn dan zou het tekort € 75.000 bedragen. In het geval er 0% subsidie wordt gegeven, loopt Tiel dus een risico van € 1,6 miljoen. Dit achten wij niet waarschijnlijk. Voorlopig gaan wij uit van een risico van € 400.000 – € 500.000. In de jaarrekening 2006 hebben wij voorgesteld om binnen de algemene reserve het surplus boven de € 40,-- per inwoner onder andere voor dit risico te oormerken. Oeverbeschoeiing Stadsgrachten Op verschillende plaatsen langs het traject is de oeverbeschoeiing in dusdanige staat dat de verwachting is wanneer er daadwerkelijk gebaggerd gaat worden, de beschoeiing verzakt dan wel instort. Dit heeft te maken met achterstallig onderhoud aan de kademuren en beschoeiingen. Het zijn kosten die de gemeente voor haar rekening moet nemen. Omvang: Kans:

enige honderdduizenden euro's groot

Kademuur Uit onderzoeken is gebleken dat de kademuur bij de voormalige laad- en loswal in de Waalhaven constructieve tekortkomingen vertoont. De muur bestaat uit een op betonnen damplanken geplaatste betonnen kademuur met aan de waterkant metselwerk. Bij een te forse bovenbelasting van de kade is de veiligheid van de kade onder de norm. Een deel van de kade is afgezet. Maatregelen die uitgaan van toekomstig gebruik dat van invloed kan zijn op de bovenbelasting (bijvoorbeeld herinrichting van de Waaloever) zijn nog in onderzoek maar variëren van € 1.7 miljoen tot € 3 miljoen. In afwachting van de plannen met betrekking tot het Waalfront blijft deze situatie nog even zoals die nu is. Omvang: Kans:

€ 1.7 tot € 3 miljoen, mogelijk te dekken uit project Waalfront klein

Kademuur de Hucht Met de realisatie van de saneringswerkzaamheden van de stadsgracht zijn de zwakke plekken in de kademuren nadrukkelijk in beeld gekomen. Gebleken is dat de keermuur langs de Hucht op enkele plaatsen dermate verzwakt is dat onderhoud niet langer uitgesteld kan worden. Hiertoe zal een inschatting moeten worden gemaakt van de noodzakelijke onderhoudsmaatregelen. Het is de intentie om de uitvoering van deze werkzaamheden te combineren met het onderhoud aan de verharding en het groen dat voor 2007 is ingepland. Omvang: kans

afhankelijk onderzoek situatie zeer groot

Nota onderhoudskwaliteit openbaar groen Het plan Nota onderhoudskwaliteit openbaar groen is in februari 2005 in roulatie gebracht om te worden vastgesteld. Dit plan gaat uit van een gedeeltelijke verhoging en een betere verdeling van het onderhoudsniveau, conform de wens van de Tielse burger en het doel in de programmabegroting. Het streven is in de toekomst geen incidentele budgetten aan te vragen voor het snoeien/onderhouden van bomen en beplanting. Daarvoor dient het budget een structurele vorm te krijgen. Nu kan de wettelijke zorgplicht voor bomen in gevaar komen, dit kan leiden tot ongevallen en schadeclaims en/of het onderhoudsniveau van het openbaar groen zal in kwaliteit afnemen. In de begroting 2008 hebben wij de eerste fase van het benodigde bedrag opgenomen. Totdat het benodigde bedrag beschikbaar komt, is het risico aanwezig. Omvang: Kans:

claims: via aansprakelijkheidsverzekering redelijk


Pagina 119

Tekort op onderhoudsplannen Het afgelopen jaar is een aantal onderhoudsplannen gereed gekomen. Voor de realisatie van een aantal daarvan is vanaf de begroting 2006 extra geld beschikbaar gesteld (Agnietenhof, onderhoud scholen, sportaccommodaties, wegen, groen, rioleringen). Deze middelen zijn echter niet voldoende om het volledige programma te kunnen uitvoeren. Andere onderhoudsen beheerplannen zijn nog niet gereed en daarvoor is dus ook nog geen geld beschikbaar gesteld. We lopen dus het risico dat er onvoldoende middelen zijn om het gewenste onderhoud uit te kunnen voeren, waardoor achterstallig onderhoud ontstaat. Omvang: Kans:

voor alle onderhoudsplannen samen honderdduizenden euro’s op korte termijn klein, op langere termijn groot

Afbouw chemische onkruidbestrijding op verhardingen Wij hebben, mede als gevolg van beleid en regelgeving van andere overheden, besloten tot het afbouwen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen op verhardingen, te beginnen in de gebieden waar het hemelwater is afgekoppeld van het rioleringstelsel. In 2007 is hier al een start mee gemaakt en dit bedrag is gedekt uit het eenmalig aanbestedingsvoordeel op het vegen van verhardingen. Ook in 2008 is dit het voornemen, mits de te houden aanbesteding wederom een voordeel teweeg brengt. Valt deze aanbesteding tegen, dan dreigt er een overschrijding te ontstaan. Omvang: Kans:

voor 2008 € 25.000 redelijk

Programma 8 Invoering Wet maatschappelijke ondersteuning Op 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) van kracht geworden. Hierin gaan de Wet voorzieningen gehandicapten, de Welzijnswet en onderdelen van de AWBZ op. De gemeenten hebben de verantwoordelijkheid gekregen voor een groot aantal taken, waaraan iedere gemeente zelf invulling kan geven, afgestemd op de behoeften van de inwoners. De belangrijkste nieuwe taak voor de gemeente is de huishoudelijke verzorging. De financiering van de WMO vindt plaats via het gemeentefonds. Het budget dat hiervoor wordt ontvangen is vanaf 2008 gebaseerd op een objectief verdeelmodel. Op grond hiervan ontvangt de gemeente Tiel in 2008 minder dan in 2007. Wij hebben voorshands onze budgetten afgestemd op de middelen die we via het gemeentefonds ontvangen. Mede gelet op het kostenverloop tot nu toe in 2007 gaan wij er van uit dat dit budget toereikend zal zijn. Of dit ook op langere termijn het geval zal zijn is echter onzeker. Omvang: Kans:

enige honderdduizenden euro’s op korte termijn klein, op langere termijn groot

Programma 9 Vergunningverlening en handhaving Wij constateren bij de vergunninghandhavingsprocedures een toenemende mondigheid bij de klanten; zij laten zich steeds vaker vergezellen van juridische adviseurs. Hierdoor worden de financiële risico’s voor onvolkomen overheidshandelen groter. Omvang: Kans:

onbekend niet in te schatten


Pagina 120

Aansprakelijkheid van de gemeente De claimbewustheid bij de burgers en het bedrijfsleven wordt steeds groter. Met name het aantal claims op het terrein van het wegbeheer stijgt, mede door toedoen van het feit dat bij de wegbeheerder een risicoaansprakelijkheid ligt. Daarnaast leidt een geheel of gedeeltelijk vernietigde beschikking per definitie tot een onrechtmatige daad van de gemeente en derhalve tot een claim. Om onjuiste en tot claims leidende besluiten te beperken en, indien mogelijk, te voorkomen is de commissie voor bezwaar- en beroepschriften ingesteld. Ook rechtmatige besluiten kunnen soms leiden tot een verplichting om schade te vergoeden. Het gaat dan om besluiten die op zichzelf rechtmatig zijn, maar die voor een bepaalde (groep)belanghebbende(n) onevenredig grote schade veroorzaken. Te denken valt bijvoorbeeld aan (tijdelijke) wegafsluitingen waardoor omzetdaling van aan die wegen gevestigde bedrijven plaatsvindt. Deze schade wordt niet gedekt door onze verzekeraar. Dergelijke kostenposten moeten vooraf in de belangafweging en dus in de begroting van een project worden meegenomen. Omvang:

Kans:

in principe dekt onze aansprakelijkheidsverzekering de meeste van dit soort claims; daarbij geldt een eigen risico van € 5.000 bij letsel- en zaakschade en € 12.500 bij vermogensschade niet in te schatten

Bedrijfsvoering Behoedzaamheidsreserve gemeentefonds Elk jaar houdt het ministerie een deel van de uitkering uit het gemeentefonds in als behoedzaamheidsreserve. Deze systematiek wordt gehanteerd omdat het gemeentefonds meestijgt en meedaalt met de rijksuitgaven. Als de rijksuitgaven lager uitvallen dan was geraamd, wordt ook minder uitgekeerd uit het gemeentefonds. De behoedzaamheidsreserve wordt pas uitgekeerd nadat aan de hand van de jaarrekening van het Rijk de omvang van het gemeentefonds is vastgesteld. De gemeenten worden hierover geïnformeerd in de maartcirculaire na afloop van het jaar. Met ingang van 2008 is de behoedzaamheidsreserve gehalveerd. Dit omdat de meeste gemeenten, waaronder Tiel, in hun begroting er van uitgingen dat 50% van de behoedzaamheidsreserve wordt uitgekeerd. Op grond hiervan hebben we nu geen uitkering van de behoedzaamheidsreserve geraamd. Het is dus een positief risico als dit toch geheel of gedeeltelijk gebeurt. Omvang: Kans:

€ 250.000 positief niet in te schatten

Confrontatie weerstandscapaciteit met risico's Veel van de bovengenoemde risico's zijn (nog) niet gekwantificeerd en ook hebben we nog weinig inzicht in de kans dat het risico daadwerkelijk realiteit wordt. Dit maakt het erg moeilijk om te bepalen hoe de verhouding is van de weerstandscapaciteit ten opzichte van de risico's. Verschillende gemeenten hebben geprobeerd om in berekeningen vast te leggen hoe de verhouding is tussen de risico's en de weerstandscapaciteit. Daarbij maken zij een inschatting van de omvang en de kans van de risico's. Via ingewikkelde statistische formules wordt vervolgens het totaal van de risico's berekend en afgezet tegen de weerstandscapaciteit.


Pagina 121

Het is de vraag in hoeverre hiermee een reëel beeld wordt geschetst. Wij zullen ons informeren hierover, waarna we zullen bekijken of we dit in de toekomst in onze risicoparagraaf ook opnemen. Waarschijnlijk zal dit echter niet zonder externe hulp mogelijk zijn. Op grond van deze paragraaf is duidelijk dat echt grote tegenvallers zeer moeilijk op te vangen zullen zijn. Er zullen dan al gauw aanvullende bezuinigingen nodig zijn, of voorgenomen investeringen moeten geschrapt worden, waardoor bepaalde reserves kunnen vrijvallen. Het is dan ook gewenst de weerstandscapaciteit te verhogen. In het deelrapport Financiering heeft BMC aanzetten gedaan om dit te realiseren. Wij bestuderen deze voorstellen en zullen deze in de komende maanden nader uitwerken.


Pagina 122


Pagina 123

Paragraaf C

Onderhoud kapitaalgoederen Wegen Het beleidskader Het beleid voor het onderhoud van infrastructuur is erop gericht om de veiligheid van de weggebruiker te waarborgen en een goed bruikbaar en voldoende comfortabel wegenstelsel te garanderen. Voor het planmatig beheer van het wegennet is het beleidsplan beheer wegen ontwikkeld dat in maart 2006 is vastgesteld. Financiële consequenties Om de kwaliteit van de verharding niet verder te laten teruglopen en op onderdelen te verbeteren is een geleidelijke verhoging van het budget voorzien van € 350.000. Hiervan is in 2008 een bedrag van € 125.000 voor nieuw beleid geraamd.

Rioleringen en water Het beleidskader Het beleidsdoel is op een verantwoorde wijze zorgdragen voor de inzameling en het transport van afvalwater binnen het grondgebied. Deze zorgplicht richt zich op het voorkomen van verontreiniging van bodem en oppervlaktewater. Dit staat beschreven in het Basis Rioleringsplan (BRP) dat in 2004 is geactualiseerd. Eind 2005 is het Integraal Waterplan Tiel gereedkomen, dat streeft naar een gezond en veerkrachtig watersysteem in Tiel. Het heeft een sterke relatie met het beleidsveld riolering en veel doelstellingen kunnen met gecombineerde maatregelen worden behaald. Financiële consequenties Om te voldoen aan de wettelijke normen is een kostendekkingsplan opgesteld. Hierin is berekend dat de kosten in 2008 voor de voorbereiding en uitvoering in totaal € 5.073.000 bedragen. In het kostendekkingsplan is aangegeven dat hiertoe geen stijging van de rioolheffing in 2008 noodzakelijk is. Risico: Het kostendekkingsplan loopt vooruit op een nieuwe regeling die zeer waarschijnlijk in 2008 landelijk zal worden vastgesteld. Hierbij wordt het mogelijk om de inkomsten uit de rioolheffing niet alleen voor rioleringsmaatregelen, maar ook voor watermaatregelen te benutten.

Gebouwen Het beleidskader Het beleid voor gebouwen is gebaseerd op het uitgangspunt om panden efficiënt te beheren en exploiteren, waarbij gestreefd wordt om panden die niet meer bestemd zijn voor de openbare dienst af te stoten. De jaarlijkse onderhoudsplanning omvat 114 panden, waarvan 34 panden met een onderwijsfunctie. Het beleid hiervoor is vastgelegd in de verordening onderwijshuisvesting Tiel.


Pagina 124

Financiële consequenties De onderhoudskosten worden opgenomen in een meerjarenplan, waarin de jaarlijkse kosten worden berekend voor een periode van 10 jaar. Deze kosten wordt jaarlijks in de voorziening onderhoud gebouwen gestort. De storting 2008 bedraagt € 215.000.

Groen Het beleidskader In 2005 is de Nota Onderhoudskwaliteit Openbaar Groen vastgesteld. Deze nota verdeelt het groen in de gemeente onder in zogenaamde liggingsgebieden (bijvoorbeeld centrum, industriegebieden, woonwijken) met ieder hun eigen inspanning voor het reguliere (= netheids-) onderhoud. Met name het veiligheidsaspect bij het bomenonderhoud krijgt meer aandacht dan voorheen. De basis voor de onderhoudsinspanningen ligt in het handhaven van de technische kwaliteit en het verbeteren van de tevredenheid van de Tielse burger over het netheidsonderhoud. Om dit plan uit te voeren is structureel ongeveer € 220.000 extra nodig. In verband met bezuinigingen is het voorstel deze financiële consequenties pas met ingang van 2008 fasegewijs te implementeren. In 2006 zijn tevens het Groenstructuurplan en de Nota van Uitgangspunten Groenbeheer vastgesteld. De plannen vormen het kader voor de inrichting en omvormingen (= groot onderhoud) van het groen. Uitwerking vindt plaats in beheerplannen. In die beheerplannen worden de financiële consequenties inzichtelijk gemaakt. Het gewenste kwaliteitsniveau van het onderhoud wordt uitgevoerd door middel van een beeldbestek conform de landelijk geldende RAW-bepalingen. Gemiddeld wordt het B-niveau uit deze systematiek aangehouden. Dit niveau gaat uit van een normaal onderhoud: sober, maar doelmatig. Deze bestekken vormen, samen met de uit te voeren werkzaamheden door de wijkteams, het jaarlijkse onderhoudsplan voor het openbaar groen. Voor wat betreft de onderhoudstoestand en veiligheid van bomen is in 2005 een bomenbeleidsplan vastgesteld. Dit plan wordt uitgewerkt in een beheerplan, waar de financiële consequenties aan bod komen. Financiële consequenties Alle gegevens met betrekking tot het openbaar groen en de bomen zijn verzameld in een groenbeheersysteem. Daaruit volgt dat in 2008 ongeveer 200 ha openbaar groen en 14.500 bomen worden onderhouden. Voor het onderhoud, beheer en de kapitaalslasten van de groene openbare ruimte is voor het jaar 2008 een bedrag in de begroting opgenomen van € 2 miljoen. Te verwachten is dat bij de vaststelling en uitvoering van de groenbeheerplannen met name de inspanningen en het bijbehorende budget ten behoeve van vervanging en herstel van groenelementen extra aandacht gaat vragen. Er vindt geen jaarlijkse inflatiebijstelling plaats van de budgetten en ook de verhoging van de budgetten als gevolg van areaaluitbreiding is niet direct gekoppeld aan de daadwerkelijke toename van het groenareaal, maar aan de toename van het aantal woningen. Dit levert budgettaire spanningen op tussen de beschikbare en benodigde onderhoudsbudgetten op basis van de gewenste kwaliteit.


Pagina 125

Begraafplaatsen Het beleidskader In de zomer van 2005 is een onderzoek gedaan naar de kostendekkendheid van de exploitatie van de gemeentelijke begraafplaatsen. Er zijn behoeftebepalingen en capaciteitsberekeningen uitgevoerd en ook de relaties met de in de gemeente gelegen bijzondere begraafplaatsen zijn verkend. Het groen op de begraafplaatsen wordt onderhouden conform het beleidskader Groen. De grafmonumenten worden zoveel mogelijk door de rechthebbenden onderhouden. De gemeente tracht in toenemende mate van de graven die voor onbeperkte tijd zijn uitgegeven, de rechthebbenden te achterhalen. In 2004 is het Ruimingsplan vastgesteld. Conform dat ruimingsplan worden jaarlijks zo’n 40 graven geruimd. Financiële consequenties De gemeente heeft 7 gemeentelijke begraafplaatsen in onderhoud, waarvan 1 rijksmonument en 1 gemeentelijk en archeologisch monument. Daarnaast heeft de gemeente ingevolge een privaatrechtelijke overeenkomst nog een begraafplaats in onderhoud. Ingevolge een raadsbesluit dient in 2006 de exploitatie van de gemeentelijke begraafplaatsen kostendekkend te zijn. Om dit te bereiken dienen de inkomsten te worden verhoogd en de kosten te worden verlaagd. Dit laatste heeft als gevolg dat de staat van onderhoud niet op het huidige niveau kan worden gehandhaafd. In 2006 is besloten de tarieven van grafrechten te verhogen tot de bovenkant van het regionale gemiddelde. Hiermee zijn de begraafplaatsen niet kostendekkend. In 2007 is besloten een scheiding aan te brengen tussen actieve en monumentale begraafplaatsen, waarbij alleen bij de actieve begraafplaatsen gestreefd wordt naar kostendekkendheid. De Tielse begraafplaatsen kennen een aantal nadelen die kostenverhogend werken. Het grote aantal relatief kleine begraafplaatsen zorgt voor een kleinschaligheid die een efficiënt beheer bemoeilijkt. Daarnaast zijn sommige begraafplaatsen ooit in eigendom overgenomen en kennen een onvolledige administratie en veel graven met rechten voor onbepaalde tijd. Dit bemoeilijkt een gunstige exploitatie van deze kapitaalgoederen.


Pagina 126


Pagina 127

Paragraaf D

Financiering De financieringsparagraaf is een verplicht onderdeel in de programmabegroting en –rekening en vloeit voort uit de Wet Financiering decentrale overheden (Wet Fido). Het belangrijkste uitgangspunt van de wet Fido is het beheersen van de financiële risico's. De wet Fido definieert treasury als volgt: het sturen, beheersen, verantwoorden over en toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico's. Het kader van het financieringsbeleid is vastgelegd in het Treasury Statuut. Het statuut beschrijft de doeleinden, de organisatorische en financiële kaders, de informatievoorziening en de administratieve organisatie. Het treasurystatuut van Tiel is in de raadsvergadering van 18 april 2001 vastgesteld. Er vindt eind 2007 een herziening van dit statuut plaats.

Risicobeheer Eén van de algemene uitgangspunten van het treasurybeheer van Tiel is het beperken van de risico's. Onder dit begrip wordt verstaan het beheersen van risico's die te maken hebben met rentebaten en –lasten, verstrekte gelden aan derden en koersen van aandelen. Hierna wordt ingegaan op het risico dat samenhangt met rentebaten en –lasten. De andere risico's zijn binnen onze organisatie niet zo hoog. Tiel bezit aandelen van Vitens en van de Bank Nederlandse Gemeenten. Onder renterisico wordt verstaan de mate waarin het saldo van rentelasten en –baten verandert door wijzigingen in het rentepercentage voor zowel de korte als de lange financiering. Het is de bedoeling grote fluctuaties in de rentelasten, die mogelijke consequenties hebben voor de financiële positie, te vermijden. De wet Fido geeft twee verplichte richtlijnen voor de bewaking en beheersing van de renterisico's; de kasgeldlimiet voor de korte financiering (< 1 jaar) en de renterisiconorm voor de lange financiering (> 1 jaar).

Kasgeldlimiet Om te grote fluctuaties in de rentelasten op korte termijn te voorkomen, is in de Wet Fido de kasgeldlimiet opgenomen. Juist voor korte financieringen geldt dat het renterisico aanzienlijk kan zijn, aangezien fluctuaties in de rente bij korte financiering direct een grote invloed hebben op het renteresultaat. Indien de werkelijke omvang van de netto vlottende schuld lager is dan de kasgeldlimiet is er sprake van ruimte, indien de werkelijke omvang hoger is dan de wettelijke toegestane omvang dan is er sprake van een overschrijding. De kasgeldlimiet voor 2008 is vastgesteld op € 6.817.741. Dit is 8,5% van het begrotingstotaal op 1 januari 2008. Elk kwartaal wordt een opgave van de kasgeldlimiet verstrekt aan de provincie Gelderland.


Pagina 128

De ruimte die de kasgeldlimiet biedt, wordt zoveel mogelijk benut. Indien nodig worden langlopende leningen aangetrokken om een overschrijding van de limiet tegen te gaan.

Renterisiconorm Met de renterisiconorm wordt bepaald welke renterisico de gemeente loopt op haar vaste schuld (leningen met een een looptijd > 1 jaar). De renterisiconorm stelt dat per jaar maximaal 20% van de vaste schuld in aanmerking mag komen voor herfinanciering en/of renteherziening. Als gevolg van deze norm kan een rentestijging op de kapitaalmarkt slechts gedeeltelijk doorwerken in de te betalen rentelasten over de vaste schuld. De renterisiconorm voor 2008 is € 15.706.000. De komende jaren daalt deze tot een bedrag van € 7.174.600 in 2011. De oorzaak van deze daling wordt veroorzaakt door het aflossen van een zestal fixe-leningen. Deze vertegenwoordigen een bedrag van € 30.500.000. In 2008 vindt er één renteherziening van een geldlening plaats. Dit betreft een lening die in het verleden is aangetrokken voor de Stichting Christelijke Woningbouwcorporatie (SCW). Hier wordt geen renterisico over gelopen, omdat de lening onder de dezelfde voorwaarden is doorverstrekt aan de SCW. Zowel de lange rente als de korte rente zijn iets gestegen ten opzichte van vorig begrotingsjaar. De verwachting van de banken is dat de lange rentetarieven licht zullen op lopen. Dit is echter van vele factoren afhankelijk. In 2008 worden twee fixe-leningen afgelost voor een bedrag van € 11.000.000. Deze fixeleningen zijn in het verleden aangetrokken voor het Industrieschap Medel. De leningenportefeuille voor 2008 ziet er als volgt uit:

Stand per 1 januari 2008 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Renteherzieningen (oud percentage) Renteherzieningen (nieuw percentage) Stand per 31 december 2008

bedrag 78.528.404 0 15.126.005 0 704.508 704.508 63.402.399

De rentelasten voor de langlopende geldleningen komen voor 2008 uit op een bedrag van € 2.689.100. Daarnaast is er rekening gehouden dat we nog een langlopende geldlening gaan aantrekken in 2008. Hiervoor is een raming van € 250.000 opgenomen. Dit is geheel afhankelijk van de financieringsbehoefte en het verloop van de kasgeldlimiet. Voor de korte financiering is een rentelast opgenomen van € 135.000. Op 1 januari 2008 zijn er in totaliteit 25 vaste geldleningen opgenomen, hiervan zijn er 10 voor de woningbouw en 6 voor het Industrieschap Medel. Het gemiddelde rentepercentage van de opgenomen leningen bedraagt: 4,48%. De percentages variëren van 2,56% tot 6,95%.


Pagina 129

renterisiconorm/ vaste schuld 2008 - 2011 90.000 80.000 bedragen x € 1.000,--

70.000 60.000 50.000

renterisiconorm

40.000

vaste schuld

30.000 20.000 10.000 0 2008

2009

2010

2011

Relatiebeheer De huisbankier van de Gemeente Tiel is de Bank Nederlandse Gemeenten. Daarnaast worden ook zaken gedaan met de Postbank en de ABN-AMRO Bank. Liquiditeitenbeheer Om een goed beeld te vormen van de financieringsbehoefte van onze gemeente is het noodzakelijk om een liquiditeitsprognose op te stellen. Een belangrijke rol hierin speelt het uitgavenpatroon van de investeringen welke gepland staan in 2008. Natuurlijk is ook de inkomstenstroom van groot belang om een goede liquiditeiten planning te kunnen realiseren. Dit zal een inspanningsverplichting vergen van de gehele organisatie. Aangezien Tiel nog niet werkt met een liquiditeitenbegroting is het moeilijk te bepalen of er in 2008 behoefte is aan een langlopende geldlening. In de renteparagraaf hebben wel rekening gehouden met een opname van een vaste geldlening. Dit is geschied op basis van ervaringcijfers. In 2008 gaan we meer aandacht besteden aan het liquiditeitenbeheer. Saldobeheer Voor het saldobeheer is een overeenkomst geïntegreerde dienstverlening met de BNG gesloten. Door deze overeenkomst worden tijdelijke overtollige middelen door de BNG belegd en kan een tekort aan middelen op een voordelige wijze worden geleend. Gewaarborgde leningen De gemeente Tiel staat garant voor € 4.555.623 (stand 31 december 2006) voor geldleningen aan derden. De rentepercentages voor de gewaarborgde leningen variëren van 4,37 tot 10%. Het gemiddelde percentage is 7,02%. In totaliteit gaat het om 18 leningen.


Pagina 130


Pagina 131

Paragraaf E

Bedrijfsvoering Inleiding De bedrijfsvoering is gericht op het ondersteunen van alle externe beleid- en uitvoeringsprocessen. Een goed toegeruste en professionele ambtelijke organisatie is een kenmerk van een gemeente die haar inwoners serieus neemt en een belangrijke voorwaarde voor succesvol bestuur. Het gaat onder meer om de onderdelen organisatieontwikkeling, financiën, personeel en organisatie en facilitaire zaken (onder andere informatisering en automatisering, huisvesting, documentenbeheer, interne dienstverlening, inkoop).

Organisatieontwikkeling In 2003 is de ambtelijke organisatie met een organisatieontwikkelingsproces gestart. Daarbij heeft zij zich als doel gesteld een vraaggerichte organisatie te zijn/worden, waarbij de volgende uitgangspunten centraal staan: • zoek de vraag achter de vraag • maak een afweging tussen belangen • kies voor de juiste houding en gedrag • ga uit van een (integrale) totaal benadering • extern = intern. De afgelopen jaren hebben we veel zaken in de steigers gezet. Zo is er een organisatievisie, een managementvisie en een cultuurprofiel vastgesteld. Onze organisatie is veel ‘platter’ geworden nadat we in 2004 het directiemodel hebben ingevoerd. Er is een compleet nieuw loongebouw en competentiemanagement ingevoerd. We investeren in onze mensen door middel van een strategisch opleidingsplan. Een groot aantal medewerkers is vertrouwd gemaakt met projectmatig werken. We hebben ervaring opgedaan met interactieve beleidsvorming en programmatisch werken. We hebben meer oog gekregen op externe fondswerving en zijn ons bewuster van het belang om een strategische visie op Tiel te ontwikkelen. Een van de belangrijkste speerpunten is en blijft het verbeteren van de dienstverlening aan de burger (zie ook programma 2). We werken aan het ontwikkelen van een klantcontactcentrum waarbij de burgers, bedrijven en instellingen met al hun vragen terecht kunnen. Dit betekent veel voor de manier waarop we onze werkprocessen in de backoffice gaan (her)inrichten. De invoering van de omgevingsvergunning zal dit mede een belangrijke impuls geven. Onze organisatie blijft in beweging. De ontwikkelingen rondom het programma vraaggerichte dienstverlening hebben er mede toe geleid dat er in 2007 een onderzoek is uitgevoerd naar de (her)inrichting van de afdeling Dienstencentrum waarbij opsplitsing van de interne en de externe dienstverlening en de vorming van een integraal facilitair bedrijf een mogelijke optie is. Dit integrale facilitair bedrijf moet op efficiënte wijze gaan bijdragen aan het (her)inrichten van de werkprocessen in de backoffice (denk aan juiste inzet van ICT-middelen, digitalisering en andere ondersteuning op de werkplekken).


Pagina 132

De resultaten en aanbevelingen van het onderzoek zijn eind 2007 bekend. Vooruitlopend hierop is de voormalige afdeling WVG (nu uitvoering WMO) fysiek overgeplaatst naar de afdeling Werk en Inkomen op het Beursplein. Begin 2007 heeft er in verband met de opschaling van de afdeling een onderzoek plaatsgevonden naar de organisatiestructuur en aansturing van de afdeling Werk en Inkomen. Op dit moment worden er mogelijke scenario's uitgewerkt. Daarnaast bestaat er het voornemen om zo mogelijk het beheer van alle gemeentelijke gebouwen te centraliseren. Ook hier loopt een onderzoek. Er wordt op veel fronten regionaal samengewerkt (zie ook programma 9). Zo is er ook een kwartiermaker aangesteld om de mogelijkheden voor een regionaal ‘shared service centre’ op het gebied van ICT nader te verkennen. Daarnaast zal steeds meer kennis over en organisatie van bedrijfsvoeringsonderdelen gedeeld kunnen worden in regionaal verband. Per 1 januari 2008 zal onze productgroep Belastingen opgaan in een nieuwe organisatie op basis van een gemeenschappelijke regeling: Belastingsamenwerking Rivierenland. De Interne verzelfstandiging van schouwburg Agnietenhof zal in 2008 verder worden uitgewerkt. De samenwerking tussen de Brandweer Tiel en de Brandweer van Neder-Betuwe zal in 2008 nader gestalte krijgen, mede in het licht van de vorming van een veiligheidsregio Gelderland Zuid. In 2008 zullen we bij één afdeling een bedrijfsdoorlichting uitvoeren op basis van het Kwaliteitsmodel voor Overheidsorganisaties. Daarnaast zullen we conform de verordening 213a ook een themagericht onderzoek uitvoeren naar een nader te bepalen onderwerp.

Personeel en organisatie In 2007 is een medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) uitgevoerd, waarbij ambtelijke integriteit een belangrijk aandachtspunt is. De uitslag van het MTO is bevredigend te noemen; de gemeente scoort een 7.6 op de tienpuntsschaal, terwijl er gemiddeld in Nederland een 6.5 wordt gescoord. Ook op het onderdeel integriteit wordt goed gescoord. Er blijven natuurlijk altijd punten die voor verbetering vatbaar zijn en deze zullen in 2008 en verder opgepakt worden. Naast alle andere regionale activiteiten heeft in 2007 de regio Rivierenland besloten haar salarisadministratie aan de gemeente Tiel uit te besteden. Dit zal op 1 januari 2008 effectief worden en geeft wellicht nieuwe impulsen aan verdere regionale samenwerking.


Pagina 133

Paragraaf F

Verbonden partijen Algemeen De gemeente Tiel heeft bestuurlijke belangen in een aantal verbonden partijen. Deze verbonden partijen voeren beleid uit voor de gemeente. De gemeente blijft echter beleidsmatige en financiële verantwoordelijkheid houden ten aanzien van deze partijen. Deze paragraaf gaat in op de ontwikkelingen die zich voordoen bij deze partijen.

De belangrijkste verbonden partijen zijn: Regio Rivierenland De regio Rivierenland is een samenwerkingsverband van 9 gemeenten. Door dit samenwerkingsverband worden taken uitgevoerd op het gebied van milieu, afval, ruimtelijke ordening en volkshuisvesting, onderwijs, educatie, economie en arbeidsmarkt, volksgezondheid en zorg en verkeer en vervoer. Daarnaast heeft de regio Rivierenland als doel de gemeenschappelijke belangen van zijn gemeenten te behartigen, op basis van het principe 'verlengd lokaal bestuur'. Daarmee wil de regio Rivierenland een bijdrage leveren aan een evenwichtige ontwikkeling van de regio. Dit ook in relatie tot het betreffende provinciaal- en rijksbeleid. In de begroting is het programma ‘samenwerking’ als afzonderlijk programma aangeduid. De begroting is daarom in de volgende programma's ingedeeld: 0. Schoon rivierenland 1. Gezondheid 2. Werkgelegenheid en scholing 3. Leefomgeving 4. Bestuur en strategie 5. Samenwerking. De begroting gaat strikt uit van bestaand beleid. Er wordt dus niet vooruitgelopen op ontwikkelingen, zoals de herijking van de AVRI en de Expeditie bestuursdienst. Ook projecten met een in de tijd beperkt mandaat zijn niet opgenomen in de begroting 2008. Het betreft de projecten, Verslavingszorg, Stimuleringsprogramma Economie Rivierenland (STER), Streekcommissie, ambtelijke ondersteuning Regionaal UitvoeringsProgramma (RUP). Deze projecten lopen af in 2007. Via voorstellen aan DB en AB komen deze waarschijnlijk wel weer terug. Op basis van het voorzichtigheidsbeginsel zijn deze posten opgenomen in de Tielse begroting 2008. Ten aanzien van tarieven afvalstoffenheffing is de prognose dat deze zullen stijgen met € 9. Wellicht valt dit lager uit omdat er sprake is van een verlaging van de tarieven bij de Afvalverwerking Regio Nijmegen (ARN). In de begroting 2008 is geen nieuw beleid opgenomen. Dit betekent niet dat er geen nieuw beleid zal komen. De begrotingssystematiek van de regio maakt het mogelijk om in elke vergadering van het algemeen bestuur nieuw beleid met financiële consequenties vast te stellen.


Pagina 134

Dit is strijdig met de begrotingssystematiek die wij als gemeente hanteren, waarbij voorafgaand aan het jaar een integrale afweging voor nieuw beleid (eventueel inclusief bezuinigingen) plaatsvindt. Financiële consequenties De stijging van de bijdrage voor 2008 ten opzichte van 2007 bedraagt voor Tiel € 51.735. Dit is inclusief de bijdrage aan projecten die in 2007 aflopen. Het grootste nadeel wordt veroorzaakt door het onderdeel algemene dekkingsmiddelen. Deze teruggave neemt met name af door opname van stelposten voor salarisstijging (€ 12.000) en voormalig personeel (€15.000). Ook neemt het renteresultaat af met € 7.800. Gemeenschappelijke regeling hulpverlening en veiligheid Gelderland-Zuid De Gemeenschappelijke regeling hulpverlening en veiligheid is opgebouwd uit drie onderdelen, te weten de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR), de Regionale Ambulance Voorziening (RAV) en de Regionale Brandweer Gelderland-Zuid. Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) De GHOR is sinds 2000 nog steeds in een opbouwfase. Dit betekent dat dit onderdeel geleidelijk uitbreidt. Dit betekent ook dat de gemeentelijke bijdrage oploopt. De bijdrage voor Tiel wordt voor 2008 geraamd op € 43.000 (conform Kaderbrief 2007). Dit betekent een verdubbeling ten opzichte van 2007. Regionale Ambulance Voorziening (RAV) / Centrale Post Ambulancevervoer (CPA) Voor dit onderdeel wordt geen gemeentelijke bijdrage geraamd. De financiering van de RAV en de CPA geschiedt in principe door de zorgverzekeraars. Voor 2008 is dat zeer onzeker. Dit heeft te maken met de problematiek rondom het functioneel leeftijdsontslag (FLO). Het FLO is afgeschaft. De VNG (als vertegenwoordiger van de werkgevers) heeft echter met de werknemers een overgangsregeling afgesproken. Omdat de verzekeraars geen partij waren bij dat akkoord, willen zij niet opdraaien voor kosten die daaruit voortvloeien. De kosten worden berekend op € 2,-- tot € 2,50 per inwoner. Tegen dit besluit van de verzekeraars is beroep aangetekend. De uitslag daarvan is nog niet bekend. Vooralsnog zijn wij er in onze begroting vanuit gegaan dat we zelf moeten opdraaien voor deze kosten. Regionale Brandweer Gelderland-Zuid Het jaar 2008 staat in het teken van de ‘versterking brandweersamenwerking Gelderland-Zuid’. Onder deze noemer zal in 2008 een aantal ingrijpende veranderingen gaan plaatsvinden. Ten eerste zal gewerkt worden aan de voorbereiding van het in dienst nemen van acht clustercommandanten uit de gemeentelijke korpsen bij de regio per 1-1-2009. Ten tweede zal in 2008 het implementatieplan ‘Opgaven voor de brandweer in Gelderland-Zuid’ ten uitvoer worden gebracht. In dit implementatieplan worden ontwikkelingen genoemd die gevolgen hebben voor de regionale organisatie van de brandweer De gemeentelijke bijdrage 2008 wordt voor Tiel begroot op € 260.000. Dit is conform 2007. Enerzijds stijgt de bijdrage door autonome ontwikkelingen. Anderzijds daalt de bijdrage door de harmonisatie van de bijdragen tussen de voormalige regio's Nijmegen en regio Rivierenland. Samengevat is het verloop van de gemeentelijke bijdrage per inwoner als volgt: Bijdrage per inwoner GHOR RAV Regionale brandweer Totaal

2006

2007 0,33 0 6,63 6,96

0,53 0 6,31 6,84

2008 1,05 2,20 6,31 9,56


Pagina 135

Regionaal Archief Rivierenland (RAR) De dienst verzorgt het archiefbeheer voor de gemeenten Tiel, Culemborg, Neder-Betuwe en Buren. Het Regionaal Archief Rivierenland beheert ongeveer vijf kilometer archiefbescheiden. De archieven zijn afkomstig van gemeentelijke overheden. Ook veel particulieren (bedrijven, kerkgenootschappen, verenigingen, personen enz.) hebben hun archief geschonken of in bewaring gegeven aan het Regionaal Archief Rivierenland. Verder bevordert het RAR het cultureel historisch onderzoek van het werkgebied van de gemeente. Dit krijgt vorm door het aankopen en verkrijgen van schenkingen op dit gebied. De herhuisvesting van het RAR blijft een noodzakelijk en actueel onderwerp. Vanuit de gemeente Tiel worden de andere gemeenten gestimuleerd hier oplossingsgericht aan mee te werken. Het tekort aan opslagruimten is een groot probleem. Een deel van ons archief is ondergebracht in een (niet goedgekeurd) hulpdepot in de gemeente Buren. Het onderbrengen van alle archieven in één centrale ruimte blijft daarom prioriteit hebben. De afgelopen jaren heeft een zoektocht plaatsgevonden naar een adequate en afdoende oplossing van de problemen. De mogelijkheden van nieuwbouw en het aankopen van een bestaand gebouw zijn onderzocht. Het dagelijks bestuur heeft nu duidelijk de richting van nieuwbouw gekozen. De verwervingskosten in combinatie met de kosten van aanpassing versus de gebruiksmogelijkheden wogen niet op tegen de kosten en voordelen van nieuwbouw. Door een adviesbureau is inmiddels een programma van eisen opgesteld. Het programma van eisen is op de toekomst berekend. Momenteel is het RAR in overleg met de gemeente Tiel over de aankoop van een stuk grond. Daarnaast worden initiatieven ondernomen om subsidie te krijgen van de provincie. De investeringskosten komen voorlopig uit op een totaalbedrag van ruim € 15.000.000 (inclusief BTW). Door eventueel de grond ruimer te benutten en de mogelijke ontvangst van subsidie, kunnen de netto investeringskosten lager uitvallen. De gemeentelijke bijdrage na realisatie stijgt door de nieuwbouw in het meest ongunstige geval van € 5,-- naar € 14,50 per inwoner. Daarnaast ontstaan voor de gemeente nog voordelen omdat de huidige huisvesting dan vrijkomt. Voorlopig hebben we de inwonersstijging gefixeerd op € 7,50 per inwoner oftewel € 300.000 structureel. De financiële consequenties zijn vanaf 2010 meegenomen in het meerjarenperspectief. Financiële consequenties Onze bijdrage in de begroting 2008 stijgt van € 209.450 in 2007 naar € 215.400 in 2008. Het betreft autonome stijgingen die passen binnen de begrotingsrichtlijnen. Lander Werk en Integratie Lander is een gemeenschappelijke regeling van 8 gemeenten met als doel uitvoering van de: • Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) • Wet Inschakeling Werkzoekenden (WIW) • Regeling In- en Doorstroombanen (I/D). Lander heeft ruim 900 arbeidsgehandicapte medewerkers in dienst. Daarnaast zijn er vele honderden werknemers of cliënten actief in andere vormen van gesubsidieerde arbeid. In totaal biedt Lander aan ruim 1.400 mensen passende arbeid. Van alle doelgroepen tezamen werkt de helft buiten de eigen bedrijven. De begroting 2008 staat (een herhaling van de begroting 2007) in het teken van de grote onzekerheid die momenteel nog steeds bestaat rond de financiering van de WSW vanaf het jaar 2008.


Pagina 136

Op zijn vroegst 1 januari 2008 zal de nieuwe Wet Sociale Werkvoorziening van kracht worden. Het voorliggende wetsvoorstel voorziet in een herziening van de financiering. Op dit moment is al wel de hoofdlijn van deze herziening bekend: financiering zal gaan plaatsvinden naar aantallen geïndiceerden (dus: inclusief de wachtlijst) per gemeente. De geldstroom wordt daarbij ook verlegd naar de gemeente. Nu gaan de gelden nog rechtstreeks naar de gemeenschappelijke regeling. De financiële gevolgen van de nieuwe wetgeving zijn nog niet bekend. Het voorgaande geeft ten tijde van het opmaken van de begroting 2008 van Lander nog grote onzekerheid over een begrotingspost die tweederde deel van de totale baten van Lander uit maakt. Vermogensbeleid In 2004 heeft Lander een nieuw vermogensbeleid vastgesteld. Dit hield in: Er wordt een ‘bandbreedte’ gehanteerd voor de algemene reserve. Als maximale hoogte van de algemene reserve bij Lander geldt een percentage van de exploitatiekosten van 20%. Als normatief minimum geldt 10% van de exploitatiekosten. Bij overschrijding van het maximum wordt het meerdere overgebracht naar een speciale bestemmingsreserve, waaruit het bestuur van Lander sectorgerelateerde projecten/acties (op het gebied van de gesubsidieerde arbeid) kan financieren. Indien een nadelig exploitatieresultaat leidt tot onderschrijding van het minimumpercentage dient er in principe sprake te zijn van gemeentelijke bijdragen ter hoogte van de onderschrijding. Gelet op het huidige percentage van 13,7% per ultimo 2006 betekent dit, dat Lander ruim boven de minimale norm zit. Gelet op de neutrale resultaatramingen voor de komende 4 jaren zal Lander derhalve geen vermogensberoep doen op de deelnemende gemeenten. Financieel resultaat Voor 2008 wordt een positief resultaat begroot van € 45.000. Op een omzet van ruim 37 miljoen kan dat gezien worden als vrijwel neutraal. Ter vergelijking: begroot voor 2007 (na wijziging) werkelijk 2006

- € 175.000 + € 474.000

Industrieschap Medel De gemeenschappelijke regeling Industrieschap Medel is een samenwerkingsverband van de gemeenten Tiel en Neder-Betuwe, met als taak het verwerven, aanleggen, exploiteren en beheren van het bedrijfsterrein Medel gedurende een nader te bepalen periode. Daarnaast wordt een gezamenlijk industriebeleid voor het bedrijfsterrein Medel ontwikkeld en uitgevoerd. Grondverkopen In het eerste trimester 2007 zijn de opbrengsten enigszins achtergebleven ten opzichte van de planning. De verkoop van een perceel is vertraagd door ingediende bezwaren tegen de benodigde (milieu)vergunningen. Die vertraging zal ertoe leiden dat de geplande grondverkoop pas in het derde trimester 2007 kan plaatsvinden. Daar staat een zeer positieve ontwikkeling tegenover. Immers, op basis van de huidige gegevens zal er in 2007 waarschijnlijk ruim 3,5 hectare meer verkocht worden dan was voorzien. In totaal verwachten we dat er in 2007 circa 21,2 hectare wordt verkocht en getransporteerd. Met ook nog bijna 24 hectare in optie, waarvan naar verwachting circa 19 hectare in 2008 zal worden verkocht, worden de jaren 2007 en 2008 uitstekende jaren qua grondverkoop. Financieel resultaat De huidige prognose (Grondexploitatie 2007) laat een voordelig resultaat zien van € 8 miljoen (=saldo op eindwaarde), waarvan 50% voor Tiel.


Pagina 137

Dit saldo kan door aanwezige risico’s nog drastisch wijzigen. Het resultaat is onder andere afhankelijk van het doorgaan van Medel II, de ontwikkeling van de rente, het tempo van de gronduitgifte en de ontwikkeling van de grondprijs. Daarnaast is de kans groot dat het resultaat negatief zal worden beïnvloed door investeringen die nodig zijn voor het aanpassen van de infrastructuur bij afslag 34. Instelling voor Openbaar Speciaal Basisonderwijs in de Betuwe De Instelling is een Gemeenschappelijke regeling van de gemeenten Buren, Culemborg, Geldermalsen, Neder-Betuwe, Neerijnen en Tiel. De instelling heeft tot taak het openbaar speciaal basisonderwijs in onze regio te verzorgen. Het betreft voor Tiel het in stand houden van de speciale basisschool De Wissel met ± 300 leerlingen. De school is gevestigd in Tiel. Ten aanzien van de wenselijk geachte bestuurlijke schaalvergroting wordt door het bestuur een regionale oriëntatie verricht om de mogelijke aansluiting bij een stichting voor openbaar basisonderwijs te onderzoeken. Daarbij speelt ook de herinrichting van de zorgstructuur met ingang van 2011. Financiële consequenties De bijdrage van de gemeente Tiel voor 2008 wordt door de Gemeenschappelijke regeling geraamd op € 27.800 (2007 € 23.900). Bank Nederlandse Gemeenten De gemeente Tiel is aandeelhouder van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG), maar heeft geen afvaardiging in het bestuur. De aandeelhouders van de BNG zijn uitsluitend overheden. Klanten van de BNG zijn overheden en instellingen op het gebied van volkshuisvesting, gezondheidszorg, onderwijs en openbaar nut. De BNG biedt financiële diensten op maat, zoals kredietverlening, betalingsverkeer, advisering, elektronisch bankieren en beleggen. Ook neemt de bank deel aan projecten in de vorm van publiek-private samenwerking (PPS). De nettowinst na belastingen van de BNG over 2006 bedroeg € 199 miljoen. Over 2006 is een dividend vastgesteld van € 99 miljoen, een pay out van 50%. Het dividend bedraagt € 1,78 per aandeel van nominaal € 2,50. Voor Tiel een bedrag van € 65.509. In de eerste helft van 2007 is de winst voor belastingen van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) gestegen met € 3 miljoen tot € 137 miljoen. Deze toename is toe te rekenen aan de stijging van het resultaat financiële transacties die de daling van het renteresultaat meer dan compenseerde. De nettowinst na belastingen over de eerste helft van 2007 komt uit op € 111 miljoen (€ 7 miljoen meer dan in 2006). Tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders van de BNG op 24 mei 2007 is aan de aandeelhouders een extra uitkering van € 500 miljoen ten laste van de reserves voorgesteld. Voorwaarde is dat de inkooppositie van de bank op de internationale kapitaalmarkten door de extra uitkering op generlei wijze wordt aangetast. Dit impliceert dat aan de bank toegekende ratings na de extra uitkering ongewijzigd blijven. Bevestigen de ratingbureaus dat dit het geval is, dan zal de voorgenomen uitkering ter toetsing worden voorgelegd aan de Nederlandsche Bank, in verband met de benodigde verklaring van geen bezwaar uit hoofde van de Wet op het financieel toezicht. Is aan alle voorwaarden voldaan, dan zal de uitkering plaatsvinden op 17 december 2007. Aandeelhouders hebben het voorstel geaccordeerd. De extra uitkering bedraagt € 8,98 per aandeel; voor Tiel een bedrag van € 330.000.


Pagina 138

Vitens NV Vitens is het grootste waterbedrijf van Nederland. De gemeente is aandeelhouder in deze vennootschap. De vennootschap heeft ten doel de uitoefening van een publiek waterbedrijf, daaronder begrepen de winning, productie, transport verkoop en distributie van water, alsmede het verrichten van alles wat met de publieke watervoorziening verband houdt of daaraan bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord. Het afgelopen jaar was voor Vitens een succesvol jaar. De meest opvallende gebeurtenis was de fusie van Vitens met Hydron Midden-Nederland, Hydron Flevoland en de coöperatie Hydron die per 1 oktober 2006 werkelijkheid werd. Financiële resultaten Na aftrek van het te behalen dividend behaalde Vitens in 2006 een resultaat van € 24,7 miljoen bij een netto-omzet van € 339,6 miljoen. Het eigen vermogen bedroeg na afloop van het boekjaar € 218,3 miljoen. Het resultaat over 2006 is in grote mate beïnvloed door de fusie. De cijfers van het vierde kwartaal van de fusiepartners zijn in het resultaat geconsolideerd. Dit betekent een extra resultaat van € 4,1 miljoen. In 2006 gemaakte fusiekosten en de vorming van een voorziening voor een Sociaal Plan hebben een negatief effect op het resultaat van € 22 miljoen. De winstuitkering over 2006 aan de gemeente Tiel bedroeg € 53.800. Voor 2008 (betreft uitkering 2007) wordt ook een dergelijke winstuitkering geraamd. Regionale samenwerking belastingen De belastingorganisatie is een samenwerkingsverband van de gemeenten Culemborg, Lingewaal, Maasdriel, Tiel, Waterschap Rivierenland en de regio Rivierenland (onderdeel AVRI). De belastingorganisatie verzorgt vanaf 1 januari 2008 gezamenlijk de OZB, het rioolrecht, de verontreinigingsheffing, de omslagheffingen, de afvalstoffenheffing, hondenbelasting en de uitvoering van de WOZ. De ambitie voor deze samenwerking is dat er na 1 januari 2009 veel meer gemeenten gaan participeren. Er zijn al gemeenten die interesse hebben getoond. De nieuwe organisatie wordt gehuisvest in het nieuwe kantoor van het Waterschap Rivierenland in Tiel. De samenwerking heeft voor belastingplichtige burgers en bedrijven diverse voordelen. Vanaf 1 januari 2008 • kunnen zij terecht bij één loket voor al hun belastingvragen • ontvangen zij één aanslagbiljet in plaats van drie • is er één kwijtscheldingsprocedure. Verder is de verwachting dat deze samenwerking op termijn besparingen zal opleveren, omdat efficiënter gewerkt kan worden. De eerste jaren zullen we nog te maken hebben met frictiekosten. Dit speelt vooral bij de gemeenten die blijven zitten met overheadkosten die ze niet meer kunnen doorrekenen aan de belastingorganisatie. Financiële consequenties De bijdrage 2008 bedraagt € 715.000. Reeds in juli 2007 hebt u ingestemd met deze bijdrage. Voor nadere gegevens omtrent de financiële voor- en nadelen wordt verwezen naar de raadsbesluiten + voorstellen behandeld in uw vergaderingen van 15 november 2006 en 21 juli 2007.


Pagina 139

Paragraaf G

Grondbeleid Inleiding Het grondbeleid heeft een grote invloed op en samenhang met de realisatie van de programma's, zoals Ruimtelijke en Economische ontwikkeling. Daarnaast heeft het grondbeleid een grote financiële impact. De eventuele baten, maar vooral de financiële risico's zijn van belang voor de financiële positie van de gemeente. De financiële ruimte bepaalt de mogelijkheid om de stedelijke ontwikkelingsambities de komende jaren waar te kunnen maken.

Beleid Grondbeleid staat niet op zichzelf. Er bestaat een duidelijke samenhang met andere beleidskaders op het gebied van wonen, economie, planologie en ruimtelijk ordening, verkeer enzovoorts. Tiel is bezig op al deze gebieden richtinggevende beleidskaders op te stellen. Een aantal daarvan is gereed (zoals de Tielse Woonvisie 2007-2010, de Detailhandelsnota en de Nota Planologisch beleid) en een aantal nog niet. In de maak zijn onder meer het Tiels Verkeers- en Vervoersplan (TVVP) en de Structuurvisie. De beleidskaders zijn van belang om mogelijke financiële consequenties in een vroegtijdig stadium mee te nemen in onderhandelingen met ontwikkelaars door een duidelijke onderbouwing te krijgen van opslagpercentages voor de post ‘bovenwijkse voorzieningen’. In het verleden was deze noodzaak niet aanwezig door de volledig eigen grondpositie. Dat is nu en in de toekomst geen optie meer. Het is dus zaak dat de gemeente een eigen grondbeleid formuleert dat ondersteunend is aan deze andere beleidsvelden. Daarbij hoort een discussie over een actief, een passief of een sturend grondbeleid. Deze discussie heeft begin 2006 met u plaatsgevonden, mede in het kader van de aankomende Grondexploitatiewet. De invoering van de nieuwe Grondexploitatiewet heeft langer op zich laten wachten. De verwachting nu is dat invoering per 1 juli 2008 geschiedt. In Tiel hebben we de laatste jaren gekozen voor een pragmatisch grondbeleid. Dat wil zeggen dat de gemeente met private partijen onderhandelt over de gewenste ontwikkelingen in het te exploiteren gebied en over de financiële bijdrage die elk van de partijen hiervoor neertelt. De meeste van de lopende projecten in Tiel zijn hier een voorbeeld van. De reden hiervoor ligt in het feit dat de meeste strategische grondposities in handen zijn van private partijen, die zelf in staat worden geacht de bestemming te realiseren. Eind 2007 zullen wij een op de Grondexploitatiewet anticiperend en samenhangend beleid aan u presenteren in de nota Grondbeleid.

Exploitatieberekeningen In 2006 is een berekeningsprogramma voor grondexploitaties aangeschaft. Hiermee wordt meer structuur gebracht in de berekening van grondexploitaties. Daardoor kan beter op resultaten gestuurd worden. Ook kunnen hiermee exploitatieberekeningen die opgesteld zijn door externe marktpartijen worden gecontroleerd. Dit versterkt onze onderhandelingspositie.


Pagina 140

Complexen In 2008 zullen de volgende complexen in de grondexploitatie zijn opgenomen: Categorie 1.A Nr. Complex([programma) 1 Waalfront 2 Waalfront 3 Stationsgebied 4 Stationsgebied 5 Passewaaij 6 Hertogenwijk 7 Kapel-Avezaath 8 Diversen 9 Diversen 10 Diversen 11 Diversen 12 Diversen 13 Diversen

Categorie 1.B Nr. Complex([programma) 1 Binnenhoek 2 Binnenhoek 3 Binnenstad II 4 Hertogenwijk 5 Wadenoyen 6 Tiel-Oost 7 Stationsgebied 8 Passewaaij-Zuid 9 Waalfront 10 Tiel-Oost 11 Waalfront

Categorie 2 Nr. Complex([programma) 1 Passewaaij-Zuid 2 Kellen 3 Industrieweg 4 Waalfront 5 Groenendaal/Westroijen

Categorie 3 Nr. Complex([programma) 1 Passewaaij-Zuid 2 Brandstofverkooppunten

Categorie 4 Nr. Complex([programma) 1 Verspreide werken 2 Binnenhoek 3 Waalfront

Deelgebied

Deelgebied

Deelgebied

Deelgebied

Deelgebied

Woningbouw + grondpositie Project Plan Slokker Vijverterrein Masterplan Hasselmanplein e.o. Buurt 7 De Waarden Muggenborch/Richtershof Locatie Krol Pr. Irenelaan Postlaantje Rio Ambtmanstraat 24 De Dolfijn

Woningbouw zonder grondpositie Project Binnenhoek Binnenhoek ontsluiting Dominicuskwartier De Vier Gravinnen Wadenoyen II Grotebrugse Grintweg Stationsweg-MBB Buurt 6 Echteldsedijk Hogestraat Hertogenwijk

Bedrijfsmatige functie + grondpositie Project Steunpunt eerstelijns gezondheidzorg Klauterland Industrieweg Nieuwe Gemeentewerf Westluidense Poort Westroyen

Bijdrage uit grondexploitaties Project Wijkinfrastructuur Brandstofverkooppunten

Strategisch bezit Project Strategisch bezit Panden Grotebrugse Grintweg Programma


Pagina 141

Het project Medel is ingebed in een aparte projectorganisatie – een Industrieschap. In opdracht van de twee deelnemende gemeenten -Tiel en Neder-Betuwe- voert de projectorganisatie een actief grondbeleid, ze doet aankopen en gronduitgiftes gericht op de realisatie van bedrijvenpark Medel.

Financiële positie Reserves en voorzieningen. De grondexploitatie van onze gemeente kent één reserve en twee voorzieningen, respectievelijk de Algemene Reserve Grondexploitatie en de Verlies- en Risicovoorziening Grondexploitatie. De Algemene Reserve Grondexploitatie. Deze heeft als doel ‘het vormen van een financiële buffer teneinde mogelijke risico's in de grondexploitatie waarvoor geen reserves of voorzieningen zijn gevormd of die ontoereikend zijn, te kunnen opvangen’. De voeding van de reserve vindt plaats uit voordelige saldi van afgesloten grondcomplexen en rentetoevoeging. Deze reserve bedraagt per 1-1-2007 € 2.055.015. Daarvan is € 300.000 bestemd voor kunst. De stand van de reserve kan als gering worden beschouwd. De Verliesvoorziening Grondexploitatie. Deze is gevormd om ‘dekkingsmiddelen vrij te maken voor te verwachten verliezen in de grondexploitatie’. Het betreft hier verliezen en tekorten op basis van genomen bestuurlijke besluiten, evenals afdekking van een aantal ontwikkelrisico's. De voorziening bedraagt per 1-1-2007 € 4.969.217 en mag alleen aangewend worden voor het doel waarvoor hij in het leven is geroepen. Jaarlijks wordt bij de jaarrekening bezien of de voorziening nog toereikend is. De Risicovoorziening Grondexploitatie Deze voorziening dient om ontwikkelrisico’s af te dekken. De voorziening bedraagt per 1-1-2007 € 9.770.004. Actuele prognose van de verwachte resultaten van de totale grondexploitatie De verwachte resultaten voor de afzonderlijke projecten zullen aangegeven worden in de voortgangsrapportages (Het blauwe boekje) van de grondexploitatie. Onderbouwing van de geraamde winstneming Omdat de beleidskaders voor de Tielse grondexploitatie nog in ontwikkeling zijn is over dit onderwerp nog niets melden.


Pagina 142


Pagina 143

Paragraaf H

TSOb Wat willen we? In 2000 zijn we voor het eerst gestart met Tiels Stedelijk Ontwikkelingsbeleid. Dit is de Tielse uitwerking van het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid (GSO), waaraan acht Gelderse steden deelnemen (Arnhem, Nijmegen, Apeldoorn, Ede, Doetinchem, Harderwijk, Zutphen en Tiel). De provincie Gelderland heeft hen gevraagd om plannen te maken voor de ontwikkeling van hun Stad. In het TSOb staan stedelijke knelpunten, zoals sociale onveiligheid, slechte toegankelijkheid van het centrum, jeugdbeleid en voldoende voorzieningen voor ouderen centraal. Het TSOb vormt een belangrijke basis van waaruit aan de ontwikkeling en vernieuwing van de stad wordt gewerkt. TSOb II In 2005 is een doorstartgemaakt met het Tiels Stedelijk Ontwikkelingsbeleid II. Dit programma is een vervolg op het TSOb I programma dat in 2005 is afgerond. Het TSOb II heeft een looptijd van 3 jaar (2005, 2006 en 2007). Met de uitvoering van TSOb II zetten we in op een drietal programma’s. Naast inhoudelijke doelstellingen streven we met de uitvoering van TSOb II een impuls te geven aan integraal en programmatisch werken. In 2008 ronden we dit programma af. Programmalijnen Tiel Oost

Jongeren Ouderen

Doelstellingen • Versterken van de identiteit van de wijk • Verbeteren van leefbaarheid en betrokkenheid in Tiel-Oost door fysieke, sociale en economische ingrepen • Stimuleren van emancipatie en verbeteren van participatie en integratie van jongeren in de Tielse samenleving • Bevorderen van zelfredzaamheid van ouderen

Voor Tiel Oost zijn in GSO II een aantal afspraken vastgelegd die doorlopen tot en met 2010 (looptijd ISV II) en zullen zodoende worden opgenomen in het nieuwe stadscontract. TSOb III Inmiddels zijn we met de provincie in gesprek over de invulling van het programma GSO III. In januari 2008 hopen we een nieuw stadscontract af te sluiten voor de komende 4 jaar (2008, 2009, 2010 en 2011). Ten behoeve van de onderhandelingen hebben we een onderhandelingsprogramma opgesteld. Daarin zetten we in op twee programmalijnen: Programmalijnen Waalfront Wijkaanpak

Onderwerpen / thema's • Westluidense Poort • Santwijckse Poort • Tiel Oost • Tiel West • Rauwenhof (pilot)

Op basis van het onderhandelingsresultaat zal een uitvoeringsprogramma worden opgesteld. De sociale aanpak en investeringen in de wijk zijn nauw verbonden met de Tielse projecten in het kader van de ‘regionale sociale agenda’. In de regio Rivierenland hebben de gemeenten gezamenlijk een sociale agenda opgesteld aan de hand van vijf thema's.


Pagina 144

Parallel aan het GSO sluit de provincie Gelderland ook contracten af met de regio's in Gelderland. Binnen de regio Rivierenland neemt Tiel daarbij de rol van centrumgemeente in. Wij hebben hiervoor een onderhandelingsdocument opgesteld, waarbij wij aandacht vragen voor de Stationsomgeving, duurzame energie, toerisme en recreatie, het regionaal archief en de (regionale) sociale agenda.

Hoe willen we dit bereiken? TSOb II Hieronder zijn de projecten per programmalijn aangegeven: Tiel-Oost 1.1 Wijkontwikkelingsprogramma Tiel-Oost (Tiel Oost Productie) 1.2 Reconstructie Grotebrugse Grintweg 1.3 Reconstructie ‘t Ooij 1.4 Revitalisering Latenstein Jongeren 2.1 Aanpak vroeg- en voortijdig schoolverlaters 2.2 Impuls toeleiding arbeidsmarkt 2.3 Sport en vrije tijd (recreatie en cultuur) voor jongeren Ouderen 3.1 Woonzorgzone ‘De vier Gravinnen’ 3.2 Pilotproject om het sociale isolement van ouderen te verminderen TSOb III De projecten voor TSOb III zijn nog niet vastgesteld.

Wat hebben we aan beleid? TSOb II Juni 2004 is het Meerjaren Ontwikkelingsprogramma ‘Werken aan de toekomst van Tiel’ vastgesteld. Dit programma vormt het kader voor de uitvoering van TSOb II en is de input geweest voor onderhandelingen met de provincie. Bij het opstellen van het programma is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande ideeën en beleid. Flankerend beleid Tiel-Oost • Visie wonen en werken • Vervangen van riolering • Intentioneel: Buurtschakels voortzetten (basis gelegd TSOb I) • Revitalisering bedrijventerrein Latenstein • Plannen van de Tielse woningbouwcorporaties • Kwaliteitsimpuls verstedelijking door middel van realisatie Binnenhoek/ Vijverterrein/ Echteldse dijk Jongeren • Herijking lokaal preventief jeugdbeleid van statisch naar dynamisch jeugdbeleid; voorstel voor extra inzet op ambulant jongerenwerk naar een sluitende aanpak voor jongeren in Tiel


Pagina 145

• Sluitende aanpak voor 0 – 14 jarigen • Kadernota lokaal gezondheidsbeleid Tiel • Arbeidsmarktbeleid • Cultuurnota • Sportnota Ouderen • Bouwen aan ouderenbeleid in Rivierenland (onder andere in Binnenheuvel-complex) • Wonen, welzijn en zorg in Tiel, een toekomstperspectief gericht op senioren • Invoering WMO TSOb III In 2007 is het een onderhandelingsprogramma opgesteld ten behoeve van de afsluiting van het nieuwe stadscontract.

Welke beleidsontwikkelingen zijn er? Bovenlokale trajecten Het GSO heeft ook een belangrijke bovenlokale functie. Gezamenlijk met de andere Gelderse GSO-steden worden een aantal gemeenschappelijke stedelijke onderwerpen aangepakt. Deze gezamenlijke aanpak zorgt voor kennis- en ervaringsuitwisseling tussen steden. De zogenaamde bovenstedelijke agenda geeft invulling aan een aantal thema’s: wijkaanpak, ketenaanpak, werk voor laaggeschoolden, fondswerving, monitoring. Per thema werken de steden samen bij het uitvoeren van bovenlokale projecten en/of het vormgeven van kennisuitwisselingtrajecten. In het GSO III programma zal worden bezien welke van deze bovenlokale trajecten zal worden voortgezet. TSOb door de jaren heen Vanaf 2000 voert de gemeente Tiel in samenwerking met de provincie Gelderland haar Stedelijk Ontwikkelingsbeleid uit. Het TSOb-beleid is geen statisch beleid, maar wordt in Tiel benut om bepaalde ontwikkelingen impulsen te geven. Het beleid biedt ruimte voor innovatie en is door de jaren heen geëvolueerd. Het TSOb heeft zich ontwikkeld als katalysator voor nieuwe aanpakken en werkwijzen. Zo heeft het maatschappelijk belangrijke impulsen gegeven aan stedelijke vraagstukken zoals wijkgericht werken, jeugdbeleid, ouderenbeleid en woningbouw. In TSOb I (2000-2004) lagen de inhoudelijke accenten erg breed. Er werd een veelvoud aan onderwerpen en vraagstukken aangepakt. Deze brede aanpak had als nadeel dat er versnippering en verwatering optrad. In de TSOb II periode (2005-2008) is er sterk gefocust. Slechts een drietal integrale programma's hebben gezorgd voor meer zichtbaarheid en slagkracht. In de komende periode zet de ontwikkeling van meer focus door. Organisatorisch heeft TSOb in de afgelopen jaren de nodige ontwikkelingen in gang gezet. Waar in TSOb I projectmatig werken een impuls heeft gekregen, lag in TSOb II de focus sterk op integraal en programmatisch werken. Voor TSOb III wordt deze aandacht voor integraliteit en programmatische aanpak versterkt met een nadrukkelijke betrokkenheid van het regionale schaalniveau. Waar mogelijk en wenselijk wordt met regionale partners samengewerkt aan de fysieke, sociale en economische vraagstukken. Het is immers duidelijk dat Tiel geen geïsoleerde stad is zonder omgeving. In TSOb III is er door het GSO III programma en het Regiocontract juist extra aandacht voor regionaal partnerschap en co-productie met maatschappelijke partners.


Pagina 146

Wat gaan we doen in 2008? In 2008 zal het TSOb II programma worden afgerond. Een aantal TSOb II activiteiten zal nog langer doorlopen omdat deze een looptijd tot 2010 hebben. Daarnaast zal in 2008 de uitvoering van het TSOb III programma (looptijd 2008-2011) zijn beslag krijgen. TSOb II In 2008 wordt de eindrapportage TSOb II opgeleverd. Daarnaast zullen nog een aantal projecten worden afgerond dan wel voortgezet. Programma Tiel Oost • Verder gaan met voorbereiden reconstructie van het Ooij • Verder gaan met reconstructie van Latenstein Jongeren • Afronden en inbedden van lopende projecten (schoolmaatschappelijk werk, coach us, jongeren helpen jongeren, feeling good) Ouderen • Afronden project 'Drempels wegnemen' TSOb III • Opstellen en ondertekenen van stadscontract met de provincie Gelderland voor de looptijd 2008-2011 • Opstarten van het programma TSOb III met de onderdelen: Waalfront: Westluidense Poort Wijkaanpak: Tiel Oost en Tiel West De exacte inhoud van het programma wordt vastgesteld op basis van de onderhandelingen met de provincie Gelderland in het najaar van 2007. Bovenlokaal In TSOb II zijn een aantal bovenlokale onderwerpen samen met andere GSO-steden opgepakt. In het najaar van 2007 zal in samenspraak met de provincie worden besloten welke bovenlokale trajecten worden voorgezet.


Pagina 147

Hoe gaan we dit monitoren en evalueren? Hieronder zijn de beoogde maatschappelijke effecten per programma weergegeven voor de periode 2005-2010 zoals vastgelegd in het stadscontract tussen gemeente en provincie.

Tiel Oost

Nulmeting 2003

Toegenomen tevredenheid over wijkvoorzieningen % inwoners, dat (zeer) tevreden is over buurthuizen 54% en wijkcentra % inwoners,dat (zeer) tevreden is over voorzieningen 28% voor kinderen % inwoners dat (zeer) tevreden is over de 36% voorzieningen voor ouderen % inwoners, dat (zeer) tevreden is over voorzieningen 25% voor jongeren Toegenomen waardering voor openbare ruimte in de wijk Rapportcijfer onderhoud openbare ruimte 6,5 % inwoners, dat (zeer) tevreden is over 57% groenvoorzieningen Aantal klachten over riolering bij de Bel- en Herstellijn % inwoners dat (zeer) tevreden is over de 90% straatverlichting % inwoners, dat (zeer) tevreden is over het 58% onderhoud van wegdek / bestrating Toegenomen saamhorigheid, medeverantwoordelijkheid en veiligheidsgevoel % inwoners, dat het een gezellige buurt vind met veel 68% saamhorigheid % inwoners, dat zich medeverantwoordelijk voelt voor 81% de leefbaarheid in de eigen buurt % inwoners, dat zich ’s avonds onveilig voelt op straat 26% in de buurt % inwoners, dat zich overdag onveilig voelt op straat 9% in de buurt % inwoners, dat last heeft van bedreigingen 12% % inwoners, dat vind dat er soms wordt ingebroken in 47% woningen in de buurt Toegenomen waardering voor bedrijventerrein Latenstein Rapportcijfer openbare ruimte 5,88 % ondernemers, dat (zeer) tevreden is over het 77% onderhoud van de openbare ruimte % ondernemers dat tevreden is over de 69% uitbreidingsmogelijkheden van het perceel op Latenstein Bronnen: leefbaarheidmonitor,bedrijven onder dak 2004 (KvK)

Eerste meting 2005

Tweede meting 2007

Streefwaarde 2010

44%

x

65%

28%

39%

45%

38%

45%

45%

19%

26%

50%

6,4 55%

6,5 69%

7 75%

86%

85%

- 50% 95%

45%

53%

70%

58%

x

75%

82%

82%

85%

20%

20%

20%

8%

6%

3%

17% 44%

18% 37%

8% 35%

6,5 85% 78%


Pagina 148

Nulmeting 2003 828

Jongeren

Eerste meting 2005 868

Tweede meting 2007

Aantal jongeren dat hun opleiding op het Lingecollege, het AOC Helicon/ MBO en het ROC Rivierenland/MBO ongediplomeerd en voortijdig afbreekt (nulmeting 2001/2002) Aantal niet-werkend werkzoekende jonger dan 25 jaar 202 180 % van de inwoners van Tiel dat (zeer) tevreden is 24% 23% over voorzieningen voor jongeren (12+); het gaat hier over voorzieningen voor jongeren in het algemeen (Jops, uitgaan etc) % jongeren (7 t/m 18 jaar) dat lid is van een van de 51% 55% gesubsidieerde sportverenigingen in Tiel Aantal binnengekomen klachten bij de politie over 515 602 overlast door jeugdigen % inwoners dat soms tot vaak overlast van groepen 39% 41% jongeren ondervindt Bronnen: leefbaarheidmonitor,onderwijsmonitor, politiemonitor, statistisch jaarboek

Ouderen % van de inwoners dat (zeer) tevreden is over de voorzieningen voor ouderen in de buurt % van de oudere inwoners dat (zeer) tevreden is over de voorzieningen voor ouderen in de buurt % van de oudere inwoners dat vindt dat ze in een gezellige buurt wonen met veel saamhorigheid Bronnen: leefbaarheidmonitor

Nulmeting 2003 40%

Eerste meting 2005 36%

Streefwaarde 2008 -50%

31%

-2% 35 %

x

57%

x

- 5%

40%

< 30%

Tweede meting 2007 45%

Streefwaarde 2008 45% +10% +15%

Jaarlijks rapporteren we halverwege het jaar over voortgang op programma- en projectniveau aan Raad en provincie.

Wat gaat dat kosten? In de begroting van 2005 is een éénmalig bedrag van € 560.000 gereserveerd als gemeentelijke bijdrage aan de uitvoering van het TSOb II-programma. De provincie heeft in totaal € 6.500.000 toegekend voor de uitvoering van het TSOb II programma. Hiervoor is € 4.000.000 bestemd voor Tiel Oost, € 1.500.000 voor het programma Jongeren en € 1.000.000 voor het programma Ouderen. Aanvullend is een bedrag van € 250.000 gereserveerd uit het restant TSOb I voor de uitvoering van TSOb II. Programma

Tiel Oost Jongeren Ouderen Totaal

Kosten

Dekking 4.310.000 1.750.000 1.250.000 7.310.000

GSO 4.000.000 1.500.000 1.000.000 6.500.000

Gemeente (incidenteel) 310.000 250.000 250.000 810.000

De kosten voor organisatie, communicatie en onvoorzien bedragen € 750.000. Deze kosten zijn versleuteld over de drie programmalijnen en zijn opgenomen in bovenstaande kosten.


Pagina 149

Paragraaf I

Subsidies Inkomende subsidies Ook dit jaar zullen we weer ons inspannen om externe middelen te verwerven. Ieder jaar nemen we in de jaarrekening een overzicht op van alle inkomende subsidies. Vooraf is het moeilijk om aan te geven om welke bedragen het zal gaan. We blijven participeren in de provinciale werkgroep fondswerving die waarschijnlijk ook in GSO III als bovenlokaal project een vervolg zal krijgen.

Uitgaande subsidies Dit jaar nemen we voor het eerst een overzicht op van alle uitgaande subsidies per programma. Het begrip subsidie wil in de praktijk nogal wat verwarring geven. Juridisch gezien gaat het om ‘een aanspraak op financiële middelen, door een bestuursorgaan verstrekt, met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager, anders dan door betaling voor de aan het bestuursorgaan geleverde goederen en diensten’. Het gaat dus niet om onder andere inkomensoverdrachten (bijvoorbeeld een uitkering), voordelen in de sfeer van belastingen en premies, uitkeringen van hogere overheden, het uitloven van een prijs, het betalen van contributie, deelneming in een vennootschap, uitbetalingen in natura (bijvoorbeeld het gratis of onder de kostprijs ter beschikking stellen van een voorziening) of een bijdrage in een gemeenschappelijke regeling. We hebben een uitzondering gemaakt voor alle bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen. Deze zijn voor de volledigheid in een apart schema opgenomen. Het betreft bijdragen in het kader van de regionale samenwerking aan het Regionaal Archief Rivierenland, de Belastingsamenwerking Rivierenland, de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst en de regio Rivierenland. Het gaat in totaal om drie overzichten. In het eerste overzicht wordt per programma aangegeven waarvoor hoeveel subsidie is begroot. In de jaarrekening zal worden opgenomen aan wie daadwerkelijk deze subsidie is verstrekt. In het tweede overzicht staat vermeld hoe hoog de bijdragen zijn die ten behoeve van de gemeenschappelijke regelingen zijn begroot en waarvoor zij zijn bestemd. Het derde overzicht geeft een top 10 van de organisaties die de meeste subsidie of bijdrage in het kader van de regionale samenwerking van ons ontvangen. Deelverordeningen In 2007 is de deelverordening amateurkunst vastgesteld. In 2008 zullen de deelverordeningen voor jeugd, evenementen en monumenten worden opgesteld.


Pagina 150

1. Subsidies 2008 (exclusief Regionale Samenwerking) Omschrijving Programma / Product Programma 1 Veiligheid Opvang van dieren Natuur en Milieu Educatie Programma 3 Economische ontwikkeling Regionaal Bureau voor Toerisme Programma 5 Ruimtelijke ontwikkeling Onderhoudssubsidies monumenten Programma 7 Onderwijs Verrekening huisvestingskosten basisonderwijs Gemeentelijk onderwijs achterstandenbeleid Schoolbegeleiding Project onderwijskansen Volwasseneneducatie Programma 8 Maatschappelijke voorzieningen WMO coördinatie vrijwillige thuis- en mantelzorg WMO persoonsgebonden budget Ondersteuning ouderenorganisaties Ondersteuning gehandicaptenorganisaties Inburgeringtrajecten algemeen Inburgering allochtone vrouwen Jeugdbeleid (voorzieningen) Beheerder Buah Hati Welzijnsactiviteiten Peuterspeelzaalwerk Ondersteuning wijkverenigingen en buurtorganisaties Ondersteuning vrijwilligerswerkorganisaties WMO collectieve GGZ-preventie Jeugdgezondheidszorg 0-4 jr (Thuiszorg) Verslavingszorg AA-Zelfhulpgroep Ondersteuning EHBO Tiel Algemeen Maatschappelijk Werk Maatschappelijke opvang daken thuislozen GGD meldpunt bijzondere zorg Exploitatie binnensportaccommodaties Sportverenigingen Cultuursubsidies Voorstellingen Ondersteuning Amateurkunst Centrum voor Beeldende Kunst Tiel Lokale omroep Exploitatiebijdrage Bibliotheek Fruit Corso Overige volksfeesten (Appelpop, Taptoe, etc) Programma 9 Besturen van de Stad Wijkbudgetten

Totaal Generaal Subsidies exclusief Regionale Samenwerking

Begroting 2008 47.500 74.200 121.700 65.000 65.000 44.000 44.000 58.000 665.000 160.000 20.000 630.000 1.533.000 176.000 156.306 6.000 3.500 247.000 89.650 100.000 44.500 846.000 491.000 46.950 5.000 24.800 546.325 350 2.500 514.400 180.900 44.100 207.000 27.000 11.400 67.500 34.400 920 776.200 40.600 35.000 4.725.301 11.050 11.050 6.500.051


Pagina 151

2. Bijdragen in het kader van de Regionale Samenwerking Omschrijving Programma / Product Bedrijfsvoering kostenplaatsen Regionaal inkoopbureau Algemene dekkingsmiddelen Regionale samenwerking belastingen Onvoorziene uitgaven regio Rivierenland Programma 1 Veiligheid Regionale Hulpverlening en Veiligheid GHOR Regionale samenwerking Brandweer Regionale Milieuhandhaving en Vergunningverlening Regionale samenwerking Milieuzorg Programma 3 Economische ontwikkeling Regionale samenwerking StER (economische activiteiten) Regionale samenwerking arbeidsmarktbeleid Regionale samenwerking bestrijding uitkeringsfraude Programma 4 Mobiliteit Regionale samenwerking Verkeer en Vervoer Programma 5 Ruimtelijke ontwikkeling Regionale samenwerking ruimtelijke ordening Regionale samenwerking volkshuisvesting Programma 7 Onderwijs Bijdrage bestuurskosten speciaal onderwijs Regionaal meldpunt vroegtijdig schoolverlaten Logopedie (GGD) Regionale samenwerking schoolbegeleiding Regionale samenwerking volwasseneneducatie Programma 8 Maatschappelijke voorzieningen WMO Exploitatie vervoersvoorzieningen Regionale samenwerking jeugdbeleid Jeugdgezondheidszorg (GGD) Regionale samenwerking verslavingszorg Basisgezondheidszorg GGD Regionaal Archief Rivierenland Programma 9 Besturen van de Stad Bestuurskosten regionale samenwerking

Totaal Generaal Regionale Samenwerking

Begroting 2008 . 51.600 51.600 715.000 10.998 725.998 55.500 260.000 145.420 67.107 528.027 24.369 19.524 114.991 158.884 15.158 15.158 19.084 14.249 33.333 32.500 375.000 204.673 6.600 14.000 632.773 19.244 6.048 282.330 35.000 414.737 215.400 972.759 55.043 55.043 3.173.575


Pagina 152

3. Top 10 Subsidies / Bijdragen Regionale Samenwerking Omschrijving Programma / Product Gemeenschappelijke samenwerking regio Rivierenland Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk Werk Jeugdgezondheidszorg 0-4 jr ( Thuiszorg) Algemeen Maatschappelijk Werk GGD Logopedie (GGD) Jeugdgezondheidszorg (GGD) Regionale samenwerking verslavingszorg WMO collectieve GGZ-preventie Basisgezondheidszorg GGD GGD meldpunt bijzondere zorg Mozaïek Gemeentelijk onderwijs achterstandenbeleid Jeugdbeleid (voorzieningen) Beheerder Buah Hati Welzijnsactiviteiten

Begroting 2008 1.452.935

546.325 514.400 1.060.725 204.673 282.330 35.000 24.800 414.737 44.100 1.005.640 50.000 100.000 44.500 846.000 1.040.500

Exploitatiebijdrage Bibliotheek

776.200

Belastingsamenwerking Rivierenland

715.000

Regionaal Opleidingscentrum Volwasseneneducatie Inburgeringtrajecten algemeen Inburgering allochtone vrouwen

630.000 150.000 50.000 830.000

Regionaal Archief Rivierenland

215.400

Sport Fondsen Tiel Exploitatie binnensportaccommodaties

207.000

Marant Schoolbegeleiding

160.000


Pagina 153

Financiële begroting Inleiding Tot en met de begroting 2007 bestond de financiële begroting alleen uit het overzicht baten en lasten per programma en het overzicht van nieuwe lasten. Volgens het Besluit Begroting en Verantwoording behoort dit onderdeel uitgebreider te zijn. Daarom willen we u met ingang van deze begroting meer informatie verschaffen over onder andere de uitgangspunten van de begroting, een verschillenverklaring op hoofdlijnen en de investeringen, zodat u nog beter in staat zult zijn om een afgewogen oordeel over deze begroting te geven.

1. Het overzicht baten en lasten Baten en lasten 2006-2011 Als bijlage bij dit deel is een volledig overzicht opgenomen van de baten en lasten in de jaarrekening 2006, de begroting 2007 en de meerjarenbegroting 2008-2011. In eerste instantie zijn de cijfers vermeld exclusief verrekeningen met reserves en vervolgens inclusief deze verrekeningen. In deze cijfers zijn nog niet begrepen de ombuigingen 2008. Deze verwerken we in de eerste begrotingswijziging. Overzicht nieuwe uitgaven 2008-2011 Wij stellen u de volgende nieuwe uitgaven 2008-2011 voor. Indien u hiermee instemt zijn de nieuwe uitgaven voor 2008 vastgesteld, voor 2009-2011 beschouwen we deze als intentie om deze nieuwe uitgaven in de begrotingen van die jaren op te nemen. Dit betekent ook dat we in sommige gevallen al in 2008 met de voorbereidingen starten. Dit is vooral het geval bij grote investeringen. bedragen x € 1.000

Onderhoud brandweerkazerne Vervangingsinvesteringen brandweer Dienstverleningsconcept Blik op Waal en kanaal Opstellen TVVP VRI kruising Industrieweg/Laan van Westroyen Voorbereiding reconstructie Binnenhoek Reconstructie Binnenhoek Verkeerscirculatie zorgkwartier Verbetering bushaltes Aanleg parkeervoorziening tbv de Wissel

Netto inv. bedrag

86

Jaarlasten 2008 29 14

2009 29 19

2010 29 19

25

50 11

50 21

50 20

33

32

31

20

30

7 9 3

11 13 4

88 11 12 4

162 10 12 4

226

300

1.750 100 90 50

4,50%

Onderbouwing

2011 29 19 midlife update hoogwerker, vervanging helmen en dienstbus 50 20 oorspronkelijk Tielse Methode project


bedragen x € 1.000

Tiels visitekaartje

Pagina 154

Netto inv. bedrag

Subsidie corso structureel maken Hogere loketkosten WMO Plek voor jongeren

2008

41

Personele uitbreiding monumenten Groenonderhoud/groenbeheer Onderhoud Medel Verhoging budget structureel wegonderhoud Droog/natstrooien Vervanging combirioolwagen Meerjarenonderhoudsprogramma onderwijs Verrijking onderwijsgebouw de Wissel Nieuwbouw De Bataaf Nevenvestiging VSO cluster 4 Nieuwbouw Pr. Willem Alexanderschool Nieuwbouw gymzaal Tiel-West Vergoeding dislocaties bijzonder onderwijs Leerlingenvervoer Kosten leerplichtadministratie Huiselijk geweld Groot onderhoud sportaccommodaties Autovrij parcours voor wielrenners en schaatsers Uitvoering speelbeleidsplan Vervangingsinvesteringen Agnietenhof Betonschade (betonrot) Agnietenhof Nieuwbouw Regionaal Archief Rivierenland

Jaarlasten 2009 4

4,50%

2010

2011 6

18

18

18

100 34

100 51

100 145

75

150

250

100 145 verhoging bovenop 56.000 in 1e VGR 2007 250 dekking rioolrecht/rioolfonds dekking rioolrecht/rioolfonds

125

125

125

125

2

5

5

5

3.287

27 82

64 56 226

177 19 223

174 0 219

1.800 p.m.

45 38

124 38

122 38

120 38

30 20 10 50

60 40 10 100

90 40 10 100

90 40 10 100

9

19

24

129 28

64 49

3

5

4

2.575

227

42

150

20

20

20

25

35 7

35 15

Premies APPA

30

30

30

Organisatiekosten TSOb III

25

125

125

29

35

34

989

1.794

2.278

Vervanging materieel R&U Totaal nieuwe uitgaven 2008-2011

6 oorspronkelijk Tielse Methode project 18

40 151

63

177

201

Onderbouwing

18 oorspronkelijk Tielse Methode project 64 50 4 300 raming uitgaande van bouwen samen met SCW en subsidies 20 35 14 oorspronkelijk Tielse Methode project 30 nodig om pensioenen wethouders te kunnen betalen; wettelijk verplicht 125 eigen bijdrage bij middelen provincie 33 2.471


Pagina 155

Uitgangspunten van de begroting 2008-2011 In deze begroting zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: 1. Deze begroting is opgesteld conform de voorschriften uit het 'Besluit Begroting en Verantwoording provincie en gemeenten' (BBV) van 17 januari 2003. 2. Alle bedragen zijn in euro's. 3. De begroting gaat uit van vastgesteld beleid. Daarnaast is rekening gehouden met de in de begroting 2007-2010 opgenomen nieuwe uitgaven vanaf 2008. Deze zijn bij de programma's afzonderlijk vermeld. 4. Rekening is gehouden met de gevolgen van het BTW-compensatiefonds. Dit betekent dat de meeste budgetten geraamd zijn exclusief BTW, met uitzondering van de budgetten waarvoor de BTW niet wordt gecompenseerd. 5. Uitgangspunt is het prijspeil per 1 januari 2008. In het meerjarenperspectief is geen rekening gehouden met prijsstijgingen 6. De prijsstijging ten opzichte van 2007 is geraamd op 1,25%. Deze raming is gebaseerd op het Centraal Economisch Plan 2007. 7. Bij de raming van de salarissen is als basis genomen de CAO voor gemeenteambtenaren zoals deze per 1 februari 2007 gold en per 1 juni 2007 afliep. Ten opzichte van het niveau van die CAO is een algemene salarisstijging meegenomen van 3%. Op grond van nadere inzichten nadien is hier bovenop nog een stelpost geraamd voor een verdere salarisstijging in de loop van 2008. Voor de werkgeverslasten is geen stijging of daling meegenomen. Daarnaast is rekening gehouden met de toekenning van normale salarisperiodieken. 8. Afschrijvingslasten over investeringen worden berekend op basis van de nota Afschrijvingsbeleid 2004 zoals vastgesteld op 6 juni 2004. 9. Voor de berekening van de rente over investeringen en het renteresultaat vormt de notitie rentebeleid, waarmee de raad op 5 oktober 2005 heeft ingestemd, het uitgangspunt. Voor nieuwe investeringen en voor toevoeging van rente aan reserves wordt rekening gehouden met een rentepercentage van 4,5%. 10. De berekening van de algemene uitkering uit het gemeentefonds is gebaseerd op de junicirculaire 2007. De behoedzaamheidsreserve is met ingang van 2008 gehalveerd. Dit is gebeurd omdat in de praktijk, net als Tiel, de meeste gemeenten er van uit gingen dat deze weer voor 50% zou worden uitgekeerd. Door nu geen uitkering van de behoedzaamheidsreserve meer te ramen is het financiële resultaat gelijk aan voorgaande begrotingen.

Verschillenverklaring Hieronder volgt een analyse op hoofdlijnen van de belangrijkste verschillen tussen de begroting 2008 en de begroting 2007. Hierin zijn niet betrokken de nieuwe uitgaven en de ombuigingen die we u voorstellen. Op programmaniveau is een uitgebreidere verklaring opgenomen.


Pagina 156

bedrag x € 1.000

V = voordelig N = nadelig ten opzichte van 2007 Salarislasten Kapitaallasten Algemene uitkering Nieuwe uitgaven Minimabeleid Eenmalige dekking 2007 uit TSOB voor arbeidsmarktbeleid FPU ambulancepersoneel Opbrengst leges Opbrengst heffingen Uitvoering WOZ (als gevolg van achterblijvende overheadkosten productgroep belastingen) Minder onttrekking aan reserve BTW-compensatiefonds Uitkomst renteparagraaf Vervallen stelpost vervanging bij ziekte Tweede directeur in 2007 niet geraamd, in 2008 wel Urentoerekening aan exploitatie Kosten ondersteunende afdelingen Diversen Totaal

N V V N N N N V V N

1.070 465 1.364 989 256 167 90 50 141 140

N N V N N N V

200 142 78 93 180 73 55 -1.247

Overzicht van de geraamde incidentele baten en lasten De meeste ramingen in de exploitatiebegroting hebben een structureel karakter. Hierop bestaan twee uitzonderingen: de kosten voor de opstelling van het TVVP ad. € 50.000 en de overschakeling op droog/natstrooien ad. € 40.000 zijn eenmalig. Andere eenmalige uitgaven ramen we als investering (hetzij via het overzicht nieuw beleid, hetzij via begrotingswijzigingen) of dekken we uit een voorziening.

2. Uiteenzetting financiële positie Jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume Het BBV bepaalt dat voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume geen voorzieningen hoeven te worden gevormd. Het gaat daarbij om wachtgelden, vakantiedagen en wethouderspensioenen. Deze verplichtingen dienen wel expliciet in de begroting en meerjarenraming te worden verwerkt. Dit doen wij in onderstaande tabel. Dit betekent ook dat voor dergelijke verplichtingen die geen jaarlijks vergelijkbaar volume hebben wel voorzieningen moeten worden gevormd. bedrag x € 1.000

1. Vakantiegelden 2. Eindejaarsuitkeringen 3. Wachtgelden oud-wethouders 4. Premie wethouderspensioenen Totaal ad. 1: De vakantiegelden zijn gebaseerd op 8% van het brutoloon 2008 ad. 2: De eindejaarsuitkeringen zijn gebaseerd op 3% van het brutoloon 2008 ad. 3: Deze kosten zijn in de begroting bij programma 9 opgenomen ad. 4: Hiervoor is nog geen verzekering afgesloten, de premie is nog onbekend.

1.278 468 164 p.m. 1.910


Pagina 157

Investeringen In onderstaande tabel zijn onze vaste activa opgenomen. Onder activa verstaan we investeringen die in het verleden zijn gedaan en nu nog tegen een bepaalde waarde op onze balans staan. In de tabel gaan wij er van uit dat al het onderhanden werk van het lopende jaar per 1 januari 2008 is afgerond. bedragen x € 1000

Immateriële vaste activa Materiële vaste activa -met economisch nut -met maatschappelijk nut Financiële vaste activa Totaal

Boekwaarde per 1-1-2008

Bij: investering

Af: afschrijving


0 70.555 7.089 52.707 130.351

0 5.970 240 6.210

3.767 476 11.474 15.717

72.758 6.853 41.233 120.844

Leningen De volgende tabel bevat onze opgenomen geldleningen. bedragen x € 1000

Opgenomen geldleningen tbv woningcorporaties Opgenomen geldleningen tbv industrieschap Medel Overige opgenomen geldleningen Totaal


Af: aflossing


Rente

13.248

264

12.984

677

30.500

11.000

19.500

647

34.780

3.862

30.918

1.365

78.528

15.126

63.402

2.689

De stand en het verloop van de reserves en voorzieningen In de programma's is aangegeven hoe de stand en het verloop van de afzonderlijke reserves is. In de volgende tabel hebben we de totalen van de algemene reserve, de bestemmingsreserves en de voorzieningen opgenomen. Voor de stand per 1-1-2008 is uitgegaan van de begroting 2007, voor de vermeerderingen en verminderingen de cijfers van deze begroting 2008. bedragen x € 1000

Algemene reserve Bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal

Saldo per per 1-1-2008

2.095 30.800 26.656 59.551

Vermeerderingen conform begroting

Verminderingen conform begroting

42 2.999 1.265 4.306

2.651 5 2.656

Saldo per 31-12-2008

2.137 31.148 27.916 61.201


Pagina 158

Kerngegevens In onderstaande tabel zijn enkele kerngegevens van onze gemeente opgenomen. Dit zijn tevens de belangrijkste factoren voor de berekening van de algemene uitkering.

Omschrijving WOZ-waarde woningen WOZ-waarde niet-woningen Inwoners Jongeren (< 20 jaar) Ouderen (> 64 jaar) Huishoudens met laag inkomen Bijstandontvangers Uitkeringsontvangers Minderheden Leerlingen (V)SO Leerlingen VO Oppervlakte land Oppervlakte bebouwing Historische kern Woonruimten Slechte bodem Bedrijven

Eenheid € 1 miljoen

Werkelijk 2006 3.178

Begroot 2007 3.386

Begroot 2008 3.655

Begroot 2009 3.787

Begroot 2010 3.938

Begroot 2011 4.002

€ 1 miljoen

865

910

946

946

946

946

Personen Personen Personen Huishoudens Personen Personen Personen Personen Personen Hectaren Hectaren

40.966 11.008 4.770 5.161

41.189 11.100 4.900 5.212

41.200 10.996 4.856 5.050

42.019 11.215 4.954 5.229

42.950 11.464 5.063 5.432

43.349 11.570 5.110 5.519

887 3.253 4.470 738 2.651 3.228 219

839 3.205 4.470 738 2.651 3.228 219

767 3.205 4.470 738 2.651 3.228 219

767 3.205 4.559 753 2.704 3.228 219

767 3.205 4.660 769 2.764 3.228 219

767 3.205 4.703 777 2.789 3.228 219

Hectaren Woonruimten Percentage Vestigingen KvK

14 17.239

14 17.384

14 17.384

14 18.000

14 18.700

14 19.000

32 1.975

32 1.975

32 2.060

32 2.060

32 2.060

32 2.060

N.B. Gebleken is dat een aantal kerngegevens voor 2007 te hoog zijn geraamd (met name jongeren en ouderen). Bij de 2e voortgangsrapportage 2007 zal dit worden aangepast.


Pagina 159

Programmabegroting 2008 Meerjarig (excl.reserveringen) programma nr.

omschrijving

00

Algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en stelposten

01

rekening 2006 baten

saldo

3.851.250

43.587.801

39.736.551-

Veiligheid

6.395.082

1.431.869

02

Burgerservice

1.517.818

03


04

Mobiliteit

05


06

Openbare ruimte

07

lasten

begroting 2008 baten

saldo

1.979.570

46.830.458

44.850.888-

5.372.136

6.249.860

879.861

5.369.999

835.275

1.547.398

2.462.644

533.500

1.929.144

19.981.217

15.868.567

4.112.650

20.601.687

15.778.419

4.823.268

1.293.710

2.142.148

948.839

1.193.309

1.818.045

874.800

943.245

13.543.560

2.454.869

4.309.353

2.175.151

2.134.202

4.034.525

2.098.966

1.935.559

6.680.691

3.304.453

3.376.238

7.063.886

3.051.300

4.012.586

7.581.817

3.357.385

4.224.432

Onderwijs

14.880.271

8.661.279

6.218.992

15.181.516

8.597.069

6.584.447

10.327.143

3.369.291

6.957.852

08

Maatschappelijke voorzieningen

16.163.279

4.717.359

11.445.920

17.326.638

3.880.861

13.445.777

17.478.091

3.789.105

13.688.986

09


4.510.481

72.841

4.437.640

4.589.955

99.727

4.490.228

4.632.578

45.505

4.587.073

91.841.639

94.436.792

2.595.153-

80.903.322

81.060.435

157.113-

77.165.960

77.557.290

391.330-

Programmatotaal

lasten

begroting 2007 baten

saldo

1.659.640

44.709.486

43.049.846-

4.963.213

6.266.296

894.160

614.186

903.632

2.382.673

19.717.173

17.669.988

2.047.185

2.127.166

833.456

15.998.429

lasten


Pagina 161

Programmabegroting 2008 Meerjarig (excl.reserveringen) programma

begroting 2009 saldo

lasten

baten

begroting 2011

nr.

omschrijving

lasten

00


2.481.040

48.090.864

45.609.824-

2.825.706

49.253.510

46.427.804-

3.350.158

49.780.676

46.430.518-

01

Veiligheid

6.274.273

829.861

5.444.412

6.218.345

829.861

5.388.484

6.254.538

829.861

5.424.677

02

Burgerservice

2.464.756

533.500

1.931.256

2.437.399

533.500

1.903.899

2.362.534

533.500

1.829.034

03


20.500.422

15.688.366

4.812.056

20.489.209

15.688.366

4.800.843

20.477.995

15.688.366

4.789.629

04

Mobiliteit

1.763.693

874.800

888.893

1.741.782

874.800

866.982

1.805.328

874.800

930.528

05


4.009.878

2.085.550

1.924.328

3.994.672

2.071.457

1.923.215

3.968.114

2.056.653

1.911.461

06

Openbare ruimte

7.539.674

3.370.300

4.169.374

7.649.240

3.370.300

4.278.940

7.611.602

3.370.300

4.241.302

07

Onderwijs

10.444.927

3.369.291

7.075.636

10.456.832

3.369.291

7.087.541

10.584.150

3.369.291

7.214.859

08


17.677.060

3.789.015

13.888.045

17.892.599

3.789.105

14.103.494

17.945.727

3.789.105

14.156.622

09


4.662.134

45.505

4.616.629

4.683.897

45.505

4.638.392

4.652.187

45.505

4.606.682

77.817.857

78.677.052

859.195-

78.389.681

79.825.695

1.436.014-

79.012.333

80.338.057

1.325.724-

Programmatotaal

baten


lasten

baten

saldo


Pagina 163

Programmabegroting 2008 Meerjarig (reserveringen) programma nr.

omschrijving

00


01

Veiligheid

02

rekening 2006 lasten

baten


lasten

baten


lasten

baten

saldo

9.940.604

9.455.803

484.802

1.845.537

2.677.189

831.652-

1.687.245

2.224.568

537.323-

47.373

46.380

993

5.391

25.693

20.302-

7.541

3.400

4.141

Burgerservice

440.042

0

440.042

4.788

49.190

44.402-

6.371

46.535

40.164-

03


300.000

183.832

116.168

98.109

0

98.109

9.035

0

9.035

04

Mobiliteit

10.467

101.067

90.600-

121.508

87.527

33.981

54.652

84.638

29.986-

05


3.034.861

2.486.035

548.826

78.387

244.235

165.848-

70.042

41.584

28.458

06

Openbare ruimte

1.791.022

356.915

1.434.107

1.082.265

0

1.082.265

979.322

0

979.322

07

Onderwijs

1.925

466.689

464.764-

5.643

58.671

53.028-

1.362

172.004

170.642-

08


104.407

17.469

86.938

213.772

162.782

50.990

227.189

78.700

148.489

09


106.984

68.344

38.640

7.000

0

7.000

0

0

0

15.777.686

13.182.533

2.595.153

3.462.400

3.305.287

157.113

3.042.759

2.651.429

391.330

Programmatotaal


Pagina 165

Programmabegroting 2008 Meerjarig (reserveringen) programma


lasten

baten

begroting 2011

nr.

omschrijving

lasten

00


1.687.245

1.924.568

237.323-

1.687.245

1.322.255

364.990

1.687.245

1.415.477

271.768

01

Veiligheid

7.541

3.400

4.141

7.541

3.400

4.141

7.541

3.400

4.141

02

Burgerservice

6.371

46.535

40.164-

6.371

46.535

40.164-

6.371

46.535

40.164-

03


18.018

0

18.018

27.001

0

27.001

35.985

0

35.985

04

Mobiliteit

54.652

84.638

29.986-

54.652

84.638

29.986-

54.652

84.638

29.986-

05


70.042

41.584

28.458

70.042

41.584

28.458

70.042

41.584

28.458

06

Openbare ruimte

1.019.322

0

1.019.322

1.019.322

0

1.019.322

1.019.222

0

1.019.222

07

Onderwijs

1.362

40.110

38.748-

1.362

40.110

38.748-

1.362

40.110

38.748-

08


233.591

98.114

135.477

239.409

138.409

101.000

243.675

168.627

75.048

09


0

0

0

0

0

0

0

0

0

3.098.144

2.238.949

859.195

3.112.945

1.676.931

1.436.014

3.126.095

1.800.371

1.325.724

Programmatotaal

baten


lasten

baten

saldo


Pagina 167

Programmabegroting 2008 Meerjarig (incl.reserveringen) programma nr.

omschrijving

00


01

rekening 2006

begroting 2007

lasten

baten

saldo

baten

saldo

13.791.854

53.043.603

39.251.749-

3.666.815

49.055.026

45.388.211-

Veiligheid

6.442.455

1.478.249

5.351.834

6.257.401

883.261

5.374.140

02

Burgerservice

1.957.860

884.465

1.502.996

2.469.015

580.035

1.888.980

03


20.079.326

15.868.567

4.210.759

20.610.722

15.778.419

4.832.303

04

Mobiliteit

1.203.110

2.263.656

1.036.366

1.227.290

1.872.697

959.438

913.259

05


16.029.595

3.003.695

4.387.740

2.419.386

1.968.354

4.104.567

2.140.550

1.964.017

06

Openbare ruimte

8.471.713

3.661.368

4.810.345

8.146.151

3.051.300

5.094.851

8.561.139

3.357.385

5.203.754

07

Onderwijs

14.882.196

9.127.968

5.754.228

15.187.159

8.655.740

6.531.419

10.328.505

3.541.295

6.787.210

08


16.267.686

4.734.827

11.532.859

17.540.410

4.043.643

13.496.767

17.705.280

3.867.805

13.837.475

09


4.617.464

141.184

4.476.280

4.596.955

99.727

4.497.228

4.632.578

45.505

4.587.073

107.619.325

107.619.325

0

84.365.722

84.365.722

0

80.208.719

80.208.719

0

Programmatotaal

lasten

begroting 2008

baten

saldo

lasten

3.505.177

47.386.675

43.881.498-

4.964.206

6.271.687

919.853

614.186

1.343.674

2.387.461

20.017.173

17.853.821

2.163.352

2.137.633

934.523

19.033.290


Pagina 169

Programmabegroting 2008 Meerjarig (incl.reserveringen) programma


lasten

baten

begroting 2011

nr.

omschrijving

lasten

00


4.168.285

50.015.432

45.847.147-

4.512.951

50.575.765

46.062.814-

5.037.403

51.196.153

46.158.750-

01

Veiligheid

6.281.814

833.261

5.448.553

6.225.886

833.261

5.392.625

6.262.079

833.261

5.428.818

02

Burgerservice

2.471.127

580.035

1.891.092

2.443.770

580.035

1.863.735

2.368.905

580.035

1.788.870

03


20.518.440

15.688.366

4.830.074

20.516.210

15.688.366

4.827.844

20.513.980

15.688.366

4.825.614

04

Mobiliteit

1.818.345

959.438

858.907

1.796.434

959.438

836.996

1.859.980

959.438

900.542

05


4.079.920

2.127.134

1.952.786

4.064.714

2.113.041

1.951.673

4.038.156

2.098.237

1.939.919

06

Openbare ruimte

8.558.996

3.370.300

5.188.696

8.668.562

3.370.300

5.298.262

8.630.824

3.370.300

5.260.524

07

Onderwijs

10.446.289

3.409.401

7.036.888

10.458.194

3.409.401

7.048.793

10.585.512

3.409.401

7.176.111

08


17.910.651

3.887.129

14.023.522

18.132.008

3.927.514

14.204.494

18.189.402

3.957.732

14.231.670

09


4.662.134

45.505

4.616.629

4.683.897

45.505

4.638.392

4.652.187

45.505

4.606.682

80.916.001

80.916.001

0

81.502.626

81.502.626

0

82.138.428

82.138.428

0

Programmatotaal

baten


lasten

baten

saldo

Inhoudsopgave programmabegroting

Recommend Documents