Nieuws Nummer 110, maart 2013
AANGESLOTEN BIJ
Woord van de voorzitter Op het moment dat ik dit artikel schrijf bekruipt mij een gevoel van trots maar ook een gevoel van enige bezorgdheid. Laat ik beginnen met het eerste. Wij hebben net de ALV achter de rug waarop we niet alleen terugkeken op 2012 en de financieen voor 2013 presenteerden maar een belangrijk gedeelte van de presentatie bestond uit de presentatie van de nieuwe richting. Stumico heeft zich de afgelopen jaren met succes beziggehouden met de invoering en gevolgen van BIM in het bouwproces. Dit waren stuk voor stuk prima en leerzame bijeenkomsten. Zelfs de laatste bijeenkomst van 21 maart was van een uitzonderlijk hoog niveau. Toch is de ICT in de Bouw meer dan BIM. Dat betekent ook de veranderende rol van ERP, de steeds belangrijkere rol van GIS maar ook de veranderende rollen van de participanten. Denk hieraan aan de rol van de opdrachtgever en de projectleiders. Wat dan ook nog te denken van het assetmanagement in de bouw. U leest het al, de rol van ICT in de bouw wordt steeds groter en wij als bestuur vinden dat wij daarin mee moeten gaan en u ook op van die ontwikkelingen op de hoogte gaan houden. Dat op de hoogte houden willen wij minder als grijze muis maar meer stelling nemend en soms ook wel prikkelend en confronterend gaan doen. Dat betekent niet dat wij een mening over producten gaan geven, dat kunt u zelf heel goed, maar wel een mening over bepaalde ontwikkelingen. Wij hopen dat wij hier hiermee een bijdrage kunnen leveren in de richting die het bouwproces op gaat. Dat richtinggevend is niet iets wat je even gaat doen maar dat moet groeien. Verder in deze nieuwsbrief presenteren wij u onze nieuwe frisse en moderne website. Ook iets om trots op te zijn. Kortom Stumico bruist van de ideeen en activiteiten. Vanwaar dan de bezorgdheid. Deze bestaat uit het feit dat wij voor het eerst het aantal leden zagen dalen tot onder de 200. Dat het de afgelopen jaren sterk is gedaald had ook te maken met ons stren-
ger royeringsbeleid. Dat houden we nog steeds vol. Leden die 2 jaar achtereen niet betalen horen niet in de vereniging thuis. Dat kan heel dapper zijn maar dat moet wel betekenen dat er ook voldoende nieuwe aanwas is. Nu dat blijft achter en dat baart ons zorgen. Om dit om te buigen gaan wij een gedeelte van de reserves aanspreken om ons in 2013 en 2014 meer te profileren en zichtbaarder te maken. Wij hopen dat wij eind 2014 kunnen stellen dat dit succesvol is geweest. U kunt daar ook bij helpen door Stumico in uw omgeving, bij collega’s, medestudenten onder de aandacht te brengen. Wij hopen dan dat we niet alleen bruisende ideeen en bijeenkomsten hebben maar ook een bruisend leden aantal Een ontwikkeling die volgt uit het idee om meer richting te geven is dat wij ook workshops met een beperkt aantal leden willen organiseren en wellicht nodigen wij daar iemand van buiten Stumico voor uit om meer inhoud te geven. De eerste workshop die wij willen organiseren is om te bespreken hoe wordt omgegaan met de veranderende rol van de modelleur en hoe een projectleider daarmee omgaat. Wij willen graag prisitief/Negatief en Jong/oud bij elkaar hebben om dit te bespreken. Op de laatste pagina kunt u lezen hoe u zicht kunt opgeven. Eindresultaat zou een gezamenlijke notitie over dit onderdeel kunnen zijn die we weer bij de pers onder de aandacht brengen
In dit nummer Woord van de voorzitter
1
The Young professional
2
Elementanalyse in de Bouw
4
Advertorial - Technosoft
5
Persbericht: Stumico richtinggevens
7
Activiteiten kalender
7
Nieuwe Stumico website
8
Adverorial - BlueCielo
9
Workshop Modelleurs
10
Interview Cobouw met voorzitter
10
Column Peter Gloudemans
10
Donateurs
The Young Professional
Op dit moment waarop BIM en daarmee ICT een hot issue is studeren vele studenten op het HBO of WO af op een onderwerp met daarin een ICT en/of BIM component. Het zou jammer zijn als er met al die opgedane kennis niets gedaan wordt. Dat is de reden dat Stumico in elke nieuwsbrief gaat proberen een samenvatting te geven van een afstudeerscriptie. Het publiceren van die samenvatting betekent niet dat wij alle conclusies zonder meer onderschrijven maar de ervaring leert dat elke afstudeerscriptie onderdelen bevat waar je als eindgebruiker wat mee kunt. Indien na het lezen van de samenvatting de behoefte bestaat om de gehele scriptie toegezonden te krijgen dan kan dat via het reactieformulier op de Stumico site aangevraagd worden. Het bestuur zal dan dit verzoek doorsturen naar de opsteller.
Gebruik van BIM bij het project A4 Delft – Schiedam Afstudeerscriptie van Remi Legierse - Deel 2 Voor het onderzoek naar de toepassingen van BIM in de praktijk zoals het nu gebruikt wordt, wordt het project A4 Delft – Schiedam onderzocht wat uitgevoerd wordt door de combinatie A4All. Eerst wordt een korte introductie gegeven van het project en de te realiseren onderdelen. Daarna wordt er gekeken naar hoe het BIM-model is opgezet, voor welke toepassingen het gebruikt wordt en wat er nog te verbeteren is. 1.1 Introductie Het project A4 Delft – Schiedam wordt uitgevoerd door de combinatie A4All, bestaande uit Boskalis, Heijmans en VolkerWessels, in opdracht van Rijkswaterstaat Directie ZuidHolland. Er wordt 7 km nieuwe snelweg aangelegd van Delft tot aan het Kethelplein in Schiedam. Vanaf Delft wordt 2,6 km van de weg halfverdiept aangelegd. Vervolgens volgt er 1,4 km verdiepte ligging tot aan de bebouwing bij Schiedam en Vlaardingen. Daar gaat de verdiepte bak over in een landtunnel van 2 km, om vervolgens het knooppunt Kethelplein te kruisen en aan te sluiten op de bestaande A4 naar de beneluxtunnel en de A20.
Er wordt onder andere dubbellaags zoab en verkeerssignalering aangebracht. Daarnaast is de combinatie ook verantwoordelijk voor grootschalig onderhoud, kruisende kunstwerken, een aqua/ecoduct, een tramplusviaduct, verbreding bestaande kunstwerken, afbouw knooppunt Kethelplein, geluidschermen, technische installaties en openbaar vervoer- en verkeersignalering. 1.2 Opzet BIM Voor het project is een plan van aanpak opgesteld waarin beschreven wordt wat er precies met BIM gedaan wordt en welke toepassingen ook daadwerkelijk worden gebruikt. Hierin wordt beschreven wat BIM is en welke toepassingen van BIM gebruikt gaan worden bij het project A4DS. Voor het creëren van het model wordt een fasering gebruikt met een Voorlopig Ontwerp (VO), Definitief Ontwerp (DO), Uitvoerend Ontwerp (UO) en As Built. Elke fase heeft een eigen detailniveau en resulteert in het vastleggen van bepaalde dimensionering, keuzes, fasering en raakvlakken. Het opleveren van documenten en modellen is ook vastgelegd in een documentplanning. Binnen het project zijn een aantal deelprojecten met betrekking tot BIM bepaald. Om al deze deelprojecten mogelijk te maken dient een BIM-model opgezet te worden. Dit model is te zien in Figuur 17. Voor het project wordt het ontwerp volledig in 3D uitgewerkt zowel voor de technische installaties, het wegontwerp als het civiel ontwerp. Dit wordt gedaan met gebruik van verschillende softwarepakketten. Door middel van standaard uitwisselingformats worden deze 3D-modellen samengevoegd in één model, het zogenaamde Integratie model. Dit is een tijdelijk model wat gebruikt wordt voor het uitvoeren van clashdetecties en om meer inzicht te krijgen in het ontwerp. De verschillende deelmodellen blijven wel separate modellen. Vervolgens wordt aan dit Integratiemodel de planning gekoppeld wat gecreëerd is met
planning software. Daarnaast wordt ook een pilot uitgevoerd waarbij getracht wordt de Systems Engineering (SE) tool aan het integratiemodel te koppelen, zodat direct vanuit het integratiemodel de informatie van de SE tool op te vragen is. Ten behoeve van de integratie wordt in het Integratie model een clashdetectie uitgevoerd wat teruggekoppeld wordt naar het ontwerp. Ook worden vanuit dit Integratie model de benodigde Visualisaties gegenereerd ten behoeve van de communicatie en integratie met andere disciplines door middel van Design Reviews en presentaties voor externe partijen. Voor het Integratie model is gekozen om gebruik te maken van Navisworks. Dit is een softwarepakket wat uitermate geschikt is om vele verschillende bestandsformaten te kunnen importeren. Omdat er met veel verschillende andere softwarepakketten wordt gewerkt met elk hun eigen voor- en nadelen is het nodig om een uitwisselingsmodel op te zetten waarin beschreven staat op welke manier informatie wordt uitgewisseld tussen de verschillende software pakketten. Dit model is te zien in Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.. Hierin is duidelijk omschreven welke informatie vanuit welk softwarepakket geëxporteerd of geïmporteerd wordt naar een ander softwarepakket. Zo kan elke ontwerper/ tekenaar duidelijk zien welke bestanden hij moet aanmaken in welk format. Gebruikte toepassingen De toepassingen van BIM bij het project A4DS zijn in het plan van aanpak wat betreft BIM omschreven als deelprojecten en worden al gebruikt, ontwikkeld of als pilotproject ingezet. Naarmate het project vordert kan het zijn dat er meer toepassingen ontwikkeld worden die alsnog later toegevoegd worden. Zo staat het ontwerp van Technische Installaties (TI) nog niet in het software
uitwisseling model, maar zal dit later toegevoegd worden zodra het ontwerpteam van TI de systemen werkelijk gaat modelleren. De volgende toepassingen van BIM worden bij dit project al wel gebruikt: 1.2.1 Clashdetectie Door het samenvoegen van verschillende modellen van verschillende ontwerpdisciplines en het communiceren met overige disciplines kunnen clashes en raakvlakken opgespoord worden en problemen opgelost worden. Dit betreft bijvoorbeeld het ontwerp van de civiele kunstwerken, wegen, kabels en leidingen en technische installaties. Maar ook de disciplines veiligheid, omgeving en onderhoud kunnen door het model te reviewen hun input geven voor het ontwerp. Daarnaast kunnen vanuit de overige disciplines aangegeven worden welke ruimtes ze nodig hebben om zo de raakvlakken goed te kunnen beheersen. Het model wordt ook opgebouwd van grof naar fijn met behulp van de statusdefinities VO, DO, UO en As Built waardoor steeds meer detail in het model verwerkt wordt. 1.2.2 Simulatie 4D In het integratiemodel in Navisworks is het mogelijk om het 3D-model te koppelen aan de planning. Dit is ook een vorm van clashdetectie, maar dan in de tijd waarbij een bouwsimulatie uitgevoerd kan worden. Problemen met het inrichten van de constructies en het uitvoeren ervan kunnen daardoor tijdig opgespoord worden zodat het ook daadwerkelijk uitvoerbaar is. Vooral bij zeer complexe projecten kan dit veel voordelen opleveren.
De voornaamste voordelen zijn: het optimaliseren van de planning, de raakvlakken tussen verschillende partijen inzichtelijk maken, bouwmethode inzichtelijk maken, fasering inzichtelijk maken, afwijkingen op de planning inzichtelijk maken en de opdrachtgever en de omgeving informeren over de werkzaamheden. Voor het koppelen van het 3D-model en de planning moet er een overeenkomende codering gebruikt worden voor objecten.
1.2.3 Visualisaties en communicatie Uit het integratiemodel kunnen allerlei visualisaties gehaald worden zoals aanzichten, doorsneden, filmpjes en simulaties. Het gebruik van deze visualisaties heeft vele voordelen, waarvan de voornaamste is dat mensen die onbekend zijn met technische tekeningen en dergelijke het zich nu wel voor kunnen stellen. Het levert vooral voordelen op voor de communicatie intern en met externe partijen. Doordat tijdens overleggen het 3D-model gebruikt wordt hoeven mensen minder moeite te doen om aan te geven waar ze het over hebben en is gelijk duidelijk of iedereen op één lijn zit. Dit levert veel tijd op, omdat mensen het niet meer uit hoeven te leggen en omdat ze geen informatie meer bij elkaar moeten verzamelen vanuit verschillende tekeningen. Een aantal toepassingen van visualisaties zijn: Inzichtelijk maken voor de uitvoering op de bouwplaats, inzichtelijk maken afwijkingen in het ontwerp of uitvoering, communicatie met externe partijen zoals de opdrachtgever of omgeving en promotie doeleinden voor een positief imago. Bij dit project is er zelfs een externe partij voor ingehuurd om de visualisaties voor promotie doeleinden te maken. 1.2.4 Bouwplaatsinrichting en tijdelijke constructies Niet alleen het ontwerp van het bouwwerk kan 3D gemodelleerd worden, maar ook de
hulpconstructies die nodig zijn voor bij de uitvoering. Dit kan samen met het ontwerp in 4D gesimuleerd worden om ook daarmee een clashdetectie uit te voeren en om te kijken of het bouwwerk ook daadwerkelijk te bouwen is. Dit hoeft niet uitvoerig tot in detail, maar het is wel van belang dat de raakvlakken duidelijk naar voren komen. Dit kan bijvoorbeeld een hulpbrug zijn voor bouwverkeer of een kraan met een bepaalde draaicirkel.
Experience
Revit Architecture
now
Architectural software that works the way you do. Revit® Architecture 2008 works the way you think, letting you create naturally and design freely. Mirroring the real world, it treats information in terms of the entire building, rather than separate floors, sections or elevations. And because it’s purpose-built for
building information modelling (BIM), any changes you make, anywhere, are automatically updated throughout your project. The result: your design and documentation stay co-ordinated, consistent and complete.
Customisable reseller call to action here. Customisable reseller call to action here. Reseller Company Name Address, Address Address, Postcode www.reseller.co.uk Tel: 123.456.7890 Fax: 123.456.7890
Supplier logo here
Autodesk and Revit are registered trademarks of Autodesk, Inc., in the USA and/or other countries. All other brand names, product names, or trademarks belong to their respective holders. Autodesk reserves the right to alter product offerings and specifications at any time without notice, and is not responsible for typographical or graphical errors that may appear in this document. © 2007 Autodesk, Inc. All rights reserved.
Het voordeel hiervan is dat de uitvoering geoptimaliseerd kan worden en de bouwmethodiek beter inzichtelijk gemaakt kan worden. Hierdoor komen knelpunten en problemen in verband met beperkte ruimte snel naar voren en kan er rekening mee worden gehouden in het ontwerp. Daarnaast kunnen visualisaties van het bouwverkeer en de bouwplaatsinrichting gebruikt worden in de communicatie naar externe partijen zoals de opdrachtgever en de omgeving. 1.2.5 Werktekeningen in 2D en 3D In plaats van dat er een 3D model gecreëerd wordt door het bij elkaar voegen van 2D tekeningen, wordt er bij dit project gelijk in 3D ontworpen. Maar voor op de bouwplaats
zijn er nog steeds 2D tekeningen nodig, omdat de uitvoering nog niet is ingesteld op 3D tekeningen en de techniek er nog niet beschikbaar was. Tegenwoordig worden de 2D tekeningen uit het 3D model gehaald en kan zelfs het 3D model zelf gebruikt worden in de werktekeningen. Om de tekeningen te raadplegen is er mobiele apparatuur beschikbaar zoals tablets waarmee ter plekke een 3D model bekeken
ook uitgevoerd worden tijdens het uitvoeren van het werk om te controleren of de As-Build situatie overeenkomst met het 3D-model.
kan worden. Ook in de bouwkeet kunnen 3D modellen digitaal geraadpleegd worden. Het voordeel hiervan is minder papierverbruik en meer inzicht in het ontwerp en de tekeningen. Het is hierbij wel belangrijk om in de gaten te houden dat de werknemers op de bouwplaats nog niet gewend zijn hiermee te werken en ze onbekend zijn met 3D modellen, wat voor problemen kan zorgen.
1.2.6 Keuringen Naast het raadplegen van informatie vanuit het 3D-model is het ook mogelijk om informatie terug te koppelen naar het 3D-model door middel van het gebruik van mobiele apparatuur. Door het gebruik van tablets of mobiele telefoons met een bepaalde applicatie wordt het mogelijk om keuringsrapporten digitaal in te vullen en direct te koppelen aan het Document Management Systeem (DMS). Dit levert een hoop minder papierwerk op en kost minder tijd aangezien de uitvoerder niet meer alles handmatig hoeft op te schrijven en over te typen. Daarnaast neemt ook de kans op menselijke fouten hiermee af. 1.2.7 Wapening in 3D Doordat de civiele constructies in Revit gemodelleerd worden is het mogelijk deze te gebruiken voor het modelleren van de wapening. Dit gebeurt door het te exporteren naar Allplan waarin de wapening vervolgens in 3D gemodelleerd wordt. Hiermee kunnen dan automatisch de buigstaten gegenereerd worden. De voordelen hiervan zijn dat er meer inzicht is in de wapeningsconfiguratie, waardoor er minder kans is op fouten. Bovendien scheelt het werk als de buigstaten automatisch gegenereerd kunnen worden.
1.2.8 Releasemanagement Voor het project zijn er afspraken gemaakt over het opleveren van bepaalde documenten en modellen. Net als bij tekeningen zijn er verschillende versies en statussen van het 3D-model. Voor het project is besloten om dit ook onder te verdelen in VO, DO en UO. Per versie is afgesproken wat er vastgelegd en bevroren wordt in het model. Dit geeft meer duidelijkheid in het niveau van detail bij het model. 1.2.9 Bepalen hoeveelheden Omdat het gehele model in 3D wordt opgebouwd kunnen vanuit dit model automatisch de hoeveelheden van de constructies bepaald worden. In de GWW is dit ook al gebruikelijk. Dit zal grotendeels statisch gebeuren door periodiek de hoeveelhedenstaat te bepalen en door te geven aan andere disciplines. Het grote voordeel hiervan is dat andere disciplines de hoeveelheden niet hoeven te schatten of herberekenen en het scheelt dus extra werk, tijd en dus kosten. 1.2.10 Monitoren/ Datainwinning Het gebruik van point cloud data voor het inmeten van de bestaande constructie kan veel voordelen opleveren bij het modelleren van de bestaande constructie. De data die beschikbaar was van de bestaande constructies bestaat alleen uit 2D tekeningen waaruit het 3D-model gegenereerd is. De point cloud data wordt hierbij gebruikt om het 3D-model te verifiëren en te bepalen of de werkelijke constructie overeenkomt met het 3D-model. Daarnaast kunnen deze metingen
1.2.11 Machinebesturing Het 3D-model kan voor de uitvoering gebruikt worden voor bepaalde taken zoals de maatvoering. Het uitzetten op de bouwplaats en heien op basis van GPS zijn hier voorbeelden van. Dit heeft als voordeel dat het minder werk kost en dus minder tijd en kosten. Zo hoeft er geen palenplan gecreëerd te worden, maar krijgen de heimachines de posities van de palen direct door vanuit het BIM-model. Tabel 1 Overzicht gebruikte toepassingen BIM bij het project A4DS 1. Toepassingen 2. Clashdetectie. 3. Simulatie (4D). 4. Visualisaties en communicatie. 5. Bouwplaatsinrichting en tijdelijke constructies. 6. Werktekeningen in 2D en 3D. 7. Keuringen. 8. Wapening in 3D. 9. Releasemanagement. 10. Bepalen hoeveelheden. 11. Monitoren/ Datainwinning. 12. Machinebesturing.
DE DUITSE MARKTLEIDER IS IN NEDERLAND RFEM, TOPKWALITEIT REKENSOFTWARE VOOR EEN SCHERPE PRIJS ONTDEK WAT MEER DAN 7000 INGENIEURS AL WETEN: - eenvoudig gebruik van volu me-ele menten - superieure koppeling met MS Excel ® - duidelijke weergave van resultaten - snelle docu ment w izard - BIM functionaliteit met Allplan, Tekla, Revit, IFC en Inventor - plastisch rekenen in staal vooreindige elementen
WWW.RFEM.NL
RFEM is een product van Ing.-Software Dlubal GmbH
Eindige Elementenanalyse in de bouw De veelzijdige projecten van Pieters Bouwtechniek Door: ing. Robert Singer & ir. Jitze Koops Pieters Bouwtechniek bestaat bijna veertig jaar en heeft altijd voorop gelopen in het gebruik van moderne reken- en tekensoftware. Het bureau heeft al ruime ervaring opgedaan met de interactie tussen EEMberekeningen zoals AxisVM 11 en BIMsoftware. In dit artikel lichten Robert Singer en Jitze Koops een aantal veelzijdige projecten toe. Pieters Bouwtechniek volgt de laatste ontwikkelingen op het gebied van 3D-ontwerpen op de voet gevolgd. Inmiddels worden alle projecten in 3D uitgewerkt met Revit Structure en Tekla Structure. De toenemende aandacht voor ICT in de bouw zorgt er voor dat softwarebedrijven programma’s ontwikkelen waarbij het mogelijk is om digitale gebouwmodellen te creëren. Deze modellen verschaffen steeds meer informatie. Denk hierbij aan eigenschappen van materialen, hoeveelheden, massa’s, kosten en planning. Een van de programma’s die door Pieters Bouwtechniek wordt ingezet is het eindige elementen programma AxisVM. Deze software, inmiddels toe aan versie 11, wordt sinds 1991 ontwikkeld in Hongarije en is met name bedoeld voor de constructeurs. Naast lineaire en niet-lineaire berekeningen kan het programma ook gebruikt worden voor dynamische berekeningen. Diverse talen en normen (waaronder Eurocode 2, 3, 5 en 8) zijn beschikbaar en volledig geïntegreerd. Sinds 2001 is Technosoft de leverancier van AxisVM voor Nederland en België. Rabobank Groene Hart Noord Het onlangs opgeleverde gebouw van de Rabobank in Roelofarendsveen bestaat grofweg uit twee delen: het kantoor en de parkeergarage. Wat bij dit ontwerp met name aanspreekt, is de ovale vorm van het kantoorgedeelte. Dit effect wordt nog eens extra versterkt door de aluminium gevel die als een soort netkous het geheel een futuristisch uiterlijk geeft. Voor een constructeur is het altijd extra opletten als constructies ronde vormen hebben. Een extra punt van aandacht zijn het atrium dat zich in het mid-
den bevindt en de vides van wisselende afmetingen die per vloer op verschillende locaties aan de gevelzijde zijn gemaakt. Door de bijzondere vorm was het al vroeg duidelijk dat dit gebouw het meest efficiënt door te rekenen zou zijn met een 3D-platenprogramma. Per verdieping zijn de vloeren uit ons tekenprogramma (Revit) ingevoerd met AxisVM 11. Zodoende kon heel vlot de gewichtsberekening worden opgezet. AxisVM 11 kan het verschil tussen de belastingafdracht naar de kolommen en stabiliteitskernen nauwkeurig bepalen, ondanks de complexe ronde vorm en afwijkende sparingen. Bovendien kunnen wijzigingen in het ontwerp ook veel sneller worden doorgerekend. Vergeleken met het kantoor heeft de parkeergarage een simpele rechthoekige vorm, maar voor het gemak zijn de verdiepingen van de parkeergarage ook met AxisVM 11 uitgewerkt. Woningen en winkels In het hart van Krommenie wordt een nieuw appartementencomplex van drie lagen ontwikkeld met op de begane grond winkelruimtes, waaronder een grote supermarkt. Bovengronds is het complex in tweeën verdeeld met daartussen een openbaar plein. Het gehele complex staat op een eenlaagse, ondergrondse parkeergarage van 31 bij 147 meter. De parkeergarage is met twee dilataties uitgevoerd. De draagconstructie bestaat uit een betonnen casco dat afdraagt via een kolomrij in het midden en de langsgevels. Daarnaast is rekening gehouden met een hoge grondwaterdruk. Beide factoren zorgden er voor dat de kelderbak berekend moest zijn op grote piekbelastingen van boven, maar ook een aanzienlijke grondwaterdruk van onderaf, met name tijdens de bouwfase. Door de kelder in AxisVM 11 te ontwerpen was het mogelijk alle situaties in één model te berekenen.
Voor de uitvoering had de aannemer twee torenkranen nodig die in de bouwput werden gepositioneerd. Zodoende moest de kraanfundering worden gecombineerd met de keldervloer. Ook hier had AxisVM 11 zijn meerwaarde, omdat de samenhang van de kraanpoer en kelderbak integraal kon worden beschouwd. Met name bij het controleren van de fundering tijdens de bouwfase was het zo vrij eenvoudig om verschillende paalformaties uit te proberen. Dit was erg kritisch, omdat zich in de bouwfase veel maatgevende situaties voordoen: wel/geen bovenbouw aanwezig, torenkraan in/ uit bedrijf en hoge/ lage grondwaterdruk. In het ontwerp was de laad- en losplaats voor de bevoorrading van de supermarkt inpandig gemaakt. De aslasten van de vrachtwagen zorgen voor grote pieklasten op het kelderdek. Voor het plein geldt dit ook bij de opstelplaats van de brandweerauto, maar daar was het kelderdek veel zwaarder uitgevoerd met speciale brugliggers. Dit was niet mogelijk bij de laad- en losplaats van de supermarkt waar een bekistingplaatvloer van 300 millimeter dik met een overspanning van bijna 7,5 meter was ontworpen. Een extra complicatie was dat de vloer ook een verdiept gedeelte heeft, waar een grote schaarlift in is geplaatst. De vloer en schaarliftput konden echter met AxisVM 11 in één model worden gestopt, waarbij de aslast van de vrachtwagen bovendien als mobiele belasting is ingevoerd. Het voordeel is dat de spreiding van de aslast in de vloer beter kon worden gesimuleerd, wat een positief
effect had op de benodigde wapening ten opzichte van de traditionele methode, waarbij de vloer in stroken zou zijn berekend. Funderingsherstel woningen Dat een EEM-berekening niet alleen bij grootschalige projecten tot zijn recht komt, blijkt wel bij funderingsherstelprojecten.
In de regio Haarlem, Amsterdam en de Zaanstreek zijn er talloze woningen waarbij funderingsherstel nodig is. Als voorbeeld een project van twee eengezinswoningen uit Wormerveer. Meestal wordt bij soortgelijke projecten gekozen voor een nieuwe betonnen plaat in de kruipruimte. Deze plaat wordt dan met inkassingen in de bestaande fundering aangelegd en op nieuwe stalen buispalen gefundeerd. Om schade aan omliggende woningen te voorkomen kan dit ook trillingsvrij gebeuren door de palen door sparingen in de plaat op diepte te persen. Voorheen werden dit soort funderingen uitgerekend door de plaat in stroken op te delen. Met AxisVM 11 is de plaat als geheel in te voeren. Zodoende wordt de werkelijke krachtswerking in de plaat beter benaderd en zijn bovendien ook de vervormingen in één oogopslag duidelijk. Door deze nauwkeurigheid is de wapeningopgave ook beter af te stemmen op het momentenverloop in de plaat. OWC Utrecht Pieters Bouwtechniek Haarlem werkt samen met Ector Hoogstad Architecten aan het onderwijscentrum Noord-West Cluster voor de universiteit van Utrecht. Het strakke ontwerp wordt volgens het Big BIM-principe uitgewerkt; alle partijen tekenen hun eigen discipline en hun data worden samengevoegd in één Revit-model. Constructief interessante aspecten zijn de ontwikkeling van een nieuw geïntegreerd vloersysteem en een prominent atrium met daarin een groot stabiliserend kruis
en enkele grote stalen trappen. De trappen overspannen 10 meter en leiden over een hoogteverschil van drie verdiepingen - ruim 14 meter. Kenmerkend voor de trappen is
dat aan één zijde een dragende leuning komt, constructief een L-vormige doorsnede, er halverwege een tussenbordes is en ze aan de onderzijde een uitwaaiende vorm hebben. Door voorgaande kenmerken is de trap met behulp van AxisVM 11 driedimensionaal ontworpen en berekenend. Het driedimensionale gedrag, de wringing en zelfs de eigenfrequentie is met AxisVM 11 goed te berekenen. Na de variantenstudie is het definitie ontwerp bepaald en vervolgens is door de constructeur het AxisVM 11-model omgezet naar een IFCmodel. Dit model is vervolgens door de tekenaar in het model geïntegreerd om zo onderdeel van het totale model te vormen. Zo is BIM-men niet alleen met externe partijen samenwerken in een model, maar juist ook intern samenwerken en efficiënter werken door de mogelijkheid om bestanden te koppelen en om te zetten naar rekenprogrammatuur en visa versa. Een hele stap vooruit, bij Pieters Bouwtechniek werkt BIM zeker, zowel extern als intern!
www.pietersbouwtechniek.nl www.technosoft.nl Advertorial
Technosoft levert AxisVM in Nederland Het programma AxisVM 11 kent zijn oorsprong in 1991 en behoort tot de groep van belangrijkste FEM programma’s voor constructeurs in Europa. Naast lineaire en niet-lineaire berekeningen kan het programma ook gebruikt worden voor dynamische berekeningen. Diverse talen en normen (waaronder Eurocode 2, 3, 5 en 8) zijn beschikbaar en volledig geïntegreerd. Gebruiksvriendelijkheid, de gunstige prijskwaliteitverhouding en de uitgebreide mogelijkheden bepalen de kracht van AxisVM!
Advertorial Technosoft groep Technosoft, opgericht in 1977, is een internationaal opererende autonome Nederlandse software onderneming, marktleider binnen haar kernactiviteit, al decennia groeiend, met vestigingen in enkele Europese landen van waaruit meer dan 1200 klanten bediend worden. Onder de Technosoft groep opereren de bedrijven Technosoft Products en In-Shore Technosoft levert rekensoftware, tekensoftware, projectmanagement software. In Nederland is Technosoft o.a. marktleider in 2D rekensoftware voor de Nederlandse ontwerpfase van de bouw (ingenieursbureaus, bouwbedrijven). Technosoft heeft ruim 1200 klanten in verschillende landen.
www.technosoft.nl
In-Shore In-Shore ontwikkelt software bedrijven door middel van Nearshoring naar het eigen bedrijf in Moldavië. In de hoofdstad Chisinau zit een team senior software ontwikkelaars die in opdracht van onze klanten software ontwikkelen, legacy systemen refactoren, testen en advies geven rondom software development.
www.in-shore.nl
PERSBERICHT Stumico gaat richting geven aan bouw ICT Stumico, de onafhankelijke vereniging voor ICT-ers in de bouw, gaat met een bredere scope richting geven aan alle ICTontwikkelingen en toepassingen in de bouw. De afgelopen jaren heeft deze vereniging de meeste aandacht besteedt aan Bouw Informatie Modellen (BIM) en constructieve software. Behalve de scopeverbreding richting andere actuele ICT-thema’s, gaat Stumico ook actiever de ervaringen, kennis en meningen van leden delen. Bouw & ICT beurs Tijdens de Bouw & ICT beurs, die van 4 t/m 8 februari in de Jaarbeurs Utrecht wordt gehouden, bespreekt Ing. Ruud van Tongeren de veranderende rol van opdrachtgevers in het bouwproces. Ruud van Tongeren is zowel de voorzitter van Stumico, als Manager Applications bij Arcadis Nederland B.V. “De presentatie tijdens Bouw & ICT is een voorbeeld van onze scopeverbreding en het feit dat wij alle kennis en ervaring binnen
de vereniging actiever willen delen”, aldus van Tongeren. “Zowel tijdens evenementen, als via sociale netwerken en traditionele media.” Richting geven aan bouw ICT Stumico verbindt al sinds de jaren ’80 mensen die interesse hebben in ICT en werkzaam zijn in de bouw en civiele techniek. “Het doel van onze vereniging is kennis en praktijkervaringen over ICT-toepassingen onafhankelijk van leveranciers met elkaar te delen”, vervolgt van Tongeren. “Dat gaan wij vanaf 2013 in bredere zin doen, door tevens de organisatorische aspecten erbij te betrekken, zoals de veranderende rollen van opdrachtgevers, projectleiders en ontwerpers die BIM-modelleurs worden. Maar ook andere actuele ICT-thema’s, zoals assetmanagement, werken met mobiele apparatuur op de bouw en serious gaming.”
Stumico activiteiten 2013 Het bestuur heeft voor 2013 de onderstaande VOORLOPIGE activiteiten gepland. Zodra locaties en sprekers zijn vastgelegd worden de data definitief.
5 februari Stumico presentatie op de Bouw&ICT Beurs met als onderwerp: BIM en de rol van de opdrachtgever 21 februari Stumico bijeenkomst georganiseerd samen met Dura Vermeer 21 maart BIM bij grote infrastructurele projecten 21 maart ALV N.T.B. ?? Modelleurs. Hoe kijkt men hier tegen aan. Zet jong en oud naast elkaar en laten discussieren N.T.B. 25 april Excursie 3D printer (protospace) Protospace 13 juni LOD wat houdt dat in? Zowel voor modelleurs als constructeurs N.T.B. 5 sept Stumico bijeenkomst georganiseerd met Dassault Systems Dassault 26 september BIM en GIS bij KMA KMA 31 oktober Excursie naar iQwoning iQwoning 21 november Presentatie Stumico op Betondag Doelen 28 november
Over Stumico Stumico is al ruim 30 jaar een onafhankelijke vereniging voor iedereen die geïnteresseerd is in ICT-toepassingen voor de bouw en civiele techniek, om kennis en ervaring met elkaar te delen. De leden zijn werkzaam bij alle betrokken partijen in het bouwproces en softwareleveranciers die daarvoor oplossingen aanbieden. Stumico is gelieerd aan de Betonvereniging, de Stichting Bouwen met Staal en wordt gesteund door een aantal sponsors. Meer informatie is te vinden op: www.stu-
mico.nl
Lees meer: http://www.persbericht.nu/
stumico-gaat-richting-geven-aan-bouwict/#ixzz2OaHh347K
Nieuwe website Stumico Als je als vereniging richtinggevend wilt zijn in de bouw ICTmoet ook de website een richtinggevend karakter hebben. De huidige website voldeed wat betreft content prima maar een nieuwe look & Feel was zeer wenselijk. Met deze nieuwe website, die alleen al wat betreft styling weer helemaal up-to-date is, proberen we de belangrijkste nieuws items ook wat directer onder de aandacht van de bezoeker te brengen. Ook de agenda van de Stumico activiteiten zijn wat prominenter aanwezig. Daarnaast zijn de nieuwsberichten goed te vinden en kan één nieuwsbericht er worden uitgelicht. Dit betekent dat de bezoeker direct op de belangrijkste berichten wordt gewezen. Uiteraard is er nu ook een belangrijke plaats opgenomen voor de Social media Met enige trots stellen wij u de nieuwe website via schermafdrukken aan u voor
Advertorial
BIM? Verbeter de samenwerking in de keten
In 2004 heeft het Amerikaanse “National
Institute of Standards and Technology (NIST)” het rapport gepubliceerd naar aanleiding van een uitgebreide studie over de onnodige kosten die gemaakt worden in de gehele keten in de bouwsector: “Cost Analysis of Inadequate Interoperability in the U.S. Capital Facilities Industry”. In het rapport komt duidelijk naar voren dat bij grote bouwprojecten, waar vele partijen moeten samenwerken grote verliezen ontstaan door gebrekkige controle over de informatie uitwisseling. Opvallend daarbij is dat tweederde van alle verliezen onstaan bij de owner/operator als de fase van operations & maintenance plaatsvindt. Vandaag de dag zijn de bevindingen nog steeds dagelijkse realiteit. BlueCielo ECM Solutions biedt een oplossing die de samenwerking verbetert tussen alle stakeholders, waarbij uiteindelijk grote besparingen worden bereikt bij de owner/operator.
nemende bedrijven hun steentje bijdragen. Om te voldoen aan van toepassing zijnde regelgevingen, zowel interne werkprocessen, standaarden als van overheidswege opgelegde procedures, zijn duidelijk vastgelegde werkprocedures in de vorm van worflows noodzakelijk. Dit is een noodzakelijke
met de werkelijkheid. Daarom begint in de visie van BlueCielo de voorbereiding voor toekomstig onderhoud al binnen het project, bijvoorbeeld tijdens detailed design. Hoe beter dit is geregeld hoe groter de controle over de data in de onderhoudsfase en hoe meer vertrouwen de onderhoudsafdelingen hebben in de beschikbare data. Dit kan heel veel geld besparen, omdat problemen sneller verholpen kunnen worden, de juiste reserve onderdelen op voorraad zijn en zelfs
“Cost Analysis of Inadequate Interoperability in the U.S. Capital Facilities Industry” http://
fire.nist.gov/bfrlpubs/build04/PDF/ b04022.pdf
Interoperability problems in the capital facilities industry stem from the highly fragmented nature of the industry; the industry’s continued paper based business practices, a lack of standardization, and inconsistent technology adoption among stakeholders. The objective of this study is to identify and estimate the efficiency losses in the U.S. capital facilities industry resulting from inadequate interoperability. This study includes design, engineering, facilities management and business processes software systems and redundant paper records management across all facility life-cycle phases. Based on interviews and survey responses, $15.8 billion in annual interoperability costs were quantified for the capital facilities industry in 2002. Of these costs, two-thirds are borne by owners and operators, which incur most of these costs during ongoing facility operation and maintenance (O&M). In addition to the costs quantified, respondents indicated that there are additional significant inefficiency and lost opportunity costs associated with interoperability problems that were beyond the scope of our analysis. Thus, the $15.8 billion cost estimate developed in this study is likely to be a conservative figure. Samenwerking bij nieuwbouw projecten Bij grote projecten zijn vaak veel bedrijven betrokken in de verschillende project fasen. Het is een uitdaging om controle over het project te houden, terwijl alle deel-
ongelukken kunnen worden voorkomen.
kwaliteitsbelasting op het project, welke zo goedkoop mogelijk moet kunnen worden uitgevoerd. BlueCielo maakt daarom onderscheid tussen de interne project organisatie en externe contractors, zoals aannmers en leveranciers. Deze externe partijen krijgen in het gehele projectverloop alleen die data en documenten die voor hun van toepassing is in een (hosted) Project Portal. Zonder de ballast van de interne procedures kunnen zij hun bijdrage leveren aan het project en zijn de uitbestedingskosten laag te houden, ook als de externe partijen met andere CAD systemen werken dan de interne project organisatie. Belangrijker nog, de informatie die uitgewisseld wordt is volledig onder controle, waardoor er geen dubbel werk nodig is en het ontwerp compleet en goed afgestemd is met alle betrokkenen. Doelmatig onderhoud – Confidence & Control Na oplevering van het project begint een compleet nieuwe fase, die van het gebruik en onderhoud. Om onderhoud doelmatig te kunnen uitvoeren is het noodzakelijk dat de beschikbare documentatie en meta-data (samen de content) een goede reflectie geeft van de werkelijkheid. Het up-to-date houden van deze content is vaak een grote uitdaging. Bij een slechte informatie overdracht na de opleverfase kan het al zijn dat de content niet (meer) overeenstemt
Door het uitgevoerde onderhoud kan het nodig zijn dat er aanpassingen gemaakt moeten worden. Dit is aan te geven op de beschikbare documentatie, waarmee de wijzigings projecten zijn op te starten. Via alle wijzigings projecten en een gestructureerde aanpak is te organiseren dat de content voor onderhoud doelmatig blijft, zelfs wanneer daar ook externe partijen voor ingehuurd worden. BlueCielo heeft hier al vele jaren ervaring mee en kan u helpen een geintegreerde oplossing voor uw bedrijf en toeleveranciers (in de Cloud) in te richten.
www.bluecieloecm.com
Colofon Stumico Nieuwsbrief is een officiële uitgave van de Studievereniging voor Microcomputers. Missie Stumico stelt zich tot doel om vanuit een onafhankelijke positie haar leden te informeren over met de bouw gerelateerde ICT ontwikkelingen Statement Het plaatsen van een logo, advertentie, of een artikel waar een product wordt beschreven betekent niet dat Stumico een voorkeur uitspreekt voor de genoemde leverancier en/of producten Bestuur Voorzitter • Ruud van Tongeren Penningmeester • Frens Pries Secretaris • Herman Oogink Leden • Edwin Dado • Hans Galjaard • Bastiaan de Bevere • Nico Ruikes Secretariaat Postbus 411 2800 AK Gouda
[email protected] Lidmaatschap Aan- en afmeldingen of wijzigingen kunnen schriftelijk of via E-mail aan het secretariaat worden doorgegeven Website
www.stumico.nl
Workshop Deelnemers workshop gevraagd: Stumico is voornemens om met een beperkt aantal deelnemers (ongeveer 20) een workshop te organiseren rondom de rol van de modelleur in het proces. Wij zijn op zoek naar deelnemers die daar een mening (positief maar zeker ook negatief) over hebben. Dat kunnen dus modelleurs zijn maar ook projectleiders of ontwerpers die met deze nieuwe rol moeten omgaan. Waar lopen we tegenaan, hoe loopt de informatievoorziening, heeft de projectleider nog voldoende grip op de modelleur? Het eindresultaat zou moeten zijn dat voor- en tegens besproken zijn en dat we een document kunnen opstellen met aandachtspunten en handvatten om goed met elkaar samen te werken. Wil een ieder die hier aan wil deelnemen een mail sturen naar
[email protected].
Interview Cobouw
Stumico gaat meer stelling nemen De vereniging Stumico voor ict in de bouw en civiele techniek verbreedt haar aandacht. “Tablets doen hun intrede, gaming tools en virtuele werelden. Bouwprocessen veranderen, dat willen we actief signaleren”, aldus de voorzitter. “We staan nog maar aan het begin van de digitale revoluti e”. Dat stelt Ruud van Tongeren, voorzitter van Stumico en manager applications bij Arcadis Nederland in Arnhem. “De afgelopen jaren is veel aandacht besteed aan BIM (het modelleren van bouwinformatie). Stumico staat zeker niet alleen voor BIM. We delen ook onze kennis over bijvoorbeeld asset management, systems engineering, ERP (Enterprise Resource Planning), GIS (geografische informatie systemen). Enkele leden houden zich bezig met gaming tools en virtuele werelden”, aldus Van Tongeren. Lees verder op
http://www.cobouw.nl/nieuws/algemeen/2013/02/14/stumico-gaat-meer-stelling-nemen gevolg daarvan wordt het bedenken van creatieve ideeën afgestompt en worden mensen niet meer geïnspireerd om met extra inzet en betere samenwerking in het bouwteam op kritieke momenten bijzondere prestaties te leveren. Kortom, blijf als manager bij de invoering en ontwikkeling van LEAN altijd de menselijke aspecten in de gaten houden. Anders krijg je naar binnen gekeken de meest efficiënte bedrijfsvoering, maar raak je als bedrijf het gevoel met de klanten en medewerkers als mensen kwijt. Door meer aandacht voor de EQ en SQ van mensen kun je als manager ook beter veranderingen in je werkomgeving signaleren en daar tijdig op inspelen. Onze EQ en SQ hebben last-but-notleast ook alles te maken met ‘gunnen’, zowel door opdrachtgevers, leveranciers als de eigen medewerkers.
LEAN moet wel leuk blijven Om te kunnen blijven concurreren, of zelfs overleven, moeten bedrijven in de bouw meer toegevoegde waarde leveren voor hun opdrachtgevers. Dat kan zowel door het bedenken van innovatieve nieuwe oplossingen, als het beter beheersen van de totale levenscyclus van ontwikkeling, ontwerp, bouw en exploitatie. Voor beide strategieën, die elkaar ook prima kunnen aanvullen, is meer samenwerking en delen van informatie nodig. Voor het beter beheersen van de gehele levenscyclus van bouwwerken, moet kritisch worden gekeken naar welke processen efficiënter kunnen, oftewel LEAN bouwen. LEAN is een managementfilosofie die gericht is op maximale waarde creëren voor klanten, met zo min mogelijk verspillingen. Een voordeel van mijn werk als communicatieman is het feit dat ik via de pers en evenementen snel op de hoogte wordt gehouden van ontwikkelingen, trends en ervaringen. Zo maakte onlangs een discussie over LEAN in de bouw en industrie mij bewuster van het feit dat LEAN ook leuk moet blijven om er het meeste rendement uit te kunnen halen. In het kader van de bredere Stumico koers wil ik in deze column graag het bij mij ontstane inzicht over de 3Q’s met jullie delen. Tijdens een innovatiebijeenkomst bij de Opportunity Group werd de samenhang tussen IQ, EQ en SQ in het hedendaagse management besproken. IQ kennen we allemaal als maat voor onze analytische en rationele intelligentie. EQ staat voor emotionele intelligentie, oftewel ons gevoel, bewustzijn en invoelend vermogen (o.a. voor klanten). SQ staat voor spirituele intelligentie, oftewel onze intelligentie in het aanpakken en oplossen van levensvragen en zingeving. Al deze intelligentievormen zijn in ieder mens aanwezig en daarom is het voor leidinggevenden belangrijk om er aandacht aan te besteden. Terug naar de titel: LEAN moet leuk blijven. LEAN heeft alles te maken met IQ, oftewel het bedenken hoe bedrijfsprocessen nog efficiënter zijn uit te voeren, met in extreme vorm robotisering of vergaande productieautomatisering. Dat is in de industrie makkelijker te realiseren dan in de bouw, wat deels het succes van LEAN verklaart. Natuurlijk is de bouw al voor een deel geïndustrialiseerd, met steeds meer prefabricage, maar zullen er gelukkig nog decennialang veel mensen bij nodig blijven die goed moeten kunnen samenwerken. Bij dat samenwerken zijn ook de EQ en SQ belangrijk. Uit de discussie van deelnemers aan genoemde innovatiebijeenkomst, deels werkzaam bij bedrijven in de bouw, werd mij de volgende valkuil van LEAN duidelijk. Wie LEAN alleen vanuit het IQ benadert, krijgt geoptimaliseerde bedrijfsprocessen waarin ook de menselijke betrokkenheid en uitdaging tot een minimum zijn gereduceerd. Dat is niet leuk en zelfs sterk demotiverend. Als
