Fundamenteel. Lang leve een gezonde mond. Woord van de voorzitter. NVvP-Nieuwsbrief ISSN nummer nr. 81, september 2013

NVvP-Nieuwsbrief ISSN nummer 1568-4237 nr. 81, september 2013

Fundamenteel Woord van de voorzitter

Lang leve een gezonde mond Het kostenonderzoek van de NZa houdt de gemoederen in tandheelkundig Nederland aardig bezig. Ook een groot percentage parodontologiepraktijken is om medewerking benaderd en dat bracht vlak voor de zomer – meestal toch al niet de rustigste periode van het jaar – veel extra werk met zich mee. Dat er in de gezondheidszorg bezuinigd moet worden, is evident. Maar dat alle soorten praktijkvoering over één kam geschoren worden, is een verontrustend uitgangspunt. Kostenplaatjes verschillen nu eenmaal sterk, afhankelijk van het type praktijk dat er gevoerd wordt. En als de prijs het enige criterium wordt, komt ook de keuzevrijheid van de patiënt nog eens in het gedrang. Een betreurenswaardige ontwikkeling.

aangevuld worden met uitkomsten van een poetsonderzoek,

Het kostenonderzoek, geleid door de NZa, is mijns inziens

uitgevoerd door Johnson & Johnson en onlangs gepubliceerd.

moeilijk objectief te noemen. Ik ben benieuwd met welke

Uit dit onderzoek bleek dat een derde deel van de Nederlanders

resultaten de NMT komt, nu zij zelf een soortgelijk kosten-

minder dan twee keer per dag poetst. Ruim driekwart van de

onderzoek uitvoert.

Nederlanders gaat bovendien één keer per jaar naar de

In het kader van bezuinigingen is het interessant om te weten

tandarts, bij wie dan meteen de verantwoordelijkheid voor

hoe Nederlanders met parodontitis omgaan. Herkennen ze

een mooi gebit wordt neergelegd. Voor de bewustwordings-

deze aandoening en wat doen ze eraan? Eerder dit jaar heeft

campagne, die de NVvP eerder dit jaar gestart is, ligt er dus nog

een student tandheelkunde in het kader van zijn bachelor-

wel een aardig terrein braak. Het doel daarvan is niet alleen om

scriptie een onderzoek uitgevoerd naar de bekendheid van

de patiënten nu bewust te maken, maar ook om extra onkosten

parodontitis. Wat bleek: de patiënt herkent ernstige parodontitis

in de toekomst te kunnen voorkomen. En deze bewustwording

wel, maar alles wat daaronder komt, is geen reden tot zorg.

betreft dan natuurlijk tevens de relatie tussen mondgezondheid

Bloedend tandvlees is niet echt relevant en tanden die losser

en de algemene gezondheid, een link waarnaar de NVvP al

gaan zitten? Ach, ‘that’s life’. Wie afgezien van wat bloedend

eerder in haar Toekomstvisie 2012-2017 verwezen heeft.

tandvlees nergens last van heeft, overweegt geen tandheel-

De NMT maakt er zelfs in 2014, tijdens haar lustrumjaar, een

kundige behandeling. Zeker niet in deze crisistijd. Let wel, dit

jubileumthema van: ‘Lang leve een gezonde mond’.

gaat om patiënten die allemaal regelmatig naar de tandarts

Daar sluiten wij ons volmondig bij aan.

gaan! Parodontitis hoort er blijkbaar bij en dat is toch wel een onthutsende constatering. Zeker wanneer deze gegevens

Monique Danser, voorzitter NVvP-bestuur nr. 81 • Fundamenteel

1

NVvP Nieuwsbrief / Nummer 81

Abstract

..............................................................................................................................................................................................................................

Colofon NVvP-Nieuwsbrief ISSN nummer 1568-4237 nr. 81, september 2013

Inhoudsopgave:

De dimensies van de biologische breedte

In deze NVvP-Nieuwsbrief treft u onder andere de volgende onderwerpen aan:

Secretariaat, ledenadministratie + bestellen folders:

Abstract

3

Parodontologie in de schijnwerpers

4

Website: www.nvvp.org

NVvP Najaarscongres 2013

5

Voor correspondentie aangaande het

Parodontologie-onderwijs

Postbus 34 1633 ZG Avenhorn telefoon: 0229-540148 telefax: 0229-543467 E-mail: [email protected]

Consilium Parodontologicum, aanvragen erkenning parodontoloog etc: Postbus 24 9649 ZG Muntendam Telefoon: 0598-633 313

in Nijmegen

6

EFP Nieuws

7

Column

7

Email: [email protected] Redactie: Hankie Bulthuis – Jeroen Craandijk – SACHA tekst & pr Vormgeving:

Oral-B® lanceert dentalcare.nl

Aat Doek bno

Verdwijnen paropathogenen uit de

Basisontwerp:

mond na totaal-extractie?

PeterVanPeetzen bv Mission Statements NVvP • De Nederlandse Vereniging voor Parodontologie (NVvP) is een wetenschappelijke organisatie van tandheelkundige

8

9

dat gezonde weefsels rond tanden, kiezen en tandheelkundige implantaten deel zijn van/horen bij een goede algemene gezondheid en de basis vormen voor duurzame tandheelkundige zorg. • De NVvP spant zich ervoor in noodzakelijke parodontale en peri-implantaire zorg voor iedereen toegankelijk te maken. • De NVvP ondersteunt tandheelkundige en andere medische zorgverleners bij het verkrijgen van kennis op het gebied van de parodontologie en peri-implantologie.

2 NVvP. Gezond fundament 2 NVvP. Het gezond fundament.

Schmidt JC, Sahrmann P, Weiger R, Schmidlin PR, Walter C. Biologic width dimensions – a systematic review. J Clin Periodontol 2013; 40:493-504

Materiaal & Methode

Jeroen Craandijk over het Consilium Parodontologicum

11

Case presentation

12

Agenda

14

zorgverleners. • De NVvP streeft naar algemene erkenning van het inzicht

De positie van de restauratierand is van belang voor de parodontale gezondheid. Naast andere factoren blijkt de locatie van de restauratierand van invloed te zijn op de initiatie en progressie van parodontale aandoeningen. Uit recent onderzoek blijkt dat supragingivale restauratieranden het meest gunstig zijn voor parodontale gezondheid, terwijl randen op de gingiva of subgingivaal leiden tot verhoogde plaqueaccumulatie, meer ontsteking gevolgd door parodontale destructie met toegenomen pocketdiepten, aanhechtingsverlies en recessievorming. Dit onstekingsproces houdt verband met de biologische breedte. Dit wordt gedefinieerd als het aanhechtingsepitheel en de supra-crestale bindweefselaanhechting om elk gebitselement. De fysiologische functie van de biologische breedte wordt wel gezien als een beschermende barrière voor het onderliggende parodontale ligament en het alveolaire bot. Een restauratierand die subgingivaal geplaatst wordt, verandert de homeostase van het parodontale weefsel. Er blijkt echter geen communis opinio te zijn omtrent de ideale dimensies van de biologische breedte, wat leidt tot verschillende klinische aanbevelingen. Het doel van deze studie was om met een systematische review te achterhalen wat de dimensies van de biologische breedte en haar onderdelen (aanhechtingsepitheel en bindweefselaanhechting) zijn rond blijvende elementen, zowel bij nietparodontaal vatbare als bij parodontaal behandelde subjecten.

Op basis van de geformuleerde zoekopdracht werden 615 artikelen gevonden. Daarvan waren er 569 uit de elektronische database afkomstig, 46 werden handmatig gevonden. Hieruit werden 34 studies geselecteerd voor een volledig onderzoek. Het zoekinterval voor de elektronische database betrof de periode van januari 1990 tot september 2012. Voor een meta-analyse van histologische en klinische data werden 6 studies gebruikt.

Resultaten Een verdere beoordeling leidde tot exclusie van 24 studies. Uiteindelijk bleven 14 artikelen binnen de criteria, deze werden gepubliceerd tussen 1924 en 2012. De meeste studies onderzochten proefpersonen van 19 tot 50 jaar oud. In 3 studies waren de subjecten ouder dan 70 en bij 1 studie waren de leeftijden niet bekend. Bij 4 studies was de etnische achtergrond bekend (1 Caucasisch en 3 Aziatisch). Voor alle onderzoeken werden meer dan 3000 elementvlakken onderzocht; hierbij was veel variatie aanwezig aangaande het aantal subjecten en het aantal plus de lokalisatie van de metingen.

Dit Abstract is verzorgd door Jeroen Craandijk, parodontoloog NVvP te Leiden

De metingen zelf bestonden uit histologische technieken, klinische methoden of een combinatie met een röntgenologische methode. Al het histologisch materiaal was afkomstig van humaan weefsel of kadaver autopsiemateriaal. Bij de analyse van subjecten zonder een doorgemaakte parodontitis varieerde de gemiddelde dimensie van de biologische breedte van 1.5 tot 2.7 mm. De kleinste meting was 0.2 mm. Elementsoort en elementvlak beïnvloedden de dimensies. Bij drie studies was de biologische breedte bij frontelementen kleiner dan postcanien. De gemiddelde biologische breedte bedroeg 2.15 mm. De gemiddelde dimensie van het aanhechtingsepitheel varieerde van 0.57 tot 1.14 ±0.49 mm. Bij de subjecten met een doorgemaakte parodontitis varieerde de biologische breedte van 1.25 ±0.19 mm tot 3.95±1.04 mm. Er was een grote variatie aan metingen bij de verschillende studies aanwezig bij elementen met aanhechtingsverlies en elementen met onbehandelde parodontitis en een ontstoken sulcus. De gemiddelde biologische breedte was kleiner bij sites met toegenomen pocketdiepten.

Discussie Uit deze systematische review komt geen ‘vaste’ waarde van de biologische breedte naar boven. Diverse factoren, zoals elementsoort, aanwezigheid van een restauratie, lengte van de wondgenezingsperiode na een chirurgische kroonverlenging en parodontitis, beïnvloeden de biologische breedte. De onderzoekers merken terecht op dat het uitblijven van een vaste waarde mede veroorzaakt wordt door de grote variatie aan studieopzet en verstorende variabelen. Niet alleen de laboratoriumprocedures kunnen tot artefacten in de preparaten leiden, ook de kracht van het pocketmeten is bepalend. Tevens blijkt de dimensie van de biologische breedte afhankelijk te zijn van de aan- of afwezigheid van ontsteking, evenals de aan- of afwezigheid van restauraties. Sommige data waren afkomstig na een chirurgische kroonverlenging, waarbij blijkt dat de metingen pas na 6 maanden betrouwbaar kunnen worden uitgevoerd. De auteurs concluderen niet alleen dat er een zeer grote intra- en interindividuele variatie is van de biologische breedte, maar ook dat er geen gouden standaard of gemiddelde waarde kan worden vastgesteld. Uit 2 onderzoeken bleek een biologische breedte van 2.15 tot 2.30 mm. Het lijkt erop dat de vraag naar ‘de’ biologische breedte nu vooral academisch is. Voor de praktijk betekent deze review dat er, bij een variatie van 1.2 mm (1.5 -2.7 mm) bij gezonde subjecten en 2.7 mm (1.25 – 3.95 mm) bij subjecten met een parodontaal verleden, per patiënt, element èn site een beoordeling moet plaatsvinden van de benodigde minimale biologische breedte. Door voorafgaand aan restauratieve procedures adequaat en met de juiste kracht te meten (en goed te documenteren), is de kans op het behouden van een gezond parodontium het grootst. nr 81 • Fundamenteel

3

Toekomstvisie 2012-2017

NVvP Najaarscongres 2013

Toekomstvisie NVvP 2012-2017:

Parodontologie in de schijnwerpers Focussen, vernieuwen én samenwerken: dat zijn de thema’s in de NVvP Toekomstvisie 2012-2017. NVvP-bestuurslid Mark Timmerman: “De parodontologie in ons land kan wel weer eens een extra boost gebruiken.” Bij het formuleren van de nieuwe Toekomstvisie NVvP diende de ‘oude’ visie 2007-2012 als leidraad. “Hoewel de expiratiedatum van die visie inmiddels bereikt is, vormt het document nog altijd een compleet stuk. De richting die we als vereniging willen inslaan, stond hierin als basis al aangegeven. Maar natuurlijk zijn we sinds het opstellen van die visie inmiddels een aantal jaren verder, actualisering van onze visie was dus wenselijk. Met de nieuwe Toekomstvisie 2012-2017 kunnen we weer een aantal jaren vooruit,” stelt NVvP-bestuurslid Mark Timmerman tevreden vast.

Onderbelicht?! Focussen is het eerste motto dat in de nieuwe Toekomstvisie een relevante rol speelt. “Tandheelkunde is als vakgebied nog altijd volop in beweging. Nieuwe wetenschappelijke inzichten en aandachtsgebieden leiden tot een verschuiving in opleidingen, beroepen en werkzaamheden. Ook op parodontaal gebied is er de laatste jaren veel gebeurd. De samenwerking met andere wetenschappelijke verenigingen zoals de NVOI is erg belangrijk. Een goed contact met partijen zoals de NMT, ANT en de industrie is eveneens onontbeerlijk. Ook de interactie met andere medisch specialismen is relevant, gezien de steeds duidelijker wordende relatie tussen parodontitis en de algemene gezondheid. De parodontologie in ons land kan dus wel weer eens een extra boost gebruiken. Onze Toekomstvisie 2012-2017 is met name vanuit dat oogpunt geschreven.”

Verankeren Om de gewenste ‘boost’ te kunnen realiseren, werd de bestaande NVvP Toekomstvisie aangepast en voorzien van nieuwe accenten. In de Toekomstvisie 2012-2017 komt bijvoorbeeld het belang van het teamconcept naar voren. “Dat is logisch, zeker als je kijkt naar alle kenmerkende veranderingen op het gebied van verantwoordelijkheden en taken in ons beroepsveld. Neem bijvoorbeeld de preventieassistent: deze heeft de afgelopen jaren ook in de parodontologie een zwaardere rol toebedeeld gekregen. En dan komt onwillekeurig de vraag naar voren: ‘kunnen we deze assistent meer bij de vereniging betrekken en zo ja, hoe?’. Vanuit die gedachte willen we meer leden uit de diverse echelons nadrukkelijker bij onze vereniging betrekken. 4

NVvP. Gezond fundament

We willen stevig verankerd zijn in het totale beroepsveld, om zo de parodontale boodschap scherp en actueel te houden. En dat geldt dan niet alleen voor de professie, maar ook de patiënten. Om dat te kunnen bereiken, gaan we nadrukkelijker campagne voeren. Hierbij sluiten we aan op de Europese campagne die inmiddels door de EFP gestart is. In deze campagne staat bewustwording van de patiënt centraal, onder andere over het verband dat er bestaat tussen de mondgezondheid en de algemene gezondheid. Uit onderzoeken blijkt dat hier nog veel onduidelijkheid over bestaat. Door de patiënt bewuster te maken van het belang van een goede mondgezondheid werken we niet alleen aan het vergroten van de algemene gezondheid, maar kunnen we tevens in de toekomst kosten besparen.”

Sterk Kennisoverdracht blijft een centraal thema in de missie van de NVvP. Niet alleen aan studenten, maar eveneens de professie via PAO en congressen. Ander punt van aandacht betreffen de NVvPcommissies. “Deze worden onder de loep gelegd,” vervolgt Mark. “De invulling van commissies proberen we te realiseren via een instroom van nieuwe commissieleden, zoals algemeen practici of mondhygiënisten die zich meer voor hun NVvP willen inzetten. Zulke betrokkenheid is buitengewoon belangrijk om onze vereniging stevig en toch flexibel te houden. De werving van nieuwe jonge leden en meer betrokkenheid van studenten is een belangrijk speerpunt in onze visie.”

Uw mening is welkom Natuurlijk geldt voor de Toekomstvisie 2012-2017 de uitspraak ‘niet alleen vóór, maar ook dóór de leden’. “We horen graag wat onze leden van deze visie vinden. Zij kunnen hun mening uiten tijdens de Algemene Ledenvergadering in november aanstaande; we organiseren dan speciaal hiervoor een uitgebreide vergadering plus interessante workshop. Ter voorbereiding hierop krijgen de NVvPleden te zijner tijd de nieuwe Toekomstvisie met het ALV-boekje thuisgestuurd. Alle leden nodig ik hierbij alvast van harte uit om bij de ALV aanwezig te zijn, om zo met ons mee te denken over de toekomst van de NVvP. Ik hoop dat veel mensen hun stem laten horen!”

NVvP Najaarscongres 21-22 november 2013

maken van de juiste keuzes bij enkeltandsvervanging belicht alle aspecten die daarbij van belang zijn. Christer Slotte, hoofd van de MSc-opleiding Parodontologie in het

@Risk

Zweedse Jönköping, verrast u tenslotte met een bijzondere lezing over korte implantaten.

Parallelprogramma Preventie-assistenten kunnen terecht op het parallelprogramma. Nederlandse sprekers met veel kennis en ervaring vertellen hoe we er in de praktijk aan kunnen bijdragen dat de verschillende constructies ook lang mee zullen gaan. Camille Cammaert, parodontoloog-implantoloog uit Nijmegen, geeft een overzicht van de restauratieve mogelijkheden die

Duurzaamheid in de tandheelkunde

implantaten ons bieden. Met die kennis vers in het hoofd vertelt Lodewijk Gründemann, parodontoloog-implantoloog uit Leeuwarden, u meer over de diagnostiek van problemen bij implantaten. Anna Louropoulou, parodontoloog uit Rotterdam en tevens werkzaam bij het ACTA, geeft u alles mee over het professioneel reinigen van implantaatgedragen constructies in

@Risk

Scandinaviërs zijn voorlopers op het gebied van

duurzaamheid, of het nu architectuur, milieu, mode of tandheelkunde betreft. Logisch dus dat de NVvP dit

werelddeel als landenthema koos voor haar najaarscongres ‘@Risk’, dat op 22 november a.s. in Utrecht plaatsvindt en waarbij duurzaamheid van

tandheelkundige constructies centraal staat.

de praktijk.

Het programma wordt afgesloten met een zinderende

‘battle-discussie’, waarin u door moderator Dick Barendregt,

parodontoloog-implantoloog uit Rotterdam, wordt uitgedaagd

om mee te denken over het beste mondhygiëne-advies voor de individuele patiënt met implantaten.

Kortom: de fine fleur van de Scandinavische en Nederlandse

parodontologie, endodontologie en implantologie deelt haar

kennis en kunde met u tijdens het NVvP najaarscongres 2013.

Het begrip ‘duurzaamheid van tandheelkundige constructies’ kan

Is uw interesse gewekt? Meld u dan aan voor ‘@Risk’ op

een aantal lastige dilemma’s met zich meebrengen. Moet u een

www.nvvp.org en ervaar wat een duurzame aanpak voor

natuurlijk element behouden? Gaat u het gebruiken als pijler?

de suprastructuren in uw praktijk kan betekenen!

Kiest u voor extractie en vervanging door implantaat of leent het naburige element zich hier beter voor? Bij iedere keuze spelen

morele afwegingen een belangrijke rol. Endodontoloog Claes Reit is één van de Deense specialisten op dit gebied en opent met zijn lezing “Moral aspects on clinical decision making: Root filled teeth versus implants” dan ook ons najaarscongres. Van grotere brugconstructies weet u dat deze risico’s met zich meebrengen. Lars Laurell, één van de meest ervaren parodontologen uit de school van Jan Lindhe en Sture Nymann, kijkt samen met u kritisch naar de mogelijkheden en beperkingen van

grotere suprastructuren. Zijn voordracht, getiteld “Cross-arch bridges critically revisited” zet de toon voor de volgende spreker, de implantoloog Bjarni Pjetursson uit de school van Klaus Lang. Deze IJslandse wetenschapper en top-clinicus is toonaangevend als het gaat om literatuuroverzichten op basis van systematic reviews. In zijn eerste lezing vergelijkt hij de duurzaamheid van verschillende constructies

Extra korte implantaten! Ze worden echt gebruikt: superkorte implantaten: 2 mm. Nieuwsgierig? Kom dan naar de preconference workshop, waar Christer Slotte u op inspirerende wijze laat kennismaken met deze bijzondere vorm van implantologie. De workshop vindt plaats op donderdag 21 november 2013 in Grand Hotel Karel V in Utrecht, aansluitend aan de Algemene Ledenvergadering. Als NVvP-lid bent u ook daarbij natuurlijk van harte welkom: wij praten als bestuur graag met u over onze toekomstvisie voor de NVvP. Vanaf 17.30 uur verwelkomen wij u graag voor het dinerbuffet om daarna vanaf 19.00 uur met de vergadering te beginnen. Na de pauze neemt Christer Slotte het podium over.

op implantaten en natuurlijke elementen. Zijn stappenplan voor het nr 81 • Fundamenteel 5

Paro-onderwijs Nijmegen

Parodontologie-onderwijs in Nijmegen Hoe is het gesteld met het parodontologie-onderwijs in Nijmegen? Jacques Weijmar, als tandarts verbonden aan de vakgroep Implantologie en Parodontologie van het UMC St. Radboud Nijmegen, geeft uitgebreid

ervan. De opleiding is uniek, een vergelijkbare opleiding bestaat alleen in Zwitserland. We hadden graag wat meer tijd gehad om onze opleiding meer bekendheid te geven, maar die tijd hebben we niet. De 7 mensen in het programma krijgen de kans om de opleiding af te ronden, maar nieuwe studenten worden niet meer aangenomen. Wij gaan ons beraden over ‘hoe nu verder’. Misschien is een dergelijke opleiding in een andere structuur wel levensvatbaar.”

antwoord op die vraag. “Steeds minder tandartsen kiezen voor een dure postacademische opleiding en

Wel PAOT-nascholing

daar merken wij helaas de gevolgen van.”

in eerste instantie tot de reguliere opleiding tandheelkunde en

Het parodontologie-onderwijs in Nijmegen beperkt zich kortom (vooralsnog) het PPRD. Daarnaast verzorgt de vakgroep

“De belangrijkste taak van onze vakgroep is nog steeds het

Implantologie en Parodontologie volop PAOT-nascholing,

geven van onderwijs tandheelkunde. Hierbij brengen wij onze

met natuurlijk uitgebreid aandacht voor de parodontologie.

studenten onder andere op preklinisch niveau de chirurgische

“We krijgen hier altijd positieve reacties op. En zullen deze

technieken bij,” aldus Jacques Weijmar, als tandarts verbonden

nascholing dan ook beslist blijven doen.”

aan de vakgroep Implantologie en Parodontologie. Binnen het UMC ST. Radboud Nijmegen heeft hij meerdere functies: hij is coördinator van het Masteronderwijs, plaatsvervangend coördinator van het chirurgisch profiel en als coördinator en docent verantwoordelijk voor alle nascholingsactiviteiten van zijn vakgroep. “Naast de basisopleiding tot tandarts biedt het UMC St. Radboud aanvullend keuzeonderwijs, waarbij studenten

EFP Nieuws

kunnen kiezen uit drie profielen: ‘chirurgie’, ‘kind en ontwikkeling’ en ‘reconstructieve tandheelkunde’. Het niveau

Van boven naar beneden en van links naar rechts zijn afgebeeld de leden van de

van dit aanvullende onderwijs stijgt qua competenties

vakgroep Implantologie & Parodontologie: Prof. Dr. G.J. Meijer, Drs. O. J. de Zoete,

aanzienlijk uit boven de eisen die normaliter aan de tandarts

Drs. R. Karsten, Drs. J.H. Weijmar, Drs. M. van der Horst, Mw. Dr. A. Plachekova,

worden gesteld. Onnodig om te zeggen dat parodontologie

Drs. G. de Quincey, Dr. D. Oortgiesen, Drs. B. van Oirschot, Dr. J.W. Hoekstra

hierbij een relevant aandachtsgebied is.”

De voorbereidingen voor EuroPerio8 in Londen zijn in volle gang. Dat vereist een goede communicatie en veel overleg, waarbij rekening wordt gehouden met zo’n 10.000 deelnemers. De komende twee jaar moet hier

postacademische opleiding en hebben vervolgens het

een interessant programma voor worden samengesteld

Postgraduate Programme in Reconstructive Dentistry (PPRD)

Wie Nijmegen kiest om tandheelkunde te studeren, doet dat

en daarmee is eerder dit jaar al een start gemaakt.

gestart. Deze vierjarige opleiding, met drie dagen les per week,

volgens Jacques onder andere vanwege de kleinschaligheid:

Zo is aan alle lidstaten gevraagd om suggesties aan te

leidt niet op tot parodontoloog maar leert studenten wel om

het aantal toegelaten studenten ligt een stuk lager dan in

leveren voor onderwerpen en gastsprekers ten behoeve

diverse technieken dusdanig te beheersen dat zij complexe

Amsterdam. “Dat heeft een groot voordeel. Neem bijvoorbeeld

van het wetenschappelijke programma. Eind deze

problematiek op het gebied van implantologie, parodontologie

dit jaar: 16 studenten volgen nu het keuzeprofiel ‘chirurgie’.

maand moet het voorlopige congresprogramma aan de

en complex kroon- en brugwerk moeiteloos kunnen

Van hen hebben 6 mensen gekozen voor parodontale

Executive Committee worden gepresenteerd, waarna

oppakken. Een prachtige opleiding, waarvoor we helaas te

chirurgie, het vak waarin ik het onderwijs verzorg. Je kunt je

de General Assemblee in maart 2014 haar definitieve

weinig nieuwe aanmeldingen krijgen. Blijkbaar kiezen mensen

voorstellen wat zo’n kleine groep studenten voor de kwaliteit

goedkeuring zal moeten verlenen. De organisatie heeft

in deze economisch lastige tijden minder vaak voor dure

van het onderwijs betekent.”

zelf alvast het voorstel gedaan om het programma uit

specialistische opleidingen. Daarom is onlangs besloten dat

te breiden met patiëntensessies. En heeft bovendien

deze opleiding afgebouwd en daarna opgeheven wordt.”

aangekondigd dat het 25-jarig EFP-bestaan in Londen

Kleinschalig

Opleiding gestopt

zal worden gevierd. Noteert u deze datum dus alvast

De kleinere instroom heeft echter ook nadelen. “Drie jaar

Beraden

geleden hebben we onze MSc-opleiding parodontologie

“We vinden het bijzonder jammer dat we deze beslissing

moeten staken, omdat we niet aan de EFP-eisen konden

6 juni 2015, EuroPerio8, Londen. Voor meer informatie:

moesten nemen. Vooral omdat we ongelofelijk veel werk in de

voldoen. We zijn toen op zoek gegaan naar een andere

www.efp.org.

opleiding hebben gestoken en absoluut geloven in de opzet

ergens achterin uw agenda: woensdag 3 t/m zaterdag

Monique Danser, EFP-afgevaardigde 6

NVvP. Gezond fundament

Column

EFP Nieuws

Uit de pocket pappen en Nathouden U kent ze wel, mannen vooral, zo rond de vijftig. Van die types die zich moeilijk iets laten zeggen. Van die types die zelf eigenlijk het beste weten wat goed voor hen is. Van die lui die ons verhaal zeer serieus lijken te nemen, maar je ondertussen lekker laten kletsen. De krachtig aanbevolen zelfzorg naar eigen inzicht bewust of onbewust ombuigend naar een aandachtfrequentie en intensiteit, die, hoe verder van de laatste afspraak verwijderd, net zo goed door onze huismerel geadviseerd had kunnen zijn. Dames en heren: hoe passen deze lieden in een paroprotocol? Bij de volgende afspraak, meestal later dan was afgesproken, blijkt de therapie nog niet te zijn aangeslagen. De tandarts of de mondhygiënist spreekt de patiënt geduldig toe, benadrukt het belang van de zelfzorg en sondeert naar de reden waarom de goedbedoelde adviezen niet zijn opgevolgd of onvoldoende uitgevoerd. Het ingezette protocollaire traject ligt aan diggelen. Hoe gaan we verder? Compliance laat zich namelijk niet in een protocol vangen en is naar mijn smaak de achilleshiel van het succes van parodontale therapie. Nog meer storende factoren: wat dacht u van onhandigheid (na een kwartier reinigen zit alle plak er nog steeds), haast (druk, druk, druk of ik heb wel wat anders te doen), rookgedrag (ik ga binnenkort stoppen), geldgebrek (gebruik in deze dure tijden de floss aan beide zijden), vergeetachtigheid (afspraken en poetsen) of het ontbreken van een sociale controle (door foetor en bloed zijn partners al jaren afgehaakt). Vaak zien we combinaties. Heb je dan ook nog te maken met een behandelaar die het tij niet weet te keren en het er maar bij laat zitten, dan is het wachten op verergering van het pathologische proces. Inzicht in het ziektebeeld blijft om begrijpelijke redenen uit. In ieder geval dient er een goed gesprek met de patiënt te volgen en het zal uiteindelijk getuigen van een goed inzicht of je als behandelaar wel de juiste man of vrouw bent voor elke casus. Verwijzen naar een meer gespecialiseerd echelon kan helpen. Nog meer kosten en nog meer tijd investeren schept verplichtingen, maar kan ook het laatste zetje zijn voor een patiënt om maar helemaal van therapie af te zien. Vreemde ogen dwingen zelfs dan niet meer. In ieder geval valt sparren met een collega op dit punt aan te raden. Het overleg met de slachtoffers over de consequenties van afhaken dient te worden vastgelegd. De een laat zich nooit meer zien of vindt een behandelaar die het niet zo nauw neemt. Een ander neemt genoegen met een soort ‘pappen en nathouden’-concept. Als beroepsgroep moeten we ons nog eens goed achter de oren krabben, wanneer wij met iemand zo’n beslissing nemen. Iedereen is verantwoordelijk voor de eigen gezondheid, maar er wordt wel geklaagd als een andere collega achterstand diagnosticeert. Geduld in de aanvangsfase en het geleidelijk opbouwen van een betere zelfzorg blijkt vaak te werken. Om een deel van onze bevolking onbehandeld de wei in te sturen, verdient natuurlijk geen schoonheidsprijs. Zouden onderzoek en training hier kunnen helpen? Er lijkt nog veel werk aan de winkel. Otto Nelemans nr 81 • Fundamenteel

7

Dentalcare.nl

Paropathogenen

Oral-B® lanceert dentalcare.nl Volgens de filosofie van Oral-B® is evidence based handelen onmisbaar voor optimale tandheelkundige zorg.

Verdwijnen paropathogenen uit de mond na totaal-extractie?

Op de vernieuwde site www.dentalcare.nl merkt u wat dit bedrijf hiermee bedoelt: deze site bevat o.a. meer dan 350 wetenschappelijke

Yvonne C.M. de Waal, Edwin G. Winkel, Henny J.A. Meijer, Gerry M. Raghoebar, Arie Jan van Winkelhoff

onderzoeken, ruim 150 e-learning programma’s en een grote hoeveelheid foldermateriaal. Allemaal gratis toegankelijk.

Het bedrijf Oral-B® is al jaren onlosmakelijk verbonden met de parodontologie. “Oral-B® is een uitvinding van dr. Robert Hutson, een parodontoloog die op zoek was naar een veiligere,

In deze studie werd gebruik gemaakt van de Polymerase Chain

Peri-implantitis is een ontstekingsreactie van de peri-implantaire

Techniek (PCR), een techniek gebaseerd op DNA-analyse.

mucosa met als gevolg verlies van peri-implantair bot (Lindhe

Doel van onze studie was het bepalen van het effect van het

and Meyle 2008). Belangrijke risicofactoren geassocieerd met

uitvoeren van een totaalextractie op de orale microflora, meer

peri-implantitis zijn slechte mondhygiëne, roken en een

specifiek op de aanwezigheid van Aa en Pg, door middel van

geschiedenis van parodontitis (Heitz-Mayfield 2008). De hogere

zowel kweektechniek alsook PCR.

peri-implantitis prevalentie in (ex-) parodontitispatiënten kan

effectievere tandenborstel dan de destijds bestaande exemplaren,” vertelt Joyce Baert, Professional en Academic Relations Manager Professional Benelux Divisie Oral-B®. “Hij ontwierp zijn eerste borstel in 1949, wilde dat deze méér was dan alleen een tandenborstel. De Oral-B® moest een borstel zijn voor de gehele mond, met haren die afgerond waren om schade aan zachte weefsels te voorkomen. Van zo lang geleden dateert dus al onze interesse voor de parodontologie. En deze is in de loop der jaren alleen maar sterker geworden. Over de roterend-oscillerende tandenborstel bijvoorbeeld, de gouden standaard voor Oral-B®, verscheen

Uitgebreide database

in de jaren ‘90 voor het eerst een wetenschappelijke publicatie

De vernieuwde website www.dentalcare.nl, die Oral-B® eerder

door een parodontoloog - Fridus van de Weijden.”

dit jaar lanceerde, vormt een fraai voorbeeld van de filosofie van het bedrijf. “Deze site is een bijzonder uitgebreide

Wetenschappelijke insteek

database, boordevol gratis informatie. Men vindt er meer dan

Niet onlogisch dus dat Oral-B® altijd al één van de hoofd-

150 e-learning programma’s die allemaal ADA CERP approved

sponsors van de NVvP is geweest. “De NVvP is een krachtige

zijn en waarvan we voor enkele cursussen nog bezig zijn met

wetenschappelijke vereniging en juist die insteek is voor ons

het verkrijgen van punten voor het Kwaliteitsregister. Daarnaast

belangrijk. Evidence based dental hygiene staat hoog in ons

bevat de site ruim 350 wetenschappelijke onderzoeken, de

vaandel, wetenschappelijk bewijs is noodzakelijk om de

mogelijkheid om folders, posters en samples te bestellen en

professie onderbouwd te kunnen adviseren.

andere specifieke informatie voor de professie, bijvoorbeeld

Onze vertegenwoordigers gaan uit van de kracht van de

over praktijkmanagement. Bovendien is ons volledige

studies die onze producten ondersteunen. Bij de NVvP staat

productengamma op de site terug te vinden.”

wetenschappelijk onderzoek vanzelfsprekend eveneens centraal. Onze gezamenlijke doelstelling komt onder andere

Passie delen

tot uiting in de NVvP Oral-B® Onderzoeksprijs die tweejaarlijks

“Wij presenteren hiermee de grootste informatieve site in

wordt uitgereikt.

Nederland die specifiek op de dentale professie afgestemd is

Naast parodontologen zijn natuurlijk de overige leden van de

en die service verlenen we met plezier. We willen immers de

dentale professie voor ons relevant. Voor een juiste instructie

bevoorrechte partner zijn van zowel de tandarts en de tandarts-

naar en behandeling van de patiënt vormen zij een belangrijke

specialist alsook de mondhygiënist en preventieassistent. Wij

schakel.”

delen onze passie voor optimale tandheelkundige zorg graag.”

8 NVvP. Gezond fundament

Inleiding en doel

mogelijk verklaard worden vanuit gemeenschappelijke etiologische

Materiaal en methode

(gedrags)factoren, een grotere genetische vatbaarheid voor

Volwassen patiënten (n=30) met milde tot ernstige parodontitis,

parodontale/peri-implantaire ontstekingen en/of een meer

waarvoor totaalextractie de enige resterende behandeloptie

pathogene samenstelling van de orale microflora. Gebleken is

was, werden gevraagd om deel te nemen aan dit onderzoek.

dat de micro-organismen die het sterkst geassocieerd zijn met

Voorafgaande aan totaalextractie (fig. 1) werden bacteriesamples

parodontitis - (Aggregatibacter actinomycetemcomitans (Aa),

afgenomen van 5 verschillende locaties in de mondholte

Porphyromonas gingivalis (Pg) en Tannerella forsythia (Tf)) (Zambon

(speeksel, tong, wang, gekeratiniseerde gingiva en subgingivaal).

1996) en mogelijk ook een belangrijke rol spelen in de

Vier weken en drie maanden na totaalextractie (fig. 2) werden

ontwikkeling en progressie van peri-implantaire ontstekingen

opnieuw samples afgenomen. In plaats van een subgingivaal

(Mombelli et al.1987, Leonhardt et al. 1999, Shibli et al. 2008).

sample werd nu een sample afgenomen van de prothese.

Om het risico op infecties bij implantaten te verkleinen, is het

Alle samples werden geanalyseerd met behulp van kweek-

wenselijk om eventueel aanwezig parodontale infecties te

en PCR-techniek. Er werd gekeken naar de detectiefrequentie en

behandelen alvorens te implanteren. Succesvolle parodontale

absolute hoeveelheid van de paropathogenen Aa en Pg.

behandeling kenmerkt zich door een reductie van de bacteriële belasting en een daarmee samenhangende afname van ontstekingsverschijnselen. Dit resultaat kan bereikt worden door middel van initiële parodontale therapie, antiseptische/ antimicrobiële therapie, parodontale chirurgie, extractie van één of meerdere elementen of een combinatie van deze opties. Tot op heden zijn er twee studies bekend die het effect

fig. 1

fig. 2

van de meest voorspelbare parodontale behandeling, namelijk totaal-extractie, op de microflora van de mondholte hebben

Resultaten

onderzocht. Danser et al. (1994) lieten zien, gebruik makend van

In veertien van de dertig patiënten kon, zowel met kweken alsook

kweektechniek, dat na totaalextractie bij acht patiënten met

met PCR, geen Aa of Pg aangetoond worden.

ernstige parodontitis de bacteriën Aa en Pg niet langer

Kweek

aangetoond konden worden in de mondholte, ook niet indien

Met behulp van kweektechniek kon Aa voor totaalextractie worden

deze bacteriën voor die tijd wel aanwezig waren. In een recentere

aangetoond in vier van de dertig patiënten. Van deze vier

studie (Van Assche et al. 2009, n=9 patiënten) werd echter

patiënten bleek één patiënt op vier weken na totaalextractie nog

aangetoond dat Aa en Pg niet verdwijnen uit de mond na

steeds Aa-positief. Drie maanden na totaalextractie was echter

totaalextractie, maar dat alleen de aantallen verminderen.

ook deze patiënt Aa-negatief geworden. Pg kon worden nr 81 • Fundamenteel

9

Paropathogenen

aangetoond in twaalf van de dertig patiënten voor totaalextractie, in geen enkele patiënt op vier weken na totaalextractie en in één patiënt op drie maanden na totaalextractie. PCR Met de PCR-techniek werd Aa aangetoond in drie patiënten. In twee van de drie patiënten werd Aa als gevolg van de totaalextractie gereduceerd tot onder het detectieniveau. Één patiënt

Websitenieuws / Oproep / Oratie / Mededeling

Jeroen Craandijk over deelname aan het Consilium Parodontologicum:

Websitenieuws Wilt u zich snel en makkelijk aanmelden voor het NVvP-najaarscongres ‘@Risk’? Is de voorraad NVvP-voorlichtingsfolders in uw praktijk toe aan een update? Of wilt u meer weten over de parodontologen in Nederland of de geschiedenis van de NVvP? Neemt u dan een kijkje op de website van onze vereniging: www.nvvp.org.

totaalextractie (veertien voor totaalextractie, zeven op beide momenten na totaalextractie). In de patiënten die positief bleven voor Pg was wel een afname te zien in het aantal positieve samples per patiënt (van gemiddeld vier samples voor totaalextractie tot gemiddeld 2,4 samples na totaalextractie) en in de gemiddelde hoeveelheid bacteriën per sample (10log 6,3 voor totaalextractie; 10log 4,7 vier weken na totaalextractie; 10log 4,3 drie maanden na totaalextractie).

Conclusie en discussie Bij het merendeel van de patiënten met Aa en/of Pg lijkt totaal-

Kent ú projecten voor de Stichting NVvP?

functie ten aanzien van kwaliteits-

Opr

oep

Het Consilium Parodontologicum is in april 2013 !

De Stichting NVvP is in het leven geroepen om parondontaal onderzoek en parodontaal onderwijs in Nederland te stimuleren. Projecten die hiervoor in aanmerking komen, kunnen worden aangemeld bij het secretariaat van onze vereniging. Voor meer informatie over criteria en mogelijkheden kunt u contact opnemen met het NVvP-secretariaat: telefoon (0229) 54 01 48 of [email protected].

Oratie Adembenemend

versterkt met parodontoloog NVvP Jeroen Craandijk. Zijn ervaringen tot nu toe noemt hij ‘indrukwekkend’. “De leden van deze commissie dragen een

benadrukt regelmatig het belang van kwaliteit en roemt de

Ter gelegenheid van de door de Stichting NVvP ingestelde leerstoel Speciële Parodontologie, in het bijzonder Halitose.

een aardige tandarts die veel tijd voor zijn patiënten nam en een

Dinsdag 29 oktober 2013, 16.00 uur Academiegebouw, Broerstraat 5, 9712 CP, Groningen

worden. Een soortgelijk enthousiasme trof ik later ook in

Totaalextractie lijkt dus een gunstig effect te hebben als het gaat om het verminderen van het aantal paropathogenen in de mondholte. Onduidelijk is echter wat er gebeurt met de samenstelling van de orale microflora op het moment dat er implantaten geplaatst worden. Ook is niet duidelijk of het hebben van Aa en Pg in de mondholte leidt tot een groter risico op het ontwikkelen van peri-implantaire ontstekingen.

Referenties Danser MM, van Winkelhoff AJ, de Graaf J, Loos BG, van der Velden U. Short-term effect of full-mouth extraction on periodontal pathogens colonizing the oral mucous membranes. J Clin Periodontol, 1994; 21: 484-489 Heitz-Mayfield LJ. Peri-implant diseases: diagnosis and risk indicators. J Clin Periodontol 2008; 8 suppl: 292-304 Leonhardt A, Renvert S, Dahlen G. Microbial findings at failing implants. Clin Oral Implants Res 1999; 5: 339-45 Lindhe J, Meyle J. Peri-implant diseases: consensus report of the sixth European workshop on periodontology. J Clin Periodontol 2008; 8 suppl: 282-5 Mombelli A, Van Oosten MA, Schurch E jr, Land NP. The microbiota associated with successful or failing osseointegrated titanium implants. Oral Mircobiol Immunol 1987; 4: 145-51 Shibli JA, Melo L, Ferrari DS, Figueiredo LC, Faveri M, Feres M. Composition of supra- and subginigval biofilm of subjects with healthy and diseased implants. Clin Oral Implants Res 2008; 10: 975-82 Van Assche N, Van Essche M, Pauwels M, Teughels W, Quirynen M. Do periodontopathogens disappear after full-mouth tooth extraction? J Clin Periodontol 2009; 36: 1043-1047 Zambon JJ. Periodontal diseases: microbial factors. Ann Periodontol 1996; 1: 879-925

NVvP. Gezond fundament

tandheelkunde begon al op jeugdige leeftijd: “Wij hadden vroeger bijzonder enthousiasme voor zijn werk uitstraalde. Ik vond dat fantastisch en wist dus al op vrij jonge leeftijd dat ik tandarts wilde Groningen, waar ik voor mijn studie tandheelkunde terechtkwam. Toen ik in het vierde of vijfde jaar keuzeonderwijs parodontologie

Reactie Ivoren Kruis op publicatie over Listerine (Ingezonden mededeling) Het Ivoren Kruis heeft zich verbaasd over de uitspraken van Arie Jan van Winkelhoff in de NVvP-Nieuwsbrief ‘Fundamenteel’. Hij stelt daarin dat de claim ‘antibacterieel’ van Listerine onterecht is. Volgens Fundamenteel is dit opvallend omdat het Ivoren Kruis Listerine aanbeveelt. De redactie heeft het Ivoren Kruis niet gehoord over deze uitspraken.Het Ivoren Kruis heeft Listerine een endorsement verleend op basis van de systematische review ‘Long-Term Effect of a Mouthrinse Containing Essential Oils on Dental Plaque and Gingivitis: A Systematic Review (Stoeken et al., 2007)’. Dit betreft in vivo onderzoeken bij proefpersonen waarbij een gemiddelde reductie in plaquescore van 0,8 eenheden wordt gevonden bij een baseline-plaquescore variërend van 1,5 tot 2,9. De gingivitis-score verbeterde gemiddeld met 0,32 eenheden bij beginscores variërend van 0,5 tot 2,2. Het Ivoren Kruis stelt op basis daarvan dat de (mond)hygiënische werking van Listerine wetenschappelijk is aangetoond en onderschrijft de volgende claims: Listerine vermindert de ontwikkeling van tandplak, verbetert de conditie van het tandvlees en bevordert de mondgezondheid. De resultaten van de meta-analyse van Stoeken et al. zijn in 2011 bevestigd in een publicatie van Van Leeuwen et al. (Van Leeuwen MPC, Slot DE, van der Weijden GA: Essential oils compared to chlorhexidine with respect to plaque and parameters of gingival inflammation: a systematic review. J. Periodontol 2011;82:174-194). De uitspraken van Van Winkelhoff geven het Ivoren Kruis geen enkele aanleiding om het op wetenschappelijk onderzoek gefundeerde endorsement voor Listerine te herzien. Bestuur Ivoren Kruis, augustus 2013

kwaliteit en inhoud. En dat ligt me wel. Na een zorgvuldige afweging van alle argumenten besloot ik om de functie

Intensief

vak werkt aanstekelijk. Hij praat gedreven over tandheelkunde,

Bij gebruikmaking van kweektechniek blijkt dit in nagenoeg alle

bacteriën.

maar juist meer met procedures,

De bevlogenheid van parodontoloog Jeroen Craandijk over zijn

Prof. dr. E.G. Winkel

is er wel sprake van een sterke afname van de aantallen

Consilium minder met politiek te maken,

te aanvaarden.”

extractie te resulteren in een afname tot onder detectieniveau.

de patiënten. In die patiënten die positief blijven voor Aa of Pg

handhaving. Als commissie heeft het

ongekend enthousiasme voor hun vakgebied uit.”

betrokkenheid van zijn vakgenoten. Jeroen’s interesse voor de

patiënten het geval te zijn, bij PCR in iets meer dan de helft van

10

Intensief, veelomvattend en bijzonder inspirerend juist in deze tijd, een belangrijke

bleef Aa-positief gedurende de hele looptijd van de studie. Het aantal Pg-positieve patiënten halveerde als gevolg van de

Consilium Parodontologicum

kreeg, werd ik gegrepen door dit specifieke aandachtsgebied. Het was zó breed en er viel nog zo veel te leren, ik vond het buitengewoon boeiend. En vind dat nog steeds, tandheelkunde is een fascinerend vak waar je nooit mee klaar bent.”

Procedures en inhoud Nadat hij in 1991 afstudeerde, volgde Jeroen de opleiding tot parodontoloog. En inmiddels werkt hij al jaren als parodontoloog NVvP in zijn Parodontologie Praktijk Leiden. Daarnaast zet hij zich binnen de NVvP extra voor zijn vakgebied in. Als redactielid van de NVvP Nieuwsbrief ‘Fundamenteel’ bijvoorbeeld verzorgt hij vier maal per jaar een wetenschappelijk Abstract. Bovendien is hij sinds april van dit jaar lid van het Consilium Parodontologicum. “Het heeft even geduurd voordat ik het verzoek daartoe positief beantwoordde. Het lidmaatschap van het Consilium is een pittige functie die veel tijd en inzet vergt. Tegelijkertijd heeft het Consilium,

En dus maakt Jeroen thans deel uit van het Consilium. Zijn ervaringen tot nu toe? “Indrukwekkend. Het Consilium heeft één belangrijke doelstelling: het waarborgen van de kwaliteit van de parodontale zorg door parodontologen in ons land. Daartoe organiseert en superviseert het Consilium onder andere intercollegiale visitaties en beoordeelt ze inhoudelijk de jaarverslagen van de erkende parodontologen. Ook de toetsing van kennis en kunde van de aspirant-parodontoloog NVvP, die erkend wil worden, loopt via het Consilium. Alle besluitvorming in de commissie wordt unaniem genomen, vraagstukken worden in een zeer brede context bekeken. De commissieleden komen meerdere keren per jaar bijeen en tussentijds is er sprake van veel mailverkeer. De werkzaamheden zijn intensief, veelomvattend en bijzonder inspirerend. Je komt toch in aanraking met de wijze waarop parodontologen in ons land dagelijks op hoog niveau presteren om aan alle kwaliteitseisen te voldoen. Dat houdt ook mijzelf scherp. Bovendien is dit een commissie waarvan de leden een ongekend enthousiasme voor hun vakgebied uitdragen. Ook hier word ik dus weer geïnspireerd door mensen die nadrukkelijk het hart in hun vak hebben liggen.”

Cadeau Tot slot: het Consilium toetst, visiteert, evalueert en adviseert waar nodig. Wat is het beste advies dat Jeroen zelf ooit voor zijn praktijkvoering kreeg? “Aan het einde van mijn studie tandheelkunde gaf een docent de volgende tip: ‘Zorg dat je regelmatig voor jezelf een paar uur in je werkagenda vrijhoudt. En benut deze uren om, zonder

Het Consilium Parodontologicum bestaat uit de volgende leden:

de dagelijkse werkdruk, een patiënt te behandelen buiten je vaste

Dr. Jan A.H. Tromp, voorzitter, Harry Hamming, MSc., vice-voorzitter,

routines om.’ Het bleek een waardevol advies, dat ik vaak heb

Prof. dr. Frank Abbas, E. Olaf Veth, MS., Prof. dr. Bruno G. Loos,

opgevolgd. Het is een cadeau aan jezelf om het plezier in je vak

C.T.R. Cammaert, MSc., J. Craandijk, MSc.

te behouden.”

nr 81 • Fundamenteel

11

Case presentation / Bart van Noordenne / Jeroen Pepplinkhuizen / XQdent Bilthoven

Socket Shield Techniek

Implantologie met gebruikmaking van het parodontium Inleiding

Casus

Na het extraheren van een element is het bekend dat de buccale botlamel voor een groot deel verdwijnt (Araujo & Lindhe 2005). Ook het plaatsen van een implantaat voorkomt niet dat de dunne buccale botlamel binnen enige maanden voor een groot deel verdwijnt (fig. 1). Hierdoor zal er recessie optreden van bot en mucosa (fig. 2). Voor patiënten met een gummy smile (hoge lachlijn) blijft het daarom een uitdaging om, na het plaatsen van een implantaat, ook op langere termijn een esthetisch fraai resultaat te bereiken. In deze gevallen is het opbouwen van de buccale botpartij, eventueel met het aanbrengen van ook een bindweefseltransplantaat, geïndiceerd om de mucosa rond implantaten op niveau te krijgen. Markus Hürzeler heeft in 2010 aangetoond dat de zogenaamde “Socket Shield techniek” (SST), waarbij hij een deel van de buccale radix laat staan, de osseoïntegratie van een implantaat niet in de weg staat. (Fig. 3) is een afbeelding uit het artikel van Hürzeler (J Clin Periodontol. 2010 Sep;37(9):855-62). In deze afbeelding zijn zowel de buccale botlamel alsook de radix (zie de pijlen) en het aangebrachte implantaat goed te zien. Door het behoud van een deel van deze radix, bestaande uit dentine en het parodontale ligament, blijft de buccale botlamel intact. Achter het palatinale deel van deze radix is nieuw gevormd wortelcement aangetoond. Het grote voordeel is dat er geen recessie zal optreden zowel in het horizontale als in het verticale vlak. Inmiddels is deze ingreep in de implantologiepraktijk in Bilthoven bij 25 personen succesvol uitgevoerd. Bij één patiënt is de radix na enige weken losgekomen en heeft alsnog een botopbouw moeten plaatsvinden.

Begin 2011 is een 42-jarige patiënt verwezen voor een implantaatgedragen kroon. Door trauma is het kroongedeelte van de 11 afgebroken (fig. 4) en er is sprake van een hoge lachlijn (fig. 5). Patiënt heeft geen verleden van parodontitis, haar DPSI-score is 1 en zij rookt niet. Om de SST-techniek te kunnen gebruiken, mag er geen sprake zijn van van paro- en/of endopathologie (fig. 6). Teneinde te bepalen of er voldoende botvolume aanwezig is, om immediaat een implantaat te plaatsen met voldoende initiële stabiliteit, is er een Cone-Beam CT-scan vervaardigd (fig. 7). Op grond van deze scan is besloten immediaat een noodkroon te plaatsen. Hiervoor zijn, voorafgaand aan de chirurgische ingreep, in de juiste relatie modellen vervaardigd. Na het verlagen van het buccale deel van de radix tot net boven het niveau van de buccale botlamel is de radix centraal m.b.v. implantaatboren volledig uitgehold en vervolgens met een boor

in mesio-distale richting gesplitst (fig. 8). Het palatinale radixfragment is met een desmotoom eenvoudig verwijderd (fig. 9). Met implantaat boren is in de palatinale alveolewand ruimte gecreëerd voor het implantaat (NobelSpeedy Replace 5x15). Direct voor plaatsing is een glazuur matrix (Emdogain) aangebracht (fig. 10). Met de afdrukstift werd met behulp van Protemp de plaats van het implantaat t.o.v. de buurelementen in de mond vastgelegd (fig. 11) en vervolgens overgebracht op het ondertussen vervaardigde model (fig. 12). In ons eigen laboratorium is de noodkroon vervaardigd en 1 uur na implantaatplaatsing aangebracht, buiten occlusie en articulatie (fig. 13). Let op de nog niet optimale hoogte van de papillen (fig. 14). Op de röntgenfoto, direct na plaatsen van de noodkroon, is het stukje van de radix (distaal van het implantaat) te zien (fig. 15).

De definitieve kroon is 4 maanden later vervaardigd, waarbij de vorm van de noodkroon met de ideale emergence profile (fig. 16) is gedupliceerd voor het vervaardigen van de definitieve kroon. Door de juiste vorm van de noodkroon zijn de papillen ondertussen hersteld (fig. 17). De klinische situatie met de definitieve kroon op het implantaat, 1 jaar na plaatsing: zowel in verticale alsook in horizontale zin behoud van volume (fig. 18 en fig. 19). Röntgenbeeld na 1 jaar (fig. 20).

fig. 8

fig. 9

fig. 16

fig. 10

fig. 11

fig. 18

fig. 12

fig. 13

Bart van Noordenne (Parodontoloog NVvP, Implantoloog NVOI) Jeroen Pepplinkhuizen (Implantoloog NVOI) XQdent Bilthoven (onderdeel Samenwerkende Tandartsen)

fig. 17

fig. 4 fig. 19

fig. 5 fig. 20

fig. 2

fig. 1 fig. 14

fig. 3

12

NVvP. Gezond fundament

fig. 6

fig. 15

fig. 7

nr 81 • Fundamenteel

13

Agenda congressen / workshops

Congressen, symposia 2013/2014

Basiskwalificatie regeneratie van verticale bot- en furcatiedefecten drie dagdelen op afspraak, UMCN, Nijmegen

NVM Najaarscongres 2013 15 november 2013

Basiskwalificatie parodontale chirurgie: een praktische en klinische cursus drie dagdelen op afspraak, UMCN, Nijmegen

‘@ Risk’ NVvP Najaarscongres 2013 22 november 2013 NVvP Voorjaarscongres 2014: ‘Go easy on pink, soft tissues managed?’ 11 april 2014 Op de website van de EFP (www.efp.net) vindt u alle internationale congressen in de parodontologie. In onderstaande rubriek worden uitsluitend cursussen aangekondigd die relevant zijn voor de Parodontologie en Implantologie. De redactie behoudt zich het recht voor om aanmeldingen zonder opgaaf van redenen niet in deze rubriek op te nemen. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de inhoud van het aangekondigde in overeenstemming hoeft te zijn met de opvattingen of het beleid van de NVvP.

Cursussen, workshops okt/dec 2013 Nazorg implantaten preventieassistenten 4 oktober 2013, Nijmegen, UMCN Nazorg implantaten 4 oktober 2013, Nijmegen, UMCN Microbiologische diagnostiek in de parodontologie 11 oktober 2013, Houten, LabOral Een frisse adem: hoe krijg je die, hoe houd je die? 15 oktober 2013, KvPA, Amsterdam De mooie lach: het restauratief-parodontale raakvlak 25 oktober 2013, KvPA, Amsterdam Verantwoord gebruik van antibiotica; hoe, wat en wanneer? 1 november 2013, Houten, LabOral Parodontologie: jaarlijkse update 1 november 2013, Breukelen, DCM Tricks en trucs bij peri-implantaire problemen. Wat kun je doen? 5 november 2013, KvPA, Amsterdam Parodontologie: de stand van zaken 9 en 16 november 2013, KvPA, Amsterdam Plaquebeheersing: alles over mondhygiëne 12 november 2013, KvPA, Amsterdam Hoe houd je een paropatiënt stabiel in de toekomst? 18 november 2013, KvPA, Amsterdam Hechten: theorie en praktijk 19 november 2013, KvPA, Amsterdam Perio-medical link: praktische implicaties 20 november 2013, KvPA, Amsterdam De diepte in met pocket preservation techniek 21 november 2013, KvPA, Amsterdam Startkwalificatie parodontale chirurgie 22 en 23 november 2013, UMCN, Nijmegen Stress: de behandeling van de gespannen (paro)patiënt 23 november 2013, Doorn, DCM Wanneer verwijzen? – Van indicatie tot ingreep 25 november 2013, KvPA, Amsterdam Startkwalificatie esthetische parodontale chirurgie en regeneratie van furcatiedefect 22 en 23 november 2013, UMCN, Nijmegen Peri-implantitis voor mondhygiënistenen preventieassistenten 6 december 2013, Houten, LabOral Paroprotocol Locaties ‘on the road’ op locatie, ACTA 14

Agenda / Informatieve folders

NVvP. Gezond fundament

Sponsors

Informatie van onze sponsors

Hoofdsponsors 2013 van de NVvP

Basiskwalificatie plastische parodontale chirurgie: een praktische en klinische cursus drie dagdelen op afspraak, UMCN, Nijmegen

Platina: Braun Oral B®

Uitgebreide kwalificatie parodontale chirurgie: een praktische en klinische cursus twaalf dagdelen verspreid over langere periode, op afspraak, UMCN, Nijmegen Parodontale Diagnostiek twee dagdelen, parocursus.nl

Goud: Zendium®

Parodontale behandeling in de Algemene Praktijk twee dagdelen, parocursus.nl

Meer informatie en/of aanmelden: • www.acta-de.nl • www.qualitypractice.nl • Kliniek voor Parodontologie Amsterdam, aanmelden via www.kvpa.nl of 06-48 83 6046 (uitsluitend voor informatie, niet voor aanmelding); • PAOT UMC St. Radboud Nijmegen, www.paotumcn.nl, telefoon 024-3619408 of [email protected]; • www.laboral.info • www.mondhygienisten.nl • www.parocursus.nl (emaiL: [email protected])

Zilver: Dentaid BeNeLux (Perio.Aid®, Halita®, Desensin R, Interprox®)

Brons: Gaba Dental (Elmex®

Haal méér uit uw lidmaatschap!

en Meridol®)

Bij de NVvP kunt u diverse informatieve folders bestellen die een waardevolle ondersteuning bij de uitoefening van uw praktijk zijn. Ter opfrissing van uw kennis biedt de vereniging u tevens de keuze uit verschillende wetenschappelijke naslagwerken. Extra aantrekkelijk: als NVvP-lid krijgt u korting op uw bestelling. Niet-lid Lid Uw tandvlees krijgt een cijfer 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks

23,00 40,00 51,00 75,00    130,00

20,00 36,00 45,00 65,00 110,00

Sponsors Dent-Med Materials (Geistlich

Mondverzorging: een bewuste keuze 50 stuks 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks

35,00 28,00 69,00 54,00 132,00 102,00 192,00  147,00 305,00  230,00 560,00  410,00

Parodontitis 1: mondhygiëne, gebitsreiniging 50 stuks 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks

41,00  35,00 81,00  69,00 156,00   132,00 228,00  192,00 370,00 306,00 730,00   610,00

Parodontitis 2: mondhygiëne, gebitsreiniging, flapoperatie 50 stuks 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks

 

46,00 91,00 176,00  258,00  420,00 830,00

  40,00  79,00    152,00   232,00   360,00  710,00

Parodontologie in de Praktijk J.P. van Hoeve (172 pag.)

 60,00

45,00

Alle vermelde prijzen zijn incl. BTW en exclusief verzendkosten

Bestellen kan snel en simpel via e-mail: [email protected] Bellen of faxen naar het secretariaat mag natuurlijk ook: telefoon 0229 - 540 148, fax 0229 - 543 467. De bestelling wordt zo snel mogelijk per post bij u thuis bezorgd. Extra voordeel dus van uw NVvP-lidmaatschap!

Biomaterials: Perio-System;

Nano-technologie tegen gevoelige tanden

Bio-Gide® Perio en Bio-Oss® Collagen)

Dentaid introduceert Desensin Repair

Laboral Diagnostics®

Desensin Repair is een introductie van Dentaid waarbij gebruik wordt gemaakt van de nieuwste inzichten om gevoelige tanden effectief te bestrijden. Desesin Repair is ontwikkeld met de revolutionaire nano-repair technologie op basis van hydroxyapatite nano-particles. Deze nano-particles integreren volledig met het tandglazuur en dentineoppervlak. Op deze manier wordt een consistent laagje gevormd en worden de dentinetubuli afgesloten. Uit onderzoek blijkt dat Desensin Repair effectief is vanaf het eerste poetsmoment. Het voordeel van deze technologie is dat er geen tijdelijk “laagje” wordt gevormd De hydroxyapatite zorgt namelijk voor een duurzame afsluiting van de tubuli.

diagnostiek bij parodontitis,

Naast deze nano-technologie bevat Desensin Repair: • Kaliumnitraat • Natriumfluoride (1450 ppm) • Vitamine E • Allantoïne • Provitamine B5

(microbiologische en genetische cariës- en legionella-onderzoek) Philips Oral Health Care (Sonicare®) Straumann BV (Emdogain®) Biomet 3i BioHorizons Henry Schein Oral Comp EMS Electro Medical Systems

Desensin Repair is voor patiënten vanaf oktober verkrijgbaar bij de apotheek en www.gebitshop.nl nr 81 • Fundamenteel 15