NVvP-Nieuwsbrief ISSN nummer 1568-4237 nr. 84, juni 2014
Fundamenteel Woord van de voorzitter
(Com)passie in de zorg Wat mag barmhartigheid kosten? Die vraag stelt Gerlach Cerfontaine, voormalig arts en bestuursvoorzitter van de VVAA, in zijn column in een recente Arts & Auto. Mededogen en compassie zijn volgens hem sleutelbegrippen in ons werk, die echter niet om te rekenen zijn in euro’s. En die ook niet terug te vinden zijn in DBC’s of andere tarieven in de zorg. Ondertussen voelt de patiënt zich niet meer gekend en bezwijkt
platform Mondzorg’ opgericht, vanuit het idee dat de patiënt zelf
de professional bijna onder regeldruk en controledrang.
moet kunnen kiezen voor behandelingen en zorgverleners. Vanuit
‘We moeten weer terug naar de menselijke maat’, meent
dat oogpunt wil het platform nauwer betrokken worden bij de
Cerfontaine. Dat kunnen wij als NVvP alleen maar
discussie die nu volgens hen vooral gevoerd wordt tussen
volmondig beamen.
overheid, zorgverzekeraars en inspectie. Op de website
Onmisbaar hierbij is teamwork, waarbij - in ons vakgebied -
www.cpm-online.nl leest u meer over dit initiatief.
één regisseur nauw samenwerkt met mondhygiënist,
Terug naar Cerfontaine, die aankondigt dat de VVAA zich de
preventieassistent en bijbehorende subspecialismen. NMT-
komende jaren uitdrukkelijk gaat bezighouden met het faciliteren
voorzitter Rob Barnasconi hield hiervoor onlangs in het NT een
van de zorgprofessionals als het gaat om het terugbrengen van
toepasselijk pleidooi. ‘Laten we niet in domeinen blijven denken,
(com)passie in de zorg. Goede communicatie, klantvriendelijk-
maar samenwerken in een team’, aldus Barnasconi.
heid, flexibiliteit en persoonlijk contact met alle moderne
Hoe moeten we in dat licht de wetswijziging zien die thans
middelen van nu zijn ook belangrijk voor de patiënt-tandarts
wordt voorbereid bij het ministerie van VWS? In deze
relatie. Wij steunen Cerfontaine’s initiatief dus volledig.
wetswijziging wordt de beroepszelfstandigheid van de mond-
Eindelijk is er ook een eind gekomen aan meer dan een jaar
hygiënist vergroot. Hopelijk gaat dat niet ten koste van
“gedoe” over de positie van prof. dr. Edwin Winkel. Afgelopen
preventie, nu de relatie tussen de mondgezondheid en
week werd bekend dat de integriteit van Winkel op het
algehele gezondheid steeds duidelijker wordt en adequate
gebied van de onderzoeksgegevens niet in het geding is.
voorlichting prioriteit verdient.
Deze verklaring is door de onderzoekscommissie van de RUG
Samenwerken staat eveneens centraal bij het KiMo, waarover u
naar buiten gebracht. Ook de totstandkoming van de bijzondere
in deze editie van Fundamenteel meer kunt lezen. Tijdens onze
leerstoel is geheel volgens de regels gegaan. Rest mij nog te
ALV in april gaven onze NVvP-leden unaniem aan dat zij achter
zeggen dat ik hier uiteraard blij mee ben, maar het feit dat deze
dit instituut staan. De voortgang van de ontwikkeling van het
uitspraak meer dan een jaar op zich heeft laten wachten, met
KiMo verloopt voorspoedig, de partners hebben hun reactie
alle consequenties van dien, is moeilijk verteerbaar.
kunnen geven op de eerste conceptstukken. Zodra alle vragen beantwoord zijn, wordt de achterban geïnformeerd. Binnenkort
Monique Danser, voorzitter NVvP-bestuur
hoort u hier dus meer over. Hoe denkt de patiënt zelf over zijn mondgezondheid?
P.S. Heeft u 28 november a.s. al in uw agenda gereserveerd
Een aantal van hen meent dat de patiënt te weinig inbreng
staan? Tijdens het NVvP-najaarscongres op deze dag in Ede
heeft in de discussie over kwaliteit, inhoud en prijs van de
staan lifestylefactoren volop in de schijnwerpers. Een boeiend
mondzorg. Daarom hebben deze patiënten het ‘Consumenten-
congres dat u niet mag missen! nr. 84 • Fundamenteel
1
NVvP Nieuwsbrief / nr. 84
Voorjaarscongres 2014
Colofon
Inhoud Inhoudsopgave:
Terugblik lezingen NVvP voorjaarscongres 2014
NVvP-Nieuwsbrief ISSN nummer 1568-4237 nr. 84, juni 2014
In deze NVvP-Nieuwsbrief treft u onder
De juiste aanpak van zachte weefsels
Secretariaat, ledenadministratie + bestellen folders: Postbus 34 1633 ZG Avenhorn telefoon: 0229-540148 telefax: 0229-543467 E-mail:
[email protected] Website: www.nvvp.org Voor correspondentie aangaande het Consilium Parodontologicum, aanvragen erkenning parodontoloog etc: Simone Binnema Molenweg 4 9967 TG Eenrum Mobiel: 06-4068 2526 email:
[email protected] Redactie: Hankie Bulthuis – Jeroen Craandijk – SACHA tekst & pr Vormgeving: Aat Doek bno Basisontwerp: PeterVanPeetzen bv Mission Statements NVvP • De Nederlandse Vereniging voor Parodontologie (NVvP) is een wetenschappelijke organisatie van tandheelkundige zorgverleners. • De NVvP streeft naar algemene erkenning van het inzicht dat gezonde weefsels rond tanden, kiezen en tandheelkundige implantaten deel zijn van/horen bij een goede algemene gezondheid en de basis vormen voor duurzame tandheelkundige zorg. • De NVvP spant zich ervoor in noodzakelijke parodontale en peri-implantaire zorg voor iedereen toegankelijk te maken. • De NVvP ondersteunt tandheelkundige en andere medische zorgverleners bij het verkrijgen van kennis op het gebied van de parodontologie en peri-implantologie.
andere de volgende onderwerpen aan:
Terugblik NVvP-voorjaarscongres
3
Nieuw bestuurslid Brigitte Deblauwe
5
Websitenieuws
6
‘Go easy on pink’, hun wetenschappelijke en praktische kennis met de verzamelde aanwezigen.
Halitosemanagement
6
Een kort verslag van de twee lezingen.
Abstract
8
Kennisinstituut Mondzorg (KiMo)
9
EFP Nieuws
10
Column
11
NVvP Najaarscongres 2014
12
Commissie peri-implantitis
13
Uit de paropraktijk
14
Paro over de grens
17
Agenda
18
Alle ins and outs rondom soft tissue management passeerden op 11 april j.l. in Ede de revue. Hier deelden dr. Rino Burkhardt en prof. dr. Hannes Wachtel, tijdens het NVvP-voorjaarscongres 2014
Go easy on pink: soft tissues managed?!
en recent via een systematisch literatuuroverzicht beoordeeld (Caïro et al. . 2008, Thoma et al. 2009). Hieruit bleek niet alleen dat vele verschillende factoren een rol spelen, maar ook dat de stabiliteit van het fibrinenetwerk na de vorming van het bloedstolsel van grote betekenis is.
Belangrijke variabele De techniekgevoeligheid van de behandelingen beschouwt Burkhardt als een zeer belangrijke variabele voor het succes van de behandeling. Dit blijkt uit de grote heterogeniteit tussen de resultaten van centra in multicenter gerandomiseerde gecontroleerde klinische studies. Daarom meent Burkhardt dat de microchirurgische aanpak in de moderne parodontologie
Dr. Rino Burkhardt: Pleidooi voor microchirurgische aanpak
noodzakelijk is. Het gebruik van een loupebril maakt ook het verkrijgen van een palatum bindweefseltransplantaat bij wortelbedekkingsoperaties evenals implantaat-
In de eerste helft van zijn lezing
abutmentchirurgie een stuk gemakkelijker.
beschreef dr. Burkhardt de historische ontwikkelingen op het gebied van
Blijven trainen
parodontologie, waardoor ons
Concluderend stelde Burkardt dat het kennen en begrijpen van
begrip over de biologische principes
de biologische principes van wondgenezing zorgt voor de juiste
- kenmerkend voor wond-
keuze van chirurgische techniek. De klinische toepassing
genezing - aanzienlijk is vergroot.
daarvan vereist echter vaardigheden die niet onmiddellijk
De klassieke dierproeven van
kunnen worden verworven, maar die zich na verloop van tijd
o.a. Nyman, Lindhe, Karring en
ontwikkelen. Men moet zich dan ook voortdurend trainen en
Ellegard in de jaren ‘70 van de vorige eeuw behoorden tot de eerste proeven
blijven trainen om aan de moderne eisen van de klinische praktijk te kunnen voldoen.
die de relatie tussen de aan de wondgenezing deelnemende weefsels hebben bestudeerd. Sindsdien is de wondgenezing
Efthymios Arvanitidis, Postgraduate programma
bij tanden maar ook bij implantaten, ongeacht het type van de
parodontologie, Acta
uitgevoerde chirurgische behandeling, door velen onderzocht
2
NVvP, een gezond fundament
nr 84 • Fundamenteel
3
118e ALV
Voorjaarscongres 2014
Prof. dr. Hannes Wachtel: Stabiele wondsituatie staat centraal Na de voordracht van dr. Burkhardt gaf prof. dr.
118e ALV: focus op de vereniging
Hannes Wachtel een klinische lezing aan de hand van vele casussen, waarbij de nadruk
Tijdens de 118e ALV van de NVvP werden jaarverslagen
lag op parodontale
gepresenteerd en goedgekeurd, kregen personeels-
regeneratieve- en plastisch
wisselingen binnen de vereniging aandacht en kwamen
chirurgische behandelmethoden. Hij roerde
KiMo plus EuroPerio 2018 voorbij. Een kort verslag.
ook verschillende andere onderwerpen aan, zoals het plaatsen van implantaten in de esthetische zone
De secretaris en penningmeester gaven een korte versie van hun jaarverslagen, waarna de kascommissie haar goedkeuren duidelijk maakte
en het gebruik van autotransplantaten voor het in stand
en gedechargeerd werd. Tegelijkertijd werd de nieuwe kascommissie
houden van de socket.
geïnstalleerd, bestaande uit Ilara Zerbo (2de jaar) en Steven Lim.
Nieuw NVvP-bestuurslid Brigitte Deblauwe:
Paro ‘doe’ je niet alleen De van oorsprong Belgische Brigitte Deblauwe studeerde tandheelkunde in België, specialiseerde zich in Amsterdam tot parodontoloog en maakte, op haar terugweg naar België, een tussenstop in Tilburg. Ze ging er nooit meer weg en versterkt sinds dit jaar het NVvP-bestuur. Vijf vragen aan de NVvP-penningmeester. “Ik heb regionaal mijn functie binnen de parodontologie een plekje gegeven, nu wil ik landelijk mijn steentje bijdragen.”
Er werd ruim aandacht besteed aan het jaarverslag van het Consilium
Wat trok je aan in de parodontologie?
Microchirurgische benadering
Parodontologicum: er hebben vier erkenningen plaatsgevonden, één
“Bij mijn studiekeuze zocht ik iets met geneeskunde, waarbij ik
Volgens Wachtel is het creëren van een stabiele
definitieve erkenning en acht verlengingen van de erkenning. Verder wordt
het contact met mensen zou kunnen combineren met praktisch
situatie van de wond na afloop van de behandeling het
de visitatiesamenwerking met de NVOI gecontinueerd en wordt in nauw
handelen. Mijn ouders waren zelfstandige ondernemers, vanuit
allerbelangrijkste aspect voor een goed behandel-
overleg met het NVvP-bestuur gewerkt aan verbetering van de reglementen.
die belevingswereld was voor mij het opstarten van een eigen
resultaat. Hierbij telt ook de manier waarop met de
Er heeft een wijziging
praktijk voor de hand liggend.
zachte weefsels wordt omgegaan bij het volledig sluiten
binnen het Consilium
Tijdens mijn opleiding aan de Katholieke Universiteit in Leuven
van de wond, om genezing per primam te verkrijgen.
Parodontologicum
werkten de colleges parodontologie van de enthousiaste en
De nieuwe trend is om, in tegenstelling tot macro-
plaats gevonden:
bevlogen professor Daniël van Steenberghe erg inspirerend.
chirurgische technieken, over te gaan op een micro-
dr. W.H. van Leeuwen
Daar lag voor mij de uitdaging die ik zocht in de tandheelkunde.
chirurgische benadering. Daarbij wordt gebruik gemaakt
is na ruim 12 jaar
Nadat ik twee jaar in België in een algemene praktijk had waar-
van speciaal instrumentarium, zoals de loupebril (x6.0),
gestopt en
genomen, koos ik definitief voor het vakgebied parodontologie.
papil-elevatoren, micromesjes, tunnelmesjes en
mr. J. Craandijk, MSc.,
Bij het ACTA heb ik mijn specialisatie gevolgd.”
hechtdraad (6.0 of 7.0).
heeft plaatsgenomen
Hoe ben je in Tilburg terecht gekomen?
in het Consilium.
“Nadat ik mijn specialisatie had afgerond, had ik het plan om
Minimaal invasieve flaps
In het NVvP-bestuur
Tijdens de lezing werden diverse vormen van
vond eveneens een
minimaal invasieve flapchirurgie bediscussieerd, zoals
wisseling plaats:
de papilsparende flap, de microchirurgische gemodifi-
na 7 jaar penning-
ceerde Widman-flap en de dubbele flap. Deze vormen
meesterschap is Pieter van Elsas opgevolgd door Brigitte Deblauwe. Ook in
Belgie. Ik ben er gaan werken en nooit meer weggegaan.
van flapchirurgie kunnen worden gebruikt bij delicate
de BV Diensten NVvP is sprake van een wisseling. Prof. dr. Edwin Winkel heeft
Vanuit Tilburg hebben we na een aantal jaren samen tevens
regeneratieve behandelingen waarbij gebruikt gemaakt
zich niet herkiesbaar gesteld en is opgevolgd door Pieter van Elsas, zijn plek
een verwijspraktijk in Breda opgestart en uitgebouwd.
professionele kennis hebben en eenzelfde boodschap
kan worden van glazuurmatrixderivaten, resorbeerbare
als directie is overgenomen door Brigitte Deblauwe.
Na 17 jaar is deze praktijk overgedragen aan collegae
uitdragen. Extern is het overleg en de interactie met de verwijzer
xenotransplantaten, autogeen bot en resorbeerbare
Prof. dr. Fridus van der Weijden deed verslag van de stand van zaken van
parodontologen. Sinds 2012 ben ik weer volledig in Tilburg
van groot belang. Zo kun je met elkaar werken aan een
collageenmembramen. Een belangrijk doel bij het
het Kennis Instituut Mondzorg. De NVvP stimuleert dit initiatief van ACTA plus
aan het werk, op mijn plekje waar ik destijds gestart ben.”
gezamenlijk plan plus die noodzakelijke gedragsverandering
gebruik van deze middelen is het verkrijgen van een
NMT en wil hier als vereniging een actieve bijdrage aan leveren, hetgeen
stabiel bloedstolsel onder de flap. De stabiliteit van het
werd ondersteund vanuit de vergadering.
Wat vind je belangrijk in je werk?
bloedstolsel bevordert de mogelijkheid om een klinisch
Vermeldenswaard bij de rondvraag was de opmerking van Edwin Winkel die
“De overtuiging dat we voor succes een strak protocol moeten
En dan nu de NVvP-bestuursfunctie. Waarom?
succesvol behandelresultaat te krijgen.
meldde dat Europerio 2018 in Amsterdam gaat plaatsvinden. Na een klein
volgen. Parodontale problemen ontstaan niet in één dag en om
“Ik heb regionaal veel activiteiten binnen de parodontologie
half uur kon de vergadering afgesloten worden, waarna werd overgegaan
de noodzakelijke gedragsverandering bij patiënten te bereiken,
kunnen ontplooien en wil nu landelijk mijn steentje bijdragen.
tot het wetenschappelijke programma.
heb je eveneens meer dan één dag nodig.
De toekomstvisie van het NVvP–bestuur, om parodontologie
Het teamaspect is daarbij onmisbaar, paro ‘doe’ je niet alleen.
nader onder de aandacht te brengen bij professie en patiënt,
Intern moeten we ervoor zorgen dat de medewerkers de
onderschrijf ik. Bovendien weet ik dat dit bestuur bestaat uit
Stefano Andreotti, Postgraduate programma parodontologie, Acta
Erik Blom, secretaris NVvP 4
Nieuw bestuurslid
NVvP, een gezond fundament
Het bestuur met de oude en de nieuwe penningmeester. Staand vlnr: Pieter van Elsas, Dr. Erik Blom, Prof. dr. Fridus van der Weijden, Johan Cossé en Dr. Mark Timmerman. Zittend vlnr: Brigitte Deblauwe, Dr. Monique Danser en Pascale Hemelrijk.
naar België terug te keren. Dat was in 1989. Toen belde Rein Steures of ik in Tilburg een tussenstop wilde maken, om werkervaring op te doen voordat ik mijn eigen praktijk zou starten in
bij de patiënt. Dat spel blijft boeiend.”
nr 84 • Fundamenteel 5
Halitosemanagement
Nieuw bestuurslid / Websitenieuws
bevlogen mensen die het parodontale hart op de juiste plek hebben zitten, meerdere bestuursleden ken ik van mijn opleiding op ACTA. Van zo’n team wil ik graag deel uitmaken. Op het verzoek om in het NVvP-bestuur plaats te nemen, heb ik dan ook positief geantwoord. Afgelopen april ben ik geïnstalleerd als bestuurslid, ik krijg de functie van penningmeester en daarmee tevens de functie van directeur van de BV Diensten NVvP.“
Tot slot: hoe ontspan je buiten je werkuren? “Ik ga graag naar een theatervoorstelling, ballet, muziek of cabaret. Een filmpje pikken vind ik heerlijk en ik geniet van een
Halitosemanagement hoort in de algemene praktijk
lekker etentje. Tijd voor vrienden en familie vind ik uitermate belangrijk. Minder ontspannend zijn de sportsessies. ‘s Morgens vroeg, voordat de praktijk begint, werk ik onder
Zo’n 90% van de halitoseproblematiek komt uit de
begeleiding van een coach aan mijn conditie. Om zeven uur
mondholte, daar zijn internationale deskundigen
sta ik in de sportschool. Mijn ideale vakantie? Doe mij maar een retourticket zonder
het over eens. Hun kennisbundeling op dit gebied
vastgelegd reisprogramma, liefst naar een bestemming met
heeft geleid tot een consensus rapport.
een beperkte infrastructuur en weinig toerisme, waarbij cultuur en natuur gecombineerd kunnen worden met duiken en het
Namens Nederland leverde prof. dr. Edwin Winkel
ontdekken van local food. Ik ben blij met de manier waarop ik
een belangrijke bijdrage. “De halitosepatiënt weet
in het leven kan en mag staan.”
Websitenieuws Het allerlaatste nieuws over en rondom onze vereniging treft u op onze website. Zoals de oproep voor de NVvP-Onderzoeksprijs, interessante informatie over EuroPerio 8 in Londen of wetenschappelijke artikelen over obesitas en diabetes (onder het kopje ‘Nieuws’). Meer weten? Kijk op www.nvvp.org.
De groep internationale wetenschappers die samen het consensusrapport over halitose opgesteld hebben. De leden zijn afkomstig uit Japan, Canada, Zwitserland, UK, USA, Brazilê, Israël, Spanje, België en Nederland.
overeenstemming te bereiken in diagnosestelling en therapie van halitose. Eén van de belangrijke conclusies is dat de aan-
vaak niet dat de tandarts en mondhygiënist hem
pak ervan in de algemene praktijk thuishoort.”
goed kunnen helpen.”
Neus voor diagnostiek
De tekst van het concencus paper over dit onderwerp verscheen in het Journal of Breath Research: ‘Halitosis Management by the general dental
“Zo’n 90% van de halitose is uit de mondholte afkomstig.
practitioner – results of an international concensus
Dus is het logisch dat de algemeen practicus en mondhygiënist
workshop’. Het artikel is gratis te lezen op
De door mensen uitgeademde lucht wordt steeds vaker als
de aangewezen personen zijn om deze aandoening te
http://iopscience.iop.org/17527163/8/1/017101.
hulpmiddel benut om lichamelijke aandoeningen vast te stellen.
diagnostiseren en behandelen.
Het is een vrij nieuw aandachtsgebied, waar halitose deel van
Om te beginnen kan de gehanteerde anamneselijst eenvoudig
uitmaakt. Daarin valt qua informatievoorziening nog aardig
worden uitgebreid met vragen over een slechte adem of slechte
wat in te vulllen, stelt prof. dr. Edwin Winkel, bijzonder hoog-
smaak. Deze laatste vraag is met name belangrijk voor de
beter om eerst met een speciale reiniger de tong schoon te
leraar Speciële parodontologie, i.h.b. halitose, aan het UMCG
mensen die niet van zichzelf weten dat ze halitose hebben. Een
maken. Het advies daarbij is om dit per reinigingsbeurt in vijf
in Groningen. “Veel halitosepatiënten weten niet dat ze een
slechte smaak herkent men echter vaak wèl, dat kan gelinkt
halen op gedegen maar voorzichtige manier te doen. Als dat
slechte adem hebben. En àls ze dat al beseffen, kunnen ze de
worden aan halitose.
niet lukt, kan de behandeling met mondwater worden onder-
ernst van de situatie vaak niet beoordelen. Ze beseffen evenmin
De algemeen practicus en mondhygiënist beschikken in hun
steund. De meeste mensen krijgen zo de slechte adem onder
dat er mogelijkheden zijn om de slechte adem onder controle te
praktijk weliswaar niet over geavanceerde apparatuur om
controle. Lukt dit niet, dan kan de patiënt worden verwezen
krijgen. Dat moet veranderen.”
halitose te detecteren, maar kunnen hiervoor wel goed hun
naar specialisten in halitose”.
neus gebruiken. Ze kunnen ook de tong beoordelen: meer dan
Concensus
50% van halitose is het gevolg van tongcoating. Als halitose
Kleine extra inspanning
Vanuit zijn functie aan het UMCG streeft Edwin ernaar om
is vastgesteld, kan snel en eenvoudig een behandeltherapie
Edwin tot slot: “De belangrijkste veroorzakers van halitose zijn
halitose beter bereikbaar te maken voor de algemeen
worden opgesteld.”
tongcoating, gingivitis/parodontitis of een combinatie van deze twee. Met behulp van de algemene richtlijnen in het consensus
practicus. Zo is halitose op zijn advies inmiddels in Groningen
6
NVvP, een gezond fundament
ingevoerd in het curriculum tandheelkunde. Edwin leverde
Tong schoonmaken
rapport en de vakkennis van de algemeen practicus en mond-
bovendien een relevante bijdrage aan het consensus rapport
De behandeltherapie bestaat voornamelijk uit het reinigen van
hygiënist kan halitose aan het licht worden gebracht èn worden
over halitose, dat opgesteld werd tijdens de ‘Breath Analysis
de tong. Edwin: “Veel reclames adviseren om bij een slechte
verholpen. Zo kan met een kleine extra inspanning een grote
Summit 2013’ in Saarbrücken, Duitsland. “Veertien vakgenoten
adem meteen met mondspoelmiddelen aan de slag te gaan.
groep patiënten geholpen worden.”
vanuit de hele wereld hebben hier een conferentie benut om
Maar daar haal je de tongcoating niet mee weg. Het is dan ook
nr 84 • Fundamenteel 7
Abstract
Dit Abstract is verzorgd door Jeroen Craandijk, parodontoloog NVvP te Leiden
Kennisinstituut Mondzorg deel 2
Parodontale behandeling verbetert het atherosclerotische profiel
Uit diverse studies blijkt een associatie tussen parodontitis en harten vaatziekten (CVD). Parodontitis is een veel voorkomende chronische multifactoriële infectieuze ziekte van de steunweefsels om tanden en kiezen en een belangrijke oorzaak van elementverlies. Schattingen voor het relatieve risico op CVD bij parodontitispatiënten lopen uiteen van 1.24 tot 1.34. Deze schattingen nemen toe tot 1.44 bij subjecten jonger dan 65 jaar. Bovendien is het relatieve risico bij parodontitispatiënten voor een beroerte 1.85 in vergelijking met gezonde subjecten. Diverse causale mechanismen zijn beschreven waarbij bacteriële pathogenen, antigenen, endotoxinen en cytokines van de parodontale laesie bijdragen aan de atherosclerose en trombo-embolytische processen. Een recent reviewartikel van de Amerikaanse Hart Associatie naar deze studies toonde dat diverse onderliggende studies ongecontroleerd waren, conflicterende data hadden en de korte termijn betroffen. De hypothese bij de onderhavige studie was dat indien parodontitis verbonden is aan CVD, een effectieve parodontale behandeling de parameters van CVD zou moeten beïnvloeden. Daartoe werd een systematic review uitgevoerd met als vraag of parodontale behandeling (PT) het cardiovasculaire risicoprofiel van parodontitispatiënten beïnvloedt in vergelijking met niet-behandelen (NPT). Teeuw WJ, Slot DE, Susanto H, Gerdes VEA, Abbas F, D’Aiuto F, Kastelein JJP, Loos BG. Treatment of periodontitis improves the atherosclerotic profile: a systematic review and meta-analysis. J Clin Periodontol 2014;41:70-79
Materiaal & Methode Na het opstellen van selectie- en zoekcriteria werden studies gezocht uit 3 grote studiedatabases (waaronder Medline en The Cochrane Central Register). Na selectie door 2 reviewers werden de oorspronkelijke onderzoeksdata van de studies statistisch verwerkt voor verdere meta-analyse.
Resultaten Uit de zoekopdracht kwamen 3928 potentiele studies tevoorschijn. Na toepassing van de selectiecriteria bleven 20 publicaties over. Geen van de studies gebruikte een cardiovasculaire gebeurtenis als meetbaar eindpunt (zoals angina pectoris, myocard infarct). De indirecte uitkomstparameters konden worden onderverdeeld in drie groepen: (1) systemische ontsteking & trombose, (2) lipide en glucose metabolisme en (3) vasculaire functie. In de eerste groep werd voor parodontale interventie in vergelijking met het uitblijven van parodontale behandeling geen verschil gevonden voor de variabelen. In de tweede groep werden geen verschillen gevonden voor de waarden van lipiden. Bij 5 studies werd een significante 8
NVvP, een gezond fundament
Kennisinstituut Mondzorg KiMo, deel 2
Richtlijnen hebben een kapstok nodig
reductie van HbA1c bij een diabetes-onderzoeksgroep gevonden bij de parodontaal behandelde groep (PT) in vergelijking met de NPTgroep. De derde groep toonde tegenstrijdige uitkomsten. Enerzijds werd bij 5 studies een verbeterde endotheelfunctie aangetoond bij de behandelde parodontitispatiënten. Anderzijds bleken andere uitkomstvariabelen (zoals bloeddruk, forearm blood flow, diameter arteria brachialis) onveranderd door parodontale behandeling. In een meta-analyse werd vervolgens de relatie tussen parodontale behandeling en de primaire en secundaire eindpunten van ontsteking en trombose (hsCRP,IL-6, TNF-α), lipide en glucosemetabolisme (triglyceriden, TC, HDL-C, LDL-C en HbA1c) en vasculaire functie (systolische en diastolische bloeddruk) onderzocht. Het gewogen gemiddelde verschil was significant in alle studies voor hsCRP, IL-6, TNF-α, fibrinogeen, totaal cholesterol en HDL-C. Uit subanalyses bleek dat parodontitispatiënten met co-morbiditeit het meest profiteerden van parodontale behandeling.
Wat is de overeenkomst tussen de NASA en het Kennisinstituut Mondzorg KiMo? Het antwoord op die vraag
editie van Fundamenteel) en zo in opdracht werkte aan het
zorg, herstel/bestrijden van infectieziekten, herstel van functie
Discussie
formuleren van een goede methodiek voor landelijke klinische
èn esthetiek/welzijn van de patiënt. Deze fases vormen het
richtlijnontwikkeling. “Richtlijnen zijn leuk, maar er moet wel een
uitgangspunt voor je handelen, ofwel de ‘Procedures’.”
Deze reviewstudie toont, op basis van een meta-analyse van oorspronkelijke onderzoeksdata, dat parodontale behandeling het risico van CVD verkleint. Dit risico wordt uitgedrukt in een verbetering van de plasmawaarden van ontstekings- (hsCRP, IL-6, TNF-α), trombotische-(fibrinogeen) en metabolische (triglyceriden, TC, HDL-C en HbA1c) waarden en de endotheelfunctie. Dit effect houdt langer dan 6 maanden aan en is groter bij parodontitispatiënten met co-morbiditeit. De onderzoekers benadrukken dat de reductie van hsCRP van klinisch belang is, omdat dit een belangrijk eindpunt is bij de huidige medicamenteuze behandeling van CVD. Een tweede bevinding is dat PT de metabolische controle van parodontale patiënten verbetert, gemeten naar een reductie van de HbA1c waarden. Een reductie van 1 percentagepunt is geassocieerd met een 25% reductie van overlijden ten gevolge van CVD. Tenslotte bleken ook de lipidewaarden significant te verbeteren bij parodontitispatiënten met CVD in vergelijking met de NPT. De volgende stap is dat interventiestudies met primaire behandeluitkomsten worden opgezet en uitgevoerd. Op basis van deze en eerdere bevindingen adviseren de onderzoekers nu reeds aan cardiologen, diabetologen en huisartsen om hun patiënten te laten screenen op parodontitis door tandheelkundige professionals en een parodontale behandeling in te zetten om het cardiovasculaire risicoprofiel te verbeteren. De recente wijziging van de richtlijn diabetes mellitus 2 van het Nederlands Huisartsen Genootschap is hier onderdeel van. Jeroen Craandijk, parodontoloog (NVvP) te Leiden.
schuilt in 4 P’s, die bij beide organisaties benut worden om richtlijnen te ontwikkelen en te structureren. Parodontoloog Dick Barendregt: “Belangrijke vraag daarbij is: wat is eigenlijk het nut van tandheelkunde?” “De NASA beschikte over zó veel procedures en richtlijnen, dat er regelmatig zaken in de dagelijkse praktijk misgingen. Om dit te voorkomen en een goede structuur in de organisatie aan te brengen, werden er 4 P’s geformuleerd: Philosophy, Policies, Procedures en Practices. Door eerst een gezamenlijke filosofie te ontwikkelen kon bij meningsverschillen over procedures altijd weer een gezamenlijk doel gevonden worden. Het bleek een doeltreffend systeem, dat wij voor de tandheelkunde eveneens kunnen benutten.” Aldus parodontoloog Dick Barendregt, die deel uitmaakte van de KiMo-werkgroep 2 (zie de vorige
kapstok zijn om ze aan op te hangen.”
Prettig handvat Om deze procedures te kunnen ontwikkelen, wordt elke
Meer lezen over KiMo?
behandelmethodiek langs de kernwaarden gelegd. Daarna
In de vorige editie van Fundamenteel (maart 2014)
komt de ‘Practice’, waarin uitvoering, verslaglegging en
vertelde parodontoloog Julie Graswinckel waarom het
terugkoppeling aan bod komen. “Als je het zo bekijkt, zijn
KiMo is opgericht en welke stappen er tot nu toe
klinische richtlijnen vooral een logische manier om je
enomen zijn. Heeft u deze editie gemist? Op onze
praktijkhandelen beter inzichtelijk te maken,” legt Dick uit. “Als
website treft u de pdf: www.nvvp.org.
je basis goed is, waarbij je binnen de richtlijnen werkt, hoef je
Op de website van KiMo kunt u alles lezen over het
niets te veranderen. Maar als je veranderingen wilt imple-
hoe, waarom, wat en wanneer van dit nieuwe instituut:
menteren, bieden de klinische richtlijnen een prettig handvat.”
www.kennisinstituutmondzorg.nl.
Samen het vak verbeteren
Kernwaarden in de tandheelkunde
“Onder de bezielende leiding van Dirk Mettes is onze werk-
1. Focus op behoud van de harde en zachte weefsels
groep op zoek gegaan naar de manier waarop het proces,
in mond.
om tot richtlijnen te komen, vormgegeven zou moeten worden.
2. Mondzorg is een cyclisch proces.
Als het dan gaat om ‘Philosophy’ rijst bij tandheelkunde al snel
3. Ethisch perspectief van professioneel handelen
de vraag ‘waarom maken we richtlijnen?’ Natuurlijk, we willen
in de mondzorg.
transparant zijn, maar belangrijker is toch dat we samen ons
4. Op beste bewijs gebaseerd handelen.
vak willen verbeteren. En wat houdt ons vak dan precies in, wat
5. Goede communicatie patiënt en zorgverlener.
is het maatschappelijk nut ervan? Daarvoor hebben we zeven
6. Samenwerking.
kernwaarden opgesteld (zie kader, red.). Om deze ‘Policies’ te
7. Systematische verslaglegging.
kunnen realiseren, gelden er vier behandelfases: preventieve nr 84 • Fundamenteel
9
EFP Nieuws
Kennisinstituut Mondzorg deel 2
Voor en door tandheelkunde De criticus zal wellicht opmerken ‘dat er al zoveel richtlijnen zijn’. Dick: “Dat
EFP Nieuws
klopt en daartussen zitten vele nuttige tandheelkundige protocollen waar het KiMo zeker gebruik van gaat maken. Bestaande normen en richtlijnen worden waar nodig geupdatet en omgebouwd tot EBRO-richtlijnen, die internationaal hanteerbaar zijn.
Jubilea & Symposia / Oproep
Column
Jubilea & Symposia
Uit de pocket
Viert uw praktijk een jubileum? Of organiseert u een symposium danwel ander evenement? In Fundamenteel kunt u uw collegae hierover bijtijds informeren óf na afloop een impressie bieden.
De ‘her-paro’
Er zijn echter ook voorbeelden van richtlijnen zoals de WIP-richtlijn: bedacht Voor tijdige publicatie is het raadzaam om uw tekst (maximaal 250 woorden) en duidelijke foto (minimaal 800 kB) op tijd in te sturen naar ons secretariaat.
door mensen die voor een groot deel niet uit de tandheelkunde afkomstig zijn, gebaseerd op ziekenhuiswerk, slecht toepasbaar in de tandheelkundige praktijk en met een minimale wetenschappelijke onderbouwing. De vraag is in hoeverre we hiermee gebaat zijn. De landelijk klinische richtlijnen die het KiMo gaat ontwikkelen, worden opgesteld door mensen uit ons vakgebied, waarbij gebruik gemaakt wordt van kennis, ervaring èn wetenschappelijk onderzoek. Een verzekeraar heeft hier bijvoorbeeld geen zeggenschap in, universiteiten daarentegen wel. De richtlijnen worden uiteindelijk tevens eindtermen voor studenten tandheelkunde. De beoogde landelijk klinische richtlijnen zijn dus met recht ‘voor en door tandheelkunde’.”
Makkelijker
De eerstvolgende EuroPerio nà Londen vindt in Amsterdam plaats! Dat was één van de belangrijke hoogtepunten tijdens de EFP-ledenvergadering die afgelopen maart in Brussel gehouden werd. De aanwezigen stemden met overweldigende meerderheid voor Amsterdam en daar zijn we trots op. Dat deze stad gekozen werd, is mede te danken aan de inzet van Edwin Winkel, Jean-Louis Giovanolli en het bestuur.
Bij het zorgvuldig ontwikkelen van landelijk klinische richtlijnen komt vanzelfsprekend heel wat kijken. Voor elke richtlijn wordt bijvoorbeeld een commissie samengesteld van mensen uit de tandheelkunde. Een conceptrichtlijn gaat eerst het veld in, accreditatie en implementatie zijn vervolgens de taak van een andere groep vakgenoten. Maar zo ver is het nog lang niet. Dick: “Er is een basisplan opgesteld met daarin een voorstel hoe we richtlijnen gaan ontwikkelen. Dit plan ligt nu bij alle ondertekenaars van de intentieverklaring KiMo. Het op- en inrichten van het Kennisinstituut is daarna de eerstvolgende stap. Het realiseren van landelijke klinische richtlijnen in de mondzorg gaat jaren kosten, maar het is een geweldige klus. Richtlijnen zijn geen bedreiging. De tandheelkunde wordt er juist veel inzichtelijker door, het wordt allemaal veel makkelijker.”
Piloot Tot slot benadrukt Dick dat richtlijnen geen protocollen zijn. “Het is net als bij
Ubele van de Velden onderscheiden Ubele van der Velden werd bovendien onderscheiden met de ‘EFP Eminence in Periodontology Award’, een onderscheiding voor een uitmuntende bijdrage aan de European Federation of Periodontology op het gebied van de parodontologie en de diagnose en behandeling van parodontale aandoeningen. Ubele heeft deze onderscheiding op 22 maart jl. in Brussel in ontvangst mogen nemen. Van harte gefeliciteerd, het krijgen van deze Award is een ongelofelijke eer en voor Ubele bijzonder verdiend.
Onze deadlines voor 2014: september-editie inleverdatum kopij: 8 juli (verschijningsdatum: 26 september) december-editie inleverdatum kopij: 30 oktober (verschijningsdatum: 21 december) De redactie behandelt ieder ingezonden bericht op integere wijze en behoudt het recht om een bijdrage waar nodig te redigeren danwel niet te publiceren. Berichten worden geplaatst op volgorde van binnenkomst en op basis van beschikbare ruimte.
Kunt u iets voor ons doen?
Opr
oep
!
De kracht van onze vereniging schuilt met name in de
NASA. Als hoogst opgeleide tandheelkundige professional blijf je verant-
Interessante website
woordelijk voor het vliegtuig dat je bestuurt. Uiteindelijk bepaal je als piloot
talloze vrijwilligers die zich voor de NVvP hebben ingezet
Tijdens de ledenvergadering werd duidelijk dat een intensievere betrokkenheid van de verschillende leden bij de EFP gewenst is. In Nederland bijvoorbeeld maken we weinig gebruik van de EFP-website. En dat terwijl er toch interessante onderwerpen te vinden zijn: interviews met Jan Lindhe of Klaus Lang, wetenschappelijke artikelen die besproken worden en informatie over allerhande workshops. Kortom: volop nieuws over paro.
of dat nog steeds doen. Zo bouwen we samen verder aan
dus zelf welke beslissing je neemt. Maar om die beslissing zo weloverwogen mogelijk te kunnen nemen, moet je je kunnen baseren op goede klinische richtlijnen. Daar gaan we met elkaar aan werken.”
Parodontoloog Fridus van der Weijden is eveneens namens de NVvP betrokken bij het KiMo. In de volgende editie van Fundamenteel vertelt hij o.a. meer over wat er zoal bij de totstandkoming van een richtlijn komt kijken en welke aanpassingen richtlijnen
10 NVvP, een gezond fundament
Tot slot valt te melden dat Rusland associate member geworden is van de EFP. Op de site www.efp.org vindt u veel informatie over evenementen van parodontologieverenigingen elders in Europa, interessante wetenschappelijke artikelen en diverse consensus papers. Monique Danser, EFP-afgevaardigde
een stevig fundament. Als vereniging willen we graag verder groeien. En daarbij kunnen we altijd extra ondersteuning gebruiken. Heeft ú misschien ideeën die we kunnen benutten? Welke kant moeten we met onze vereniging op? En kunt of wilt u daarin misschien iets voor ons betekenen? Met uw inzet levert u een essentiële bijdrage aan de bloei van onze vereniging. Wilt u meer weten over wat u voor de NVvP kunt betekenen? Neemt u dan contact op met ons secretariaat. Uw hulp wordt zeer gewaardeerd!
Nog nooit vroeg ik mijn assistente om de GFS. Wanneer ik dit instrument nodig had, was het altijd voluit: ”Kun je mij de gekalibreerde furcatiesonde aangeven?” Niet: furcatiesonde, maar helemaal voluit, genietend van de prettige ritmering van de naam van het instrument dat ik daarom zeker vaker heb gebruikt. Toen het nog met een ‘c’ geschreven moest worden, vond ik het overigens nog mooier. Geen enkel ander instrument kan deze taalvreugde ook maar enigszins benaderen. Ik durf zelfs te beweren dat de naam een bijdrage heeft geleverd aan de hoeveelheid door mij gevonden furcatieproblemen en aan de staat waarin deze hardnekkige aandoeningen zich bevonden. De enige naam van een instrument dat ik aangenaam in de buurt vind komen, is de gingival margin trimmer. Ook een prettig ritme. Maar ja, geen Nederlands. Een marginaal geval zullen we maar zeggen. Eerder gaf ik al aan dat ons medisch jargon eenheid van taal ontbeert. Mooie en goede vertalingen ontbreken vaak. Dat de gekalibreerde furcatiesonde ook nog eens prachtig van vorm is, melancholisch kwetsbaar door de Twiggy-achtige lijn, maakt dat ik het gebruik ervan als een waar feest heb ervaren. Door deze column hoef ik dit gelukkig niet aan mijn 200.000 volgers te twitteren. Het woord ‘herkalibreren’, dat ik onlangs tegenkwam, deed mij hier weer aan denken. Hoewel kalibratie een goed Nederlands woord is, kom ik het toch niet zo vaak tegen. Herkalibreren betekent dat de doelstellingen worden bijgesteld, wat mij weer bij de tandheelkunde brengt. Wij spreken graag over een herbeoordeling, waarbij wij na enig tijd het behandelen en de zelfzorg van de patiënt evalueren en tot een bijgestelde prognose voor het parodontium en een aangepast behandelplan besluiten. Juist omdat we zo afhankelijk zijn van de therapietrouw van de patiënt een onontkoombaar proces. Ten aanzien van andere tandheelkundig ingrepen geldt dit, afgezien van oefeningen bij CMD-klachten, nauwelijks. Het logisch met elkaar in verband brengen van oorzaak en gevolg vraagt continue om aandacht. De endodontoloog doet een endo en daarna eventueel een her-endo, in de hoop dat de therapie nu wel aanslaat. Een begrip als her-paro is ons onbekend en klinkt vreselijk. De her-paro is meestal voorbehouden aan een nieuwe behandelaar omdat voorgangers het er bij hebben laten zitten, niet competent waren. Tandheelkundig ingrijpen is herbehandelen, hoor ik vaak. Terwijl een her-endo vaak wordt geaccepteerd als risico van het vak, ligt dit bij de parodontologie toch vaak veel gevoeliger en zijn klachtencommissies er maar druk mee. Een her-endo is veel duurder dan een primaire endo. Zie het tarievenboekje. Een ‘her-paro’ is gewoon een ‘paro’. Waarmee ik mij zo langzamerhand begeef op het terrein van de omgang met tandheelkundige tarieven, waarvan de herbehandeling, de meest voorkomende dus, nauwelijks omschreven is. Nu de zin van een medisch handelen weer aardig ter discussie staat, wordt het tijd dat wij ons handelen eens herkalibreren. En als het even kan met de gekalibreerde furcatiesonde. Of blijven we hangen op het bedenkelijke niveau van het genânte geneuzel over het al dan niet toepassen van de code V60? Otto Nelemans
nr 84 • Fundamenteel 11
Richtlijn peri-implantitis
NVvP Najaarscongres 2014
Commissie ‘peri-implantitis’ ontwikkelt richtlijn
NVvP-najaarscongres 2014, 28-11-2014, Ede/Wageningen
Hollandse meesters: over de kunst van het ouder worden Het aantal ouderen in ons land neemt in versneld tempo toe. Volgens de CBS Bevolkingsprognose stijgt het aantal 65/79-jarigen tot 4.7 miljoen in 2041. Dat betekent nogal wat voor de gezondheidszorg. Ook in úw praktijk krijgt u in toenemende mate te maken met de oudere patiënt, waarvan een groot deel dentaat met paroproblemen zijn.
Hollandse meesters Op dit najaarscongres vertelt de jongste hoogleraar Interne geneeskunde van ons land, Andrea Maier, welke invloed de veroudering op de weefsels in het lichaam heeft. Marianne Rots, gespecialiseerd in epigenetica, verklaart hoe lifestlyle en veroudering de expressie van genetische aanleg beïnvloeden. De Belgische arts en onderzoeker Kris Verburgh, tevens ontwikkelaar van het model ‘de voedselzandloper’, legt het verband tussen voeding en veroudering. En wilt u uw patiënten ondersteunen bij het veranderen van bepaalde lifestylefactoren? Dan biedt psychiater en publicist
Peri-implantaire infectie vereist gedegen plan van aanpak Waardige afsluiting Daarmee wordt de driehoek ‘veroudering-
De behandeling van peri-implantaire infecties blijft lastig en
lifestylefactoren-parodontitis’ op praktisch
onvoorspelbaar. Een richtlijn met adviezen over preventie,
en informatieve wijze blootgelegd. Achter-
diagnosestelling en behandeling kan uitkomst bieden. Om deze te
gronden worden geschetst, wetenschappelijke bevindingen gedeeld, praktische kennis aangereikt. Zo sluit dit congres op
Parodontoloog Anna Louropoulou: “Een goede nulmeting is
waardige wijze het landenthema van de
belangrijk.”
NVvP-congressen af. Vijf jaar geleden start-
te geven aan Hollandse Meesters.
De commissie ‘peri-implantitis’ bestaat uit 4 leden: Daniël Wismeijer en Yvonne de Waal namens de NVOI en Fridus van der Weijden plus Anna Louropoulou vanuit de NVvP. Waarom buigen zij zich over een richtlijn?
Bredere scope
Concept geschreven
ten we deze serie met ‘Hollandse Nieuwe’, om deze nu te beëindigen door het woord
Welke relatie is er tussen het ouder worden, lifestylefactoren en
Bram Bakker u in zijn lezing ‘Gewoonten veranderen: hoe?’
de gezondheid, waaronder die van het parodontium?
een aantal nuttige tools.
Hoe kunt u als zorgverlener de specifieke ouderenproblematiek
Natuurlijk is er ook een spreker uit de tandheelkunde aan-
vanuit een breder perspectief beoordelen? Over de kunst van
wezig. Wijnand Teeuw, bioloog/parodontoloog, spreekt over de
in relatie tot parodontologie ontrafeld zien?
het ouder worden is veel boeiende wetenschappelijke
verbinding tussen veroudering, algemeen medische problemen
Kom op 28-11-2014 naar het Cinemec in
informatie beschikbaar. Deze krijgt u tijdens het NVvP-najaars-
en parodontitis (het complete congresprogramma vindt u op
Ede. En laat u bekwamen in de kunst van
congres 2014 op een presenteerblaadje aangereikt.
www.nvvp.org. Hier kunt u zich ook meteen aanmelden).
het ouder worden.
Congresprogramma
over de kunst van
het ouder worden 12 NVvP, een gezond fundament
08.30 – 09.15 uur 09.30 – 09.40 uur 09.40 – 10.30 uur 10.30 – 11.15 uur 11.15 – 12.05 uur 12.05 – 12.55 uur 12.55 – 14.15 uur 14.15 – 14.30 uur 14.30 – 15.20 uur 15.20 – 16.00 uur 16.00 – 16.50 uur 16.50 – 17.00 uur 17.00 – 18.00 uur
Algemene Ledenvergadering opening van het congres Andrea Maier koffiepauze Marianne Rots Wijnand Teeuw lunchpauze Uitreiking Onderzoeksprijs Kris Verburgh theepauze Bram Bakker vragen – discussie borrel
ontwikkelen, hebben de NVOI en de NVvP een commissie gevormd.
Wilt u de geheimen van het ouder worden
Ook voor huisartsen en internisten Dit congres is eveneens toegankelijk voor huisartsen en internisten.
Gratis ‘leken’symposium Voor de oudere inwoners in de regio Ede-Wageningen e.o. wordt op de avond voorafgaand aan ons congres gratis een klein symposium over veroudering en parodontitis georganiseerd.
Anna: “De NVOI heeft ooit een aanbeveling gedaan over nazorg van implantaten, maar er bestaat geen richtlijn die preventie, diagnosestelling en behandeling omvat van peri-implantaire mucositis en peri-implantitis. Aan ons de taak om deze te ontwikkelen. Nadat we als commissie vorig jaar het gewenste format vastgesteld hadden, hebben Fridus en ik een concept geschreven. Daniël en Yvonne hebben hierop hun feedback gegeven en deze zijn wij momenteel aan het verwerken. Nadat deze nieuwe versie door Daniël en Yvonne is goedgekeurd, gaat de richtlijn ter beoordeling naar professionals buiten onze commissie, vakgenoten met specifieke kennis van implantaten.”
Aanbevelingen “In de richtlijn wordt bijvoorbeeld het belang van de nulmeting benadrukt. Er zijn verschillende methodes om de peri-implantaire infectie te behandelen, maar het beschikbare bewijs is beperkt en soms tegenstrijdig. Na het plaatsen van een implantaat kan een uitvoerige controle van de weefsels rondom het implantaat dan ook fungeren als een onmisbare nulmeting. Daarnaast verdient het de aanbeveling om de weefsels eens per jaar te controleren, als onderdeel van de totale mondgezondheid. De peri-implantaire infectie vereist een gedegen plan van aanpak en daarbij geldt beslist dat voorkomen veel beter is dan genezen.”
Nooit klaar “Hopelijk is de richtlijn eind dit jaar klaar voor publicatie. Daarbij moet worden opgemerkt dat een richtlijn nooit echt helemaal klaar is. Wij adviseren dan ook dat er een speciale commissie komt die ervoor zorgt dat de informatie up to date blijft, op basis van literatuur en verkregen kennis.”
nr 84 • Fundamenteel 13
Uit de paropraktijk / Stanley Tjoa / Stephen Tjoa
Uit de paropraktijk:
de kaakoperatie (fig. 7) te zien dat het
Parodontale Plastische Chirurgie
element 41 tijdens de pre-orthodontische fase van de behandeling slechts een klein beetje meer naar buccaal is verplaatst (fig. 8).
De ontwikkeling en bedekking van een
Het blijft speculeren waarom de recessie
gingivale recessie gedurende een gecombi-
zich pas na de kaakoperatie heeft
neerd orthodontisch-orthognathisch traject.
ontwikkeld. De 41 was namelijk in afwachting op de kaakoperatie,
Inleiding
gedurende een periode van bijna zes
Bij orthodontische behandelingen kunnen
maanden, inactief in de orthodontische
gingivale recessies ontstaan. Deze recessies
draden verankerd. Dat gedurende de
komen veelvuldig voor bij verplaatsingen in
orthodontische verplaatsing buccaal een
het sagittale vlak van frontelementen, maar
botdehiscentie van het element reeds
worden ook gezien bij laterale verplaatsingen
aanwezig was of is ontstaan, is duidelijk.
van dorsale elementen (Maynard & Ochsenbein 1975). Een gingivale recessie kan niet
1
2
Daarnaast is op de CBCT-scan te zien dat de processus alveolaris maar heel weinig
optreden zonder de aanwezigheid van een
ruimte overlaat om de radices van de
alveolaire botdehiscentie. Dit betekent dat
onderfrontelementen binnen de biologi-
mucogingivale recessies niet zullen optreden
sche grenzen te manoeuvreren.
zolang de radix van een element binnen de
Op basis van de ontstane recessie en
processus alveolaris blijft (Wennström et al.
bestudering van de CBCT-scan is de 41
1987). Dat dit niet altijd eenvoudig is, blijkt uit
naar linguaal getorqued, totdat de radix
de volgende casus.
contact maakt met de corticale lamel van
Casus
de processus alveolaris (fig. 9 en 10).
3
Studies laten zien dat wanneer een
Eind 2011 werd een 55-jarige patiënte
element weer binnen de processus wordt
verwezen naar de orthodontist. Haar tandarts
getorqued, labiaal bot zich hiermee zal
was van plan om uitgebreid restauratief te
4
behandelen, maar constateerde dat de
kunnen hervormen in het gebied van de Zachrisson 1982; Karring et al. 1982).
gnathisch gecorrigeerd moest worden.
Dit gebeurde hier echter niet. De recessie
De orthodontist diagnosticeerde mevrouw
bleek zelfs progressief en was inmiddels
het bovenfront, supereruptie van het onder-
5
8
ontstane dehiscentie (Engelking &
dusdanig ongunstige beet eerst ortho-
als een klasse II kaakrelatie, met stijlstand van
7
verergerd tot een Miller klasse II recessie en 7mm diep (fig. 11).
front en daarmee een bijna traumatische palatumbeet (fig. 1 en 2). Het orthodontisch
Om verdere toename van het muco-
behandelplan omvatte 1. Pre-chirurgische
gingivaal defect bij de 41 te voorkomen,
orthodontie, 2. Bilaterale sagittale split
is er besloten om deze middels een
advancement osteotomie (BSSO) en
gingivarecessie-bedekkingsoperatie te
3. Post-chirurgische orthodontie.
behandelen. Gezien het dunne biotype
Na de BSSO operatie (fig. 3 en 4) ont-
leek het ons verstandig om preventief ook
wikkelde zich bij de 41 binnen een periode
de weke delen bij de buurelementen te
van vier maanden tijd een Miller klasse I
verdikken. De ‘tunneling technique’ met
recessie van ongeveer 2-3 mm (fig. 5). In
een vrij bindweefseltransplantaat, was de
vergelijking met de Conebeam-CT-scan, ge-
techniek bij uitstek om hier uit te voeren.
maakt bij de intake (fig. 6), is op de CBCT-scan
Met behulp van micro-chirurgisch
gemaakt ter planning van de BSSO net voor
NVvP, een gezond fundament
10
instrumentarium is er onderhuids ruimte 6
14
9
11 nr 84 • Fundamenteel
15
Uit de paropraktijk / Stanley Tjoa / Stephen Tjoa
Wetenschapsprijs 2014 / Erratum / Oproep
geprepareerd in de receptor site: regio
Wetenschapsprijs VMTI 2014
32-42 (fig. 12 en 13). Vanuit de donor site (palatum regio 16-12) is met een ‘single incision palatal harvest technique’ een
Paro over de grens
Paro over de grens De Belgische Vereniging Parodontologie (BVP)
subepitheliaal bindweefseltransplantaat met een dimensie van 30mm
Ieder jaar reikt de VMTI een wetenschapsprijs van
organiseert op vrijdag
x 7mm vrij geprepareerd (fig. 14 en 15)
€ 2500 uit voor kwalitatief hoogwaardig en vernieuwend
5 december a.s. in Luik
en overgebracht naar de receptor site.
onderzoek op het gebied van Medische Tandheelkundige
‘Piezocision for rapid
Interactie. Deze prijs wordt dit jaar uitgereikt tijdens het
orthodontic treatments’,
gestabiliseerd door positiehechtingen,
jaarlijkse VMTI–congres, dat op 3 oktober a.s. plaatsvindt
een congres bestaande uit
die allen vanuit de linguale zijde van
in het Singer museum in Laren. Alle informatie over
lezingen, workshops en een
de papil zijn benaderd. Dit maakt het
kandidaten en de voorwaarden om voor deze prijs in
galadiner. Als NVvP-lid krijgt
mogelijk de graft in een zowel coronale,
aanmerking te komen, vindt u op www.vmti.nl.
u € 100 korting op de
De bindweefselgraft is op haar plaats
12
13
laterale alsook linguale richting stevig
toegangsprijs: u betaalt dan
op de gewenste plek vast te houden, in
dezelfde prijs als de BVP-
nauw contact met het receptorgebied.
leden. Meer weten? Kijk op
De bindweefselgraft en de gingiva zijn
www.parodontologie.be.
Erratum
via solitaire hechtingen aan elkaar vastgezet (fig. 16). De donor site werd
In onze vorige editie, dd. maart 2014, is een fout
Ook de Duitse parodontologievereniging laat zich niet
technique’ gesloten (fig. 17). Om een
geconstateerd in de rubriek ‘Uit de paropraktijk’ op
onbetuigd en organiseert van 18 tot 20 september in
optimale wondgenezing te bewerk-
pagina 13.
Op deze pagina zijn de afbeeldingen 3, 4 en
Münster haar jaarcongres, waar NVvP-leden tegen
stelligen, is voor alle hechtingen
5 verwisseld t.o.v. de bijschriften. De juiste volgorde van
gereduceerde tarieven aan mogen deelnemen. Het thema
gebruikt gemaakt van 7-0 mono
bijschriften en afbeeldingen moet zijn: bijschrift 3 behoort
van dit congres: ‘Gemeinsam zum Ziel, Interdisziplinäre,
filament polypropylene hechtdraden
bij afbeelding 5,
bijschrift 4 behoort bij afbeelding 3
en
synoptische Behandlung des PARO-Patiënten’. De voordrachten
(Prolene, Ethicon®).
bijschrift 5 behoort bij afbeelding 4.
worden in het Engels gegeven door prominente sprekers.
De klinische situatie drie maanden
Onze excuses voor dit leesongemak.
Meer weten: www.dgparo-jahrestagung.de.
met de ‘continuous-sling-suture
14
15
postoperatief is zeer bevredigend te noemen. De volledige recessie van de 41 is bedekt met een mooie gekeratiniseerde kraag. Ook bij de
16
17
Kent ú projecten voor de Stichting NVvP?
31 en de 42 is recessiebedekking opgetreden. Daarnaast is door het opdikken van de gingiva geen van de radices van de onderfront elementen meer zichtbaar (fig. 18). In het donorgebied is er, afgezien van een kleine
De Stichting NVvP is in het leven geroepen om
Dan kunt u van 21-23
lokale indentatie, niets meer te zien
parondontaal onderzoek en parodontaal onderwijs
september in Birmingham
(fig. 19). Mevrouw doorloopt momenteel
in Nederland te stimuleren.
terecht bij het jaarlijkse
de derde fase van het orthodontisch
Projecten die hiervoor in aanmerking komen,
BSP-congres, getiteld:
kunnen worden aangemeld bij het secretariaat
‘Perio, perio, wherefore art
van onze vereniging.
thou perio?’. Het thema van
Stanley Tjoa (parodontoloog NVvP,
Voor meer informatie over
dit congres is kunst en
werkzaam bij Ordentall Rotterdam
criteria en mogelijkheden
wetenschap in harmonie en
& de PPI-Hoorn).
kunt u contact opnemen
de uitnodigende flyer met
Stephen Tjoa (orthodontist,
met het NVvP-secretariaat:
Orthodontia Rotterdam).
telefoon (0229) 54 01 48 of
behandeltraject.
18
19
[email protected].
16
Reist u liever naar Engeland?
NVvP, een gezond fundament
Opr
oep
congresinformatie vindt u op
!
www.bsperio.org.uk.
nr 84 • Fundamenteel
17
Agenda Deze agenda wordt samengesteld uit gegevens zoals bekend bij de NVvP en het PAOT. Cursusgegevens voor deze rubriek kunt u inzenden naar het secretariaat NVvP.
Congressen, symposia 2014/2015 DGP-congres Gemeinsam zum Ziel, Interdisziplinäre, synoptische Behandlung des PARO-Patiënten 18-20 september 2014, Münster, Duitsland AAP Annual Meeting 2014 19-22 september 2014, San Francisco BSP-congres: Perio, perio, wherefore art thou perio 21-23 september 2014, Birmingham, UK VMTI-congres Hoofdpijn en Kopzorgen 3 oktober 2014, Laren NVvP-najaarscongres 2014: Hollandse meesters, de kunst van het ouder worden 28 november 2014, Ede-Wageningen BVP-congres Piezocision for rapid orthodontic treatments 5 december, Luik, België EuroPerio8 3-6 juni 2015, Londen, UK Op de website van de EFP (www.efp.net) vindt u alle internationale congressen in de parodontologie.
Cursussen, compact clinics, workshops juli t/m september 2014 Parodontologie, the evidence, part 3 12 september 2014, DCM, Breukelen De invloed van stress in de parodontologie en implantologie 12 september 2014, LabOral, Houten Alles over roken, parodontitis en stoppenmet roken 26 september 2014, LabOral, Houten Parodontologie en Golf 2-5 oktober 2014, parocursus.nl, Marbella
Basiskwalificatie parodontale chirurgie: een praktische en klinische cursus drie dagdelen op afspraak, UMCN, Nijmegen
Zilver: Dentaid BeNeLux (Perio.Aid®, Halita®, Desensin R, Interprox®)
Parodontale behandeling in de Algemene Praktijk twee dagdelen, parocursus.nl
Meer informatie en/of aanmelden: • www.acta-de.nl • PAOT UMC St. Radboud Nijmegen, www.paotumcn.nl, telefoon 024-3619408 of
[email protected]; • www.laboral.info
• • • • • •
www.mondhygienisten.nl
[email protected] www.vmti.nl www.parodontologie.be www.bsperio.org.uk www.dgparo-jahrestagung.de
Haal méér uit uw lidmaatschap! Bij de NVvP kunt u diverse informatieve folders bestellen die een waardevolle ondersteuning bij de uitoefening van uw praktijk zijn. Ter opfrissing van uw kennis biedt de vereniging u tevens de keuze uit verschillende wetenschappelijke naslagwerken. Extra aantrekkelijk: als NVvP-lid krijgt u korting op uw bestelling. Niet-lid Uw tandvlees krijgt een cijfer
Lid
100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks
20,00 36,00 45,00 65,00 110,00
23,00 40,00 51,00 75,00 130,00
Mondverzorging: een bewuste keuze 50 stuks 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks
35,00 28,00 69,00 54,00 132,00 102,00 192,00 147,00 305,00 230,00 560,00 410,00
Parodontitis 1: mondhygiëne, gebitsreiniging 50 stuks 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks
41,00 35,00 81,00 69,00 156,00 132,00 228,00 192,00 370,00 306,00 730,00 610,00
Parodontitis 2: mondhygiëne, gebitsreiniging, flapoperatie
Parodontologie in de Praktijk
46,00 91,00 176,00 258,00 420,00 830,00
J.P. van Hoeve (172 pag.)
18 NVvP, een gezond fundament
Goud: Zendium®
Parodontale Diagnostiek twee dagdelen, parocursus.nl
op locatie, ACTA
drie dagdelen op afspraak, UMCN, Nijmegen
Platina: Braun Oral B®
Uitgebreide kwalificatie parodontale chirurgie: een praktische en klinische cursus twaalf dagdelen verspreid over langere periode, op afspraak, UMCN, Nijmegen
Paroprotocol Locaties ‘on the road’
furcatiedefecten
Hoofdsponsors 2014 van de NVvP
Basiskwalificatie plastische parodontale chirurgie: een praktische en klinische cursus drie dagdelen op afspraak, Nijmegen
50 stuks 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks
Basiskwalificatie regeneratie van verticale bot- en
Sponsors
Sponsorinformatie
Agenda congressen / symposia / cursussen / compact clinics / workshops / folders
60,00
40,00 79,00 152,00 232,00 360,00 710,00
45,00
Extraheren, preserveren, optimaliseren
Brons: Gaba Dental (Elmex® en Meridol®)
Het extraheren van wortelrestanten leidt veelal tot schade aan het omringende kaakbot. Helmut Zepf, fabrikant van innovatieve en moderne dentale hand-instrumenten, heeft een extractie systeem ontwikkeld voor atraumatisch extraheren: de Benex®II Extractor. In tegenstelling tot conventionele instrumenten
Sponsors
bespaart u hiermee in een handomdraai het omliggende bot. Als gevolg van een extractie zal de processus alveolaris in korte tijd volume verliezen. Om deze contouren te preserveren is bot-regeneratie met Geistlich Bio-Oss® en Geistlich Bio-Gide® essentieel. Om ook het zachte weefsel te optimaliseren zowel in kleur als structuur, wordt de socket afgesloten met Geistlich Mucograft® Seal soft tissue matrix.
Dent-Med Materials (Geistlich Biomaterials: Perio-System; Bio-Gide® Perio en Bio-Oss® Collagen) Laboral Diagnostics®
Voor meer informatie:
[email protected] T 0226 - 360 150
(microbiologische en genetische diagnostiek bij parodontitis, cariës- en legionella-onderzoek) Philips Oral Health Care (Sonicare®) Straumann BV (Emdogain®) Biomet 3i BioHorizons Henry Schein Oral Comp EMS Electro Medical Systems
Alle vermelde prijzen zijn incl. BTW en exclusief verzendkosten Bestellen kan snel en simpel via e-mail:
[email protected] Bellen of faxen naar het secretariaat mag natuurlijk ook: telefoon 0229 - 540 148, fax 0229 - 543 467. De bestelling wordt zo snel mogelijkper post bij u thuisbezorgd. Bestellen via de website? Voor de ledenkorting moet u inloggen. Extra voordeel dus van uw NVvP-lidmaatschap!
nr 84 • Fundamenteel 19
