Herfst 2009 Tijdschrift van de Rotterdamse vrijescholen

Herfst 2009 Tijdschrift van de Rotterdamse vrijescholen

Rudolf Steiner School Rotterdam Rudolf Steiner College Vrije School Vredehof

Met o.a. Water en vuur: de nieuwe taalleerlijn voor het periodeonderwijs Uit het NRC: Interview met Richard Louv over het boek ‘Het laatste kind in het bos’ Speciale en bijzondere verhalen van oud-vrijeschool leerlingen: Marianne Scherps Mijn passie: Vincent Harry • Column van een ouder: Jan van Bergen en Henegouwen

Beleef Rotterdam met je privé gids NIEUW OP DE EUROMAST: DE DISCOVERY TOUR

COMBINATIEPRIJS VOLWASSENEN ¤ 9,95 KINDEREN ¤ 8,95 De Discovery Tour is een multimedia tour voorzien van (historische) audio- en videofragmenten over Rotterdam. Op een leuke en informele manier geeft de multimedia tour je niet alleen heel veel informatie, maar beleef je Rotterdam alsof je een privé gids hebt! De tour nog leuker maken? Koop dan de 360 graden Panoramakaart. Alleen al voor de prachtige foto met alle highlights van Rotterdam de moeite waard.

Prijzen: Combinatie entree Euromast, Discovery Tour en Panoramakaart volwassenen € 9,95, kinderen € 8,95 Geldig in de maanden juni, juli en augustus.

Los: entree volwassenen € 8,70, kinderen € 5,60 Los: Panoramakaart € 1,50 Los: Discovery Tour volwassenen € 4,00, kinderen € 3,00

EUROMAST HORECA B.V. - PARKHAVEN 20 - 3016 GM ROTTERDAM - 010 436 48 11 - WWW.EUROMAST.NL

Wij zijn gegroeid! ‘HE..? Wat…? Hoe zeg je ?’ VRIJGEESTIG,huh? Los,moet het los van elkaar? Is het niet een woord dan? ‘Dat hoort toch aan elkaar?’ ‘Wat betekent het dan?’ ‘Vrij - geestig, in de zin van best wel grappig of zo?’ ‘VRIJ - GEESTIG, zo van niet gebonden en humoristisch soms?’ ‘Vrij-geestig ,bedoel je als vrij en iets voor de geest misschien?’ ‘Vrijheid van meningsuiting en geest verruimend……?’ ‘Oh, gewoon VRIJ-geestig dus. Tja,als je het zo zegt!’ ‘O.k. dan! Leuk hoor, apart, ja, goede naam, leuk bedacht. Inhoudsopgave Dit soort opmerkingen en vragen zijn de laatste weken veelvuldig gehoord. De reden; Een geheel vernieuwde opzet voor één gezamenlijke schoolkrant/ tijdschrift van de Rotterdamse vrijescholen. Een afscheid van de Seizoener, die door velen van ons toch zeer gewaardeerd werd. Jammer! En waarom zullen jullie je afvragen! Soms zijn er vernieuwingen nodig als iets niet meer zo goed loopt, zoals in ons geval de samenwerking tussen de Seizoener en het Rudolf Steiner College. En in zo’n situatie blijk je toch ineens één grote ‘familie’ te zijn! Een vernieuwing, een uitdaging, de wens iets gezamenlijks te doen en ook nog eens de kosten drukken….! Dat wordt spannend!

Gedichten Redactie stelt zich voor Taalonderwijs in de eerste klas Mijn Passie: Vincent Harry Wereldliteratuur Boekentips Water en Vuur: de nieuwe taalleerlijn voor het periodeonderwijs Adventtak Uitspraken van leraren & leerlingen In zicht Herfst De Rudolf Steiner School (Rotterdam), Vrije School Vredehof en het Column van de bovenbouw Rudolf Steiner College hebben de handen ineen geslagen en hebben Uittips/ Thuistips een verfrissend concept bedacht om de scholen onderling aan elkaar te verbinden. Schoolwerkjes, tekeningen, gedichten, uitspraken, interviews, De schoolcirkel rond: Michaël Richard Louv: Laatste kind in het bos columns, foto’s en nog veel meer. Van iedereen wat, voor iedereen Kookrubriek wat. Van de kleuter tot aan de 12e klasser, van het leraren college, de Speciale en bijzondere verhalen van medewerkers, de ouders en nieuwe gezichten. Van alles en iedereen oud-vrijeschool leerlingen: Marianne kunnen jullie in de ‘Vrij geestig’ tegen komen. Scherps De samengestelde redactie van de 3 scholen zijn in het diepe gesprongen Dus jij bent er ook zo eentje! Interview met Marianne Scherps om er iets moois van te maken. Natuurlijk moest er ook een nieuwe Column van een ouder vormgever en een nieuwe drukker aan te pas komen en moest er hard Boekrecensie worden gewerkt en worden nagedacht over van alles en nog wat. Dat

2 3 4 6 7 8 10 12 14 15 16 19 20 22 24 27 28

30 31 32

gaat niet zonder slag of stoot maar het resultaat mag er zijn, vinden wij! En nu maar hopen natuurlijk dat jullie allemaal dat ook zo vinden. Wij zijn benieuwd en horen graag van jullie wat de reacties zijn,alle op en/of aanmerkingen zijn welkom en deze kunt u dan sturen naar [email protected]. Ook leuke en/of verfrissende bijdragen aan ons komend kerst nummer zijn welkom.

Wij wensen jullie héél véél lees plezier Namens de redactie Aase Henschien

1

Herfst Het begint mistig te worden De bladeren vallen Het wordt eerder donker De dieren worden rustig De vogels zijn verdwenen Waar zijn ze heengegaan? Marta Soviç, 9D

Soms Redactie bestaat uit: Aase Henschien

Soms denk ik herfst Soms voel ik herfst Soms wil ik herfst Soms is het herfst Jordin Grootenboer, 8A

Diana Rozendaal

De zon wordt zwakker De blaadjes vallen Maar ik blijf vrolijk En altijd wakker! Jurrejan Straetemans, 9C

Er vallen blaadjes van de bomen Ik zie de herfst al komen Ik trek mijn jas weer aan Klaar om naar buiten te gaan. Lukas Pasman, 8A

Soms denk ik Soms niet Soms hoop ik Soms niet

Jan van Bergen en Henegouwen Marga Baas

Tato Wesselo, 8A

Soms… Soms denk ik aan onze gezamenlijke tijd Voel ik je aanwezigheid Wil ik je weer aan mijn zij Voor nu En altijd

De redactie stelt zich voor

Rudolf Steiner College Rotterdam www.rudolfsteinercollege.nl • Diana Rozendaal ([email protected]) Rudolf Steinerschool Rotterdam www.rudolfsteinerschool.nl • Marga Baas • Kittie Boone • Aase Henschien ([email protected]) • Lin Klaassen • Francis Teeuw • Jan-Mark Wams - webmaster ( [email protected]) Vrijeschool Vredehof www.vrijeschoolvredehof.nl • Jan van Bergen en Henegouwen • Amber de Grauw • Nathalie van der Jagt Aan dit nummer hebben meegewerkt: • Edwin Segers en Paul Peeters Cover en illustratie’s • Lin Klaassen en Amber de Grauw

Amber de Grauw en Lin Klaassen Francis Teeuw

Ontwerp • Studio Madelinde Hageman www.madelinde.net Fotografie • Lin Klaassen

Kiki van Hees, 9d

Druk • Drukkerij Macula B.V. te Boskoop www.macula.nl

Alles is bruin en verdord Toch is er nog steeds plezier De lucht is niet blauw maar grijs Het regent en regent Toch heeft iedereen plezier en lol Plezier en lol

Verschijning 4 keer per schooljaar

Soms denk ik waarom? Soms denk ik hoezo? Soms denk ik wow! Dan is het herfst

Kittie Boone Administratie [email protected]

Pien Wijsman, 9C

Jan-Mark Wams

Advertenties • Kittie Boone mail: [email protected] © 2009 Vrij Geestig Geen overname zonder voorafgaande schriftelijke toestemming

Casper Spruit, 8A

SCS-COC-00652-EH

2

3

Taalonderwijs in de eerste klas Om werkelijk te begrijpen waarom

Het mensbeeld

ademhaling en bloedsomloop: het

a.h.w. de ‘doodskrachten’ of antipathie

wikkelingsstof. Het leerplan is zo

kinderen allemaal tegelijk lezen (zo

we de kinderen in de eerste klas letterbeelden aanbieden in plaats van meteen de ‘drukletters’ uit de boekjes, dienen we ons eerst bewust te worden van de grondbeginselen van het Vrije Schoolonderwijs.

Rudolf Steiner gaat uit van een mensbeeld. Daarin beschrijft hij de vier wezensdelen.Naast een fysiek lichaam hebben wij ook nog een etherlichaam dat ons doet groeien en ons energie geeft, waardoor we ons gezond of ziek voelen, moe of juist energiek. Het etherlichaam heet ook wel: levenslichaam. Als derde beschrijft hij het astraal lichaam of het gewaarwordingslichaam. Dit komt ten volle tot rijping in de puberteit. Het herbergt alle driften, lusten, emoties enz. zoals ook in het dierenrijk. Alleen de mens beschikt over het Ik, dat pas ten volle wordt geboren na het 21e levensjaar.Het vierde wezensdeel, het bewustzijn, kan ingrijpen in alles wat we doen.

voelen. Het voelen zit tussen twee andere gebieden in: het denken enerzijds en het willen anderzijds.

krachten.

opgebouwd dat kinderen worden aangesproken in hun Willen en in hun Voelen. In het Willen door alles wat er bewogen wordt; het lopen van ritmes, het klappen van de tafels en alles wat al doende wordt geleerd. Willen is handelen. Door middel van het kunstzinnig werken spreken we bij het kind het Voelen aan. Via verhalen creëert het kind zijn eigen beelden, gebruikt zijn eigen fantasie. In het schilderen en tekenen maakt het kind kennis met de wereld van de kleur. Het leert door het doen wat de kwaliteiten van de verschillende kleuren zijn en wat voor effect ze hebben. Het geel straalt en blauw is rustig.

rond kerst). Daarbij wordt alleen een beroep gedaan op hun geheugen, het denken.. De tekens die ze aan het begin van het jaar krijgen aangeboden zeggen hen verder niets. Zoals wij Japanse tekens zouden moeten leren.. De kinderen op een vrijeschool School leren in het algemeen een stuk later lezen. Ook is er veel verschil te zien in het tempo waarin ieder kind het lezen zich eigen maakt. Een vrijeschoolleerkracht zei eens: ‘Mijn kinderen zeiden dat ze nooit hebben leren lezen. Ze konden het opeens’. Blijkbaar gaat deze manier van leren ongemerkt.

Ritme Alles wat we op school doen aan ritme is gezondmakend voor het etherlichaam. Bedenk maar eens hoe vermoeiend het is als je ‘uit je ritme bent’. Deze uitdrukking geeft al aan dat het je minder energie kost als je de dingen in een ritme doet. Steiner zegt dan ook: ‘Ritme vervangt kracht’. Als je uit je ritme bent, moet je je hoofd er weer bijhouden, dan lukken bijvoorbeeld die danspasjes opeens veel minder goed. Al het ritmische, zoals versjes klappen, stampen en lopen, spreekt het kind aan in het middengebied; het gebied van de

4

De drie gebieden: Voelen, Willen en Denken Op de vrijeschool School proberen we die drie gebieden ten volle aan te spreken. Via het Voelen en Willen het Denken ontwikkelen. Zouden we alleen het Denken aanspreken, dan slaan we een belangrijk gebied over. Jonge kinderen te veel in hun intellect aanspreken maakt ze moe. Ze kunnen buikpijn krijgen. Het gaat ten koste van hun levenskracht (etherlichaam). Je merkt al bij jezelf waar je behoefte aan hebt, als je een tijd lang achter elkaar veel denkwerk hebt verricht; je krijgt het koud, wordt slaperig enz. Als je dan even een stuk gaat wandelen, heb je opeens weer volop energie! In ons lichaam concentreert het Denken zich in ons hoofd (de zenuw-zintuigpool). Daar heerst veel bewustzijn en met onze zintuigen hebben we een wakker contact met de buitenwereld. Ons hoofd houdt van koelte en rust. Een te sterke beweging leidt al snel tot hoofdpijn of een hersenschudding. Maar onze zenuwcellen vernieuwen zich niet of nauwelijks. Eenmaal beschadigd herstellen ze zich niet of heel moeilijk. In onze zenuw-zintuigpool heersen

Het Willen concentreert zich in ons lichaam juist in de onderbuik en de ledematen (de stofwisselingsledenmatenpool ). Daar heerst helemaal geen bewustzijn. Er is ook geen direct contact met de buitenwereld. Alles wat via ons voedsel binnenkomt wordt volledig afgebroken en chemisch zo veranderd dat ons lichaam het kan opnemen. Maar in tegenstelling tot de bovenpool, heerst er in de onderpool juist ontzettend veel levenskracht (of sympathie kracht. Cellen worden dagelijks afgebroken en weer vernieuwd, er is ook veel beweging en de buik houdt van warmte. Maar in de wilspool is er geen bewustzijn. Denken en Willen zijn dus elkaars tegenpool. Daartussen beweegt zich het middengebied van het Voelen (het ademhalings- bloedsomloop systeem). Daar is via de ademhaling contact met de buitenwereld, maar via de bloedsomloop (liever) niet. Soms heerst er bewustzijn maar soms ook niet (we kunnen onze adem inhouden als we dat willen, we kunnen met onze wil niet ons hart stopzetten, en ‘s nachts ademen we onbewust door. De leerstof is ontwikkelingsstof Op de vrijeschool School is de leerstof in de eerste plaats ont-

Door het kind bij het leren lezen letterbeelden aan te bieden, spreek je ook het gevoel aan en niet het intellect (denken). Steiner gaat ervan uit dat de mens in zijn ontwikkeling van baby naar volwassenheid de hele mensheidsontwikkeling doormaakt, in een versneld tempo. Daarom begint het leren schrijven van de letters en het leren van de letterklanken bij het tekenen. Daar waar het in de ontwikkeling van het schrift ook ooit begonnen is. Ze tekenen een Tafel uit het sprookje van ‘Tafeltje dek je’. En de klank T, wordt daar al gauw mee verbonden om nooit meer los te laten.

De vrijeschool school is een school voor hoofd, hart en handen. Rudolf Steiner School Rotterdam foto: Jan-Mark Wams

In het regulier onderwijs leren de

5

MIJN PASSIE

Wereldliteratuur 12e klas

Mijn Passie: Euritmie

‘Yo miro hacia el mundo, en el que luce el sol, en el que estrellas brillan, en el que piedras yacen…’ Spaanse klanken uit de mond van een 12eklasser. Het ritme voelt goed, we herkennen de betekenis. ‘Ik zie rond in de wereld, waarin de zon haar licht zendt, waarin de sterren fonkelen, waarin de stenen rusten…’ Elke dag staat er een 12e-klas leerling voor de groep, om ons de ochtendspreuk in een andere taal voor te gaan. Wij reciteren de spreuk, zo Spaans mogelijk. Welkom in de periode wereld-literatuur!

naam: Vincent Harry leeftijd: 44 jaar vader van een zoon van 11 en een dochter van 4 beroep: docent Euritmie waar: Rudolf Steiner College, sinds 12 jaar Kun je een paar woorden noemen die jou typeren? Eigenlijk moet je het mijn leerlingen vragen, maar ik denk dat zij ‘maf’ zullen zeggen. Ook hoor ik vaak dat mensen zich snel op hun gemak voelen bij me. Verder ben ik wel gedreven en euritmie hoort ook echt bij mij!

Waar denk je aan bij het woord passie? Ik denk eigenlijk gelijk aan een passiebloem. Deze bloem lijkt qua vorm op een vijf-ster, die voor mij in de euritmie zo belangrijk is. We lopen en tekenen die vijf-slag op allerlei manieren. Het is echt een basisvorm.

Wat is jouw passie? Mijn passie ligt bij de euritmie, ik vind het geweldig om samen met de leerlingen met veel plezier een beweging tot stand te brengen. Als je bedenkt dat 70% van communicatie non-verbaal is kun je met beweging heel veel bereiken. Daar geniet ik enorm van.

6

Waar komt die passie vandaan? Na de middelbare school ontmoette ik een stoere, motorrijdende euritmie studente. Ik was onder de indruk en van het een kwam het ander; ik startte met de academie voor euritmie. Na 3 jaar op de academie heb ik me in Antwerpen een aantal jaren vooral met horeca, theater en dans bezig gehouden. Daarna heb ik de opleiding tot euritmist afgerond en ben ik gelijk aan de slag gegaan op deze school.

Heb je een levensmotto en heeft dat te maken met je passie voor euritmie? Een levensmotto? Tja, het eerste wat me te binnen schiet is: Een dag niet gelachen is een dag niet geleefd! Maar misschien past het volgende levensmotto nog beter bij me: Doen; niet praten maar bewegen! Interview: Marga Baas

Bij ons op de bovenbouw hebben we de periode wereldliteratuur verbonden aan de eindpresentaties. In de periode wereldliteratuur oriënteren de leerlingen zich op hun onderwerp. Zij lezen een boek uit de wereldliteratuur dat te maken heeft met het thema van hun eindpresentatie. In de twaalfde klas verbindt de leerling zich vanuit zijn hele persoonlijkheid met een thema en presenteert zichzelf voor een publiek. Zo las Floris de verhalen van Anton Tsjechov om tot een eindpresentatie te komen met als titel ‘Chaos in de orde’. Zo las Olga ‘Dochters van het licht’ van Deepak Chopra om uiteindelijk een eindpresentatie te houden met als titel ‘Mijn sprong in het diepe.’ In de eindpresentaties tonen de leerlingen hun eigenheid, wie ze geworden zijn. Ik vind het indrukwekkend om dit proces mee te beleven. tekst: Diana Rozendaal Rudolf Steiner College

Rudolf Steiner School Rotterdam

Herken je die passie bij anderen? O ja, ik herken het heel sterk bij Elard Pijnaken (collega docent) We hebben allebei een zelfde bezetenheid. Bij een eindproductie bijvoorbeeld kunnen we met elkaar in 3 weken tijd keihard werken om met de leerlingen iets moois neer te zetten. Het is een soort gekte waarbij we dan rustig een nachtje doorwerken. Het is heel prettig om zo’n drive te delen met iemand. Wat de leerlingen betreft zie je bij ons op school steeds meer kinderen komen die op de basisschool geen euritmieles hebben gehad. Je begint dan bij de basis. Bij leerlingen die er al wel mee bekend zijn is het erg bepalend hoe ze de lessen op de basisschool ervaren hebben. Vaak zie je ze hier op het college steeds meer plezier krijgen in de euritmielessen.

Goethe, Dostojevski, Tsjechov, Paolo Coelho, Salman Rushdie, Coetzee? Eindelijk is het zover. In de twaalfde klas mag je voor je leeslijst Nederlands een boek lezen van een niet-Nederlandse schrijver. Welke van al die schrijversnamen of boektitels die je de afgelopen jaren voorbij hebt horen komen ga je dan kiezen? En waarop baseer je je keuze?

literatuuronderwijs op school evalueren en benoemt uiteindelijk je favoriete boek.

Als je bedenkt dat 70% van communicatie non-verbaal is kun je met beweging heel veel bereiken. Daar geniet ik enorm van.

Wat kun je eigenlijk allemaal lezen? Want wat is wereldliteratuur? Boeken van vroeger die nog steeds door mensen van nu gelezen worden? Boeken die in meerdere talen vertaald zijn en dus ‘over de hele wereld’ gelezen worden? Wat is Literatuur (met een grote –L) eigenlijk? Daarover verschillen ook neerlandici van mening. Onderwerp van discussie dus. Interessant, want 12e-klassers hebben een mening en weten die inmiddels goed te verwoorden. In de 12e klas maken leerlingen een leesautobiografie. Daarin beschrijf je welke ontwikkeling je als lezer hebt doorgemaakt vanaf de letterbeelden in klas. Je geeft weer in hoeverre je houding ten opzichte van lezen in het algemeen en literatuur in het bijzonder is veranderd. Je kunt hoogtepunten en dieptepunten in je ontwikkeling als lezer noemen. Je mag het

Wat kun je eigenlijk allemaal lezen? Want wat is wereldliteratuur? Boeken van vroeger die nog steeds door mensen van nu gelezen worden? Boeken die in meerdere talen vertaald zijn en dus ‘over de hele wereld’ gelezen worden? Wat is Literatuur (met een grote –L) eigenlijk?

7

Boekentips

Thomas en de laatste draken Thomas begint samen met de zilveren draak Long en het koboldmeisje Zwavelkopje aan een gevaarlijke reis vol avonturen. Ze gaan op zoek naar een plek waar de laatste draken veilig kunnen leven. Een plek waar ze niet door Op een nacht wordt de de mensen bedreigd worden. muis Geronimo Stilton Volgens oude verhalen moet (ik-figuur) opgehaald door ergens in de bergen van Prulletje Prulschrijver en de Himalaya zo’n plaats de regenboogdraak voor zijn: het vaderland van de Elke zomer gaat Joris een reis naar Fantasia. draken. Ze vertrekken bij naar zijn opa om de Het laatste drakenei blijkt volle maan, want draken wonderbaarlijke verhalen te gestolen te zijn en nu dreigen kunnen alleen bij het licht horen over een reusachtige van de maan vliegen. Maar draak die in de bergen woont. de draken uit te sterven. Tekeningen en tekst zijn Netelbrand, de bloeddorstige Opa kan zo echt vertellen beide zeer belangrijk in het gouden draak, is ook op dat Joris de draak bijna kan boek. De kleurige, sfeervol zoek naar het vaderland van zien. Dit jaar heeft opa een ingekleurde tekeningen de draken. Want hij doet ander plan: hij neemt Joris vertellen veel over het niets liever dan op draken mee op drakenjacht! Na een verhaal door de grappige jagen. En hij is Thomas, Long lange tocht heeft opa nog geen draak gezien. Maar Joris details. In de tekst worden de en Zwavelkopje al op het ‘gewone’ letters afgewisseld spoor.... heeft de reis van zijn leven: met woorden in letters hij ziet de ene verborgen die een extra betekenis Auteur: Cornelia Funke draak na de andere. Jij ook? Een geweldig zoek- en aan het woord meegeven. ISBN 90 451 0126 2 ontdekboek, met maar liefst Sommige pamfletten staan Leeftijd: 10+ 76 verborgen draken! in geheimschrift. Achter Prijs € 15,95 in het boek staat heel veel Auteur: J.Hook informatie over draken. Vanaf ca. 4 jaar. Kortom een boek waarin veel ISBN 978 90 261 2310 8 te ontdekken is. Voorlezen Prijs € 12,50 vanaf ca. 7 jaar, zelf lezen vanaf ca. 9 jaar.

Waar is de draak

Fantasie IV Het drakenei

Auteur: Geronimo Stilton ISBN-13: 9789085920717 7 t/m 12 jaar Prijs € 24,95

Overleven op Drakeneiland Mark vindt zichzelf avontuurlijk, maar de omgeving oordeelt: ‘slecht opgevoed’. Daarom moet hij naar Drakeneiland, een strafkolonie waar meer kinderen wonen. Ieder heeft er zijn eigen taak en er zijn wetten: de Parlevinkers spreken recht, het dagelijks nieuws wordt verzorgd door de Tamtam. Mark wordt ‘spellier (spelmaker). Het verhaal bestaat uit 24 korte hoofdstukjes, verdeeld in tekstblokken; brede marges. Per twee hoofdstukken een paginagrote, grijze pentekening; op de schutbladen is een overzichtkaartje opgenomen. De achtergronden van de kinderen zijn vaag, ze blijven typetjes. Van Mark weten we alleen zijn vergrijp: onder andere kikkers kweken in bad, en het feit dat zijn moeder overspannen is. Zonder uitleg wordt Mark weggebracht, en het verhaal eindigt na de succesvolle speurtocht min of meer open, met een voorproefje van het vervolg (mei 2007). Ondanks de snelheid en oppervlakkigheid een wensvervullend, opgewekt verhaal zonder volwassenen, dat onnadrukkelijk aangeeft dat je je eigen verantwoordelijkheid hebt, en dat kinderen veel aankunnen. Vanaf ca. 10 jaar. Overleven op Drakeneiland is het eerste deel van een nieuwe serie over een eiland waar kinderen de baas zijn. Deel 2 heet Strijd om Drakeneiland.

Drakologie Er is bijna geen enkel onderwerp dat zo vaak in boeken of films voorkomt als de draak. Als hij niet verslagen hoeft te worden door een prins die de prinses wil trouwen, of als hij niet wordt gezocht vanwege zijn kostbare bloed, dan wordt hij wel gevreesd vanwege zijn hete adem. Maar wat zijn draken eigenlijk en waar komen ze vandaan? Eindelijk is er na lang wetenschappelijk onderzoek een magistraal boek over deze dierensoort verschenen. Drakologie is een van de oudste en tegelijk een van de minst beoefende wetenschappen. Draken zijn al sinds mensenheugenis onderwerp van studie, maar behoren vreemd genoeg nog steeds tot de wezens waar we het minst vanaf weten. Dus terwijl de meeste biologen denken dat ze nu zo ongeveer alles weten over planten en dieren, vallen er op het nauwelijks betreden gebied van de drakologie nog veel spannende nieuwe dingen te ontdekken.

In deze ‘bijbel’ staat alles over de verschillende soorten draken, hoe je draken uit de westerse en oosterse wereld herkent en hoe de levenscyclus van de draak eruitziet. Je leert alles over de anatomie van de verschillende draken en de tovermiddelen en toverspreuken. Het laatste hoofdstuk is gewijd aan de onvermijdelijke vraag: hoe word ik zelf drakoloog? Wat drakologie tot een heerlijk kinderboek maakt, zijn de vele mooie illustraties, uitklapkaartjes en voelobjecten –stukjes vel van de verschillende soorten draken– Naast de vele grappige teksten is Drakologie ook een kijkboek. Een must voor alle liefhebbers van draken en voor kinderen die graag drakoloog willen worden. Auteur: D.A Sfeer ISBN 9789000035748 Leeftijd 10-12 Prijs 19,95

Auteur: Lidia Rood ISBN: 90 258 5040 5 vanaf 10 t/m 12 Prijs € 12,95

8

9

Water en Vuur:

01

02

04

de nieuwe taalleerlijn voor het periodeonderwijs In de kleuterklassen was het arbeidsspel vol van vuurtjes die moesten worden geblust, paarden moesten worden beslagen en de storm over het land. Lege, afsluitbare flesjes werden meegenomen en gevuld met water en wat gekleurde papiersnippers naar keuze. Elke dag even schudden en kijken hoe rijk het water al gekleurd was. De knikkerbaan werd waterbaan en de zandtafel werd watertafel met twee heuse stoomboten! De kinderen van het peuterhuis die op bezoek waren hadden een bijzondere ochtend! Eén van de juffen is erg bedreven in het bakken van brood in de echte op hout gestookte oven. Jan de Wind deed steeds zijn best om vriendjes met haar

De eerste schooldag is een spannende dag. Op het schoolplein van Vrije School Vredehof wachten de kinderen totdat de deur opengaat. Als het zover is stormen ze naar binnen. De eerste klassers die zo naar deze dag hebben uitgekeken worden bijna onder de voet gelopen door de oudere kinderen. Aan de hand van hun ouders beklimmen zij de hoge trap van de grote school. Straks zal in de aula het schooljaar echt worden geopend. Eerst zal hun eigen nieuwe juf een verhaal vertellen en daarna de juffen en de meester van de andere klasse.

te worden, maar het lukte haar om hem buiten de deur te houden, het vuur laaide op en de broodjes werden mooi bruin en gaar.

05

De vaders en moeders van de eerste klassers luisteren mee op de achterste rij. Dat is al jaren de gewoonte hier op school. Nieuw is dit jaar de opening van het schooljaar voor ouders ‘s avonds. Een gouden greep, want het aantal ouders dat gehoor heeft gegeven aan de uitnodiging is groot. Ook hier de enigszins nerveuze sfeer die hoort bij een eerste schooldag. Uitwisseling van vakantie ervaringen. De stemming is opgeruimd en vrolijk. Ook ouders zijn blij elkaar weer te zien. Het geroezemoes verstomt als directeur Gert Hilbolling het woord neemt. Deze avond staat in het teken van de nieuwe aanpak van de taalperiodes. Vorig schooljaar heeft het college onder begeleiding van Frank de Kiefte (consulent van de Begeleidingsdienst voor vrijescholen) het taalonderwijs onder de loep genomen, met als resultaat een nieuwe taalleerlijn. Voordat De Kiefte vertelt hoe het

10

taalonderwijs de komende jaren in onze school gestalte zal krijgen, leest hij stukjes voor uit het boek Schoolpijn van de Franse auteur Daniël Pennac. Een bijzonder boek over taalonderwijs, een bestseller in Frankrijk en de Nederlandse vertaling is hard op weg dat te worden. Pennac was een abominabel slechte leerling die zijn leraren tot wanhoop dreef. Hij werd gered door vier gepassioneerde, onconventionele leraren die tot hem door wisten te dringen. Pennac werd zelf leraar, een vindingrijke leraar Frans die zijn leerlingen op bijzondere wijze weet uit te dagen. Wat houdt de nieuwe taalleerlijn precies in? De laatste jaren is er een hoop veranderd op de Nederlandse vrijescholen, begint De Kiefte zijn verhaal. Opvattingen en uitgangspunten die jarenlang de basis vormden van ons onderwijs worden binnen en buiten de vrijeschool nader bekeken en indien nodig ter discussie gesteld. Met het voorbeeld dat hij geeft over het leesonderwijs krijgt De Kiefte de lachers op zijn hand. De tijdgeest daagt ons uit tot bezinning en verandering. De nieuwe taalleerlijn is ontstaan in de dagelijkse praktijk en werkzaam gebleken op andere vrijescholen. Bij het ontwikkelen van de leerstof voor zijn klas kan de leerkracht gebruik maken van een taal cd-rom. Om ideeën en inspiratie op te doen, maar ook bevat deze cd-rom de structuur van leerlijn en aanwijzingen tot differentiatie. Uitgangspunt is dat in alle klassen tegelijkertijd een

taalperiode wordt gegeven met het zelfde thema. Water en vuur is de komende vier weken — ook in de kleuterklassen — het thema. Hierdoor wordt de onderlinge uitwisseling van ervaringen door leerlingen en leraren vanzelfsprekend. De periode wordt afgesloten met een intern schoolfeest waarop alle klassen laten zien wat zij hebben opgestoken. We zijn inmiddels vier weken verder. Als vader van een kleuter en een vijfde klasser worden mij de eerste contouren van de nieuwe aanpak duidelijk. Het thema blijkt een prachtig ‘bruggetje’ tussen de zomeren Michaëlstijd. Het vuur waarmee de kleuter zijn waterversjes opzegt en waterliedjes zingt is vertederend. Met de vijfde klasser verzamelen we onder het eten ‘water en vuur spreekwoorden’. Tongen als vuur. In tien minuten hebben we een heel tekenvel vol.

Tekst: Jan van Bergen en Henegouwen

Een echt wonder gebeurde in de derde klas!

Tekst van de impressies: Masé Sutterland

Het was een bewolkte dag toen ik deze klas

Vrije School Vredehof

halverwege de les binnenkwam. Er werd

01 Vierde klas presenteert posters

waterplantje dat hieruit naar boven groeide,

verteld over de grote watervlakte en een foto: Pascal Woudenberg

toen er een kroon van licht op haar viel. Tegelijkertijd viel op het groepje kinderen

02 Kleuters maken gekleurd water foto: Pascal Woudenberg

dat midden in de klas zat een heldere kroon

04 Tweede klas haakt blauwe strengen

de presentatie liet deze klas in onvervalst

om golven te maken.

enthousiast plat Rotterdams horen dat de

foto: Pascal Woudenberg

kraan óópen moest, dat je hem laten lóópen

van licht. Iedereen schoot overeind en keek met diepe bewondering naar de juf. Tijdens

moest!

05 Haiku klas vier foto: Masé Sutterland Hoe ver de eerste klas was gekomen in

06 Kleuterklas juf Margo.

deze allereerste periode konden alle klassen

foto: Pascal Woudenberg

ervaren tijdens het intern schoolfeest. De kinderen liepen met elkaar naar voren, stelden zich op en begonnen vol vuur in een steeds hoger tempo een gedicht over eikeltjes voor te dragen. Amper was de klas uitgesproken of uit het publiek klonk een stem die zei: ’Dat deed pijn aan mijn oren, au!’.

06

Na de theorie komt de praktijk. Het tweede deel van de avond laten de leerkrachten de ouders zien wat zij de komende weken van plan zijn. Daarvoor hebben zij de poppenkast van stal gehaald, wordt er een canon ingestudeerd en wordt er een spelletje spreekwoorden raden gespeeld. De stemming is uitgelaten. De humor stroomt door de zaal. Na afloop blijft iedereen lang hangen op het schoolplein. Vanavond is een nieuwe bron aangeslagen, die het water geeft voor een vruchtbaar schooljaar.

11

LERARENUITSPRAKEN door leerlingen van de bovenbouw verzameld Uitspraken van bovenbouwleraren De leerlingen hebben het niet altijd gemakkelijk. Leraren doen namelijk wel eens aparte uitspraken. Oproep aan alle leerlingen: Leerlingen van de bovenbouw, noteer opmerkelijke uitspraken van leraren op een briefje en geef dat aan meneer Segers (of doe het in zijn postvakje). Leerlingen van de onderbouw kunnen de opmerkelijke uitspraken van hun leerkrachten ook mailen naar [email protected]

Hier een greep uit wat leerlingen ons mededelen: Mr. Lisboa (vervanging): Versprak zich en verving de les van Meneer Borsten in plaats van Mr. Boesten. Mr. Boujaada (Frans): noemt Puck (leerling uit 8A) ‘Puke’, wat Engels is voor ‘overgeven’. Mr. Boujaada (Frans): ‘Als jullie nu niet aan het werk gaan, ga ik een aanslag plegen!’ Mevr. Kiliç (Engels): ‘Als jij haar slaat, dan sla ik jou!’ Mr. Barkmeijer (koorzang): tegen een leerling die hij wil uitsturen: ‘Nee, nee, kom jij toch maar hier. Ik heb jouw stem veel te hard nodig.’ Mr. Segers (Nederlands): ‘Neem nu je pennenzakje maar (etui).’ Mr. Locht (wiskunde) heeft een wiskundige manier om de klas stil te krijgen: ‘1, 2, 3…en stil’ Mr. Locht (wiskunde) heeft ook een deuntje voor de leerlingen die klassendienst hebben: De bezem, de bezem, wat doe je ermee, wat doe je ermee, je veegt er mee, je veegt er mee, de vloer, de vloer… Mr. Uludag (wiskunde): ‘Als je dit niet snapt, ben je echt dom.’ Mr. De Meulmeester (gym): ‘Kom jij uit een ei of zo?’

KLEUTERUITSPRAKEN uit de kleuterklas van Juffie Francis Teeuw Jayden: Mijn vingers zijn vijf Mees z’n vingers zijn ook vijf Jasper’s vingers zijn vier.

Mels: ik was een keer op een tak gaan staan, weet je hoeveel cm? Nul.

Mels tegen Mikai: Weet je wat we later samen kunnen worden? Topkaraters!

Mikai: Jasper heeft kleine tandjes omdat hij kleine wangetjes heeft.

Jayden: ik moet van mijn vader ALLES doen, ook ramen zemen.

Mikai: Ja, maar dan moet ik eerst lang op mogen blijven oké?

Mees: We moeten de boot niet verkleineren maar vergroteren. Liv: Mels zei tegen mij domme hond, maar ik ben geen domme hond – Ik ben een waakhond! Thijmen: drieëndertig, vierendertig, vijfendertig, veertigdertig.

14

Vliertje: ik moet bloemen zaaien en planten laten groeien. Mees: ik moet mijn tanden laten groeien. Bresten: ik had de goedste, de beterste!

In zicht De dag van de spiritualiteit of beter nog: de dagelijkse spiritualiteit van alledag.

Het was de negende september een bruisende dag. Leerlingen in groepjes onderweg in de stad op bezoek bij een van de vele gebedshuizen of religieuze plekken van samenkomst, waar ze mensen ontmoeten konden die vanuit een bepaald geloof of inspiratie in het leven staan. Anderen op school actief in een veelheid van werkgroepen. Tussendoor lekkere hapjes uit andere culturen, muziek, activiteiten op het plein. Je kon ook je voeten laten masseren. Voetmassage? Wat heeft dat nou met spiritualiteit te maken? Wel, dat hangt maar net van de masseur en de gemasseerde af. Blijft het bij gewoon lekker even die voeten masseren. Of ontstaat er een ruimte waarbij er een ervaring ontstaat van intimiteit, van contact, van bewustzijn dat voeten er toe doen. Je hebt als mens leren opstaan en lopen, je voeten en benen brengen je naar je doel, via je voeten maak je contact met de aarde. Je begint de dag door op je voeten te gaan staan. Spiritualiteit hangt voor mij samen met spiritus, geest, geestdrift, levenszin, motivatie, motief, innerlijk kompas. Spirituele mensen belichamen die geest, die spirit. Soms heel bewust, zoekend steeds opnieuw naar geest en essentie, naar waar het wezenlijk om gaat bij wat je overkomt en in ontmoetingen. Soms ook minder bewust, van nature, als goede mensen, omdat ze al leven vanuit die verbinding, vanuit hun binnenkant. Wij hebben allemaal de aanleg om op die wijze spiritueel te zijn. Dat is niet een kwestie van een of ander religieus gen of een specifieke hersensamenstelling. Dat is de mensheid eigen. Omdat we allemaal zijn neergedaald vanuit die geestelijke wereld, zoals elke ochtend als antwoord op de weekspreuk in de docentenkamer klinkt over onze leerlingen.

Ik schrijf deze tekst ’s morgens vroeg in de trein. De nevel ligt als een dikke witte deken over de velden. Af en toe duikt een paard of een stel koeien op uit die mist. Soms zie je onder die deken in de duisternis de weilanden, terwijl boven die deken de lage zon daar alles al in het licht zet. En dan zo maar trekt alles open en verschijnt de hele wereld in die bleke ochtendzon. Zo kan het zijn. Een leven in de mist, zonder uitzicht, leven zonder kleur. Of wel leven maar zonder diepgang of echte vreugde, of als pure strijd om het bestaan. En toch kan ook in zo’n leven plotseling de zon doorbreken, geestlicht zichtbaar worden. Dankzij een ontmoeting, een ervaring, een daad vanuit je diepste zelf. Er is niet altijd een bijna-doodervaring voor nodig om je leven in een ander perspectief, in een ander licht te zien. Het zou triest zijn als dat alles beperkt zou blijven tot die ene dag van de spiritualiteit. Spiritualiteit wordt gevraagd als je staat te wachten in een lange rij, als ik weer eens iets kwijt ben geraakt, als er de vraag is hoe om te gaan met die ander, met dat conflict, met die levensvraag, als een ideaal vraagt om het echt samen met anderen te dragen. Het kan helpen om geduld en onbevangenheid te oefenen, bewust de natuur waar te nemen, inspirerende boeken te lezen, te mediteren, bewust te worstelen met en te genieten van je kinderen, de stilte dagelijks even op te

zoeken, een stukje als dit te schrijven. Het kan je door de mist heen helpen als je beseft en er op vertrouwt dat ergens daarboven die zon toch straalt.

Voetmassage? Wat heeft dat nou met spiritualiteit te maken? Het zonlicht in de herfst is bijzonder. De zon mist de kracht voor een stevige handdruk, maar glimlacht ons bij wijze van afscheid toe, strijkt met haar zwakker wordende stralen over de wereld. Ze roept ons op om in deze mistige herfsttijd haar een handje te helpen. We hebben ons in de zomer kunnen opladen, we dragen zelf zonnegeesteskracht in ons. De zon is er voor alle mensen. Ook ik kan worden aangeraakt door haar stralen. Ik hoef me er alleen voor open te stellen. Het licht in mij, geest in mij, liefde in mij, bewustzijn in mij, kan mist verdrijven. Dat kan elke dag, vandaag, gebeuren, zo maar even. En dat even kan uitgroeien tot een blijvend levensgevoel, tot een spiritueel besef van waaruit je leeft, een stevige grond onder je voeten, zodat je als een zon kunt zijn voor de wereld. Tekst: Paul Peeters Foto: Diana Rozendaal Rudolf Steiner College

15

kozijnen serres dakkapellen badkamers

Vegetarisch eethuis en Sociëteit Het Lachende Varken is gevestigd in Kralingen, Vlinderstraat 3. De keuken is geopend op donderdag, vrijdag en zaterdag van 18.00 tot 21.00 uur.

tafels wandmeubels kasten keukens

Onze kok stelt elke week een menu samen, waarin telkens een ander land of regio centraal staat. Er wordt zoveel mogelijk gekookt met biologische seizoensproducten en er is een ruime keuze aan biologische frisdranken, bier en wijn. Een menu kost € 12,50. Reserveren is altijd aanbevolen op 010-4116148. Het Lachende Varken is alleen toegankelijk voor leden, maar iedereen kan lid worden.

We werken veel met natuurlijke materialen, massieve houtsoorten en bamboe

www.timmerbedrijf.org 06-50 230 931 [email protected]

Gewoon gelukkig zijn ‘Ja, leuk hoor juffie, zo’n verhaal over een ridder op zoek naar de graal. Maar volgens mij kan ik prima leven zonder doel!’ aldus een van de leerlingen uit mijn klas. Nadat we ons een periode van vier weken lang intensief hebben beziggehouden met het Parcivalverhaal van Wolfram von Eschenbach. ‘Juffie’ noemen deze volwassenen in wording mij nog. Een 17-jarige op zoek naar zijn levensdoel. Om de vraag naar het doel van het leven te benaderen, vraag ik eerst naar idealen. ‘Mijn havo-diploma halen?’ zegt hij aarzelend. ‘Gewoon gelukkig zijn…’ vult hij aan. ‘Bier en tieten’ denk ik voor hem. ‘Wat is geluk eigenlijk?’ vraagt een ander mij, alsof ik De Waarheid ken. ‘Geluk is een keuze’ zeg ik. En ik dicteer deze zin. Zodat ze hopelijk later als ze groot zijn, ooit bladerend in hun schrift, zullen denken: ‘Geluk is een keuze? Wat zou juffie daar nu mee bedoeld hebben?’ of liever nog: ‘Nu pas begrijp ik wat zij tóen bedoelde.’ Dan volgt de grote wedervraag: ‘Wat zijn eigenlijk uw idealen, juf?’

Bij ons kunt U terecht voor: Biologische groenten, pasta’s, olijfolie etc.,




column van een leerkracht

De Rit conserven, Het blauwe huis kruiden Terschellingse cranberry producten etc. Op www.odin.nl kunt U online uw boodschappen bestellen, via inlog-code 8290, en bij ons ophalen. Tevens zijn wij afhaalpunt voor de groente en fruit Abonnementen van Odin. Adres: Lusthofstraat 62, 3061 WG, Rotterdam/Kralingen Tel.: 010-4122588

Parzival Instituut

Jaarcursus 2009-2010: Antroposofie en zelfscholing - al voor het 10de jaar -

Dan is het stil, zoals het nooit eerder stil was. Ik haal diep adem en als een echte goeroe vertel ik over de wereld vol liefde, die ik voor me zie. Vol aandacht luisteren deze pubers naar mijn woorden. Ik besluit mijn betoog met de overtuiging: ‘Als je iets écht wilt, dan kun je het ook!’

In 3 trimesters van elk 8 vrijdagen, 10-15 uur; Mecklenburglaan 34, Rotterdam. Start: vrijdag 2 oktober. Open dag: vrijdag 25 september, 11-13 uur. Inlichtingen en folder: Jan Zee en Joke Verbrugh, tel. 010-462 39 75 en 010-452 13 04, of [email protected]

Aan het einde van het schooljaar heb ik dezelfde jongen tegenover mij zitten, met tranen van geluk: ondanks onvoldoendes mag hij over naar de examenklas. Ik geloof in hem, laat hem zijn levensdoel vervullen. Hopelijk haalt hij zijn havo-diploma en doet hij daarna zijn Parcivalschrift nog eens open.

tekst: Diana Rozendaal Rudolf Steiner College

A PERFECT MATCH: CULTUURCLICK ALS UITGANGSPUNT BIJ EXECUTIVE SEARCH

teameffectiviteit in organisaties www.fluxior.com Marijn Weemering PBW Consultancy | t 31(0)10 420 05 22 m 31 (0)6 144 06 155 e [email protected] i www.pbwconsultancy.com pbw_advertentie_maasNieuws.indd 2

12-11-2008 17:03:37

19

Uittips

Kom Sinterklaas begroeten in Sintstad Schiedam! Schiedam wordt in november en december omgetoverd tot Sintstad. Voor, tijdens en na de Nationale Intocht van Sinterklaas op zaterdag 14 november 2009 staat Schiedam in het teken van de Goedheiligman en zijn Zwarte Pieten. Kom dus naar Schiedam om Sinterklaas en zijn Pieten toe te zingen! Pakjesboot 12 vaart zaterdag 14 november langs Het Hoofd en daarna zal de stoet de binnenstad verkennen. Op allerlei plekken in de stad vinden leuke optredens plaats. De Nationale Intocht wordt op het Stadserf feestelijk afgesloten.

La Balade des Gnomes (chambres de charme) Het was op een druilerige ochtend dat Amber en Lin van de redactie zochten naar een klein reisje voor een prachtig sprookje. En jawel, na een paar minuten zoeken werd dit werkelijkheid. Op www. labaladedesgnomes.be vonden wij een hutje in het bos waar je zo in slaap kon vallen bij een stromend beekje. Waar kamers zo mooi ingericht zijn dat je voor de winterslaap daar wil blijven overwinteren! Kortom we waren gelijk verliefd.

Niet alleen op 14 november staat En toen we ons nog meer gingen Schiedam in het teken van Sinterklaas. verdiepen in dat hele mooie sprookje Tot en met 5 december bruist het van La Balade des Gnomes wisten in de stad van de leuke activiteiten wij het zeker. Wij willen naar het en optredens. Sinterklaas woont allerkleinste stadje ter wereld. Durbuy in Schiedam in een echt paleis wordt het genoemd. Waar een buxus waar je zeker langs mag komen! in allerlei vormen wordt gesnoeid, een Op 14 november betreedt de Sint chocoladefabriek is en waar diverse zijn tijdelijke woning. Bezoek de ruines zijn en een echt diamanten verschillende kamers, zoals de museum. slaapkamer, de badkamer en de troon. Uiteraard is Sinterklaas met zijn Voor dit alles moeten we even naar pieten zelf aanwezig. Belgie maar dat lokt. Kijk ook eens bij La Balade des Gnomes en misschien Kijk voor alle informatie over Sintstad komen we elkaar wel tegen in het Schiedam op www.sintstadschiedam.nl. speelgoedmuseum van ferrieres!

20

‘Voorlopig’ De jongens van ‘Convoi Exceptional’ Convoi Exceptional is een band van de wereld, een band van de straat en vooral een band van het volk, dat zult u ongetwijfeld al weten. Maar is het u ook opgevallen dat de jongens zich sinds het begin van dit jaar steeds vaker in het gezelschap van steeds grotere namen begeven? Zo stonden ze laatst voor de tweede keer op Almere ZAND met verder alleen maar artiesten als Jan Smit, Blof, Acda en de Munnik en Van Velzen.

Daarnaast staan er tussen hun geplande optredens een aantal theateravonden samen met Javier Guzman, Komil Foo en the Umbilical Brothers, en alsof dat nog niet genoeg is blijken ze wederom door het Paard geboekt te zijn om in het voorprogramma van Kyteman te spelen. Is dit een reden om u zich zorgen te gaan maken? Blijft Convoi Exceptional wel dat leuke bandje op de hoek van de straat of dreigt het succes onze jongens in onbereikbare pophelden te veranderen?

De tijd zal het leren... Unie Late Night Talkshow Datum: 03-12-2009 Tijd: 21:30 - 23:01 Locatie: de Unie, Rotterdam

De boomhut Een ijsbeer op de rug van een walvis. Hij komt aan bij een boomhut. Daarna zie je een buine beer in een bootje. Ook de bruine beer klimt in de boomhut. Ze hebben genoeg aan elkaar. Maar het water zakt en er komen steeds meer dieren aan: over land, door de lucht. Allemaal brengen ze een bezoek aan die bijzondere hut. Aan het einde van de dag trekken de dieren verder en zijn de beren weer samen. Een prentenboek, zonder woorden, met vele verhalen. Ronald Tolman maakte hiervoor de etsen, Marije Tolman tekende de wereld van dieren, van komen en gaan. Tot en met 22 november zijn de originele tekeningen van De boomhut in de Kunsthal te zien.

Gisteren was ik weer in mijn favoriete winkeltje, en als altijd ging ik niet met lege handen naar buiten! Het is er prettig vertoeven, altijd zoveel te zien ook: een winkel naar mijn HART. Dus kocht ik voor Amber een mooie herinnering voor onze samenwerking van de eerste vrij geestig knutselpagina. VOORLOPIG is een bekend adres voor nestkasten, geluksballonnen, vrolijke springers, puinkabouters, dansvogels, gedichten, kikkerprinsen, raafvogels, boomhutten en vogelfluiten. Open wo/do 12.30-18:00 /vr 11:00-19:00 / za 11:00-17:00 en op afspraak www.voorlopigrotterdam.web-log.nl

Adventstuintje Het adventstuintje is bestemd voor kinderen vanaf 4 jaar. Ook jongere kinderen kunnen aanwezig zijn. Het vindt plaats op zondag 29 november om 16.00 uur in de kerk van de Christengemeenschap, Lumeystraat 35 te Rotterdam. Zaterdag 7 november: Herfstmarkt Rudolf Steiner School Krimpen a/d IJssel

Thuistips Maandag 9 november om 20.00 Informatieavond voor ouders op het Rudolf Steiner College Woensdag 25 november 8.30 tot 13.30 Adventmarkt Rudolf Steiner School Rotterdam Maandag 7 december om 20.00 Vondelrevue door leerlingen van het Rudolf Steiner College in het Isala Theater te Capelle a/d IJssel, kaartjes bij de administratie tel. 010 4134158 Donderdag 17 december om 20.00 Paradijs- en kerstspel (onder voorbehoud) in de theaterzaal van het Rudolf Steiner College Donderdag 17 december 19.00 uur: Kerstspel Rudolf Steiner School Rotterdam Zaterdag 30 januari 2010, 10.00 – 15.00 Open Dag Rudolf Steiner College

21

De Schoolcirkel rond = Michaël 29/09/2009 Een kleuterklas begint na de zomervakantie zonder de oudste kleuters. Zij zijn een deur verder gegaan en nu in de eerste klas. In de kleuterklas worden zij nog even gemist eerst. Wij moeten wennen aan een nieuwe samenstelling. De aanwezigheid van die oudste kleuters is nog merkbaar/ voelbaar. Zij droegen immers bij aan het welzijn van de groep, de klas en hielpen daadwerkelijk mee om het met elkaar zo goed te hebben. Hun steeds grotere zelfstandigheid, naar de zomer toe, hun taakgerichtheid maar vooral hun manier van ZIJN... Dat missen wij na de zomer echt wel even.

Als dat dan weggevallen is na de zomer, is dat wennen voor iedereen. Er ontstaat een nieuwe groep en er komen ook nieuwe kleuters bij. De blijvers zoeken hun nieuwe plaats in de groep, wie gaan het overnemen als oudsten? De nieuwe kleuters gaan we leren kennen… en zij gaan ons leren kennen. Nieuwe kleuters hebben hun eigen unieke manier om te laten zien hoe het is als je net 4 bent geworden en je gaat voor het eerst naar school. Alles mag nog heel eenvoudig zijn, heel simpel, puur, dichtbij. De eerste dagen wijken deze kinderen niet van mijn zijde, zij verliezen mij niet uit het oog. Ik ben hun houvast in al dat nieuwe en onbekende. Alleen al het naar de w.c. gaan kan voor hen een enorme grensverleggende gebeurtenis zijn. Allereerst moet je tegen juffie zeggen dat je naar de w.c. moet! Ik ga dan natuurlijk meteen (!) mee. We moeten de klas uit. We komen in de hal... 6 deuren ...en een gang. De dichtstbijzijnde deur is die naar de kleuterw.c.’s. Maar daar zijn meteen ook weer deuren. Rare deuren die van onder en van boven open zijn. Rustig vertel ik en laat alles zien, hand in hand. Deur open (kraakt en piept een beetje). De nieuwe kleuter wijkt meteen achteruit, schrikt, bange ogen. Het is er donker dus het licht moet aan, waar is het knopje? Ik laat alles

22

zien en doe het voor en laat het dan

zichtbaar…wel hoorbaar. Dan blijf ik

zelf doen. Telkens benoemend hoe goed het gaat. Dan… een andere w.c. dan thuis. Kleiner!

rustig praten, vertel ik wat ik doe. Dat ik even de handdoek goed ophang…

Er gebeurt niets, geen aanstalten door al dat nieuwe. Dus vraag ik ‘Kan je thuis al zelf naar de w.c.?’ ‘Dat is altijd wel zo dus dat gaan we op school ook doen. Laat maar eens zien. Ik blijf, ben er nog. Al pratend en vooral geruststellend en benoemend hoe goed het gaat loods ik de kleuter verder. Als dan uiteindelijk ‘de boodschap’ hoorbaar is afgeleverd is dat wel even een mijlpaal. Meteen maak ik van de gelegenheid gebruik om alles goed aan te leren, w.c.papiergebruik. weer aankleden en dan komt weer iets moeilijks… doorspoelen. Moeilijke handeling bij ons op school en met veel lawaai, daar is moed voor nodig maar met een grapje erbij komt er meestal snel opluchting, licht weer uit, handen wassen met een lekker zeepje, even ruiken …handen afdrogen en dan weer de weg terugvinden naar de klas. Waar gelukkig alles goed is gegaan dankzij veel andere kleuters die er al langer zijn. De eerste keren moet ik mee, ga ik mee. Ben ik eerst zichtbaar aanwezig, na een paar keer doe ik stapjes terug, ben ik er wel maar niet

Steeds benoemend hoe goed het gaat. We bouwen aan vertrouwen! En dan doet zich vanzelf wel een keer het feit voor dat ik bijv. net een sappige perzik aan het schillen ben en niet meteen kan helpen/meegaan. Een kans… Ik leg uit en laat zien dat ik met iets bezig ben maar dat... (grote kleuter) alvast even meegaat en dat ik er zo aankom... Wat ik ook doe en weer benoem ik hoe goed het gaat, ook voor de oudere kleuter die opeens deze taak op zich nam! Vanzelf komt de dag dat ik niet meer mee hoef maar nog wel iemand anders en dan tenslotte niemand meer. Weer een kleuter die iets helemaal zelf kan en doet durft. Zo’n simpele gebeurtenis waar je later niet meer bij stil staat is bij de kleuters nog van groot belang.

In al dat nieuwe is VERTROUWEN het sleutelwoord. Vertrouwen in de ander, de situatie, de omgeving en …. Het zelfvertrouwen groeit. Zo kan het zomaar gebeuren dat op de dag van MICHAEL 29 september, de kleuters en ik mochten komen kijken bij ‘HET SMEDEN’ op het grote plein. Vier stoere meiden met rode schorten aan stonden ons op te wachten, met

hamers en met ijzer, naast het vuur. Als ik aan mijn werk wil gaan Sint Michaël zie ik daar staan. Die mij tonen wil en wijzen. Waar ik moet beginnen met hamer en met ijzer.

tekst: Francis Teeuw Rudolf Steiner School Rotterdam Achtergrond foto: Kleuters uit de klas van Juf Rianne schilderen het vuur van Michaël

Dat zongen wij al in de klas steeds en nu stonden zij daar met hun hamers. Daar zat ik met mijn kleuters en werd vervuld van verwondering, bewondering, dankbaarheid. Mijn kleuters vol overgave vol ontzag voor dat alles. Maar ook die vier meiden, twaalfdeklassers, van onze bovenbouw. Oudleerlingen van onze onderbouw, ooit ook kleuters bij ons. Ik zong zacht ons Michaelslied, nu met de hamers en het ijzer zo zichtbaar en hoorbaar dichtbij. Het oplaaiende vuur, het roodgloeiende ijzer, de krachtige hamerslagen, de meiden die opgingen in dit oude ambacht, voor de kleuters nieuw.

Foto: Masé Sutterland - Vrije School

Vredehof

Oud en jong, jong en oud, samen. Net terwijl ik eraan zat te denken dat deze meisjes ook prachtig konden zingen ( wist ik) staken zij de hoofden bij elkaar… stonden even te overleggen en...Daar klonk...

LAAT MIJ EEN GODESSTRIJDER ZIJN... tweestemmig, zo mooi! Wat een geschenk, van kleuter naar twaalfdeklasser. Vol vertrouwen in de verdere toekomst. Want als ik aan mijn werk wil gaan ….. Sint Michaël zie ik daar staan.

23

Mijn boek raakt een gevoelige snaar. Ik wist niet wat me overkwam. Ik had al zes boeken geschreven en raakte gewend aan lage verkoopcijfers en stapels op de plank. Dit werd een bestseller en het Nederlands is de vijfde vertaling.’ U heeft drieduizend kinderen, ouders, pedagogen en andere experts geïnterviewd. Daaruit haalt u aan wat uw verhaal bevestigt. Zouden er niet evenveel stadsmensen te vinden zijn die nooit in de natuur komen en daar heel gelukkig bij zijn? ‘Dat kinderen te dik worden, binnen blijven en minder bewegen, is makkelijk aan te tonen. De fietsverkoop is in de VS in vijf jaar bijvoorbeeld met een derde gedaald. De invloed van natuur op ADHD en depressiviteit wordt de laatste tijd regelmatig aangetoond, maar

Opvoedkundig artikel: Buiten spelen (uit NRC Handelsblad) Hutten bouwen is het beste medicijn Het kind uit de natuur Van spelen in de natuur worden kinderen geconcentreerder en tevredener. Maar angst voor kinderlokkers en schadeclaims, ontgroend onderwijs, geasfalteerde woonwijken en computerspelletjes houden kinderen binnen. Depressies en ADHD zijn volgens Richard Louv de gevolgen van de nature-deficit disorder, oftewel het natuurtekortsyndroom. Door: Koos Dijksterhuis Foto: Lin Klaassen

Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit N.R.C. Handelsblad

24

Gedurende twintig jaar fotografeerde de Japanse fotograaf Keiki Haginoya op straat spelende kinderen. Een paar jaar geleden stopte hij ermee. Hij zag simpelweg geen kinderen meer buiten spelen. Het is één van de honderden voorbeelden die de Amerikaanse journalist Richard Louv geeft in zijn nieuwste boek over het geautomatiseerde kind, de couch patato die voor de tv of achter de pc zit uit te dijen en nooit in bomen klimt of hutten bouwt.

en stoornissen als ADHD. Ik kan geen medische diagnose stellen, maar ben overtuigd van het verband tussen gebrek aan natuurervaringen en zulke kwalen. Daarom noem ik de oorzaak het natuurtekortsyndroom. Medicijnen als Ritalin zijn niet aan te slepen, terwijl niemand denkt aan het effectiefste, veiligste en goedkoopste medicijn: een bos, een sloot of een park.’

‘Voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid komen kinderen niet meer in de natuur’, zegt Louv in een tent in het Haagse Bos bij de presentatie van de Nederlandse vertaling aan minister Verburg van LNV. ‘En dat leidt tot een enorme toename van kinderdepressies

Hoe lang speelt dit probleem al? ‘In de jaren ’80 schreef ik een boek over de toekomst van de kindertijd. Ik merkte dat kinderen minder buiten kwamen en dat veel ouders dat jammer vonden. Ongemerkt moet het veel mensen zorgen hebben gebaard.

toen ik het boek schreef nog niet. Er waren twee jaar geleden nog maar zes studies gedaan naar het verband tussen natuurgebrek en ADHD, terwijl er ruim duizend onderzoeken waren gedaan naar het verband tussen drugsgebruik en ADHD. Natuurlijk zijn er stadsjongeren die geen last hebben van een natuurtekortsyndroom, maar ik hoorde ook veel andere verhalen. Ik sprak ook een jongen die nergens last van had en zei dat hij liever binnen speelde omdat daar de stopcontacten zaten.’ Zijn televisies en computers de boosdoeners? ‘Nee, zo simpel ligt het niet. Die elektronische verleiders spelen mee, maar zeker zo belangrijk is het verdwijnen van groen uit de wijk, de angst voor de natuur en de dreiging van schadeclaims. In Los Angeles woont slechts dertig procent van de mensen op loopafstand van een park. In Amerika worden nauwelijks nog trottoirs aangelegd en zelfs bestaande trottoirs afgebroken. In buitenwijken worden de huizen groter, maar de tuinen hebben het formaat van een grafzerk. En als er al bomen of plantsoentjes zijn, is er wel een buurtverordening dat kinderen er niet in mogen klimmen of spelen. Heeft je kind een vriendje over de vloer, dan verbied je hen buiten te spelen, want stel dat het vriendje

zich bezeert, dan loop je een groot risico op een forse schadeclaim. Ik heb een basisschool bezocht waar op het speelplein een bordje ‘verboden te hollen’ stond. Maar de kinderen kregen wel een folder mee naar huis over de gevaren van overgewicht. Die schadeclaimcultuur is lastig, maar er zijn al voorbeelden van collectieve verzekeringen tegen speelongelukjes.’ En die andere oorzaken? ‘Mensen hebben tegenwoordig het idee dat kinderen om de hoek vermoord, verkracht of ontvoerd worden. Dat er duizenden kinderen vermoord worden. Dat is onzin. Het zijn in de VS tweehonderd misdrijven per jaar. Ernstig genoeg, maar de hoeveelheid van zulke misdaden tegen kinderen neemt al twintig jaar af. Alleen hoeft er maar iets te gebeuren, of dat wordt in alle media eindeloos uitgesponnen. Het verkeer is wel een reëel gevaar, maar kinderlokkers zijn er veel minder dan mensen denken. De angst zit er nochtans goed in. Ik had er zelf ook last van, tegen beter weten in, en moest mezelf dwingen mijn twee inmiddels volwassen zoons alleen de kloof achter ons huis in te laten struinen. Ik gaf ze een mobiele telefoon mee. Dat kan voor bezorgde ouders een oplossing zijn.’ Kunnen scholen geen natuureducatie geven? ‘Deden ze dat maar! Onder de regering-Bush zijn de laatste mogelijkheden tot natuurexcursies en schooltuintjes wegbezuinigd, laat staan dat scholen nog op kamp gaan. Zelfs padvinders houden tegenwoordig vooral computer- of loopbaankampen. Op school gaat het alleen nog om het meten van taal- en rekenvaardigheid. Het grappige is dat uit diverse recente studies blijkt dat die schoolprestaties fors toenemen als schoolkinderen af en toe in de natuur kunnen ravotten. Natuur maakt kinderen evenwichtiger en stimuleert hun concentratievermogen.’ Hebben kinderen het niet simpelweg te druk? ‘Ja, vooral met binnenactiviteiten. Kijk, onze samenlevingen zijn heel lang agrarisch geweest. En op kinderen in mijnen en fabrieken na

was het ook in de industriële tijd vanzelfsprekend dat kinderen buiten ravotten. De in Amerika bekende gezinstherapeut Michael Gurian denkt dat onze hersenen nu zo’n plotselinge overdaad aan stimuli krijgen, dat aanpassing bij twintig tot dertig procent van de kinderen niet lukt. Georganiseerd sporten is daar niet tegen opgewassen. Maar artsen en ouders melden goede resultaten van uitstapjes naar de natuur. Alleen al het uitzicht op groen werkt kalmerend.’ Is daar enig bewijs van? ‘In de jaren ’90 interviewden de psychologen Stephen en Rachel Kaplan ruim twaalfhonderd kantoormedewerkers. Mensen die op hun werk uitzicht hadden op bomen, struiken of grote grasvelden, waren enthousiaster over hun werk dan mensen zonder zo’n uitzicht. ‘In een onderzoek onder gezinnen met ADHDkinderen tussen zeven en twaalf jaar werd ouders gevraagd welke vrijetijdsactiviteiten een positieve of juist negatieve uitwerking hadden op het gedrag van hun kinderen. Buitenactiviteiten hebben een positieve invloed, vooral op plekken waar bomen en gras groeien. ‘Ook het Landscape and Human Health Laboratory heeft onderzoek gedaan naar de invloed van de natuur op ADHD. Zowel in sociale woningbouw als in middenklassewijken vertelden ouders dat hun kinderen minder symptomen van ADHD vertoonden nadat ze in een groene omgeving waren geweest.’ Kinderen komen minder in de natuur, maar zijn milieubewuster dan ooit. ‘Zeker, en het is ook prima dat kinderen zich zorgen maken over het Amazonewoud, maar niet als natuur een abstractie is, waarover alleen maar valt te tobben. Kinderen moeten natuur juist beleven als iets leuks. Ga met een groep kinderen de natuur in, en nadat ze zich mopperend hebben losgescheurd van hun Nintendo zullen ze genieten. Je ziet ze vaak plekjes zoeken onder een struik, tegen een stam of in een boom. Hutten bouwen vinden alle kinderen leuk, met zand en water spelen ook.’ >>>

25

De natuurgebieden in Nederland worden op zondag nu al overspoeld door recreanten. ‘Ik pleit beslist niet voor natuur als attractiepark. Ik vind ook niet dat de bestaande natuur minder goed beschermd moet worden. Er moet ten eerste meer groen gepland worden in nieuwe of gerenoveerde wijken. Maar dat boswachters in hun terrein kinderen verbieden hutten te bouwen, deugt ook niet. Ik heb veel natuurbeschermers gesproken, en als je ze vraagt hoe hun bekommernis om de natuur is begonnen, vertellen ze allemaal dat ze als kind met vriendjes hutten bouwden, in bomen klommen, visten, door het bos struinden, kortom: speelden in de natuur. Als kinderen niet meer in de natuur spelen, weet over een tijdje niemand meer iets van de natuur af, laat staan dat iemand die natuur nog wil beschermen.’ Wat kunnen we eraan doen? ‘Meer groen in de stad! Ik zag in Nederland voorbeelden van natuurlijker ingerichte en gebouwde wijken. Nederland staat bekend om zijn fietsen en terecht: iedereen fietst. En niemand draagt er een helm bij! Dat is in Amerika ondenkbaar. Meer groen dus; een woeste tuin op of rond het speelplein zou al heel wat zijn en is goedkoper dan bijvoorbeeld alle computers vervangen door een snellere generatie die meteen weer veroudert. Verder moeten ouders voorlichting krijgen over de werkelijke risico’s van spelen in park of bos. Dat park moet niet uit een geschoren biljardlaken bestaan, maar moet bomen, struiken, zand en liefst stromend water hebben. Dat kan trouwens ook een fijne plek zijn voor ouders. Die moeten af van het idee dat de natuur ingaan alleen maar tijd kost.’ Dat kost toch ook tijd? ‘Ja, net als slapen en eten. Het is zaak niet op natuurtijd te beknibbelen, want dat is net zo belangrijk als slaap en lichaamsbeweging. De natuur maakt je rustiger, tevredener en fitter. En het zal even wennen zijn, maar je zult merken dat het er prettig is. Ga met je kinderen eens wandelen, picknicken of vissen. Je zult zien dat je kind zich vroeg of laat verwondert

26

over een boom, een insect, een waterkolk. Waarschijnlijk krijg je ook zelf dat gevoel van verwondering. Ik denk dat dat essentieel is. Vrijwel iedereen die zijn vroegste jeugdherinneringen oproept, zal beamen dat dat vooral belevenissen in de natuur zijn, bijvoorbeeld tijdens noodweer, aan het strand, op zee, in de bergen of een ontmoeting met een hert. Zelfs als je kind met tegenzin meegaat naar het bos, en zeurt over brandnetels of vliegen, zul je zien dat hij of zij er later over opschept tegen vrienden of ineens zegt: weet je nog papa? Wie wil zijn kind geen mooie jeugdherinneringen meegeven?’ Zijn kinderen weer naar buiten te lokken? ‘Er gebeurt al van alles. Mijn boek heeft veel losgemaakt, ook bij politici. Tien gouverneurs zijn in hun staat een ‘laat geen kind binnen’campagne begonnen. De nieuwe staatssecretaris van milieu (Stephen Johnson/KD) schijnt onder de indruk te zijn van mijn boek. Er kwam zelfs een projectontwikkelaar op me af die besloten had in zijn bouwputten rekening te zullen houden met openbaar groen. Nu is dat ook in zijn eigen belang; bouwers merken dat de babyboomers geen golfterreinen meer willlen, maar lange-afstandswandelpaden. Toch denk ik: als ik een projectontwikkelaar weet te overtuigen, krijg ik iedereen mee.’ Ook de jeugd? ‘Bij lezingen voor scholieren merk ik dat ze het geweldig vinden als ik ze vertel wat er volgens mij allemaal anders zou moeten en kunnen. Ze worden daar opgetogen van. Jonge mensen willen het altijd wel anders aanpakken. ’En het is ook mooi dat dit weliswaar ernstige probleem tenminste opgelost kan worden. Klimaatverandering, ontbossing; daar kun je moedeloos van worden. Ook dit is niet in je eentje aan te pakken, maar met een groene ruimtelijke ordening en stedebouw, met een groener onderwijs en met voorlichtingscampagnes kan het. En de wil lijkt te groeien. Dat natuur goed is voor de gezondheid, is daarvoor een enorme stimulans!’

Richard Louv Last Child in the Woods / Het laatste kind in het bos. Minister kijkt vooral naar de ouders. Minister Gerda Verburg van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit wil geen kinderen die de natuur alleen nog maar kennen van de televisie. Zij probeert naar eigen zeggen natuurtekortsyndroom zo veel mogelijk te bestrijden. ‘Ik investeer in scharrelkinderen om hangjongeren te voorkomen’, aldus de minister. ‘Door speelbossen, door natuureducatie, door smaaklessen, door het programma Groen in en om de stad, door het creëren van minstens tienduizend stageplaatsen in de natuur en bij boeren, noem maar op. Maar ik kan het niet alleen. We zullen samen moeten werken aan de oplossing van dit probleem. En dan kijk ik eerst en vooral naar de ouders, want juist zij spelen een cruciale rol in de opvoeding en bewustwording van hun kinderen.’

Richard Louv (58) woont in San Diego, Californië. Hij is columnist van de San Diego Union Tribune en werkte als journalist voor allerlei bladen, waaronder de New York Times en de Washington Post en het tijdschrift Parents. Hij schreef zeven boeken, waarvan vier over kinderen. Hij is voorzitter van het Children & Nature Network, dat kinderen in contact brengt met de natuur. In reactie op zijn boek heeft een grote natuurbeschermingsorganisatie deze zomer het National Forum on Children and Nature opgericht. Daarin zitten vijftig invloedrijke lieden, zoals topmensen van bedrijven als North Face en Walt Disney, de presidenten van de Turner Foundation en de National Audubon Society, de gouverneurs van vier staten en de burgemeesters van Los Angeles, Houston en Chicago. Zij roepen op tot initiatieven en zullen wereldwijd twintig voorbeeldprojecten selecteren en steunen. Louv is getrouwd met Kathy Frederick Louv. Ze hebben twee zoons.

voor de prins op het witte paard....’ Ze lacht: ‘ Eigenlijk zijn al mijn paarden sprookjespaarden.’ Marianne’s fascinatie voor vrijheidsdressuur met paarden stamt uit haar kindertijd. ‘Op een dag namen mijn ouders me mee naar Sioux City op Gran Canaria. Dat is een replica van een Wild West stadje, waar je shows met cowboys, indianen en paarden kunt bijwonen. Ik wist het meteen: dát werk wil ik ook gaan doen. Een oom van mij werkte in circus Renz. Van hem heb ik de eerste beginselen van de traditionele circusmethodiek geleerd. Later ben ik in de leer gegaan bij de Duitse paardentrainer Horst Becker, die de beroemde Zwitserse paardentrainer Fredy Knie tot zijn leermeesters rekent.’

Ze is hengstenhouder, geeft les, helpt mensen en paarden en zet shows in elkaar Speciale en bijzondere verhalen van oud-vrijeschool leerlingen Marianne Scherps 38 jaar geboren in Rotterdam Ze woont nog maar kort in Beltrum en nu al brengt ze de regionale tongen in beweging. Marianne Scherps: paardentrainer, showvrouw, hengstenhouder, Nederlands kampioen barrel racing 2008 en ‘dokter zonder witte jas’. Klinkt ongerijmd genoeg om eens uit te zoeken wat die Rotterdamse deerne allemaal uitspookt, daar in het Achterhoekse.

tekst: Aase Henschien Rudolf Steiner School Rotterdam

28

Hier werkt ze dag in dag uit met haar ‘sprookjespaarden’, zoals ze haar edele viervoeters liefkozend noemt. De liefde is geheel wederzijds, want werken met Marianne is heel wat anders dan eindeloos rondjes lopen in de manege en je te pletter vervelen. Marianne zet haar paarden namelijk breed in. Heel breed! Neem de haflinger hengst Almnebel Imladris, Nibbit voor intimi.... Wie de stal binnenloopt, kan hem niet over het hoofd zien. ‘Als ik hem met een mens zou moeten vergelijken dan zou hij een bouwvakker zijn die Harry heet’, lacht Marianne. ‘Nibbit is mijn superbrave dekhengst. De kinderen die op hem rijden beseffen nauwelijks dat hij een hengst is. Nibbit is dol op ritsjes en andere dingetjes die lawaai maken, van merries die gilgeluidjes maken tot en met scheurende dekens. Die molesteert hij opzettelijk in mijn bijzijn, omdat hij weet dat ik dan ook een grote scheur opzet. Twee keer lawaai, heerlijk! Soms gaat hij per ongeluk met zijn grote kolenschoppen

op je tenen staan. Als je dan begint te gillen, springt hij drie meter opzij, zo van: Oeps! Dit is lawaai van een andere orde. Och, zat jij eronder? Sorry, ‘was niet zo bedoeld. Hier, ‘heb je een pilsje van me’, en drukt dan die enorme harses van hem tegen je aan.’ Ze kunnen op commando op de de rug liggen, skeeleren op een plank met wieltjes en moeiteloos de hoofdrol spelen in een show. De paarden en pony’s van Marianne Scherps uit Beltrum zijn geen doorsnee-dieren, Ze stelt ze daarom met liefde beschikbaar voor films, voorstellingen, shows en reclame-uitingen. Op verzoek laat ze haar dieren opdraven in shows, voorstellingen of films. ‘Een paard heeft een persoonlijkheid, is intelligent.

Al mijn paarden zijn bijzonder. Deze schimmel bijvoorbeeld is vaak het paard van sinterklaas bij intochten in het land. Maar de schimmel kan ook ingezet worden bij huwelijksaanzoeken,

Na een poosje met stuntpaarden en arabieren te hebben gewerkt in een Duits attractiepark, keert Marianne terug naar haar geboorteplaats Rotterdam, waar ze in 1991 Showteam The Black Riders opricht. Het bonte gezelschap maakt al snel naam met mini-shows die uitblinken in originaliteit en een hoog humoristisch gehalte hebben. Riddertoernooi, Spaanse show, kruiwagenrace, vrijheidsdressuur, paarden striptease, magische show, Western show, vuurshow....: niets is The Black Riders te dol. ‘Als we onderdeel uitmaken van een groot evenement en ons wordt gevraagd een extra rondje langs de VIP-tribune maken, dan zetten we altijd flink de ankers erin. Er is niks leukers dan graspolletjes tussen de borrelnootjes en in decolleté’s zien verdwijnen’, giert ze het uit. Ze is hengstenhouder, geeft les, helpt mensen en paarden en zet shows in elkaar.’ ‘De meeste shows doe ik tegenwoordig alleen, omdat ik dan van niets en niemand afhankelijk ben.Vaak ontstaan nieuwe vrijheids dressuurkuurtjes bij toeval. Ik span de pony aan voor een ritje door de omgeving en neem de hond ook mee. We naderen een kruising. ‘Zit’, roep ik naar de hond. Wie gaat er zitten? De pony! Kijk, en daar bouw ik dan een showtje omheen.’

Kijk, er is niets leukers dan een enthousiaste moeder wier kind ik geholpen heb. Dit soort dingen heeft me de reputatie bezorgd van dokter zonder witte jas, maar met klompen, wollen sokken, en een lekkere wollen trui. Het enige wat ik doe is de hengel uitgooien. Overal drijven dobbertjes en wie hulp nodig heeft, hapt. Mensen die in de war zijn wijken niet zoveel af van paarden die psychisch in de knoop zitten. Bij een paard draait alles om ondubbelzinnige paardentaal, bij een mens om duidelijke mensentaal.

Waar ben je mee bezig? vraag ik aan zo’n kind. Weet ik niet, is het antwoord. Goed, wil je dood of wil je niet dood? Nee, ik wil niet dood. Ha, dat weet je wel. Fijn. Wat is je favoriete kleur? Blauw. Dan ben jij nu blauw. Zelf ben ik geel, maar er lopen hier ook rode, oranje, paarse, groene en lila mensen rond. ls je al die kleurtjes bij elkaar zet dan vormen wij samen een regenboog. Ontbreekt er één kleur dan is de regenboog niet meer compleet. Daarom ben jij voor mij heel belangrijk. En dan heb je ze. Een kind met chaos in het hoofd laat ik een paardenbox leegruimen. Een lekker gevoel is dat, hè? zeg ik dan. Ja, lekker. Strooi maar wat stro in de box en ga er lekker doorheen rollen. Zo voelt een hoofd dat opgeruimd is, zeg ik dan. Dat begrijpen ze.’ De Black Riders is een showteam dat opgericht is in 1990 door Marianne Scherps. Het was een klein groepje enthousiaste mensen, die meer wilde doen met hun paard dan alleen maar rondjes rijden door de bak. Mensen kwamen en gingen, maar Marianne bleef doorgaan met haar droom wat resulteerde in een showteam waar je alle kanten mee op kan en dat in 10 min. iets spectaculairs neer kan zetten. De meeste shows rijdt ze alleen. Maar soms is er een idee dat zich uitbreid tot een grote en machtige show en dan staan er genoeg mensen aan haar zijde die samen met haar een bizarre droom tot werkelijkheid brengen.

29

column van een ouder

Dus jij bent er ook zo eentje!

Interview met Marianne Scherps Oud-vrijeschool leerling De vrijeschool doorlopen en toen... ? Door: Aase Henschien Rudolf Steiner School Rotterdam

Wat is jouw relatie tot de vrijeschool school? Ik ben begonnen op de vrijeschool in Kralingen, vandaar uit zijn we verhuisd naar de vrijeschool in de Alexander polder.

Wat zijn zoal jouw eigen speciale herinneringen aan je schooltijd? Wat ik heerlijk vond waren de wandelingen op zaterdag door het Kralingse Bos. Ik heb het altijd wel naar mijn zin gehad. Wat ik altijd erg leuk vond waren de feesten zoals Pasen en Pinksteren, maar ook Sint Maarten en Kerst vond ik geweldig. Wat ik overigens super vond is dat we op jonge leeftijd spelenderwijs kennis maakten met een andere taal, denk b.v aan Duits en Engels. Ik kan me goed herinneren dat ik zeer gemakkelijk als kind kon communiceren in het Duits als Engels, wat op vakantie veel voordeel opleverde.

Wat heb jij als positief ervaren of juist niet?

Hoeveel jaren heb jij doorgebracht op een vrijeschool?

De creatieve werkwijze

Ik heb in totaal 7 jaar op de vrijeschool school door gebracht. In die tijd gingen wij ook op zaterdagen naar school!!

Is er een relatie tussen wat jij nu doet en de vrijeschool school?

Hoe was jouw loopbaan, denk aan peuters,kleuters etc. Ik heb de gehele onderbouw afgelopen en ben vervolgens naar een andere middelbare school gegaan.

Hoe heb jij deze school jaren ervaren? Ik kan wel zeggen dat het een leuke tijd was.

Zou je voor eventuele eigen kinderen ook de keuze maken voor de vrijeschool school? Ik heb nog geen kinderen, maar ik ben er nog niet uit wat verstandig is wat betreft de schoolkeuze. Dit hangt voornamelijk van het kind af hoe hij of zij functioneert.

Wat heb je gedaan na je schooltijd? De school daarna is me zeer slecht bevallen, de creativiteit die je op de vrijeschool school ontwikkeld had werd mega de grond in gepropt. Ik kan het omschrijven als een wilde vurige mustang die zijn jonge jaren vrij over de vlakte heeft mogen rennen, wordt gevangen en getemd om vervolgens in de massa mee te wandelen. Ik ben zelf een ADHD type dus ik knalde compleet tegen de muur. Geen fijne tijd die ik niet echt over wil doen.

30

In mijn dagelijks leven train ik paarden voor films en reclame doeleinden. Denk bijvoorbeeld aan het paard van Sinterklaas of het prachtige witte paard voor de prins die zijn prinses te huwelijk vraagt. Op mijn eigen manege krijg ik veel paarden met mensenproblemen, paarden die hun gevoelens zo kunnen opproppen waardoor ze lijden aan psychische problemen. Het is soms triest om te zien wat paarden zichzelf kunnen aandoen puur omdat de mens ze niet heeft begrepen of niet wil begrijpen. Naast mijn manege heb ik ook een zorgboerderij daarbij stel ik mijn 20 paarden beschikbaar voor iedereen met een stoornis zoals ADHD, PDDnos en Autisme.

De vier temperamenten als gezelschapsspel

Marianne Scherps

Steiner Celeb! Jennifer Aniston Met Jennifer Aniston als oudvrijeschool scholier blazen wij in één keer alle vooroordelen en geitenwollesokken stereotype van tafel. Deze self made, uber succesvolle en erg mooie actrice en ex van Brat Pitt heeft namelijk haar jonge jaren doorgebracht op de Rudolf Steiner school van New York. Als dit geen goede reclame is!

Heb je nog leuke anekdotes die echt met de vrijeschool school te maken hebben?

Wie en wat?: Jennifer Aniston is al jaren één van de meest bekende en best betaalde actrices uit Hollywood. Haar grote doorbraak kwam toen zij van 1994 tot 2004 één van de hoofdrollen speelde in de populaire tv serie Friends. Hiervoor won zij onder meer een Golden Globe en een Emmy award. Sinds het einde van Friends is Jennifer te zien in tal van Hollywood films als Picture perfect, Along came polly, Marley & Me en Bruce Almighty.

Alles was leuk, behalve de euritmietherapie want had ik daar een hekel aan.

Door: Aase Henschien Rudolf Steiner School Rotterdam

In de buitenwereld kun je zonder schroom spreken over melancholie. Bijna iedereen weet wat je bedoelt als je zegt: ‘Boudewijn Büch was een ziekelijke melancholicus’. Het begrip flegmaticus is al minder bekend. Hoewel een zin als: ‘Ik bewonder het flegma van The Prince of Wales’, wordt over het algemeen wel begrepen of uit de context afgeleid. Het begrip cholericus ontloop ik. Indien nodig omschrijf ik het. ‘Een middenvelder van het type Jan Wouters’, komt in de buurt. Het vierde temperament is het onbekendst. ‘Sanguïnicus, is dat niet de patroonheilige van de bloedbank?’, hoorde ik pas nog iemand vragen. De 4 temperamenten zijn al heel oud en eerlijk gezegd een beetje versleten. In de hedendaagse psychologie spelen zij amper een rol en zelfs in de wereld waar gretig gebruik wordt gemaakt van karakterologische kwalificatiesystemen zoals het Enneagram en de Astrologie, duiken de temperamenten zelden op. Dat is jammer, want de met 4 temperamenten kun je een leuk spel spelen. Een gezelschapsspel dat iets weg heeft van Twister en waarbij de slappe lach constant op de loer ligt. Met de 4 temperamenten in je achterhoofd kun je bijvoorbeeld naar The Beatles of Gooische vrouwen kijken. Wie dat spelletje om de knikkers speelt, neemt het te serieus en verzuimt goed te kijken. Ik spreek uit eigen ervaring. Je leest eens een boekje en van alle kenmerken onthoud je er twee: blond haar en blauwe ogen. Waarschijnlijk omdat je zelf blond haar en blauwe ogen hebt. Iedereen met blond haar en blauwe ogen die je ontmoet, voldoet ­— dat neem je voetstoots aan — ook aan de andere kenmerken. Welke dat ook alweer waren, was je allang vergeten. Maar nu je het boekje voor de zekerheid nog even vluchtig naslaat, blijkt dat wel mee te vallen. ‘F rappant’, hoor je jezelf mompellen. Je hebt nog steeds niet door, dat de bril waardoor je kijkt je blikveld beperkt in plaats van verruimt. Nee, Jantje is een voelbloed sanguïnicus. Zeker weten, stempel op zijn bil. Een emoticon dat er, hoe goed je ook poetst, niet meer af wil. Humor is de meest alledaagse vorm van spiritualiteit, de humorist een uitgesproken spiritueel wezen. Een geinige geest beziet de 4 temperamenten met een glimlach en neemt ze vooral niet te serieus.

Jan van Bergen en Henegouwen Vrije School Vredehof

31

BOEKRECENSIE

Het mysterie van de Noorse schrijver

Jostein Gaarder Raamvertelling over Joachim die samen met zijn vader een adventskalender koopt. Vanaf 1 december mag hij elke dag tot aan Kerst op die kalender een luikje openmaken; dan komt er een plaatje tevoorschijn. Tot z’n verbazing valt er echter ook steeds een stukje papier uit waarop het verhaal beschreven staat van Elisabet, die vanuit Noorwegen een reis maakt terug in de tijd, naar Bethlehem in het jaar nul. Breed uitgesponnen kerstverhaal van de schrijver van ‘De wereld van Sofie’. Het boek beslaat 24 hoofdstukken; binnen die hoofstukken staat telkens een deel van het verhaal van Elisabet. Haar reis bevat diverse kerkhistorische feiten die nogal schools zijn verwerkt. Sommige kinderen boven de tien zullen het verhaal kinderachtig vinden; voor kinderen onder de tien zijn sommige passages waarschijnlijk te moeilijk. Het lijkt het best tot zijn recht te komen door in de Adventstijd elke dag een hoofdstuk voor te lezen aan kinderen vanaf ca. 9 jaar; zelf lezen vanaf ca. 10 jaar.

32

PRIKBORD Te koop Imperial voor een Renault Kangoo, slechts 1 keer gebruikt t.e.a.b. reacties graag naar [email protected]

ADVERTENTIE PLAATSEN Neem contact op met: Kittie Boone mail: [email protected]

Te koop Kettcar Kettler skelter, voor kinderen van 3-7 jaar. € 45,Diana 06-12788237 Te koop Jongensfiets, bandenmaat: 20 inch, merk: Loeki Cool Cruiser, kleur: groen met oranje stuur. € 35,Diana 06-12788237 Te koop Mamafiets. Merk: Sparta Amazone. Kleur: groen. Framehoogte: 56 cm. Bandenmaat: 26 “. Met voorzitje, achterzitje en fietstassen in dezelfde stijl. 4 versnellingen. 7 jaar oud. € 300,Diana 06-12788237

Voor het spullendepot van FlexusJeugdplein (crisispleegouders kunnen hier spullen lenen) zoeken we buggies, boxen en schone jongenskleding vanaf maat 92. Heeft u iets in de aanbieding dan horen we dit graag. U kunt zich melden bij Joyce Gezocht Manning van de Helpdesk-pleeg- Modelspoorbaan. Graag zorg: 010-2718777. reageren voor 7 december. Bij voorbaat hartelijk dank. Diana 06-12788237

employment lawyers

arbeidsrecht advocaten

SørensenWeijers&Ko

the opposite of a correct statement is a false statement the opposite of a profound truth may well be another profound truth

t f e

+31 10 249 24 44 +31 10 249 24 40 [email protected] Lichtenauerlaan 138 3062 me Rotterdam

www.swnk.nl SW 067 adv A5 ligg 091001.indd 1

01-10-09 11:25

www.assem.nl 29-09-2009 • VERSIE 1