Voorwoord
Inhoud 1
3
1. Missie van het RC
5
2. Organisatie RC 2.1 Reorganisatie 2.2 Nieuwe directeur 2.3 Personeelsbeleid en scholing 2.4 Formatie
7 7 7 7 8
3. Financiën
9
4. Overzicht 2006 4.1 RUG ICT-beleid 4.2 Onderwijs - Nestor - Webtechnologie - Alumni-project 4.3 Onderzoek - High Performance Computing (HPC) - Grid-computing - LOFAR - Data Operation Center - High Performance Visualisatie (HPV) 4.4 Organisatie - Universitaire Werkplek - Centrale ICT-organisatieruimte 4.5 RUGnet - SURFnet6 - VoIP - Flexnet II - Draadloos Groningen 4.6 Security - Incidenten - Contract SSL-certificaten - Integriteit informatiestromen - Bestrijding computermisbruik - Verbeterde beveiligingssituatie 4.7 Opleidingen - Cursusaanbod - Veranderende vraag ICT-assessment 4.8 RC Servicedesk - Afstemmingsoverleg Servicedesken - Magic - Storingsdienst 4.9 Internationale samenwerking - ICT-samenwerking Afrika - EU-project Caucasus en Centraal Azië - Europees Grid-infrastructuur
11 11 11
13
14
14
16
17
18
18
5. Vooruitblik
21
6. het RC in de pers
23
7. Bezoeken aan het RC in 2006
25
8. Publicaties HPC/V
27
r sussen voo r u c t g r o z r -website G U R Het RC ve e d uren van webredacte
2
Het jaar 2006 was een spannend jaar met de aanloop naar een nieuwe organisatie, die op 1 januari 2007 van start moest gaan. Daarin moesten het RC en de decentrale ICT-afdelingen van faculteiten en diensten zijn samengesmolten. Dat is wat de tijdlijn betreft niet gelukt. Zoals we nu weten, is het allemaal goed gekomen en is de nieuwe organisatie op 1 april 2007 van start gegaan. Dit onder de naam Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie. Dat betekent tevens dat dit het laatste RC-jaarverslag is. Voor de betrokken medewerkers was er tot het personeelsplan in het late najaar van 2006 onzekerheid over hun positie in de nieuwe organisatie. Tegelijkertijd moesten velen al hard aan het werk met een aantal gecentraliseerde diensten. Ik dank iedereen voor zijn of haar inzet. De financiële positie ging nog steeds gebukt onder de last van de wachtgeldregelingen in verband met de reorganisatie van het RC Servicecentrum begin 2005. De daardoor ontstane negatieve bedrijfsreserve moet in 2009 zijn afgebouwd. Het positieve resultaat van 2006 heeft daar substantieel aan bijgedragen. Dit resultaat werd vooral bereikt door het niet opvullen van vacatures, waardoor de werkdruk opliep.
Voorwoord 3
Wat betreft de universitaire ICT-voorzieningen was de elektronische leeromgeving Nestor ook in 2006 een succes, met gemiddeld 17.000 bezoeken per dag. De website van de RUG telde in het verslagjaar 18 miljoen bezoekers, waarvan 200.000 afkomstig uit Azië. De capaciteit van de RUGnet-kern is opgevoerd tot 10 Gbps en het draadloze netwerk Flexnet is opgeleverd. In het najaar van 2006 is de basis LOFAR-configuratie gereed gekomen en zijn de eerste waarnemingen gedaan. Verder zijn er veel initiatieven ontplooid in het afgelopen jaar. Er is een alumniproject gestart waardoor RUG-alumni e-mail for life en een eigen intranet krijgen aangeboden. Om een stevige rol te kunnen gaan spelen bij de ontwikkeling van de Nederlandse Grid-infrastructuur is een expert aangetrokken en is een groot cluster aangeschaft, dat in 2007 operationeel wordt. Ook zijn er initiatieven genomen om een rol te gaan spelen in het Europese Grid-gebeuren. Ten slotte is gekozen voor een nieuw desktopmanagementsysteem (Altirus) om de gestandaardiseerde universitaire werkplek goed te kunnen gaan beheren, zijn de voorbereidingen voor VoIP-bedrijfstelefonie gestart en is een begin gemaakt met het Draadloos Groningen-project. Het jaar 2006 was voor mij het eerste jaar als directeur van een boeiend bedrijf in verandering. Ik denk er met veel plezier aan terug. Veel nieuwe, interessante en enthousiaste mensen en volop bedrijvigheid. Wat wil je nog meer? Prof. dr. C.G.M. Sterks Algemeen directeur
en Computing e c n a m r o het RC ij b High Perf n e t i e t -facili Visualisa tie
van ikkelingen w t n o e d er Overleg ov gen -voorzienin T IC e w u nie
4
Hoofdstuk 1
Missie van het RC 5 Het RC is een vooraanstaand landelijk en Europees expertisecentrum op het gebied van informatie- en communicatietechnologie (ICT) en streeft naar een geavanceerd gebruik van ICT binnen het onderzoek, het onderwijs en de daarvoor noodzakelijke ondersteunende processen van de Rijksuniversiteit Groningen. Omgevingsfactoren Het RC is primair een universitair rekencentrum, hetgeen betekent dat haar doelstellingen ondersteunend zijn aan de doelstellingen van de RUG. De lange termijn ambities van de RUG staan omschreven in het Strategisch Plan 2003-2010 De uitdagende universiteit als: topkwaliteit, niveau differentiatie en grensoverschrijdend onderwijs en onderzoek. Dit betekent dat de RUG ernaar streeft zich op een aantal onderzoeksgebieden in de internationale top te profileren en zich in haar onderwijs op de Europese markt richt. De RUG wil een veelzijdige universiteit zijn en een breed scala aan opleidingen bieden. Verder wil de RUG met haar onderzoek en onderwijs haar maatschappelijke verantwoordelijkheden uitdragen en waarmaken. Adequate ondersteuning van het ambitieniveau van de RUG vereist gerichte inspanningen op ICT-gebied. Onderwijs, onderzoek en organisatie worden steeds afhankelijker van de beschikbaarheid en kwaliteit van de ICT-infrastructuur. Relevante processen binnen de RUG die derhalve van invloed zijn op het beleid van het RC zijn onderwijs, onderzoek,
administratieve processen, wetenschappelijke informatievoorziening en de regionale rol van de RUG wat betreft ICT. Strategisch beleid Het strategisch beleid van het RC kent twee niveaus. Aan de ene kant formuleert het RC beleid voor ICT-ondersteuning van de primaire en ondersteunende processen van de RUG. Daaruit voortvloeiend wordt op centraal niveau regie gevoerd over de implementatie, monitoring en evaluatie van dat ICT-beleid. Daarnaast is het strategisch beleid van het RC gericht op deelname aan landelijke en internationale ontwikkelingen. De expertise van het RC wordt ingezet voor: • het ontwerpen, exploiteren en beheren van ICT-voorzieningen zoals netwerkinfrastructuur en dataopslag; • het beheer en de ondersteuning op het gebied van High Performance Computing en Visualisatie (HPC/V); • de ondersteuning van de bedrijfsprocessen van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG); • het onderzoeken van de haalbaarheid van innovatieve ICT-voorzieningen; • advisering, consultancy, curriculumonderwijs, training en voorlichting; • het leveren van netwerkdiensten en helpdeskondersteuning; • technisch beheer van universiteitsbrede infrastructuur en applicaties.
an het RC v t a ia r a t e Het secr
in 2006 d a h C R Het e. van 81 ft ie t a m r o f een
6
Hoofdstuk 2
Organisatie 7 2.1 Reorganisatie De reorganisatie van het RC en de facultaire ICT-afdelingen die in 2005 formeel van start ging, is in 2006 voortgezet. De reorganisatie is een gevolg van de verschuiving van een toenemend aantal ICT-taken van decentraal naar centraal in de afgelopen jaren. Veel basis ICT-voorzieningen, zoals e-mail, elektronische agenda en elektronische leeromgeving worden inmiddels RUG-breed aangeboden. Een verdergaande afstemming en samenwerking tussen de (zelfstandige)universitaire ICT-afdelingen werd hierdoor noodzakelijk. Als gevolg van deze technologische ontwikkelingen werd het behalen van schaalvoordelen steeds belangrijker, meerdere kleinere facultaire servers konden bijvoorbeeld worden vervangen door één grote centrale server. Als gevolg van deze ontwikkelingen ontstond bij de RUG de afgelopen jaren de visie dat het beheer van de standaard ICT-voorzieningen samengebracht moest worden binnen één universitaire organisatie. Nadat eerst de mogelijkheden voor een universitaire ICT-organisatie waren geïnventariseerd en er een blauwdruk voor de organisatiewas gemaakt, is de reorganisatie in 2005 van start gegaan met de melding in het Lokaal Overleg. Halverwege 2006 heeft het College van Bestuur het formatiebeleidsplan van de nieuwe universitaire ICT-organisatie vastgesteld. Op basis hiervan is het concept-personeelsplan opgesteld dat eind 2006 aan alle betrokken medewerkers is
toegestuurd. De verwachting is dat de reorganisatie op 1 april 2007 zal zijn afgerond en de nieuwe universitaire ICT-organisatie op die datum van start kan gaan. De nieuwe universitaire ICT-organisatie is verantwoordelijk voor de standaard ICT-voorzieningen en ICT-infrastructuur en draagt zorg voor de uitvoering van geavanceerde ICT-projecten van de RUG. In de nieuwe situatie is er sprake van een duidelijke scheiding tussen beheer en ontwikkeling. 2.2 Nieuwe directeur Op 1 maart 2006 begon prof. dr. C.G.M. Sterks in zijn functie als directeur van het RC. Hij volgde hiermee dr. K. Duppen op die in 2006 toetrad tot het College van Bestuur van de Rijksuniversiteit Groningen. Voor zijn benoeming als directeur van het RC was Cees Sterks werkzaam bij de faculteit Economie als hoogleraar Economie van de Publieke Sector. Hij was tevens portefeuillehouder Onderwijs en vice-decaan van de Economische faculteit. 2.3 Personeelsbeleid en scholing - Competentiemanagement In 2006 is tijdens de functioneringsgesprekken voor het eerst gebruik gemaakt van competentieprofielen. Het gebruik van competentiemanagement maakt het mogelijk de competenties van de individuele medewerkers beter in kaart te brengen en aan te laten sluiten bij de strategische doelen van de organisatie. Ook is er een betere afstemming mogelijk tussen opleidingsplannen en
individuele competenties van de medewerkers. Het gebruik van competenties sluit aan bij het besluit van het College van Bestuur voor de invoering van een vijfjarige cyclus van ontwikkelings- en beoordelingsgesprekken waarin competenties een belangrijk onderdeel vormen. Gelet op de invoering van deze cyclus zal worden doorgegaan met het gebruiken van competenties in functioneringsgesprekken.
• • • •
Java 2 developer Open source en Linux Identity Management en identificatie Novell Edirectory
Management • Coachend leidinggeven • Verandermanagement ter voorbereiding op reorganisatie
- Scholing Op basis van de behoeften van de medewerkers en gerelateerd aan de doelen van de organisatie is het afgelopen jaar een opleidingsplan opgesteld. In 2006 is in totaal circa ¤ 65.000 gerealiseerd aan opleidingen.
Bezochte congressen en conferenties • SANE 2006 in Delft • NLUUG-Najaarsconferentie in Ede • Supercomputing 2006 in Tampa, Florida USA • CEBIT in Hannover • Nvidia Round Table conferentie op het gebied van visualisatie in Bonn • Siggraph-conferentie in Boston en Geneve (visualisatie) • Grid-cursus voor Grid-specialist • EGEE-conferentie in Bologna • Brainshare in Salt Lake City
Gevolgde opleidingen in 2006 • Zelfstudie ITIL: een groot aantal medewerkers heeft door middel van een studieclub zich verdiept in ITIL. • Prince 2 Technische cursussen • Visual Basic.NET • SUN certificering WCD • Sun certified developer
8 2.4 Formatie per 31 december 2006
Afdeling
aantal FTE’s
aantal FTE’s (stud. ass.)
Directie
2,0
Support
7,0
CRM
8,2
RC Servicecentrum
0,0
RC Servicedesk
7,2
1,3
Opleidingen
4,0
0,7
HPC/V
6,0
Applicatieontwikkeling
12,5
Serverbeheer
11,0
Werkplekbeheer
8,4
Netwerkdiensten
7,8
Netwerkinfrastructuren
6,5
Buitenlandse samenwerking
0,4
Totaal
81,0
2,0
In 2006 werd een positief resultaa t behaald.
Hoofdstuk 3
Financiën 9 Het RC heeft 2006 afgesloten met een positief resultaat van k€ 562. Dit is k€ 345 meer dan begroot. Dit overschot is voornamelijk ontstaan door het niet invullen van vacatures en het terugdringen van de wachtgelduitkeringen om zo de negatieve bedrijfsreserve weer aan te vullen.
Resultaten RC k€ Exploitatierekening RC Lasten Personele lasten Huisvestingslasten Apparatuur en inventaris Overige lasten Totaal lasten Baten Rijksbijdrage Overige opbrengsten * intern * extern Totaal opbrengsten Resultaat
2006
2005
2004
4.994 663 996 3.380 10.033
5.981 311 894 4.259 11.445
5.111 295 1.925 4.565 11.896
4.190
4.202
4.040
5.351 1.054 10.595
5.144 1.422 10.768
3.585 3.778 11.403
562
-677
-493
Reserves en voorzieningen 2006
2005
2004
Bedrijfsreserve Bestemde reserve
-243 18
-633 -61
92 7
Totaal reserves
-225
-694
99
Balans Activa 2006
2005
2004
Vaste activa Inventaris & apparatuur
3.021
2.701
3.038
Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen Rek. courant Hoofdboekhouding
1.103 2 2.354
756 3 1.440
1.016 25 1.273
2
0
96
6.482
4.900
5.448
Voorraden Totaal activa
10 Passiva 2006
2005
2004
Eigen vermogen Eigen vermogen Reserves Apparatuurfonds
3.021 -226 1021
2.701 -695 999
3.038 99 1.048
Schulden Schulden Voorzieningen Overige voorzieningen
1.825 841 0
850
1.148
0
116
Totaal passiva
6.482
4.899
5.449
or ving Nest e g m o r e e l ische . De elektron ontwikkeld r e d r e v 6 is in 200
Hoofdstuk 4
Overzicht 2006 11 4.1 RUG ICT-beleid De RUG erkent al vele jaren het belang informatie- en communicatietechnologie en van het versterken van de rol van ICT om een vooraanstaande en vooruitstrevende rol te kunnen spelen op het gebied van onderwijs, onderzoek en organisatie. De universitaire ambities op het gebied van ICT zijn verwoord in het RUG ICT-Strategieplan 2005-2009. Op hoofdlijnen ambieert de universiteit dat de organisatie met betrekking tot ICT excelleert op een aantal speerpuntgebieden. In het kader hiervan is voor de planperiode een bedrag van 23,6 miljoen euro voorzien aan onder meer de versterking en continuering van High Performance Computing en Visualisatie (HPC/V), professionalisering van de elektronische leeromgeving Nestor, wetenschappelijke informatievoorziening en investeringen in de netwerkinfrastructuur en uitbreiding van de centrale studentenwerkplekken in de Universiteitsbibliotheek.
- Nestor De toepassing van ICT binnen het onderwijs heeft een enorme impuls gekregen door de komst van de elektronische leeromgeving, Nestor. Van een kleine applicatie is Nestor in zes jaar uitgegroeid tot één van de belangrijkste websites van de universiteit. Door de komst van de elektronische leeromgeving is de communicatie tussen studenten en docenten eenvoudiger en intensiever geworden. De ontwikkelingen op dit gebied blijven doorgaan en Nestor zal in de komende jaren nog verder in de onderwijspraktijk geïntegreerd worden. In het verslagjaar zijn de eerste stappen gezet naar het ontwerp van één centrale, virtuele onderwijsruimte waarin de onderwijssystemen gekoppeld zijn aan de administratieve systemen. Dit moet het inloggen op meerdere plaatsen met verschillende accounts voorkomen en het onderhoud van (student-)informatie vereenvoudigen.
4.2 Onderwijs De Rijksuniversiteit Groningen heeft de ambitie om in 2010 als topuniversiteit te worden gekwalificeerd en ICT moet daarvoor een adequate ondersteuning verlenen. Door de toenemende mobiliteit van studenten wordt de behoefte aan meer instellingsbrede bedrijfssystemen, gekoppeld aan onderwijs- en studieregistratiesystemen, steeds evidenter.
- Webtechnologie Het gebruik van webtechnologie in het onderwijs, wetenschappelijke informatievoorziening en de communicatie binnen en buiten de RUG is sinds het vorige ICT-Strategieplan verbeterd en verder gestandaardiseerd. De aanwezigheid van de RUG op het internet is ingrijpend gewijzigd als gevolg van het Webplatform (W3)-project. De universitaire website wordt steeds meer het centrale medium voor zowel medewerkers en studenten als voor externe doelgroepen waarmee de universiteit contacten onderhoudt.
2000/2001
NESTOR
2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006
Average Visits per Day
Monthly Statistics on Total Hits
18.000
70.000.000
17.000
65.000.000
16.000
60.000.000
15.000
55.000.000
14.000
50.000.000
13.000
45.000.000
12.000
40.000.000
11.000
35.000.000
10.000
30.000.000
9.000
25.000.000
8.000
20.000.000
7.000
15.000.000
6.000
10.000.000
5.000
5.000.000
4.000
0 sept
okt
nov
dec
jan
febr
mrt
apr
2006/2007
mei
jun
jul
3.000 2.000 1.000 0 sept
okt
nov
dec
jan
febr
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
e r Stella zijn d te u p m co er p u s Met behulp van FAR verwerkt O L r oo v en om tr ss eerste gegeven
12
aug
In 2006 bestond de RUG-site (www.rug.nl) uit 800.000 webpagina’s, gebaseerd op 200.000 documenten. Er waren universiteitsbreed 500 redacteuren die de webpagina’s maken en bijhouden. De website van de RUG had het afgelopen jaar 18.000.000 bezoekers die 54.000.000 pagina’s opvroegen. Voor een groot deel waren deze bezoekers afkomstig uit Nederland. Opmerkelijk was het aantal bezoekers afkomstig uit Azië: 200.000, waarvan 36.000 uit China, 14.500 uit Indonesië en 12.000 uit Japan.
Natuurkunde, Technische Fysica, Centrum voor Energie en Milieukunde, Informatica en door een aantal afdelingen van het KVI(Kernfysisch Versneller Instituut).
- Alumni-project Om het onderlinge contact tussen alumni te stimuleren, is in 2006 is het Alumni-project van start gegaan. Dit project omvat de realisatie van een alumninetwerk en een e-mail for life. Hierdoor zijn Groningse alumni in staat wereldwijd te communiceren en kennis en ervaring uit te wisselen met studievrienden, vakgenoten of de universiteit. Vanaf augustus 2007 worden beide voorzieningen aangeboden aan iedereen die na 15 augustus 2006 is afgestudeerd of gepromoveerd. In de toekomst zullen alle alumni van de RUG gebruik kunnen maken van dit online netwerk. 4.3 Onderzoek Met betrekking tot onderzoek geldt dat er sprake is van toenemende schaalvergroting op verschillende onderzoeksgebieden, waarmee hogere investeringen en grotere risico’s gepaard gaan. Dit geldt ook voor ICT-voorzieningen zoals supercomputing en dataopslag. Daarnaast is er speciale aandacht nodig voor het toegankelijk maken van de onderzoeksgegevens voor zowel professionele als niet-professionele gebruikers. Ten behoeve van de inzet van ICT in het wetenschappelijk onderzoek heeft de RUG de laatste vijf jaar aanzienlijk geïnvesteerd in hoogwaardige High Performance Computing en Visualisatie (HPC/V). Wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen kunnen beschikken over state-of-the-art-faciliteiten voor ‘rekenen in het groot’. Dit geldt ook voor de daarbij horende voorzieningen voor visualisatie en virtual reality (VR). Het RC heeft ook in het afgelopen jaar wetenschappers en docenten hierbij actieve ondersteuning geboden.
- Grid-computing In 2005 zijn de eerste stappen gezet tot deelname aan diverse landelijke en internationale Grid-activiteiten. Het RC heeft tezamen met andere onderzoeksgroepen binnen de RUG subsidie ontvangen om te participeren in het Europese EGEE-project (Enabled Grids for E-science). Dit project heeft als doel een grootschalige, wereldwijde Grid-infrastructuur op te zetten. Rekencapaciteit, waar dan ook, wordt samengevoegd en door onderzoekers over de hele wereld gebruikt. Dit maakt samenwerking met anderen eenvoudiger, doordat de beschikbare middelen kunnen worden gecombineerd en data kan worden gedeeld. Dankzij een subsidie van de Stichting Nationale Computerfaciliteiten (NCF) kon in 2006 een 200 core-cluster worden aangeschaft ten behoeve van Grid-computing. De Virtual Organisations (VO’s) die aangesloten zijn bij NL-Grid kunnen hier gebruik van maken. Het is de bedoeling om ook de applicaties van de RUG Grid enabled te maken, waardoor gebruik kan worden gemaakt van deze gespreide landelijke resources. Hiervoor is het afgelopen jaar een Grid-expert aangetrokken en is er in september een eerste Grid-cursus gegeven. - LOFAR In 2006 is de BlueGene-supercomputer Stella veelvuldig gebruikt voor LOFAR, het wetenschappelijk onderzoek naar grote hoeveelheden (sterrenkundige) data. LOFAR (LOw Frequency ARray) is een innovatieprogramma dat zich, naast het hoofddoel astronomisch onderzoek, ondermeer richt op het realiseren van een zeer groot sensornetwerk (Wide Area Adaptive Sensornetwork). Hierbij worden sensoren via breedbandinternet gekoppeld aan de supercomputer Stella voor de verwerking van de grote gegevensstromen. In het najaar van 2006 heeft de LOFARconfiguratie zich bewezen met de oplevering van de eerste sterrenkundige beelden. In het voorjaar van 2007 zal een Critical Design Review worden uitgevoerd. Daarna kan tot verdere uitrol worden besloten.
13
- High Performance Computing (HPC) In 2006 bestonden de High Performance Computingvoorzieningen bij het RC uit de Cray SV1E-supercomputer, het 400 core Opteron-cluster, en een 32-node special purpose cluster. Er is het afgelopen jaar volop gebruik gemaakt van de rekenfaciliteiten: het Opteron-rekencluster had in 2006 meer dan meer dan 650.000 jobs (2,3 miljoen CPU-uren). Ook konden wetenschappers voor het tweede achtereenvolgende jaar gebruik maken van de 12.000 processor cores van de BlueGene-supercomputer. De BlueGene had in het verslagjaar meer dan 15.000 jobs verdeeld over negentien gebruikers. Gebruikers van de rekenvoorzieningen in het afgelopen jaar waren afkomstig o.a. van Biofysische Chemie, Alfa-informatica, Kunstmatige Intelligentie, Sterrenkunde, Theoretische
- Data Operation Center Als gevolg van schaalvergroting op het gebied van onderzoek worden steeds vaker grotere datastromen gegenereerd. Het transport en de verwerking van deze grote gegevensstromen vereisen speciale aandacht, net als het toegankelijk maken van de verkregen gegevens voor professionele en niet-professionele gebruikers. Hiervoor is het afgelopen jaar een begin gemaakt met de ontwikkeling van een Data Operation Center. Via dit Data Operation Center moet kennis beschikbaar worden gesteld voor doelgroepen met sterk verschillende expertise en achtergrond waarbij voor de communicatie met gebruikers de nadruk wordt gelegd op het gebruik van webtechnologieën. Hiertoe zullen tools worden ontwikkeld die de gebruikers in staat moeten stellen om op afstand met grote databestanden te kunnen werken, zoals preprocessing, selectie, transformatie, evaluatie en representatie.
- High Performance Visualisatie (HPV) Voor de visualisatie werd in 2006 gebruik gemaakt van een cluster van vijf HP3900-machines en grafische kaarten van Nvidia. De visualisatiefaciliteiten zijn het afgelopen jaar zowel voor wetenschappelijke als commerciële doeleinden gebruikt. Voor onderwijsdoeleinden zijn de visualisatiefaciliteiten ingezet bij Farmacie, Architectuur- en kunstgeschiedenis, Bedrijfskunde en het Frank Mohr Instituut (Hanzehogeschool Groningen). Op onderzoeksgebied is in 2006 o.a. het VTK-project met de vakgroep Micromechanica afgerond, heeft Bedrijfskunde het Farma-onderzoeksproject voortgezet (toepassing van Virtual Reality bij veranderingsprocessen in apotheken), werd met de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen gewerkt aan processing en visualisatie van 4D en 5D NMR-data en is in samenwerking met Toegepaste Natuurkunde en Moleculaire Dynamica een visualisatieproject gestart. Ook is in 2006 een groot aantal commerciële visualisatieprojecten met uiteenlopende onderwerpen uitgevoerd. Voor de tentoonstelling ‘Professor van Giffen en het Geheim van de Wierden’ in het Groninger museum is een 3D-reconstructie van archeologische opgravingen in Ezinge gemaakt. In samenwerking met het Groningse Frank Mohr Instituut is een virtual realitytheatervoorstelling ontworpen en uitgevoerd. Voor de universiteitsafdeling Vastgoed en Investeringen (VGI) is een 3D-model gemaakt van de toekomstige nieuwbouwprojecten op het Zernikecomplex. Andere opdrachtgevers voor het maken van visualisaties in het afgelopen jaar waren de NAM, Gispen, Tennet, Groningen Seaports, Rijksgebouwendienst, Stichting Biogas en Draaijer & Partners.
- Centrale ICT-organisatieruimte Verschillende softwareapplicaties ondersteunen de universiteit in de uitvoering van haar taken op het gebied van onderzoek, onderwijs en administratie. Systemen zoals ISIS+, ProGRESS, PeopleSoft, GAI en Nestor zijn van groot belang voor studenten, faculteiten, docenten en medewerkers. De RUG streeft ernaar deze applicaties zoveel mogelijk geïntegreerd aan te bieden, zodat in de toekomst sprake zal zijn van één, centrale, virtuele onderwijs- en administratieve omgeving waarin de studievoortgangs- en registratiesystemen gekoppeld zijn aan de elektronische leeromgeving en alle applicaties op webtechnologie gebaseerd zijn. In dit kader is het afgelopen jaar een automatische koppeling gerealiseerd van de bronsystemen ISIS+ en PeopleSoft met het RUG-CMS. 4.5 RUGnet Onderwijs, onderzoek en organisatie worden steeds afhankelijker van de beschikbaarheid en de kwaliteit van de ICT-infrastructuur. Omdat ICT-oplossingen een steeds grotere afhankelijkheid voor de gebruikers van het netwerk creëert, dient de netwerkinfrastructuur in de pas te lopen met de groei van het netwerkgebruik en te voldoen aan de eisen van nieuwe ICT-voorzieningen. - SURFnet6 Nadat in november 2005 al een 10 Gbps-aansluiting met SURFnet6 was gerealiseerd, is in 2006 de netwerkkern volledig op 10 Gbps overgegaan. Naast het steeds toenemende ‘gewone’ internetverkeer biedt SURFnet6 tevens ruimte aan de groeiende, veelal wetenschappelijke, extreem grote verkeerstromen tussen vaste punten in het netwerk, zonder dat deze verschillende vormen hinder van elkaar ondervinden. De komende jaren zal geïnvesteerd worden in de actieve netwerkapparatuur zoals switches om de groei in bandbreedte naar SURFnet en op termijn ook binnen RUGnet bij te kunnen houden.
14
4.4 Organisatie De toenemende interne en externe mobiliteit van medewerkers en studenten legt steeds meer druk op de standaardisatie en beschikbaarheid van ICT-infrastructuur, ICT-applicaties en toegang tot het netwerk. In het kader van het vorige ICT-Strategieplan is een aantal universiteitsbrede ICT-voorzieningen opgestart. Veel basis ICT-voorzieningen zoals e-mail, de elektronische leeromgeving, studie-informatie op het web en toegang tot wetenschappelijke bronnen worden inmiddels RUG-breed aangeboden. - Universitaire Werkplek Na de invoering van de universiteitsbrede studentenwerkplek in 2005, is in 2006 ook een begin gemaakt met de invoering van de standaard ICT-werkplek voor universiteitsmedewerkers. Deze standaard werkplek bestaat uit Windows XP en een groot aantal (voor-) geïnstalleerde applicaties. Deze applicaties worden net als de beveiliging van XP continu centaal onderhouden door de beheerders van de Universitaire werkplek. De invoering van de Universitaire werkplek is gericht op het verminderen van uitwisselingsproblemen, doordat overal met dezelfde versies van computerprogramma’s wordt gewerkt. Naar verwachting is de invoering van de Universitaire werkplek halverwege 2007 voltooid.
- VoIP In 2005 zijn de voorbereidingen gestart voor de nieuwe bedrijfstelefonie die over het datanetwerk gaat plaatsvinden (Voice over IP). Begin 2006 is de KPN geselecteerd als leverancier voor de vervanging van het huidige systeem. In het voorjaar is de centrale netwerkapparatuur aangeschaft en geconfigureerd en zijn de eerste pilots van start gegaan. Naar verwachting zal medio 2007 het gehele telefoonnetwerk van de RUG over zijn op VoIP. - Flexnet II Het project draadloos universiteitsnetwerk Flexnet is in 2006 afgerond en kan er in vrijwel alle universiteitsgebouwen gebruik worden gemaakt van draadloos internet. Het aantal access points in de universiteitsgebouwen is het afgelopen jaar uitgebreid naar 200. Hierdoor is het aantal beschikbare computerwerkplekken voor studenten binnen de RUG toegenomen en zijn er flexibele werkruimtes gecreëerd. - Draadloos Groningen In 2006 is het project Draadloos Groningen van start gegaan. Dit
15
in iteiten werden il ac ef ti a is t al u is De v leinden gebruik oe d e d en p lo n ee 2006 voor uit UFB
DIENSTEN
FB COMPLEX / ZERNIKE 5
HINT
VREEMDELINGEN COMPLEX
WSN-ZERNIKE COMPLEX Zernike 2
Cowog Kassa Flexnet2
UFB
GNIX
UFB
Astro
WSN
W&I COMPLEX / ZERNIKE 7
WSN Interim Gebouw
Astro
WSN-CS WSN
LIJNSTATUS
WSN ZG-CS
Default in forwarding
WEN l UOCG LL1
UOCG
Switch-1 Switch-2 Switch-3 SELWERD FLATS
Default in blocking
KVI COMPLEX / ZERNIKE 3
Onbewaakt
KVI
UOCG
Nijenborg COMPLEX / ZERNIKE 4
RC COMPLEX / ZERNIKE 1
Bewaakt
NB4
IDEA PAND
3/2
RUGnet-ll Servermodule
CS-AI
3/1 3/8
(3D.137)
4/8
(3D.139)
Psychiatrie AZG-1
AZG-2
1/1
HARMONIE COMPLEX
Lett-Recht
3/16
Server-mod
RUGnet2 node ZB 5/1
Surfnet POP's
3/8
5/1-2
RUGnet2 node RC 3/7
HORTUS COMPLEX
GK21-D46
2/1 NB4
ZB-CS
3/5
3/2 4/5 3/1
GR31-D36
LL1 4506 3/1
4/3
GTR-15
Prim SNB Red SNB
GAI CAT-3524
3/8
Lett-Recht 3/2
3/7
3/3
3/5
UB COMPLEX WIJSBEGEERTE
GTR-11
FMW COMPLEX
Noodbouw
GTR-15
GTR-11
FARMACIE COMPLEX
4/7
Portier
4/4 6/5 6/8 6/4 4/6 6/7
ZERNIKE COMPLEX
3/1 3/2
3/3
UB complex UB complex Binnenstad-3 LPBS RUGnet2 node BS
THEOLOGIE
3/6 3/15
RUGnet2 node FMW
3/1
1/1
1/2
1/2
Bureau CS
1/1
3/6
Bureau CS
BUREAU COMPLEX Binnenstad-1
HAREN COMPLEX
Biol. Centr.
A-weg 30
Een overzicht van het RUG-netwerk
project wordt uitgevoerd onder regie van het Akkoord van Groningen, het strategische samenwerkingsverband tussen de Rijksuniversiteit Groningen, de Hanzehogeschool Groningen, de gemeente Groningen en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Doelstelling van het project is de oprichting van een stadsdekkend draadloos netwerk voor datacommunicatie in het najaar van 2007.
afgelopen jaar mee te maken heeft gehad, betroffen misbruik van de opslagcapaciteit van de algemeen toegankelijke printers van het Facilitair Bedrijf door hackers en een relatief grote virusuitbraak. Afgezien daarvan kende 2006 voornamelijk positieve ontwikkelingen op het gebied van ICT-security.
4.6 Security Naarmate de operationele processen binnen de RUG steeds afhankelijker worden van ICT, is een duidelijk security-beleid van belang. De RUG heeft sinds 2000 een Security Manager die zorg draagt voor een gecoördineerde aanpak van de beveiliging van de ICT-faciliteiten en een verhoging van het security-bewustzijn van de gebruikers van de universitaire ICT-voorzieningen. De Security Manager maakt deel uit van de Security Kerngroep die verder uit zes RC-medewerkers bestaat en adviezen geeft op het gebied van veiligheid. Ook is er sinds enkele jaren een Security Crashteam dat uit een kleine groep ICT-experts bestaat en ingeschakeld kan worden bij ernstige incidenten binnen de organisatie. - Incidenten De voornaamste security-incidenten waar de RUG in het
e ig ernstig in e w e d n e 2006 k cidenten security-in
- Contract SSL-certificaten In 2006 werd een contract tussen Globalsign en de combinatie SURFnet en Terena gesloten op grond waarvan de RUG kosteloos Webserver SSL-certificaten kan aanschaffen. Dergelijke certificaten worden primair gebruikt om de authenticiteit te kunnen garanderen van webservers en webbrowsers die binnen de RUG staan opgesteld. Tevens wordt zo de informatie-uitwisseling tussen webservers and browsers versleuteld, waardoor het vervalsen van de informatie tijdens het transport praktisch onmogelijk wordt. - Integriteit informatiestroom Meer in het algemeen is het garanderen van de integriteit van de informatiestroom van en naar RUG-computers een bron van zorg. In 2006 zijn diverse maatregelen genomen om die integriteit beter te kunnen garanderen. Zo maakt de RUG inmiddels gebruik van centrale controle op intrusion (inbraak) via een door SURFnet onderhouden controlesysteem voor intrusion detection. Daarnaast zijn stappen ondernomen om onveilige login-faciliteiten en netwerkfaciliteiten (zoals een open ftp-verbinding naar het
16
17 RUG-webplatform, en ongeauthenticeerde toegang tot RUGnet via catalogus-browsers van de Universiteitsbibliotheek) af te sluiten. - Bestrijding computermisbruik Om computers die toch slachtoffer worden van bijvoorbeeld virale besmetting te isoleren van het RUGnet en meer in het algemeen van het internet, is het afgelopen jaar een start gemaakt met de bouw van een ‘quarantainenet’. Diverse Nederlandse universiteiten en hogescholen maken al gebruik van een dergelijk quarantainenet. De verwachting is dat het quarantainenet in de loop van 2007 bij de RUG zal worden gerealiseerd. Naast een reactieve bestrijding van computermisbruik is ook proactief actie ondernomen door het uitvoeren van security scans. Voor sommige RUG-subnetten worden dergelijke scans regelmatig en structureel uitgevoerd, terwijl dergelijke scans ook op verzoek zijn uitgevoerd. Deze scans geven aan of (en zo ja, waar) kwetsbaarheden in computers zijn aangetroffen, waarna het mogelijk is om dergelijke kwetsbaarheden te verhelpen voordat deze feitelijk tot problemen leiden. - Verbeterde beveiligingssituatie Samenvattend kan worden gesteld dat de ICT-organisatie in 2006 beter dan voorheen in de Security Kerngroep is gerepresenteerd en dat energie is gestoken in het verbeteren, zowel reactief als proactief, van de RUG ICT-beveiliging, waarbij er steeds naar is
putercursussen m co od b n aa et H d erder afgestem v 6 0 0 2 in d wer derende vraag an er v s ed te s e op d gestreefd om juist door de verbeterde beveiligingssituatie de beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van de informatie te vergroten zonder dat dit voor de gebruikers tot onnodige belemmeringen heeft geleid in het reguliere gebruik van de RUG-computers en het RUGnet. 4.7 Opleidingen Het RC verzorgt een groot aantal computercursussen voor medewerkers en studenten van de universiteit. In 2006 is een aantal vernieuwingen doorgevoerd in het aanbod van computercursussen door het RC. Hierdoor is het cursusaanbod breder geworden en kan er beter worden ingespeeld op de veranderende vraag naar computercursussen vanuit de universitaire gemeenschap. - Cursusaanbod Het cursusmateriaal voor de MS-Office cursussen is omgezet van de 2002 versie (Office XP) naar versie 2003. Dit was nodig omdat de Office 2003-versie in de nieuwe Universitaire werkplek (UWP) is opgenomen. De invoering van deze nieuwe standaard werkplek voor alle RUG-medewerkers is vanaf de tweede helft van 2006 van
start gegaan. Ook andere cursussen, zoals SPSS, zijn naar de UWP-versie omgezet. Behalve de upgrade van de cursusmaterialen is het aantal cursussen dat in het Engels wordt aangeboden uitgebreid. Naast de al bestaande Engelstalige cursussen Publishing using Word, Reference Manager en SPSS zijn ook de Access-basiscursus, de programmeercursussen Visual Basic for Applications, en de aan het cursusaanbod toegevoegde cursus EndNote in het Engels aangeboden.
helpdesken steeds groter. In het Afstemmingsoverleg zijn de centrale en lokale helpdesken vertegenwoordigd om tot een betere afstemming van de werkzaamheden te komen. Het Afstemmingsoverleg draagt ertoe bij dat alle helpdesken hun organisatie, werkprocessen en documentatie op een uniforme en transparante wijze op elkaar afstemmen. Dit zal leiden tot een hoogwaardige ondersteuning voor alle vragen, incidentmeldingen en wijzigingsverzoeken voor RUG-brede ICT-diensten en een optimale intermediairfunctie tussen ICT-gebruikers, -aanbieders en –beheerders.
- Veranderende vraag In de afgelopen jaren is een verandering in de vraag naar cursussen opgetreden. Hieraan liggen twee belangrijke factoren ten grondslag. Ten eerste is de basis ICT-vaardigheid van RUGmedewerkers en -studenten toegenomen, waardoor er minder vraag is naar lange cursussen. Met name bij de cursus Word is dit verschijnsel duidelijk waarneembaar. Ten tweede heeft men steeds minder tijd om cursussen van vijf dagdelen te volgen. Omdat er niettemin een grote trainingsbehoefte blijft bestaan, is het cursusaanbod hier meer op toegespitst. Er zijn korte cursusmodules van een of twee dagdelen ontwikkeld die specifieke onderwerpen behandelen. Hiermee kan heel gericht worden voorzien in de trainingsbehoefte die bestaat bij medewerkers en studenten van de RUG. - ICT-assessment In het kader van de invoering van de UWP is aan de RUGmedewerkers de mogelijkheid geboden een ICT-vaardigheden assessment af te leggen. Dit assessment, dat in eigen beheer is ontwikkeld, is bedoeld om leemten in de ICT-kennis en vaardigheden op te sporen die relevant zijn voor de werkzaamheden van de medewerkers. Uit het assessment volgt een modulair cursusadvies, dat aansluit op de cursusmodules uit het reguliere aanbod van computercursussen.
- Storingsdienst Omdat de afhankelijkheid van ICT-dienstverlening de afgelopen jaren steeds groter is geworden, neemt de impact van het niet-beschikbaar zijn van deze diensten toe. Om er voor te zorgen dat bij onderbrekingen en storingen de dienstverlening zo snel mogelijk wordt hersteld, fungeert de RC Servicedesk sinds 2006 als eerste aanspreekpunt bij storingen en calamiteiten. De inbedding van de Storingsdienst in de RC Servicedesk is een gevolg van de toename van RUG-breed aangeboden ICT-diensten.
18
4.8 RC Servicedesk De RC Servicedesk fungeert als eerste aanspreekpunt voor gebruikers van diensten die het RC aanbiedt. De laatste jaren heeft de RC Servicedesk te maken met een verschuiving in de hulpaanvragen. Sinds de beëindiging van de internettoegangsdiensten voor studenten en medewerkers in 2005 en door de komst van centrale ICT-diensten zoals de Universitaire werkplek in 2006, zijn steeds meer hulpaanvragen afkomstig van lokale helpdesken. Daarnaast is de Servicedesk als aanspreekpunt voor de specialisten van het RC op gaan treden. Het resultaat van deze verschuiving voor de RC Servicedesk is een steeds meer centrale rol bij de incidentafhandeling tussen lokale helpdesks en ICT-specialisten. Deze trend heeft zich ook in 2006 verder voortgezet. - Afstemmingsoverleg Servicedesken In voorbereiding op de nieuwe universitaire ICT-organisatie is het afgelopen jaar het Afstemmingsoverleg Servicedesken opgericht. Door de vele veranderingen binnen de ICT-organisatie werd de behoefte aan regelmatig overleg tussen de universitaire
- Magic Alle ICT-helpdesken aan de RUG maken sinds 2005 gebruik van de helpdesktool Magic om incidenten te registreren. In 2006 is een verbreding van het gebruik van Magic in gang gezet en gerealiseerd. Specialisten en oplossers maken hun bijdrage aan het oplossen van incidenten inzichtelijk door Magic te gebruiken. Dit heeft tot een inhoudelijke en kwalitatieve verbetering van de incidentafhandeling geleid. Ook is in het afgelopen jaar ter voorbereiding op de nieuwe organisatie aandacht besteed aan het beschrijven en standaardiseren van procedures op basis van ITIL. Doel hiervan is het creëren van een eenduidige manier van werken voor alle universitaire helpdesken.
4.9 Internationale samenwerking Het RC is ook in 2006 bij diverse internationale projecten betrokken geweest. - ICT-samenwerking Afrika Eind 2005 zijn twee NPT-projecten (Netherlands Programme for the Institutional Strengthening of Post Secondary Education an Traning Capacity) ‘binnengehaald’ waar het RC de supervisie voor heeft, te weten een project in Zambia en één in Mozambique. Bij beide projecten ligt het accent op de ondersteuning van de administratieve organisatie van partneruniversiteiten door middel van ICT. In Zambia wordt samengewerkt met de Vrije Universiteit Amsterdam en in Mozambique wordt met de Radboud Universiteit Nijmegen samengewerkt. Voor beide projecten, alsmede voor het reeds langer lopende project in Uganda, is veel inzet gepleegd door medewerkers van het RC. Naast deze grote projecten waar het RC de leiding heeft, is er ook ondersteuning verleend aan een RUG NPT-project in Tanzania.
- EU-project Caucasus en Centraal Azië In kader van het OCCASION-project wordt ondersteuning gegeven aan het leveren van internetdiensten aan de nationale academische netwerkorganisaties (NREN’s) in Azerbeidjaan, Armenië, Georgië, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan en Afghanistan. Via een satellietverbinding vanuit het DESY Institute in Hamburg wordt internet naar deze landen gebracht en verder wordt aan capaciteitsopbouw van de nationale organisaties gewerkt. - Europees Grid-infrastructuur Het RC werkt in het zesde Kaderprogramma van de EU aan twee internationale projecten, te weten EEGE en OCCASION. EEGE is een Europees project dat tot doel heeft één Europees Grid-infrastructuur te bouwen. Het RC vormt samen met SARA in Amsterdam de Nederlandse nodes van dit Grid.
nt anspreekpu a e t s r e e et edesk is h ic v r e S e D T-diensten IC n a v s r ike voor gebru
19
in a tie moet s i n a g r o e . De nieuw lementeerd p im e g n e d 2007 wor
n tical Desig i r C n e e l a In 2007 z r LOFAR o o v d r e o v tge worden ui
20
Hoofdstuk 5
Vooruitblik 21 In 2007 staat er veel te gebeuren. De reorganisatie moet worden geïmplementeerd. Dat is een uniek project. Er ontstaat een nieuwe relatie met faculteiten en diensten en de manier van werken moet worden aangepakt waarbij de klantgerichtheid voorop staat. De taakverdeling tussen de nieuwe organisatieonderdelen moet vorm krijgen en de inrichting van processen en projecten moet worden geprofessionaliseerd. De verschillen in cultuur tussen voorheen centrale en decentrale medewerkers hebben veel aandacht nodig. Hetzelfde geldt voor de interne communicatie en de informatievoorziening. De huisvesting van de nieuwe organisatie zal ook de nodige aandacht eisen. Afgezien van de medewerkers die decentraal blijven werken, past lang niet iedereen in het hoofdgebouw de Zernikeborg. Tijdelijke onderkomens en verbouwing van de vestiging Landleven zijn noodzakelijke ingrediënten. Voor de bekostiging van de nieuwe organisatie moeten nieuwe structuren worden ontwikkeld met aandacht voor financiële prikkels ter vergroting van de efficiency van de bedrijfsvoering.
Verder zal de uitvoering moeten worden gegeven aan het RUG ICT-strategieplan. Op het gebied van onderzoek zullen de HPC/V-faciliteiten op peil gebracht moeten worden door vervanging van het Opteron-rekencluster, de Cray-computer en de beamers van het visualisatiecentrum. Verder zal de nodige vooruitgang moeten worden geboekt met betrekking tot het Nederlandse en Europese Grid en de plannen voor een Data Operation Center. Op het terrein van onderwijs moet de elektronische leeromgeving Nestor verder worden verbeterd en de gebruikers worden geprofessionaliseerd. Er zullen ook stappen moeten worden genomen om te komen tot een centrale virtuele onderwijsruimte. Het Universitaire Onderwijscentrum Groningen (UOCG) vervult op dit gebied overigens de hoofdrol. Met betrekking tot de organisatie moet het RUG-brede securitybeleid worden aangescherpt en moet worden nagegaan welke voordelen te behalen zijn door toepassing van een Service Oriented Approach in de bedrijfsautomatisering.
De Universitaire werkplek moet verder worden uitgerold en de introductie van Voice over IP zal veel aandacht vragen. Hetzelfde geldt voor het project Draadloos Groningen en het desktopmanagement-systeem (Altiris). De Critical Design Review in april 2007 zal bepalen of de verdere uitrol van de LOFAR-antennevelden in gang gezet kan worden.
Ten slotte moeten in 2007 alweer plannen worden gemaakt om te komen tot een RUG ICT-Strategieplan 2010-2014.
22
in 2006 C R r e v o Artikelen
2 februari - Universiteitskrant: Toename van het aantal mailtjes bij de RUG. 2 maart - Universiteitskrant: ICT-systemen RUG en UMCG niet te integreren. 16 maart - Universiteitskrant: Interview met Cees Sterks, nieuwe directeur RC. 28 maart - Persbericht: Blue Gene ingezet bij Scroogle, Google voor oude handschriften. 21 april - Computable: LOFAR-project. 27 april - Universiteitskrant: HDTV via RUGnetwerk in aantal studentenflats. 8 juni - Universiteitskrant, RUG-katernen: Aankondiging invoering Universitaire werkplek. 15 juni - Universiteitskrant: Pilot VoIP bij faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen afgeblazen.
Hoofdstuk 6
RC in de pers
29 juni - Universiteitskrant: Studenten omzeilen uitlogsysteem computerwerkplekken UB.
23
29 juni - Universiteitskrant: Grotere mailbox studenten (van 75 naar 250 Mb).
12 oktober - Universiteitskrant: Invoering VoIP vertraagd. 2 november - Universiteitskrant: Security Manager Frank Brokken over veiligheid stemcomputers. 13 november - Groninger Internetcourant: Draadloos stadsnetwerk volgens onderzoek haalbaar. 13 november - UK-webnieuws: ‘Massaontslag’ via e-mail door systeemstoring. 14 november - NOS-website: ‘Massaontslag’ via e-mail door systeemstoring. 14 november - Groninger Internetcourant: ‘Massaontslag’ via e-mail door systeemstoring. 7 december - Universiteitskrant, RUG-katernen: Invoering Universitaire werkplek van start gegaan. 14 december - Universiteitskrant: Draadloos internet in stad Groningen dichterbij. 15 december - Computable: Overstap RUG naar VoIP. 15 december - Computable: Frank Brokken in jury landelijke Security Award.
en ndse ga st la n e t i u b en nenlandse in eborg b e d n e l de Zernik in Verschil t s a g 006 te waren in 2
24
Hoofdstuk 7
Bezoeken aan RC
Januari Leden Platform Apollo (bevordering van integratie ICT in het onderwijs).
25
Februari Delegatie Fudan University, Shanghai, China.
Maart Ewald Brahms delegatie. Delegatie Saudi Arabië. Delegatie uit Brussel. April Decanendag RUG. Kabinet Lubbers-3 (LOFAR en VR). Beta-dagen (FMF-studentenvereniging). Mei Delegatie universiteit Göttingen, Duitsland. Delegatie Tanzania in het kader van IFM-project (Bedrijfskunde). Juni Rector Institut Teknologi Bandung, Indonesië. Kyambogo University, Uganda. Juli Delegatie vijf universiteiten Mozambique. Delegatie universiteit van Massachusetts. September Delegatie Jordan University, Israël. Bezoek NCAO met CvB-leden dr. K. Duppen en prof. dr. F. Zwarts. Oktober Onderzoekcentrum Jülich, Duitsland.
inge zet g i ld u v l e e iten v /V-facilite C P H e d 6 werden ook in 200 onderzoek k ij l e p p a h sc voor weten
26
Hoofdstuk 8
Publicaties HPC/V 27 Recent onderzoek waarbij gebruik is gemaakt van HPC/V-faciliteiten. De onderwerpen variëren van quantum mechanica, moleculaire dynamica, computational fluid dynamics, monto carlo-berekeningen, handschriftherkenning, sterrenkunde, genetica, biofysica, farmacie, tot bedrijfskunde. De lijst met publicaties is ook te vinden op www.rug.nl/cit/hpcv/publications/publist. Bolt. A., De apotheek in 3D. Optima Farma, 3 (3): 12-13. Bouma, G., I. Fahmi, J. Mur, G. van Noord, L. van der Plas and J. Tiedemann, The University of Groningen at QA@CLEF2006. Using Syntactic Knowledge for QA. CLEF2006 Working Notes. Bouma, G., J. Mur, G. van Noord, L. van der Plas and J. Tiedemann, Question Answering for Dutch using Dependency Relations. Proceedings of the CLEF2005 workshop. Lecture Notes in Computer Science. Springer, 2006.
De Raedt, H. and K. Michielsen: Computational Methods for Simulating Quantum Computers. Handbook of Theoretical and Computational Nanotechnology, Vol. 3: Quantum and molecular computing, quantum simulations, Chapter 1, pp. 2–48, M. Rieth and W. Schommers (eds.), American Scientific Publisher, Los Angeles (2006). De Raedt, H., K. de Raedt, K. Michielsen and S. Miyashita, Efficient Data Processing and Quantum Phenomena: Single-Particle Systems. Comp. Phys. Comm. 174, 803-817 (2006), see also Deterministic Learning Machines. De Raedt, H., K. de Raedt and K. Michielsen, Event-By-Event Simulation of Quantum Phenomena. In: Computer Simulation Studies in Condensed-Matter Physics XVIII, Landau D.P., Lewis S.P., Schüttler H.B. (eds.), Springer Proceedings in Physics, Vol. 105, 27-31 (2006). DeVane, R., B. Space, T.L.C. Jansen and T. Keyes, Time Correlation Function and Finite Field Approaches to the Calculation of the Fifth Order Raman Response in Liquid Xenon. Journal of Chemical Physics 125 (23): Art. No. 234501 (2006).
Fan, H. and A.E. Mark, Mimicking the Action of GroEL in Molecular Dynamics Simulations: Application to the Refinement of Protein Structures. Protein Science 15: 441- 448.
Romein, J.W., P.C. Broekema, E. Van Meijeren, K. van der Schaaf, and W.H. Zwart, Astronomical Real-Time Streaming Signal Processing on a Blue Gene/L Supercomputer. ACM Symposium on Parallel Algorithms and Architectures (SPAA'06), 59-66, Cambridge, MA, July 2006.
Fan, H., X. Wang, J. Zhu, G.T. Robillard and A.E. Mark, Molecular Dynamics Simulations of the Hydrophobin SC3 at a Hydrophobic/Hydrophilic Interface. Proteins 64: 863-873.
Shen, C., K. Michielsen and H. de Raedt, Spontaneous-Emission Rate in Microcavities: Application to TwoDimensional Photonic Crystals. Phys. Rev. Lett. 96, 120401 (2006).
Fan, H., Refining Protein Structures: a Dynamic Approach. Thesis, University of Groningen, 31 March 2006.
Shen, C., K. Michielsen and H. de Raedt, Image Transfer by Cascaded Stack of Photonic Crystal and Air Layers. Opt. Express, 14, 879-886 (2006).
Knecht, V., A.E. Mark and S.J. Marrink, Phase Behavior of Fatty Acids/Lipid/Water Mixture Studied in Atomic Detail. J. Am. Chem. Soc. 128: 2030-2034.
Van Noord, G., I. Schuurman and V. Vandeghinste, Syntactic Annotation of Large Corpora in STEVIN. Proceedings of LREC 2006. Genoa, Italy. page 1811-1814.
Leontiadou, H., A.E. Mark and S.J. Marrink, Antimicrobial Peptides in Action. J. Am. Chem. Soc. 128: 12156-12161. Michielsen, K., H. de Raedt and K. de Raedt, Deterministic Event-Based Simulation of Universal Quantum Computation. In: Computer Simulation Studies in Condensed-Matter Physics XVIII, Landau D.P., Lewis S.P., Schüttler H.-B. (Eds.), Springer Proceedings in Physics, Vol. 105, 32-36 (2006).
Van Noord, G., At Last Parsing is Now Operational. P. Mertens, C. Fairon, A.Dister and P. Watrin (editors): TALN06. Verbum Ex Machina. Actes de la 13e conference sur le traitement automatique des langues naturelles. Page 20-42.
28
Milne, C.J., Y.L. Li, T.L.C. Jansen, L. Huang and R.J.D. Miller, Fifth-Order Raman Spectroscopy of Liquid Benzene: Experiment and Theory. Journal of Physical Chemistry B 110 (40): 19867-19876 (2006). Mobach M.P., Virtual Organizational Space. Research in interactive design -Vol. 2, Fischer X, Coutellier D (eds.). Springer: Paris. ISBN 2-287-48363-2 Mobach M.P., An Organization of Flesh and Stone. In: Asia-Pacific Researchers in Organisation Studies, Muetzelfeldt, M (ed.). Melbourne: RMIT Publishing, 34-43. EISBN: 192116638X Mulder, W.A., L. Nicoletis, and T.A. Alkhalifah, The EAGE 3D Anisotropic Elastic Modelling Project. Extended Abstract H048, EAGE 68th Conference & Exhibition, Vienna, 12–15 June, 2006. Poelman, D.R. and M. Spaans, Line Profiles of Water for the Photon Dominated Region and Embedded Sources in the S140 Region. Astronomy & Astrophysics, Volume 453, 615-620.
Villa, A., A.E. Mark, G.A.A. Saracino, U. Cosentino, D. Pitea, G. Moro and M. Salmona, Conformational Polymorphism of the PrP106-126 Peptide in Different Environments: A Molecular Dynamics Study. J. Phys. Chem B 110: 1423-1428. Wassenaar, T.A., Molecular Dynamics of Sense and Sensibility in Processing and Analysis of Data. Thesis, University of Groningen, 11 September 2006. Wassenaar, T.A. and A.E. Mark, The Effect of Box Shape on the Dynamic Properties of Proteins Simulated under Periodic Boundary Conditions. J. Comp. Chem. 27: 316-325. Yuan, S., M.I. Katsnelson and H. de Raedt, Giant Enhancement of Quantum Decoherence by Frustrated Environments. JETP Lett. 84, 105-109 (2006), JETP Letters, 84, 99–103, 2006. Yuan, S., H. de Raedt, and S. Miyashita, Quantum Dynamics of Spin Wave Propagation Through Domain Walls. J. Phys. Soc. Jpn. 75, 084703-1 - 084703-4 (2006).
