NVvP-Nieuwsbrief ISSN nummer 1568-4237 nr. 83, maart 2014
Fundamenteel Woord van de voorzitter
Voortschrijdend inzicht Bijna een miljoen Nederlanders heeft diabetes, bij zo’n 90% daarvan betreft het diabetes type 2. Een slechte mondgezondheid geldt als één van de complicaties bij deze ziekte, zoals ook het slecht functioneren van ogen, nieren en zenuwen. Op deze laatste complicaties werd al door de huisarts gecontroleerd en daar is nu de mondzorg bijgekomen: een goede mondverzorging is als advies opgenomen in de NHG-standaard van huisartsen voor de behandeling van diabetes mellitus type 2 patiënten. Een belangrijke ontwikkeling, de NHG-standaard ondersteunt immers het medisch beleid in de dagelijkse praktijk van de huisarts. Bovendien gaan lang niet alle diabetespatiënten voor controle naar tandarts of mondhygiënist. De diabetescontrole bij de huisarts vormt nu een nuttige aangelegenheid om met de patiënt de mondverzorging plus het tandartsbezoek ter sprake te brengen. Aan de hand van het advies kan besproken worden of er regelmatig klachten zijn van pijn in de mond, een droge mond, veranderde smaak, slechte adem, bloedend en/of gezwollen tandvlees of losstaande gebitselementen. Geadviseerd wordt om tweemaal per jaar de mondgezondheid te laten controleren door tandarts en/of mondhygiënist. De toevoeging van slechte mondgezondheid als complicatie van diabetes in de NHG-standaard kwam overigens tot stand op initiatief van de afdeling Parodontologie van het ACTA. Deze afdeling voert, samen met het Slotervaartziekenhuis en het AMC, projecten en onderzoek uit naar de relatie tussen diabetes en orale complicaties. Dankzij de NHG-standaard krijgt deze relatie nu dus ook bij huisartsen nadrukkelijker aandacht. U begrijpt dat wij dit van harte toejuichen. De relatie tussen de algemene gezondheid en mondgezondheid is dit jaar ook het thema van de Koninklijke NMT, die dit gebruikt om op grootste wijze haar 100-jarig jubileum te vieren. Dit thema sluit naadloos aan op de eerder gestarte mediacampagne van de NVvP (waarover later dit jaar meer uitingen volgen). Alles begint toch weer bij preventie:
het voorkomen van problemen. En daarbij valt niet alleen winst te halen voor de mond, maar tevens voor ons hele lichaam. Van tandheelkundige zorgverleners wordt in toenemende mate verwacht dat zij de kwaliteit van hun handelen duidelijk kunnen maken en kunnen verantwoorden. In 2012 verscheen een rapport van de Gezondheidsraad, getiteld: ‘De mondzorg van morgen’. Eén van de conclusies in dit rapport was dat de mondgezondheid weliswaar sterk verbeterd is ten opzichte van 30 jaar geleden, maar dat nog steeds een aanzienlijk deel van de bevolking lijdt aan chronische vormen van mondziekten. Verder zijn er beperkte gegevens voorhanden over de mate van mondgezondheid en de toegankelijkheid van de zorg. De reden hiervoor is onder andere een tekort aan landelijke overeenstemming tussen mondzorgverleners in de vorm van zorginhoudelijke richtlijnen. Een grote verbetering is mogelijk door systematisch verzamelen van epidemiologische gegevens en het bepalen van duidelijke behandeldoelen, plus het ontwikkelen van op bewijs gebaseerde richtlijnen en het stimuleren van wetenschap en praktijk. En zie hier de basis voor het project Kamer Mondzorg, waarvoor de NMT en ACTA het voortouw hebben genomen en dat ondersteund wordt door alle betrokken partijen (beroepsorganisaties, wetenschappelijke verenigingen en opleidingen). Er zijn inmiddels werkgroepen geformeerd en adviezen uitgebracht over de structuur alsook over het ontwikkelen van de richtlijnen. In deze uitgave van Fundamenteel leest u meer over KiMo. Dit wordt de komende jaren een belangrijk instituut, waar we als beroepsgroep ons voordeel mee moeten doen. De huisartsen zijn ons al voorgegaan, evenals de gehele geneeskundige zorg. Tot slot: op vrijdag 11 april vindt in Ede ons voorjaarscongres plaats: ‘Go Easy on Pink’. Mag ik u daar begroeten? Monique Danser, voorzitter NVvP-bestuur nr. 83 • Fundamenteel
1
NVvP Nieuwsbrief / Nummer 83
25 jaar tandarts-parodontologen
..............................................................................................................................................................................................................................
Colofon NVvP-Nieuwsbrief ISSN nummer 1568-4237 nr. 83, maart 2014 Secretariaat, ledenadministratie + bestellen folders: Postbus 34 1633 ZG Avenhorn telefoon: 0229-540148 telefax: 0229-543467 E-mail:
[email protected] Website: www.nvvp.org Voor correspondentie aangaande het Consilium Parodontologicum, aanvragen erkenning parodontoloog etc: Simone Binnema Molenweg 4 9967 TG Eenrum Mobiel: 06-4068 2526 email:
[email protected] Redactie: Hankie Bulthuis – Jeroen Craandijk – SACHA tekst & pr Vormgeving: Aat Doek bno Basisontwerp: PeterVanPeetzen bv Mission Statements NVvP • De Nederlandse Vereniging voor Parodontologie (NVvP) is een wetenschappelijke organisatie van tandheelkundige zorgverleners. • De NVvP streeft naar algemene erkenning van het inzicht dat gezonde weefsels rond tanden, kiezen en tandheelkundige implantaten deel zijn van/horen bij een goede algemene gezondheid en de basis vormen voor duurzame tandheelkundige zorg. • De NVvP spant zich ervoor in noodzakelijke parodontale en peri-implantaire zorg voor iedereen toegankelijk te maken. • De NVvP ondersteunt tandheelkundige en andere medische zorgverleners bij het verkrijgen van kennis op het gebied van de parodontologie en peri-implantologie.
2
NVvP, een gezond fundament
Inhoudsopgave:
17 maart 1989: installatie eerste tandarts-parodontologen
In deze NVvP-Nieuwsbrief treft u onder andere de volgende onderwerpen aan:
We waren zo eigenwijs om gewoon te beginnen
Installatie eerste tandarts-parodontologen
3
Last call: Voorjaarscongres 2014
4
Websitenieuws
4
Abstract
5
Kennisinstituut Mondzorg (KiMo)
6
Consilium Parodontologicum
8
EFP Nieuws
9
1e EFP Master Clinic Conference
9
Jubileumsymposium
10
AAP Research Forum
10
Column
11
Uit de paropraktijk
12
Agenda
14
Op 17 maart 2014 was het 25 jaar geleden dat de eerste tandarts-parodontologen werden geïnstalleerd, 14 in totaal. Oud-parodontoloog Nico Corba was één van hen en blikt terug. “De verbondenheid tussen ons is altijd gebleven.”
Hoe was je eerste werkdag als officieel erkende tandarts-parodontoloog?
Parodontologicum. Jan Jansen en ik startten toevalligerwijze
“Niet anders dan daarvoor. In Groningen was in 1983
officieel erkende tandarts-parodontologen.”
ook in die maand de Parodontologie Praktijk Zwolle, nu als
namelijk al de eerste parodontologiepraktijk in ons land geopend door Johan van Dijk en Jan Jansen. Hier werd geen
Moesten jullie knokken voor je nieuwe discipline?
algemene tandheelkunde maar uitsluitend parodontologie
“Aanvankelijk wel, dat wil zeggen: met name vóór 1989.
bedreven op verwijzing. Jan Tromp en ik gingen daar een
Sommige tandartsen dachten dat ze dit werk toch ook zelf
aantal jaren later ook aan de slag. In 1985 opende de Kliniek
konden doen of waren bang dat zij minder werk zouden
voor Parodontologie Amsterdam haar deuren, in 1988 gevolgd
krijgen. Maar de geïnstalleerde tandarts-parodontologen
door de Parodontologische Kliniek Den Haag. We wisten vanuit
op de foto voldeden aan duidelijke criteria, ze werkten op
de universiteiten al dat er een grote behoefte aan deze
universiteiten en waren daar, onder verantwoordelijkheid van
differentiatie was en waren zo eigenwijs om gewoon te
hun hoogleraren, tot specialist in in de parodontologie
beginnen. De installatie tot tandarts-parodontoloog in maart
opgeleid. Vervolgens hadden ze een aantal jaren als specialist
1989 bracht ons uiteindelijk een officiële erkenning, met strak
in de praktijk gewerkt. In 1989 waren zelfs de meest sceptische
omschreven criteria, gecontroleerd door het Consilium
collegae dan ook wel overtuigd van het nut van onze nr 83 • Fundamenteel
3
25 jaar tandarts-parodontologen
differentiatie en konden we verder bouwen aan ons vak. In 1991 gaf Frank Abbas mede gestalte aan de opleiding tot Master of Science Parodontologie in Amsterdam. Gordon Wolffe ging kort daarna leiding geven aan een tweede opleiding in Nijmegen.”
Wat is je in al die jaren het meest bijgebleven? “De enorme motivatie van veruit de meeste patiënten om de eigen dentitie te willen behouden. En natuurlijk de onderlinge collegialiteit tussen de parodontologen. Al lang voordat er sprake was van officiële benoemingen, zaten we regelmatig bij elkaar. Om afspraken te maken over kwaliteit, behandelcriteria en de verdere ontwikkeling van onze specialisatie. Die verbondenheid tussen ons is altijd gebleven.”
Wat is het grootste verschil tussen toen en nu? “De groep parodontoNico Corba
logen is enorm gegroeid
Abstract
Voorjaarscongres 2014 / Websitenieuws
Last call: voorjaarscongres NVvP Go easy on pink Als u de meest recente ins and outs wilt weten op het gebied van soft tissue management, dan is Ede op 11 april a.s. voor u ‘the place to be’. Op deze vrijdag vindt hier namelijk in Cinemec het NVvP-voorjaarscongres plaats, waar dr. Rino Burkhardt en prof. dr. Hannes Wachtel hun wetenschappelijke en praktische kennis graag met u delen. Meer weten over ‘Go easy on pink’? Informatie over het congres én de mogelijkheid om u makkelijk en snel aan te melden vindt u natuurlijk op onze website: www.nvvp.org.
Go easy on pink: soft tissues managed?!
en tegenwoordig nemen mondhygiënisten ons gelukkig veel
Het gebruik van 3D animaties bij parodontale gezondheidsheidsvoorlichting: een gerandomiseerde gecontroleerde studie. Patiëntenvoorlichting is een belangrijke taak van de professional in de mondzorg. Het is de verantwoordelijkheid van de tandarts of parodontoloog om patiënten te informeren en te motiveren zodat zij de etiologie, de behandelmogelijkheden en de gevolgen van niet-behandelen begrijpen. Traditioneel vindt de informatieoverdracht plaats in een klinische omgeving, met gesproken uitleg in combinatie met statische afbeeldingen of ter plaatse gemaakte tekeningen. Onderzoek toont aan dat patiënten niet zelden de in een consult gegeven informatie niet begrijpen vanwege een culturele- en opleidingskloof tussen clinicus en patiënt. Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van multimediale middelen de informatieoverdracht en de kennisretentie vergroot. Het doel van deze studie was om het effect van 3D animatievideo’s te vergelijken met ter plaatse getekende uitleg, voor de herinnering van informatie bij parodontale patiënten. Cleeren G, Quirynen M, Ozcelik O, Teughels W,. Role of 3D animation in periodontal patient education: a randomized controlled trial. J Clin Periodontol 2014;41:38-45
werk uit handen. Als parodontoloog behandel je nu de patiënten op het niveau waarvoor je feitelijk bent opgeleid.
Materiaal & Methode
Een relevante ontwikkeling is natuurlijk ook het inzicht dat
Dit onderzoek is gerandomiseerd gecontroleerd opgezet. Inclusieen exclusiecriteria waren: niet eerder parodontaal behandeld en minstens één pocket van 5 mm of meer; (2) moedertaal Nederlands; (3) geen medische afwijking met mogelijk geheugenverlies; (4) leeftijd ouder dan 40 jaar. De onderzoekspopulatie bestond uit nieuwe patiënten in een tandartspraktijk tussen 15 september en 15 december 2012. Van de 175 nieuwe patiënten werden 68 patiënten geselecteerd. Deze groep werd gepaard naar opleidingsniveau en willekeurig verdeeld over twee studiegroepen. Animaties in 3D werden gemaakt van een parodontaal verhaal, vanaf de parodontale anatomie gevolgd door de oorzaken, symptomen, ontwikkeling en behandeling van parodontitis. Voor de controlegroep werd een opname gemaakt van tekeningen die een clinicus ter plaatse kan maken bij de informatiebesprekingen. Voor zowel de 3D animatie alsook voor de getekende registratie werd de voice-over met informatie van een informatiebrochure van de Universiteit Leuven gebruikt. De parodontale kennis werd op drie momenten getest: vooraf, na de test en tijdens een follow-up test na 2 weken. Op deze momenten vulde de patiënt een meerkeuzevragenlijst in (met 10 vragen), die voor alle meetmomenten hetzelfde was.
een gezond parodontium van groot belang is voor een goede algemene gezondheid.”
Is er leven na paro? “Jazeker, juist dán is er leven. Een gezond parodontium is immers van invloed op de algemene gezondheid. Oh, je bedoelt mijn persoonlijke situatie?! Ook dan kan ik volmondig ‘ja’ antwoorden. Ik heb mijn werk altijd met veel enthousiasme gedaan, maar na mijn afscheid van de praktijk in 2012 heb ik ontdekt dat ik iets mis waarvan ik nooit geweten heb dat ik het had, namelijk de last die je onbewust toch met je meedraagt om patiënten en collega’s zo goed mogelijk van dienst te zijn en een grote praktijk te runnen. Ik geniet nu onbekommerd van muziek, mijn grote passie pianospelen kreeg weer een nieuwe impuls, ik doe vrijwilligerswerk bij de stichting Vrienden van het Conservatorium Zwolle en vertoef regelmatig in mijn geboortestad Amsterdam. Ook pas ik met plezier op mijn kleinkinderen. En natuurlijk blijft de parodontologie me boeien, zij het wat
Websitenieuws De website van onze vereniging wordt regelmatig aangevuld met nieuwe informatie. Zo treft u altijd de meest recente lijst met namen en praktijkadressen van de parodontologen erkend NVvP. Wilt u nog even terugblikken op het NVvP-Najaarscongres 2013 @Risk? Op onze site treft u alle foto’s. En natuurlijk kunt u zich meteen aanmelden voor het NVvP-voorjaarscongres 2014 ‘Go easy on pink, soft tissues managed’. Via de website gaat dat snel en eenvoudig. Onze website is aantrekkelijk vormgegeven en makkelijk toegankelijk. Nieuwsgierig? Kijk op www.nvvp.org.
meer op afstand. Het is en blijft gewoon een geweldig vak!”
Resultaten In totaal participeerden 68 patiënten, 1 patiënt van de animatiegroep kon niet bereikt worden voor de follow-up test. De resultaten 4
NVvP, een gezond fundament
Dit Abstract is verzorgd door Jeroen Craandijk, parodontoloog NVvP te Leiden
van de drie testen waren beschikbaar voor 33 subjecten in de animatiegroep en 34 in de controlegroep. Bij aanvang waren tussen de twee groepen geen significante verschillen gevonden wat betreft leeftijd en reeds aanwezige kennis. De kennis nam voor beide groepen toe in de tijd, maar de animatiegroep scoorde significant hoger dan de controlegroep in de post test en follow-up test. De kennisherinnering was bij de controlegroep significant lager bij de follow-up test. Minder dan 60% van de vragen werd door beide groepen juist beantwoord in de pre-test.
Discussie Deze studie toont aan dat het gebruik van 3D animaties de overdracht van kennis verbetert bij parodontale patiënten. De verbetering bij deze patiënten is significant hoger in vergelijking met patiënten die alleen een getekende uitleg krijgen. De kennisscores waren hoger na het bekijken van de video en bleken dat ook 2-3 weken later nog te zijn. Er zijn nauwelijks onderzoeken gedaan naar het belang van 3D animaties op kennisoverdracht bij parodontale patiënten. Ander onderzoek toont dat patiënten een uitleg van de tandarts met 3D niet alleen hoger waarderen, maar dat zij ook beter de behandelplannen begrepen en daardoor beter hun rol konden vervullen in het besluitproces. Het is niet helemaal duidelijk waarom de 3D animaties beter begrepen worden dan de tekeningen. Het kan zijn dat de 3D animaties voor de patiënt gemakkelijk in een referentiekader te plaatsen zijn dan de tekeningen van de tandarts. Tekeningen kunnen voor de patiënt ook te complex zijn, waardoor er geen cognitieve overlading plaatsvindt. De onderzoekers benadrukken dat de 3D animaties nooit de interactie tussen patiënt en professional kunnen vervangen. Het is wel interessant om te kijken hoe de informatieoverdracht meer effectief kan plaatsvinden. Een goed gebruik van de wachtkamer, met algemene instructievideo’s t.b.v. de gezondheid, kan gelegenheid geven om de wachttijd effectiever te besteden. Ander onderzoek laat zien dat het ongericht tonen van informatievideo’s in een wachtkamer minder effectief is doordat de patiënt geen focus heeft. Het per e-mail toezenden van de video’s aan de patiënt, na het maken van het behandelplan, kan leiden tot een betere bespreking van het behandelplan tijdens een volgend bezoek. Samenvattend zijn de onderzoekers stellig dat de 3D animatie de kennisoverdracht verbetert, maar dat deze het contact tussen patiënt en arts niet kan vervangen. Voor de toekomst is het vervolgens interessant om te zien of deze verbetering van kennisoverdracht eveneens leidt tot een behandelverbetering danwel complianceverbetering bij parodontale behandelingen. nr 83 • Fundamenteel 5
Kennisinstituut Mondzorg
Nieuw: Kennisinstituut Mondzorg
KiMo werkt aan landelijke klinische richtlijnen
Alles over KiMo te weten komen?
‘Er is sprake van een kloof tussen wetenschap en praktijk’, zo concludeerde de Gezondheidsraad in 2012 in
aan richtlijnen. Enkele quotes:
haar rapport ‘Mondzorg voor morgen’. Daarop besloten 22 organisaties in de mondzorg – beroepsorganisaties, wetenschappelijke verenigingen en opleidingen – om een onafhankelijke organisatie voor klinische richtlijnen op te richten: het Kennisinstituut Mondzorg (KiMo). Parodontoloog Julie Graswinckel: “Het moet overzichtelijker worden.”
gezamenlijk richtlijnen te ontwikkelen voor de mondzorg. Op de website van KiMo kunt u alles lezen over het
Het is een samenwerkingsverband van de wetenschappelijke
hoe, waarom, wat en wanneer van dit nieuwe instituut.
verenigingen, de beroepsorganisaties en opleidingen in de
U vindt er de adviezen van de twee werkgroepen
mondzorg.
plus de Kwartiermakersgroep en diverse betrokkenen geven hun mening over het belang van samenwerken
Het KiMo wordt gevormd door: Wetenschappelijke Verenigingen Tandheelkunde
• ‘Durf de eigen ‘Gouden standaard te verlaten’
COBIJT Centraal Overleg Bijzondere Tandheelkunde
• ‘Meer samenhang nodig in mondzorg’
IK
Ivoren Kruis
• ‘Werken met richtlijnen is praktisch’
NVGPT
Nederlandse Vereniging voor Gnathologie en
• ‘De neuzen staan dezelfde kant op’ • ‘KiMo wordt geen Big Brother’
Prothetische Tandheelkunde NVOI
Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie
NVSST
Nederlandse Vereniging van de Sociale
Diverse organisaties in de tandheelkunde hebben de afgelopen
verschillende gebieden
jaren eigen richtlijnen of protocollen ontwikkeld, bedoeld om de
adviezen uit te brengen.
ingewikkeld, maar het op één lijn krijgen van alle
NVT
Nederlandse Vereniging van Tandartsen
zorgverleners te ondersteunen bij het leveren van een optimale
Een Kwartiermakersgroep
relevante partijen bij de aanpak daarvan is dat wel.
NVvK
Nederlandse Vereniging voor Kindertandheelkunde
behandeling. “De NVvP bijvoorbeeld is hier al ver mee, denk
werd opgericht om aan
Dit komt door de vele spelers in de mondzorg.
NVvE
Nederlandse Vereniging voor Endodontologie
aan het paroprotocol,” zegt parodontoloog Julie Graswinckel.
de opzet van een
Het is mooi dat we de belangrijke eerste stap op
NVvP
Nederlandse Vereniging voor Parodontologie
“Maar er is nog groot verschil tussen de diverse verenigingen
structuur voor het instituut
dit pad gezet is.’
NVVRT
N ederlandse Vlaamse Vereniging voor Restauratieve
in de mate waarin richtlijnen zijn ontwikkeld. Ook zijn er voor
te werken.
bepaalde onderwerpen (overlappende) richtlijnen van
Parodontoloog Julie
Nieuwsgierig wie deze uitspraken gedaan hebben?
OVAP
Orthodontische Vereniging van Algemeen Practici
verschillende organisaties. Wat ontbreekt zijn gezamenlijk
Graswinckel maakte deel
Kijk op www.kennisinstituutmondzorg.nl
VBTGG
Vereniging tot Bevordering Tandheelkundige
opgestelde landelijke klinische richtlijnen. Als het aan het
uit van werkgroep 1.
Kennisinstituut Mondzorg ligt, gaan zulke richtlijnen er komen.”
“Onze werkgroep heeft
• ‘Het ontwikkelen van richtlijnen op zich is niet
Gezondheidszorg aan Gehandicapten
Kwaliteit sturen én meten
22 partijen
gemaakt van bestuurlijke,
Het KiMo gaat niet alleen richtlijnen met bijbehorende
Het Kennisinstituut Mondzorg (KiMo) is een samenwerkings-
juridische, financiële en organisatorische
indicatoren opstellen, maar tevens fungeren als keurings-
verband van 22 partijen: beroepsorganisaties, weten-
aspecten die relevant zijn bij het opzetten van KiMo. Hierover
instituut. “Met een onafhankelijk Kennisinstituut krijgen we de
schappelijke verenigingen en opleidingen in de mondzorg.
hebben we een advies uitgebracht. Werkgroep 2 had de
beschikking over een instrument om, over de hele breedte van
In 2013 ondertekenden zij een intentieverklaring om
opdracht om een goede methodiek voor richtlijnontwikkeling
de tandheelkunde, op kwaliteit te kunnen sturen én meten.
gezamenlijk richtlijnen in de mondzorg te ontwikkelen.
te formuleren. De adviezen van beide werkgroepen bleken
De exacte vorm en functie van het Kennisinstituut wordt de
Richtlijnontwikkeling is hierbij geen doel op zich, de richtiljnen
meer overeenkomsten te bevatten dan verwacht. In essentie
komende periode verder ingevuld. Eén ding is zeker. Het
zijn vooral een middel om beschikbare kennis en ervaring goed
kiezen we voor dezelfde richting, heel positief.”
moet, door meer eenheid te creëren voor onder andere de zorgverlener, overzichtelijk worden. Daar gaan we gezamenlijk
Advies aangeboden
de schouders onder zetten. Het is mooi om zien dat zoveel
Werkgroepen
“We hebben onze adviezen aan de Kwartiermakersgroep
verenigingen zich al achter dit initiatief geschaard hebben!”
Na het tekenenen van de intentieverklaring werden er twee
aangeboden. Deze heeft de adviezen samengevoegd,
werkgroepen ingesteld, die de opdracht kregen om op
aangevuld en in een model samengevat. Aldus zijn voorstellen
KiMo is geen overheidsproject, maar een initiatief van organisaties in de mondzorg die het vanuit maatschappelijk en professioneel oogpunt van belang vinden om gezamenlijk op te trekken.
NVvP, een gezond fundament
Tandheelkunde
Tandheelkunde
een inventarisatie
in kaart brengen en toegankelijk maken voor gebruik.
6
Kennisinstituut Mondzorg (KiMo) wordt opgericht om
VMTI
Vereniging Medisch Tandheelkundige Interactie
Koepels ANT
Associatie Nederlandse Tandartsen
NMT
Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde
NVBT
Nederlandse Vereniging tot bevordering van de Bio-energetische Tandheelkunde
NVIJ
Nederlandse Vereniging van Instellingen voor Jeugtandverzorging
NVM
Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten
ONT
Organisatie Nederlandse Tandprothetici
Opleidingen
ontstaan voor een organogram, het proces voor de
Parodontologen Dick Barendregt en Fridus van der
ontwikkeling van een richtlijn en een model voor uitvoering en
Weijden zijn eveneens namens de NVvP betrokken bij
governance ‘ontwikkeling richtlijn binnen KiMO’. Dit advies is
KiMo. In de volgende edities van Fundamenteel praten
half februari 2014 aangeboden aan alle ondertekenaars van de
zij o.a. over de manier waarop u de kernwaarden van
intentieverklaring. Eind maart moet de besluitvorming plaats-
KiMo in de praktijk kunt benutten en welke
vinden over de oprichting en inrichting van het Kennisinstituut.”
aanpassingen dat in de praktijk zal vergen.
ACTA
Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam
LOM Landelijk Overleg Opleidingen Mondzorgkunde Radboud UMC
Radboud UMC, afdeling tandheelkunde
UMCG (CTM)
UMC Groningen (Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde)
nr 83 • Fundamenteel 7
EFP Nieuws / Oproep
Consilium Parodontologicum
Het Consilium verwelkomt Simone Binnema Ze loopt een marathon per jaar, werkt parttime bij het UMCG, helpt waar nodig haar man met het akkerbouwbedrijf en is ook nog eens de spil in een druk gezin. En vanaf nu is Simone Binnema tevens het aanspreekpunt op het secretariaat van het Consilium Parodontologicum. “Ik zal vooral op de achtergrond functioneren.” Ali Woltman beheerde jarenlang het NVvP-secretariaat en ondersteunde het Consilium sinds de start daarvan in 1987. Als een echte spin in het web had zij informatie over alle ins and outs van de NVvP paraat. In 2009 droeg Ali haar secretariaatswerk over aan Jolanda Exalto en onlangs nam ze afscheid van het Consilium. Haar werkzaamheden voor dit instituut zijn
Simone kiest…
1e EFP Master Clinic Conference
7 & 8 February 2014, Parijs
EFP Nieuws Begin februari vond in Parijs de eerste EFP-Masterclinic plaats met als thema ‘Peri-implant plastic and reconstructive surgery’ (een kort verslag hiervan vindt u hiernaast). Ondertussen zijn de voorbereidingen voor EuroPerio 8, van 3-6 juni 2015 in Londen, natuurlijk ook in volle gang. Centraal thema tijdens deze grootste bijeenkomst is de samenhang tussen tandvleesproblemen en systemische aandoeningen zoals diabetes en hart- en vaatziekten. Alle vorderingen rondom dit congres kunt u bijhouden op www.perioworkshop.efp.org. Op de site www.efp.org vindt u veel informatie over evenementen van parodontologieverenigingen elders in Europa, interessante wetenschappelijke artikelen en diverse consensus papers. Monique Danser, EFP-afgevaardigde
Prima combinatie “Via een lid van het Consilium hoorde ik een jaar geleden
Hardlopen of yoga? “Hardlopen! Ik loop één marathon per jaar plus enkele halve marathons en regelmatig een 10 kmloop. Gemiddeld train ik vier à vijf keer per week.”
dat er een functie bij het Consilium vrij zou komen,” licht Simone toe. “Dat leek me wel wat. Ik werk al jaren op het UMCG bij de Stichting Prenatale Screening en een andere parttime baan in de medische sector valt daar prima
Zelf koken of uit eten gaan? “Zelf koken. Het is geen hobby van me, gelukkig heb ik goede eters aan tafel die niet snel klagen.”
mee te combineren. Het afgelopen half jaar heb ik met
tuin, inclusief moestuin met kas.”
Kent ú projecten voor de Stichting NVvP?
Kamperen of stedentrip?
De Stichting NVvP is in het leven geroepen om
“Geen van tweeën. We gaan één keer per jaar
parondontaal onderzoek en parodontaal onderwijs in
Op welke manier krijgen NVvP-leden met Simone te
met ons gezin op vakantie. Daarnaast hebben
Nederland te stimuleren.
maken? “Vanuit het Consilium verricht ik alle voor-
we een fijn huis, veel ruimte, heerlijke natuur en
Projecten die hiervoor in aanmerking komen, kunnen
komende secretariaatswerkzaamheden, waaronder de
in de oogstperiode help ik mijn man met ons
worden aangemeld bij het secretariaat van onze vereniging.
correspondentie met de parodontologen. Voor vragen
akkerbouwbedrijf”.
Voor meer informatie over criteria en mogelijkheden
Ali meegelopen, dat is uitstekend bevallen. Ik heb veel informatie opgedaan en heb de NVvP leren kennen als een groep leuke mensen met wie het plezierig
Boek of tuin? “Tuin. Ik ben graag buiten, we hebben een grote
omgaan is.”
Op de achtergrond
over het Consilium kan men mij altijd mailen of bellen. Voor de rest zal ik, net als Ali, vooral op de achtergrond functioneren. Ik heb er veel zin in.”
kunt u contact opnemen met het NVvP-secretariaat:
Levensmotto?
telefoon (0229) 54 01 48 of
“Wat u niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook
[email protected].
een ander niet.”
8
NVvP, een gezond fundament
Twintig jaar na EuroPerio 1 in Parijs werd nu ook de 1e EFP Master Clinic Conference weer in Parijs georganiseerd. Deze door de European Federation of Periodontology georganiseerde bijeenkomst is kleinschaliger dan EuroPerio en is bedoeld voor met name parodontologen en implantologen die hun klinische vaardigheden willen optimaliseren en op het hoogste niveau willen blijven uitvoeren. De focus van de Master Clinic was ‘Peri-implantaire plastische en reconstructieve chirurgie’. Internationaal erkende experts op dit gebied uit Frankrijk, Italië, Spanje, Duitsland, België, Zwitserland en Zweden waren uitgenodigd om te spreken. Er werd gesproken over aspecten van de ideale locatie van een implantaat in de esthetische zone, socket preservation na extractie, de manipulatie/behandeling van de harde en zachte weefsels voor en na plaatsing van implantaten en over peri-implantitis. De lezingen waren van hoog niveau en de primeur van professioneel vervaardigde 3D opnamen van de gedemonstreerde chirurgische technieken was bijzonder en verliep vlekkeloos.
overgenomen door Simone Binnema: zij bemant vanaf nu het secretariaat van het Consilium.
1e EFP Master Clinic Conference
Opr
oep
!
‘Gut feeling’ Er werd ruim de tijd genomen voor discussie over de voorspelbaarheid van peri-implantaire plastische en reconstructieve therapie. Met name tijdens de discussie werd het duidelijk dat anno 2014 ook de internationaal erkende experts bij hun keuze van behandeltechniek op dit gebied in het algemeen gebruik maken van hun ‘gut feeling’ en klinische ervaring, niet gebaseerd op de resultaten van wetenschappelijk en fundamenteel onderzoek. Er is nog veel onderzoek op dit gebied nodig. De keuze van de locatie ‘Maison de la Chimie’ in hartje Parijs maakte dit goed georganiseerde event extra leuk. Tijdens de lunchpauze was er de mogelijkheid om te genieten van de Franse keuken. Nederland werd goed vertegenwoordigd door een relatief groot aantal deelnemers. De Master Clinic werd zowel geopend als afgesloten door Jean-Louis Giovannoli: de terecht trotse voorzitter van het organiserende comité. Mignon Petit, parodontoloog NVvP, Bussum nr 83 • Fundamenteel
9
AAP Research Forum
Jubileumsymposium
John Kois komt naar Nederland De Paro Praktijk Utrecht en de Praktijk voor Parodontologie Nijmegen bestaan dit jaar 25 jaar. Reden genoeg voor een jubileumsymposium, waarvoor John Kois als gastspreker naar ons land komt. “De uit Seattle afkomstige John C. Kois is naast een bedreven clinicus ook een begenadigd spreker. Hij is één van de grote inspirators op het gebied van de gecombineerde parodontale en restauratieve behandeling. Hij was meerdere keren in Nederland, onder andere op het NVvP-najaarscongres van 1995. Sindsdien is de ‘biologic width’ een begrip voor elke tandarts. De lezingen van Kois zijn doorspekt met praktische situaties, die bij iedereen het gevoel oproepen van ‘gelukkig, ook bij hem en niet alleen bij mij’,” stelt parodontoloog Mark Timmerman (Praktijk voor Parodontologie & Implantologie Nijmegen). Kois heeft de nodige publicaties én awards op zijn CV en is sinds jaar en dag een wereldwijd bekende en geroemde spreker.
Voor een optimale risicoanalyse Met zijn voordrachten en artikelen illustreert Kois zijn streven naar zoveel mogelijk voorspelbaarheid in de tandheelkundige behandeling. Op het jubileumsymposium, op zaterdag 24 mei in a.s. in Ermelo, biedt Kois de aanwezigen vele handvatten om een risicoanalyse uit te voeren in het kader van behandelingsplanning. Hij laat zien hoe kritieke risicoparameters kunnen worden geminimaliseerd om maximaal succes te behalen. Voor de tandheelkundige professionals is dat interessant: om een basis voor toekomstige mondgezondheid alsmede een mooie nieuwe glimlach te maken, moet de gevoeligheid voor tandheelkundige problemen geïdentificeerd worden en waar mogelijk worden beheerst in een tandheelkundig zorgplan. Kois meent dat hierbij een verschuiving zal plaatsvinden naar een wellnessmodel. ‘Als tandheelkundige professionals zijn we nog steeds opgesloten in het reparatieve denken. Als we beter kunnen begrijpen hoe ‘verstoring’ in de mondgezondheid ontstaat, zal dat de manier van zorg veranderen en het welzijn van de patiënt verhogen,’ aldus de mening van Kois. “Met zijn pakkende wijze van vertellen inspireert Kois elke tandarts weer tot een frisse blik op tandheelkundige zorg. Kois moet je minstens één keer in je leven horen!,” besluit Fridus van der Weijden (Paro Praktijk Utrecht).
Korting Wilt u hier meer over weten? Kom dan naar het jubileumsymposium, als NVvP en NVvRT-lid ontvangt u een aantrekkelijke korting op de toegangsprijs. Kijk voor informatie en aanmelding op www.aanmelder.nl/paro25jaar.
10 NVvP, een gezond fundament
AAP Research Forum poster competitie Tijdens de Annual Meeting van de AAP kunnen op het Research Forum nieuwe wetenschappelijke abstracten gepresenteerd worden. Inzendingen moeten uiterlijk 30 april bij het AAP-secretariaat binnen zijn. (zie hieronder de aankondiging van de AAP) Meer weten? Mail naar Stephanie Heffner,
[email protected] of kijk op www.perio.org.
Dear Colleagues, Every year at the American Academy of Periodontology’s Annual Meeting, research from around the world is presented at our Research Forum Poster Session and Competition. The Research Forum provides a platform for clinical and basic research to be presented by those in the field of periodontics. Abstracts describing new and significant information covering all aspects of periodontics are welcome. However, only original materials may be submitted; abstracts that have been previously published are not eligible for submission. A panel of judges will review all submissions and select poster presenters and finalists. Finalists will be selected in both basic and clinical research and will be asked to present their poster to a panel of judges at the Annual Meeting. Finalists have the opportunity to win one of three possible cash prizes. Please note that poster presenters and finalists are responsible for their own airfare to the meeting, hotel room, meals, meeting registration fees, and any other costs associated with presenting at the Annual Meeting.
Jubilea & Symposia / Oproep
Column
Uit de pocket
Jubilea & Symposia Viert uw praktijk een jubileum? Of organiseert u een symposium danwel ander evenement? In Fundamenteel kunt u uw collegae hierover bijtijds informeren óf na afloop een impressie bieden. Voor tijdige publicatie is het raadzaam om uw tekst (maximaal 250 woorden) en duidelijke foto (minimaal 800 kB) op tijd in te sturen naar ons secretariaat. Onze deadlines voor 2014: juni-editie inleverdatum kopij: 10 mei (verschijningsdatum: 27 juni) september-editie inleverdatum kopij: 8 juli (verschijningsdatum: 26 september) december-editie inleverdatum kopij: 30 oktober (verschijningsdatum: 21 december) De redactie behandelt ieder ingezonden bericht op integere wijze en behoudt het recht om een bijdrage waar nodig te redigeren danwel niet te publiceren. Berichten worden geplaatst op volgorde van binnenkomst en op basis van beschikbare ruimte.
Kunt u iets voor ons doen?
Opr
oep
!
De kracht van onze vereniging schuilt met name in de
All abstract submissions for the Research Forum must be collected via the AAP’s abstract manager, accessible athttp://aap2014.abstractcentral.com. After creating an account, the author is taken through the submissions process step-by-step.
talloze vrijwilligers die zich voor de NVvP hebben ingezet
Please note that the deadline for submissions is April 30, 2014. If you have any questions about the Research Forum Poster Session and Competition or how to submit research using the AAP’s abstract manager, do not hesitate to contact Stephanie Heffner, Manager, Practice and Scientific Affairs at
[email protected] or +1-312-573-3248.
kunnen we altijd extra ondersteuning gebruiken. Heeft ú
Sincerely, Stuart J. Froum, DDS President, American Academy of Periodontology
betekenen? Neemt u dan contact op met ons secretariaat.
of dat nog steeds doen. Zo bouwen we samen verder aan een stevig fundament. Als vereniging willen we graag verder groeien. En daarbij misschien ideeën die we kunnen benutten? Welke kant moeten we met onze vereniging op? En kunt of wilt u daarin misschien iets voor ons betekenen? Met uw inzet levert u een essentiële bijdrage aan de bloei van onze vereniging. Wilt u meer weten over wat u voor de NVvP kunt Uw hulp wordt zeer gewaardeerd!
Dens praemolaris primus superioris dexter (P1sd) of 14.. Als lid van een klachtencommissie stuitte ik ooit op een uitvoerige klachtenbrief van een patiënt over de behandeling van zijn gebit. Meestal gaat het dan ook over de bejegening, waarmee de beklaagde tandarts meteen in de hoogste boom wordt gejaagd. De brief zat vol taalfouten en de tandarts reageerde niet alleen inhoudelijk, maar zond een kopie van de brief retour waarin talloze taalfouten met rood waren onderstreept. Klager, ook niet van gisteren, stuurde de brief van de tandarts retour, eveneens voorzien van talloze rode correctiestreepjes. Taal is niet bepaald het ding van onze beroepsgenoten. Of dit gevolg of oorzaak is van het idioom en de nomenclatuur waarmee wij collegiaal en naar onze patiënten communiceren, weet ik niet. Maar dat onze vaktaal een rommeltje is, lijdt geen twijfel. Ik ben nog opgeleid in de tijd dat Latijn de internationaal gewenste medische voertaal was. Maar wie weet er tegenwoordig nog waar P1sd of m2is (voor de kids!) voor staan? Het internet heeft het er moeilijk mee. Met de gangbare zoekpagina’s kom je niet ver. Sterker nog, zij verhogen de verwarring. Hoe Latijns is een ‘centrale incisief’. Ik heb voor mijn eerste academische tentamen osteologie als simpele HBS-er toch enig stampwerk nodig gehad om alle botjes grammaticaal juist te benoemen. Ooit las ik in het plaatselijke sufferdje van het dorp W. dat een dorpsgenoot zijn eerste tentamen ‘botjes’ met succes had afgelegd en “dat de veelbelovende osteoloog zijn studies aan de Rijksuniversiteit te Utrecht van plan was voort te zetten”. Dat waren nog eens tijden! Nu ook de basisschool het Engels heeft omarmd, lijkt de ingeslagen ontwikkeling op weg naar hybride taalgebruik onomkeerbaar geworden. Over hoe we dat medisch doen, zijn nooit officiële afspraken gemaakt. Gevolg: we communiceren met een ratjetoe aan jargon dat is opgebouwd uit Latijnse, Engelse en Nederlandse woorden. Het Latijn herkennen we in radix, apex, frenulum, gingiva etc. Het meervoud levert bij velen onder ons problemen op. Vernederlandsing helpt soms: incideren, molaar. En in turbotermen ‘fleppen’ we er lustig op los. We flappen er maar wat uit. Vooral in de parodontologie heeft het Engels de toon gezet. Nieuwe begrippen, die nooit in het Latijn zijn beschreven, deden hun intrede. Zoals de pocket, die echter geen Nederlandse naam heeft maar wel weer een Franse en Duitse. Mij bekruipt de neiging hier een windmolengevecht te voeren, maar zonder Sancho Panchez vrees ik niet ver te komen. Wat periodontal fremitus is, valt best uit te leggen, maar we zijn gedwongen een omschrijving te gebruiken. BOP, ook al zo’n fijne. Als collegae weten we precies waar het over gaat, maar BNS is onbekend. Onze patiënten zullen het moeten doen met een omslachtige uitleg. Denk aan ‘probing’. Met alleen ‘sonderen’ als uitleg, ben je niet klaar. Mogelijk dat een jaarlijks nationaal tandheelkundig dictee ons de mengelmoes aan vaktermen aan een kritische toets kan onderwerpen. Zodat dentale Przewalskipaarden niet langer zijn voorbehouden aan de knapste jongetjes en meisjes van de klas. Tot slot nog wat huiswerk: is het tanden stoken of stokeren?
Otto Nelemans
nr 83 • Fundamenteel 11
Uit de paropraktijk / Dr. Daniël Oortgiesen
Uit de paropraktijk: Een 44-jarige patiënte wordt verwezen voor parodontale behandeling.
Algemene anamnese De medische anamnese laat geen bijzonderheden zien. Mevrouw is enkele jaren geleden gestopt met roken. Ze heeft last van bloedend tandvlees en wil graag haar dentitie behouden, rekening houdend met haar (beperkte) budget.
Tandheelkundige anamnese
Adulte parodontitis met (ver)gevorderde furcatieproblematiek
Diagnose Gegeneraliseerde adulte parodontitis, parodontitis apicalis 34.
Prognose bij intake Zie (3).
Behandeling Het voorlopige behandelvoorstel bestond uit initiële parodontale behandeling in combinatie met (gelijktijdige) extractie van de 17, 27 en 37. De tandarts kreeg het advies om een
Mevrouw komt twee keer per jaar bij haar tandarts,
endodontische behandeling in de 34 te
die zo nodig tandsteen verwijdert. Mevrouw heeft
overwegen. De patiënt ging akkoord met het
een verzorgd gebit met diverse kronen plus
voorstel.
een brug.
Na 3 maanden volgde de herbeoordeling.
Naast de reguliere restauratieve tandheelkunde
De herbeoordeling liet zien dat de plaquescore
zijn er enkele endodontische behandelingen
(nu 11%) en de bloedingsscore (nu 5%) waren
uitgevoerd.
afgenomen, evenals vrijwel alle pocketdiepten
Mevrouw poetst tweemaal daags handmatig en
(4). Resterende parodontale problematiek was
gebruikt geen interdentale hulpmiddelen.
nog aanwezig ter plaatse van de 16 en 26, beide
(3) Prognose bij intake
elementen hadden nog verdiepte restpockets
Klinisch extra-oraal onderzoek
en de furcaties waren niet te reinigen door de
Geen bijzonderheden.
patiënte. Parodontale chirurgie werd voorgesteld met als doel de pockets te elimineren en de
Intra-oraal onderzoek
furcaties toegankelijk te maken voor
De plaquescore bedraagt 31% en de bloedings-
thuiszorg (ragergebruik). De patiënte ging
score is 28%. Er zijn verdiepte pockets tot 12 mm, er zijn
(1) Parodontiumstatus bij intake
wederom akkoord. Na de chirurgie ontstond een voor de patiënte te reinigen situatie (5),
furcatieaandoeningen tot en met graad III en
waarna mevrouw in eerste instantie in een
mobiliteit tot eveneens graad III. Tevens zijn er
4-maandelijks nazorgtraject werd geplaatst.
diverse recessies aanwezig (1).
Specifieke instructies werden gegeven om het
(4) Parodontiumstatus bij herbeoordeling
cariësrisico in de furcatie zoveel mogelijk te
Röntgenologisch onderzoek
beperken.
Er is o.a. sprake van horizontaal en angulair botverlies tot (lokaal) 80%, er is botverlies
De parodontale situatie is inmiddels al 6 jaar
zichtbaar in de furcaties en een peri-apicale
stabiel en het lukt mevrouw nog steeds om
radiolucentie aan de 34 (2).
dagelijks (ook) de furcaties goed te reinigen. Dr. Daniël Oortgiesen, PPZ Zwolle
(2) Röntgenstatus bij intake
12
NVvP, een gezond fundament
(5) Reinigbaarheid na parodontale chirurgie regio 16 en 26
nr 83 • Fundamenteel
13
Agenda congressen / symposia / cursussen / compact clinics / workshops
Agenda Deze agenda wordt samengesteld uit gegevens zoals bekend bij de NVvP en het PAOT. Cursusgegevens voor deze rubriek kunt u inzenden naar het secretariaat NVvP.
Microbiologische diagnostiek in de parodontologie 23 mei 2014, LabOral, Houten
Congressen, symposia 2014
Subgingivale gebitsreiniging 24 mei 2014, DCM, Breukelen
NVvP Voorjaarscongres 2014: ‘Go easy on pink, soft tissues managed?’ 11 april 2014, CineMec, Ede NMT 100 jaar, jubileumcongres 16 en 17 mei 2014, Beurs van Berlage, Amsterdam Jubileumcongres PVPI Nijmegen/Horst en Paropraktijk Utrecht 24 mei 2014, Ermelo Op de website van de EFP (www.efp.net) vindt u alle internationale congressen in de parodontologie. ei 2014, Ermelo
In onderstaande rubriek worden uitsluitend cursussen aangekondigd die relevant zijn voor de Parodontologie en Implantologie. De redactie behoudt zich het recht voor om aanmeldingen zonder opgaaf van redenen niet in deze rubriek op te nemen. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de inhoud van het aangekondigde in overeenstemming hoeft te zijn met de opvattingen of het beleid van de NVvP.
Cursussen, compact clinics, workshops jan t/m maart 2014 Microbiologie 14 april 2014, DCM, Breukelen Implantologie 15 april 2014, DCM, Breukelen Klinische avond Cytoplast d-PTFE membranen 16 april 2014, Memodent, Houten Paro-workshop voor de algemene en mondhygiënepraktijk 17 april 2014, ACTA, Amsterdam De wondere wereld van microbiologie in de praktijk, introductie voor nieuwe gebruikers 25 april 2014, LabOral, Houten
Eendaagse cursus Parodontologie en Golf (18 holes) 16 mei 2014, Parocursus.nl, Glimmen Parodontologie the evidence, part 1 16 mei 2014, DCM, Breukelen
Hoofdsponsors 2014 van de NVvP
Bij de NVvP kunt u diverse informatieve folders bestellen die een waardevolle ondersteuning bij de uitoefening van uw praktijk zijn. Ter opfrissing van uw kennis biedt de vereniging u tevens de keuze uit verschillende wetenschappelijke naslagwerken. Extra aantrekkelijk: als NVvP-lid krijgt u korting op uw bestelling.
Platina: Braun Oral B®
100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks
Parodontologie the evidence, part 2 20 juni 2014, DCM, Breukelen Paroprotocol Locaties ‘on the road’ op locatie, ACTA
Lid
23,00 40,00 51,00 75,00 130,00
20,00 36,00 45,00 65,00 110,00
Goud: Zendium®
Mondverzorging: een bewuste keuze 50 stuks 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks
35,00 28,00 69,00 54,00 132,00 102,00 192,00 147,00 305,00 230,00 560,00 410,00
Zilver: Dentaid BeNeLux (Perio.Aid®, Halita®, Desensin R, Interprox®)
Parodontitis 1: mondhygiëne, gebitsreiniging
Basiskwalificatie regeneratie van verticale bot- en furcatiedefecten drie dagdelen op afspraak, UMCN, Nijmegen
50 stuks 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks
Basiskwalificatie parodontale chirurgie: een praktische en klinische cursus drie dagdelen op afspraak, UMCN, Nijmegen
41,00 35,00 81,00 69,00 156,00 132,00 228,00 192,00 370,00 306,00 730,00 610,00
Parodontitis 2: mondhygiëne, gebitsreiniging, flapoperatie 50 stuks 100 stuks 200 stuks 300 stuks 500 stuks 1000 stuks
Basiskwalificatie plastische parodontale chirurgie: een praktische en klinische cursus drie dagdelen op afspraak, UMCN, Nijmegen
46,00 91,00 176,00 258,00 420,00 830,00
Brons: Gaba Dental (Elmex® en Meridol®)
40,00 79,00 152,00 232,00 360,00 710,00
Parodontologie in de Praktijk
Uitgebreide kwalificatie parodontale chirurgie: een praktische en klinische cursus twaalf dagdelen verspreid over langere periode, op afspraak, UMCN, Nijmegen
J.P. van Hoeve (172 pag.)
60,00
45,00
Alle vermelde prijzen zijn incl. BTW en exclusief verzendkosten Bestellen kan snel en simpel via e-mail:
[email protected] Bellen of faxen naar het secretariaat mag natuurlijk ook: telefoon 0229 - 540 148, fax 0229 - 543 467. De bestelling wordt zo snel mogelijkper post bij u thuisbezorgd. Bestellen via de website? Voor de ledenkorting moet u inloggen. Extra voordeel dus van uw NVvP-lidmaatschap!
Parodontale Diagnostiek twee dagdelen, parocursus.nl Parodontale behandeling in de Algemene Praktijk twee dagdelen, parocursus.nl
Sponsors Dent-Med Materials (Geistlich Biomaterials: Perio-System; Bio-Gide® Perio en Bio-Oss® Collagen) Laboral Diagnostics® (microbiologische en genetische
Meer informatie en/of aanmelden:
Tip van Dentaid
diagnostiek bij parodontitis,
• www.acta-de.nl
Adviseer Vitis Whitening Tandpasta samen met spoelen met Perio•Aid Chloorhexidine
Philips Oral Health Care (Sonicare®)
• www.qualitypractice.nl • Kliniek voor Parodontologie Amsterdam, aanmelden via www.kvpa.nl of 06-48 83 6046 (uitsluitend voor informatie, niet voor aanmelding); telefoon 024-3619408 of
[email protected]; • www.laboral.info • www.memodent.nl • www.mondhygienisten.nl • www.nmt.nl • www.paropraktijk.nl of www.pvpi.nl •
[email protected] • www.parocursus.nl (email:
[email protected])
14 NVvP, een gezond fundament
Haal méér uit uw lidmaatschap! Niet-lid Uw tandvlees krijgt een cijfer
Peri-implantaire ilnfecties: voor mondhygiënisten en preventieassistenten 6 juni 2014, LabOral, Houten
• PAOT UMC St. Radboud Nijmegen, www.paotumcn.nl,
Verantwoord gebruik van antibiotica: hoe, wat, wanneer 9 mei 2014, LabOral, Houten
Sponsors
Informatieve folders / Sponsorinformatie
Tijdens parodontale en implantologische behandelingen is ondersteuning met Chloorhexidine nog steeds de “gouden standaard”. Bij sommige patiënten geeft het spoelen met effectieve Chloorhexidine producten echter lokale verkleuringen van de gebitselementen. Met de introductie van de Vitis Whitening producten van Dentaid kunt u uw patiënten nu een prima oplossing bieden om eventueel optredende verkleuringen direct en 100% veilig te verwijderen. Door tijdens de periode van spoelen met Perio•Aid Chloorhexidine Mondspoelmiddel te poetsen met Vitis Whitening Tandpasta wordt de mogelijke aanslag op de elementen direct verwijderd bij de eerstvolgende poetsbeurt. De effectiviteit van de Chloorhexidine wordt niet beïnvloed. Bijkomend voordeel van dit advies is dat de therapietrouw van uw patiënten beter is wanneer verkleuringen worden voorkomen tijdens de periode van spoelen.
cariës- en legionella-onderzoek) Straumann BV (Emdogain®) Biomet 3i BioHorizons Henry Schein Oral Comp EMS Electro Medical Systems
Vitis Whitening Tandpasta is voor patiënten verkrijgbaar bij de apotheek, DA-drogisten en www.tandartsplein.nl
nr 83 • Fundamenteel 15
