Generation
Nieuwsbrief nr 30 | 2014
Deze nieuwsbrief is een uitgave van Generation R. Het onderzoek naar groei, ontwikkeling en gezondheid. Generation R is een onderzoek van het Erasmus MC, de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Erasmus MC - Sophia in samenwerking met de GGD Rotterdam-Rijnmond.
Generation R doet onderzoek naar voeding Begin van de zwangerschap belangrijkste periode Kom naar de openbare les! Onderzoek naar de speel- en leeromgeving van kinderen Voor kinderen: doe mee aan de Generation Games!
››› Nieuws en feiten
Generation R in de media Er was veel media-aandacht voor het Generation R onderzoek over het begin van de zwangerschap. Volgens de onderzoekers moet het eerste trimester van de zwangerschap meer aandacht krijgen, omdat een verstoorde groei in deze eerste fase tot een ongezonder kind leidt. Het is daarom belangrijk om zwangere vrouwen al eerder te controleren dan pas na 12 weken, zoals nu nog vaak het geval is. Verschillende factoren bij de moeder, zoals overgewicht, roken en bloedarmoede kunnen de ontwikkeling van de foetus in het eerste trimester al beïnvloeden. Vincent Jaddoe: “De foetus is kwetsbaar en de groei ervan kan door verschillende oorzaken worden verstoord. Wij tonen nu aan dat de groei van de foetus in de eerste fase van de zwangerschap veel belangrijker is voor de ontwikkeling van het kind na de geboorte dan we tot nu toe aannamen. Daarnaast blijkt dat een goede gezondheid van moeder als zij zwanger wil worden, niet alleen van belang is voor haarzelf, maar ook voor de volgende generatie.” Wil je alle media-aandacht hierover terugzien? Kijk dan op onze website in het media archief of op de Generation R Facebook pagina.
Doe mee aan de Generation Games op 24 mei! Op zaterdag 24 mei vindt de 2e editie van de Generation Games plaats. Net als in 2012 worden deelnemers van Generation R weer van harte uitgenodigd om hier aan deel te nemen. De Generation Games is een sportevenement waarbij sporten en samenwerking tussen verschillende generaties centraal staat. Wat kan je van elkaar leren, wat geef je door, hoe kan je andere generaties inspireren via een leuke dag vol sport en spel? Geef je team van familie, vrienden of buren op en doe mee aan voetbal, basketbal, beach volleybal, hockey, judo, paardrijden, BMX, skaten en nog veel meer. Gedurende de dag kun je mee doen aan verschillende onderdelen, zoals een tienkamp, sportclinics, demo’s of een sportquiz. Ook zullen er bekende sporters aanwezig zijn om de verschillende onderdelen te begeleiden. Kijk op de kinderpagina van de Generation R website voor meer informatie en om je team in te schrijven.
Nieuwe auto voor Generation R In Rotterdam en omstreken kunnen medewerkers van Generation R gespot worden in de nieuwe Generation R auto. Deze auto zal onder andere worden gebruikt voor huisbezoeken. Tijdens deze huisbezoeken worden deelnemers bezocht die hulp nodig hebben bij het invullen van de vragenlijsten. Ook worden er bezoekjes gebracht aan deelnemers Is uw waarmee geen contact meer is, om te kijken of ze nog op het k in d al 9 ja adres wonen dat bij ons bekend is. Op deze manier doet maar bent ar u nog Generation R er alles aan om haar deelnemers betrokken niet uitge n o d ig te houden bij het onderzoek. d voo Focus op 9 ? Maak dan ze r afspraak d lf een oor contact met ons op nemen. Oo te k als u al b ij Focus op geweest m 9 bent aar nog ge en afspraa voor het M k heeft RI onderzo ek, kunt u zelf bellen voo r een afspra a k . 010-704 34 05.
Vraag & antwoord Vincent Jaddoe, projectleider Generation R
Jullie doen tijdens Focus op 9 ook een MRI onderzoek. Ik ben nog niet zo lang geleden voor een hersen MRI langs geweest, moet ik nu weer komen? Dit MRI onderzoek wat we nu doen is anders dan het MRI onderzoek dat we deden tijdens Focus op 5. Tijdens het vorige MRI onderzoek keken we alleen naar de hersenen. Nu kijken we ook weer naar de hersenen, maar doen we ook een lichaamsscan. Tijdens deze lichaamsscan kunnen we waardevolle informatie verzamelen over de buik, het hart, de heupen en de longen. Vinden kinderen de MRI leuk? De MRI kan ook best een beetje spannend zijn, maar het is ook heel leuk! Om uw kind te laten wennen aan de MRI, mag uw kind eerst oefenen met een ‘oefen’ MRI. Dan heeft hij of zij een goed beeld van hoe het er in de echte MRI aan toe gaat. Ook kan uw kind tijdens de MRI een film kijken, deze kunt u zelf meenemen. Metaal mag niet in de MRI ruimte komen, mijn kind heeft een beugel. Kunnen we dan wel mee doen? Metaal mag inderdaad niet mee de MRI ruimte in. Denk hierbij aan riemen, haarspeldjes, sieraden, ritsen en knopen aan een broek, etc. Met een beugel is het wél mogelijk om deel te nemen, alleen wordt dan de MRI van de hersenen overgeslagen. Als u twijfels heeft of uw kind deel kan nemen, kunt u altijd even contact met ons opnemen via 010-704 34 05.
Bent u verhuisd of heeft u een nieuw telefoonnummer? Zijn uw adresgegevens gewijzigd? Heeft u een nieuw mobiel telefoonnummer? Bent u verhuisd of gaat u binnenkort verhuizen? Heeft u een nieuw emailadres? Geeft u dit alstublieft aan ons door via
[email protected] of op het nummer 010-704 34 05. Veel dank voor uw medewerking!
››› Wetenschap voor ouders Jolien Rijlaarsdam Generation R onderzoeker
Generation R onderzoekt de thuisomgeving van jonge kinderen
Generation R onderzoeker Jolien Rijlaarsdam is gepromoveerd op haar onderzoek naar de thuisomgeving van kinderen. Zij heeft onderzocht in hoeverre kenmerken van de thuisomgeving van zeer jonge kinderen kunnen helpen bij het voorspellen van emotionele en gedragsproblemen op een latere leeftijd. Drie vragen aan Jolien: Waarom is onderzoek naar dit onderwerp belangrijk? “Emotionele en gedragsproblemen komen al op jonge leeftijd voor en kunnen een zware last zijn voor het kind en de omgeving. Het is daarom belangrijk om deze problemen zo vroeg mogelijk te signaleren. Door middel van onderzoek leren we beter voorspellen welke kinderen een verhoogd risico hebben op emotionele of gedragsproblemen, zodat vroeg ingegrepen kan worden. Vroeg ingrijpen is effectiever dan laat ingrijpen. Zeer jonge kinderen brengen de meeste tijd thuis door. Hier kunnen aanwijzingen worden
gevonden die wijzen op een verhoogd risico op emotionele en gedragsproblemen. Is dit zo, en voegen observaties van de thuisomgeving van jonge kinderen iets toe aan de vroege signalering van emotionele en gedragsproblemen bij kinderen?” Hoe heb je de gegevens voor je onderzoek verzameld? “We hebben de thuisomgeving enkele maanden na de geboorte van het kind geobserveerd. Tijdens huisbezoeken bij families van kinderen van gemiddeld drie maanden jong, observeerden
Volg openbare les over Generation R Dr. Vincent Jaddoe, onderzoeksleider van Generation R, zal op vrijdag 27 juni een openbare les geven over het belang van de eerste levensjaren voor de latere gezondheid. Deze les, ter gelegenheid van de benoeming tot hoogleraar, wordt gehouden op vrijdag 27 juni 2014 van 16.00 tot 17.00 in Gebouw A van de Erasmus Universiteit Rotterdam, Burgemeester Oudlaan 50. Tijdens deze les worden ook een aantal resultaten van Generation R gepresenteerd. Uiteraard bent u als Generation R deelnemer van harte welkom. Indien u aanwezig wilt zijn, kun u contact opnemen met Karien Toebes, telefoon 010-704 34 05 of stuur een email naar
[email protected].
we verschillende kenmerken van de thuisomgeving. Zo keken we naar de aanwezigheid van speel- en leermateriaal voor het kind, kenmerken van de woning en het contact tussen ouders en kinderen.” Wat zijn de belangrijkste resultaten? “Baby’s met een minder optimale speelof leeromgeving hebben meer kans op emotionele problemen op de peuterleeftijd. Kinderen met emotionele problemen kunnen bijvoorbeeld angstiger zijn, meer teruggetrokken of somberder dan kinderen die deze problemen niet hebben. Observaties van de kenmerken van de woning en het contact tussen ouders en kinderen voegden niets toe aan de voorspelling van emotionele of gedragsproblemen. Er is waarschijnlijk meer nodig dan een kort huisbezoek om dit contact tussen ouders en kinderen goed in kaart te kunnen brengen. Eerder onderzoek heeft al aangetoond dat het inkomen en het opleidingsniveau van ouders verband houdt met de emotionele ontwikkeling van jonge kinderen. Hoe komt dit nu? Uit ons onderzoek blijkt dat de speelen leeromgeving van baby’s dit verband gedeeltelijk verklaart. Door naar de speel- en leeromgeving te kijken, kunnen we de relatie tussen de sociaal economische status van ouders en eventuele emotionele problemen van hun kinderen beter begrijpen.”
Wist u dat... ...bijna de helft (45%) van de Generation R kinderen op 5/6 jarige leeftijd aan sport deed? En dat het grootste gedeelte van de kinderen deze sport 1 keer per week beoefende?
1 keer per week
79%
16%
2 keer per week
3 keer per week
4% 1%
meer dan 3 keer per week
Hoeveel keer per week beoefenen de Generation R
deelnemers hun sport uit.
››› Wetens(w)aardigheden
Wist u dat...
... 9 van de 10 Generation R deelnemers een (spel)computer in huis heeft?
spelcomputer in huis spelcomputer in eigen kamer
100% 75%
86%
88%
50% 25% 12%
0% ja
14% nee
Percentage deelnemers dat een spelcomputer in
huis / eigen kamer heeft.
Financiers • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • •
• • • •
Aon Groep Nederland BV AGS Kinderstichting Auto Hoogenboom Bayer Health Care CODA Inc. Danone Nederland De Meeuw BV Deelgemeente Kralingen Diabetesfonds Nederland ECT Epilepsie Fonds Erasmus Fonds Pijnbestrijding Erasmus MC Erasmus Stichting Erasmus Universiteit Rotterdam GGD Rotterdam Rijnmond G.Ph. Verhagen-Stichting GE Healthcare Harvard School of Public Health, Boston MA. Indofin Group ING Bank Innovatiefonds Zorgverzekeraars K.F. Heinfonds Koninklijk Ahrend KPN Longfonds Metz Woninginrichting Micronic BV Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport MSD Ministerie voor Jeugd en Gezin Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Nederlandse Hartstichting National Institute of Environmental Health Sciences Nierstichting Nederland Nijverheidsclub NWO Maatschappij- en Gedragswetenschappen NWO Medische Wetenschappen
• • • • • • • • • • • • •
NWO Mozaiek OVG Projectontwikkeling Philips Profi Lease Redkiwi Roosland Beheer B.V. RvS van Seenus BV Sanyo Shell Nederland Sint Laurensfonds Snijders BV Stichting Aelwijn Florisz Stichting Astma Bestrijding • Stichting Bevordering van Volkskracht • Stichting Lantaren Venster • Stichting Neyenburgh • Stichting Physico Therapeutisch Instituut • Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds • Stichting Willem H. Kröger • TEVA Pharma Nederland • Triomf • Unilever Research & Development • Van Leeuwen Van Lignac Stichting • Vereniging Trustfonds Erasmus Universiteit Rotterdam • Vincent van Bommel • Voerman Foundation • Weeshuis der Hervormden • Weijers Fiatgarage • Woonstore • Zilveren Kruis Achmea • ZonMw Programma Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheidszorg • ZonMw Programma Geestkracht • ZonMw Programma Pijn • ZonMw Programma Preventie
Uitgelicht: Generation R doet onderzoek naar voeding Binnen Generation R wordt veel onderzoek gedaan naar voeding. Er wordt onder andere gekeken naar de invloed van voeding van de moeder tijdens de zwangerschap op het kind, maar ook naar de voeding van het kind in het latere leven. Lisan Leermakers is een van de onderzoekers en vertelt over haar onderzoek. Lisan: “Ik doe onderzoek naar de invloed van voeding van moeders tijdens de zwangerschap en van kinderen tijdens de eerste levensjaren op de lichaamssamenstelling en overgewicht. Bij volwassenen is al veel onderzoek gedaan naar de effecten van voeding op de gezondheid, en daaruit blijkt dat voeding een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van bijvoorbeeld overgewicht, suikerziekte en hoge bloeddruk. Over de effecten van voeding tijdens de zwangerschap of in de eerste levensjaren is nog niet zoveel bekend. Met de gegevens van Generation R kunnen we hier meer duidelijkheid over krijgen. Informatie over voeding is verzameld door middel van vragenlijsten. Tijdens de zwangerschap hebben de moeders een vragenlijst ingevuld over hun eigen dieet. Later hebben ze ook zo’n vragenlijst ingevuld voor hun kinderen, toen die ongeveer 1 jaar oud waren. Tijdens de onderzoeksfase Focus op 5 hebben we veel metingen gedaan bij de kinderen.
Daardoor weten we het gewicht en het vetpercentage, de bloeddruk, de cholesterolwaardes in het bloed en de bloedsuikerspiegel. Al deze gegevens gebruiken we om te kijken naar de gezondheid van de kinderen. Overgewicht is een groot probleem, ook al bij kinderen, en door mijn onderzoek hoop ik meer te kunnen zeggen over hoe de voeding van moeder en kind daar een rol in speelt. Als we weten wat de oorzaken zijn van overgewicht kunnen we overgewicht in de toekomst misschien voorkomen, hoe eerder hoe beter!”
Wie: Lisan Leermakers Beroep: onderzoeker Opleiding: geneeskunde Onderzoekt: effecten van voeding op de gezondheid van kinderen
voor kinderen
Smaken verschillen Houd je van zoet, of juist van zout? Of misschien wel van zuur of bitter? De meeste kinderen vinden zoet en zout het lekkerst, maar de kans is groot dat je later ook wel geniet van een bord zuurkool of een kopje espresso (hele bittere koffie). Als kind houd je daar niet zo van, omdat zuur en bitter zogenaamde waarschuwingssmaken zijn. Ze geven de waarschuwing dat het voedsel misschien giftig of bedorven is. Best wel vreemd, maar je smaak verandert dus als je ouder wordt. Doordat je vaker ook zuur en bitter eet, leer je op een gegeven moment vanzelf dat deze smaken best oké zijn. Alles went!
at… Wistvejreschdillende smaken
t e … Je d ur en bitter me proeft? u z n , t to g zoet, zou e delen van je out met nd tje, z verschille je met het pun uur met de ef g, z Zoet pro vooraan je ton en bitter t n g de zijka chteraan je ton g in a p je ton t o n n a a zijka r e l acht helemaa den. het mid
Energie voor tien! Gezonde voeding is voor iedereen belangrijk, ook voor jou! Voor kinderen is het extra belangrijk want zij moeten nog groeien. Uit je eten haal je voedingsstoffen en energie, dat heb je nodig om te groeien en om allerlei dingen te kunnen doen op een dag, zoals naar school gaan en sporten. Als je veel eet en weinig beweegt krijgt je lichaam een teveel aan energie. Dit wordt opgeslagen als lichaamsvet en dan kan je gewicht stijgen. Zit er juist weer te weinig energie in je eten, dan maakt je lichaam energie vrij uit lichaamsvet en daardoor kan je gewicht dalen. Wil je een gezond gewicht houden, dan moet er evenwicht zijn in de hoeveelheid energie die je uit je voeding haalt en de hoeveelheid energie die je verbruikt. Dat noem je de energiebalans.
Heb je zin om binnenkort lekker veel energie te verbruiken? Dan kun je op zaterdag 24 mei meedoen aan de Generation Games! Dit is een leuke dag vol sport en spel waar je met familie, vrienden of buren aan mee kunt doen. Doe mee aan sporten die je kent, of juist aan nieuwe sporten die je altijd al eens had willen proberen. Je kunt zelf een team samen stellen en mee doen aan sporten als voetbal, basketbal, beach volleybal, hockey, judo, paardrijden, BMX, skaten en nog veel meer. Er zijn op deze dag verschillende onderdelen, zoals een tienkamp, clinic’s, demo’s en een sportquiz. Wil je mee doen? Kijk dan snel op de kinderpagina van de Generation R website en meld je aan voor de Generation Games!
Wist je dat…
… Je ontbijt de belangrijkste maaltijd van de dag is? Na een nacht slapen moet alles weer op gang komen en uit een stevig ontbijt haal je energie om de dag goed te beginnen.
Wist je da t…
… Je de sm proeft zod aak van je eten p as ra deze sm is met je aak verm spee engt heel bela ksel? Speeksel is d ngrijk om u te kunnen s proeven.
Voor de kinderen
Maak kans op een leuke prijs
Quiz
Prijsvraag!
1. Wie verbranden meer energie op een dag? a. Jongens b. Meisjes c. Allebei even veel
Kan jij deze woordzoeker oplossen? De woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal verstopt in de puzzel. Als je alle woorden gevonden hebt, vormen de overgebleven letters de oplossing. Stuur je oplossing naar: Generation R, Antwoordnummer 60574, 3060 WB Rotterdam en maak kans op een leuke prijs!
2. Welke smaak proef je met het puntje van je tong? a. Zuur b. Zoet c. Bitter
k
u
p
w
d
l
l
y
v
r
e
t
n
r
d
o
a
o
t
a
a
e
r
s
e
u
t
o
h
l
e
c
t
a
l
n
3. Wat is de belangrijkste maaltijd van de dag? a. Ontbijt b. Lunch c. Avondeten
n
g
g
l
a
c
k
l
I
f
e
d
n
b
n
n
a
e
s
n
p
g
l
s
e
y
e
e
t
b
I
f
g
u
t
e
Goede antwoorden:1A, 2B, 3A
r
p
k
r
m
n
t
o
a
a
n
s
l
y
i
c
g
m
j
e
d
r
t
t
e
o
l
s
I
s
e
I
k
e
t
t
I
g
p
a
e
t
o
w
I
s
e
s
W
a
j
t
b
n
s
f
z
n
a
d
K
e
I
t
e
l
t
a
m
a
t
b
Stuur je foto naar Generation R! Wij vinden het erg leuk om foto’s van onze deelnemers te ontvangen. Heb je een mooie foto van jezelf liggen? Mail die dan naar ons via
[email protected] of gebruik het contactformulier op de website. Misschien zie je hem dan wel terug in de volgende nieuwsbrief!
mat
strafschop
bal
net
trainingspak
basketbal
penalty
veld
doelpunt
puk
wielrennen
elftal
racket
yoga
fiets
rugby
stick
goal
set
zwemmen
joggen
stadion
Focus
Joao
Netty
atletiek
Nina
Olivier
negen op
9
De oplossing van de prijsvraag in nieuwsbrief 29 was: zij lijken als twee druppels water op elkaar.
Gijs van Lammeren en Elza Jakel
gefeliciteerd!
Jullie krijgen een leuke prijs thuis gestuurd.
Bidon voor jou!
Als je nu meedoet aan het MRI onderzoek van Focus op 9 krijg je deze mooie oranje bidon mee naar huis! Handig voor het sporten of om mee te nemen naar school.
Redactie: Generation R (www.generationr.nl) Illustraties: Nancy Kers (www.kerskunst.nl)
Vormgeving: Beelders (www.beelders.nl) Drukwerk: Hollandse Indruk
