INHOUD
Voorwoord Inleiding: de sociale grondrechten en het sociaal beleid onder druk? 1.1. De crisis en de druk op het sociaal beleid 1.2. Veranderende lokale omgeving
1
Sociaal beleid vanuit een rechtenbenadering 1. Recht op arbeid 1.1. Het activeringsbeleid van de OCMW’s 1.2. Regie werkgelegenheidsbeleid 1.2.1. Efficiënter werkgelegenheidsbeleid 1.2.2. Een stap verder: naar een aanbodstimulerend beleid en vraaggestimuleerd aanbod 1.3. Regie Sociale Economie 1.4. Het Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap (PWA) 1.5. De Werkwinkel 1.6. De derden 1.7. Relevante regelgeving 2. Recht op sociale zekerheid en sociale bijstand 2.1. Bekendmaking en toeleiding naar sociale zekerheid 2.2. OCMW als sluitstuk van sociale zekerheid: recht op maatschappelijke integratie 2.3. Recht op maatschappelijke dienstverlening 2.3.1. Financiële steun gelijk aan het leefloon 2.3.2. Aanvullende steun én de strijd tegen armoede 2.3.3. Budget- en schuldhulpverlening 2.3.4. Andere vormen van sociale bijstand
9
11 11 13 15 17 18 21 21 21 22 24 24 26 26 27 28 29 31 31 32 33 36
INHOUD
3
2.4. Nieuwe uitdagingen: inzetten op het sociaal netwerk van betrokkenen 2.5. Relevante regelgeving 3. Recht op juridische bijstand 3.1. Rechtsbijstand: belangrijke informatieplicht voor lokale besturen 3.2. Juridische eerstelijns- en tweedelijnsbijstand 3.3. Relevante regelgeving 4. Recht op wonen 4.1. De gemeente heeft een coördinerende rol 4.2. Lokaal woonoverleg 4.3. Betaalbaar bouwen en wonen 4.4. Eigen patrimonium of grond 4.5. Een oog op de kwaliteit van de woningen 4.6. Dienstverlening aan de burger door gemeente en OCMW 4.7. Relevante wetgeving 5. Recht op een gezond leefmilieu en een gezonde leefomgeving 5.1. Fysieke omgeving 5.1.1. Een veilige omgeving: meer dan politie 5.1.2. Doordachte en toegankelijke mobiliteit 5.2. Een toegankelijke sociale leefomgeving 5.2.1. Kinderopvang en buitenschoolse kinderopvang 5.2.2. Nieuw Vlaams decreet schuift lokaal loket naar voren 5.2.3. Opvoedings- en gezinsondersteuning 5.2.4. Preventieve gezinsondersteuning: in elke gemeente een Huis van het Kind? 5.2.5. Straathoekwerk 5.3. Een actueel woonzorgbeleid: de ouderen kwaliteitsvol ondersteunen 5.3.1. Lokaal bestuur en betaalbare zorg
4
INHOUD
38 41 42 42 43 45 45 46 47 47 49 50 53 55 56 57 57 60 61 61 64 65 67 70 71 72
5.3.2. Loketfunctie: informatie ter beschikking stellen aan de zorgvrager 5.3.3. Het lokaal dienstencentrum als draaischijf voor een thuiszorgbeleid 5.3.4. Woonzorgzone 5.3.5. Nieuwe lokale uitdaging: de woonzorgnetwerken 5.4. Relevante regelgeving 6. Recht op onderwijs 6.1. Gemeenten steeds actiever als regisseur 6.2. Flankerend onderwijsbeleid 6.3. Schoolopbouwwerk, (sinds lang) een brug tussen scholen en welzijn 6.4. Brede school = breder dan de school 6.5. Relevante regelgeving 7. Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing 7.1. De OCMW’s eerst aan zet 7.2. Meer dan financiële drempels verlagen 7.3. Vlaamse stimulansen om vrijetijdsbeleid toegankelijker te maken 7.3.1. Jeugd: participatie van kwetsbare kinderen en jongeren blijft belangrijk 7.3.2. Sport voor allen 7.3.3. De lokale netwerken ter bevordering van de vrijetijdsparticipatie van mensen in armoede 7.3.4. Fonds Vrijetijdsparticipatie 7.3.5. Steunpunt Vakantieparticipatie 7.4. Relevante regelgeving 8. Recht op gezondheid 8.1. Meer dan bescherming van de openbare gezondheid 8.2. De gemeente als uitvoerder van een Vlaams beleid? 8.3. Van uitvoerder naar een regisseur van een lokaal gezondheidsbeleid 8.4. Toegankelijke gezondheidszorg 8.5. Gezondheidsbevordering
73 73 75 76 78 78 79 79 81 82 84 85 85 87 90 90 92 93 96 96 97 98 98 99 100 101 103
INHOUD
5
8.6. Wijk- en doelgroepgericht werken 8.7. Integraal en intersectoraal 8.8. Relevante regelgeving
2
6
Naar een integrale beleidsvoering 1. Van verkokerde naar integrale beleidsvoering 1.1. Verkokering 1.1.1. Vlaamse stimuli 1.1.2. Verkokering tussen overheidsniveaus 1.1.3. Afstemming op lokaal niveau 1.1.4. Subsidiariteit als oplossing? 1.2. Integraal: het nieuwe normaal? 1.3. Drie mogelijkheden voor de integrale aanpak op lokaal niveau 1.3.1. Een buurt- of wijkgerichte werking 1.3.2. Beleidsdomeinoverschrijdende doelstellingen formuleren 1.3.3. Een consequente doelgroepfocus in de planning 1.4. Vijf valkuilen van een integraal beleid 1.4.1. Iedereen bemoeit zich met iedereen, niemand is verantwoordelijk 1.4.2. Dynamiek verdwijnt? 1.4.3. Extra coördinatie, extra kosten? 1.4.4. De reguliere opdracht wordt ondergeschikt 1.4.5. Ondergeschikt maken van bepaalde beleidsdomeinen 1.5. Wat met het decreet Lokaal Sociaal Beleid in de nieuwe context? 2. Zes uitdagingen voor het lokale sociale beleid 2.1. Verhouding OCMW en gemeente 2.1.1. De sterke opdracht van het OCMW 2.1.2. Andere besluitvorming 2.1.3. Gezamenlijke beleidsbepaling OCMW en gemeente
INHOUD
104 106 109 111 113 113 114 114 115 115 116 120 120 120 122 124 124 125 125 125 126 127 130 130 131 132 132
2.2.
2.3.
2.4. 2.5.
2.1.4. Ondersteunende diensten 2.1.5. Invloed van het Gemeentedecreet Werken aan toegankelijkheid 2.2.1. Bruikbaarheid en betrouwbaarheid 2.2.2. Begrijpbaarheid en bekendheid 2.2.3. Bereikbaarheid 2.2.4. Beschikbaarheid 2.2.5. Betaalbaarheid 2.2.6. Charter en scan toegankelijke lokale hulpen dienstverlening Lokale toegangspoorten 2.3.1. Dicht bij de mensen? 2.3.2. Lokaal versus Vlaams én sectoraal 2.3.3. Naar één lokale toegangspoort? Proactief handelen Vermaatschappelijking van de zorg
Bronnen Literatuur Andere relevante VVSG/Politeia-publicaties Websites Praktijkvoorbeelden
133 135 137 137 138 138 138 139 139 140 140 141 143 145 149 155 155 157 158 159
INHOUD
7
