Gedeputeerde Staten
STATENNOTITIE Aan de leden van Provinciale Staten HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Windenergie in Gelderland HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
Beknopte samenvatting Statennotitie: In juni 2009 hebben wij toegezegd uw Staten voor het eind van het jaar te informeren over de ontwikkelingen op het gebied van windenergie in Gelderland. In deze notitie stellen wij u hiervan op de hoogte. Wij werken nu via twee sporen aan onze taakstelling op het gebied van windenergie. Het eerste spoor betreft de zogenaamde “pijplijnprojecten”. Zoals in juni is afgesproken met uw Staten, begeleiden wij intensief de (gemeentelijke) bestemmingsplannen die hiervoor worden opgesteld. Eind 2010 zal er 104 MW in vastgestelde bestemmingsplannen zijn geregeld. Hiermee wordt voldaan aan de BLOW-afspraken met het rijk, IPO en VNG (100 MW windenergie eind 2010). Voor het tweede spoor, de doelstelling van 140 MW voor 2015, hebben wij de zoekzones voor windenergie uit de Provinciale Structuurvisie gescreend op de ruimtelijke claims in of in de nabijheid van een zoekzone. Het blijkt dat er voldoende bruikbare zoekzones voorhanden zijn. Op dit moment zijn er drie verzoeken van private initiatiefnemers in behandeling om provinciale inpassingsplannen voor windenergieprojecten vast te stellen. Twee verzoeken in de gemeente Bronckhorst beoordelen wij vooralsnog negatief. Nader onderzoek in het kader van Natura 2000 is hiervoor noodzakelijk. Een derde verzoek voor een (provinciaal) inpassingsplan in de gemeenten Zevenaar/Montferland levert naar verwachting geen grote ruimtelijke knelpunten op. Hoewel de gemeenten tegen de ontwikkeling zijn, willen wij medewerking verlenen aan dit verzoek. Verder zijn er nog twee gemeentelijke initiatieven voor windparken actueel: één in de gemeente Neerijnen en één in de gemeenten Berkelland en Oost-Gelre. Ook deze zijn positief beoordeeld in het tweede spoor. Wij willen met deze gemeenten een intentieovereenkomst sluiten om te garanderen dat de betreffende bestemmingsplannen tijdig en adequaat worden vastgesteld. Met de realisering van de zogenaamde pijplijnprojecten, de twee gemeentelijke initiatieven en het private initiatief voor Zevenaar/Montferland wordt de provinciale doelstelling, van 140 MW in 2015, gehaald. Op 1 januari 2010 treedt naar verwachting de Crisis- en herstelwet in werking. Deze wet verplicht provincies om in principe gehoor te geven aan verzoeken om inpassingsplannen voor windenergie tussen 10 en 100 MW en om de provinciale coördinatieregeling (vergunningverlening) toe te passen. Als voor alle zoekzones voor windenergie in Gelderland aanvragen zouden worden ingediend, leidt dit tot een enorme verrommeling van het Gelderse landschap. Om deze verrommeling tegen te gaan en een extra ambitie uit te spreken voor de Gelderse duurzame energievoorziening, willen wij een nieuwe structuurvisie voor windenergie ontwikkelen. Daarbij leggen wij tevens de relatie met de andere vormen van duurzame energie in Gelderland en de Lange Termijn Visie voor windenergie op land van het Rijk. code: 00786893.doc /
Inlichtingen bij mw. F.E.M. Valk, tel. (026) 359 97 53 e-mailadres:
[email protected]
Tijdens de visievorming kan de Minister van Economische Zaken gevraagd worden om (tijdelijk) “ontheffing” te verlenen van de principeplicht om inpassingsplannen te maken voor ieder (willekeurig) verzoek dat wordt ingediend. ===== Aan de leden van Provinciale Staten In juni 2009 is er aan uw Staten een overzicht gegeven van de ontwikkelingen op het gebied van windenergie in onze provincie (PS2009-228). Er zijn toen twee sporen voorgesteld. In de eerste plaats dat tot 2011 een intensievere provinciale bemoeienis nodig is om 100 MW aan windenergie in (gemeentelijke) bestemmingsplannen te hebben vastgelegd. In de tweede plaats dat de provincie zelf haar verantwoordelijkheid moet nemen om de laatste 40 MW planologisch te regelen door provinciale inpassingsplannen, zodat in 2015 de provinciale doelstelling van 140 MW gehaald wordt. U ging akkoord met een intensievere bemoeienis op het gebied van de bestemmingsplannen (eerste spoor). Bij het tweede spoor, het zelf planologisch regelen door inpassingsplannen te maken, heeft u kanttekeningen geplaatst. U heeft ons geadviseerd om eerst aan de gemeenten te vragen of zij bereid zijn om zelf bestemmingsplannen te maken. Bij geen of onvoldoende bereidheid van de gemeenten, zou volgens uw Staten het opstellen van een provinciaal inpassingsplan overwogen moeten worden. In de onderliggende notitie willen wij u informeren over de ontwikkelingen op het gebied van windenergie sinds juni jl. We constateren dat de provinciale doelstelling van 140 MW aan windenergie in ruimtelijke plannen ruim voor 2015 wordt gehaald. Hiermee wordt een grote bijdrage geleverd aan de provinciale duurzaamheidsdoelstellingen. Verder informeren wij u in deze notitie over onze aanpak van de drie aan uw Staten gerichte verzoeken van private initiatiefnemers van 24 oktober 2008, 25 november 2008 en 5 mei 2009 om inpassingsplannen vast te stellen. Tot slot gaan wij in op de gevolgen die de inwerkingtreding van de Crisis- en herstelwet heeft op de verrommeling van het Gelderse landschap Doelstelling 100MW – provinciale planbegeleiding – Veel windmolenprojecten hebben een lange doorlooptijd. In de provincie Gelderland zijn er projecten die soms al tien jaar geleden gestart zijn. De lange doorlooptijd wordt veroorzaakt door onder meer veranderende wet- en regelgeving, inconsistentie van het rijksbeleid (geen langjarige zekerheid, verandering van subsidiestromen) en barrières in verband met radarverstoring, vliegveiligheid, externe veiligheid en geluid. Vooral op het gebied van de natuur is er de afgelopen tien jaar nogal wat veranderd en aangescherpt in de wet- en regelgeving. Omdat wij er zeker van willen zijn dat de provinciale doelstelling van 100 MW eind 2010 wordt gehaald, hebben wij met uw Staten afgesproken om de ruimtelijke plannen, die nodig zijn om dit doel te kunnen bereiken, nadrukkelijker te gaan volgen. Hiervoor was het noodzakelijk dat wij onderzoek verrichten naar de stand van zaken van de planologische procedures bij de gemeenten. Alle gemeentelijke plannen zijn al in procedure. In het onderzoek hebben wij gekeken naar mogelijke belemmeringen, die een probleem kunnen gaan vormen in de rechtsgang naar de Raad van State. Op basis van ons onderzoek adviseren wij de gemeenten hoe de belemmeringen weg te nemen. Ons initiatief is bij alle betrokken gemeenten positief ontvangen en er is volledig aan meegewerkt. Op dit moment worden of zijn onze adviezen verwerkt. Tot de vaststelling zullen wij het proces nadrukkelijk blijven volgen. Het is vrijwel zeker dat eind 2010 104 MW aan windenergie is opgenomen in vastgestelde ruimtelijke plannen. 2
Wij hebben echter geen invloed op het onherroepelijk worden van deze plannen omdat er na de vaststelling ervan nog beroep- en bezwarenprocedures mogelijk zijn. In dat traject kunnen wij slechts betrokkenen met raad en daad terzijde staan.
Doelstelling 140 MW – provinciale regie In de Provinciale structuurvisie zijn op de ‘Beleidskaart ruimtelijke ontwikkeling’ zoekzones voor windenergie aangeduid. Zoals in juni met uw Staten is afgesproken, hebben wij de afgelopen maanden de zoekzones gescreend op ruimtelijke claims in of nabij deze zoekzones (zoals radarverstoring, natura 2000, EHS) om de kansrijkheid te bepalen. Daarbij zijn ook, conform afspraak, de drie verzoeken van private initiatiefnemers voor inpassingsplannen betrokken. Daarnaast zijn ook twee recente initiatieven voor windparken, die door de gemeente Neerijnen en de gemeenten Berkelland en Oost Gelre hebben opgepakt binnen zoekzones, nadrukkelijk bekeken. Uit de screening blijkt dat er voldoende ‘goede’ zoekzones zijn om op korte termijn de Gelderse doelstelling te halen. Binnen of nabij deze zoekzones zijn geen ruimtelijke belemmeringen te verwachten die de ontwikkeling van een windpark sterk frustreren of onmogelijk maken. Hierna gaan we nader in op de vijf concrete initiatieven. Eerst komen de drie, hiervoor genoemde, private verzoeken voor inpassingsplannen aan de orde. Daarna worden de initiatieven in de gemeente Neerijnen en de gemeenten Berkelland en Oost Gelre behandeld. Drie verzoeken voor inpassingsplannen Op dit moment zijn er drie verzoeken in behandeling om provinciale inpassingsplannen voor windenergieprojecten vast te stellen. Uit de Wet ruimtelijke ordening (Wro) volgt dat de afwijzing van een aanvraag om een inpassingsplan vast te stellen door Provinciale Staten, in beginsel binnen 8 weken na ontvangst van de aanvraag moet plaatsvinden. Na het verstrijken van deze periode kan een aanvrager beroep instellen bij de rechtbank tegen het uitblijven van een beslissing. Het is daarom van groot belang om zo spoedig mogelijk richting de indieners van de verzoeken te reageren en aan te geven hoe met de verzoeken zal worden omgegaan. Verzoek Raedthuys Windenergie B.V. in gemeenten Zevenaar/Montferland Het eerste verzoek is afkomstig van Raedthuys Windenergie B.V. Het heeft betrekking op vijf windturbines. Initiatiefnemer wil “Windpark Bijvanck” in een zoekzone voor windenergie realiseren langs de Didamse Wetering in de gemeente Zevenaar. Een deel van het windpark kan eveneens aan de overzijde van de Didamse Wetering in de gemeente Montferland worden gesitueerd. De beide gemeenten hebben aangegeven niet mee te willen werken aan het verzoek van de ontwikkelaar. Daarom heeft de ontwikkelaar uw Staten verzocht om een inpassingsplan vast te stellen. Omdat op deze locatie op grond van de uitgevoerde screening geen grote ruimtelijke knelpunten te verwachten zijn en de locatie past binnen de provinciale Structuurvisie, zullen wij planologische medewerking verlenen aan het verzoek door het opstellen van een provinciaal inpassingsplan. Het inpassingsplan kent een uitgebreide wettelijke procedure, vastgelegd in de Wet ruimtelijke ordening. Uw Staten worden daarbij op verschillende momenten betrokken. In de statennotitie van 4 november 2008 (PS2008-834) zijn uw Staten geïnformeerd over de procedure voor inpassingsplannen. Te zijner tijd zal het inpassingsplan op grond van de wettelijk voorgeschreven (Wro-)procedure ter vaststelling aan Uw Staten worden voorgelegd. Overeenkomstig de afspraken die we in juni met uw Staten hebben gemaakt, hebben wij begin november bestuurlijk overleg gehad met de gemeenten Montferland en Zevenaar.
Verzoeken KDE Energy B.V. en Pelgrum Rentmeesters in gemeente Bronckhorst 3
De twee andere verzoeken hebben betrekking op de gemeente Bronckhorst. Verzoekers hebben zich tot u gewend nadat de gemeenteraad van Bronckhorst op 31 januari 2008 tegen de ontwikkeling van windenergieprojecten binnen de gemeente heeft gestemd. Pelgrum Rentmeesters verzoekt uw Staten namens ‘initiatiefgroep windenergie Rha’ om een inpassingsplan vast te stellen voor het realiseren van vier windturbines. Het gaat hierbij om de zoekzone die in de Provinciale Structuurvisie is gelegen aan de oostkant van Rha en ten zuidwesten van Steenderen. KDE Energy B.V. vraagt uw Staten om middels een inpassingsplan of door het geven van een aanwijzing medewerking te verlenen aan de realisatie van een windpark op de locatie “Bakerwaard”. Het verzoek heeft betrekking op een aantal zoekzones direct ten westen van de kern Baak. Initiatiefnemer wil daar acht windturbines realiseren. Beide verzoeken zijn gelegen in de nabijheid van Natura 2000-gebieden (Uiterwaarden IJssel). Uit een ambtelijke toets van de afdeling vergunningverlening blijkt dat voor beide verzoeken een passende beoordeling op basis van de Natuurbeschermingswet moet worden uitgevoerd. De beide projecten kunnen alleen doorgang vinden als uit de passende beoordeling de zekerheid is verkregen dat de natuurlijke instandhoudingdoelen niet zullen worden aangetast door het project. De afdeling vergunningverlening verwacht vooralsnog dat er negatieve effecten zijn op het dichtbij gelegen natura-2000 gebied. Het ziet er dan ook naar uit dat we om deze reden geen medewerking zullen kunnen verlenen aan deze verzoeken. Wij zullen de beide verzoekers dan ook berichten dat er vooralsnog geen medewerking aan hun verzoek kan worden verleend. Wij bieden de verzoekers de mogelijkheid om een passende beoordeling uit te voeren. Pas dan kan de definitieve haalbaarheid van de beide initiatieven uit het oogpunt van de natuurwetgeving met zekerheid worden vastgesteld. Initiatieven Neerijnen en Berkelland-Oost-Gelre De gemeenten Neerijnen, Tiel en Geldermalsen hebben gezamenlijk afgesproken hun bijdrage aan de provinciale winddoelen te realiseren op het Molenveld (oksel A2-A15) in de gemeente Neerijnen. Bij de ontwikkeling van deze locatie zijn ook twee geïnteresseerde marktpartijen betrokken die al overeenkomsten hebben gesloten met de grondeigenaren. De Raad van gemeente Neerijnen heeft dit voorjaar uitgesproken het bestemmingsplan te willen wijzigen en een windpark mogelijk te maken. Het gaat hierbij om ca. 18 MW. Verder hebben de Raden van de gemeenten Berkelland en Oost-Gelre dit voorjaar uitgesproken dat zij een windpark mogelijk gaan maken op het bedrijventerrein De Laarberg bij Groenlo. Hierbij gaat het om ca. 5 windturbines met een geschatte opbrengst van 10 MW. Wij willen intentieovereenkomsten tussen de betrokken gemeenten en de provincie sluiten om te garanderen dat voor deze windparken tijdig en op zorgvuldige wijze bestemmingsplannen worden vastgesteld. Op deze manier is het behalen van de provinciale doelstelling voor windenergie gewaarborgd. Overigens is het niet uit te sluiten dat voor deze windparken provinciale inpassingsplannen gemaakt (moeten) worden in verband met de geplande inwerkingtreding van de Crisis- en herstelwet op 1 januari 2010. Voor een nader verklaring verwijzen wij u naar pagina 5 van deze notitie. Conclusie Onderstaande tabel laat zien dat de huidige lopende bestemmingsplannen (pijplijnplannen) bij de gemeenten, gezamenlijk met de initiatieven van de gemeente Neerijnen en de gemeenten Berkelland en Oost-Gelre en het private initiatief in de gemeente Zevenaar en Montferland zorgen voor een totaal van 148 MW. Als de planvorming voor de initiatieven in 2010 wordt gestart, zijn de plannen in 2012 met zekerheid vastgesteld en ruim voor 2015 onherroepelijk.
4
Wij constateren dus dat de provinciale doelstelling van 140 MW ruim voor 2015 gehaald wordt, indien medewerking verleend wordt aan het verzoek voor het inpassingsplan voor de locatie ‘de Bijvanck’ in de gemeenten Zevenaar en Montferland. Dan wordt ook voldaan aan de bijdrage die landelijk van ons gevraagd wordt en is bekrachtigd in het klimaatakkoord van februari 2009 tussen VNG, IPO en het Rijk. Plannen met deadline 2011 – doel 100 MW Huidige status Gemeente gerealiseerd Culemborg Aalten Neder Betuwe Zutphen vastgesteld plan Oldebroek Duiven Buren in planvorming Apeldoorn Ede Montferland-Oude-IJsselstreek Nijmegen-Overbetuwe TOTAAL 2011
Plannen met deadline 2015 – doel 140 MW in voorbereiding door Neerijnen gemeente Berkelland-Oost-Gelre aanvraag voor Zevenaar-(Montferland) inpassingsplan TOTAAL 2015
Aantal Megawatts 6 16 8 6 8 8 8 10 6 10 18 104 MW in vastgestelde plannen voor eind 2010 18 10 16 148 MW in vastgestelde plannen voor eind 2015
De Crisis- en herstelwet en de verrommeling van het landschap Op 15 september 2009 heeft het kabinet de Crisis- en herstelwet aangeboden aan de Tweede Kamer. Inwerkingtreding van de wet is voorzien op 1 januari 2010. Eén van de maatregelen die in de Crisis- en herstelwet wordt voorgesteld, heeft betrekking op windenergie. De regering heeft geconstateerd dat het voor het gewenste tempo om de rijksdoelstelling voor duurzame energie te halen, van groot belang is dat de provincies de regie nemen in het aanleggen van windmolenparken. De Crisis- en herstelwet zal in de praktijk verregaande consequenties hebben. Voor de planologische regeling van windenergieprojecten tussen de 10 en 100 MW zijn, na de inwerkingtreding van de wet, de provincies met uitsluiting van de gemeenten bevoegd. Provincies moeten in principe verzoeken om medewerking aan het realiseren van windenergieprojecten honoreren door het opstellen van inpassingsplannen en verder moet de provinciale coördinatieregeling (vergunningverlening) worden toegepast. Dit laatste betekent dat ons college bijvoorbeeld ten aanzien van sloop- en bouwvergunningen in de plaats treedt van burgemeester en wethouders. Wij onderschrijven deze nieuwe rolverdeling en willen hier voortvarend mee aan de slag. Niettemin kan de regeling voor windenergie uit de Crisis- en herstelwet in combinatie met het huidige provinciale beleid voor windenergie tot zeer ongewenste gevolgen leiden. Vanaf 1 januari 2010 kan in principe voor alle zoekzones een verzoek om een inpassingsplan worden verwacht. Als er dan geen zwaarwegende ruimtelijke belemmeringen zijn, moeten wij op basis 5
van de Crisis- en herstelwet in principe een inpassingsplan maken. Wanneer alle Gelderse zoekzones echter ingevuld zouden worden met windturbines, verrommelt Gelderland enorm. De zoekzones in de Provinciale Structuurvisie zijn niet bedoeld om allemaal vol te bouwen. Ingrijpen om verrommeling te voorkomen is dus noodzakelijk! Wij willen daarom een nieuwe visie voor windenergie maken. Enerzijds kan zo verrommeling worden voorkomen door een kwalitatieve herbezinning op de locaties voor windenergie. Anderzijds kunnen we voortvarend doorgaan met de Gelderse lange termijn doelstelling voor duurzame energie en daarbij het verschil blijven maken. Uw Staten streven immers naar, zoals opgenomen in het klimaatprogramma, een klimaatneutrale energiehuishouding in 2050. Hiervan moet 15 procent in 2020 en 40 procent in 2050 binnen Gelderland worden opgewekt. Hiervoor zijn álle duurzame energiebronnen nodig. Met windenergie kan een groter deel van de Gelderse duurzaamheidsdoelen worden bereikt. Uit deze nieuwe visie blijkt waar Gelderland een grotere bijdrage kan leveren aan de opbrengst uit windenergie dan de 140 MW die nu is voorzien. Wij zullen daarom voortvarend nieuwe locaties aanwijzen en in de herfst een concept klaar hebben. Bij de nieuwe visie betrekken wij tevens stand van zaken m.b.t. de bijdrage van de andere vormen van duurzame energie. Daarnaast haken wij zoveel mogelijk aan op de Lange Termijn Visie voor windenergie op land die door het Rijk, in samenwerking met het IPO en de VNG, wordt opgesteld. Om verrommeling tegen te gaan in de periode tot de nieuwe Gelderse Structuurvisie op windenergie gereed is, kunnen uw Staten aan de Minister van Economische Zaken vragen tijdelijk ‘ontheffing’ te verlenen van de plicht tot het vaststellen van een inpassingsplan op basis van ieder (willekeurig) verzoek dat wordt ingediend. Behalve met het argument van de verrommeling kan het verzoek worden gemotiveerd door de constatering dat Gelderland op basis van de huidige projecten en initiatieven al kan voldoen aan de afspraken die zijn gemaakt in het klimaatakkoord en dat Gelderland daarnaast een nieuwe Structuurvisie voor windenergie gaat opstellen. Arnhem, 10 november – zaaknr. 2009-04254 Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koningin C. Volp - wnd. secretaris -----
6
