Inhoud
Voorwoord 9
Deel 1 Cijfervaardigheid 13 1
Getallen 14
2
Rekenen met getallen 15 2.1 Optellen 16 2.2 Aftrekken 19 2.3 Vermenigvuldigen 20 2.4 Delen 21 2.5 Machtsverheffen 23 2.6 Worteltrekken 23
3
Getallenlijn en rekenen met negatieve getallen 24
4
Afronden 27
5
Vergelijkingen met één onbekende 28
6
Schattend rekenen 29
7
Vierkantscontrole 30
8
Procent- en promilleberekeningen 32 8.1 Procentberekeningen 32 8.2 Promilleberekeningen 32 8.3 Procentuele toename/afname 33
9
Verhoudingen 34
10
Maten en gewichten 36 10.1 Lengtematen 36 10.2 Gewichten 37 10.3 Oppervlaktematen 38 10.4 Inhoudsmaten 38
Inhoud 5
Deel 2 Verkoopprijs, inkoopfactuurprijs en btw 41 11
Verkoopprijs 42 11.1 11.2 11.3
Het berekenen van de consumentenprijs 42 Het berekenen van de nettoverkoopprijs bij adviesprijzen 43 Alle prijzen op een rijtje 44
12
Inkoopfactuurprijs 46
13
Af te dragen btw 48
Deel 3 Kortingen, kredietbeperkingstoeslag en leverancierskrediet 49 14
Korting bij contante betaling 50
15
Rabatten 52
16
Kredietbeperkingstoeslag 53
17
Omzetbonus 55
18
Leverancierskrediet 56
Deel 4 Boekhoudkundige controles 59 19
Facturen, offertes en kasverschillen 60 19.1 19.2
Documenten controleren op juistheid 60 De kasstaat en kasverschillen 61
20
Crediteurenadministratie 64
21
Debiteurenadministratie 72
22
De voorraadadministratie 78
23
De kolommenbalans 82
Deel 5 Vreemde valuta en interest 89 24
Vreemde valuta 90
25
Interest 96 25.1 25.2 25.3 25.4 25.5
6 Inhoud
Enkelvoudige interest 96 Het berekenen van het rentepercentage 100 Het berekenen van het kapitaal 101 Het berekenen van de looptijd 102 Samengestelde interest 103
Deel 6 Goederenhandel en verzekeringen 107 26
Goederenhandel 108
27
Kosten van verzekeringen 111
Deel 7 Statistiek 115 28
Introductie in de statistiek 116 28.1 Inleiding 116 28.2 Statistiek: definiëring, doelen en begrippen 116 28.3 Verwerking van gegevens 122 28.4 Afrondingsregels 125 28.5 Voortschrijdende totalen en gemiddelden 126 28.6 Historische reeksen 129
29
Frequentieverdelingen 132 29.1 Inleiding 132 29.2 Frequenties 132 29.3 Absolute frequentie 134 29.4 Relatieve frequentie 140 29.5 Rekenkundig gemiddelde 142 29.6 Berekenen van het klassenmidden 144 29.7 Modus en mediaan 144
30
Indexcijfers 147 30.1 Inleiding 147 30.2 Basisberekeningen 147 30.3 Soorten indexcijfers 149 30.4 Prijsindexcijfers 150 30.4.1 Enkelvoudig prijsindexcijfer 150 30.4.2 Samengestelde prijsindexcijfers 150 30.5 Hoeveelheidsindexcijfers 151 30.5.1 Enkelvoudig hoeveelheidsindexcijfer 151 30.5.2 Samengestelde hoeveelheidsindexcijfers 152 30.6 Waarde-indexcijfers 153 30.6.1 Enkelvoudig waarde-indexcijfer 153 30.6.2 Samengestelde waarde-indexcijfers 153
Trefwoordenregister 155
Inhoud 7
Voorwoord Leerlingen die studeren voor de vakken die vallen onder Financiële beroepen, hebben rekenonderwijs genoten, dat staat vast. Vaak echter hebben ze daarna te weinig ‘onderhoud’ gepleegd om de kennis en vaardig heden op het juiste niveau te houden. De doelstelling van deze uitgave is onder andere in het kort de standaardrekenprocedure te herhalen. De onderdelen daarvan kunnen zij oefenen in deel 1 Cijfervaardigheid. Daarnaast willen wij in dit boek alle toetstermen afdekken die deel uitmaken van ‘Rekenvaardigheid voor financiële beroepen (fb-kv1)’, opgesteld door de Stichting Praktijkleren. Deze toetstermen zijn verantwoord in de delen 2 tot en met 5. De toetstermen behorende tot het tentamen fb-kv1 van spl zijn in het overzicht op de bladzijden 10 en 11 gerelateerd aan de hoofdstukken van dit boek. In deel 6 zijn de hoofdstukken Goederenhandel en Kosten van verzekeringen opgenomen. Deel 7 omvat drie hoofdstukken Statistiek. Verscheidene instellingen hebben ons te kennen gegeven deze onderdelen graag in deze uitgave te zien aangeboden. In deze tweede druk hebben wij ervoor gekozen om naast een theoriedeel een apart werkboek uit te geven, net zoals bij alle andere delen van Financiële beroepen. Dit boek heeft niet de pretentie een complete rekenmethode te ontwikkelen die aansluit op bijvoorbeeld het Raamwerk rekenen/wiskunde of het Referentiekader van de commissie Doorlopende leerlijnen. In de praktijk en ook in het beroepsonderwijs zal vaak een beroep worden gedaan op een rekenmachine. Wij adviseren u gebruik te maken van de (goedkope) rekenmachine Casio fx-82ms. Dit komt onder andere goed van pas in hoofdstuk 2, waar we enkele toetsen van dit apparaat kort beschrijven en aangeven welke toetsen van deze rekenmachine moeten worden gebruikt om berekeningen te maken. De uitgave Excelvaardigheid voor financiële beroepen (isbn 978 90 5752 237 6) behandelt de toetstermen van fb-kv2. Posterholt, maart 2012 Peter Hintzen
Voorwoord 9
Deel- en hoofdstukindeling versus toetstermen ‘Rekenvaardigheid voor financiële beroepen’ (fb-kv1) Deel- en hoofdstukindeling
Toetsterm
Deel 1 Cijfervaardigheid 1 Getallen 2 Rekenen met getallen 3 Getallenlijn en rekenen met negatieve getallen 4 Afronden 5 Vergelijkingen met een onbekende 6 Schattend rekenen 7 Vierkantscontrole 8 Procent- en promilleberekeningen 9 Verhoudingen 10 Maten en gewichten Deel 2 Verkoopprijs, inkoopwaarde 4. De kandidaat kan btw-berekevan de omzet en BTW ningen maken – van exclusief naar inclusief – van inclusief naar exclusief – met meerdere percentages 11 Consumentenprijs, btw en verkoopprijs 12 Inkoopfactuurprijs en inkoopwaarde van de omzet 13 Af te dragen en te ontvangen btw Deel 3 Kortingen, kredietbeper kingstoeslag en leverancierskrediet 14 Korting voor contante betaling 15 Rabatten 16 Kredietbeperkingstoeslag 17 Omzetbonus 18 Leverancierskrediet
3. De kandidaat kan kortingen en toeslagen berekenen – betalingskortingen – rabat – kredietbeperkingstoeslag – omzetbonus – leverancierskrediet
Deel 4 Boekhoudkundige controles 5. De kandidaat kan boekhoudkundige controles uitvoeren, zoals het nalopen van totalen, het ontdekken van fouten en bijzonderheden in boekingen 10 Voorwoord
Deel- en hoofdstukindeling
Toetsterm
19 Facturen, offertes en kas verschillen
20 Crediteurenadministratie
21 Debiteurenadministratie
22 Voorraadadministratie 23 Kolommenbalans Deel 5 Vreemde valuta en interest 24 Vreemde valuta
25 Interest
– betalingen met factuur bedragen – kasverschillen – fouten opsporen – pakbon met bestelling – subadministratie met grootboek – fouten opsporen – dubbele boekingen – subadministratie met grootboek – fouten opsporen – dubbele boekingen – voorraadverschillen – tellingen kolommenbalans 1. De kandidaat kan berekeningen maken met – vreemde valuta – gegeven bied- en laatkoersen – vanuit Nederlands geld naar vreemde valuta en omgekeerd 2. De kandidaat kan enkelvoudige en eenvoudige samengestelde interestberekeningen maken – berekening kapitaal – berekening percentage – berekening looptijd – eenvoudige samengestelde interestberekeningen (rente op rente)
Deel 6 Goederenhandel en verzekeringen 26 Goederenhandel 27 Kosten van verzekeringen Deel 7 Statistiek 28 Introductie in de statistiek 29 Frequentieverdelingen 30 Indexcijfers
Voorwoord 11
