RENE DEKKERS
HANDBOEK BURGERLIJK RECHT DEEL IV
Huwelijksstelsels - Erfrecht - Giften
DERDE UITGAVE BEWERKT DOOR
HELENE CASMAN Gewoon Hoogleraar Vrije Universiteit Brussel Hoogleraar Université Libre de Bruxelles Erenotaris
intersentia Antwerpen - Oxford
INHOUD BOEK VIII. HUWELIJKSSTELSELS
1
Inleiding
3
TITEL I HET HUWELIJKSCONTRACT Hoofdstuk I. Inleiding
5 5
Hoofdstuk II. Inhoud van het huwelijkscontract Afdeling I. - Huwelijksovereenkomsten Afdeling II. - Giften Afdeling III. - Clausules vreemd aan het huwelijkstelsel
10 10 18 23
Hoofdstuk III. Geldigheidsvereisten van het huwelijkscontract. Afdeling I. - De vorm Afdeling II. - De bekwaamheid Afdeling III. - De wijzigbaarheid van het huwelijksstelsel
24 24 29 33
Hoofdstuk IV. Ongeldigheid van het huwelijkscontract
48
TITEL II DE VERSCHILLENDE HUWELIJKSSTELSELS
51
Hoofdstuk I. Het gemeenschapsstelsel
51
Hoofdstuk II. Het wettelijk stelsel Afdeling I. - Samenstelling § 1. - Baten van de eigen vermogens § 2. - Baten van het gemeenschappelijk vermogen § 3. - Schulden in het wettelijk stelsel § 4. - Lasten van de eigen vermogens § 5. - Lasten van het gemeenschappelijk vermogen § 6. - Rechten van de schuldeisers
56 56 56 75 83 84 89 95
Intersentia
ix
Inhoud
Afdeling II. - Bestuur § 1. - Algemeen § 2. - Gemeenschappelijk vermogen A. - Afzonderlijk bestuur B. - Exclusief bestuur C. - Gezamenlijk bestuur § 3. - Eigen vermogens § 4. - Ontneming van bestuursbevoegdheden § 5. - Andere maatregelen met weerslag op de bestuursbevoegdheden Afdeling III. - Ontbinding van het huwelijksstelsel § 1. — Oorzaken van ontbinding A. - Overlijden van een echtgenoot B. - Echtscheiding wegens onherstelbare ontwrichting. . . C. - Echtscheiding door onderlinge toestemming D. - Scheiding van tafel en bed E. - Gerechtelijke scheiding van goederen F. - Conventionele overgang naar een ander stelsel G. - Nietigverklaring van het huwelijk § 2. - Gevolgen van de ontbinding § 3. - Boedelbeschrijving § 4. — Vergoedingen § 5. - Beheer van de onverdeeldheid § 6. - Verrekening van de lasten § 5. - Verdeling § 6. - Schulden tussen echtgenoten § 7. — Faillissement van een echtgenoot § 8. - Collectieve schuldenregeling
121 124 124 125 126 130 132 132 140 142 142 148 150 165 168 172 181 182 184
Hoofdstuk III. Conventionele gemeenschap Afdeling I. - Uitbreiding van de gemeenschap § 1. — Beding van inbreng § 2. - Algehele gemeenschap Afdeling II. - Inkrimping van de gemeenschap Afdeling III. - Clausules van vereffening en verdeling § 1. - Vooruitmaking § 2. - Ongelijke verdeling § 4. - Huwelijksvoordelen
186 187 187 190 193 195 195 200 206
X
104 104 106 106 110 112 119 120
Intersentia
Inhoud
Hoofdstuk IV. Scheiding van goederen
214
Aanhangsel. Overgangsrecht van de wet huwelijksvermogensstelsels (1976) . 229 TITEL III VERMOGENSSTELSELS VAN SAMENWONENDEN
235
Inleiding
235
Hoofdstuk I. Wettelijk samenwonenden
236
Hoofdstuk II. Feitelijk samenwonenden
246
BOEK IX. ERFRECHT
249
Inleiding
251
TITEL I ERFGERECHTIGDHEID
267
Hoofdstuk I. Erfbekwaamheid
268
Hoofdstuk II. Wettelijke erfgenamen Afdeling I. - Afstammelingen Afdeling II. - Bevoorrechte zijverwanten en ascendenten Afdeling III. - Gewone ascendenten Afdeling IV. - Gewone zijverwanten Samenvatting Hoofdstuk III. De langstlevende echtgenoot Hoofdstuk IV. De langstlevende wettelijk samenwonende levensgenoot Hoofdstuk V. Staat als onregelmatige erfopvolger
274 275 281 284 286 288 290
Intersentia
309 317
XI
Inhoud
Hoofdstuk VI. Anomale erfopvolging
320
TITEL II HOE DE NALATENSCHAP VERKREGEN WORDT
329
Hoofdstuk I. Bezit van de nalatenschap Afdeling I. - Saisine van de wettelijke erfgenamen Afdeling II. - Inbezitstelling van de Staat
329 329 334
Hoofdstuk II. Eigendom van de nalatenschap Afdeling I. - Erfgerechtigd zijn Afdeling II. - Keuzerecht van de erfgerechtigde Afdeling III. - Aanvaarding § 1. - Algemeen § 2. - Zuivere aanvaarding A. - Vorm B. - Gevolgen van de zuivere aanvaarding § 3. — Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving. Afdeling IV. - Verwerping Afdeling V. - Onbeheerde nalatenschap
335 335 337 349 349 352 352 362 . 366 372 379
Hoofdstuk III. Opeising van de nalatenschap
382
TITEL III VEREFFENING VAN DE NALATENSCHAP
391
Inleiding
391
Hoofdstuk I. Een enkele erfgenaam 393 Afdeling I. - Algemeen 393 Afdeling II. — Voorrecht van boedelbeschrijving 394 § 1. - Afscheiding van de boedels als gevolg van de beneficiaire aanvaarding 395 A. - Rechten van de schuldeisers en legatarissen 395 B. - Rechten en plichten van de erfgenaam tegenover de nalatenschap 397 § 2. - Beheer van de nalatenschap 401 § 3. - Betaling van de schulden en lasten 405 XÜ
Intersentia
Inhoud
§ 4. - Aansprakelijkheid en zekerheden 407 § 5. - Einde van de lasten van de beneficiaire aanvaarding. . 409 Afdeling III. - Afscheiding van de boedels op vordering van schuldeisers 411 Hoofdstuk II. Meerdere erfgenamen Afdeling I. - Soorten verdeling Afdeling II. - Minnelijke verdeling onder rechterlijk toezicht. . . Afdeling III. - Gerechtelijke verdeling Afdeling IV. - Vordering tot verdeling Afdeling V. - Deelgenoten Afdeling VI. - Verloop van de gerechtelijke verdeling Afdeling VII. - Erfuitkoop Afdeling VIII. - Inbreng § 1. — Inbreng van giften § 2. - Inbreng van schulden Afdeling IX. - Verdeling van schuldvorderingen en van schulden. § 1. - Schuldvorderingen A. - Verhouding tussen erfgenamen en schuldenaar B. - De erfgenamen onderling § 2. - Schulden A. - Verhouding tussen erfgenamen en schuldeiser B. - De erfgenamen onderling Afdeling X. - Gevolgen van de verdeling § 1. - Declaratief karakter van de verdeling § 2. - Vrijwaring van de kavels Afdeling XI. - Tenietgaan van de verdeling
417 418 419 422 424 428 438 452 458 458 476 479 479 479 482 483 483 488 489 490 501 505
Hoofdstuk III. Vereffening van de onbeheerde nalatenschap.
512
Aanhangsel. Contestatie van ons erfrecht
514
BOEK X. GIFTEN
517
Inleiding
519
Intersentia
XÜi
Inhoud
TITEL I GIFTEN IN HET ALGEMEEN
525
Hoofdstuk I. Toestemming Afdeling I. - Art. 901 B.W Afdeling II. - Wilsgebreken
526 526 529
Hoofdstuk II. Bekwaamheid 532 Afdeling I. - Onbekwaamheid om te schenken 532 Afdeling II. - Onbekwaamheid om te krijgen 536 § 1. — Niet bestaande of onbepaalde personen 536 § 2. - Gewone onbekwamen 539 § 3. - Rechtspersonen 541 § 4. — Bijzondere onbekwaamheden 546 § 5. - Omzeiling van problemen als de legataris onbekwaam of onbepaald is 550 Hoofdstuk III. Voorwerp
555
Hoofdstuk IV. Oorzaak
558
Hoofdstuk V. Voorwaarden
562
Hoofdstuk VI. Bescherming van de schuldeisers
570
Hoofdstuk VII. Verdere bijzondere regels
572
TITEL II SCHENKINGEN
573
Hoofdstuk I. Eigenlijke schenking Afdeling I. - Algemeen Afdeling II. - Schenkingscontract Afdeling III. — Vormvoorschriften Afdeling IV. - Nietigheid Afdeling V. - Onherroepelijkheid van de schenking § 1. - Schenkingen in strijd met de regel § 2. - Schenkingen die niet met de regel strijden
573 573 574 579 583 586 587 590
xiv
Intersentia
Inhoud
§ 3. - Schenking in strijd met de regel, maar toch door de wet toegestaan Afdeling VI. - Gevolgen van de schenking § 1. - Overdracht van eigendom § 2. - Verplichtingen van de schenker § 3. - Verplichtingen van de begiftigde Afdeling VII. - Herroeping van de schenking § 1. - Niet-vervulling van de lasten § 2. - Ondankbaarheid
595 596 596 598 600 602 603 611
Hoofdstuk II. Bijzondere soorten van schenkingen Afdeling I. - Onrechtstreekse schenking Afdeling II. - Vermomde schenking Afdeling III. - Handgift Afdeling IV. - Schenking met last Afdeling V. - Vergeldende schenking Afdeling VI. - Schenking ten voordele van het huwelijk § 1. - Schenking door een derde § 2. - Schenking tussen (aanstaande) echtgenoten bij huwelijkscontract Afdeling VII. - Schenking tussen echtgenoten buiten huwelijkscontract. Afdeling VIII. - Enkele andere soorten schenkingen Afdeling IX. - Handelingen die geen schenkingen zijn
648 652 657
TITEL III LEGATEN
659
Hoofdstuk I. Het testament Afdeling I. - Inhoud Afdeling II. - Testamentaire en wettelijke erfopvolging Afdeling III. - Kenmerken van het testament Afdeling IV. — Vormen § 1. — Eigenhandig testament A. - Geldigheidsvereisten B. - Bewaring C. - Verlies van het testament § 2. - Authentiek testament
660 660 664 670 674 675 675 682 686 687
Intersentia
620 620 625 630 638 640 641 642 645
XV
Inhoud
§ 3. — Testament in internationale vorm § 4. - Bevoorrechte testamenten Afdeling V. - Bewijskracht § 1. - Eigenhandig testament § 2. - Authentiek testament Afdeling VI - Sanctie Afdeling VII. - Het codicil Afdeling VIII. - Interpretatie van het testament Afdeling IX. - Strafbeding Afdeling X. - De testamentuitvoerder
694 697 697 698 701 702 704 705 710 713
Hoofdstuk II. Het legaat Afdeling I. - Aanwijzing van de legataris Afdeling II. - Omvang van het legaat § 1. — Algemeen legaat § 2. - Legaat onder algemene titel § 3. - Bijzonder legaat Afdeling III. - Allerlei legaten Afdeling IV. - Keuze van de legataris Afdeling V. - Rechten van de legataris § 1. - Eigendom van het legaat § 2. - Bezit van het legaat A. - Vordering tot afgifte B. - Saisine van de algemene legataris § 3. - Recht op de vruchten § 4. - Rechtsvorderingen Afdeling VI. - Verplichtingen van de legataris § 1. — Betaling van de schulden van de nalatenschap § 2. - Betaling van de legaten Afdeling VII. - Tenietgaan van de legaten § 1. - Nietigheid § 2. - Herroeping A. - Vrijwillige herroeping B. — Gerechtelijke herroeping § 3. - Verval § 4. — Gevolgen van het tenietgaan
726 726 728 728 732 735 736 745 747 747 748 749 757 760 762 763 764 770 773 773 774 774 781 786 792
xvi
Intersentia
Inhoud
TITEL IV VOORBEHOUDEN EN BESCHIKBAAR DEEL
795
Inleiding
79
Hoofdstuk I. Inrichting van de reserve Afdeling I. - Wie kan aanspraak maken op een voorbehouden erfdeel? Afdeling II. - Omvang van het voorbehouden deel
796 796 799
Hoofdstuk II. Basisbeginselen 805 Afdeling I. - Een stuk erfrecht 805 Afdeling II. - De reserve wordt enkel tegen giften beschermd. . 811 Afdeling III. - Het beschikbare deel 813 Hoofdstuk III. Werking van de reserve Afdeling I. - Hersamensteiling van het vermogen § 1. — Aanwezige goederen § 2. - Schenkingen § 3. - Schulden Afdeling II. - Aanrekening van de giften § 1. — Aanrekening op het voorbehouden deel § 2. - Aanrekening op het beschikbare deel Afdeling III. - Inkorting § 1. - Vordering tot inkorting § 2. - Volgorde bij de inkorting § 3. - Gevolgen van de inkorting
815 815 815 817 828 831 832 836 837 837 841 844
Hoofdstuk IV. Voorbehouden deel van de langstlevende echtgenoot
849
TITEL V BIJZONDERE SOORTEN VAN GIFTEN
863
Hoofdstuk I. Contractuele erfstelling Afdeling I. - Toepassingsgebied § 1. - Personen § 2. - Geschonken goederen
864 865 865 869
Intersentia
Xvii
Inhoud
Afdeling II. - Gevolgen § 1. - Ze steunt op een schenking § 2. - Ze verschaft erfrecht Afdeling III. - Schenking van tegenwoordige of toekomstige goederen
875
Hoofdstuk II. Ascendentenverdeling Afdeling I. - Algemene regels Afdeling II. - Ascendentenverdeling bij schenking § 1. - Bijzondere vereisten § 2. - Gevolgen Afdeling III. - Ascendentenverdeling bij testament § 1. - Bijzondere vereisten § 2. - Gronden van ongeldigheid
877 878 882 882 884 887 887 889
Hoofdstuk III. Erfstelling over de hand
893
Trefwoordenregister
899
XVlll
870 870 873
Intersentia
