Gaandeweg. Blik naar buiten. Vrij van de kerk. Orde op zaken. Juni 2009

Gaandeweg Juni 2009

Vrij van de kerk

Blik naar buiten Orde op zaken Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

Schildersbedrijf sinds 1921 telfordstraat 18 8013 RM Zwolle tel. 038 - 465 02 22 fax 038 - 465 37 70

WORKSHOPS werken aan innerlijke groei

3 - 24 juli 4 vrijdagen

WO026

Zoektocht naar ver De verbinding tussendieping levenservaring en geloofsbeleving 30 juni t/m 3 juli Tek ene n en sch ilde ren naar een midweek de natuur o.l.v. Emmie Breder veld Therapeut op de Hez , Kunstzinnig enberg

Tel. 0529 - 43 13 84

WWW.HEZENBERG.NL

Voor alle informatie over uitvaart. Yarden biedt u een persoonlijke uitvaart en een passend advies. Bij ons in Zwolle kunt u vertrouwen op de deskundigheid van Yarden uitvaartverzorgers. Zwolse Begrafenis Vereniging (v/h Oostindiën) Al meer dan 100 jaar is de Zwolse begrafenis vereniging gevestigd in de binnenstad van Zwolle. Nadat de Zwolse begrafenis vereniging zich heeft aangesloten bij Yarden kwam er al snel behoefte aan een informatiecentrum. Het Yarden informatiecentrum is aan de Willemsvaart 2 te Zwolle. U kunt hier terecht met al uw vragen met betrekking tot uitvaart.

Uitvaartwensen Yarden biedt een Eigen-Wensenformulier: een vragenlijst, waarin u - zo eenvoudig of zo uitgebreid als u wilt - stap voor stap uw wensen kunt aangeven. Het Eigen-Wensenformulier kunt u aanvragen of afhalen bij ons informatiecentrum.

Yarden informatiecentrum Willemsvaart 2 (parallelweg van de nieuwe Veerallee) 8019 AB Zwolle Op werkdagen geopend van 9.00 – 16.00 uur. 038 421 4000

Voor informatie kunt bellen met 0800 1292. Voor het melden van een overlijden kunt u dag en nacht bellen met 0800 8192

038 - 444 52 51

In deze Gaandeweg Op de voorpagina: zomer, vakantie en vrijheid, thema’s in dit nummer, gesymboliseerd door luchtballonnen. Even uitstijgen boven het leven van alledag… Aandacht voor onder andere Zwolse reacties op de Evangelische Kirchentag pagina 4, 5, 8, 9 en 19 Diaconaal nieuws pagina 6 Ben je in de vakantie ook vrij van de kerk? pagina 7 Het nieuwe administratiesysteem pagina 10 Columnist Menno van Oel over liturgie pagina 11 Diaconaat richt de blik naar buiten pagina 12,13,14 Tweede Kamerlid Esmé Wiegman over haar inspiratie pagina 15 Vredesteam in het Midden-Oosten pagina 16 Het lied van Diny Withaar pagina 17 Informatie van het Kerkelijk Bureau Nieuws over lezersonderzoek Colofon Gaandeweg pagina 18 Kerkdiensten voor de komende twee maanden pagina 20, 21 en 22

Over natuur, mensen en geloven Hoe meer we als mensen ons eigen domein scheppen en de wereld naar onze hand zetten, des te meer worden we naar buiten getrokken. Zijn we op de vlucht voor onszelf? Of zijn we op zoek - naar wie of wat? Vooral ’s zomers leidt de vlucht, of de zoektocht, massaal in de richting van wat we met het verzamelbegrip ‘natuur’ aanduiden: water, kusten, heidevelden, bossen, bergen. Wat is daar te vinden of te beleven wat we thuis missen? Als je zowel natuurminnaar als kerklid bent, lijkt het vanzelfsprekend dat je in de natuur een soort godservaring beleeft. Maar bij het verbinden van natuur en God past terughoudendheid. De natuur, vooral de dierenwereld, lijkt mij voor mensen eerder een bron van zelfkennis dan van godskennis. Zolang mensen in God geloven, hebben ze zijn aanwezigheid in de natuur ervaren. Maar dat wil niet zeggen dat de natuur ons onthult wie God is. Een dergelijke opvatting was in de 18de en 19de eeuw wijdverbreid: de natuur is er in het belang van de mens als een geschenk van God. Wie zijn verstand gebruikt, ziet dat in; een redelijk mens onderschrijft het bestaan van God op grond van wat hij om zich heen ziet. Dat is ook ongeveer wat ‘intelligent design’ ons wil laten geloven. Wat mij betreft: dan houd ik vandaag nog op met geloven. Een god als sluitsteen van een wereldverklarend systeem is ofwel overbodig of levensgevaarlijk. Het idee dat de rest van de wereld in dienst staat van de mens, heeft een tijdlang zeker geholpen de levensomstandigheden van mensen te verbeteren. Maar het heeft vervolgens, samen met de onderlinge competitie tussen groepen mensen, tot een wereldwijde crisis geleid. Mensen hebben hun hand overspeeld en daarvoor is maar één remedie: nederigheid als uitkomst van zelfonderzoek. Hier komen andere levende wezens in beeld. Hoelang zal de plantenwereld nog aan onze consumptie tegemoet komen? Nog dichter op onze huid: hoeveel imponeer- en territoriumgedrag, onderlinge aantrekking en afstoting hebben we niet rechtstreeks uit de dierenwereld geërfd? Laten we ons niet teveel verbeelden! Planten en dieren laten ons zien dat er talloze andere vormen van leven zijn dan de onze, niet op voorhand beter of waardevoller, maar ook niet op voorhand slechter of minder waard. Hoe we met andere mensen, maar ook met andere levende wezens omgaan, dat is de toetssteen voor de kwaliteit van onze aanwezigheid op aarde - voor het aangezicht van God. Eddy Weeda, gemeentelid Evangelisch Lutherse Gemeente Zwolle, op verzoek van ds. Chica van Dam 3

Elke twee jaar vindt in Duitsland de Kirchentag plaats. Het is een grootschalig gebeuren dat vijf dagen omvat en meer dan tweeduizend activiteiten kent, die zich groeperen rond geloof en samenleving, wereldwijd. Er zijn ongeveer 100.000 betalende bezoekers. Dit jaar viert de Kirchentag haar 60ste verjaardag, net als de Bondsrepubliek Duitsland. Vanaf 1949, de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog nog vers in het geheugen, ging het tijdens de Kirchentag om de vraag naar de verantwoordelijkheid van chris-tenen in deze wereld en om de noodzaak die verantwoordelijkheid ook te aanvaarden. Dat is in de loop der jaren niet veranderd. Ondanks de grootschaligheid (en de problemen die dat met zich meebrengt) is het nog steeds een feest van geloofsbeleving, Bijbelstudie, ontmoeting met mensen uit de hele wereld, discussiërend over de maatschappijproblemen wereldwijd. Het thema ‘Mens, waar ben je’, dat de verantwoordelijkheid van de mens voor zijn/haar handelen centraal stelt, is begin 2008 vastgesteld. Het krijgt door de huidige economische crisis een extra lading. Uit Zwolle waren Heidrun Steenstra en Joost van Belois op de Kirchentag. Zij geven hun impressie van dit opvallende geloofsgebeuren, Zelfs de ‘Bremer stadsmuzikanten’ die in het centrum dat van 20 tot en met 24 mei werd gehouden.

van de stad staan, droegen Kirchentagsjaals.

AANDACHT VOOR

Zwollenaren op Evangelische Kirchentag in Bremen

4

Vijf dagen Geloof, Hoop en Liefde “Het begint al in de tram”, vertelt Joost van Belois. “Mensen met rugzak, de Kirchentagprogrammagids in de hand, getooid met de blauwe Kirchentagsjaal, een blik van herkenning. Veel jongeren. Op weg naar de eerste echte Kirchentagactiviteit. Wij gaan naar de AWD-Dome, op het Jaarbeursterrein. Een soort Ahoy-hal waar meer dan 8000 mensen een plaats kunnen vinden. Als we binnenkomen is de Bijbelstudie, geleid door bisschop Wolfgang Huber uit Berlijn, al begonnen. Het gaat om de tekst uit Genesis 3: ‘Adam, Mens, waar ben je’. Een aansprekende uitleg, onderbroken door instemmend applaus. De zaal is, op twee zijtribunes na, helemaal bezet. Misschien omdat na de Bijbelstudie mevrouw Merkel komt? Nee, tot onze verbazing vertrekken nogal wat mensen na afloop en komen er weer nieuwe bij.” De ontvangst van de Bundeskanzlerin verloopt informeel en hartelijk. Begeleid door zo’n twintig jongeren, zogeheten Helfer, loopt zij door het middenpad naar het podium, begroet met een daverend applaus. Geen zichtbare beveiligers! Angela Merkel gaat in gesprek met de Engelse historicus Garton Ash over het thema Menswaardigheid en Democratie. Met name roept zij op actief aan maatschappelijke discussies deel te nemen: “Geef uw mening, ga conflicten niet uit de weg.” Ze verwijst daarbij naar haar eigen verleden als

DDR-burger. “Natuurlijk vraagt dat moed een andere mening te hebben dan vele anderen. Laat u echter uw eigen opvatting niet ontnemen.”

Kirchentaggevoel Tussen de middag is er gemeenschappelijk zingen uit de ontvangen bundel met zo’n 120 oude en nieuwe Kirchentagliederen. Dat zingen draagt bij aan het Kirchentaggevoel: een gevoel van eensgezindheid, van je opgenomen voelen in een groter geheel. ’s Avonds wordt, weer in de AWDDome, oud-bondskanselier Helmut Schmidt bijna juichend ingehaald, samen met de president van de Wereldbank, Robert Zoellick. Zij bespreken de gevolgen van de financiële crisis in de wereld. Beiden bepleiten, naast aandacht voor de eigen economie, vooral steun voor de ontwikkelingslanden. Die zullen het meest onder de crisis lijden. De jarige Kirchentag en de jarige Bondsrepubliek, beide 60, delen minstens één uitgangspunt, namelijk het eerste artikel van de Duitse Grondwet: “De waardigheid van de mens is onaantastbaar.” Op de Kirchentag van Bremen is op meerdere plaatsen en in uiteenlopende verbanden het belang van dit uitgangspunt voor maatschappelijk en politiek handelen onderstreept. In het licht van de historie krijgt dit een bijzonder accent.

Heidrun Steegstra: “Groot besef van verantwoordelijkheid voor de schepping en voor elkaar” “Wat een bijzondere ervaring om (weer) aan zo’n groot evenement deel te nemen”, vindt Heidrun Steegstra-Müller, lid van de Adventskerkgemeente. “Juist in dit gebied waar ik geboren en getogen ben. Ik had warme ontmoetingen met familie en oud-gemeenteleden van mijn ouders in de kerkdienst. Op de openingsavond, de avond van de Ontmoeting, waren zo’n 300.000 christenen bijeen. Indrukwekkend was de blijde startdienst in de open lucht. Na afloop werden de duizenden bezoekers met muziek, dansers, drummers, gemaskerde toneelspelers en steltlopers het stadscentrum binnengeleid, tot aan de avondzegen, rondom de Dom en de Weser. Velen hebben met mij geluisterd naar de Bijbelstudie door Nico ter Linden die in haast accentvrij mooi geformuleerd Duits onder meer de gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan besprak. Interessant vond ik de dialoog tussen moslims en christenen die in Duitsland door Turken en Duitsers wordt gevoerd. Nieuw voor mij was de trialoog met joden, christenen en moslims. Ook hier bemoedigende pogingen om met elkaar in gesprek te komen en elkaar te respecteren in een geseculariseerde wereld. Tegenstanders van de 7,9 miljoen euro kostende Kirchentag lieten overigens ook van zich horen. Wat mij trof was vooral een groot besef van verantwoordelijkheid voor de schepping en voor elkaar. Over twee jaar naar Dresden!”

Nieuwe predikanten Stinskerk en Jeruzalemkerk De Stinskerk heeft een nieuwe predikant: ds. Edward van ’t Slot. Hij is 35 jaar, is getrouwd en heeft twee kinderen, een zoon van 3 en een zoon van 1 jaar. Hij was vanaf december 2001 predikant in Opende. Ds. Van ’t Slot wordt op zondag 28 juni in de ochtenddienst om 9.30 uur bevestigd door prof. dr. J. Muis uit Utrecht. De intrededienst vindt ’s middags plaats om 14.30 uur. Als alles volgens plan verloopt, heeft de familie Van ’t Slot vóór 28 juni intrek genomen in de pastorie aan de Meester Koolenweg.

Het gezin Van ’t Slot

De Jeruzalemkerkgemeente heeft ds. Andries den Besten beroepen. Hij is 49 jaar geleden geboren in Harderwijk en getrouwd met Anneke. Zij hebben vier dochters en een zoon en wonen in Nijkerk. Na zijn opleiding theologie aan de Rijksuniversiteit Utrecht is ds. Den Besten kerkelijk werker geworden in Katwijk aan Zee en vervolgens predikant te Kamperveen, Ochten, Giessenburg en sinds september 2002 in de hervormde gemeente De Fontein in Nijkerk. De laatste jaren is Andries den Besten theologisch anders gaan denken. Zelf noemt hij het een zoektocht die nog niet ten einde is. Dit had tot gevolg dat hij zich niet meer kon verenigen met het gedachtegoed van zijn gemeente en op zoek is gegaan naar een nieuwe predikantsplaats. Deze zoektocht bracht hem uiteindelijk bij de Jeruzalemkerk. Daar zal hij op 23 augustus in de middagdienst worden bevestigd tot parttime predikant (40%). Het aanvangstijdstip van deze dienst wordt nog bekend gemaakt.

Commissie Grote Kerk Nieuw thema: crisis De Commissie Grote Kerk heeft het thema voor volgend seizoen al bijna rond. Dat wil zeggen dat er een opzet is, die nog verder moet worden uitgewerkt. Het gaat volgend jaar, het kan bijna ook niet anders, over crises. Als je weet dat het Griekse woord waarvan crisis is afgeleid, ‘onderscheiden’ betekent, dan zal het volgend jaar gaan over reflec-

teren, over analyseren en verantwoordelijkheid. Over nood, over hulp, een reddende engel. Maar het is wellicht ingewikkelder en anders dan je op het eerste gezicht denkt. Na de zomervakantie zijn de Michaëlsvieringen steeds op de tweede zondag van de maand, de cantatevieringen en de vespers op de vierde zondag van de maand.

Orgelvespers in de zomer Op de zondagen 12 juli, 23 en 30 augustus organiseert de Commissie Grote Kerk zomervespers, waarin het orgel een belangrijke rol zal vervullen. Het thema voor de drie vespers is: ‘Wij zijn de eersten niet: getuigen tussen hoop en vrees.’ Centraal staat steeds het (geloofs)leven van een belangrijke getuige van iets wat hem of haar heeft bewogen. Alle diensten beginnen om 16.30 uur in de Grote of Sint-Michaëlskerk.

Gevraagd: gastvrouwen en -heren voor Grote Kerk Tijdens de periode mei tot en met oktober is de Grote Kerk open voor bezoekers. Jaarlijks maken daar enkele tienduizenden mensen uit binnen- en buitenland gebruik van. De Grote Kerk zoekt aanvulling van de huidige groep medewerkers. Hun taak is, de gasten desgevraagd nadere informatie te geven over dit geloofsmonument en baliedienst doen. De kerk is open van dinsdag tot en met zaterdag, er wordt gewerkt in twee dag-

delen en in groepjes van drie personen. Belangstelling? Loop eens tijdens openingsuren de kerk binnen en spreek een van de medewerkers aan. Of bel met coördinator L. Dam, tel. (038) 421 25 12.

Stiltecentrum Ook het team van mensen die gasten ontvangen in het Stiltecentrum van de Grote Kerk kan versterking gebruiken. Voor informatie en/of aanmelding: de heer J. Spronk, tel. (038) 465 13 00.

Vrijwilligers kunnen kiezen uit een ochtenddienst (van 10.45 tot 13.30 uur) en een middagdienst (van 13.30 tot 16.30 uur). Het Stiltecentrum is open van dinsdag tot en met vrijdag van 11.00 tot 16.30 uur. Tot eind oktober kunnen mensen er terecht om te mediteren, een kaarsje op te steken, een gebed of gedachte toe te vertrouwen aan God. Gasten zijn van harte uitgenodigd om een kopje koffie of thee te komen drinken.

5

Ontmoeten Er is veel moeten in het diaconaat. Doen wat je hand vindt om te doen, is daar de slogan. Alsof het alleen gaat om doen. Alsof diaconaat een 24-uurseconomie is. Altijd open, altijd bezig. Nooit vakantie. Diaconale mensen staan in werkelijkheid vaak met lege handen. Zij steken dan niet de handen uit de mouwen, maar doen de armen over elkaar. Zij zijn een en al oor. Zij zetten hun oren open voor iemand die geen mens heeft om haar of zijn verhaal aan te vertellen. In huiselijke kring, op de camping, in het inloophuis, in het park. Deze benadering met lege handen leidt niet zelden tot een open oor voor elkaar. Tot gesprek. De vrucht daarvan is vaak ontmoeting. Maar dit is niet verplicht. Het moet niet. Overal is een tijd voor, zegt Prediker. Is de zomer misschien een goede tijd voor ont-moeten? Lútzen Miedema, diaconaal predikant

Diaconaal vakantiewerk Wie wegens geld- of andere zorgen niet op vakantie kan gaan, biedt het diaconaat vakantiemogelijkheden. Hier drie voorbeelden. Diaconie

DIACONAAL

Voor mensen met grote geldproblemen en hun kinderen staan op enkele mooie plekken van ons land caravans voor een week vakantie. De diaconie kent de mogelijkheden. Info: www.diaconiezwolle.nl

6

Er zijn onder meer vakanties voor ouderen, mensen met een lichamelijke beperking, echtparen, van wie een van de partners thuiswonend en dementerend is. Info: www.hetvakantiebureau.nl

VluchtelingenWerk VakantieBureau Dit protestants-christelijke bureau organiseert vakanties met een eigen karakter. Dit zie je terug in de sfeer, de gastvrijheid, de pastor, de zondagse dienst, de gasten en de 1600 vrijwilligers.

VluchtelingenWerk Nederland houdt jaarlijks vakantieweken voor kinderen van vluchtelingen en eenoudergezinnen uit Asielzoekerscentra. Info via: www.kerkinactie.nl

Exodus Zwolle Elk jaar verlaten ongeveer duizend inwoners vanuit de regio Zwolle een gevangenis. De meesten keren naar Zwolle en omgeving terug. Van hen heeft een honderdtal behoefte aan praktische, intensieve begeleiding bij hun terugkeer in de samenleving. Hiervoor is de Stichting Exodus Zwolle opgericht, onderdeel van de landelijke Vereniging Exodus Nederland, met straks veertien Exodushuizen. In een Exodushuis worden (ex-)gedetineerden als regel een jaar intensief begeleid. Zij kunnen op eigen verzoek na hun detentie worden toegelaten, maar in de laatste fase van de detentie ook op last van Justitie. Deelnemers aan het Exodusprogramma krijgen persoonlijke begeleiding van een mentor, vanuit de vier ‘sleutels’: wonen, werken, relaties en zingeving. Deze aanpak bestaat bijna dertig jaar en levert volgens het Ministerie van Justitie de minste recidivisten op. In 2007 ontving Exodus de jaarlijkse prijs van het Oranje Fonds: het ‘Appeltje van Oranje’.

Huis gezocht Momenteel zoekt Exodus Zwolle een huis met ongeveer vijftien kamers en algemene ruimten. De ervaring leert dat in alle buur-

ten met een Exodushuis geen sprake is van extra en ernstige overlast en criminaliteit. Het omgekeerde is eerder het geval. Elk Exodushuis zet zich actief in voor de buurtveiligheid, ook Zwolle. Het Zwolse bestuur heeft leden met ervaring in openbaar bestuur, rechterlijke macht, advocatuur, accountancy, woningcorporaties, nazorg gedetineerden én de diaconaal predikant. Het comité van aanbeveling telt leden vanuit bedrijfsleven, openbaar bestuur en politie. Exodus Zwolle wil extra aandacht geven aan de gang naar werk en scholing, om wie ooit gevangen was weer een maatschappelijk perspectief te bieden – en de samenleving de kans te geven hen weer op te nemen, als een exodus die van twee kanten komt. Info: www.stichtingexodus.nl

Het hoogseizoen in de kerk loopt langzaam maar zeker ten einde. De kerkdiensten gaan van zondag tot zondag gewoon door, maar worden gemiddeld genomen net wat minder bezocht. Allerlei vaste doordeweekse activiteiten, vergaderingen, catechisaties, gespreksgroepen en andere bijeenkomsten, komen stil te liggen om na de zomervakantie weer op volle toeren te gaan draaien. Veel mensen gaan er voor een paar dagen of weken ‘even lekker tussenuit’. Maar betekent vakantie hebben dat je dan ook vrij bent van de kerk?

STELLINGNAME

Kerkmensen met vakantie: vrij van de kerk? “Ik vind niks mooier dan kinderen van God vertellen”

“We hoeven niet naar de kerk, maar doen het vaak wel”

“Even bidden, een kaarsje aansteken, dat soort dingen”

Voor Corine Boom betekent vakantie zeker niet dat ze vrij is van de kerk. Ze is betrokken bij de VakantieBijbelClub (VBK) die op de ochtenden van 7, 8 en 9 juli in de Stinskerk (elders in Zwolle op andere tijden) georganiseerd wordt voor kinderen van 4 tot 12 jaar. “De VBK is elke eerste week van de zomervakantie en ook één dag in de voorjaarsen herfstvakantie.” De kinderen komen om 10 uur. “We zingen, we bidden, er is een Bijbelverhaal. Elke dag is er poppenkast, we knutselen. En we sluiten af met de Spettershow, een soort aangeklede quiz. Dat vinden de kinderen prachtig.” Corine vormt met vijf anderen de kerngroep. Er zijn nog zo’n 25 andere begeleiders actief. “We werken in groepen. Met kleuters werk je op een andere manier dan met 12-jarigen; dat zijn tieners en soms heel kritisch.” Corine ging tot tien jaar geleden zelf naar de VBK en meldde zich later aan als vrijwilliger. “Ik houd van kinderen en zingen en ik vind niks mooier dan kinderen van God vertellen.” Wordt de VBK niet gebruikt als een makkelijke vorm van kinderopvang? “Niks op tegen. Kinderen moeten het zelf leuk vinden, anders komen ze niet terug. Ze komen lang niet allemaal uit kerkelijke gezinnen. We stimuleren kinderen juist om vriendjes en vriendinnetjes mee te nemen. Die willen we ook graag bereiken.”

Paul de Vries uit de Hoeksteengemeente hoort tot de categorie der reislustigen. Samen met zijn vrouw trekt hij er geregeld op uit. “Onze regel is: we hoeven niet naar de kerk. Maar we doen het vaak wel.” Liefst naar bijzondere kerken, zoals die in Wittenberg waar Luther preekte of de heropgebouwde Frauenkirche in Dresden. “We bekijken zo’n kerk niet alleen als toerist, we sluiten ons ’s zondags ook bij de gemeente aan.” Toegankelijkheid speelt een grote rol. “We hebben ook wel eens ergens een boeddhistische ceremonie bijgewoond, maar daar ben je vanwege de taal en het verschil in geloof toch een buitenstaander. Een heel mooie ervaring was een dienst in Suriname, waar we ons ontzettend welkom voelden. En ook de Grieks-Orthodoxe Paasnacht in de buitenlucht op Korfoe was bijzonder. Om 12 uur ’s nachts verschijnt de priester, die roept dat Christus is opgestaan. De Paaskaars gaat aan en iedereen heeft een eigen kaarsje. In een mum van tijd branden daar meer dan tienduizend kaarsjes. De sfeer slaat om van ingetogenheid naar vreugde om de opstanding. Dat is echt Paasfeest. Gelukkig is er de laatste jaren in Nederland ook meer aandacht voor rituelen en sfeer in de dienst.”

JaapJan Vroom en Ink Berber van der Scheer, actief in de Adventskerk, noemen zichzelf ‘echte Francofielen’. Ze gaan met hun kinderen Aram (16) en Nina (14) al jaren naar Frankrijk. Anders dan in Zwolle gaan ze daar eigenlijk nooit op zondag naar de kerk. JanJaap: “Dat is iets van vroeger uit. Ik was bijna elke zondag actief als pianist of met het gospelkoor waarin we zongen. In de vakantie had ik iets van: nu even niet. Maar door de week lopen we in de vakantie wel geregeld een kerkgebouw binnen.” Ink Berber: “Je schaamt je soms voor de rijkdom in zo’n kerk of voor wat er gebeurd is. De kathedraal van Albi is een soort bunker uit de tijd van de ketterjacht, 700 jaar geleden. Maar ik ga altijd even zitten. Even bidden, een kaarsje aansteken, dat soort dingen.” Dat geldt ook voor de kinderen. Aram: “Zo’n kerk is een eiland van stilte in een drukke stad. Dat vind ik op z’n tijd best mooi. Met zo’n kaarsje laat je zien dat je aan iemand denkt, bijvoorbeeld aan mijn opa die vorig jaar overleden is. Maar het moet wel een sfeervolle kerk zijn.” Zo’n bezoek levert vaak ook discussiestof op. Moet je de bedelaars, die soms bij de uitgang zitten, iets geven of niet?

7

De Commissie Kerk & Muziek organiseert ook dit jaar weer een zomerserie orgelconcerten op dinsdagavonden in de Grote of Sint-Michaëlskerk. Na elk concert wordt nagepraat onder het genot van een glas wijn of frisdrank. Toegangsprijzen: € 7,50 (volwassenen) en € 6 (kinderen tot 12 jaar; studenten en houders CJP/Pas 65). Informatie over de series en programma’s op www.schnitgerorgelzwolle.nl.

AANDACHT VOOR

Orgelconcerten Grote Kerk

8

Het openingsconcert van deze zomerserie, op 23 juni, is gratis toegankelijk voor donateurs van de Stichting Vrienden van het Schnitgerorgel Zwolle. Op het programma staan werken van Bach, Vivaldi, Mendelssohn en Pärt. Toon Hagen bespeelt het Schnitgerorgel, het orkest Musica Michaelis verleent medewerking. Op 30 juni speelt Rienk Jiskoot speelt werken van Mendelssohn, Haydn en Bach, voorafgegaan door drie werken van een Italiaanse en twee Spaanse componisten. Op 7 juli wordt het Wandelconcert gehouden, dat begint in de Onze Lieve Vrouwe Basiliek en eindigt in de Grote of Sint-Michaëlskerk. Op haar Europese tournee speelt de Amerikaanse organiste Gail Archer op het Maarschalkerweerdorgel werken van Reger, Brahms en Mendelssohn en op het Schnitgerorgel werken van Sweelinck, Scheidt, Buxtehude en Scheidemann. Op 14 juli speelt Bernard Winsemius, organist van de monumentale historische orgels in de Nieuwe Kerk te Amsterdam en stadsbeiaardier van Haarlem en Amsterdam, werken van Matthias Weckman en Bach. Van Bach zijn bovendien enkele werken voor andere instrumenten in een bewerking van de organist te horen. Het concert eindigt met de Toccata in C (BWV 566). Op 21 juli speelt Leonore Lub, organiste en docente te Groningen en bekend om haar cd-opname op verschillende Schitgerorgels, vier werken van Mendelssohn. Op 3 februari 2009 was het 200 jaar geleden dat deze componist werd geboren. Daarnaast speelt zij werken van Fanny Hensel en Bach.

Op 28 juli voert Jan Jansen, organist van de Domkerk in Utrecht, de Grote Orgelmis van Bach uit. Op 4 augustus speelt Wim van Beek, organist van de Martinikerk te Groningen, werken van o.a. Bach, Scheidemann en Reger. Op 11 augustus is Theo Jellema, organist van de Grote of Jacobijnerkerk te Leeuwarden te horen. Hij speelt werken van Bach, Buxtehude, Steigleder, Tunder, Gibbons en Correa De Arauxo. Op donderdag 20 augustus, een afwijkende dag, vindt het concert wegens de Zwolse Kermis ook op een afwijkende locatie plaats: de Onze Lieve Vrouwe Basiliek. Daniel Zaretsky uit Sint Petersburg bespeelt het Maarschalkerweerdorgel. Op 25 augustus brengt de veelzijdige Leo van Doeselaar een programma van tien fantasieën van Bach met als afsluiting zijn Fuga in G (BWV 542). Op 1 september speelt Erwin Wiersinga werken van Bach, Mendelssohn, Matter en Ravel.

Marktconcerten Op vijf zaterdagen zijn er Marktconcerten in de Grote Kerk. Deze serie orgelconcerten kenmerkt zich door toegankelijke programma's van ongeveer een half uur, uitgevoerd door zowel professionals als uitstekende amateurs. Er wordt na afloop een bijdrage gevraagd van minimaal € 3 per persoon. De aanvang is 15.30 uur. Zaterdag 11 juli: Martin van Heerde; 18 juli: Mannes Hofsink; 25 juli: Sander van den Houten; 8 augustus: Carl Visser; 29 augustus: Bert Duyst.

Gebedshuizenpad langs kerk, moskee en synagoge Samen Leven Anders Geloven hield op zondag 17 mei een Gebedshuizenpad in Zwolle. Ongeveer zeventig mensen, volwassenen en kinderen, deden mee aan de wandeling, die begon in de Dominicanenkerk en ook een moskee en de synagoge aandeed. Aletta Nieuwenhuis, een van de deelnemers, schreef een impressie, die we hierbij verkort weergeven. “De groep wordt in tweeën gesplitst met elk een rondleider. Voor mijn groep begint de nadere kennismaking in de sacristi. In het koor van de kerk worden we bepaald bij de vloer met mozaiek-voorstellingen. Aarde, lucht, vuur en water zijn weergegeven in dierenbeelden. En deze voorstellingen zijn omgeven door de sterrenbeelden. Als de broeders hier de lof Gods zongen deden ze dat dus met de hele wereld, zegt de rondleider. Het volk mocht in het schip van de kerk de viering van de broeders meemaken. We wandelen van de kerk naar het Assendorperplein en de Ulu-moskee van de Turkse geloofsgemeenschap. Zonder schoenen betreden we de gebedsruimte die geheel belegd is met een dik tapijt. De knielplaatsen zijn door een motief in het tapijt zichtbaar gemaakt. De gastheer vertelt over het ontstaan van de moskee, over de behoefte van de blijvende gastarbeiders om een eigen gebedshuis te hebben. Islam betekent: zich onderwerpen. En dat doet de moslim aan zijn God. In de gebedsruimte wordt alleen door mannen gebeden; de vrouwen hebben een eigen ruimte. Vanuit het bestuur van de moskee wordt van alles georganiseerd met het oog op integratie in de Zwolse samenleving. Zo wordt er op Koninginnedag op het Assendorperplein thee geschonken en worden Turkse hapjes aangeboden. In de synagoge geven twee dames uitleg. We horen en zien dat de architect van de synagoge de vorm van de stenen Tafelen heeft laten terugkeren in de vorm van de ramen en de balustrade van het balkon. De Thorarollen worden bewaard achter een gordijn. Ze worden alleen te voorschijn gehaald als er minimaal tien mannen zijn. Vrouwen hebben eigen en heel andere taken. In de Tweede Wereldoorlog zijn honderden joodse Zwollenaren omgekomen. Hun namen staan op stenen tafels aan de muur. De huidige geloofsgemeenschap is heel klein. Daarom zitten de vrouwen niet meer op het balkon, maar beneden, links van de lezenaar. De mannen zitten rechts. Op het balkon is een tentoonstelling ingericht van voorwerpen uit het joodse leven in Zwolle voor de oorlog.”

Geloven in duurzaamheid Christenen geloven dat God niet alleen begaan is met hun persoonlijk leven, maar met de hele schepping. De schepping - het leven op aarde dus - staat onder druk. Veel patronen van consumptie en productie die wijzelf vaak onbewust in stand houden, tasten het leven op aarde aan. Zijn we ons daarvan bewust? En zo ja: wat doen we? En hoe hangt het milieuprobleem samen met de verdeling van de welvaart wereldwijd? Kunnen de Bijbel en theologische inzichten ons een hoopvol en bemoedigend perspectief bieden? Kortom: hoe kunnen we geloven in duurzaamheid? Over deze vragen gaat een van de activiteiten in het kader van Vorming & Toerusting in de Oosterkerk en Jeruzalemkerk in het seizoen 2009/2010. De eerste bijeenkomst (van in totaal zes) is op donderdag 8 oktober om 20.00 uur. Naast lezingen, onder meer door theologe dr. Greetje Witte-Rang, staan excursies op het programma. Geïnteresseerden zijn van harte welkom.

Voor meer informatie: Theo Brand, tel. 421 41 54 of [email protected] of Marijke ten Dam, tel. 06 52 54 28 96 of [email protected]. Meer informatie volgt op www.oosterkerk.nl.

Oosterkerk biedt de Open Cirkel De Open Cirkel is een groep oudere gemeenteleden die één keer per maand samenkomt in de Oosterkerk. Dit doen zij op de dinsdagmiddag van 14.30 tot 16.30 uur. Er worden lezingen gehouden en er is aandacht voor de viering van Kerst en Pasen met een korte dienst, gevolgd door een broodmaaltijd.

Het seizoen wordt jaarlijks afgesloten met een dagreisje. De gezelligheid staat voorop. Wie nieuwsgierig is en tot de oudere gemeenteleden behoort, is in het nieuwe seizoen van harte welkom. Neem contact op met mevrouw R. Companje, tel. (038) 453 22 30, of mevrouw W. de Groot, tel. (038) 453 34 05.

Pastoraal centrum Hezenberg vernieuwd ‘Landgoed Hezenberg’ is de nieuwe naam van Pastoraal Centrum Hezenberg in Hattem. Zowel het programmaaanbod als de gebouwen zijn grondig gerenoveerd en uitgebreid. Onveranderd blijft de christelijke identiteit van waaruit de Hezenberg al zestig jaar werkt. Duizenden mensen die thuis of op hun werk vastliepen, hebben in het centrum een ‘hersteltraject’ gevolgd. Ook dit is nu vernieuwd en aangepast aan deze tijd. Het accent ligt veel meer op zelfsturing en op een gestructureerde aanpak binnen een periode van vier

‘herstelweken’. Dat geeft de deelnemer een duidelijk doel en verschaft helderheid over het kostenaspect aan diaconieën en fondsen. Daarnaast biedt Landgoed Hezenberg nu ook bezinnings- en bezielingsprogramma’s en organiseert het centrum workshops over een concreet levensthema, gekoppeld aan christelijke spiritualiteit. Bijvoorbeeld: Traumatische ervaringen in gelovig perspectief, Conflictbeheersing en samenwerking. Voor mensen die zoeken naar geestelijke verdieping en bezinning biedt de Hezenberg een gevarieerd

PERKI Zwolle in de zomerluwte Het gebeurde nogal in stilte, maar daarom was het niet minder druk bij PERKI Zwolle in de afgelopen periode. Wat te denken van het bezoek aan PERKI van een afvaardiging van de vrouwenorganisatie van de Protestantse Kerk van Sumba, van de synode van de Protestantse Kerk van Timor, en van de bemoeienis (op afstand weliswaar) met de reis van de Overijsselse delegatie naar Halmahera. Eigenlijk ben je als migrantenkerk altijd bezig in twee werelden: die waarin je woont en die waaruit je voortkomt. Bovendien vraagt dat leven in twee werelden steeds een omschakeling, omdat ook het kerkelijk leven in beide landen nogal verschilt. In de zomermaanden treedt er rust op. Velen zijn op familiebezoek in Indonesië. Tijd dus voor bezinning en voor voorbereiding op wat daarna komt. In de zomermaanden zijn er geen huisdiensten. Wel twee ‘gewone’ diensten, waarin in juli een Indonesische student uit Kampen voorgaat, ds. Naftali Arung. Hij heeft in Indonesië zijn predikantenstudie afgerond, maar wil zich hier verder bekwamen. In augustus gaat ds. Agus Setiawidi uit Ermelo voor. Hij studeert en werkt hier al vele jaren.

Flores-project De voorbereidingen voor het Floresproject (samen met de Oosterkerk) vorderen. Een tegenvaller is daarbij dat de prijsstijgingen voor materiaalkosten in Indonesië sinds eind vorig jaar bijna 50% zijn. Er moet dus wat langer worden gespaard. Toch zal de voorzitter van de stichting, ibu Susan Wierstra, meteen na de zomervakantie naar Flores gaan om er voor te zorgen dat aan het eind van 2009 de apotheek en de polikliniek gerealiseerd kunnen worden.

programma voor weekends. Het landgoed leent zich zowel voor conferenties en teambuilding als voor individuele gasten die een programma volgen. Ook kunnen zij deelnemen aan de dagelijkse liturgische momenten en vieringen in de kapel. In de gebouwen, die grotendeels grondig zijn gerenoveerd, zijn één- en tweepersoons logeerkamers beschikbaar. Meer informatie is te vinden op de eveneens vernieuwde website: www.hezenberg.nl 9

De Protestantse Gemeente Zwolle heeft sinds begin dit jaar een nieuw systeem voor de ledenadministratie in gebruik: Scipio. Het systeem is in de plaats gekomen van het ledenprogramma Baruch, dat aan het eind van de negentiger jaren landelijk in gebruik werd genomen. Nico Duijf, van het Kerkelijk Bureau van de PGZ, vertelt over de voorgeschiedenis van het nieuwe systeem en de voordelen die het biedt. Nico Duijf over nieuw computerprogramma voor leden- en bijdragenadministratie

“Scipio mag van ons tot in lengte van jaren meegaan”

DESGEVRAAGD

Waarom moest er een nieuw systeem komen?

10

ND: “De PGZ gebruikte Baruch voor de ledenadministratie. De bijdragenadministratie was uitbesteed aan de landelijke SMRA. Baruch is een zeer gedateerd programma; sinds men jaren geleden in Utrecht aan de slag ging met een nieuw landelijk ledenregistratiesysteem is er aan Baruch geen onderhoud meer gepleegd. Ook voldoet het niet aan de eisen die de huidige Kerkorde aan ledenregistratie stelt. Door het uitbesteden van onze bijdragenadministratie liep de informatieverstrekking hiervan nogal achter en konden we nooit actuele informatie verstrekken. Het was dus zaak om de bijdragenadministratie geheel in eigen beheer te gaan voeren. Baruch biedt die mogelijkheid, maar door de gedateerdheid en onbetrouwbaarheid van het programma is dat nooit een optie geweest. Statistische informatie van Baruch, zowel waar het leden als bijdragen betreft, is eigenlijk nooit consistent of betrouwbaar geweest.” Er is lang sprake geweest van een landelijk administratiesysteem, Numeri. Wat is daarmee gebeurd? ND: “De Synode heeft vorig jaar na een reeks van jaren de stekker uit het Numeri-project getrokken. Numeri moest communiceren met een landelijke database, waarin de plaatselijke gemeenten via een internetverbinding hun eigen leden moesten benaderen en tevens de bijdragenadministratie voeren. Ook zou er een koppeling komen naar financiële administratie. Vanuit de plaatselijke gemeenten en met name vanuit de groep mensen die professioneel zijn betrokken bij leden- en bijdragenadministratie, is al vanaf het begin van het project kritisch gereageerd op de plannen en de uitwerking daarvan. Desondanks is men doorgegaan met de ontwikkeling van Numeri en is het project pas na het uitgeven van vele miljoenen gestaakt. Alle plaatselijke gemeenten hebben via de afdracht van het quotum meebetaald aan de ontwikkeling van Numeri.” Hoe is het besluit, voor de PGZ Scipio aan te schaffen, tot stand gekomen? ND: “Na doorlopend uitstel van de uitlevering van Numeri heeft het College van Kerkrentmeesters in 2007 besloten dat we op Scipio zouden overgaan wanneer Numeri er in april 2008 niet zou zijn. Toen al snel daarna duidelijk werd dat dit niet zou lukken, is medio 2008 aan de Algemene Kerkenraad voorgesteld

om te stoppen met Baruch voor de ledenadministratie; om de bijdragenadministratie in eigen beheer te nemen en om hiervoor het leden- en bijdragenadministratieprogramma Scipio aan te schaffen.” Zijn er meer PKN- gemeenten die dit systeem gebruiken? ND: “Scipio wordt gebruikt in tenminste 200 gemeenten van de PKN en daar zitten hele grote tussen. Zo'n 40% van alle PKN-leden in Nederland wordt nu met behulp van Scipio geadministreerd en dat aantal blijft toenemen. Er zijn in Nederland circa 900 Scipio-pakketten in gebruik. De Gebruikersvereniging Scipio telt momenteel 121 leden, waarvan er 65 tot een PKN-gemeente behoren.” Wat zijn de grootste verschillen met het oude systeem? ND: “Scipio is ontwikkeld door Hagru BV, hetzelfde bedrijf dat destijds Baruch heeft gemaakt. In tegenstelling tot Baruch wordt Scipio buitengewoon goed onderhouden, mede dankzij de grote input van de vele Kerkelijke Bureaus die met het programma werken. Input waar wat mee wordt gedaan! Daarnaast kent Scipio een uitstekende support wanneer er vragen of problemen zijn. Doordat we de bijdragenadministratie nu in eigen beheer voeren, kunnen we direct up-to-date informatie verstrekken over toezeggingen en ontvangsten en alle mogelijke statistische informatie. In Scipio kunnen we zelf voorkeurwijken toekennen aan de leden (perforatie), zonder te moeten wachten tot het hele formele formulierencircuit is afgelegd en de SMRA uiteindelijk iemand heeft geperforeerd en teruggemeld. Wanneer iemand nu belt om naar een andere wijkgemeente te perforeren kunnen we die wijziging locaal direct doorvoeren en behoort het betreffende lid bij wijze van spreken na het neerleggen van de telefoon al tot de gewenste voorkeurwijk. Volgens de Kerkorde moeten er nog wel formulieren worden vervaardigd en getekend, maar we hoeven nu niet meer te wachten tot dat lange formele traject in zijn geheel is afgelegd voordat iemand lokaal op de goede plek zit. Omdat we nu alles in eigen hand hebben is de uitslag van Kerkbalans ook veel sneller bekend dan vroeger.” Zijn de medewerkers van het Kerkelijk Bureau opgeleid om met het nieuwe systeem te werken? ND: “In december 2008 hebben de mensen die hier met Scipio werken een middag instructie gehad. Maar in één middag kun

je uiteraard niet alles onder de knie krijgen. We leren er steeds nog dingen bij en proberen stapsgewijs onze mogelijkheden en daarbij uiteraard de service ‘naar buiten’ te verbeteren en uit te breiden.”

Column

Hoe is de invoering verlopen? ND: “Alles behalve vlekkeloos. In oktober 2008 is Scipio geïnstalleerd en ons ledenbestand geconverteerd. We wilden tot en met december 2008 met Scipio alleen schaduwdraaien om ervaring op te doen. Ook zou de SMRA nog één keer de antwoordformulieren voor de actie Kerkbalans (2009) voor ons vervaardigen. Per 1 januari 2009 zouden we dan ons Baruchledenbestand laten converteren en helemaal op Scipio overstappen. Om niet te achterhalen redenen heeft de SMRA ons in de tweede helft van oktober 2008 al ‘overgezet’ naar Scipio, inclusief het mutatieverkeer. Daardoor hebben we met Scipio een niet geplande vliegende start moeten maken. Bovendien deelde de SMRA ons (al even onverwacht) mee dat het niet mogelijk was om de antwoordformulieren voor Kerkbalans 2009 te vervaardigen, althans niet voorzien van de gebruikelijke acceptgirokaart. Daardoor moesten we bijna halsoverkop en totaal onvoorbereid de vervaardiging en verwerking van ruim 10.500 kerkbalansformulieren ter hand nemen. Dat ging niet helemaal vlekkeloos, maar er zijn gelukkig geen dingen onherstelbaar fout gegaan, mede dankzij de snelle en adequate telefonische support van de leverancier. Wij hebben hiermee wel veel ervaring opgedaan, die bij komende acties goed van pas komt.” Wat merken de wijkgemeenten van het nieuwe systeem? Hebben zij er ook voordeel van? ND: “In eerste instantie merkten de wijken nog weinig van het nieuwe systeem, behalve dan de aanloopproblemen bij Kerkbalans. Veel wijken houden nu nog een eigen ledenadministratie bij. Op niet al te lange termijn hopen we de dienstverlening naar de wijken beduidend uit te breiden. Van Scipio bestaat ook een wijkpakket, een predikantenpakket en zelfs een ouderlingenpakket. Wanneer een wijk zo’n pakket heeft, kan men via de zogeheten ‘gescheiden verwerking’ de eigen leden bijhouden. Een wijk kan dan alle gewenste informatie helemaal zelf beheren en zelf selecties en overzichten vervaardigen. Mutaties worden dan per e-mail van het Kerkelijk Bureau naar de wijken gezonden. Maar tussen nu en een jaar hopen we ook zover te zijn dat de wijken hun eigen leden (én mutaties!) via een internetverbinding rechtstreeks van onze beveiligde server kunnen halen. Een wijkgemeente kan dan zelf bepalen hoe vaak en wanneer het eigen ledenbestand bijgewerkt wordt. Om de integriteit van de gegevens te verzekeren is hierbij overigens geen sprake van tweerichtingsverkeer; alleen het Kerkelijk Bureau kan mutaties in het ‘hoofdbestand’ aanbrengen. En de gescheiden verwerking betreft alleen de ledenadministratie, niet die van de bijdragen.” Hoe lang zal dit systeem (moeten) meegaan? ND: “Gezien de functionaliteit en gebruikersvriendelijkheid mag Scipio van ons tot in lengte van jaren meegaan. We zijn en blijven voorstander van lokale pakketten voor de leden- en bijdragenadministratie in het algemeen en van Scipio in het bijzonder. Via een internetverbinding in een landelijke database de eigen leden- en bijdragenadministratie bijhouden, met een grote kans op verdwalen, zoals met wijlen Numeri dreigde te gaan gebeuren, kan nooit de snelheid en functionaliteit bieden die we nu met Scipio hebben bereikt. Dat zou de dienstverlening die ons voor ogen staat te veel geweld aandoen.”

Liturgie

Organiseren kunnen wij als de beste. Geef ons een strijd in handen, tegen het wassende water, het terrorisme, de kredietcrisis en de verloedering van de multiculturele samenleving en we maken er wat van. Dan leeft ons managementbloed op en kruipt waar het niet kan gaan. Helaas is de organisatie van een belangrijk moment hooguit het halve werk. Er moet ook nog iets gezegd, gezwegen, gedaan en gemusiceerd worden dat bij de gelegenheid past. Niet iedereen die hooggezeten is en verantwoordelijkheid draagt, kan dat. Historisch dieptepunt was wel de wethouder (wees gerust: niet van Zwolle) die het bij een dodenherdenking op zijn jolige heupen kreeg en onvergetelijk misplaatst afsloot met de woorden: “Met een beetje tolerantie heeft iedereen vakantie.” Ik betreurde het even heel erg in een democratie te leven. Daarin bestaat immers het gevaar dat iedereen tot wettige overheid boven je gesteld kan worden, als je maar de meeste stemmen krijgt. Het werd er niet beter op toen daarna een of andere schreeuwlelijk gedichten in de microfoon ging blèren. Zo ook eentje over het zoveelste Duitse legerkorps, dat in 1940 Nederland onder de voet had gelopen en later dankzij de wrekende hand des Heren in Rusland in de pan was gehakt. Ik verlangde intens terug naar de herdenkingen in de Vogelaarwijk waar ik ooit een prachtig zwart Surinaams meisje met een onvervalst Amsterdams accent een gedicht hoorde voorlezen over een Joods leeftijdgenootje dat niet begreep waarom ze werd weggevoerd. De grootste vijand van liturgievieren is zelfoverschatting. Het is een vak, dat sommige hoogwaardigheidsbekleders wel beheersen. Beatrix gelukkig ook, zoals ze liet zien op 30 april in een korte, bewogen tv-toespraak. Job Cohen kan het ook: geen woord te veel en toch alles zeggen wat er gezegd moet worden: “Dit jaar in het bijzonder verheugen wij ons in haar aanwezigheid.” Het applaus was vast niet voorgeorganiseerd, maar wat mij betreft niet alleen voor de vorstin, maar stilletjes ook voor hem. Menno van Oel

11

R E P O R TA G E

Diaconaat: de blik naar buiten

12

Omzien naar de ander en helpen waar geen helper is. In de kerk is het met name de diaconie die deze Bijbelse opdracht handen en voeten geeft. Diakenen zijn mensen met een open oog voor wat er om hen heen gebeurt. Als er problemen zijn komen ze met praktische oplossingen, altijd respect tonend voor de mens die hulp nodig heeft. Iemand krijgt de kans weer verder te gaan, met behoud van zijn eigen verantwoordelijkheid. Diakenen zijn gewend over de grenzen van hun eigen kerk heen te kijken, ze zijn werkers, maar ook samenwerkers. Bijvoorbeeld met de diakenen in andere kerken. Zelfs als er op dogmatisch gebied schijnbaar onoverbrugbare verschillen zijn, weten de diakenen een brug te slaan en komen diaconale projecten op gang. “Dat is het bestaansrecht van de diaconie: dat ze de blik naar buiten richt en openstaat voor ontwikkelingen in de wereld.” Aldus Gerrit Boks, voorzitter van het College van Diakenen van de Protestantse Gemeente Zwolle en Wim van Ree, ambtelijk secretaris van de protestantse diaconie. Ze vertellen gedreven over de vele activiteiten van de diaconie, maar vinden ook dat die binnen de kerk vaak te weinig aandacht en waardering krijgen. Wim constateert dat de blik naar buiten richten nooit de sterkste kant van de kerk is geweest en ziet dat de diaconie buiten de kerk veel waardering krijgt: “Als je buitenstaanders vraagt wat ze positief vinden aan de kerk, wordt de diaconie als een van de eerste dingen genoemd.”

Stinskerk op reis maakt wijkgemeente enthousiast De Stinskerk in Westenholte is een van de wijkgemeenten waar diaconaat wérkt. Drie van de foto’s bij deze reportage zijn gemaakt tijdens een snuffelmarkt en een stamppottenbuffet. Dat waren enkele van een hele reeks activiteiten die het afgelopen jaar werd georganiseerd in en om de Stinskerk. Daarmee werd geld ingezameld voor het diaconale project Stinskerk op reis. Een twintigtal, vooral jonge leden van deze wijkgemeente, reist op 23 juli naar de Oekraïne om daar zeventien dagen vrijwilligerswerk te doen in een zendingscentrum van East Europe Mission. Ze zullen er onder meer dagkampen voor kinderen leiden en helpen met het opknappen van de gebouwen. De diaconie en de gemeenteleden van de Stinskerk leven enthousiast en behulpzaam mee met de groep. De activiteiten om geld te werven zijn dankzij die betrokkenheid een groot succes geworden: er is bijna € 20.000 bij elkaar gebracht, ruim voldoende voor de reis. De diaconie stelde de opbrengsten van een avondmaals- en een kerstdienstcollecte beschikbaar voor Stinskerk op reis. Op de website www.stinskerk.nl is het laatste nieuws over het project te vinden.

Gerrit Boks vervulde in de loop der jaren tal van functies in de kerk. Vijf jaar geleden werd hij voorzitter werd van het College van Diakenen. Dat is het overkoepelend orgaan voor de wijkdiaconieën, waarin alle negen wijken van de PGZ en de Hoofdhof vertegenwoordigd zijn. Ook Wim van Ree en diaconaal predikant Lútzen Miedema maken deel uit van het college, dat elke zes weken bij elkaar komt. Naast de wijkoverstijgende onderwerpen staat steevast het diaconale nieuws uit de wijken op de agenda. “We wisselen ervaringen uit en bespreken wat wijken mogelijk samen kunnen aanpakken.” Ook de inhoud van het werk en de vorming en toerusting van de diakenen krijgen aandacht. Zo wordt dit jaar het boekje ‘Nieuw diaconaat’ van Lútzen Miedema behandeld, eerst in de wijken en vervolgens in het college. De wijkdiaconieën hebben elk een eigen budget voor wijkgerelateerde kosten. Aanvragen van hogere bedragen voor ondersteuning worden - altijd anoniem - in het voltallige college besproken; het moderamen van het college beoordeelt de extra grote donaties aan stedelijke projecten, zoals het inloophuis De Bres.

Op weg helpen De bedragen die aan individuele hulpzoekenden worden verleend, zijn volgens Wim van Ree nooit groot. “De diaconie neemt geen schulden van mensen over, maar helpt hen op weg naar instanties en verstrekt relatief kleine bedragen. Zo kunnen we een ex-gevangene geld geven voor een ID-kaart, die hij nodig heeft om bij de Sociale Dienst te kunnen aankloppen.” Een bijdrage van de diaconie is erop gericht om mensen over drempels te helpen die ze zelf niet kunnen nemen. Zo krijgt men een nieuw levensperspectief. “De ontvangers tekenen ook wel eens een schuldbekentenis. Misschien zijn ze ooit in staat het geld terug te betalen…” Zorgelijk is het toenemend aantal mensen dat de diaconie vraagt om een bijdrage in de kosten voor eerste levensbehoeften. Het is niet altijd nood lenigen wat de diaconie doet, soms zorgt ze voor praktische voorzieningen. Zo regelde de diaconie van de PGZ in 2007 de invoering van het nieuwe kerkradiosysteem, waarvan inmiddels ruim vijftig gemeenteleden gebruik maken. Dankzij de kerkradio zijn zij op zondag rechtstreeks verbonden met de wijkgemeente van hun keuze. Gemeenteleden kunnen via hun wijkdiaconie een aansluiting aanvragen

Buiten de kerk Niet alleen gemeenteleden kunnen hulp krijgen van de diaconie. Voor mensen van buiten de kerken die om wat voor reden dan ook geen beroep kunnen doen op bestaande voorzieningen, is ruim twintig jaar geleden de Commissie Gezamenlijke Kerken

Wim van Ree (links) en Gerrit Boks: “De diaconie helpt mensen over drempels die ze zelf niet kunnen nemen”

opgericht. Drie diaconieën (die van de PGZ, de Gereformeerde Kerk Berkum en de R.-K. Kerk) zijn daarbij aangesloten, om te voorkomen dat niet-leden om geld langs de verschillende kerken gaan shoppen, zoals Wim van Ree zegt. Hij is werkzaam op het Kerkelijk Bureau van de PGZ en centraal aanspreekpunt. In de meeste gevallen komen de aanvragen via instellingen, zoals het maatschappelijk werk en de reclassering. “Ruim veertig instellingen doen een beroep op de CGK”, vertelt Wim. “Driekwart van de aanvragen is bedoeld om te voorzien in de eerste levensbehoeften van mensen.”

Diaconaal Platform Nieuw is het Diaconaal Platform, dat in het najaar officieel van start gaat nadat enkele maanden geleden het basisdocument is vastgesteld. Veertien Zwolse kerken willen de vrijblijvende contacten die zij op diaconaal gebied met elkaar hebben in het platform structuur geven. Zo kan het bijvoorbeeld voor de burgerlijke overheid het centrale adres worden. Het ontstaan van het platform heeft zijn oorsprong in het referendum over de gokhal in het FC Zwolle stadion, in 2005. Alle kerken werkten eendrachtig samen om de volksraadpleging, die resulteerde in een ‘nee’ tegen de uitbreiding van de gokcapaciteit, van de grond te krijgen. “Rond dat referendum kon ineens alles, dat vergeet ik nooit”, zegt Gerrit Boks over die samenwerking. Sindsdien werken de kerken vaker samen, bijvoorbeeld bij de oprichting en instandhouding van de Voedselbank. Mink de Vries en Joop van Delden, die zich ook sterk maken voor stedelijke projecten, zetten zich nu samen met Wim van Ree voor het platform in.

Wie zal dat betalen? Heeft de diaconie geld genoeg om al deze projecten te bekostigen? “Tot nu toe nog wel”, zegt Wim, “al teren we nu wel op ons vermogen in. Hervormd Zwolle had meer vermogen dan de gereformeerden, maar één van de rijkste van Nederland is de Zwolse diaconie zeker nooit geweest. Een diaconie heeft nooit geld te veel, er is altijd meer nood dan geld.” “Sinds de fusie is er een discussie gaande over de omvang van het vermogen”, merkt Gerrit op. “Bij de gereformeerden was het altijd: wat binnenkomt, wordt uitgegeven, nu vormt het vermogen, dat ook geld opbrengt, de basis.” Binnenkomen doet het geld verder vooral via de zondagse collectes: de eerste van de drie in alle wijkgemeenten is altijd voor de diaconie. Daarnaast is een aantal specifieke doelcollectes voor diaconale projecten, bijvoorbeeld van Kerk in Actie. Want naast 13

het plaatselijke diaconaat is er nog altijd het Werelddiaconaat, dat de blik nog veel verder naar buiten richt. Juridisch gezien is de centrale diaconie van de PGZ een ‘zelfstandig rechtspersoon’ met een eigen jaarrekening en begroting. De jaarrekening ligt in juni ter inzage op het Kerkelijk Bureau, de begroting in november. Daarna moeten beide worden goedgekeurd door de Algemene Kerkenraad van de PGZ. De jaarrekeningen en begrotingen van de wijkdiaconieën zijn in de stukken meegenomen. Aan de hand van hun begroting ontvangen zij hun budget, dat niet gerelateerd is aan de opbrengst van de collecten voor de diaconie in een wijkgemeente.

Diaconaal predikant Uit de exploitatie van de diaconie wordt al jaren de diaconaal predikant voor Zwolle bekostigd. Sinds mei 2006 is dat Lútzen Miedema, opvolger van de eerste diaconaal predikant Egbert van Veldhuizen. Een van Lútzens taken is de ondersteuning van de wijkdiaconieën en een van zijn eerste acties was dan ook een inventarisatie van de knelpunten in de wijken. Wim van Ree vergezelde Lútzen op zijn tournee, hij spreekt van ‘vruchtbare

bijeenkomsten’. De mate waarin diaconie is ingebed in het gemeenteleven, verschilt sterk per wijk, constateren Wim en Gerrit. In veel wijkgemeenten draait de diaconie op volle toeren en zijn ook de gemeenteleden zich bewust van hun diaconale opdracht. In andere gemeenten wordt nog hard gewerkt aan bewustwording, zelfs onder kerkenraadsleden. Tot de taken van de diaconaal predikant behoort momenteel vooral het leggen van contacten in de samenleving en het signaleren van noden daar. Hij richt zich momenteel ondermeer op de opzet van een Exodushuis – dat ex-gevangenen op weg helpt in de maatschappij – én op de migrantenkerken in Zwolle. Ook langs deze weg gaat de diaconie vaak verder dan de grenzen van de kerk.

Communicatie De protestantse diaconie communiceert met gemeenteleden via haar website: www.diaconiezwolle.nl, die wordt bijgehouden door webmaster Lies Steenwoerd. Diaconaal predikant Lútzen Miedema heeft een vaste rubriek in Gaandeweg: Diaconaal op pagina 6.

Sienie van Dijck: diaken in de jaren ’70:

“De ander zien, daar draait het om”

R E P O R TA G E

Tegenwoordig zijn diakenen even vaak vrouwen als mannen, maar dat was veertig jaar geleden nog anders. Sienie van Dijck-Bergsma (nu 88) was in 1972 de eerste vrouwelijke diaken in de gereformeerde wijkgemeente in Holtenbroek. Ze bleef het tot 1984. Zelf vond Sienie het niet opzienbarend de eerste vrouwelijke diaken te zijn. Ze was benoemd voor gemeenteopbouw en vertelt wat dat betekende. “Begin jaren ’70 werden vanuit het Algemeen Diaconaal Bureau in gemeenten gesprekken in gang gezet over onder andere de ‘diaconale gemeente’. Daaruit kwam het werken met contactpersonen naar voren. Ook wij startten daar toen mee. Omdat Holtenbroek een nieuwe wijk was, hadden mensen behoefte aan bezoek. Ieder contactpersoon had ongeveer tien gezinnen die ze regelmatig bezochtten. Mijn taak was te kijken wie waar ingezet kon worden binnen de gemeente, al naar gelang de behoeften van gemeenteleden. De een had bijvoorbeeld behoefte aan een oppas, een ander aan financieel advies. Ik probeerde dan iemand te vinden die dit wilde doen.

De contactpersonen hadden een signaalfunctie; diakenen gingen, waar nodig, naar mensen toe.” Mevrouw Van Dijck was ook wijkdiaken, die onder andere ouderen bezocht. “Die hebben veel behoefte aan een luisterend oor in deze haastige tijd. Diaken was ik ook bij het Zonnehuis. Als je wat weet van elkaar, elkaar leert kennen; dat is zó belangrijk, dan kun je de gemeente bouwen. Ik kwam bij mensen die het financieel moeilijk hadden, bijvoorbeeld door een scheiding; dan probeerde ik zaken weer op de rit te krijgen. Ik heb gevochten voor mensen van wie kinderen vanwege de financiën niet meer naar muziekles konden, zodat ze wel konden gaan. In elk gezin is de behoefte weer anders. Veel hangt af van invoelingsvermogen en fantasie, belangrijke eigenschappen van een diaken.” De ander zien, daar draait het om”, dat is volgens Sienie een taak van alle gemeenteleden, die door de diakenen gestimuleerd moet worden. “Gewoon sociaal zijn. Je moet echt persoonlijk worden, anders ontstaat er niets.”

Hoeksteen actief voor terugkeerhuis Diverse wijkdiaconieën zetten in de veertigdagentijd projecten voor een goed doel op touw. De diaconie van de Hoeksteen koos dit jaar voor het financieel ondersteunen van het realiseren van een ‘terugkeerhuis’. Het huis is voor mensen die niet in Nederland mogen blijven en in vreemdelingengevangenissen verblijven. Zij worden geholpen binnen een half jaar terug te keren naar hun land. Dit project is een initiatief van verschillende organisaties; zie www.terugkeerhuis.nl. Met allerlei activiteiten, waaronder een maaltijd Bijbels culinair, een filmavond, een meditatieve wandeling en een concert, kwam in De Hoeksteen een opbrengst van € 2025 tot stand. Met dit bedrag heeft de wijkgemeente een bijdrage geleverd aan de aanschaf van computers. Ook de opbrengst van de Santekraam (op de foto) gaat altijd naar diaconale projecten. Deze permanente kringloopkast,

gerund door Maarten Matser en Janny Rillema, bewijst al vele jaren zijn nut. De projecten hebben er profijt van en het milieu, maar ook de bezoekers van de kerk. Ze kunnen er hun overtollige spullen kwijt en voor weinig geld andere hebbedingen aanschaffen.

14

Tweede Kamerlid Esmé Wiegman-van Meppelen Scheppink:

M I J N I N S P I R AT I E

Betrokken bij medemens en maatschappij Ruim twee jaar is ze nu voor de ChristenUnie lid van de Tweede Kamer, Esmé Wiegman-van Meppelen Scheppink, 33 jaar, getrouwd en moeder van drie zonen. Ze woont – met veel plezier – in de Zwolse wijk Holtenbroek en is lid van de Grote Kerkgemeente. Al op haar veertiende was ze lid van de jongerenorganisatie van de Reformatorische Politieke Federatie, de partij die in 2000 samen met het Gereformeerd Politiek Verbond de ChristenUnie vormde. Voor ze Kamerlid werd, was Esmé vijf jaar gemeenteraadslid in Zwolle. ‘Betrokkenheid’ is het sleutelwoord als ze over haar motivatie praat, betrokkenheid bij medemens en maatschappij. “Omzien naar elkaar en goed rentmeesterschap, daar worden we in de Bijbel toe opgeroepen” verklaart ze. “God geeft er in zijn goede geboden de richtlijnen voor: wees trouw en heb respect voor je naaste.” Ze had het, vertelt Esmé, prima naar de zin als gemeenteraadslid. De functie was goed te combineren met de zorg voor haar gezin en haar werk als freelance bureauredacteur. Toch besloot ze mee te doen aan de selectierondes voor het Kamerlidmaatschap. Haar zevende plaats op de kieslijst, leek net te laag, want de ChristenUnie haalde bij de verkiezingen zes zetels. Dat veranderde toen de partij in beeld kwam als coalitiepartner. André Rouvoet en Tineke Huizinga, die in het parlement waren gekozen, traden toe tot het kabinet en Esmé kwam alsnog in de Tweede Kamer. “Ik ben er naar toegegroeid”, zegt ze, benadrukkend dat ze er ook echt voor wilde gaan toen ze eenmaal had besloten zich beschikbaar te stellen. Ter voorbereiding liep ze al tijdens de onderhandelingen als beleidsmedewerker mee in Den Haag. Haar man, die voorheen fulltime werkte, is nu huisman met een ‘schooltijdbaan’. “Dat zei hij al van tevoren: als jij in de Kamer komt, blijf ik thuis”, memoreert Esmé. Haar kinderen, die 10, 8 en 5 jaar oud zijn, beseffen steeds beter wat ze doet. “Op Prinsjesdag mogen we als Kamerleden een gast meenemen; vorig jaar is de oudste mee geweest en dit jaar mag de tweede.”

Dynamisch Esmé noemt de omgeving waarin terecht is gekomen ‘ongelooflijk dynamisch’ en nog boeiender dan ze had verwacht. Ze heeft veel in haar portefeuille: volksgezondheid, welzijn en sport, ruimtelijke ordening en milieubeheer en Europese zaken. “Een ontzettend breed aandachtsgebied, dat gaat zo als je in een vrij kleine fractie zit. Het was taai om me al die dossiers eigen te maken; bijvoorbeeld in de gezondheidszorg is heel veel gaande. Maar ik heb er gewoon m’n tanden ingezet. Dankzij mijn studie Nederlands ben ik in staat snel door te dringen tot de kern van teksten.” Ze geniet van de inhoud van het werk, het kennis nemen van de stukken en het debat. Maar ze is ook direct met werkbezoeken

CU-kamerlid Esmé Wiegman: “Geestelijke vrijheid geldt niet alleen voor christenen.” begonnen, om de mensen te ontmoeten die het regeringsbeleid in de praktijk ervaren. “Die gesprekken, ook met mensen uit onze achterban over je verantwoordelijkheid als christen, heb ik echt nodig”, legt Esmé uit. “Als het om de een of andere reden eens niet tot werkbezoeken komt, krijg ik het gevoel uit balans te zijn. Daarom houd ik er bewust tijd voor vrij.” Ook de sfeer in de CU-fractie inspireert haar. Vergaderingen beginnen altijd met Bijbellezen, een overdenking en gebed, waarin zowel aandacht is voor bijvoorbeeld een zwaar debat dat ophanden is, als voor de privéomstandigheden van de leden. “Om de beurt gaan we daarbij voor”, vertelt Esmé. “Iedereen doet mee, ook de medewerkers van de fractie.”

Unamiem Alle standpunten die de CU-fractie inneemt, zijn principeel en terug te voeren op christelijke beginselen, of het nu over embryoselectie of de aanschaf van een gevechtsvliegtuig gaat. In principe komt de fractie unaniem naar buiten, als de leden het niet bij voorbaat eens zijn, gaan ze in discussie. “Je herkent bij elkaar heel sterk het gedachtegoed van de ChistenUnie”, vindt Esmé. Soms is een stemming in de Tweede Kamer spannend. Ze refereert aan de aanstelling van een omstreden imam als geestelijk verzorger in de krijgsmacht. Haar fractie stemde daar uiteindelijk mee in, in tegenstelling tot onder andere het CDA. Dat er angst is als het om de Islam gaat, kan Esmé zich wel voorstellen. “De moslims die ik ken zijn vredelievend, maar elders in de wereld is de Islam ook met geweld verbonden. Wij bestrijden geweld, of dat nu huiselijk of terroristisch is, maar we beschermen de democratische rechtsbeginselen. Daar hoort geestelijke vrijheid bij en die geldt niet alleen voor christenen. Het Evangelie brengen is de taak van de kerk en kiezen voor Jezus moet uit het hart van mensen komen. Daar kan een overheid niemand toe dwingen.”

Jonge gemeente Haar eigen kerkelijke basis is de Grote Kerkgemeente, een ‘bondsgemeente’, waar Esmé en haar gezin zich helemaal op hun plaats voelen. “We hebben het er goed”, zegt ze. “Het is een jonge en heel toegankelijke gemeente, met fijn kinderwerk.” Gemeenteleden tonen belangstelling haar politieke activiteiten en steken haar in drukke tijden een hart onder de riem. Op haar beurt vraagt ze mensen uit de gemeente die op een bepaald terrein deskundig zijn, wel eens om advies. Die krijgen dan 15 ‘even een mailtje’ van het Kamerlid.

In gesprek met Zwolse doopsgezinde ‘peacemaker’

Getuigen van vrede

VA N B U I T E N A F

Peacemakers zijn herkenbaar aan hun rode cap.

16

Christian Paecemaker Teams is een internationale organisatie die in 1984 in Amerika werd opgericht om actief vredeswerk te doen. Dat gebeurt door permanent teams van vijf tot tien leden uit te zenden naar spanningsgebieden in de wereld. CPT komt voort uit de internationale doopsgezinde gemeenschap, maar staat open voor alle gezindten en kent ook een Nederlandse afdeling (zie www.cpt-nl.org). Momenteel werken er teams, altijd op uitnodiging van lokale overheden, onder meer in Irak, Congo, Colombia, in het grensgebied tussen Amerika en Mexico en in Israël/Palestina. Het doel is geweldsreductie en het stimuleren van vreedzame alternatieven. Zo’n team, herkenbaar aan een felrode cap, is vooral getuige, om te kijken en door te geven wat er gebeurt. Niet alles dringt immers door in de media. Daarnaast treedt een team actief op, zoals in het begeleiden en beschermen van kinderen op een onveilige weg naar school. Zes keer per jaar voegen zich delegaties van twaalf tot veertien mensen bij de vaste CPT-teams. Zij blijven twee weken ter plekke. Zij oriënteren zich op de situatie en voeren gesprekken met allerlei mensen en groepen en ondersteunen zo het vredeswerk. Twee leden van de Zwolse Doopsgezinde Gemeente, Maarten van der Werf en Aart Hoogcarspel, waren eind maart op en rond de Westelijke Jordaanoever, Palestijns gebied omringd door Israël. Twee weken lang waarnemers van misschien wel het meest onoplosbare conflict ter wereld… Aart Hoogcarspel: “Ik was voor het eerst in Israël en dat was in allerlei opzichten heel dubbel. Ik weet nu hoe de woestijn eruit ziet waarover de Bijbel spreekt. Op Palmzondag was ik net weer terug in Nederland. In de kerk werd de intocht van Jezus in Jeruzalem gelezen. Dat verhaal eindigt ermee dat Jezus overnacht in Bethanië. Ik heb als toerist de Via Dolorosa, de weg van Jezus door Jeruzalem gelopen en toevallig ook overnacht in Bethanië, even buiten de stad. Nog niet zo heel lang geleden was dat een afstand van niks. Nu ben je, vanwege de muur die Israël gebouwd heeft, bijna een uur onderweg. Best intimiderend met al die militairen en checkpoints, controlepunten.”

Metershoog In veel verhalen komt de Muur terug. De muur is metershoog en loopt door heel het land. “Israël heeft ’m gebouwd uit veiligheidsoverwegingen, om aanslagen te voorkomen. Dat kun je alleen maar begrijpen. Een collega CPT-er was in Israël toen er raketalarm afging. Dan heb je vijftien seconden om dekking te zoeken. Die aanslagen worden gepleegd door Palestijnen, door een minderheid, maar toch… Als mens, vanuit mijn geloof en vanuit de geschiedenis voel ik me dan met Israël verbonden. Aan de andere kant kun je niet om de conclusie heen dat die muur meer bedoelingen heeft dan alleen bescherming. Dat moet iemand die helemaal de kant van Israël kiest volgens mij ook kunnen inzien. De muur volgt niet netjes de lijn die ooit in de Oslo-akkoorden is afgesproken. Hij zorgt er ook voor dat waterbronnen, heel belangrijk in dat droge land, wel door Israël en niet door Palestijnen gebruikt kunnen worden. Soms gaat die muur midden door een dorp. Palestijnen leven in uitgebreide families, clans. De muur snijdt familiebanden door en knelt het economische verkeer af. Bewuste politiek.”

Geweldloosheid Word je niet moedeloos van zo’n bezoek? “Aan de ene kant wel. Ik voel me verbonden met de doopsgezinde traditie van geweldloosheid. Dáár kan het soms zomaar exploderen, letterlijk en figuurlijk. We waren bij een demonstratie van Palestijnse moeders die elke week aandacht vragen voor hun zonen die omgekomen zijn. Die keer gebeurde er niets, misschien omdat wij er, als getuigen, bij waren. De keer daarna ging het helemaal mis. Je hebt in die gebieden constant met geweld te maken, met grof geweld, maar vaak ook heel subtiel.

“Best intimiderend al die militairen en checkpoints” Palestijnen onderling zijn sterk verdeeld en missen een gezamenlijke toekomstvisie. Israël heeft zich, zoals een Joodse vrouw die ons gidste zei, helemaal in het conflict vastgedraaid. De nederzettingen verhinderen een levensvatbare Palestijnse staat, maar opgeven van nederzettingen geeft groot intern conflict. Aan de andere kant is er ook hoop: er zijn aan beide kanten mensen die beseffen dat geweld de oplossing niet dichterbij brengt. De meeste Palestijnen zijn niet tegen de bevolking van Israël of tegen het Joodse geloof, wel tegen de staat Israël en de politiek die men volgt. Het meest hoopvol werd ik van een Palestijnse burgemeester. Hij heeft in Amerika een training gevolgd in geweldloze weerbaarheid. Dat probeert hij nu over te dragen op zijn dorpsgenoten. Van dat soort kleine initiatieven, van onderop en tegen de verdrukking in, moeten we het hebben.”

Er zijn van die liederen die tot de geestelijke ‘evergreens’ behoren, gezangen die bij vrijwel iedereen binnen de protestantse gelederen – maar ook daar buiten - herkenning en herinneringen oproepen. Zo’n lied is ‘Wat de toekomst brengen moge…’, door Diny Withaar aangedragen als een van de liederen die zij heel graag zingt en hoort. Het is Gezang 293 uit het Liedboek voor de Kerken.

Wat de toekomst brengen moge...

MIJN LIED

“Ik ben nog van de generatie die vroeger op school elke maandagmorgen een uit het hoofd geleerde psalm of gezang op moest zeggen. Die teksten ken ik nog steeds. Maar ook de melodieën van de liederen zijn voor mij belangrijk. Er is niets mooier dan in een kerk met een goede akoestiek een lied te zingen dat iedereen kent. Als er nieuwe liederen worden gezongen klinkt het toch minder goed. De kinderen vonden het vroeger minder leuk als ik in de kerk voluit zong, maar dat vind ik heerlijk. Daarom ga ik bijvoorbeeld ook graag naar een kerstdienst met al die prachtige bekende liederen. In de Oosterkerk, waar we nu zitten, zingt het lekker. Misschien nog wel beter dan in de Kerkzaal van het Sophia Ziekenhuis, waar we als leden van de Hervormde wijkgemeente 5 vroeger kerkten. Die Kerkzaal was de enige ruimte die we hadden, verder waren we een soort nomadenvolk. Maar we vormden als gemeente wel een soort familie met elkaar en daarom was het best moeilijk dat we begin 1998 met z’n allen naar de Oosterkerk gingen. Wij hebben heel erg moeten wennen. Nu voelen we ons wel op onze plaats, maar het heeft lang geduurd voor we dat konden zeggen. Toen was het kerkelijk gezien onzeker wat de toekomst ons zou brengen, maar dat komt in een mensenleven natuurlijk ook op andere manieren vaak voor. Dat hebben we nog niet zo lang geleden in onze vriendenkring meegemaakt: een plotseling overlijden kan iemands leven helemaal op z’n kop zetten. Dit gezang vind ik ook vanwege de melodie heel mooi en vertrouwd. Als je het een keer in je hoofd hebt, zing je het de hele dag.”

2. Heer, ik wil uw liefde loven, al begrijpt mijn ziel U niet. Zalig hij, die durft geloven, ook wanneer het oog niet ziet. Schijnen mij uw wegen duister, zie, ik vraag U niet: waarom? Eenmaal zie ik al uw luister, als ik in uw hemel kom! 3. Laat mij niet mijn lot beslissen: zo ik mocht ik durfde niet. Ach, hoe zou ik mij vergissen, als Gij mij de keuze liet! Wil mij als een kind behand’len, dat alleen de weg niet vindt: neem mijn hand in uwe handen en geleid mij als een kind. 4. Waar de weg mij brengen moge, aan des Vaders trouwe hand, loop ik met gesloten ogen naar het onbekende land.

17

Veranderingen in ledenadministratie Het Kerkelijk Bureau wil graag op de hoogte worden gesteld van geboorte, doop, huwelijk, echtscheiding, verhuizing, naamswijziging, overlijden, etc.

Oud papier

COLOFON

KERKELIJK BUREAU

Protestantse Gemeente Zwolle

18

Centraal adres voor Algemene Kerkenraad Kerkrentmeesters en Diakenen Kerkelijk Bureau: Molenweg 241, 8012 WG Zwolle Tel.: (038) 421 75 96 - Fax: (038) 423 04 79 E-mail: [email protected] Website: www.pknzwolle.nl Geopend: maandag t/m vrijdag 8.00 – 12.00 uur

Bankrekeningen: College van Kerkrentmeesters Postbank: 800 430 - Bankrekening: 6996 41 705 College van Diakenen: Postbank: 874 034 - Bankrekening : 6995 43 320 Gaandeweg: Bankrekening: 6997 69 167 Beheer en Exploitatie Grote Kerk: Postbank: 587 931 - Bankrekening: 6997 43 745 Schnitgerorgel : 5980 52 100

Collectepenningen Er zijn penningen verkrijgbaar van: € 0,20, € 0,50, € 1,-, € 2,-, € 5,- en € 10,-. Verkoopadres: Kerkelijk Bureau, op werkdagen van 8.00 - 12.00 uur. Hier kan contant, per pin of door middel van een eenmalige machtiging worden betaald. Overige verkoopadressen: Emmauskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Adventskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Stinskerk: 1e maandag van de maand 16.30 - 17.30 uur Sionskerk: 1e donderdag van de maand 18.00 - 19.00 uur Open Kring: 1e maandag van de maand van 18.30 - 19.45 uur In Zwolle-Noord: E. van Buiten, Welle 58, K. Smit, Meppelerdiep 92 In Zwolle-Zuid: A. Renting-van Veen, Steggingmarke 13 W.A. Stomp-de Koning, Rendierveld 41 Stadshagen/Westenholte/Spoolde: mw. L. Blauw, Knopenmakerstraat 27 (tel. 460 90 16) Op deze adressen kan contant of door middel van een eenmalige machtiging betaald worden.

Gaandeweg is het magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle en De Hoofdhof Berkum Juni 2009 Verschijnt zes keer per jaar Oplage: 11.500 Redactie: Ds. Iemke Epema (hoofdredacteur), Gery Bruins (eindredacteur), Saskia Dankers, Rob van Harten en Menno van Oel Redactionele bijdragen aan dit nummer: Sigrid Aalfs, Joost van Belois en scribenten van wijkgemeenten en kerkelijke organisaties

De inzameling van oud papier vindt telkens plaats op de laatste vrijdag/zaterdag van de maand. Er staat een container in de buurt van de Bagijnesingel (naast de Turfmarkt) en op het parkeerterrein bij de Hoeksteen (daar graag alleen op zaterdag tussen 9.00 en 12.00 uur papier brengen).

Aanvragen kerkelijke huwelijksbevestiging Bruidsparen, die hun huwelijk kerkelijk willen laten bevestigen, wordt verzocht deze aanvraag twee maanden van tevoren in te dienen bij het Kerkelijk Bureau. Hiervoor dient u persoonlijk langs te komen (bij voorkeur tijdens de openingstijden tussen 8.00 en 12.00 uur). Een aantal zaken moet namelijk doorgesproken worden. Ook zijn aan het gebruik van de kerk kosten verbonden. Prijzen zijn op te vragen bij het Kerkelijk Bureau.

Lezers geven Gaandeweg ruime voldoende Ongeveer 350 lezers hebben de moeite genomen de vragenlijst in te vullen die in de vorige Gaandeweg was bijgesloten. Het lezersonderzoek levert dus weliswaar geen representatieve steekproef op, maar biedt ons als redactie toch veel nuttig materiaal. Op dit moment zijn redactieleden, met hulp van vrijwilligers, druk bezig de formulieren te verwerken. In de volgende Gaandeweg kunnen we over het onderzoeksresultaat veel meer vertellen, maar we willen wel alvast een tipje van de sluier oplichten. Bijna 300 respondenten hebben Gaandeweg een rapportcijfer gegeven, variërend van een 1 (jawel, van drie lezers) tot een 10 (van zes respondenten). De overgrote meerderheid van de lezers die het formulier invulden, geeft Gaandeweg gelukkig een ruime voldoende; gemiddeld waarderen zij het blad met een 7,4. Wie heeft meegedaan aan het onderzoek, willen we hierbij heel hartelijk danken, evenals de contactpersonen die in de wijkgemeenten de formulieren hebben verzameld. We hopen dat de de zwijgende meerderheid van onze lezers wel plezier beleeft aan Gaandeweg. Dat horen we misschien bij een andere gelegenheid. Redactie Gaandeweg

Fotografie: Gery Bruins, Henk Janssen, Ruben Timman, Tineke Vlaming, Carl Withaar en anderen Vormgeving en grafische productie: Drukkerij Upmeyer Zwolle De volgende Gaandeweg verschijnt omstreeks 24 augustus. Kopij en foto’s dienen uiterlijk maandag 27 juli te zijn aangeleverd via [email protected] of schriftelijk bij het Kerkelijk Bureau. Advertentiebeheer Kerkelijk Bureau tel. (038) 421 75 96 Aandacht voor… In de rubriek ‘Aandacht voor’ is ruimte voor berichten uit de wijken en van kerkelijke organen en organisaties, die van belang zijn voor zoveel mogelijke lezers.

PGZ stelt financieel orde op zaken

AANDACHT VOOR

“We weten het al langer: onze Protestantse Gemeente Zwolle geeft meer uit dan ze binnen krijgt. Dat kunnen we nog maar beperkte tijd volhouden.” Deze waarschuwing komt van de Algemene Kerkenraad (AK) en het College van Kerkrentmeesters (CvK) van de Protestantse Gemeente Zwolle (PGZ), die bezig zijn structureel orde op zaken te stellen. Gégé Callenbach, voorzitter van de AK, geeft uitleg. In juni 2008 heeft de AK enkele hoofdlijnen vastgesteld voor de PGZ. • De PGZ is meerkleurig. De wijkgemeenten hebben de mogelijkheid een eigen kleur te hebben. Deze gaat verder dan de traditionele (hervormde) ‘modaliteiten’ en omvat ook de eigen sfeer, cultuur, visie, beleving en aanpak in en van een wijkgemeente. Die identiteit bepalen ze zelf. Met elkaar hebben ze de kleuren van een ‘regenboog’ terwijl het spectrum van kleuren samen wit licht vormt (Matteus 5 vers 14-15). De regenboog is het teken van de trouw van God en daarmee van hoop: hoop voor het individu, hoop voor de kerk, hoop voor de stad en hoop voor de wereld. • De PGZ richt zich op de kerntaken van gemeentezijn. Uitdrukkelijk worden genoemd: pastoraat, diaconaat en de eredienst. • Uitgangspunt is dat de PGZ overwegend bestaat uit wijkgemeenten met een geografische verantwoordelijkheid en een eigen kerkgebouw. Dit houdt dus de mogelijkheid open van centrale activiteiten die op een andere manier worden georganiseerd. Een voorbeeld daarvan zijn de activiteiten van de Commissie Grote Kerk, met bijvoorbeeld haar Michaëlsvieringen en cantatediensten. • De toerekening van pastorale formatie aan een wijk is niet afhankelijk van de financiële bijdrage van die wijk bij actie kerkbalans. Wijkgemeenten zijn daarin met elkaar solidair. Van wijkgemeenten die ‘profijt hebben’ van die solidariteit, wordt wel een andere bijdrage verwacht aan het in evenwicht brengen van de begroting.

Bezuinigingen Toen we bezig waren met het Beleidsplan 2008, was al duidelijk dat er bezuinigd moest worden. Bij bezuinigingen wordt geen kaasschaafmethode gehanteerd. Die ging de afgelopen jaren altijd ten koste van de kernactiviteiten van de gemeente. In september 2008 is een Schrijfgroep Financieel Beleid geïnstalleerd met vier leden. Zij geven de AK advies over het structureel op orde

brengen van onze begroting. In januari 2009 kwam hun eerste rapport uit. Dat is diezelfde maand door de AK doorgestuurd naar de wijkkerkenraden. Aan de wijkkerkenraden is gevraagd wat zij voorstellen voor vergroting van ons inkomen en verlaging van onze kosten. De uitgangspunten van het rapport en dus ook van de AK zijn als volgt. • Bij bezuinigingen wordt gedacht aan gebouwen en organisatie, eerder dan aan pastorale formatie. • Een aanbevolen weg voor vermindering van kosten is samenwerking tussen wijkgemeenten op ‘natuurlijke momenten’. Dat zijn momenten van bijvoorbeeld vacatures. • De AK geeft prioriteit aan: 1. viering, verkondiging, pastoraat en diaconaat in en door wijkgemeenten 2. centrale activiteiten die viering, verkondiging, pastoraat en diaconaat tot doel hebben

3. wijkkerkgebouwen 4. beheersactiviteiten 5. overige activiteiten. Dat betekent dat de volgorde voor bezuinigingen precies omgekeerd is. Die beginnen bij het afstoten van niet-kernactiviteiten van de PGZ en betreffen pas in het uiterste geval viering, verkondiging, pastoraat en diaconaat.

Besluit in september Inmiddels heeft de schrijfgroep een tweede notitie aan de AK gepresenteerd. Die wordt in de junivergadering van de AK besproken. Daaraan voorafgaand is op de 10e juni een ambtsdragersvergadering gehouden. Allen die een ambt vervullen in de PGZ zijn daarvoor uitgenodigd. In deze vergadering worden geen besluiten genomen. Wel worden veel mogelijkheden om tot vergroting van inkomsten én vermindering van kosten besproken. In september 2009, zo is de bedoeling, besluit de AK over de manier waarop we structureel tot een sluitende begroting zullen komen in onze Zwolse protestantse gemeente.

Resultaat Kerkbalans 2009 De Commissie Geldwerving van de Protestantse Gemeente Zwolle maakt hierbij de opbrengst bekend van de actie Kerkbalans 2009. De commissie dankt alle vrijwilligers, die dit voorjaar voor Kerkbalans op pad zijn geweest, voor hun onmisbare inzet. De PGZ-leden van wie nog geen reactie is ontvangen, zijn of worden per post nogmaals benaderd.

2009

2008

2007

Kerkbalans verzonden Geen reactie ontvangen Opgenomen in begroting Toegezegd per 1 maart Toegezegd per eind mei

10.473 3.105 € 1.493.000 € 1.359.897 € 1.449.799

10.679 3.755 € 1.493.000 € 1.442.847

10.823 3.854 € 1.493.000 € 1.419.859

Bedrag: per lid per ingevulde reactie

€ 80,57 € 208,38

€ 76,44 € 203,74 19

KERKDIENSTEN

Adventskerk

Emmauskerk

Grote Kerk

De Hoeksteen

Talmaplein 2

Campherbeeklaan 53

Grote Markt 18

Scheldelaan 141

Zwolle – Zuid

Zwolle – Berkum

Zwolle – Centrum

Zwolle – Aa-landen

Mw. ds. N.A. Eygenraam

Ds. D. Jorissen

Ds. J. Mulderij

Mw. ds. M.E. Jonker

Mw. W. Treep

Tel. scriba: (038)4532463

Tel. scriba: (038)4223241

Tel. scriba: (038)4546229

D.J. Steenbergen

www.emmauskerk-berkum.nl

www.grotekerkgemeente.nl

www.dehoeksteenzwolle.nl

Tel. scriba: (038)4658028 www.adventskerk.nl

Zondag 28 juni

9.00 uur dhr. D.J. Steenbergen 10.15 uur dhr. D.J. Steenbergen 19.00 uur geen dienst

9.30 uur ds. D. Jorissen 19.00 uur ds. G.C. Buijs, Haulerwijk

9.30 uur ds. J. Mulderij (Heilige Doop) 16.30 uur Michaëlsviering

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker (Heilig Avondmaal)

Zondag 5 juli

9.30 uur mw. drs. L.E. Vos

9.30 uur ds. H. Frijling 19.00 uur zie Hoofdhof

9.30 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. J. Mulderij

9.30 uur drs. G. Zijl, Zwolle

Zondag 12 juli

9.30 uur mw. W.J. Treep

9.30 uur ds. J.H. van Osch, Vaassen 19.00 uur zie Hoofdhof

9.30 uur kand. B.J. van Assen, Soest

9.30 uur ds. J. van Drie, Oss

Zondag 19 juli

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. G.W. Marchal, Beekbergen 19.00 uur zie Hoofdhof

9.30 uur ds. P. Vermaat, Veenendaal 19.00 uur ds. J. van der Meijden, Rijssen

9.30 uur drs. G. Zijl, Zwolle

Zondag 26 juli

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. J.H. van Osch, Vaassen 19.00 uur zie Hoofdhof

9.30 uur Dienst

9.30 uur ds. S. van der Zee

Zondag 2 augustus

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. A. Stegenga 19.00 uur zie Hoofdhof

9.30 uur dr. J. Kommers, Lelystad 19.00 uur kand. P. Baas, Kampen

9.30 uur drs. P. de Jong, Hoonhorst

Zondag 9 augustus

9.30 uur mw. W.J. Treep

9.30 uur mw. ds. H. Evers 19.00 uur zie Hoofdhof

9.30 uur ds. J. Mulderij

9.30 uur prof. dr. R. Roukema, Zwolle

Zondag 16 augustus

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. L.P. Miedema 19.00 uur zie Hoofdhof

9.30 uur kand. G.J. Codée, Amsterdam

9.30 uur ds. M.E. Jonker

Zondag 23 augustus

9.00 uur en 10.15 uur Dienst 19.00 uur mw. W.J. Treep

9.30 uur Dienst 19.00 uur zie Hoofdhof

9.30 uur ds. J. Mulderij

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker

Michaëlsviering Bij het jaarthema ‘Geloven achter de komma’ is er vóór de zomervakantie in de Grote Kerk nog één door de Commissie Grote Kerk georganiseerde Michaëlsviering, en wel op zondag 28 juni. Een jaar lang is gedacht en gesproken over wat het geloof betekent voor een mens als er veel vragen en niet zoveel antwoorden zijn. Of als de antwoorden geen duidelijke antwoorden op de vragen zijn. Daar gaat het ook in deze laatste viering over. Het is te gemakkelijk om het geloof aan de kant te zetten, van je af te zetten, als het niet meer allemaal blijkt te kloppen. Zoeken naar wat er overblijft, waar mensen verder mee kunnen kost moeite, maar is dat vaak wel waard. De Michaëlscantorij helpt daarbij met vaak verrassende teksten en muziek. 20

Jeruzalemkerk

Oosterkerk

Open Kring

Sionskerk

Stinskerk

Windesheimstraat 1

Bagijnesingel 17

Hofstedeweg 1

Glanerbeek 10

Westenholterweg 19

Zwolle – Assendorp

Zwolle – Centrum

Zwolle - Stadshagen

Zwolle Aa-landen

Zwolle - Westenholte

Mw. ds. I.P. Epema

Ds. H. Bousema

Mw. ds. N. Beimers

Mw. ds. H. Evers

Predikant: vacant

Tel. scriba: (038)4218523

Ds. W. Hortensius

Ds. A. Pietersma

Tel. scriba: (038)4546104

Tel. scriba: (038)4211319

www.jeruzalemkerkzwolle.nl

Mw. G.C. van Stappen

Tel. scriba: (038)4200171

www.sionskerkzwolle.nl

www.stinskerk.nl

Tel. scriba: (038)4543814

www.openkring.nl

www.oosterkerk.nl

9.30 uur ds. M.B. Nieuwkoop (dienst met de school) 19.00 uur ds. F.J.K. van Santen, Kampen (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. W. Hortensius 19.00 uur ds. H. Olde

9.30 uur mw. ds. N. Beimers

9.30 uur mw. ds. H. Evers (Heilig Avondmaal)

9.30 uur bevestigingsdienst ds. E. van ’t Slot 14.30 uur intrededienst ds. E. van ’t Slot

9.30 uur mw. ds. A.K. de Vries

9.30 uur ds. W. Hortensius 14.00 uur PERKI-dienst ds. Naftali Arung, Kampen

9.30 uur ds. J.A. van Hooijdonk

9.30 uur dhr. G. Haanschoten, Emmeloord

9.30 uur en 19.00 uur Dienst

9.30 uur ds. S.H. Smits, Den Haag 19.00 uur Dienst Grote Kerkgemeente

9.30 uur ds. A.J. Leerink, Buitenpost

9.30 uur ds. A. Pietersma (Doopdienst)

9.30 uur dr. A.H. van Veluw, IJsselmuiden

9.30 uur en 19.00 uur Dienst

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur mw. G.C. van Stappen-Ormel

9.30 uur ds. A. Pietersma

9.30 uur mw. W.J. Treep

9.30 uur en 19.00 uur Dienst

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema 19.00 uur ds. J.J.W. Mouthaan, Zwolle (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur mw. I.P.Landman, Kampen

9.30 uur ds. G. Douma, Kampen

9.30 uur dhr. G. van Vulpen

9.30 uur en 19.00 uur Dienst

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. J.P. Hospers 14.00 uur PERKI-dienst, ds. Agus Setiawidi, Ermelo

9.30 uur ds. A. Pietersma

9.30 uur ds. Joh.A. Woudenberg, IJsselmuiden

9.30 uur en 19.00 uur Dienst

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema 19.00 uur ds. J. Mulderij (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. H. Bousema

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. A. Stegenga

9.30 uur en 19.00 uur Dienst

9.30 uur mw. drs. L.E.Vos 19.00 uur ds. J. Mulderij (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. H. Bousema (Heilig Avondmaal)

9.30 uur mw. ds. N. Beimers (doopdienst)

9.30 uur mw. ds. H. Evers

9.30 uur en 19.00 uur Dienst

9.30 uur Intrededienst ds. A. den Besten 19.00 uur kand. J.W. van Bart, Oldebroek (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur ds. A. Pietersma

9.30 uur mw. ds. H. Evers (Heilig Avondmaal, lopend)

9.30 uur en 19.00 uur Dienst

EEN KERK IS VAN BLIJVENDE WAARDE Kerkelijk Bureau Protestantse Gemeente Zwolle Molenweg 241, 8012 WG Zwolle Tel. (038) 421 75 96 Voor uw giften: bankrekeningnummer: 69.96.41.705 t.n.v. CVK Prot. Gemeente Zwolle o.v.v. gift Kerkbalans 2009 21

KERKDIENSTEN

Diensten De Brug (Vrijzinnig Hervormd) Herenweg 46c Zwolle, tel. scriba: (038) 4527339 Zondag 5 juli 10.00 uur ds. A. van Lunteren, Epe Zondag 19 juli 10.00 uur mw. A.L. Overmars-Groen, Eerbeek Zondag 2 augustus 10.00 uur dhr. A. Trox, Paterswolde Zondag 16 augustus 10.00 uur N. Dacosta, Angeren

Collectedoelen

De Hoofdhof

Lutherse Kerk

Kerkweg 26

Koestraat 4

Zwolle – Berkum

Zwolle

Mw. ds. L.A. Burggraaff

Mw. ds. T.K. van Dam

Tel. scriba: (038)4547233

Tel. scriba: (038)4226826

www.hoofdhof.nl

www.luthersekerkzwolle.nl

Zondag 28 juni

9.30 uur mw. R.K. Schoonveldvan de Zwan, Emmeloord 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur ds. G. Berveling

Rehoboth 9.30 uur ds. W.I. Doude van Troostwijk, ’t Harde; Sophia 10.00 uur E.L.J. de Haar; Weezenlanden 10.00 uur M.E. Dijk; Zandhove 10.00 uur dhr. M. Luttenberg/mw. ds. C.L. Kraan; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga (Heilig Avondmaal)

Zondag 5 juli

9.30 uur ds. J. Bos, Oldenzaal 19.00 uur ds. J. Ridderbos, Assen

10.00 uur ds. E. de Fouw

Rehoboth 9.30 uur dhr. J. Korf, Urk; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk (Schrift en Tafel); Sophia 10.00 uur dienst; Weezenlanden 10.00 uur F.J.G. Broekhoff; Zandhove 10.00 uur dienst; Zonnehuis 11.30 uur mw. J. Gerretzen-Veldhuis

Zondag 12 juli

9.30 uur 19.00 uur ds. P.J. Hofland, Wezep

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Rehoboth 9.30 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle; Sophia 10.00 uur dienst; Weezenlanden 10.00 uur E.L.J. de Haar; Zandhove 10.00 uur ds. H. Frijling; Zonnehuis 11.30 uur ds.G.L.Kruizinga

Zondag 19 juli

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Rehoboth 9.30 uur ds. H. Frijling, Zwolle; Rivierenhof 10.00 uur dhr. H. van Enthoven; Sophia 10.00 uur E.L.J. de Haar; Weezenlanden 10.00 uur A.J. Hasker; Zandhove 10.00 uur ds. G.L. Kruizinga; Zonnehuis 11.30 uur ds. H.J. Hemstede

Zondag 26 juli

9.30 uur mw. ds. G.H. NeppelenbroekKwakkel 19.00 uur ds. J.Ridderbos, Assen

10.00 uur Dienst

Rehoboth 9.30 uur dhr. J. Harms, Genemuiden; Rivierenhof 10.00 uur dienst; Sophia 10.00 uur A.J. Hasker; Weezenlanden 10.00 uur dienst; Zandhove 10.00 uur dhr. M. Luttenberg/dhr. K. Freriks; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Zondag 2 augustus

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur Dienst

Rehoboth 9.30 uur ds. G.L. Kruizinga, Dalfsen; Rivierenhof 10.00 uur dhr. H. van Enthoven; Sophia 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Weezenlanden 10.00 uur M.E. Dijk; Zandhove 10.00 uur mw. W.J. Treep; Zonnehuis 11.30 uur mw. ds. G.H. Neppelenbroek-Kwakkel

Zondag 9 augustus

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Rehoboth 9.30 uur ds. T. Dankers, Dalfsen; Rivierenhof 10.00 uur dienst; Sophia 10.00 uur M.E. Dijk; Weezenlanden 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Zandhove 10.00 uur dhr. M.D. de Vries; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Zondag 16 augustus

9.30 uur ds. W. Duker, Delft 19.00 uur ds. H. Bousema

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam (Heilig Avondmaal)

Kievietsbloem 16.00 uur Schrift en Tafel; Rehoboth 9.30 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur dienst; Weezenlanden 10.00 uur F.J.G.Broekhoff; Zandhove 10.00 uur dienst; Zonnehuis 11.30 uur dr. G.J. van Klinken

Zondag 23 augustus

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur ds. C. van Opstal

Rehoboth 9.30 uur drs. E. Akkerman, Klazinaveen; Sophia 10.00 uur F.J.G.Broekhoff; Weezenlanden 10.00 uur E.L.J.de Haar; Zandhove 10.00 uur ds. H. Frijling; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga (Heilig Avondmaal)

22

In de PGZ-gemeenten is de derde collecte bestemd voor de volgende doelen. Op 28 juni: vakantieweken gehandicapten; 5 juli: algemeen christelijk doel; 12 juli: wijkkas; 19 juli: exploitatie Grote Kerk; 26 juli: Onderhoudsfonds; 2 augustus: exploitatie Protestantse Gemeente Zwolle; 9 augustus: eredienst en kerkmuziek; 16 augustus: Onderhoudsfonds; 23 augustus: stille armoede.

het einde van onmogelijke uitvaartwensen. Bij Monuta maakt u van elk afscheid een mooie herinnering. Kijk op monuta.nl of bel Monuta Zwolle (038) 421 19 33.

Plons Aa-Landen (0 tot en met 12 jaar) Plons Holtenbroek (0 tot en met 12 jaar) Plons de Wilgenburg (4 tot en met 12 jaar) Plons Kon. Emma (4 tot en met 12 jaar)

Voor informatie: Plons Aa-Landen, Botlek 52, 8032 CG Zwolle 038-4542857 of 06-33322466 [email protected]

ERFSTELLINGEN & LEGATEN Waarom geld nalaten aan de kerk? 쏅 De kerk is veel mensen tot steun door de verkondiging

van het Evangelie 쏅 De kerkelijke gemeente bezoekt zieken,

ouderen en zwakkeren die extra aandacht nodig hebben 쏅 De kerk geeft aandacht aan de jeugd

met jeugd- en jongerenwerk 쏅 De kerk zet zich in voor de samenleving in haar geheel 쏅 De kerkelijke gemeente onderhoudt de al dan niet

monumentale kerkgebouwen die het beeld bepalen van onze stad Vindt u het daarom belangrijk de Protestantse Gemeente Zwolle te legateren en wilt u daarover nadere informatie? Neemt u dan contact op met ons Kerkelijk Bureau. Telefoon: (038) 421 75 96 (maandag t/m donderdag 8.00 tot 17.00 uur)

Beernink gedenktekens... betrokken • persoonlijk • vertrouwd

Steenhouwerij Beernink 3e industrieweg 3 8051 CL Hattem T 038 4442992

Steenhouwerij Beernink Galvaniweg 4a 8013 RG Zwolle T 038-4602111

www.magmanet.nl

Werving & Selectie Personeelsontwikkeling Procesverbetering

Ingobert Veen

Jantien van Eerten

Op 10 september 2001 opende Ingobert in Zwolle de deuren van zijn eigen bureau: Métier. Naast eigenaar van dit bureau is hij één van de senior consulenten werving & selectie.

Als ervaren intake- en wervingsconsulente draagt zij zorg voor het actueel houden van een representatief kandidatenbestand. Tevens is zij de contactpersoon voor trainingen.

Nadja Ottens

Liesbeth Knol

Binnen Métier is Nadja naast werving & selectie de aangewezen senior consulente die zich bezig houdt met allerlei loopbaanvraagstukken.

Binnen Métier is Liesbeth werkzaam als officemanager, waarbij zij als ‘spin in het web’ verantwoordelijk is voor de interne organisatie van het bedrijf.

Monique Grit

Jeanine Schuite

Monique begeleidt als (test) consulente werving en selectietrajecten door ondermeer het afnemen van testprogramma’s. Daarnaast richt zij zich op breed uiteenlopende kwaliteitstrajecten, zowel intern als extern.

Na ruim 15 jaar ervaring als secretaresse binnen de Zwolse ziekenhuizen en de Vogellanden, vervult zij nu de rol van secretaresse bij Métier.

Anton-Jan van Doornik Métier en Anton-Jan hebben de handen ineen geslagen en werken samen op het gebied van procesverbetering daar waar het gaat om veiligheidsen arbosystemen (VCA/OHSAS).

Voor meer informatie: Schrevenweg 22 8024 HA Zwolle T 038 4528833 F 038 4542150 E [email protected]

n e p o l e g t Vas

... in relatie, gezin of baan? Werk aan uw herstel in een sfeer van rust en bezinning! WWW.HEZENBERG.NL 038 - 444 52 51

Jolanda is één van onze uitblinkers www.salet.nl

1qXMIVKIZIWXMKHMR>[SPPI&IVOYQMWIIRFYVIEYHEXQIX ^MNROERHMHEXIRrRSTHVEGLXKIZIVWQIIHIROX1IXIIRLIGLX XIEQZERTVSJIWWMSREPWSRHIVWXIYRIR[MNSRHIVRIQIVWYMX EPPIWIGXSVIRMRHIVIKMSSTLIXKIFMIHZER[IVZMRK  WIPIGXMITIVWSRIIPWSRX[MOOIPMRKIRTVSGIWZIVFIXIVMRK 1IIHIROIRZERYMXFIXVSOOIRLIMHIRHIWOYRHMKLIMHMW HEEVFMNSR^IOVEGLX ;IVZMRK WIPIGXMI (ERO^MNSR^IPEKIJIIMWLIXZSSVLIXQMHHIRIROPIMRFI HVMNJIROPIMRIRSRTVS´XSVKERMWEXMIWEERXVIOOIPMNOSQSRW MRXIWGLEOIPIRFMN[IVZMRK WIPIGXMI;MNLIPTIRYKVEEK QIXLIXZMRHIRZERY[RMIY[IQIHI[IVOIV 4IVWSRIIPWSRX[MOOIPMRK 7TIGMEPMWXIRZER1qXMIVOYRRIRYFIKIPIMHIRIRXVEMRIRST LIXKIFMIHZERKIWTVIOWZEEVHMKLIHIR SEJYRGXMSRIVMRKW KIWTVIOOIR XMQIQEREKIQIRXPSSTFEERGSEGLMRKSJ^MN OYRRIRIIRGETEGMXIMXIRGUHVMNJZIVIRXIWXKIGSQFMRIIVH QIXIIRTIVWSSRPMNOLIMHWEREP]WIMR^IXXIR 4VSGIWZIVFIXIVMRK ,IXSTIIRTVEOXMWGLI[MN^IMROEEVXFVIRKIRZEREPPI[IVO TVSGIWWIRXSXEERLIXMQTPIQIRXIVIRZERIIRKSIHJYRGXM SRIVIRHO[EPMXIMXWW]WXIIQ^MNRZSSVFIIPHIRZERO[EPMXIMXW XVENIGXIR[EEVFMN1qXMIVYOEREHZMWIVIRIRSRHIVWXIYRIR ;IFWMXI 3TSR^I[IFWMXI[[[QIXMIVRPOYRXY QIIVPI^IRSZIVSR^IHMIRWXZIVPIRMRKIR XVIJXYSR^IEGXYIPIZEGEXYVIWEER