Gaandeweg. Van geluk spreken. Kerk in hart van Zwolle. Inspirerende reizen. Juni 2008

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:36

Pagina 1

Gaandeweg Juni 2008

Van geluk spreken Inspirerende reizen

Kerk in hart van Zwolle

Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:36

Pagina 2

Adres: Hessenweg 63a 7722 PJ Dalfsen Fax: 0529 - 43 65 17

Gespecialiseerd: • Kleine verbouwingen • Aanbouw c.q. uitbouw

• Serres - Dakkapellen • Keukens - Badkamers

Tevens nieuwbouw vrije sector woningen

Tel. 0529 - 43 13 84

Voor alle informatie over uitvaart. Yarden biedt u een persoonlijke uitvaart en een passend advies. Bij ons in Zwolle kunt u vertrouwen op de deskundigheid van Yarden uitvaartverzorgers. Zwolse Begrafenis Vereniging (v/h Oostindiën) Al meer dan 100 jaar is de Zwolse begrafenis vereniging gevestigd in de binnenstad van Zwolle. Nadat de Zwolse begrafenis vereniging zich heeft aangesloten bij Yarden kwam er al snel behoefte aan een informatiecentrum. Het Yarden informatiecentrum is aan de Willemsvaart 2 te Zwolle. U kunt hier terecht met al uw vragen met betrekking tot uitvaart.

Uitvaartwensen Yarden biedt een Eigen-Wensenformulier: een vragenlijst, waarin u - zo eenvoudig of zo uitgebreid als u wilt - stap voor stap uw wensen kunt aangeven. Het Eigen-Wensenformulier kunt u aanvragen of afhalen bij ons informatiecentrum.

Yarden informatiecentrum Willemsvaart 2 (parallelweg van de nieuwe Veerallee) 8019 AB Zwolle Op werkdagen geopend van 9.00 – 16.00 uur. 038 421 4000

Voor informatie kunt bellen met 0800 1292. Voor het melden van een overlijden kunt u dag en nacht bellen met 0800 8192

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:36

Pagina 3

Colofon

Gaandeweg is het magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle en De Hoofdhof Berkum Juni 2008 Verschijnt zes keer per jaar Oplage: 12.000 Redactie: Ds. Iemke Epema (hoofdredacteur), Gery Bruins (eindredacteur), Saskia Dankers, Rob van Harten en Menno van Oel Redactionele bijdragen aan dit nummer: Sigrid Aalfs, Joost van Belois, Theo Brand en scribenten van wijkgemeenten en kerkelijke organisaties. Fotografie: Freddy Schinkel, Carl Withaar, Henk Janssen, Gery Bruins, Rob van Harten en anderen Vormgeving en grafische productie: Drukkerij Upmeyer Zwolle De volgende Gaandeweg verschijnt omstreeks 20 augustus. Kopij en foto’s dienen uiterlijk woensdag 23 juli te zijn aangeleverd via [email protected] of schriftelijk bij het Kerkelijk Bureau, Molenweg 241, 8012 WG Zwolle. Advertentiebeheer Kerkelijk Bureau, tel. (038) 421 75 96 Aandacht voor In de rubriek ‘Aandacht voor’ is ruimte voor berichten uit de wijken en van kerkelijke organen en organisaties, die van belang zijn voor zoveel mogelijke lezers.

Wie ben je? Zomertijd: voor velen van ons een tijd van ontspannen, thuis of soms ver van hier. Genieten van rust in een bloeiende tuin of juist op avontuur gaan, ander landschap ontdekken. Vaak nieuwe mensen ontmoeten: de buren op de camping, medereizigers in een gezelschap of zomaar op straat. Meestal plezierige en verrassende ontmoetingen, soms lastige. Als die ander zijn haringen zo’n beetje in jouw tent zet, als een reisgenoot je dwars zit. Wij zijn er op gebouwd om samen te leven. Schrift en traditie reiken ons dat aan. Al helemaal in het begin van de Bijbel ontdekt de Eeuwige: “Het is niet goed dat de mens alleen is” (Genesis 2:18). En in een lied van Huub Oosterhuis zingt het: “Om mens voor een mens te zijn wordt alleman geboren”. Dit ‘samen leven’ is niet beperkt tot twee mensen die elkaar in liefde vinden, het strekt zich uit van die hele intieme gemeenschap van twee tot de samenleving in de straat, in de kerk, in ons land, in die hele grote wereld. Wat is het mooi als mensen mens kunnen zijn voor elkaar! En wat is dat soms ingewikkeld. Als mensen hemelsbreed verschillen in karakter, in sociale positie, in geloof. Aan onderlinge verbondenheid tussen mensen moet worden gewerkt. Zo werd in april in Zwolle ‘De Dag van de Dialoog’ georganiseerd, om mensen uit verschillende culturen de gelegenheid te geven elkaar beter te leren kennen en zo te bouwen aan een betere samenleving. Bijzondere ontmoetingen. Ik zat aan tafel met een lesbische vrouw uit een klein Veluws plaatsje, een echtpaar uit Holtenbroek, een moslim uit Assendorp, een vluchtelinge uit Irak, een vrouw uit de Veerallee en een ingeburgerde buitenlandse uit Ghana. “Hoe goed is het, hoe heerlijk als mensen bijeen te wonen!” (naar Psalm 133:1). “Wie ben je” is een vraag die we vaak aan elkaar stellen, als we elkaar voor het eerst ontmoeten. Zo zal die vraag ook weer klinken bij nieuwe ontmoetingen in de komende zomermaanden. Ik zie het als onze roeping om er steeds weer samen iets van te maken, van ‘samen leven’, hoe verschillend we ook zijn. Om mens voor elkaar te zijn, om elkaar ruimte en geluk te gunnen en zo als mens beeld van God te zijn. Van de Eeuwige die ons telkens weer opzoekt en vraagt: “En jij, waar ben je, wie ben je?” (naar Genesis 3:9). Heb het goed met elkaar.

Wim Hortensius, predikant in de Oosterkerk

3

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:36

Pagina 4

AANDACHT VOOR

Voor de Protestantse Gemeente Zwolle kenmerkt het jaar 2008 zich door twee in het oog springende restauratieprojecten. Het Noorderportaal van de Grote Kerk en het Refter op het Bethlehems Kerkplein staan tegelijk in de steigers en worden ook door dezelfde aannemer, Hanzebouw Zwolle, onder handen genomen. Als alles volgens de plannen verloopt, zijn beide renovaties nog voor het eind van dit jaar afgerond.

4

Kerkelijk erfgoed in binnenstad wordt gerestaureerd Aangezien beide gebouwen vlakbij elkaar in de Zwolse binnenstad staan, kan de aannemer met één bouwplaats toe en dat scheelt in de kosten van de restauraties. Want die zijn hoog. Aan het kerkportaal moet voor € 364.000 worden opgeknapt, de restauratie van het Refter kost € 225.000. Omdat het in beide gevallen onder meer om het wind- en waterdicht maken van het casco gaat, is een groot deel van deze kosten subsidiabel. De Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten betaalt 70% en de Provincie Overijssel 15% van deze subsidiabele kosten, maar deze subsidies moet de PGZ tot 2011 voorfinancieren. De restauratiewerkzaamheden die niet voor subsidie in aanmerking komen, betekenen voor de PGZ een kostenpost van € 91.000 voor de Grote Kerk en € 49.000 voor het Refter.

“Het is een soort sport zoveel mogelijk subsidies in de wacht te slepen”

vernieuwd, evenals het metsel- en voegwerk van de buitenmuren, het pannendak en de goten. Het Refter, nu in gebruik als wijkcentrum voor de Grote Kerkgemeente, is zelfs nog ouder dan de Grote Kerk. Het pand, ooit onderdeel van het rond 1350 gestichte Augustijner klooster Bethlehem, heeft een veelbewogen geschiedenis. De naam zou erop duiden dat het gebouw de eetzaal van het klooster was, maar dat wordt door historici betwijfeld. Omdat het buiten het klooster stond, was hier wellicht het kantoor gevestigd van de ontvanger van de kloosterinkomsten. Na de Reformatie gebruikten gilden het pand als vergaderruimte en halverwege de zeventiende eeuw gaf een sportleraar er dril- en schermlessen. Ook waren er toneelvoorstellingen. In de Franse tijd, rond 1810, was het historische gebouw in gebruik als kazerne, een halve eeuw later werd er een museum in ondergebracht. In de twintigste eeuw zaten de leerlingen van de gemeentelijke Handelsschool achter de hoge ramen en vervolgens was de VVV de laatste voorganger van de Hervormde wijkgemeente.

Monumentenwacht “Voor die bedragen zijn we druk bezig andere medefinanciers te vinden”, vertelt Eric Roosink. Hij is werkzaam op het Kerkelijk Bureau en houdt zich onder meer bezig met alle zaken die betrekking hebben op de gebouwen van de PGZ, die worden beheerd door het College van Kerkrentmeesters. Namens dit college is een aantal culturele fondsen aangeschreven. Volgens Eric is al ongeveer € 70.000 aan toezeggingen ontvangen. Hij verwacht nog meer, want nog niet alle reacties zijn binnen. “Voor mij is het een soort sport zoveel mogelijk subsidies in de wacht te slepen”, zegt hij. “Maar ook giften van gemeenteleden en anderen die het kerkelijke culturele erfgoed een warm hart toedragen, zijn van harte welkom.”

Restauratieplan Het restauratieplan van het portaal van de vijftiende eeuwse Grote of Sint Michaëlskerk omvat onder meer het herstel van de elementen van Bentheimer zandsteen en het opnieuw verloden van glas-in-loodpanelen. De metalen raamroeden worden door koper vervangen en voor de ramen komen gaashorren. Ook de glas-in-loodpanelen en raamroeden van het Refter moeten worden

Welke werkzaamheden aan de kerkgebouwen noodzakelijk zijn, hoort de PGZ van de Monumentenwacht, die jaarlijks alle kerkgebouwen inspecteert. De PGZ ontvangt over al haar gebouwen een inspectierapport, waarin tot in detail is opgenomen wat er gedaan moet worden om een kerkgebouw in stand te houden. Als restauraties worden aanbevolen, komt ook BFB, het bouwadviesbureau van de kerk in actie; samen met het College van Kerkrentmeesters zoekt het BFB een aannemer. Staat het betreffende kerkgebouw op de Monumentenlijst, dan wordt een restauratiesubsidie aangevraagd.

Kostbaar bezit Monumentale kerkelijke gebouwen zijn voor een gemeente in meerdere opzichten een kostbaar bezit. Wie de PGZ wil helpen dit kerkelijke erfgoed voor toekomstige generaties te behouden, kan een financiële bijdrage storten op bankrekeningnummer 69.96.41.705 t.n.v. College van Kerkrentmeesters Protestantse Gemeente Zwolle.

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:36

Pagina 5

Resultaat Kerkbalans 2008 De Commissie Geldwerving van de Protestantse Gemeente Zwolle is blij met het resultaat van de actie Kerkbalans 2008. Zij wil alle vrijwilligers, die dit voorjaar voor Kerkbalans op pad zijn geweest, van harte bedanken voor hun onmisbare bijdrage. De PGZ-leden van wie nog geen reactie is ontvangen, worden deze en volgende maand per post nogmaals benaderd.

2008

2007

Kerkbalans verzonden

10.679

10.823

Geen reactie ontvangen

3.755

3.854

Opgenomen in begroting

€ 1.493.000

€ 1.493.000

Toegezegd per 1 maart

€ 1.442.847

€ 1.419.859

per lid

€ 80,57

€ 76,44

per ingevulde reactie

€ 208,38

€ 203,74

Roemeense onderscheiding voor Ries Nieuwkoop Wegens zijn verdiensten voor het aangaan, onderhouden en bevorderen van onderlinge contacten tussen predikanten en organisaties uit Roemenië en Nederland is ds. Ries Nieuwkoop op 24 april onderscheiden met de eretitel ‘Vriend van de Protestantse Theologische Universiteit van Cluj/Kolozsvár’.

Bedrag:

Raad van Kerken 40 jaar

Zwolle halteplaats voor oecumenische estafette Met een estafette vanuit vier windstreken werken de kerken toe naar de viering van het 40-jarig jubileum van de landelijke Raad van Kerken in Utrecht. De festiviteiten beginnen op zondag 15 juni. Op woensdag 18 juni is Zwolle een van de halteplaatsen van de estafette, met een viering in de kerk van de Baptisten Gemeente aan de Burgemeester Drijbersingel 15. De viering begint om 19.30 uur. Het is in de kerk niet ongebruikelijk om 40-jarige jubilea uitbundiger te vieren dan 50- of 100-jarige. Het getal veertig staat namelijk symbool voor een generatie en het getal komt in de Bijbel herhaaldelijk voor. Jezus verblijft veertig dagen in de woestijn en het volk Israel trekt veertig jaren van Egypte naar het Beloofde Land. Vandaar dat de Raad van Kerken in Nederland deze termijn aangrijpt om stil te staan bij de vele oecumenische successen die in de achterliggende tijd zijn gerealiseerd. Zo is er een dooperkenning getekend door protestanten en rooms-katholieken, er zijn afspraken rond het gemengde huwelijk, er is

een oecumenische Bijbelvertaling ontstaan en op talloze plaatsen, ook in Zwolle, komen geregeld interkerkelijke samenkomsten voor.

Om 19.30 uur wordt het licht vanuit Emmen overgedragen aan Zwolle in de kerk van de BaptistenGemeente. In een viering wordt stil gestaan bij veertig jaar Podium van Kerken in Zwolle, maar wordt ook de blik op de toekomst gericht.

Vrij toegankelijk

Alle genoemde activiteiten zijn vrij toegankelijk voor het publiek. Mensen die geïnformeerd willen worden over activiteiten kunnen Vier hoeken De Raad van Kerken viert het achtste de jubileumkrant aanvragen via www.raadvankerken.nl (kies 40lustrum met een symposium en een viering op 21 juni in de Jacobikerk in jarig jubileum). Of bel Mink de Utrecht. Daaraan voorafgaand zijn er Vries, 465 04 94, Podium van activiteiten in de verschillende regio’s Kerken Zwolle. gepland, waarbij vanuit vier hoeken van Nederland een estafette van licht ontstaat richting de Domstad. In het noordoosten begint deze estafette in Groningen, via Heerenveen en Emmen komt het licht met estafettelopers op 18 juni in Zwolle aan.

5

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:36

Pagina 6

... en je naaste als jezelf Jezus’ samenvatting van Gods Wet is bekend: heb God lief boven alles en je naaste als jezelf (Mattheüs 22). Diaconaat moet. Maar wie zijn onze naasten? Zijn naasten alleen familieleden en vrienden? Volgens de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) wel. Vraag je huishoudelijke hulp aan, dan vraagt de WMO-ambtenaar eerst: heb je niet een ‘naaste verwant’? De Bijbel ziet zeker naasten in je verwanten. Maar een naaste kan ook een onbekende zijn, zelfs een vijand – die wij van Jezus moeten liefhebben. Maar wanneer iedereen je naaste is, dan is toch niemand je naaste? Hoe zit dat? Stel, je zit in de trein. Het is rustig. Niemand praat of telefoneert. Zelf zit je te lezen, net als de passagier tegenover je. Het gaat zijn gangetje, tot de intercity abrupt remt en langzaam verder kruipt. Bij een spoorwegovergang zie je waarom. Een ongeluk. Prompt praat iedereen met iedereen. Als naasten. De situatie bepaalt wie je naaste is. Dit betekent dat je niet altijd en overal voor iedereen hoeft klaar te staan, gesteld dat dit kan.

‘Je naaste liefhebben als jezelf’ is geen gebod om jezelf op te offeren. Waar naastenliefde opoffering wordt, lijkt een diaconale vakantie gewenst in de geest van Prediker 4: “Beter een handvol rust dan beide vuisten vol zwoegen...” Lútzen Miedema

DIACONAAL

Nieuw diaconaat, een juiste titel?

6

Is alles wat nieuw heet ook werkelijk nieuw, of is het een manier om aandacht en misschien kopers te trekken? Wanneer het woord ‘nieuw’ bovendien verbonden wordt met een activiteit van het kerkelijk erf, ‘nieuw diaconaat’, is er nog meer reden om op je hoede te zijn. Immers, ook de kerk is er niet altijd vies van (geweest?) om oude wijn in nieuwe zakken te doen, in de hoop meer bijdetijds over te komen. Wie het nieuwe boekje van diaconaal predikant Lútzen Miedema, ‘Nieuw diaconaat, gids voor diakenen en diaconale vrijwilligers’, leest, komt tot de conclusie dat de titel Nieuw Diaconaat tegelijkertijd passend en onjuist is. Ga je uit van de situatie waarin de diaconie de laatste anderhalve eeuw kerkelijk en maatschappelijk is terecht gekomen, dan dekt de titel de lading helemaal. Maar is je uitgangspunt de manier waarop de eerste gemeenten en de diaconie in de tijd functioneerden, dan zou ‘hernieuwd’ beter passen. De tekst van de achterflap van het 105 pagina’s tellende boekje van dr. Miedema helpt ons: “Diaconaat is in beweging. Binnen de Protestantse Kerk in Nederland is daarom een vernieuwende visie op diaconie ontwikkeld. Dit boekje geeft korte informatie over deze visie en maakt deze concreet naar het diaconale werk in de plaatselijke gemeente.”

heden van de diaconie. In vier korte hoofdstukken gaat Miedema in op de vernieuwing en op de mogelijkheden die zij biedt. Ieder hoofdstuk wordt met een paar gespreksvragen en verwijzingen naar literatuur en website afgesloten. De inhoud van de acht bijlagen laat zien welke lezersgroep Miedema met name voor ogen had toen hij het boekje schreef: de (beginnende) wijkdiakenen en de diaconale vrijwilligers. De inhoud van het boekje zal vooral tot zijn recht komen wanneer het in een leerhuissituatie wordt behandeld. Het zou letterlijk zonde zijn wanneer aan dat leerhuis dan alleen diakenen en diaconale vrijwilligers zouden deelnemen. Het boekje staat vol met dwarsverbindingen naar kerkrentmeesters, ouderlingen, wijkpredikanten en gemeentelijke overheid. Een uitgelezen kans om met behulp van deze gids de betrokkenheid van de verschillende ambten op elkaar te verduidelijken.

Glashelder Tot slot. Wie een roman leest en wil weten hoe het afloopt leest eerst de laatste pagina’s. Iets dergelijks kan ook je met dit boekje doen. Wie wil weten wat dominee Miedema verstaat onder nieuw diaconaat kan beginnen met bladzijde 86 en 87. De hoofdstukjes ‘Missionair diaconaat‘ en ‘Diaconaat van verzoening’ geven de vernieuwing glashelder aan. Per slot van rekening toch wel een passende titel: Nieuw diaconaat. Jaap Breugem Wim van Ree

Sleutelwoord Vernieuwend, dat blijkt het sleutelwoord van de gids te zijn. Met de nieuwe tijd en de nieuwe kerkorde zijn er ook wat de diaconie aangaat nieuwe wegen ingeslagen. Dat betreft zowel de positie in de kerk(enraad) als de taken en verantwoordelijk-

‘Nieuw Diakonaat, Gids voor diakenen en diaconale vrijwilligers’, is uitgegeven bij Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, Minibibliotheek voor de Protestantse Kerk en kost € 8,90.

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:36

Pagina 7

ZWO aan ZETen

ZWO Zwolle steunt drinkwaterproject Vogelkop In de maand mei 2008 mocht de ZWO-commissie van de PGZ en de gereformeerde kerk De Hoofdhof te Berkum twee legaten in ontvangst nemen. Dankzij deze legaten wordt het mogelijk om als stedelijke ZWO een gezamenlijk project van Kerk in Actie te ondersteunen. Er is gekozen voor een drinkwaterproject in Vogelkop, Noordwestelijk Papoea, omdat er vanuit Overijssel al meer contacten met Papoea zijn. Bovendien voldoet het project aan een aantal belangrijke voorwaarden. Om te beginnen wordt het uitgevoerd door de plaatselijke bevolking en heeft het de opbouw van de samenleving op het oog. Het vergroot door de beschikbaarheid van schoon water de levenskansen voor volgende generaties. Verder gaat het om een laagdrempelige thematiek, waarvoor de ZWO-commissie in Zwolle voldoende aanknopingspunten ziet, ook om kinderen en jongeren erbij te betrekken. Er zijn mogelijkheden voor interactiviteit tussen daar en hier. Het is de bedoeling dat de ZWO-commissie zich gedurende drie jaar aan dit project verbindt. Naast de financiële ondersteuning zijn er veel andere manieren om aan de verbondenheid vorm en inhoud te geven. Enkele wijkgemeenten hebben al toegezegd aan het project mee te willen doen, zoals De Hoeksteen en de Adventskerk. Per wijkgemeente wordt bekeken wat men wil en kan doen en hoe dat gebeurt. De officiële start met het project hopen we na de zomervakantie te maken.

Door middel van Gaandeweg en de websites www.protestantsegemeentezwolle.nl en www.diaconiezwolle.nl houdt de ZWOcommissie belangstellenden op de hoogte.

Opbrengst najaarszendingscollecte In het najaar van 2007 hield de ZWO-commissie samen met de Gereformeerde Zendingsbond van de Protestantse Gemeente de najaarszendingscollecte. De bruto opbrengst van deze inzamelingsactie bedroeg op 30 april 2008 bijna € 30.000. Met aftrek van de kosten van de acceptgirokaartenactie bedraagt de netto opbrengst € 26.579. Volgens de afgesproken verdeelsleutel is € 18.618 aan Kerk in Actie afgedragen voor het kerkelijke toerustingswerk in Cuba. De GZB heeft voor haar diverse projecten € 7.979 ontvangen.

Klusgroep helpt bij praktische problemen

Jelle Zijlstra en Berend Klos: “Met betaalde hulp wordt onbetaalde hulp mogelijk.”

Jelle Zijlstra en Berend Klos zijn vanuit de Oosterkerk gestart met een klusgroep. “We zijn er om hulp te bieden bij praktische problemen voor diegene die geen helper weet te vinden. In eerste instantie zijn we er voor gemeenteleden die de hulp niet via familie of kennissen kunnen regelen. Soms zijn het ook niet-gemeenteleden die op onze weg geplaatst worden,” vertelt Jelle. En Berend vult aan: “Het gaat bijvoorbeeld om hulp bij schilderen en behangen. Of hulp bij het leegruimen van je huis als je naar een zorgcentrum verhuist. Of hulp in de tuin, een schoonmaakklus of het ophangen van een lamp. De kosten zijn tien euro per uur voor wie het kan betalen. En wie het moeilijk kan betalen, krijgt de hulp

gratis. Met de betaalde hulp wordt de onbetaalde hulp mogelijk. Dat werkt prima in de praktijk. In twijfelgevallen vinden we altijd een oplossing.”

Wijkdiaconie Jelle licht toe dat na een aanmelding eerst de klus, de aanpak en de kosten worden besproken. “We bekijken of het verzoek iets voor ons als klusgroep is, of dat we moeten doorverwijzen. Ook bespreken we onze eventuele aansprakelijkheid. Hoe eerder we van een klus horen, des te beter we dingen kunnen regelen. Ook hebben we tijd nodig om te bekijken of vrijwilligers beschikbaar zijn.” De klusgroep valt onder de wijkdiaconie van de Oosterkerk. Maar de groep kijkt ook over wijk- en kerkgrenzen heen. Wie een klus wil laten doen of wie bereid is mee te helpen met een klus, kan zich aanmelden bij de klusgroep. En Berend besluit: “Alle klussers zijn welkom. Niet alleen de mensen met twee rechter handen. Ook koffiezetters en schoonmakers na een klus maken het gezellig.” Berend Klos, tel. 422 01 73, Jelle Zijlstra, tel. 454 25 62. E-mail: [email protected] 7

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 8

Vakantie Bijbel Club in Stinskerk

AANDACHT VOOR

In de eerste week van de schoolvakantie zet de Stinskerk ’s ochtends de deuren open voor kinderen van 4 tot en met 12 jaar. Op dinsdag 1, woensdag 2 en donderdag 3 juli van 10.00 tot 12.30 uur kunnen ze zingen, luisteren naar een Bijbelverhaal, knutselen en genieten van de Spettershow. Klaske Zondervan (telefoon 4228586) kan er meer informatie over geven. Op de donderdag mogen vaders, moeders, opa’s, oma’s en andere mensen vanaf 12.00 uur komen kijken hoe gezellig het bij de Vakantie Bijbel Club is.

8

Robin (9), Jesse (8) en Andra (5) vertellen wat zij van de Vakantie Bijbel Club vinden. Waarom gaan jullie naar de Vakantie Bijbel Club? Andra: “Het is er leuk en je doet er veel leuke dingen.” Jesse: “Ik vind het leuk omdat het over God gaat.” Robin: “Soms heb ik voetbal, dan kan ik niet naar de Vakantie Bijbel Club. Dat is wel jammer, want ik vind het heel leuk.” En wat vinden jullie dan zo leuk? Jesse: “De SpetterQuizz!” Robin: “Ik vind het zingen leuk en

de poppenkast vind ik heel grappig.” Andra: “Het knutselen.” (Andra heeft zelfs een keer een vogelhuisje gemaakt op de Vakantie Bijbel Club.) Jesse, Robin en Andra: “En aan het eind krijg je altijd een cadeautje, een beker, kaarsjes of een boekje. We drinken nog elke ochtend uit die beker.” Waarom moeten andere kinderen ook naar de Vakantie Bijbel Club komen? Jesse: “Dan kunnen ze leren hoe ze ook bij God kunnen horen.” Andra: “En het is gezellig!”

Sionskerk viert verbondenheid met 60-jarig Israël Israël en de kerk zijn onlosmakelijk verbonden. Dit jubileumjaar van de staat Israël leent zich goed om deze verbondenheid gestalte te geven. In de Sionskerk gebeurt dit op verschillende manieren. Met Pinksteren is de gemeente ingegaan op de profetie uit Ezechiël 37 over de terugkeer van joden uit alle windstreken naar het land Israël door de Geest. Op 18 mei was de eindcollecte van alle protestantse wijkge-

meenten bestemd voor de instandhouding van de synagoge. Voor een feestelijke dienst had de Sionskerkgemeente leden van de synagoge in haar midden uitgenodigd. Speciaal om hen te bemoedigen werden vrolijke Israëlische liederen gezongen. De preek ging over de verhouding joden en christenen. Paulus schrijft in Efeze 2 dat wij in Christus één volk geworden zijn. Ds. H. Evers: “Dat is nog eens heerlijk nieuws!”

Vakantieweek in Lemele Al 25 jaar wordt er rond Pinksteren in de Imminkhoeve in Lemele een vakantieweek gehouden voor ouderen en/of mensen met een beperking, een groep van ongeveer veertig personen. Het zijn mensen die in een woongroep, een verzorgingshuis of nog thuis wonen. Er zijn ook echtparen bij, van wie man of vrouw een beperking heeft en die zo toch samen op vakantie kunnen. Een team van vrijwilligers maakt er samen met de gasten ieder jaar weer een ontzettend leuke week van. De vrijwilligers komen vanuit het hele land; sommigen werken in de zorg, anderen zijn boer, timmerman of werken op kantoor. Iedereen kan met ons mee. Gedurende de week wordt er gewandeld, gefietst (met echte rolstoelfietsen), ’s avonds is er vaak muziek of er wordt een spel gedaan. Tevens wordt de markt bezocht en een dagtocht gemaakt, zoals afgelopen jaar een boottocht langs Zwartsluis, Blokzijl en Giethoorn. Ieder jaar is er weer een ander programma, zodat het voor de vaste vakantiegangers ook leuk blijft. Wie het iets lijkt om volgend jaar mee te gaan op vakantie of iemand kent voor wie dit geschikt is (waarbij de zwaarte van de beperking niet uitmaakt), kan contact op met Aty van den Berg: [email protected] of 422 03 64. Wie mee wil als vrijwilliger of meer informatie wil over deze activiteit, wordt verzocht contact op te nemen met Marlien van den Berg: [email protected] of 06-42229535.

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 9

In gesprek met het echtpaar Bep de Groot en Christa Westerhof

VA N B I N N E N U I T

Christa Westerhof en Bep de Groot: “We voelen ons thuis in de Adventskerk.”

Op 28 juni is het Roze Zaterdag, de landelijke profileringsdag van en voor homoseksuelen. Half mei is door een christelijke politieke partij de wenselijkheid en toelaatbaarheid van een homohuwelijk vanuit christelijke optiek weer aan de orde gesteld. Alle reden om met Christa Westerhof (46), directeur van boekhandel Westerhof, en haar partner (ook in de boekhandel) Bep de Groot (61), een gesprek te hebben over hun vrouw-en-vrouw zijn in relatie tot geloven en lid zijn van een kerkelijke gemeente. Beiden zijn actief betrokken bij de Adventskerk in Zwolle - Zuid. Ze gaan van harte in op onze uitnodiging, juist omdat ze het zo eens zijn met de voorzitter van het COC, Frank van Dale, die zegt dat je mensen niet mag ontzeggen een relatie te beginnen met iemand waar je van houdt.

“We mogen van geluk spreken...” Ze kennen elkaar uit het kerkenwerk, eind jaren tachtig. Het heeft zeker vijf jaar geduurd voordat er een relatie ontstond, herinneren zij zich. Bep, vier kinderen en een scheiding achter de rug, verwoordde toen haar gevoelens jegens Christa. Christa, ze is er nòg verbaasd over, was compleet verrast… “Het is een bijzonder moment te ontdekken dat je op vrouwen valt: ik ben verliefd op Bep! En dan realiseer je je ook dat anderen dat al eerder gezien hebben dan jijzelf.” Eind 1993 zijn ze samen gaan wonen, als echtpaar met vier kinderen.

Kinderen Zowel Bep als Christa constateert met vreugde dat de kinderen de nieuwe situatie volledig hebben geaccepteerd, ja met veel humor omgaan met de rol die Christa in het gezin wordt toegedacht en die door haar overigens ook met inzet en verve wordt uitgeoefend. Toch bekennen de twee vrouwen ook dat het best lang geduurd heeft voordat je af kwam van het gevoel ‘hoe zullen ze reageren’. Inmiddels zijn Christa en Bep oma geworden en heeft kleindochter Maaike vier grootmoeders.

De kerk was erbij In die woelige eerste periode, waarin veel op je afkomt en door je heen gaat, heb je wel behoefte aan een ‘praatpaal’, zeggen beiden. Dat werd ds. Ridderbos, die toen predikant was in Berkum. Samen met hem zijn ze toegegroeid naar het besluit samen te gaan wonen. Hadden ze zelf nog het idee er weinig ruchtbaarheid aan te geven, ds. Ridderbos vond dat hun besluit verder samen door het leven te gaan een feestje waard was. En dat is er gekomen: op dinsdag 25 januari 1994 vond in huize Westerhof in Zwolle - Zuid een huisdienst plaats waar de relatie is ingezegend.

“Het is een bijzonder moment te ontdekken dat je op vrouwen valt” De familie was aanwezig, op een enkele uitzondering na, de kinderen hebben actief meegedaan. Van moeder Westerhof heeft het paar de trouwbijbel gekregen. En ds. Ridderbos heeft - achteraf zijn betrokkenheid bij de inzegening gemeld aan zijn kerkenraad. Het heeft in de besluitvorming van het paar eigenlijk geen rol gespeeld, maar het speelt wel door je hoofd: wat zullen anderen ervan zeggen. Juist met een winkel ben je kwetsbaar… Christa: “We willen niet provoceren en hebben geprobeerd er gewoon mee om te gaan. Toch, nog steeds kom je in situaties waar je je relatie even moet uitleggen en merk je ook dat acceptatie groeit.”

Zijn jullie actief in de homo-beweging? Bep en Christa zijn duidelijk: “We hebben geen behoefte aan contact met een COC of iets dergelijks; we zijn geen ‘scene’mensen. We vinden het overigens wel goed dat er een COC is en dat geldt met name ook voor Roze Zaterdag. Een homorelatie heeft naar onze mening evenveel recht van bestaan als andere relaties.” Veel gemeenten in Nederland werken aan integratie en acceptatie van homohuwelijken. Voelen jullie je geïntegreerd en geaccepteerd? “Geïntegreerd zeker, geaccepteerd in grote kring. Er zijn omgevingen die je niet accepteren, maar die zullen we niet opzoeken.We voelen ons gewone, normale mensen.” Geldt die integratie en acceptatie ook in de kerkelijke gemeente? “Zonder meer, we voelen ons thuis in de Adventskerk.”

Echt getrouwd Christa en Bep vieren nog elk jaar hun kerkelijke trouwdag op 25 januari 1994. In 2004 zijn ze voor de wet getrouwd, tijdens hun vakantie. “Imiddels heeft de hele familie onze relatie geaccepteerd”, zegt Bep. Zij en Christa kijken elkaar lachend en tevreden aan: “Ja, we mogen van geluk spreken...”

9

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 10

De classis: forum waar gemeenten el Hoe is de classis samengesteld? AP: “In de Kerkorde van de PKN is vastgelegd dat iedere wijkgemeente twee ambtsdragers afvaardigt naar de classis. Of dat predikanten, ouderlingen, kerkrentmeesters of diakenen zijn, wordt bepaald volgens een rooster. Net als in de Algemene Kerkenraad van Zwolle en de PKN-synode, moeten alle ambten evenredig vertegenwoordigd zijn. De afvaardiging per wijkgemeente varieert in de loop der jaren door dat rooster. Er wordt drie keer per jaar vergaderd. De classis wordt bestuurd door het moderamen, bestaand uit de praeses (zoals we in de kerk een voorzitter noemen), de vice-praeses en de scriba (secretaris), en een uitgebreider breed moderamen. Dit bestuur komt tussendoor een aantal malen bij elkaar.”

DESGEVRAAGD

Wat is de functie van de classis?

10

Net als bedrijven en andere instellingen heeft de kerk een organisatiestructuur, om te voorkomen dat ze als los zand uit elkaar valt. De Protestantse Kerk in Nederland wordt bestuurd volgens een presbyteriaans-synodale structuur, dat wil zeggen dat kerkenraden met ambtsdragers en de synode in de PKN de dienst uitmaken. Wat de synode is en doet, komt in een volgend nummer van Gaandeweg aan de orde. Nu praten we met ds. Ale Pietersma over de classicale vergadering, kortweg de classis genoemd, een overlegorgaan dat organisatorisch tussen de plaatselijke kerkenraden en de landelijke synode gepositioneerd is. Ale Pietersma, predikant in de Zwolse wijkgemeente de Open Kring, is voorzitter van de Classis Zwolle. Bestond deze organisatiestructuur ook al voor de fusie van de Nederlands Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken? AP: “Die was niet helemaal hetzelfde. Beide kerkgenootschappen kenden wel een classis, alleen is de huidige indeling anders. Nu is de Classis Zwolle een van de zeven classicale vergaderingen in de provincies Overijssel/Flevoland. Daarin zijn, naast de protestantse gemeenten uit een vijftal omliggende plaatsen, alle negen Zwolse wijkgemeenten en de Evangelisch Lutherse Gemeente Zwolle vertegenwoordigd. In totaal zijn dat twintig wijkgemeenten. Een belangrijk verschil is ook dat in de voormalige gereformeerde classis de Gereformeerde Kerk van Zwolle als geheel was vertegenwoordigd; in de hervormde classis zaten al afgevaardigden van alle wijkgemeenten. Voorheen kenden we overigens ook nog de provinciale synodes, maar die zijn afgeschaft.”

AP: “De classicale vergadering is de ontmoetingsplaats voor de wijkgemeenten, ze leren van elkaar. Ook is er een toezichthoudende functie. Zo bespreken we elkaars beleidsplannen en moeten toestemming geven voor een bepaalde besluiten. Bijvoorbeeld voor veranderingen in de grenzen van wijkgemeenten. Toezicht houden gebeurt vooral als er lastige kwesties zijn, zoals een hardnekkig conflict in een aangesloten wijkgemeente. Zo’n kwestie wordt overigens bij voorkeur naar een hoger niveau getild, de algemene classicale vergadering. Dit samenwerkingsverband van meerdere classes heeft vier colleges onder zich die respectievelijk opzicht uitoefenen, bezwaren en geschillen behandelen, kerkvisitaties uitvoeren en beheerszaken beoordelen. Dat laatste heeft met de financiën te maken en gaat bijvoorbeeld over de vraag of een gemeente een predikant mag beroepen.”

Hoe nuttig en noodzakelijk is de classis? AP: “Ik vind de classis zeker geen noodzakelijk kwaad. Het is goed en nuttig dat de wijkgemeenten uit de stad en de omringende dorpen een verband hebben waarin ze elkaar ontmoeten. De classis staat dichtbij de gemeenten, maar daar toch ook los van. Het is een soort forum, waar allerlei zaken aan de orde komen. Alle gemeenten, of ze nu licht zijn of zwaar, maken deel uit van dezelfde kerk. Waren we als gereformeerden minder gewend aan verschillende richtingen binnen de kerk, de hervormden hadden daar wel altijd al mee te maken. Het is mede te danken aan de regels in de kerkorde dat wijkgemeenten hun eigen identiteit kunnen houden en met respect voor elkaar één kerk vormen. Misschien is dat de reden waarom de protestanten van hervormde komaf toch wat gezagsgetrouwer naar de kerkorde zijn dan voormalige gereformeerden.”

Op welke manier leren wijkgemeenten uit verschillende richtingen van elkaar? AP: “Door elkaar te vertellen waar we mee bezig zijn. Zo hebben we in het afgelopen jaar onder meer gehoord wat de Luthersen beweegt, de meeste mensen uit de dorpen hadden daar nooit eerder iets over gehoord. Ook onderwerpen als belijdenis doen, hoe je omgaat met doopaanvragen en gemengde huwelijken en de totstandkoming van het nieuwe liedboek bespreken we met

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 11

Column

en elkaar ontmoeten

Knollen voor Citroen

elkaar. Dan hoor je dat wijkgemeenten vaak met dezelfde vragen en problemen zitten, of ze nu uit de stad komen of uit een dorp.”

Kunnen gewone gemeenteleden zaken voorleggen aan de classis? AP: “In principe kunnen ook individuele gemeenteleden zich tot de regionale colleges wenden als ze het niet eens zijn met bepaalde dingen. Maar het is wel aan te bevelen om daarmee eerst bij de eigen kerkenraad aan te kloppen; als die er niet uitkomt kan een meerdere vergadering worden geraadpleegd. Want daar is de classis voor bedoeld.”

Algemene Kerkenraad informeert via website De Algemene Kerkenraad (AK) van de Protestantse Gemeente Zwolle informeert de leden van de PGZ sinds kort ook via de website www.pknzwolle.nl over besluiten die zijn genomen. Het gaat vooral om besluiten die direct of op langere termijn invloed hebben op gemeenteleden, op wijkgemeenten of op de PGZ als geheel. Ook wordt uitgelegd hoe deze besluiten passen in het beleid van de PGZ.

Huurkosten bij rouwdiensten Een van de besluiten die op de website te vinden zijn, betreft de doorberekening van de huurkosten van het kerkgebouw waar een rouwdienst wordt gehouden. Bij veel gemeenteleden leeft de begrijpelijke gedachte dat je in de tijd van rouw niet geconfronteerd wilt worden met de huurkosten van een kerkruimte. Velen hebben door hun vrijwillige bijdragen de instandhouding van de gemeente mogelijk gemaakt. Ze verwachten dat de kerk hun zulke kosten niet in rekening brengt. Vóór de fusie van de Gereformeerde Kerk Zwolle en de Hervormde Gemeente Zwolle bestonden verschillende benaderingen; De AK vindt dat er nu een eenduidige aanpak moet komen. De algemene opvatting van de AK was duidelijk: de kosten voor rouwdiensten voor niet-leden van de PGZ worden volledig doorberekend. Kosten voor orden van dienst en consumpties werden al overal in rekening gebracht, maar de pastorale zorg werd nergens doorberekend, evenmin als die van kosters en organisten. En dat wilde de AK ook zo houden. Bleef over het verschil ten aanzien van de doorberekening van huurkosten. Na lang beraad heeft de AK besloten, met ingang van een nader vast te stellen datum de huurkosten voor kerkruimtes aan nabestaanden van leden van de PGZ in rekening te zullen brengen. Wanneer de rouwdienst plaats vindt in de kerk van de desbetreffende wijkgemeente zijn de kosten voor iedereen gelijk, ongeacht of die wijkkerk de Grote Kerk is of een ander kerkgebouw. De AK is zich er terdege van bewust dat sommige gemeenteleden deze beslissing zullen betreuren. De overige nu op de website gepubliceerde en toegelichte besluiten gaan over een reglement ten aanzien van de Commissie Grote Kerk, het beleidsplan van de PGZ en het studentenpastoraat.

Kerkelijk Nederland is de laatste maanden stevig in beroering vanwege het boekje ‘Geloven in een God die niet bestaat’. Het is geschreven door Klaas Hendrikse, vrijzinnig predikant en zelfverklaard atheïst. Het boek is al vaak herdrukt en wordt besproken op gemeenteavonden en symposia, ook in Zwolle. Van bezwaarde kant komen, zoals te verwachten is, heel andere reacties: moet Hendrikse niet geschorst worden? Lijkt hij niet op een slager die verkondigt dat vlees ontzettend slecht en vies is? Het boek viel mij ronduit tegen. Je verwacht van zo’n spraakmakend boek dat het verfrissend en/of vernieuwend en spiritueel is, maar niets van dat. Afgerond naar beneden staat er eigenlijk niets in. Het boekje – een manifest heet ’t, een stekelschrift – lijkt mij vooral de binnenkerkelijke pendant van de nieuwe politiek. Kenmerk nr. 1 daarvan is een blinde voorkeur voor simpel. Net zo min als Verdonk houdt Hendrikse van moeilijk of genuanceerd. Het is waar of niet waar, afspraak of geen afspraak. Lange halen, gauw thuis. Of niet. Kenmerk nr. 2 is een overmatige behoefte om zich af te zetten. Zoals Verdonk doet met ‘Den Haag’ en Wilders met de Islam, zo doet Hendrikse dat jegens de christelijke traditie die hij maar wat graag betitelt als middeleeuws. Superstoer natuurlijk. Dat afzetten tegen gevestigde vormen van politiek en kerk werkt, zoals opiniepeilingen en verkoopcijfers laten zien. Het bespaart je bovendien de moeizame moeite om zelf een overtuiging, een beter alternatief te formuleren. Zelf nadenken valt niet mee, maar de draak steken kan iedereen. Verdonk heeft al wel een beweging, maar nog geen programma. Hendrikse heeft hoogstens wat verdroogde knollen in de aanbieding als alternatief voor de citroenen van de traditie. Veel verder dan dat God (als persoon) niet bestaat, maar wel gebeurt (als iets tussen mensen) en dat geloof verkeerd is (want dogmatisch) en geloven juist goed (want ongeveer samenvallend met ‘leven’), komt hij niet. Misschien dat lezers mij kunnen helpen de diepte en de breedte hiervan te doorgronden, maar ik haak er mentaal bij af. IJle paradoxen, lege woordspelingen, zielloze poëzie: meer kan ik er niet van maken. Gedachten die me noch gelovig noch ongelovig noch theologisch noch spiritueel noch kerkelijk noch maatschappelijk noch volwassen noch kinderlijk noch elders raken. Ik snap heel goed dat Hendrikse, zoals hij ergens schrijft (pag. 147), in alle jaren van zijn predikantschap nog geen rasechte buitenkerkelijke heeft weten te boeien. Ik snap dan weer niet waarom hij denkt en droomt dat zijn opvattingen kerk en geloof wel weer relevant zullen maken. Hendrikse’s ideeën kunnen niet op eigen benen staan. Hij wijst de traditie af, maar heeft haar hard nodig om tegen aan te leunen. Denk de traditie weg en vraag waar hij zelf is. Blijft de vraag, waarom Hendrikse een hype geworden is. Je hoeft geen scherp waarnemer te zijn op om te merken dat Nederland de kluts kwijt is. En dan niet alleen in de maatschappij, wat logisch is, maar ook in de kerk. Lieve Hemel: zelfs in de kerk? Menno van Oel 11

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 12

Dit raam met de afbeelding van de aartsengel Michaël, het enige gekleurde raam in de kerk, bevindt zich in het koor. Het Michaëlsvenster is ontworpen door Huib Kurvers en was een geschenk van het Zwolse gemeentebestuur bij de voltooiing van de laatste grote restauratie, eind jaren negentig.

R E P O R TA G E

Grote of Sint Michaëlskerk blijft mensen inspireren

12

Welke vraag bezoekers het vaakst stellen? “Of hier ’s zondags ook nog kerk wordt gehouden”, zegt Ruud Wagner. Ze behoort tot de bijna vijftig vrijwilligers die in de Grote of Sint Michaëlskerk bezoekers ontvangen en rondleiden. Van mei tot en met oktober zijn belangstellenden op vijf dagen in de week welkom in het monumentale godshuis in het hart van Zwolle. Van dinsdag tot en met vrijdag tussen elf uur ’s ochtends en half zes ’s middags en op zaterdag van half twee tot half zes zijn er altijd drie vrijwilligers aanwezig. Twee ploegen lossen elkaar af. De commissie Openstelling Grote Kerk regelt hun activiteiten. Bezoekers kunnen ook terecht in het Oecumenisch Stiltecentrum, ingericht in het koor van de kerk. Hier kunnen mensen, temidden van de dagelijkse drukte, even tot zichzelf komen. Ook hier zijn van dinsdag tot en met vrijdag vrijwilligers, die bezoekers die daar behoefte aan hebben, een luisterend oor bieden. Dit is een initiatief van het Zwolse Podium van Kerken. Het Podium organiseert ook de Middagpauzezang op de Zwolse Blauwvingerdagen, de eerste vier woensdagen in juli. De bijeenkomsten beginnen om 12.30 uur en duren een half uur. Toon Hagen, organist van de Grote Kerk, bespeelt het orgel. Na afloop kunnen bezoekers in consistorie een kopje koffie drinken. Op zaterdag zijn er vaak orgelconcerten in de kerk en ook op marktdagen en op tal van avonden in de week, wordt het prachtige Schnitgerorgel bespeeld. Zie de agenda op pagina 14. En ja, er wordt ook ‘kerk gehouden’ onder de hoge gewelven van de gotische, driebeukige hallenkerk. De Grote Kerkgemeente komt er iedere zondagmorgen en vaak ’s zondagsavonds bijeen. Op zondagmiddagen zijn er geregeld Michaëls- en Cantatevieringen, georganiseerd door de Commissie Grote Kerk. Zes eeuwen nadat ze werd opgericht kan deze kerk ook in de 21ste eeuw nog altijd mensen inspireren.

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 13

Vrijwilligers ontvangen in één seizoen bijna 45.000 bezoekers Voor Lub Dam heeft de Grote Kerk geen geheimen. “Ik ken alle hoeken en gaten.” Hij gaat me voor naar de hoogste ruimten van het gebouw, vlak onder de leien puntdaken die de drie beuken bedekken. Hier komen bezoekers niet, dat zou bepaald niet veilig zijn. Trap op, trap af, over houten plankieren, langs eeuwenoude balken en met onvoorstelbaar vakmanschap gemetselde gewelven. Lub laat zien waar in de zeventiende eeuw een gedeelte van de buitenmuur vernieuwd is, nadat dit bij het compleet instorten van de toren eveneens naar beneden was gekomen. We maken de overstap naar een volgende beuk, dan nog een deurtje door en opeens staan we vanaf een steiger neer te kijken op de Grote Markt. De steigers zijn aangebracht voor de restauratie van het Noorderportaal, die de komende maanden wordt uitgevoerd. Lub wijst naar de zaken die aan restauratie toe zijn: vooral de zandstenen elementen en de glas-in-loodramen. Hij weet precies wat er moet gebeuren en ook hoeveel geld dat gaat kosten. En toch mag je de kerk beslist geen bodemloze put noemen, vindt hij. Het is vanzelfsprekend dat we dit godshuis voor onze kinderen en kleinkinderen behouden. Dat hebben onze voorouders immers ook voor ons gedaan.

Zinvolle tijdsbesteding Al veertien jaar is Lub Dam (73) coördinator van bijna alles wat er in het gebouw gebeurt. Veertien jaar geleden, de laatste grote restauratie van de kerk was nog in volle gang, nam hij deze taak op zich. Een paar jaar eerder, vertelt hij, was hij lichamelijk en geestelijk ‘onderuit gegaan’ en afgekeurd voor zijn werk bij de Provincie. Opgekrabbeld uit het diepe dal, werd hij gevraagd voor het vrijwilligerswerk in de Grote Kerk en dat bleek een uiterst zinvolle tijdsbesteding. “Al is het nu soms meer dan een fulltime baan”, lacht Lub. Als gastheer en coördinator heeft hij een nog uitgebreider takenpakket dan we hier kunnen schetsen. Hij woont in de geografische wijk van de Grote Kerkgemeente, de voormalige hervormde wijkgemeente 2. In 1999 verhuisde deze gemeente op hervormd gereformeerde grondslag van de Bethlehems Kerk naar de Grote Kerk. Op haar website www.grotekerkzwolle.nl geeft de gemeente heel veel informatie.

Rondleidingen werden ook voor de restauratie van midden jaren ’90 al gegeven, maar vooral de laatste jaren zijn de openingstijden steeds verder uitgebreid. Dat was mogelijk dankzij de groeiende groep vrijwilligers. Zij zorgen voor de gastvrije ontvangst van bijna 45.000 bezoekers in één seizoen. Op een ‘normale’ dag zijn dat er altijd wel een paar honderd. “En die komen van over de hele wereld”, zegt Ruud Wagner. “Er zijn bijvoorbeeld oud-Zwollenaren bij, die geëmigreerd zijn. Ze vertellen dan dat hun ouders nog in deze kerk getrouwd zijn en zij zelf hier gedoopt. Maar je ziet ook stadgenoten en veel toeristen die zomaar binnenlopen. Van hen krijg je vaak vragen over het gebruik van de kerk. Als mensen binnenkomen, kijken we ze eerst even aan. Je ziet snel of ze echt belangstelling hebben en dingen willen weten. Dan gaan we op hen af en vragen of ze misschien rondgeleid willen worden. Kinderen krijgen speciale aandacht, voor hen hebben we een kleurplaatje en een snoepje. Kinderen merken dan dat een kerk leuk kan zijn.”

Offerkist Er wordt geen entree gevraagd, maar er staat wel een ‘offerkist’ waarin bezoekers hun euro’s kunnen deponeren. In 2007 kwam er zo’n 8000 euro uit de kist, terwijl ook de balieverkoop van kaarten, cd’s en andere souvenirs geld oplevert. “En vergeet de permanente boekenmarkt niet, daarmee hebben we vorig jaar 4500 euro verdiend”, merkt Lub op. Op de boekentafels naast de balie ligt van alles, van theologische werken tot romannetjes, de meeste kosten een euro. “Mensen mogen ook boeken komen brengen”, laat Lub weten. “Vooral de betere, die we voor meer dan een euro kunnen verkopen, zijn welkom.” Op de vraag wat Lub en haar het liefst is in de Grote Kerk, heeft Ruud Wagner direct een antwoord: “Het mooiste moment voor mij is als ik ’s morgens sleuteldienst heb en hier beneden helemaal alleen ben. Als Toon Hagen dan oefent op het orgel en die klanken de ruimte vullen, komt de grootsheid van dit gebouw het best tot uiting.” Lub heeft geen favoriete plaats, hem is alles wat met het gebouw te maken heeft even lief, zegt hij. “Voor mij is de hele kerk een soort speelterrein.”

Buitenstaanders Behalve bij de ontvangst van bezoekers is de coördinator betrokken bij de verhuur van de kerk aan ‘buitenstaanders’. Want ook buiten de kerkdiensten gebeurt er veel in de Grote Kerk, activiteiten die de PGZ helpen het kostbare gebouw in stand te houden. “Als er een aanvraag komt voor het huren van de kerk, loopt het eerste contact meestal via mij”, verklaart Lub. “Ik nodig degene die de aanvraag doet dan altijd in de kerk uit, om hier samen te bekijken of de activiteit past bij het karakter van de kerk.” De aanvraag wordt ook beoordeeld door de BAC, (Beheer- en Activiteitencommissie Grote Kerk), die namens het College van Kerkrentmeesters van de PGZ optreedt. De tarieven variëren; voor kerkelijke en culturele bijeenkomsten hanteert de BAC andere prijzen dan voor zakelijke en commerciële activiteiten. Lub vertelt dat hij vaak in eerste instantie wordt benaderd door een cateringbedrijf, dat een stijlvolle ruimte zoekt voor duizend personen. Zo zijn er bijvoorbeeld een paar grote uitvaartplechtigheden in de kerk gehouden, onder meer voor oud-burgemeester Loopstra. Daarnaast kan de Grote Kerk voor symposia, congressen en tentoonstellingen een bijzondere ambiance zijn, daar zou volgens de BAC nog veel vaker gebruik van kunnen worden gemaakt.

Lub Dam: “Vooral de betere boeken zijn welkom.” 13

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 14

Een levend monument De Grote of Sint Michaëlskerk is een levend monument, dat mag blijken uit de vele erediensten die er worden gehouden. Naast de kerkdiensten van de Grote Kerkgemeente op zondagmorgen en zondagavond, zijn er op een aantal zondagmiddagen vieringen (zie het overzicht op pagina 20). Deze worden sinds een jaar of zes georganiseerd door de Commissie Grote Kerk, die ruimte wil bieden voor ontmoeting tussen mensen, voor het samen nadenken over de vragen van geloof en leven. De Michaëlsvieringen hebben altijd een thema, uitgewerkt in liederen en overdenkingen. Daarnaast zijn er de Michaël Cantatediensten, rond cantates die passen in de tijd van het kerkelijk jaar. In de weken voorafgaand aan Kerst en Pasen vinden de Michaëlsvespers plaats. Bezoekers komen uit heel Zwolle en

omgeving en zijn bij heel verschillende kerken of zelfs bij geen enkel kerkgenootschap aangesloten. Dragende factor in de diensten van de Commissie Grote Kerk is de Michaëlscantorij, met als cantor Toon Hagen, de organist van de Grote Kerk. Hij leidt ook het cantatekoor dat behalve in de Cantatediensten ook bij andere uitvoeringen in de Sint Michaëlskerk optreedt. Toonaangevend in alle diensten is het imposante Schnitgerorgel, gebouwd in de jaren ’20 van de 18de eeuw. Tal van landelijk en internationaal bekende organisten geven concerten op dit wereldberoemde instrument, dat in de afgelopen maanden een intensieve restauratie onderging. Net als het onderhoud van de kerk, is het behoud van het orgel een kostbare aangelegenheid. Om daarvoor de nodige fondsen te werven is in 2000 de Stichting Vrienden Schnitgerorgel Grote of Sint Michaëlskerk opgericht.

Concerten

REPORTAGE

De komende maanden staan de volgende concerten op het programma, georganiseerd door de Stichting Kerk en Muziek van de PGZ in samenwerking met de Vrienden van het Schnitgerorgel. Meer informatie, ook over het orgel en het donateurschap zijn te vinden op de website: www.schnitgerorgelzwolle.nl.

14

Dinsdag 24 juni, 20.15 uur Donateursconcert. Toon Hagen (orgel), m.m.v. orkest Musica Michaëlis i.o. Donateurs van de Stichting Vrienden van het Schnitgerorgel en de Werkgroep Cantatediensten hebben op vertoon van de nog te ontvangen uitnodiging gratis toegang. Voor andere belangstellenden geldt de normale entreeprijs. Dinsdag 1 juli, 20.15 uur Orgelconcert Rienk Jiskoot. Werken van Johann Sebastian Bach. Zaterdag 5 juli, 16.00 uur Slotconcert Zwolse Open Orgeldag. Toon Hagen Dinsdag 8 juli, 20.15 uur Orgelconcert Aart Bergwerff Zaterdag 12 juli, 15.30 uur Orgelconcert Jan Hildering Dinsdag 15 juli, Wandelconcert. Piet van der Steen, organist van de Oud-Katholieke Kathedraal te Utrecht, bespeelt vanaf 20.00 uur in de Onze Lieve Vrouwe Basiliek het Maarschalkerweerdorgel. Rond 20.45 uur wordt het concert vervolgd op het Schnitgerorgel in de Grote of St. Michaëlskerk. Dinsdag 22 juli, 20.15 uur Orgelconcert Peter Westerbrink, organist van het Arp Schnitgerorgel in de Der Aa-kerk in Groningen. Werken van Franz Tunder, Dietrich Buxtehude en Bach. Zaterdag 26 juli, 15.30 uur Orgelconcert Siemone Middel Dinsdag 29 juli, 20.15 uur Orgelconcert Wim van Beek, organist van de Martinikerk te Groningen. Werken van Bach, Johannes Brahms, Felix Mendelssohn Bartholdy, Flor Peeters en Hendrik Andriessen. Dinsdag 5 augustus, 20.15 uur Orgelconcert Jan Jansen, organist van de Domkerk te Utrecht. Werken van François Couperin, Olivier Messiaen, Hugo Distler en Bach. Dinsdag 19 augustus, 20.15 uur Orgelconcert Mannes Hofsink en Carl Visser. Jonge, talentvolle organisten spelen quatre mains en afzonderlijk werken van Bach, Camille Saint-Saëns en César Franck. Zaterdag 23 augustus, 15.30 uur Orgelconcert Geerten van de Wetering Zondag 24 augustus, 16.30 uur Orgelvesper. Meditaties van Messiaen in de Hanzestad. Dinsdag 26 augustus, 20.15 uur Orgelconcert Berry van Berkum rond de componist Messiaen, met een inleiding op het programma door Berry van Berkum. Zaterdag 30 augustus, 15.30 uur Orgelconcert Johannes Dijkstra Zondag 31 augustus Orgelvesper Zaterdag 6 september, 15.30 uur Orgelconcert Bert Duijst. Werken van Buxtehude, Walther en Bach.

De schilderijen van Riet Winkel Tot eind juli zijn in de Grote Kerk veertig schilderijen te zien van Riet Winkel. Riet begon met aquarel schilderen in 1993. Ze volgde bij de Muzerie diverse cursussen, onder andere bij Sjoerdtje Hak, Martin Coppes en Peter Geerts. Sinds 1998 is zij lid van Schilderclub Berkum ’95, onder leiding van Marc de Klijn, docent te Kampen. Met acrylverf te gaan schilderen was voor haar een uitdaging. Haar werk is zeer divers. Ieder jaar verblijft zij enkele maanden in Zuid-Frankrijk, waar de uitbundige kleuren haar inspireren tot zonnige en kleurrijke schilderijen. Haar doel is zich middelen eigen te maken om via het waarneembare naar de kern te komen van wat veelal de oorzaak is van haar emotionele beleving. De expositie is te bezichtigen tijdens de openingsuren van de kerk.

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 15

Leanne Zwama is lid van de Jeruzalemkerk, waar zij regelmatig solo zingt in de dienst. Zij vertelt waarom zij Gezang 280 uit het Liedboek zo mooi vindt. De foto van het eeuwenoude Keltische kruis, is gemaakt op Iona, door de ‘pelgrims’ uit De Hoeksteen, zie het verslag op pagina 16.

MIJN LIED

Een lied vol troost ‘Zingen is voor mij altijd heel belangrijk geweest. Ik moest wachten totdat ik zes jaar was voordat ik mee mocht doen in het kinderkoor van de kerk, en dat vond ik heel lang. Ik merkte dat ik hoger kon komen dan andere kinderen en soms mocht ik de bovenstem zingen. Daar was ik dan heel trots op. In zingen leg je je eigen gevoel. Ik zing liever dan dat ik iets vertel. De tekst is voor mij net zo belangrijk als de melodie. Een mooie melodie voegt echt iets toe aan de woorden, laat die anders spreken. Ik kan niet alles zingen, ik moet er wel zelf achter kunnen staan. Soms hoor je mensen mopperen over het Liedboek, dat de liederen ouderwets zijn, maar ik vind dat er veel mooie liederen in staan. Ik ben ook met die liederen opgegroeid; thuis zongen we elke dag aan tafel een lied uit het Liedboek. We begonnen bij Gezang 1 en dan gingen we gewoon het hele Liedboek door. We probeerden alles te zingen, maar soms waren er liederen die we op dat moment echt niet konden zingen. Een lied moet deel zijn van de liturgie, vind ik. Zoals Gezang 280, dat heeft de vorm van een gebed. Misschien komt de tekst als je het eerst leest wat somber over, maar als je het zingt hoor je hoe lieflijk dit lied is. Vooral die twee laatste twee regels over de vleugels van God en de bede: troost ons met Uw tederheid. Het lied gaat over het lijden van mensen en het kwaad, en dat is er gewoon in de wereld, daar kun je niet omheen Maar de kern is dat God toch bij je is. Het is een lied vol troost.’ 2. Hoor de bittere gebeden om de vrede die niet daagt. Zie hoe diep er wordt geleden, hoe het kwaad de ziel belaagt. Zie uw mensheid hier beneden, wat zij lijdt en duldt en draagt. 3. Houd wat Gij hebt ondernomen, klief het duister met uw zwaard. Kroon de menselijke dromen met uw koninkrijk op aard. Laat de vrede eindlijk komen, die uw hart voor ons bewaart. 15

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 16

“Je bent met elkaar op intensieve wijze op weg”

M I J N I N S P I R AT I E

In april maakte een groep Hoeksteners een pelgrimage naar het eilandje Iona, voor de westkust van Schotland. Het doel was te ervaren hoe de Iona-community leeft. Het begon met een idee van kerkelijk werker Lieke van Houte en dominee Margo Jonker; zij wilden iets organiseren buiten De Hoeksteen vanuit de eigen gemeente. De naam Iona viel, Margo was er al eens geweest. Uiteindelijk lukte het een groep van acht mensen bij elkaar te krijgen. Lieke (37) en Lodewijk Kruithof (62) vertellen Sigrid Aalfs, die zelf ook meeging, over hun ervaringen.

16

Waarom gaven jullie je op voor de Iona-reis? Lodewijk: “Ik ben zeer geïnteresseerd in de bronnen van onze cultuur en Iona speelde een rol in de kerstening van het vaste land van West-Europa.” Lieke: “Ik hoopte kennis te maken met de natuur van Schotland. Het leek me schitterend om daar te wandelen, zonder al teveel regen. Ik hoopte een week deel te nemen aan het gemeenschapsleven op Iona en er inspiratie op te doen. Ik weet dat het samenzijn en het samenleven met mensen en andere manieren van geloven heel inspirerend kan zijn.” Wat heeft de reis jullie gebracht? Lodewijk: “Meer dan wat ik hoopte. Ik hoorde levensloopverhalen van mensen die ik eerst niet of oppervlakkig kende, maakte een schitterende reis met mooi weer, een spirituele pelgrimage over het eiland naar de baai waar Columba, wellicht in het jaar 536, vanuit Ierland geland was. Ik nam deel aan ochtend- en avondgebeden in de sfeervolle abdij. Ik zag papegaaiduikers, die vlak voor ons landden om te gaan broeden, na een jaar op de oceaan doorgebracht te hebben. Ik zeg ‘ik’, maar het meeste maak je met elkaar mee. Je bent met elkaar op intensieve wijze op weg.” Lieke: “Het was stralend weer en we zijn veel buiten geweest. Op de strandjes van Iona hebben we stenen gezocht. De stenen daar zijn prachtig van kleur en vorm, ze zijn zacht en glad gepolijst door het water. Allemaal hebben we stenen meegenomen, voor thuis en voor de gedachtenishoek in De Hoeksteen, die nog vorm moet krijgen.” Wat was je meest bijzondere ervaring? Lodewijk: “De ‘pelgrimage’ over het eiland onder leiding van een gids. Zij riep haar pelgrims niet bij elkaar, maar zong ze bij elkaar! ‘Glory to God, glory to God in the highest …’ Verder spreken de liederen van de Iona-congregatie me aan. Zowel de melodieën als de teksten. Mooi, fris, niet dogmatisch.” Lieke: “Naast de pelgrimage, waarbij je op twaalf momenten stilstaat om iets te horen over de plaats, werd er ook een stiltewandeling gehouden. Zonder te praten liepen we naar de kruidentuin van de abdij waar we in stilte kruiden tussen onze vinger wreven, en roken. In de kloostergang voelden we de beelden die in de pilaren waren uitgehouwen. We zaten in de kapel, liepen naar het vroegere nonnenklooster, zaten daar tussen de afgebrokkelde muren, krokussen en tulpen. We hoorden en roken de zee, het gras, de paar bomen op het eiland. In eerste instantie vond ik de stilte opgelegd. Ik dacht dat je ook wel kon genieten van alles tijdens het praten. Toch zorgde het voor een intens soort aandacht voor de dingen om me heen.”

Kun je iets vertellen over Keltisch christendom? Lieke: “Het dagelijks leven is verweven met het heilige. God wordt bijvoorbeeld in de natuur ervaren en in de mensen en dingen om ons heen. Dat kwam tot uiting in de vele zegenbedes die ik op Iona vond. Alles kan worden gezegend: van een laptop tot de uiers van een koe (dat ze maar veel melk mogen geven). De dankbaarheid voor het leven komt op een nuchtere en luchtige manier tot uitdrukking. Hoe eenvoudig danken kan zijn ervoer ik tijdens de maaltijden. Iemand zei dan: ‘Let’s say grace’ en vroeg ons dan bijvoorbeeld een diepe zucht te slaken. Als we dat allemaal gedaan hadden kwam er: ‘Thank you, God. Amen.’”

De groep van De Hoeksteen op Iona, Lieke en Lodewijk staan achteraan rechts

Een lied van Iona Don’t be afraid My love is stronger My love is stronger than your fear. Don’t be afraid My love is stronger. And I have promised, Promised to be always near.

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 17

Leden van Adventskerk en Open Kring maakten inspirerende reizen

“Zo dichtbij waren Maria en Elisabeth nog nooit”

Gaandeweg ontving verslagen van nog twee reizen die in april zijn gemaakt. Nelleke Eygenraam van de Adventskerk beschrijft de ontmoeting met vrouwen in het Roemeense Györgyfalva en Anne Zweers kijkt terug op een bezinningstocht naar Frankrijk met gemeenteleden uit de Open Kring. zeer verschillend, maar stuk voor stuk prachtig. Wat zagen we veel met elkaar! Toch zette ik op gegeven moment de laptop aan. De vrouwen zaten met hun neus bijna in het scherm. De oudste afbeelding die ik bij mij had stamt uit de 10de eeuw en de meest recente uit 2002. Ik heb nog nooit zoveel oh’s en ah’s gehoord bij een presentatie van Bijbelse kunst! Later begreep ik dat niet alleen voor de oude vrouwen van Györgyfalva, maar ook voor de jongere en zelfs voor vrouwen uit Zwolle een wereld openging. Zó dichtbij waren Maria en Elisabeth nog nooit.

“Een weekend in april in Györgyfalva, in het Hongaars sprekende deel van Roemenië. Tien vrouwen van de Adventskerk ontmoetten vrouwen van de Hongaars Gereformeerde kerk uit het dorp. De jongste van hen was een jaar of 19, de oudste 80. We praatten met elkaar en die gesprekken werden steeds openhartiger en persoonlijker. Het kan best zijn dat de ontmoeting tussen Maria en Elisabeth daaraan heeft bijgedragen. In een door mij voorbereid programmaonderdeel zouden we kijken naar Bijbelse vrouwen in de beeldende kunst. Toen de beamer niet bleek te werken, vroeg ik de vrouwen elkaar het verhaal van Maria en Elisabeth, zoals we dat kennen uit het Lucasevangelie, te vertellen. We stelden ons de situatie voor en bedachten hoe beide vrouwen zich gevoeld konden hebben: blij en verwonderd misschien, maar ook geschrokken, onbegrepen, eenzaam en niet geaccepteerd. De voorstellingen die de vrouwen in het jeugdhuis van Györgyfalva in eigen woorden beschreven, waren

’s Avonds hoorde ik dat het verhaal over Maria en Elisabeth zich al snel door het dorp verspreid had. De volgende ochtend merkten we het effect. Voor enkele vrouwen die aanvankelijk geaarzeld hadden of ze zouden komen, namen de navertelde plaatjes van Maria en Elisabeth de laatste drempel weg. We zongen ‘Gloria’ en ‘Halleluja’ in een vierstemmige canon, we smulden van de meegebrachte lekkernijen, wisselden verhalen uit, lieten foto’s rondgaan en haalden herinneringen op of droomden hardop van de toekomst. We zagen vol verwondering hoe de oude vrouwen in klederdracht een voor een hun kap aflegden en hun grijze vlechten lieten zien. Onvergetelijke ontboezemingen en ontmoetingen tussen vrouwen uit Zwolle en Györgyfalva. Ik ben blij dat Mirjam en Alice uit Zwolle, die een dik jaar geleden begonnen met plannen maken, dit hebben doorgezet. Zij hebben aan de band tussen Györgyfalva en de Adventskerk, die sinds januari 1990 bestaat, een nieuwe impuls en invulling gegeven.”

“Je deelt iets met z’n negenen” “We zijn alweer weken thuis, maar nog dagelijks schiet me wel een moment van de bezinningstocht in gedachten. Hoe we daar met onze tenten in een kringetje stonden, langs de rivierbedding op de camping bij Roquesteron, achter Nice. De wandelingen, vooral die ene waar we na een steile tocht beloond werden met een prachtig uitzicht op de besneeuwde bergtoppen aan de andere kant van de bergkam, hoe we uitzicht hadden op Jeruzalem, een hoge bergtop in de verte. Hoe wel elkaar in het Bijbels Museum van Chagall in Nice vertelden waarom dit schilderij en dit afgebeelde Bijbelverhaal ons zo aansprak. Het lekkere eten bij de campingbaas en die ‘speciale kaas’ waarop hij ons trakteerde, maar die wel erg sterk rook. De lol die we gehad hebben, de gevleugelde woorden ‘hemelsbreed is het niet zo ver’. Ja, maar we moeten wel de berg op. Ik denk ook vaak aan hoe we elkaar de wandelingen doorgeholpen hebben, soms met wat extra fysieke ondersteuning, maar ook door de verhalen en gedichten die we deelden. En natuurlijk aan de kampvuren, aan de gesprekken en de verrassende momenten: zomaar de sleutel krijgen van een kerkje in een verstild dorpje, zomaar een steen vinden in de rivierbedding, iets van je eigen kern pakken. En aan die bijzondere sfeer van het klooster in Le

Thoronet, de eindeloze galm van de abdijkerk, de kloosterzusters in habijt die liederen zongen en de vredige plek waar we mochten overnachten. Vanaf het moment dat je vertrekt ben je reisgenoten, je deelt iets met z'n negenen, Anja, Ok Ran, Jan D. en Jan H., Siebe en Sjoeke, Jeanette en Peter, negen dagen lang. En tegelijk maak je allemaal je eigen reis, ga je langs je eigen weg en schrijf je je eigen reisverhaal. Hoe verschillend dat kan zijn bleek al bij het bezoek aan het Museum Fondation Maeght in St.Paul op de eerste dag: ieder heeft z'n eigen levensgevoel en z’n eigen levensthema. In het kapelletje van dat museum is een glasin-loodraam van Braque, een duif. Achteraf voor mij het beeld waar de de hele reis mee samen te vatten is: licht, lichtheid, beweging, ruimte, vrijheid, creativiteit, weten van iets dat ons te boven gaat. Voor mij een stimulans om volgend jaar weer zo’n reis te organiseren, dus wie mee wil...” 17

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 18

Veranderingen in ledenadministratie Hoewel veranderingen via de landelijke ledenadministratie ook worden doorgegeven, wil het Kerkelijk Bureau graag op de hoogte worden gesteld van geboorte, doop, huwelijk, echtscheiding, verhuizing, naamswijziging, overlijden, etc.

KERKELIJK BUREAU

Aanvragen kerkelijke huwelijksbevestiging

18

De medewerkers van het Kerkelijk Bureau. Staand van links naar rechts: Willy Boom, Diny Dekker, Coby Lode en Nico Duijf. Voor hen Wim van Ree (links) en Eric Roosink. Alleen Anneke Jansen ontbreekt op de foto.

Protestantse Gemeente Zwolle Centraal adres voor Algemene Kerkenraad Kerkrentmeesters en Diakenen Kerkelijk Bureau: Molenweg 241, 8012 WG Zwolle Tel.: (038) 421 75 96 Fax: (038) 423 04 79 E-mail: [email protected] Website: www.pknzwolle.nl Geopend: maandag t/m vrijdag 8.00 – 12.00 uur Bankrekeningen: College van Kerkrentmeesters Postbank : 800 430 Bankrekening : 6996 41 705

Bruidsparen, die hun huwelijk kerkelijk willen laten bevestigen, wordt verzocht deze aanvraag twee maanden van tevoren aan te vragen bij het Kerkelijk Bureau. Hiervoor dient u persoonlijk langs te komen (bij voorkeur tijdens de openingstijden tussen 8.00 en 12.00 uur). Een aantal zaken moet namelijk doorgesproken worden. Ook zijn aan het gebruik van de kerk kosten verbonden. Prijzen zijn op te vragen bij het Kerkelijk Bureau.

Collectepenningen Er zijn penningen verkrijgbaar van: € 0,20, € 0,50, € 1,-, € 2,-, € 5,- en € 10,-. Verkoopadres: Kerkelijk Bureau, op werkdagen van 8.00 - 12.00 uur. Hier kan contant, per pin of door middel van een eenmalige machtiging worden betaald. Overige verkoopadressen: Emmauskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Adventskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Stinskerk: 1e maandag van de maand 16.30 - 17.30 uur Sionskerk: 1e donderdag van de maand 18.00 - 19.00 uur Open Kring: 1e maandag van de maand van 18.30 - 19.45 uur In Zwolle-Noord: E. van Buiten, Welle 58 K. Smit, Meppelerdiep 92 In Zwolle-Zuid: A. Renting-van Veen, Steggingmarke 13 W.A. Stomp-de Koning, Rendierveld 41 Stadshagen/Westenholte/Spoolde: mw. L. Blauw, Knopenmakerstraat 27 (tel. 460 90 16) Op deze adressen kan contant of door middel van een eenmalige machtiging betaald worden.

College van Diakenen: Postbank : 874 034 Bankrekening : 6995 43 320 Gaandeweg Bankrekening : 6997 69 167 Beheer en Exploitatie Grote Kerk: Postbank : 587 931 Bankrekening : 6997 43 745 Schnitgerorgel: 5980 52 100

Oud papier De maandelijkse inzameling van oud papier vindt telkens plaats op de laatste vrijdag/zaterdag van de maand. Er staat een container in de buurt van de Bagijnesingel (naast de Turfmarkt) en op het parkeerterrein bij de Hoeksteen (daar graag alleen op zaterdag tussen 9.00 en 12.00 uur papier brengen).

Gezocht: woonruimte in Zwolle (of directe omgeving) Mevr. R. Gerritsen, wonende Liobastraat 6, 9101 WH Dokkum, zoekt kostadres voor haar zoon van bijna 16 jaar omdat hij het komende schooljaar gaat studeren in Zwolle en zij haar zoon nog te jong vindt om op kamers te gaan. Het betreft hier alleen doordeweekse huisvesting omdat hij in de weekenden naar huis gaat. Reacties: [email protected] Tel. (051) 929 75 10

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 19

Hanneke Schaap-Jonker in promotieonderzoek:

“Hoorders geven zelf betekenis aan een preek”

AANDACHT VOOR

Op 11 april promoveerde Hanneke Schaap-Jonker op een studie naar het effect van de preek. Hanneke Schaap is lid van de Grote Kerkgemeente en werkzaam aan de Protestantse Theologische Universiteit in Kampen. Ze is actief in de catechese en lid van de Commissie Preekconsenten van de PKN. De titel van haar proefschrift: ‘Voor het aangezicht van God. Een interdisciplinaire studie naar de betekenis van de preek en godsbeeld, persoonlijkheid en gemoedstoestand van de hoorders.’ Het proefschrift is in het Engels; de promovenda werkt nu aan een Nederlands boek voor predikanten, waarin ze kijkt wat de uitkomsten van het onderzoek betekenen voor de praktijk van het preken. Wat heeft je tot de keuze van dit onderwerp gebracht? Hanneke: “Behalve theologie heb ik ook psychologie gestudeerd. Ik ben geïnteresseerd in het raakvlak tussen deze twee. Mijn afstudeerscriptie was een onderzoek naar de relatie tussen godsbeelden en persoonlijkheidsstoornissen. Dat richtte zich op de psychiatrie. In dit promotieonderzoek heb ik me bezig gehouden met de manier waarop gewone gemeenteleden luisteren naar een preek. In de protestantse kerk is de preek centraal onderdeel van de dienst. Mensen kennen er (nog steeds) veel gewicht aan toe. Voor mijzelf is de preek ook belangrijk. Ik ben altijd nieuwsgierig naar wat ik ga horen. Ik wilde er graag achter komen in hoeverre iemands eigen persoonlijkheid, godsbeeld en stemming bepalend is voor de boodschap die wordt gehoord.” Hoe heb je dat aangepakt? Hanneke: “Ik heb ruim tweehonderd

mensen in drie verschillende PKNgemeentes ondervraagd, twee gemeentes in het midden van de kerk en één Gereformeerde Bondsgemeente. Mensen gaven antwoord op psychologische vragen (volgens standaardmethodes) en op vragen over hun beleving van de preek. Deze antwoorden maakten het mogelijk bepaalde dingen te meten en met elkaar te verbinden.” Heb je verrassende ontdekkingen gedaan? Hanneke: “Ik had wel verwacht dat de psyche van de hoorder bepalend is voor de boodschap die wordt gehoord en dit blijkt nog veel sterker te zijn dan ik had gedacht. Uit de manier waarop verschillende mensen die een preek hebben gehoord de boodschap weergeven, kun je niet meer opmaken dat het om dezelfde preek gaat. Zo sterk loopt dat uiteen. De thema’s die mensen horen hebben voor een heel groot deel te maken met de dingen waar ze zelf mee bezig zijn.

Psalmbewerkingen Siebren van der Zee Voor de psalmen, in allerlei vormen, bestaat op dit moment veel belangstelling. Een recente publicatie met een eigen bewerking van de 150 psalmen is ‘Psalmen vandaag’ van Siebren van der Zee (1937). De dichter, voormalig wijkpredikant van de Hoeksteengemeente, noemt de Bijbelse klaag- en lofliederen “Gewelven van verlangen”. Met de ‘hertalingen’, die nu door de theologische uitgeverij Narratio zijn gebundeld, is hij al in de jaren ’80 begonnen. “In deze bewerking van de aloude psalmen probeer ik de beleving ervan op mijn manier weer te geven”, legt hij uit. “De motivatie om dit proces met mijzelf aan te gaan, heeft vast ook te maken met de verwantschap met, of beter eerbied voor de geloofsbeleving van mijn ouders.” Het boekje, verkrijgbaar bij onder andere de boekhandels Westerhof en Goedhart, kost tot eind augustus €10, daarna ongeveer €16.

Hanneke Schaap-Jonker tijdens de verdediging van haar proefschrift. Is de conclusie dat het dus niet uitmaakt wat er gepreekt wordt? Hanneke: “Nee, dat wil ik niet stellen. Wat mensen horen komt wel voort uit de preek, die levert de input. Mensen horen iets van God dat aansluit bij hun eigen situatie en geven zo zelf betekenis aan een preek.” Wat vind jij zelf belangrijk voor een preek? Hanneke: “Een preek wordt betekenisvol gevonden als mensen een ontmoeting met God ervaren. De taal moet gericht zijn op die ontmoeting, het hart raken en niet alleen het hoofd. Het moet niet te lerend te zijn, geen verhandeling. Er moet een appèl vanuit gaan. Mensen hebben behoefte aan een concrete toepassing. Je moet weggaan met het gevoel dat je weet wat je te doen staat. Zoals een stelling bij mijn proefschrift zegt: een goede preek is als een Bach-cantate: met recitatief, reflectie en respons.”

(naar psalm 149):

het moet gezegd het moet gezegd / het moet bezongen vierend en fluitend / samen met Israel: Gods behagen gaat / langs zijn getrouwen zijn zegen zoekt / de eenvoudigen Hij deelt zijn macht / met de zwakken zij krijgen zijn zwaard / in de hand Godlof, Hij komt / ook onze tijden keren Hij bouwt zijn stad / ondanks ons kleingeloof 19

KERKDIENSTEN

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 20

Adventskerk

Emmauskerk

Grote Kerk

De Hoeksteen

Talmaplein 2

Campherbeeklaan 53

Grote Markt 18

Scheldelaan 141

Zwolle – Zuid

Zwolle – Berkum

Zwolle – Centrum

Zwolle – Aa-landen

Mw. ds. N.A. Eygenraam

Ds. D. Jorissen

Ds. J. Mulderij

Mw. ds. M.E. Jonker

Ds. J.J.N. Wilmink

Tel. scriba: (038)4532463

Tel. scriba: (038)4223241

Mw. L. van Houte

Mw. W. Treep

www.emmauskerk-berkum.nl

www.grotekerkgemeente.nl

Tel. scriba: (038)4546229

D.J. Steenbergen

www.dehoeksteenzwolle.nl

Tel. scriba: (038)4650078 www.adventskerk.nl

Zondag 22 juni

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N. A. Eygenraam (Schrift en Tafel) 19.00 uur mw. ds. T. Plattje

9.30 uur ds. D. Jorissen (gezinsdienst en afscheid) 19.00 uur Zie Hoofdhof

9.30 uur ds. J. Mulderij (Heilige Doop) 16.30 uur Michaëlsviering

Zondag 29 juni

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. D. Jorissen 19.00 uur Zie Hoofdhof

9.30 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds .J. Mulderij

9.30 uur mw. L. Vos

Zondag 6 juli

9.30 uur mw. W.J. Treep

9.30 uur kand. M. van Dam, Kampen 19.00 uur ds. H. van Wingerden, Vaassen

9.30 uur ds. K. van Meijeren, Barneveld 19.00 uur ds. J.M. Viergever, Onstwedde

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

Zondag 13 juli

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. A. Stegenga 19.00 uur dhr. H. van Dam, Elburg

9.30 uur ds. J.J.W. Mouthaan

9.30 uur ds. G. Jager, Kampen

9.30 uur mw. W. J. Treep

9.30 uur ds. J.H. van Osch, Vaassen 19.00 uur ds. A.H.J. Bierma, Nijverdal

9.30 uur ds. H. Veldhuizen,Wapenveld 19.00 uur ds. H. Markus, Rijssen

9.30 uur mw. ds. A.Kruithof-Looije

Emmen 19.00 uur ds. J. Holtslag, Sint Jansklooster

9.30 uur ds. W. Dekker, Oosterwolde

9.30 uur ds. M. de Goede, Kampen

Zondag 20 juli

9.30 uur ds. H. Bousema

9.30 uur mw. ds. M.P.C. Lourens, Zondag 27 juli

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

Zondag 3 augustus

9.30 uur dhr. K. Fredriks

9.30 uur ds. A. Stegenga 19.00 uur dr. J.D.Th. Wassenaar, Hellendoorn

9.30 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. W. van Vreeswijk, Rijssen

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker

Zondag 10 augustus

9.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. J.F. Schuitemaker, Nunspeet 19.00 uur ds. H. van Wingerden, Vaassen

9.30 uur ds. J. Mulderij

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker

Zondag 17 augustus

9.00 uur ds. J.J.N. Wilmink 10.15 uur ds. J.J.N. Wilmink (Schrift en Tafel) 19.00 uur ds. J. Post Hospers

9.30 uur kand. P. v.d. Beukel, Ridderkerk

9.30 uur mw. ds. L.P. Miedema

20

9.30 uur ds. A. Jonkman, Veenendaal 19.00 uur mw. ds. A. Wijnholt, Dalfsen

Collectedoelen (In de PGZ-gemeenten is de derde collecte bestemd voor de volgende doelen.)

Ron

Op zondag 22 juni: extra collecte voor Diaconie; op zondag 29 juni: Vakantieweken gehandicapten; op zondag 6 juli: Stichting Present; op zondag 13 juli: Wijkkas; op zondag 20 juli: Exploitatie Grote Kerk; op zondag 27 juli: Onderhoudsfond; op zondag 3 augustus: Kerk in Actie; op zondag 10 augustus: Eredienst en kerkmuziek en op zondag 17 augustus: Exploitatie PGZ.

Van d Samu er vel matie De vo 6 juli, De ko

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 21

Jeruzalemkerk

Oosterkerk

Open Kring

Sionskerk

Stinskerk

Windesheimstraat 1

Bagijnesingel 17

Hofstedeweg 1

Glanerbeek 10

Westenholterweg 19

Zwolle – Assendorp

Zwolle – Centrum

Zwolle - Stadshagen

Zwolle Aa-landen

Zwolle - Westenholte

Mw. ds. I.P. Epema

Ds. H. Bousema

Mw. ds. N. Beimers

Mw. ds. H. Evers

Ds. G. de Goeijen

Ds. H.J. Zeeman

Ds. W. Hortensius

Ds. A. Pietersma

Tel. scriba: (038)4546104

Tel. scriba: (038)4212608

Tel. scriba: (038)4218523

Mw. G.C. van Stappen

Tel. scriba: (038)4200171

www.sionskerkzwolle.nl

www.stinskerk.nl

www.jeruzalemkerkzwolle.nl

Tel. scriba: (038)4543814

www.openkring.nl

9.30 uur ds. G.de Goeijen 19.00 uur dhr. F.Verkade, Hoogeveen

www.oosterkerk.nl

9.30 uur mw. drs. E.B. van Houte 19.00 uur Ds. D. Hoolwerf, Siddeburen (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. W. Hortensius 19.00 uur ds. G. de Goeijen

9.30 uur ds. A. Zweers

9.30 uur ds. H. Frijling

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. H. Bousema 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur mw. ds. N. Beimers (doopdienst)

9.30 uur dhr. G. Haanschoten, Emmeloord

9.30 uur ds. H. Engelsma, Hellendoorn 19.00 uur ds. T.A. Eijsenga, Kampen

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur prof. dr. R. Roukema 14.00 uur Perki-dienst, mw. ds. I.Pattinama

9.30 uur ds. A. Pietersma

9.30 uur ds. G. de Goeijen

9.30 uur prof. dr. J.C. Borst, Welsum 19.00 uur ds. G. de Goeijen

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema 19.00 uur ds. P. Veerman, Lopikerkapel (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. H. Olde

9.30 uur ds. J.A. van Hooijdonk

9.30 uur dhr. J. Harms, Genemuiden

9.30 uur ds. G. de Goeijen (doopdienst) 19.00 uur ds. K. Schaap, Dalfsen

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur prof. dr. R. Roukema

9.30 uur ds. A. Pietersma

9.30 uur ds. H. Frijling

9.30 uur kand. drs. R.B. Wentink, Apeldoorn 19.00 uur ds. L. Westland, Den Ham

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema 19.00 uur ds. L.J. Geluk, Rotterdam (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur mw.ds. S.M. Winckler-Huliselan

9.30 uur ds. G.L. Kruizinga

9.30 uur dhr. G. van Vulpen

9.30 uur dhr. H. Esselink 19.00 uur ds. P. van Veen, Vriezenveen

9.30 uur ds. H.J. Zeeman

9.30 uur ds. H. Bousema 14.00 uur Perki-dienst, ds. S.M. Huliselan

9.30 uur ds. A. le Coq

9.30 uur dhr. J. Smit, Dedemsvaart

9.30 uur ds. G. de Goeijen 19.00 uur mw. ds. M.E. Jonker

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema 19.00 uur ds. J. Mulderij (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur mw. G.C. van Stappen-Ormel

9.30 uur ds. A. Pietersma (doopdienst)

9.30 uur mw. ds. H. Evers (doopdienst)

9.30 uur ds. Joh.A. Woudenberg, IJsselmuiden 19.00 uur dhr. H. Esselink

9.30 uur ds. H.J. Zeeman 19.00 uur ds. J. Mulderij (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. W. Hortensius (Heilig Avondmaal)

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. Joh.A. Woudenberg, IJsselmuiden

9.30 uur mw. ds. H. Evers 19.00 uur ds. G. de Goeijen

Rondleidingen in Zwolse synagoge Van de grote joodse gemeenschap die Zwolle voor de Tweede Wereldoorlog kende, is nog maar een kleine groep mensen overgebleven. De synagoge aan de Samuel Hirschstraat is nu eigendom van de Stichting Voortbestaan Synagoge. De joodse gemeente houdt er haar diensten. De Stichting Judaica organiseert er vele activiteiten, waaronder de maandelijkse rondleidingen op een zondagmiddag. Groepen kunnen door de week een bezoek afspreken. Voor meer informatie zie: www.judaica-zwolle.nl of boek via [email protected] De volgende data voor een bezoek op zondag zijn: 6 juli, 3 augustus en 7 september om 13.30 uur. Op zondag 2 november wordt om 12.30 voorafgaand aan de rondleiding de Samuel Hirschlezing gehouden. De kosten zijn 2,50 euro per volwassene en 1,50 euro voor kinderen tot 12 jaar. 21

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 22

KERKDIENSTEN

Diensten De Brug (Vrijzinnig Hervormd)

Zondag 22 juni

6 juli 10.00 uur mw. W. Winkel, Utrecht 20 juli 10.00 uur mw. F. Dijk, Dalfsen 3 augustus 10.00 uur dhr. G.C. de Groot 17 augustus 10.00 uur mw. S. van der Laan, Assen

De Hoofdhof

Lutherse Kerk

Kerkweg 26

Koestraat 4

Zwolle – Berkum

Zwolle

Mw. ds. L.A. Burggraaff

Mw. ds. T.K. van Dam

Tel. scriba: (038)4547233

Tel. scriba: (038)4226826

www.hoofdhof.nl

www.luthersekerkzwolle.nl

9.30 uur ds. J. Bos, Oldenzaal 19.00 uur ds. W. Hortensius

10.00 uur ds. G. Berveling

Stinskerk ook op donderdagen open De Stinskerk in Westenholte is ook open op de donderdagen 10 en 24 juli en 7 augustus. Tussen 10.00 en 11.30 uur is iedereen die dat wil, van harte welkom om zomaar even binnen te lopen voor een praatje en kopje koffie.

Eglise Wallonne 10.30 uur past. Maryse Hegeman-Hubatka; Rehoboth 9.30 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk (Schrift en Tafel); Sophia 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Weezenlanden 10.00 uur dienst; Zandhove 10.00 uur mw. ds. C.L. Kraan; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Zondag 29 juni

9.30 uur dr. J. Ridderbos, Assen 19.00 uur ds. P.J. Ros, Hasselt

10.00 uur ds. E.J. van Katwijk

Rehoboth 9.30 uur ds. Kleinrensink, Den Ham; Sophia 10.00 uur M.E. Dijk; Weezenlanden 10.00 uur T.G.P.M.Sloot; Zandhove 10.00 uur dhr. M. de Vries; Zonnehuis 11.30 uur ds. H.J. Zeeman

Zondag 6 juli

9.30 uur mw. ds. L. Burggraaff 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Rehoboth 9.30 uur dhr. J.Harms, Genemuiden; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Weezenlanden 10.00 uur C. Bonda; Zandhove 10.00 uur mw. A. Mentink; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Zondag 13 juli

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur ds. G.H. van Dunnewold

Rehoboth 9.30 uur dhr. C. Timmerman, Genemuiden; Sophia 10.00 uur E.L.J. de Haar; Weezenlanden 10.00 uur A.J. Hasker; Zandhove 10.00 uur mw. J. Spier; Zonnehuis 11.30 uur mw. J. Gerretzen-Veldhuis

Zondag 20 juli

9.30 uur ds. W. Duker, Delft 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Rehoboth 9.30 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle; Rivierenhof 10.00 uur dhr. H. van Enthoven; Sophia 10.00 uur A.J. Hasker; Weezenlanden 10.00 uur dienst; Zandhove 10.00 uur dhr. M. de Vries; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Zondag 27 juli

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur ds. S. Gradl

Rehoboth 9.30 uur ds. J.H.N. Veldhuizen, Kampen; Rivierenhof 10.00 uur mw. W.J. Treep; Sophia 10.00 uur H.C. van Enthoven; Weezenlanden 10.00 uur F.J.G. Broekhoff; Zandhove 10.00 uur dhr. K. Fredriks; Zonnehuis 11.30 uur mw. ds. I.P. Epema

Zondag 3 augustus

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

Rehoboth 9.30 uur ds. G.H. Hoekman, Ommen; Rivierenhof 10.00 uur dhr. H.van Enthoven; Sophia 10.00 uur F.J.G. Broekhoff; Weezenlanden 10.00 uur dienst; Zandhove 10.00 uur mw. W.J. Treep; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga (Heilig Avondmaal)

Zondag 10 augustus

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur mw. E.K. Verhagen-Krikke

Zondag 17 augustus

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur mw.ds. T.K. van Dam

Rehoboth 9.30 uur dhr. H. Esselink; Rivierenhof 10.00 uur dhr. H. van Enthoven; Sophia 10.00 uur M.E. Dijk; Weezenlanden 10.00 uur H.C. van Enthoven; Zandhove 10.00 uur ds. G.L. Kruizinga; Zonnehuis 11.30 uur ds. J. Mulderij Kievitsbloem 16.00 uur Schrift en Tafel; Rehoboth 9.30 uur dhr. B. Greveling, Hattem; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Weezenlanden 10.00 uur F.J.G. Broekhoff; Zandhove 10.00 uur ds. G. van Dijk; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Radio Zwolle Op zondag 6 juli zendt Radio Zwolle de kerkdienst in De Hoeksteen uit. De uitzending begint om 19.00 uur.

22

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 23

Beernink gedenktekens... betrokken • persoonlijk • vertrouwd

Steenhouwerij Beernink Galvaniweg 4a 8013 RG Zwolle T 038-4602111

Schildersbedrijf sinds 1921 telfordstraat 18 8013 RM Zwolle tel. 038 - 465 02 22 fax 038 - 465 37 70

Steenhouwerij Beernink 3e industrieweg 3 8051 CL Hattem T 038 4442992

www.magmanet.nl

Plons Aa-Landen (0 tot en met 12 jaar) Plons Holtenbroek (0 tot en met 12 jaar) Plons de Wilgenburg (4 tot en met 12 jaar) Plons Kon. Emma (4 tot en met 12 jaar)

Voor informatie: Plons Aa-Landen, Botlek 52, 8032 CG Zwolle 038-4542857 of 06-33322466 [email protected]

Vos Pluim Makelaardij O.Z. Vos Pluim Makelaardij O.Z. is een van de NVM Makelaars in de regio Zwolle.Wij hebben ruime ervaring en kennen de regionale markt als geen ander. Aankoop en verkoop van uw woning, als ook een gedegen taxatie, zijn bij ons in goede handen. Met ons enthousiaste team staan wij garant voor een succesvolle afhandeling van uw belangen.

Tel.: 038 - 422 61 53 • Fax: 038 – 422 55 51 [email protected] Oude Veerweg 80, 8019 BH Zwolle

www.vospluim.nl

gaandeweg 0508:gaandeweg

03-06-2008

08:37

Pagina 24

Jolanda is één van onze uitblinkers

grafimedia | communicatie

www.salet.nl

Guus moet overwerken... “Geen probleem”, zegt Guus.

Op weg naar

optimaal rijplezier

“Als onze klanten maar tevreden zijn”.

Dat u onbezorgd en met volle teugen kunt genieten van uw auto: daar draait het om bij Autobedrijf Oving. Daarom staan uw wensen bij ons centraal. En kunnen we u altijd persoonlijk en perfect op weg helpen. Met Renault kiest u voor innovatie, veiligheid en design. Met Autobedrijf Oving kiest u voor alle bijpassende service en advies. U bent van harte welkom!

Autobedrijf Oving Nagelerweg 6, Emmeloord t 0527) 620 004

W W W. U P M E Y E R . N L

eren Stud olle? w Z in GPW in ok nu o ijd! volt

OPEN AVOND

18 juni

Overkampsweg 27, Raalte t (0572) 363 215

17.30 - 20.30 uur

Nieuweweg 101, Hattem t (038) 444 94 44

www.oving.nl

woensdag

Bisschop Willebrandlaan 66, Zwolle t (038) 455 44 50

Als je gel oof t in je we

rk!

www.gh.nl

Diezerkade 4 • 8021 CW Zwolle • T: 038 453 51 72 E: [email protected]