groningen Aan Provinciale Staten
050 316 49 I I 050 316 49 33 "*3
.. .•' •.'■•■: gssaftqpikfill
UJ
Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer E-mail Antwoord op Bijlage Onderwerp
- 2 JUL! 2013 2013-20.778/27/A.19, PPM 460622 Bakker J.C.T. 0651511937
[email protected]
Beantwoording aangenomen moties 24 april 2013
Geachte dames en heren. 1. Aanleiding In uw vergadering van 24 april jl. is van gedachten gewisseld over het verioop van de energietransitie in de provincie Groningen. De uitkomst van deze gedachtewisseling is neergelegd in een tweetal moties:
U)
1. Statenfractie D66, Christenunie, W D en Partij van de Arbeid - motie om de provincie samen met Energy Valley aan de minster van EZ een aanbod te doen om de energietransitie op gang te krijgen. 2. Statenfractie GroenLinks - motie m.b.t. verzoek de overstap van fossiele naar duurzame energie te versnellen. Deze brief gaat in op deze moties.
CC UJ
LU UJ
2. Samenvatting De motie van Statenfractie D66, Christenunie, W D en Partij van de Arbeid roept ons op om samen met de andere Energy Valley provincies een aanbod te doen aan de minister van EZ, de heer K amp, waarmee de energietransitie op gang wordt gebracht en de nationale energieambities voor 2020 gehaald kunnen worden. Hierbij moeten zoveel mogelijk mensen betrokken worden om de baten te verdelen. Ten slotte is er de vraag om planmatig te werken aan het doel om in 2020, aan zonne-energiecapaciteit zo'n 300 MW te hebben opgesteld. Op dit laatste punt is afgesproken te handelen naar de geest, niet de letter. De motie van Statenfractie GroenLinks roept ons op de transitie van fossiele naar duurzame energie in de provincie Groningen te versnellen. Ook wordt gevraagd om voor de zomer een agenda met concrete voorstellen te presenteren waarin aandacht wordt besteed aan: Een grootscheeps programma voor woningisolatie en energiebesparing in het MKB en in de agrarische sector. Een programma om publieke gebouwen, waaronder scholen, in de provincie Groningen te voorzien van zonnepanelen.
o 06-HB-SG-001
Ds provincie Groningen weritt voigens n-ormen die gijn vastgelegd in een iiandvest r-Qor dienstverlening. Dit handvest vindt u op onze wsbstte of kunt u opvragen faij de afdeling Communie tie an Kabinet, Publieksvoorlichting: 050 31641
Ter beantwoording wordt hier aangevoerd welke resultaten in het verieden ten aanzien van dit onderwerp behaald zijn, welke projecten er momenteel gaande zijn, vallende onder het Programma Energie 2012-2015 en welke acties daar als gevolg van deze motie aan worden toegevoegd. Een grootscheeps programma past niet in het huidige programmabudget en valt dus niet in te passen. 3. Leeswijzer Omdat de moties qua onderwerp overiappen, worden ze hier gezamenlijk behandeld. Voor beide moties wordt (eventueel opgesplitst naar thema) een opsomming gegeven van de relevante projecten en ontwikkelingen: 1. Recente resultaten 2. Huidig en voorgenomen beleid. 4. Motie Statenfractie D66, Christenunie, W D en Partij van de Arbeid De motie roept ons op om: Samen met de andere Energy Valley provincies een aanbod te doen aan de minister van EZ, de heer Kamp, waarmee de energietransitie op gang wordt gebracht en de nationale energieambities voor 2020 gehaald kunnen worden; hierbij zoveel mogelijk mensen te betrekken om de baten te verdelen; planmatig te werken aan het doel om in 2020, aan zonne-energiecapaciteit zo'n 300 MW te hebben opgesteld. Op dit laatste punt is afgesproken te handelen naar de geest, niet de letter. Aanbod aan minister van Economische Zaken Het Rijk heeft de doelstellingen voor duurzame energie in 2020 verhoogd naar 16%. De minister van EZ besluit in de loop van dit jaar hoe deze doelstelling bereikt kan worden. Er loopt een aantal processen om tot een aanbod aan de minister van EZ te komen: 1.
De landelijke Sociaaleconomische Raad is, onder leiding van Wiebe Draijer, in samenwerking met andere relevante actoren aan de slag om afspraken te maken voor een energieakkoord duurzame groei. Dat akkoord moet voor de zomer worden opgeleverd.
2.
Het Interprovinciaal Overieg inventariseert samen met het Ministerie van Economische Zaken maatregelen die kunnen worden toegepast, deze inventarisatie zou voor de zomer tot besluitvorming moeten leiden.
3. De Noordelijke provincies en Stichting Energy Valley anticiperen hierop door een Noordelijke Energieagenda samen te stellen. Deze agenda is bedoeld als antwoord op het SER Energieakkoord voor duurzame groei, en dient om een aantal in Noord-Nederiand te landen energietransitieprojecten te benoemen, inclusief een route om met relevante stakeholders hiervoor een uitvoeringscoalitie te vormen. Betrekken bevolking Het energieprogramma van de provincie zet in op een brede betrokkenheid bij de energietransitie door de oprichting van Lokale Duurzame Energie Bedrijven (LDEB's) aan te moedigen. Het projectplan hiervoor is in de afrondende fase. Lokale energie-initiatieven zorgen voor lokale kostenbesparing, versterking van de sociale cohesie, invloed op de directe omgeving en ten slotte bevordering van de bewustwording. Er wordt een loket geopend waar initiatiefnemers terecht kunnen voor advisering en ondersteuning.
Uitbreiden zonne-energiecapaciteit De geïnstalleerde capaciteit aan zonnepanelen in Nederiand neemt sterk toe, zie tabel: Geïnstalleerde capaciteit zonne-energie in Nederland (miljoen MegaWatt) Jaar 2012* 2010 2011 Capaciteit 340 145 88 Geïnstalleerde capaciteit zonne-energie in Nederland. Bron: CBS Statline 'voorlopige cijfers
Hier voegt AgentschapNL aan toe: Tot en met 2011 waren er 514 systemen in Groningen bekend bij AgentschapNL, vanuit diverse regelingen, waaronder Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE) en Energie Premie Regeling. In 2012 groeit het aantal met 1.400 systemen naar 1.950, o.b.v gegevens van de SDE en de nieuwe regeling voor particulieren. Daarnaast zijn er van Enexis gegevens van voorjaar 2013 uit het Productie InstallatieRegister (PIR), bijna 3.900. Die zullen grotendeels dubbelen met wat er van eerdere jaren bekend was. Omdat PV snel groeit en AgentschapNL niet alles meer subsidieert, klopt de verhouding tussen de 1.950 waarvan AgentschapNL in 2012 wist en de 3.888 die er begin 2013 staan volgens PIR waarschijnlijk. Aangezien geen van de registraties compleet is, zullen er wellicht meer dan 4.000 installaties staan. Het Programma Energie moedigt die ontwikkeling waar mogelijk aan via verschillende projectlijnen: Recente resultaten Wij Willen Zon - De Stichting Wij Willen Zon is een maatschappelijk initiatief zonder winstoogmerk dat zonne-energie bereikbaar wil maken tegen de laagste prijs. Wij Willen Zon koopt grootschalig zonnepanelen in. In 2011 konden inwoners van de provincie Groningen tegen actieprijzen bij Wij Willen Zon pakketten panelen bestellen. Wij Willen Zon heeft een subsidie van € 10.000 ontvangen voor het faciliteren en promoten van deze mogelijkheid. Er is naar aanleiding van deze actie voor € 781.825,75 aan zonnepanelen in Groningen verkocht. Huidig en voorgenomen beleid 1. Zonatlas - Met behulp van de Zonatlas kunnen inwoners van de gemeenten Groningen en Ten Boer snel zien hoeveel vierkante meter van hun dakoppervlak geschikt is voor de plaatsing van zonnepanelen. Er wordt hierbij ook rekening gehouden met obstakels op het dak, zoals schoorstenen en schaduwwerking van bomen en gebouwen in de omgeving. Ten slotte biedt de atlas informatie over subsidiemogelijkheden en berekening van de terugverdientijd. Dit instrument is ook geschikt voor toekomstige lokale initiatieven, waarbij buurtbewoners een geschikt dak zoeken om collectief panelen op te leggen. De verkent de mogelijkheden om voor en met andere gemeenten ook een Zonatlas te ontwikkelen. 2.
Energie en Ruimte - Het onderzoek Energie en Ruimte behelst een verkenning van de mogelijkheden van grondgebonden zonne-
energieprojecten. Ook ruimtelijke belemmeringen worden hierin onderzocht. Het college zal de uitkomsten van dit rapport binnenkort bespreken. Vervolgens zal het college Provinciale Staten informeren over de wijze waarop zij voorstelt om te gaan met PV-projecten in de provincie. 3. 'Asbest eraf, panelen erop' - Naar verwachting gaat op 1 juli 2013 het programma 'Asbest eraf, panelen erop' in uitvoering. Agrarische bedrijven krijgen subsidie voor de verwijdering van asbest uitsluitend als er vervolgens zonnepanelen geplaatst worden. De provincie Groningen heeft hiervoor € 928.000 beschikbaar, afkomstig van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Voor ontwikkelingen m.b.t. zonnepanelen op scholen en publieke gebouwen, zie de behandeling motie GroenLinks hierna. 5. Motie Statenfractie GroenLinks De motie roept ons op: de transitie van fossiele naar duurzame energie in de provincie Groningen te versnellen. voor de zomer een agenda met concrete voorstellen te presenteren waarin aandacht wordt besteed aan: 1.
Een grootscheeps programma voor woningisolatie en energiebesparing in het MKB en in de agrarische sector.
2.
Een programma om publieke gebouwen, waaronder scholen, in de provincie Groningen te voorzien van zonnepanelen.
Transitie versnellen Middels de verschillende projecten die vallen onder het Programma Energie 20122015 zet de provincie in op versnelling van de energietransitie. Door mee te werken aan het tot stand komen van de Noordelijke Energieagenda moet een nadere invulling aan de versnelling gegeven worden. Programma's m.b.t. woningisolatie, energiebesparing MKB en agrarische sector De grootscheepse programma's waartoe wordt opgeroepen hebben vergaande financiële implicaties die niet passen in het bestaande budget voor het Programma Energie, dat momenteel aan bezuinigingen onderhevig is. Aan de aangekaarte thema's wordt momenteel aandacht besteed via de volgende projecten: Woningisolatie Recente resultaten SLIM consortia - Als onderdeel van het gebouwenplan zijn er 16 consortia van bouwbedrijven opgericht in Noord Nederiand, die als collectief particuliere woningbezitters benaderen om de energie-efficiency van de woningen te verbeteren. Na afloop van het project zijn op eigen initiatief nog 3 consortia opgericht. De grote gemeenten blijven taij de consortia betrokken, met de provincies op de achtergrond.
Huidig en voorgenomen beleid 1.
Wijkvernieuwing gekoppeld aan energiebesparing - De mogelijkheid om in de krimpgebieden energiebesparing als drager voor renovatie van woningen te gebruiken wordt momenteel onderzocht. Het idee is particulieren in een WE-constructie hun woningen te laten isoleren. Winschoten en Veendam zijn als locaties voor een pilot in beeld, de laatste is hierin het verst gevorderd. 2. Duurzaamheidslening - Via SNN is voor Groningen € 833.000 beschikbaar voor particuliere huizenbezitters die energiebesparende maatregelen willen treffen. Het geld wordt revolverend ingezet. Het betreft hier een pilot die moet uitwijzen of er maatschappelijke behoefte is aan een dergelijk fonds. Energiebesparing in het MKB Recente resultaten innovatief en Duurzaam MKB - Middels deze subsidie wordt het MKB aangezet tot het verduurzamen van bijvoorbeeld het productieproces. Het budget bedroeg € 2,74 miljoen. Tussen januari en eind mei was aan 13 bedrijven ruim € 1 miljoen uitgekeerd en er is nog eens € 2 miljoen aangevraagd, waarmee het budget is uitgeput. De regeling is als succes ervaren omdat de ondernemers veel moeite hebben met het verkrijgen van geld bij banken. De subsidie heeft ertoe geleid dat projecten versneld zijn uitgevoerd, met positieve effecten op de werkgelegenheid. Huidig en voorgenomen beleid 1.
Clean Campagne - Binnen de Energy Valley Top Club is deze campagne opgezet, waarin het MKB wordt aangezet tot energiebesparende maatregelen door begeleiding, advisering, bijeenbrengen van vraag en aanbod van groene diensten en het etaleren van succesvolle projecten. In eerste instantie gericht op de MKB-achterban van de sportclubs. De provincie levert een bijdrage van € 40.000 op een totaal van € 900.000.
2. Energiebesparende maatregelen - Het realiseren van energiebesparende maatregelen die zich binnen 5 jaar terug betalen is verplicht voor middelgrote (50.000-200.000 kWh) energieverbruikers. De kaders hiervoor liggen in de Wet Milieubeheer, nader uitgewerkt in het Activiteitenbesluit. De gemeenten vormen voor het merendeel het bevoegd gezag. Problemen in de handhaving ontstaan door: Onduidelijkheid bij de berekening van de terugverdientijd Voor de agrarische sector is nog geen overeenkomst gesloten waarin de rendabele maatregels zijn vastgelegd Een gebrek aan aandacht, kennis en capaciteit bij de gemeenten Ondernemers zijn zich vaak niet bewust van deze regelgeving en voeren energiebesparende maatregelen doorgaans pas uit op natuuriijke vervangingsmomenten, wat het proces ook niet bespoedigt. De Groningse gemeenten zijn voornemens extra aandacht op de handhaving van deze regels te vestigen. Hieraan zal uitvoering worden gegeven door de Omgevingsdienst Groningen.
Energiebesparing in de agrarische sector De algemene doelstelling van het agrarisch beleid is verduurzaming. Energiebesparing maakt hier wel deel van uit, maar draagt niet de focus. Minder energie verbruiken en lokaal energie produceren zijn opgenomen in de bestaande landbouwagenda. Er is geld beschikbaar voor innovatieve ideeën. Hoewel hier geen uitvoeringsplan voor ligt, is de beschikbaarheid bekend gemaakt via de dialoog die gaande is met de betrokken organisaties. Het geld dient ingezet te worden voor concrete projecten, niet voor, bijvoorbeeld, haalbaarheidsonderzoeken. Bij lokale energie-initiatieven in dorpen komen boeren doorgaans snel in beeld, aangezien zij grond bezitten en met hun bedrijf over warmte- en grondstoffenstromen beschikken. Recente resultaten Energiescans - Recent zijn er energiescans uitgevoerd bij melkveehouders. Daaruit bleek dat met kleine investeringen relatief grote energiebesparingen gerealiseerd kunnen worden. De winning van warmte bij het koelingsproces van de melk is algemeen gebruik. Een pilot waarin die praktijk werd gecombineerd met een vergistingsinstallatie is niet gerealiseerd. De Rabobank vond de investering riskant, wat er mede toe heeft geleid dat er geen enthousiaste boer gevonden kon worden. Omdat de boeren hun kapitaal grotendeels al in machines geïnvesteerd hebben, zijn de banken van groot belang voor nieuwe investeringen. Huidig en voorgenomen beleid Het eerder genoemde beleid over energiebesparende maatregelen zal ook van toepassing zijn op boerenbedrijven. Zonnepanelen op publieke gebouwen, waaronder scholen In het vastgestelde Programma Energie en het Gebouwenplan zijn geen middelen beschikbaar voor een grootschalig nieuw project. De moties hebben wel geleid tot een accentverschuiving in het voorgenomen beleid. Dat zal meer gericht zijn op bottom-up projecten, waarin collectieve inkoop een belangrijke rol speelt. Recente resultaten Scholenplan - Sinds twee jaar loopt het scholenplan, waarbij in Groningen 160 schoolgebouwen integraal zijn onderzocht. Het project was overtekend, daarom worden in 2013 nog 85 gebouwen onderzocht. 19 van de 23 Groningse gemeenten hebben hiermee inzicht in hun basisscholenbestand verkregen. De bouwkundige staat, het binnenklimaat, prognose van het aantal leeriingen en de energie-efficiency zijn hierin meegenomen. Het extra inzicht moet leiden tot energiezuinige nieuwbouw of verbouw. Uit de rapporten blijkt dat het grote merendeel van de scholen het best vervangen kan worden en vanwege een krimpend aantal leeriingen zal een aantal scholen gesloopt moeten worden. Het is onverstandig om nog te investeren in die scholen. Huidig en voorgenomen beleid 1.
Oriëntatie energie-neutrale school - Dit project kan worden beschouwd als vervolg op het scholenplan. Door een 'schoolschap' op te richten worden schoolbestuur en gemeente samen verantwoordelijk voor bouw, onderhoud en exploitatie. Zo kunnen geldstromen optimaal renderen en
worden duurzame ingrepen aangemoedigd. De definitieve oprichting van een schoolschap is nog niet van de grond gekomen, wegens uiteenlopende problemen in verschillende gemeenten: Een gemeente wil de controle over de geldstroom niet kwijtraken; Scholen willen niet samenwerken; Een gemeente wil geen keuzes maken in het verkleinen van de scholenvoorraad. 2. Saldering - Per 1 januari 2014 wordt nieuwe wetgeving verwacht, een salderingsregeling waarmee het realiseren van collectieve zonneenergieprojecten op publieke gebouwen door omwonenden beter haalbaar moet worden. Denk hierbij aan projecten zoals onlangs aangekondigd bij de Euroborg, waar particulieren panelen kunnen kopen die op het stadion liggen. 3. Collectieve inkoopzonnepanelen - Er zijn partijen op de markt die deze aankoop organiseren. Zij werken bij voorkeur samen met gemeenten en provincie, die voor coördinatie zorgen. De bedrijven halen de winst bij de leverancier, wat wil zeggen dat gemeenten en provincie hier afgezien van (een beperkte) inzet geen kosten aan hebben. Om gevolg te geven aan de motie worden de mogelijkheden van deze samenwerking onderzocht. Er liggen kansen voor verschillende doelgroepen: a. Scholen - De schoolgebouwen die een rendabele toekomst hebben zijn geschikt om met zonnepanelen te worden uitgerust. De rapporten van het scholenplan bevatten hiervoor nuttige informatie. Er kan een extra voordeel behaald worden door de panelen collectief in te kopen. b. PV-privé voor gemeentelijke en provinciale ambtenaren - In NoordHolland en Friesland zijn goede ervaringen opgedaan met projecten die de collectieve inkoop van zonnepanelen voor medewerkers van de provincie (en eventueel ook gemeentes) coördineren. Deelnemers betalen een bescheiden rente. In 2013 worden de eerste voorbereidingen voor dit project getroffen. c. Collectieve inkoop voor Groningen - In zowel Noord-Holland als in Zuid-Holland zijn goede ervaring opgedaan met programma's waarin door particulieren collectief zonnepanelen worden ingekocht. 6. Afsluiting Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen:
, voorzitter.
secretaris.
