Nieuws Nummer 117, september 2015
AANGESLOTEN BIJ
Woord van de voorzitter
Na 12 jaar een ander gezicht op deze plaats. Ruud van Tongeren heeft op 23 april tijdens de ALV de voorzitterhamer aan mij overgedragen. In de tijd dat Ruud voorzitter was heeft Stumico de grootste transformatie in zijn geschiedenis doorgemaakt naar een moderne vereniging die zich trots onafhankelijk ICT-platform voor de bouw mag noemen. Stumico heeft zijn aandachtgebied daarbij verbreed van de meer op de constructeur gerichte software tot bouwbrede ICT-toepassingen. Juist in de afgelopen 12 jaar hebben we in de bouw een revolutie op ICT gebied gezien waarbij de mogelijkheden voor bijvoorbeeld BIM steeds verder worden uitgenut. Vanwege de bijzonder grote bijdrage die Ruud hierin heeft gehad hebben de overige leden van het bestuur unaniem besloten Ruud tot Erelid van Stumico te benoemen. Om de nieuwe bestuursleden in de gelegenheid te stellen zich goed in te werken en de taken in het bestuur optimaal te kunnen verdelen heb ik voor één jaar de rol van voorzitter op mij genomen. Op deze wijze denken wij de continuiteit van Stumico zo goed mogelijk te kunnen borgen door een goede overdracht van het ‘oude’ naar het ‘nieuwe’ bestuur. U bent waarschijnlijk net zo nieuwsgierig als ik naar welke ICT ontwikkelingen het komende decennium een grote vlucht zullen nemen. Mogelijke onderwerpen die daardoor het komende decennium op onze bijeenkomsten behandeld zouden kunnen worden zijn bijvoorbeeld: toetsenbordloos werken of robotisering van de bouwplaats, of in één keer goed bouwen zonder faalkosten door volledige ICT controle. Voor het komende decennium zal zeker gelden dat de rol van de ICT in de bouw nog belangrijker wordt. Als onafhankelijk ICT platform voor de bouw moet Stumico daarbij zijn! De onderwerpen van de bijeenkomsten hebben de afgelopen tien jaar een ontwikkeling doorgemaakt van een beperkte toepassing of zelfs maar concept naar een breed gebruik. Het onderwerp van de bijeenkomst samen met Stubeco over het gebruik van BIM modellen voor hulpconstructies en bekistingen was tien jaar geleden wel denkbaar vanuit het concept van 3D modelleren maar sloot nog niet aan op
de BIM modellen die nog volop in ontwikkeling waren. De BIM modellen zijn inmiddels echter zo volwassen geworden dat ze ook voor activiteiten rondom het te ontwerpen en te bouwen object van belang worden. Een bekisting verandert daardoor van een element dat in het verleden in het BIM model zat als onderdeel van de planning van het object in een eigen 3D model dat naadloos aansluit op het te bouwen object. Leveranciers spelen daar op in door steeds meer componenten als 3D-model ter beschikking te stellen. Ook op de tweede bijeenkomst over pointclouds werd duidelijk welke ontwikkeling daarin inmiddels is geweest. Werden pointclouds een decennium geleden nog met name gebruikt om de dimensies van iets te bepalen of voor eenvoudige clashdetectie, zo is bij projecten nu vaak de volledige omgeving in een pointcloud gezet. Er doemt dan echter toch weer een nieuw probleem op: de meest gebruikte computer systemen zijn nog niet zwaar genoeg om met zulke grote pointclouds om te kunnen gaan. In beperkte mate is er wel software beschikbaar om deze puntenwolk weer om te zetten in beter verwerkbare vectordata, maar de resultaten daarvan laten vaak nog te wensen over. Er lijkt dus ruimte voor nieuwe ontwikkelingen: een scanner waarmee met de hand kenmerkende punten van bijvoorbeeld een vlak worden ingemeten, waarmee vervolgens het vlak kan worden gereconstrueerd! Te voorspellen valt dat dit binnen een aantal jaren zal zijn doorgeëvolueerd naar een automatisch systeem dat zelfstandig de kenmerkende punten in de ruimte opspoort om van daaruit weer vlakken op te bouwen. Volop ontwikkelingen dus in de ICT in de bouw waarin Stumico een betrouwbaar platform voor u wil blijven om deze kennis te delen.
In dit nummer Woord van de voorzitter
1
BIM toepassingen bij hulpconstructies en wapenen (bijeenkomst met Stubeco 23 april)
2
Algemene ledenvergadering 2015
3
Sensortoepassingen in de bouw en infrastructuur (bijeenkomst 11 juni)
4
SCIA Engineer 15 (advertorial)
5
De ombuigstaat
6
Cadac Group (advertorial)
8
Column Peter Gloudemans
9
Komende bijeenkomst 24 september
9
Activiteitenagenda 2015
9
DONATEURS
BIM-toepassingen bij hulpconstructies en wapenen Gecombineerde StuBeCo - Stumico bijeenkomst 23 april 2015
Eind april hebben de verenigingen Stumico en Stubeco een bijeenkomst georganiseerd over BIM-toepassingen bij hulpconstructies en wapenen, in zowel de bouw als civiele techniek. Stumico houdt zich bezig met bouw-ICT en Stubeco met uitvoeringstechnieken van betonconstructies. Tijdens het gezamenlijke event zijn onder andere de ervaringen van BAM Materieel, Diepstraten Wapeningstaal, Heijmans en Volker Infra gepresenteerd.
Nieuwe opleiding betonmodelleur Bij BIM-toepassingen wordt er nog geregeld gediscussieerd over het uit te werken detailleringsniveau. Niet vanwege technische beperkingen, maar wel uit het oogpunt van tijdsbesteding en dus kosten. Andere onderwerpen waarover de projectbetrokkenen duidelijke afspraken moet maken, zijn de te gebruiken softwareprogramma’s en uitwisselingsformaten. Bij geïntegreerde contractvormen (DB, DBM en DBFMO) ligt dat aanzienlijk eenvoudiger, omdat de hoofdaannemer alle BIM-voordelen veel langer kan benutten. Tijdens de door zo’n 50 Stumico- en Stubeco-leden bezochte bijeenkomst werd duidelijk dat het uitwisselen van BIM-informatie in de praktijk steeds makkelijker wordt, onder andere door het verder ontwikkelen van de IFC-standaard. Ook loopt het BIMmen voor de hulpconstructies en wapening nog achter op het ontwerpen en de engineering van gebouwen en infrastructuur. In de praktijk wordt echter hard gewerkt aan een inhaalslag. Voordat alle BIM-ervaringen aan bod kwamen presenteerde Henk Wapperom van de Betonvereniging het curriculum en ontwikkeling van de nieuwe opleiding tot betonmodelleur. Die wordt dit jaar voor het eerst gegeven, om beter in te kunnen spelen op de verschuivende verantwoordelijkheden en taken in BIM-projecten. Stumico heeft tijdens deze bijeenkomst tevens de jaarlijkse ALV-gehouden en een aantal bestuurswisselingen bekendgemaakt. Zo neemt Hans Galjaard, Chief Design Engineer bij Volker InfraDesign na dertien jaar de voorzittersfunctie over van Ruud van Tongeren van Arcadis. Ervaringen met 3D-wapenen De eerste BIM-ervaringen zijn door Arie van Wijngaarden van Diepstraten Wapeningstaal en Bas van Loenen van de SAAone bouwcombinatie gepresenteerd. Zij werken beiden mee aan een DBFM-contract van 25 jaar voor de aanleg en ouderhoud van een wegtracé en kunstwerken voor de A1/A6 tussen Schiphol en Almere. Daarbij wordt met een integraal 3D-model gewerkt, waarvoor alle partijen wekelijks hun modelupdates moeten aanleveren. In totaal werken in dat project zo’n 150 mensen mee aan het ontwerp en de engineering. De officieel geldige informatiecommunicatie naar toeleveranciers gebeurt in dit project nog op basis van 2D-tekeningen in PDF-formaat. Ter verduidelijking is er wel toegang tot het 3D-model mogelijk, via een PDF-viewer. Bij de wapeningscentrale worden de aangeleverde 2D-tekeningen als
basis gebruikt voor een eigen 3D-model in Allplan, om de productie voor te bereiden. Tijdens die presentatie werd duidelijk dat in zo’n project wel behoefte is aan officiële communicatie op basis van het integrale 3DBIM. Daarvoor zijn echter meer procesafspraken en eenduidig revisiebeheer nodig. Aansluitend presenteerde ………. van Alterink van Schieveen zijn ervaringen met 3Dwapenen in de utiliteitsbouw. Zij merken een duidelijk BIM-adoptie verschil tussen prefab en in het werk gestorte betonelementen. Verder kost het vertalen van de wapening uit een BIM voor productie in de wapeningscentrale teveel moeite en tijd. Daar liggen dus nog kansen voor efficiënter samenwerken en kostenbesparingen.
Hulpconstructies en bekistingen Na de pauze stond het tweede gedeelte in het teken van BIM-toepassingen voor hulpconstructies en bekistingen. Alwin de Bondt en Roland Pieterse van Volker Infra vertelden dat bij hun werkgever de mate van BIMmen per project wordt bepaald. Afhankelijk van de mogelijke toegevoegde waarde en uitwisselbaarheid met verschillende productieprocessen. Daarbij zijn wat betreft de hulpconstructies en bekistingen vier toepassingsgradaties mogelijk: 1. 3D-BIM omzetten naar 2D-tekeningen voor de uitvoering. 2. Moeilijke projectonderdelen ter verduidelijking in 3D uitwerken, zoals toegepast voor het A1/A6-tracé door SAAone en bij de N279 voor een brug over de Zuid-Willemsvaart. 3. Stappenplan en instructies met een combinatie van 3D en filmpjes, o.a. toegepast om de inschuifoperatie van spoorbruggedeeltes in het SAAone-project inzichtelijker te maken. 4. Hulpconstructies en bekistingen volledig in 3D uitwerken. Bij Volker Infra werken ze afhankelijk van de toepassing en gewenste detaillering met de programma’s AutoCAD, Inventor, Revit en SolidWorks. Tijdens deze presentatie kwam eveneens het verschuiven van de taken en verantwoordelijkheden in projecten door het BIMmen ter sprake, mede door een levendige interactie met de deelnemers. Technisch gezien zijn de toepassingsmogelijkheden van BIMmen de laatste jaren aanzienlijk toegenomen, alleen moeten samenwerkende bouwteams dat nog wel beter gaan benutten.
Mate van BIM-intelligentie De laatste twee sprekers vertelden eveneens over hun ervaringen met hulpconstructies en wapenen, maar ook over toekomstambities. Leen van den Oever van BAM Materieel, begon met de doelstelling dat het BAM-concern in 2020 alle projecten volledig met BIM wil ondersteunen. Omdat bekisten en wapenen twee aparte vakgebieden zijn, loopt hij vandaag de dag nog tegen de nodige tekortkomingen en fouten in de aangeleverde BIM-modellen aan. Bottem-line heeft hij er echter volop vertrouwen in dat ook zijn materieeldienst genoemde doelstelling gaat halen. Bij BAM werken ze met de software AutoCAD, Inventor, NavisWorks en Revit. Toeleveranciers gebruiken natuurlijk ook andere 3D-programma’s, waaronder Tekla Structures en SolidWorks, maar het uitwisselen daarmee wordt volgens van den Oever steeds makkelijker. Terugvertalen van 3D naar 2D moet je als bedrijf eigenlijk niet willen, vanwege de kans op fouten. De laatste sprekers waren Robin Davidse en Arno Jeurdink, van Heijmans Infra, die beaamden dat aangeleverde 3D-modellen regelmatig niet kloppen. Verder gaat het bij BIMmen niet alleen om de geometrie, maar steeds meer om alle toegevoegde informatie. Oftewel, de mate van intelligentie. Net als bij BAM heeft ook Heijmans een roadmap naar volledig BIM-gebruik en ondersteuning in projecten. Die is op Raad van Bestuur niveau vastgesteld en wordt momenteel vanaf directie tot en met de werkvloer ingevuld. In lijn met van den Oever adviseerden Davidse en Jeurdink om altijd vanuit de praktijk te blijven nadenken en jarenlange praktijkervaring te benutten om de toegevoegde waarde van BIMmen eruit te kunnen halen. Overgenomen uit: CAD Magazine
Algemene leden vergadering 2015 Datum: 23-4-2015
Op 23 april heeft de jaarlijkse Algemene Leden Vergadering van Stumico in Bunnik plaatsgevonden. In totaal waren er een 25tal leden aanwezig. Onze voorzitter Ruud heeft de vergadering geopend en de leden gevraagd het verslag van 2013 te lezen en op- en aanmerkingen te maken. Er waren geen op- en aanmerkingen en het verslag werd door de ALV goedgekeurd. Vervolgens heeft Ruud een overzicht gegeven van de activiteiten van 2014. De volgende activiteiten hebben plaatsgevonden. • BIM en GIS • Mobiel werk in de bouw • BIM in Infraprojecten • Beheer en onderhoud • BIM en de rol van de modelleur – Workshop Al deze activiteiten zijn goed bezocht waarbij met name het event BIM in Infraprojecten een hoge opkomst had mede door de lezing over het zeer imponerende CrossRail project in London. Ook hebben wij via andere media de nodige informatie aan onze leden doen toekomen: • Nieuwsbrieven: 3 nieuwsbrieven verzonden • Convocaties per E-Mail en altijd nog een herinnering • Geen extra nieuws per E-mail • Nieuws via Twitter en Facebook • Discussie in LinkedIn Community Het totaal aantal leden in 2014 is toegenomen met 21 tot 173. Dus ook hier heeft Stumico laten zien dat het nog steeds veel mensen aanspreekt en een duidelijke toegevoegde waarde heeft. Stumico heeft momenteel een 9-tal bedrijven die als donateur Stumico bij staan: Betonvereniging
Vereniging bouwen met staal
CAD&Company
Itannex
Construsoft
MatrixCAE
Kubus
Nemetschek SCIA
Dassault systémes
Technosoft
CADAC Ruud heeft namens Stumico al deze bedrijven bedankt voor hun steun! Betreffende de financiele kant van zaken van het jaar 2014 heeft Ruud de inkomsten en uitgaven doorgenomen met de leden. De conclusie is dat Stumico een zeer gezonde financiele positie heeft en de financien goed op orde heeft. De kascommissie heeft dan ook decharge verleend aan het bestuur. Voor 2015 hebben zich Rob.J.B. Reefman en Rudolf Andringa beschikbaar gesteld om de kascommissie te bemannen. Voor Rob is het dan de tweede keer. Rob heeft nog veel lof uitgesproken naar de penningmeester (uitgevoerd door de betonvereniging) voor de zeer overzichtelijke boekhouding. Dit soort
complimenten horen wij uiteraard graag. Voor 2015 is de begroting veilig ingestoken en zullen wij iets inleveren op de reserves. De begroting is door de leden unaniem akkoord bevonden. Ook het voorstel van het bestuur om de contributie niet te verhogen is unaniem akkoord bevonden. Vervolgens heeft Ruud een overzicht geven van de geplande activiteiten voor 2015. Er zullen 6 activiteiten gepland worden en tevens zullen er 4 nieuwsbrieven verstuurd worden. Geplande activiteiten: • Sensortechnologie • BIM en hulpwapening samen met Stubeco • Pointclouds • Aspecten binnen een groot project • Open BIM week • BIM in de praktijk: Waar loop je dagelijks tegenaan Tot slot heeft Ruud de samenstelling van het bestuur doorgenomen. Er zijn 2 aftredende leden en beide niet herkiesbaar: Frens Pries en Ruud van Tongeren. Daarnaast heeft Paul
Bos heeft zich beschikbaar gesteld voor een bestuursfunctie. Ruud stelt voor om: • Paul Bos als nieuw bestuurslid aan te stellen • Maarten Slee te benoemen als nieuwe penningmeester • Hans Galjaard te benoemen tot nieuwe voorzitter. De ALV is hiermee unaniem akkoord gegaan. Helaas was Frens niet aanwezig zodat er geen afscheidsspeech gegeven kon worden en ook de bloemen heeft hij helaas moeten missen. Vervolgens heeft Hans Galjaard direct het nieuwe voorzitterschap op zich genomen en Ruud uitvoerig bedankt voor zijn geleverde diensten voor Stumico. Ruud heeft sterk bijgedragen aan de visie verschuiving van Stumico. Stumico heeft gemeend Ruud voor al deze goede inspanningen tot erelid te benoemen. Ter afsluiting de rondvraag maar hier heeft niemand gebruik van gemaakt. Dus heeft Hans iedereen bedankt voor de aanwezigheid en de ALV afgesloten.
Sensortoepassingen in de bouw en infrastructuur Sensortoepassingen in de bouw en Om betere beslissingen te kunnen nemen, worden er in de bouw en infrastructuur steeds meer sensoren toegepast. Tijdens een Stumicobijeenkomst medio maart, zijn de laatste ontwikkelingen op dit terrein gepresenteerd. Variërend voor gebouwtrillingen in Groningen, tot en met het gebruik van RFID voor efficiëntere registratie van alle producten die in een gebouw of infrastructuurtracé worden verwerkt. Meten is weten Dit bekende spreekwoord is in de bouw en infrastructuur de laatste jaren een drijfveer voor toenemend gebruik van sensortechnologie. Een landelijk bekend voorbeeld daarvan zijn de 200 sensoren die het ‘monitoring netwerk gebouwtrillingen’ vormen, waarmee de NAM scheurvorming en verzakkingen in gebouwen in de provincie Groningen in de gaten houdt. Ir. Huibert Borsje van TNO vertelde hoe daar met sensoren die op 180 woningen en 20 publieke gebouwen zijn aangebracht, de schadeontwikkeling door toe-
Stumico bijeenkomst 11 juni 2015 toepassen om de onderhoudsbehoefte van kritische objecten realtime te monitoren voor het onderhoudscontract PGO Zeeland. Op basis van de metingen daarmee en geconstateerde afwijkingen kan het bedrijf beter preventief onderhoud inplannen en uitvoeren aan wissels en overwegen. Het onderliggende doel is daarmee het aantal storingen te kunnen verlagen waardoor de infrastructuurbeschikbaarheid toeneemt. Als laatste spreker vertelde Willem Molenaar, CEO van SMRTprojects hoe met passieve RFID-labels het gebruik van verwerkte producten op de bouw efficiënter te registreren zijn dan via andere methodes. Door technologische verbeteringen is het tegenwoordig mogelijk om vanaf een paar meter afstand tientallen RFID-labels tegelijkertijd te scannen. Dat bespaart in een bouwproces, waar al snel vele duizenden producten worden verwerkt, kostbare registratietijd. Ook labels die in het beton worden ingestort, zijn na de oplevering te gebruiken voor asset management en vergelijkbaar met de VolkerRail-toepassing voor het plannen van onderhoud. Uit alle besproken toepassingen is te concluderen dat het gebruik van sensoren in de bouw en infrastructuur sterk toeneemt en de data die daarmee wordt verzameld beter onderbouwde beslissingen mogelijk maakt. Overgenomen uit: CAD Magazine
komstige aardbevingen wordt gevolgd. Dit in aanvullingen op andere technieken waarmee al langere tijd ondergronds alle trillingen worden gevolgd. Een andere voorbeeld zijn de glasvezelsensoren van Infra Sensor Solutions, die worden gebruikt voor het monitoren van wegen en kunstwerken, maar ook daken van gebouwen. Glasvezelsensoren hebben volgens directeur en presentator John van Steen als belangrijke voordelen dat er geen stroomvoorziening op locatie voor nodig is en ze ook niet worden verstoord door elektromagnetische interferentie. De toepassingsmogelijkheden zijn divers, want ook dijkverschuivingen en scheurvorming in asfaltwegen zijn ermee te meten. Hij belichte ook het ‘Weigh in Motion’ (WIM) van BAM Infratechniek Mobiliteit en mogelijke koppelingen van glasvezelsensoren met systemen voor kentekenregistratie en cameratoezicht. Datacollectie voor onderhoudsplanning en uitvoeringsregistratie Het gebruik van veel sensoren komt voort uit de behoefte aan gedetailleerde en nauwkeurige datacollectie voor onder andere onderhoudsplanning. Noël Steentjes van VolkerRail bedrijf Inspectations presenteerde bij Stumico hoe zij sensoren en dataloggers
Advertorial
Scia Engineer 15 biedt meer transparantie Rob van den Berg, Account Manager Nemetschek Scia B.V. Introductie In april is versie 15 van Scia Engineer verschenen. En hoewel iedere update verbeteringen brengt, moeten we melden dat met de komst van deze versie er duidelijk een andere weg is ingeslagen. Er is in het bijzonder veel aandacht besteed aan User Experience (Ux) en transparantie. Design Forms De voorzet was al gegeven in eerdere versies. Twee jaar geleden werd Scia Design Forms geïntroduceerd, een script tool voor engineers om zelf berekeningen te schrijven en die koppelen aan Scia Engineer. Omwille van de transparantie die we daarmee bieden, formules inclusief substituties zijn immers voor iedere gebruiker zichtbaar, is ervoor gekozen om deze techniek -waar mogelijk- ook te gebruiken voor onze eigen toekomstige ontwikkelingen in Scia Engineer. Gewapend betonliggers en kolommen De eerste resultaten van die toepassing zijn in versie 15 al zichtbaar. Voor het eerst zijn ontwerp en analyse van gewapend betonliggers en kolommen (EN 1992) volledig transparant. Nieuwe functies, heldere rapportage, normverwijzing, achtergronden en verhoogde prestaties geven de gebruiker meer controle over het proces. De software ondersteunt de invoer van willekeurige doorsneden en toont uitgebreid de tussenliggende berekeningsstappen. En door het gebruik van meerdere processorkernen en parallellisatie zijn de rekenprestaties verhoogd. Koppelingen Alle begin is moeilijk en ook wij leren met vallen en opstaan. Het koppelen van Scia Design Forms aan Scia Engineer was voor gebruikers een lastige klus. Die stap hebben we voor eens en voor altijd vereenvoudigd. Het menu in versie 15 is aangepast en de standaardinstellingen van de applicatie worden in Scia Engineer bewaard. Engineering Report De in Scia Design Forms gedefinieerde opmaak kan nu ook als uitvoer worden gebruikt in Scia Engineer. Dankzij die aanpassing kunnen rekennota’s voor verschillende doeleinden gebruikt worden. En omdat lang niet elke berekening om dezelfde uitvoer van resultaten vraagt, bieden we de keuze voor een beknopt, standaard of gedetailleerd rapport. De rekennota, of het Engineering Report, is
dankzij de laatste verbeteringen gebruiksvriendelijker geworden. Naast de al aanwezige functionaliteiten in de tekst editor (vetgedrukt, cursief, lettertypes), wordt het klembord ondersteund (kopiëren en plakken), cellen in tabellen gekleurd weergegeven (minimale en maximale waardes) en is er ondersteuning van afbeeldingen uit andere applicaties. Gebruikers hebben meer overzicht dankzij de Engineering Report Manager, waarmee een preview van alle beschikbare rapporten wordt gegeven. En mocht een gebruiker, ondanks alle krachtige gereedschappen, er toch voor kiezen om geen gebruik te maken van het Engineering Report, dan is er nog de export naar de gebruikelijke bestandstypes, waaronder Excel, Word, HTML, 3D PDF. Composiet staal-beton Internationaal hebben we gebruikersvragen ingelost door verbeteringen aan onze oplossingen voor het ontwerp van composiet staal-beton elementen (EN 1994 en AISC 360-10). Voor zowel de Britse als de
Amerikaanse markt bleek dit onmisbaar en een team van Scia heeft zich de afgelopen tijd op deze herontwikkeling gestort. De resultaten liegen er niet om. Dankzij de multi-modelmethode van het composietanalysemodel kunnen parallelle controles van constructie- en composietstadia worden uitgevoerd zonder aanpassing aan het model. Daarnaast wordt rekening gehouden met verschillende detailleringsregels (diameter afschuifverbindingen), kruip in de betonplaten en de gedeeltelijke verbinding tussen staalbetonplaten en stalen liggers. Ook voor deze ontwikkeling geldt dat de resultaten inclusief gebruikte formules en tussenliggende berekeningsstappen worden weergegeven. Staal en plasticiteit Op het gebied van staal introduceren we een gloednieuwe ontwikkeling, waarbij in de berekeningen rekening worden gehouden met het niet-lineaire gedrag van het mate-
riaal bij 2D-elementen, namelijk plasticiteit. De plastische zone is gebaseerd op het criterium van Von Mises. Dit is bijvoorbeeld interessant voor gebruikers die drukvaten ontwerpen. Maar ook de stabiliteitscontroles (EN 1993) zijn uitgebreid en verbeterd. Er wordt meer nadruk gelegd op torsie-buigknik, kippen en afschuifknik (met of zonder verstijvers) en stabiliteit bij een combinatie van belastingeffecten. Verbindingen Bij staalverbindingen is een drietal onderwerpen onder de loep genomen en verbeterd. Door herzieningen van normen en nieuwe aanvullende voorwaarden was verbetering van de berekeningsmethoden noodzakelijk. Maar ook de vragen van onze gebruikers hebben geleid tot nieuwe functionaliteiten: eindplaten met boutrijen buiten de ligger
(aanvullende voorwaarden ten gevolge van publicaties), consoles aan uiteindes van liggers, en het ontwerp van voetplaten (interactiecontrole). 3D-spanningen Omdat een plaatje vaak meer zegt dan 1.000 woorden zijn de weergaves in Scia Engineer verbeterd. Waar in de voorgaande versie 3D-spanning werd weergegeven op 1D-elementen, gebeurt dat nu ook voor
2D-elementen. Dankzij deze verbetering heeft de gebruiker in één weergave beide resultaten en dus een beter inzicht in het gedrag van de constructie. Sneltoetsen Voor het oog kleine verbeteringen hebben vooral betrekking op uitlijning van resultaten, aanpassingen en herstructurering van tabellen (visualisatie) en invoer, eigenschappenvensters en tabbladen. En wie gebruikt ze niet? Veelgebruikte commando’s zoals kopiëren (ctrl + c), verplaatsen (ctrl + x), en ongedaan maken (ctrl + z) via de Windows combinaties voor sneltoetsen worden in versie 15 ook ondersteund. http://15.scia-engineer.com
De ombuigstaat
ing. Johan de Groot, Wagemaker (artikel overgenomen met toestemming van) De markt verandert op dit moment snel, ook in het wapeningsvak. De tijd is rijp om het wapeningsproces logisch, efficiënt, plezierig en integraal te maken door het benutten van dynamische informatiedragers ofwel BIM (Bouw Informatie Model). Dat is de belangrijkste conclusie van een afstudeeronderzoek dat dit jaar is afgerond1. Een tour van de afstudeerders langs verscheidene betrokken bedrijven, leverde veel informatie op over het traditionele wapeningsproces, van ontwerp tot aanbrengen. De volgende conclusies konden daaruit worden getrokken: • er wordt weinig kennis gedeeld; • het ontwerp wordt gewijzigd tot aan het moment van aanbrengen; • er wordt continu gecontroleerd op hoeveelheden; • buigstaten worden samengesteld op basis van interpretatie van gegevens; • informatie wordt statisch uitgewisseld; • er wordt niet integraal gecommuniceerd. Dit alles is weinig efficiënt en leidt tot hoge faalkosten. Er wordt wel geoptimaliseerd, maar alleen binnen bedrijven zelf. Dit kan verschuiven naar integrale optimalisatie en
ker. Die moet de wapeningsstaven knippen, buigen en aanbrengen. Lang niet altijd krijgt de constructeur en/of tekenaar tijdens het productieproces actieve feedback over de aanpassingen die worden gedaan, terwijl dit eigenlijk wel wenselijk is. Elke buigcentrale heeft bij voorkeur haar specifieke handelswijze verwerkt in de buigstaat. Dit betreft vaak aanpassingen die noodzakelijk zijn in verband met het aansturen van productieprocessen. In de praktijk blijkt het afstemmende contact tussen de ontwerpende partij en de buigcentrale minimaal. De vraag is overigens of het traditionele proces hier financieel wel in voorziet. Worden alle partijen beloond voor deze afstemming? Dat zou wel mogen want de uiteindelijke waarde ervan is groot. De huidige wijze van statische overdracht van bouwinformatie resulteert uiteindelijk altijd in bouwfouten, een langere bouwtijd en communicatieve barrieres tussen partijen in de bouwketen. Dit alles maakt een volgende projectstart-up niet makkelijker, wat weer leidt tot nog minder afstemming enzovoort. Iedereen houdt zich min of meer aan de ongeschreven regels van het traditionele proces en probeert toekomstig leed te beperken door zichzelf minder verantwoordelijk te maken voor het eindproduct. Een typische vicieuze cirkel.
Fig.1: Er moet in de keten gestreefd worden naar integrale samenwerking
samenwerking in de keten (fig. 1). Alleen door kennis delen, processen afstemmen en communiceren wordt BIM ook werkelijk bruikbaar. Statische informatiedragers Een kenmerkend fenomeen in het traditionele ontwerpproces voor wapening in beton, is dat er steeds opnieuw statische informatiedragers worden geproduceerd: wapeningstekeningen en buigstaten. Technisch geven deze op een duidelijke manier informatie weer, maar ze zijn niet specifiek afgestemd op het vervaardigingsproces. De tekeningen zijn bovendien gebaseerd op een momentopname. De uitgangspunten voor de layout en informatierijkheid ervan, worden vaak eenmalig of soms helemaal niet besproken bij aanvang van het project. Wanneer deze tekeningen gereed zijn, worden ze met een bepaalde status via de aannemer verzonden naar een (vaak nog onbekende) eindgebrui1 Hank Janssens en David van Kampen hebben het onderzoek ‘Wapening in BIM’ uitgevoerd bij Wagemaker. Zij deden dit in het kader van een afstudeeropdracht aan de Avans Hogeschool ‘s-Hertogenbosch opleiding Civiele Techniek. Zij werden daarbij begeleid door Bart Donkers en Rutger van Oosten van Avans Hogeschool en Johan de Groot en Dennis Gubbels van Wagemaker. Tijdens dit onderzoek zijn diverse aannemers, softwareleveranciers, wapeningsleveranciers en ontwerpbureaus bezocht.
Dynamische informatiedragers Het kan anders. Het ontwerpproces kan veel dynamischer. Bijvoorbeeld met een digitaal model dat kan worden verrijkt met gegevens die gezamenlijk worden overeengekomen. Op die manier kan een wapeningsmodel worden geoptimaliseerd door
van long term relationships is een logisch gevolg. ‘Wij willen uw volgende opdracht verdienen’ moet de mentaliteit zijn. Vertrouwen Hoe snel veranderingen zullen plaatsvinden, ligt uiteindelijk aan de markt zelf. Zo lang wordt gewacht op de ander, gaat dit nog een hele tijd duren. Wanneer betrokken partijen echter uitgaan van eigen kracht, zal de impact groter zijn dan zij zelf voorzien. Daarvoor is het nodig dat vertrouwen wordt uitgesproken in alle partijen van het betreffende project, zowel in woorden als in financiële zin. Mocht een partij terugvallen in een ‘traditionele vechthouding’ dan zal dit de long term relationship in de weg staan. Oftewel de partij die niet werkelijk samenwerkt, zal op lange termijn zijn eigen graf graven. Maar wat als projectgenoten over hun schaduw heen springen en gebruikmaken van nieuwe inzichten en technische mogelijkheden? Alle partners binnen een projectteam dienen namelijk een hoger gezamenlijk doel: het eindproduct. Elk initiatief vergt een investering en verschuiving van energie, tijd en geld. Hoe deze investering over de betrokkenen wordt verdeeld, is bepalend voor het ontstaan van eventuele vervolgopdrachten. Alle partijen moeten dus inzicht hebben in hetgeen de ander aan diensten verzorgt. Figuur 2 geeft de verschuiving weer van effort in relatie tot de tijd per project. Bij het verkrijgen van vervolgopdrachten zullen integrale processen sneller gaan verlopen en zijn de investeringskosten steeds lager door opgedane kennis van elkaars proces. Bij repetitie van een soortgelijke samenwerking wordt gebruikgemaakt van de gezamenlijke kennis die in eerdere projecten is opgebouwd en vastgelegd (blauwe lijn in figuur).
Fig. 2: Verschuiving van effort in relatie tot de tijd per project.
constructeur, aannemer, buigcentrale en vlechter samen. Dit betekent dat alle partijen toegang moeten krijgen tot de dynamische informatie die op dat moment is verwerkt in het model. Het resultaat is een intensievere samenwerking tussen partijen, waarbij de wapeningsmodelleur en/of modelbeheerder een centrale en cruciale rol gaan/gaat spelen. Uiteindelijk past dit in het BIM-gedachtegoed: een relatief kleine investering in de ontwerpfase en een vlottere en kwalitatief betere uitvoering waarbij flink op faalkosten wordt bespaard. Bovendien zijn de partijen na een samenwerking beter bekend met elkaars interne proces. Daardoor zal een volgend ontwerp vlotter verlopen en wordt afstemming vanzelfsprekender. Het ontstaan
Meeting Tijdens de tour langs bedrijven werd duidelijk dat een samenkomst van marktpartijen noodzakelijk was om iets in beweging te zetten. Er is een zeer succesvolle meeting georganiseerd – ‘Wapening in BIM, zoekt u dekking of laat u zich niet kisten?’ – met aannemers, ontwerpbureaus, wapeningleveranciers en softwareleveranciers (foto 3). Zowel de techniek als de samenwerking werd belicht. Het bleek dat inzicht in techniek, proces en samenwerking bij alle betrokken partijen noodzakelijk is. Inzicht in techniek Een wapeningsstaaf kan ontwerptechnisch worden omschreven als een al dan niet
geprofileerde staaf met een bepaalde doorsnede, gemaakt van een bepaald materiaal en die op een bepaalde lengte is geknipt en gebogen. In een BIM kan het begin en -eindpunt zijn gerelateerd aan een globaal dan wel lokaal assenstelsel en heeft de staaf optioneel een relatie met een ander object in een bepaalde fase. Wapening is in al zijn verschijningsvormen in een BIM digitaal te omschrijven en uit te wisselen. Dit uitwisselen kan via allerlei (open) protocollen, waarmee een productie-eenheid direct uit het model kan worden aangestuurd. Het heeft de voorkeur om (in de toekomst) een bi-directioneel protocol te hanteren zodat feedback vanuit de productie direct kan worden teruggekoppeld richting het BIM. Eenvoudig gezegd zou het wenselijk zijn dat een buigmachine een signaal terugstuurt naar het centrale model zodra een staaf is geproduceerd, zodat de werkvoorbereider realtime kan waarnemen dat de benodigde producten voor zijn bouwplanning volgens schema worden vervaardigd. In feite staat dit gelijk aan het wijzigen van een parameter die aan een object is gekoppeld. Met het oog op de toekomst is dat een interessante gedachte, daar tot nu toe de meeste open protocollen enkel zijn geschreven ten behoeve van de aansturing van buig- en knipmachines. Uiteraard zijn er parallellen te trekken naar andere producten die aangeleverd worden op de bouw. Technisch (software- en
is dat in de (civiele) bouw dan niet zo? De eindgebruikers van het product wapeningsontwerp – de inkoper, calculator, werkvoorbereider, buigcentrale, vlechter en beheerder – zijn vaak niet eens in beeld terwijl het ontwerp al gereed moet zijn. Afstemming tussen partijen is in het huidige proces minimaal, waardoor optimalisatie niet mogelijk is. De modelleur moet dus weten wat een producent maakt, Fig. 4: Visualisatie wapening ten behoeve van Oculus Rift toepassing. hoe deze het product BIM is een logische stap. Echter is de tradimaakt en waarom. En de producent moet tionele tekening niet enkel gemaakt om een weten welk doel hij voor zijn opdrachtgever buigstaat te vervaardigen; het is bovenal een dient. De benodigde parameters moeten in handleiding voor de vlechter op het werk. het BIM worden afgestemd. Dit klinkt als een Hier komt het aan op de pro-activiteit van technische handeling. Dat is het echter niet; ieder die is betrokken bij de uitvoering. We inzicht krijgen in elkaars proces betekent sa- zien nu al initiatieven ontstaan bij bedrijven menkomen, kennis uitwisselen, afstemmen, om het ontwerp ook digitaal op de werkvloer bespreken en belangen afwegen. te krijgen. Daarnaast gaat het werken met augmented reality (AR), Google Glass, OcuInzicht in samenwerking lus Rift en diverse BIM-viewers over niet al Het optimale BIM komt tot stand als wordt te lange tijd realiteit worden. De vertaalslag gestreefd naar een bedrijfsmentaliteit waarbij van model naar werkelijkheid hoeft niet zo’n iedereen eerlijk en open communiceert over probleem te zijn als niet wordt terug geredede mogelijk- en onmogelijkheden die hij van- neerd naar het traditionele proces. Tot het uit zijn expertise ziet. Uiteraard is foutloos moment dat dynamische informatiedragers menselijk handelen een utopie, maar het is op de bouw zijn ingeburgerd, kan een tekehet nastreven waard. ning prima volstaan. Maar dat mag niet het Menselijke vertaalsla- einddoel zijn. gen zijn vaak te automatiseren, hetgeen Hoe lang duurt het nog? risico’s kan verkleinen. Wanneer is het werken in een BIM gemeenDat vraagt wel om een goed voor de wapeningsbranche? Misschien investering en het is wel eerder dan wordt gedacht. Er is techaan elk bedrijf hoe het nisch al zeer veel mogelijk. Het besef dat een hiermee omgaat. Mo- investeringsimpuls in het ontwerp kostbare delleren van een BIM risico's in een later traject beperkt, groeit is een te respecteren gestaag. Een werkelijke samenwerking door ambacht. Ambacht middel van een BIM lijkt steeds praktischer gaat gepaard met te worden ingevuld. We komen eerder samogelijke risico’s als men om afspraken te maken over uitwissegevolg van menselijk ling van gegevens en afstemming van onze handelen. Hierdoor ligt gezamenlijke doelen. De digitale buigstaat is schijnzekerheid op de hierbij een prima informatiedrager gebleken. Fig. 3: Tijdens de tour langs bedrijven werd duidelijk dat een samenkomst van marktpartijen (aannemers, ontwerpbureaus, wapeningleveranciers en loer. Om goed samen te werken, moet een Het devies is: investeer tijd en buig om. softwareleveranciers) noodzakelijk is om iets in beweging te zetten. bedrijf dus eerst zelf hardwarematig) staat er dus niets in de weg. duidelijk kunnen aangeven hoe dat optimaal Bovendien nemen de mogelijkheden alleen kan. Welke digitale input kan het bedrijf aan, maar toe, aangezien BIM-gerelateerde mo- hoe werkt het graag en wat en hoe ziet het delleerpakketten en uitwisselingsprotocollen bedrijf het liefst zijn content verwerkt in het zich verder ontwikkelen. Op het moment ge- ontwerp? Leg dit vast en bruiken maar weinig partijen alle mogelijk- communiceer dit binnen het heden die de softwarepakketten bieden. De projectteam. Investeren in interne bedrijfsprocessen zijn namelijk bij het samenwerking verdient in moment van implementatie vaak geënt op de huidige markt hoge prieen bepaalde technische stand van zaken. oriteit. Zorg dat de stekker Verandering van deze bedrijfsculturen kost past. energie en een wel overdachte strategie. Inzicht in proces In veel productiebranches zal een producent eerst onderzoeken wat de eindgebruiker verwacht te krijgen. In dat geval kan hij op de meest efficiente manier aan deze wens voldoen of deze zelfs overtreffen. Op die manier maakt deze producent namelijk het verschil en blijft hij zijn concurrentie voor. Waarom
Op de werkvloer Het proces om te komen tot een integraal ontwerp is natuurlijk reuze interessant. Maar hoe weet die man op de bouwplaats nu waar en hoe hij het product moet plaatsen? Het direct koppelen van de buigstaat aan het
Advertorial
Cadac Group is gespecialiseerd in automatiseringsoplossingen voor het creëren, beheren en delen van digitale ontwerpinformatie
Cadac Group is Autodesk Platimum Partner en hierin de enige in de Benelux. Dit betekent naast bewezen en gecertificeerde kennis ook de hoogste klanttevredenheid. Daarnaast ontwikkelen wij zelfstandig en onafhankelijk software voor het verbeteren en optimaliseren van ontwerpprocessen, documentbeheer en projectcommunicatie. Met ca. 275 medewerkers en meer dan 12 vestigingen wereldwijd is zijn wij voor onze klanten een betrouwbare en pragmatisch partner. Zo bespreken wij samen met onze klanten hun bedrijfsdoeltellingen en –ambities, om zo te kunnen adviseren in waar en hoe onze softwareoplossingen er aan kunnen bijdragen deze doelstelling en ambities te realiseren. Als Cadac Group houden wij ons dagelijks bezig met nieuwe technologieën voor zowel Bouw, Infra, Industrie als de Process & Power wereld. De Bouw biedt in dit spectrum als meest traditionele bedrijfstak de grootste kans op groei en adoptie van technologie.
De bouw verandert, of we het willen of niet. PPS en DBFM-projecten op basis van BIM zijn eerder regel dan uitzondering, wat ons allen dwingt om werkzaamheden op een andere manier aan te vliegen en beter na te denken over causaliteit binnen projecten. En naast dit gegeven dat projecten op een andere manier worden behandeld, zullen we ook moeten nadenken hoe de wereld er over 10 of 20 jaar uit ziet. Bovendien worden bovengenoemde contractvormen aangegaan voor langere periodes en maken vooruitkijken bijzonder uitdagend. Ook zien wij een trend waarbij duidelijk de “I” van BIM belangrijker wordt. Niet alleen richting de uitvoeringsfase, maar juist ook richting de exploitatiefase. Door de informatie in het model wat wordt opgeleverd aan de opdrachtgever/ beheerder zo te formatteren dat zij dit één op één in hun processen kunnen gebruiken, wordt een goed opgebouwd BIM-model ook daar van waarde. Met deze gedachten in het achterhoofd is het interessant om te kijken welke nieuwe technologieën de komende jaren de branche zullen veranderen en wellicht domineren. Voor organisaties is het zaak om de nuttige ontwikkelingen zo snel mogelijk te adopteren, en een scherp oog te hebben voor mogelijke aanpassingen en aanvullingen hierop. Zoals Darwin al stelde: Survival of the Fittest. Zij die zich het best aanpassen aan de veranderende omgeving zullen overleven. Dat geldt absoluut voor de organisaties binnen de bouwwereld!
Welke ontwikkelingen zijn er op dit moment of komen er aan? De Oculus Rift en Samsung Gear VR zijn mooie voorbeelden hoe we steeds beter de virtuele wereld naar ons toe halen. “Bele-
ving” is het keyword bij virtual reality. Vanuit een kantoor of werkplek direct door een situatie lopen en hier uitspraken over doen. De verwachting is dat we binnen afzienbare tijd ook aanpassingen kunnen doen in deze virtuele wereld en ook informatie aan kunnen onttrekken. Een doorkijkje hiernaar wordt ons gegeven door Microsoft met hun HoloLens technologie.Holografische weergave en hierop aanpassingen doen lijkt op korte termijn mogelijk en is de nieuwste ontwikkeling in Augmented Reality.
Herbestemming en renovatie in combinatie met duurzaamheid is waar het geld de komende jaren verdiend zal worden. Hierbij kan 3D-scanning een belangrijke rol spelen. Ten opzichte van een traditioneel proces waarbij iemand een situatie gaat opmeten en vervolgens intekenen, is 3D scanning een enorme stap vooruit. Waar voorheen dit proces weken duurde, wordt de tijdsinspanning teruggebracht naar enkele uren. Vanuit een 3D scan kan het BIM-model worden opgebouwd en verkorten we de totale doorlooptijd van een project, door met name de ontwerptijd enorm te verkorten. Experts zijn het er over eens dat 3D-printing de complete wereld rigoureus gaat veranderen. Op dit moment zijn de enige uitdagingen nog de snelheid van printen en beschikbaarheid van de juiste grondstoffen. Beide uitdagingen zullen de komende jaren weggenomen worden. Een 3D-printer op de bouwlocatie waar direct vanuit het BIMmodel geprint kan worden betekent prefabricage op een compleet nieuwe manier. Naast bovenstaande technologieën is er ook een duidelijke andere vraag en trend waarneembaar. Steeds vaker vragen organisaties om de cloud als belangrijkste bron van informatie te benutten: informatie staat centraal, toegang is veilig maar laagdrempelig en een update op een plaats betekent overal up-to-date. Door ontsluiting via tablets mogelijk te maken kunnen werkers in het veld beschikken over die juiste up-to-date informatie en daarmee de voordelen van BIM beschikbaar maken in het veld. Niet alleen tijdens de uitvoerings-, maar ook de exploitatiefase. . Autodesk BIM360 biedt hiervoor de mogelijkheden. Het idee achter Autodesk BIM 360 is betrokken personen(bijv. bouwpartners, opdrachtgevers, mederwerkers en onderaannemers) altijd en overal toegang te geven tot up-todate projectinformatie, al dan niet gekoppeld aan een BIM-model. Personen in het veld krijgen hiermee de mogelijkheden om sneller en beter te anticiperen en acteren. Daarnaast zullen zij beter instaat zijn goede keuzes te maken op basis van betere informatie op een moment in het proces waar wijzigingen minder kosten. Personen in de
backoffice wordt inzicht gegeven in alle performance-aspecten van uitvoering en beheer en deze bovendien te optimaliseren en managen. Hiermee worden risico’s verminderd, kwaliteit verbeterd, doorlooptijd verkort en de winstgevendheid verhoogd. Autodesk vult zo haar reeds sterke positie m.b.t. ontwerpsoftware aan met managementsoftware voor verbeterde communicatie en coördinatie. Combineer deze ontwikkelingen met trends als duurzaamheid en de noodzaak naar meer prefabricage, en koppel ze aan meer globale trends als urbanisering, het nieuwe werken, BIG data, BYOD en The Internet of Things. Duidelijk is dat we niet goed kunnen voorspellen hoe we hiermee om moeten gaan, temeer omdat 65% van de kinderen die nu wereldwijd op school zitten worden opgeleid voor banen die nog niet bestaan. De diverse technologieën volgen elkaar in extreem rap tempo op, wat het extreem fascinerend maakt om hier deel van uit te maken. En uiteraard ben ik een boel ontwikkelingen nog vergeten. Maar de conclusie is
Jeroen Janssen Cadac Group AEC BV Account Manager AEC +31 88 9322 472
[email protected] www.cadac.com Laanakkerweg 6 4131 PA Vianen
Colofon
Column
Komende bijeenkomst (24/9): ICT aspecten binnen SAA project
Stumico Nieuwsbrief is een officiële uitgave van de Studievereniging voor Microcomputers.
GUI wordt NUI Veel oudere Stumico-leden komen nog uit de tijd van tekstmenu’s en monochrome beeldschermen. Eén van de mooie ICTontwikkelingen sinds die tijd, is het intuïtiever, en daarmee eenvoudiger, worden van de gebruikersinterface. Deels in gang gezet door Apple, maar de laatste jaren versneld door het toenemende gebruik van smartphones, tablets, apps en cloud computing. Onlangs zag ik twee nieuwe ontwikkelingen op het gebied van userinterfaces, die aanleiding zijn geweest voor de cryptische titel van deze column. De Grafische User Interface wordt een Natuurlijke User Interface. Tijdens de door 5.500 CAD-gebruikers bezochte SolidWorks World conferentie presenteerde Thalmic Labs de Myo. Dat is een flexibele armband met sensoren die het mogelijk maken om via de spierbewegingen van je onderarm applicaties en apparatuur te bedienen. Waaronder dus SolidWorks, maar bijvoorbeeld ook presentaties in Powerpoint, Prezi, Google Slides, Adobe Acrobat en Keynote. Andere toepassingen van de Myo-armband zijn het bedienen van muziek op je smartphone en tablet, via iTunes of Spotify, of Netflix op een SmartTV. Alle hier genoemde applicaties worden officieel door de fabrikant ondersteund. De Myo-armband is ook te gebruiken voor het bedienen van radiografisch bestuurde drones van o.a. Parrot. Hoewel deze innovatieve manier van softwarebediening nog wel even in de gadget-hoek zal blijven, is het volgens mij ook de voorbode van een nieuwe generatie intuïtievere interfaces. De Google Glass en Oculus Rift vallen daar ook onder. Een ander interessant NUI-voorbeeld is de interface voor biometrische identificatie en authenticatie van iXsmartmobile. Biometrie is een technologie die al tientallen jaren bestaat en tot voor kort hoofdzakelijk voor zwaar beveiligde systemen en toepassingen werd gebruikt. iXsmartmobile heeft echter een app ontwikkeld waardoor je via het kiezen van een vingerafdruk-, spraak-, gezicht- of handtekeningicoontje de gewenste biometrische methode activeert en kunt gebruiken. Zonder dat je nog speciale en vaak dure vingerafdrukscanners, of andere randapparatuur nodig hebt. Door biometrische identificatie en authenticatie via een door iedereen te begrijpen natuurlijke userinterface aan te bieden, stimuleren zij het gebruik van deze al ruimschoots volwassen technologie. Daarmee krijgen we dan eindelijk een laagdrempelig alternatief voor de onveilige gebruikersnamen en wachtwoorden combinaties. Voor de sceptici, deze oplossing gebruikt ‘Biohash’ encryptietechnologie die het originele biometrische kenmerk telkens weggooit en dus niet als een template opslaat, waardoor de privacy gewaarborgd is. Peter Gloudemans
Het vlaggenschip onder de wegprojecten, de verbreding van de wegen tussen Schiphol, Amsterdam en Almere is in volle gang. De zogenaamde SAA projecten hebben een totale waarde van circa 4,4 miljard en zijn opgeknipt in 5 deelprojecten. De honderdduizenden automobilisten op de A1/A6/A9/A10 corridor kunnen straks ook in de spits goed doorrijden, zelfs met een gemiddeld 30 km/u hardere snelheid. De 63 kilometer wegverbreding is een vernieuwingsslag in stedelijk gebied zonder weerga. Er komt een extra brug over het Amsterdam-Rijnkanaal, een bredere Hollandsche Brug, twee tunnels, een aquaduct onder de Vecht, renovatie van vijf grote knooppunten en de aanpassing van honderd bruggen en viaducten. Rijkswaterstaat stelt op deze projecten hoge eisen op het gebied van ICT en introduceert voor het eerst een Rijkswaterstaat BIM contractstuk (de Informatie Leverings Specificatie). Stumico is trots een aantal vooraanstaande sprekers op dit gebied aan u te kunnen presenteren die hier in de dagelijkse praktijk mee te maken hebben.
Missie Stumico heeft als missie om voor en door haar leden richtinggevend te zijn in bouw-ICT, waarbij wij de volgende twee strategische doelstellingen willen bereiken: 1. Hèt kennis- en praktijkplatform voor ICT in de bouw, de traditionele rol van Stumico. Een vereniging van en voor praktijkmensen die actief zijn in het bouwproces, om te leren van elkaars ervaring. 2. Richtinggevend in bouw-ICT, de nieuwe doelstelling vanaf 2013. Hierbij gaat het om het mede-bepalen van de strategische sectorale agenda, stellingname en meningen over actuele thema’s en toegepast onderzoek. Fundament van dit alles is nadrukkelijk de praktijkervaring van Stumicoleden. Statement Het plaatsen van een logo, advertentie, of een artikel waar een product wordt beschreven betekent niet dat Stumico een voorkeur uitspreekt voor de genoemde leverancier en/of producten Bestuur Voorzitter • Hans Galjaard Penningmeester • Maarten Slee Secretaris • Herman Oogink Leden • Léon van Berlo • Paul Bos • Bas van Loenen Secretariaat Postbus 411 2800 AK Gouda
[email protected] Lidmaatschap Aan- en afmeldingen of wijzigingen kunnen schriftelijk of via E-mail aan het secretariaat worden doorgegeven Website
www.stumico.nl
Tot donderdag 24 september! Bestuur Stumico
Agenda 2015 24 september 2015 • ICT aspecten binnen SAA projecten 26-30 oktober 2015 • CIB W78 congres / Open BIM week 26 november 2015 • BIM in de praktijk, waar loop je tegen aan
