Factsheet decentralisatie AWBZ Doetinchem 4 juli 2013 Wendy van Beek Aanleiding en kern van de boodschap Er zijn veel landelijke ontwikkelingen rondom de decentralisatie van de AWBZ naar de Wmo en de toekomst van de langdurige zorg. Deze decentralisatie is complex en gaat over grote wijzigingen, nieuwe doelgroepen en nieuwe zorgvragen. Daarnaast heeft de regionale projectgroep AWBZ een inventarisatie gemaakt waarin bijzonder veel informatie staat. Het doel van deze factsheet is beknopt de meest belangrijke informatie over de decentralisatie van de AWBZ naar de Wmo verstrekken. Wetgevingstraject (stand van zaken begin juli 2013) In juni 2012 is de wetswijziging van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) controversieel verklaard. Vervolgens kwam er een Regeerakkoord (oktober 2012) en een Sociaal akkoord (april). Eind april stuurde staatssecretaris Van Rijn een brief aan de Tweede kamer over de hervormingen van de langdurige zorg. Hierover is op 13 juni plenair in de Tweede kamer behandeld. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan het concept wetsvoorstel en de memorie van toelichting. De staatssecretaris geeft op 19 juni aan te verwachten dat in het najaar een wetsvoorstel naar de Tweede kamer gestuurd zal worden. Nieuwe taken en wijzigingen Er zijn meer wijzigingen maar dit zijn de grootste nieuwe taken en wijzigingen: • Begeleiding o Individueel o Groep (=dagbesteding), met en zonder vervoer ernaartoe • Persoonlijke verzorging • Kortdurend verblijf (respijtzorg) • Scheiden van wonen en zorg • Budgetten van de financiële regelingen voor chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg en Cer)-gelden gaan naar de gemeente Aanscherping van huidige Wmo-taken en budgetten: • Bezuiniging op hulp bij het huishouden (vooralsnog 40%) • Bezuiniging vanwege herverstrekken van hulpmiddelen in de Wmo • Persoonsgebonden budget (PGB) onder stringentere voorwaarden Wat is begeleiding, persoonlijke verzorging en scheiden van wonen en zorg? Begeleiding Begeleiding bestaat uit: • Individuele begeleiding • Groepsbegeleiding (= dagbesteding), met en zonder vervoer ernaartoe Begeleiding is voor mensen die op basis van een grondslag een matige of zware beperking hebben op het gebied van: • De sociale zelfredzaamheid • Het bewegen en verplaatsen • Het psychisch functioneren • Het geheugen en de oriëntatie
Die matig of zwaar probleemgedrag vertonen. De activiteiten bestaan uit: • Het ondersteunen bij of oefenen met vaardigheden of handelingen • Het ondersteunen bij of oefenen met het aanbrengen van structuur of het voeren van regie, of: • Het overnemen van toezicht Begeleiding is een complex begrip, zie ook de bijlage voor meer informatie. Persoonlijke verzorging (PV) Het doel is het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid bij activiteiten op het gebied van de Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL) • Bijvoorbeeld hulp bij douchen, • Aankleden, • Scheren, • Medicijnen innemen, • Ogen druppelen, • Toiletbezoek Het is een glijdende schaal van PV naar verpleging (VP). Verpleging (VP) komt niet naar de gemeente, en is meer medische hulp. Persoonlijke verzorging gaat voor het merendeel over oudere cliënten. Kortdurend verblijf Bij kortdurend verblijf logeert de cliënt maximaal 72 uur per week bij een instelling. Degene die thuis zorgt wordt even ontlast. Kortdurend verblijf is bedoeld voor mensen die permanent toezicht nodig hebben. Er is een duidelijke relatie met mantelzorgbeleid in de Wmo. Scheiden van wonen en zorg Een deel van de cliënten die nu in aanmerking komt voor AWBZ zorg met verblijf in een instelling, moet straks de zorg thuis ontvangen. Dit heet scheiden van wonen en zorg. Dit geldt alleen voor nieuwe cliënten. Deze zorg wordt onderverdeeld in 51 zorgzwaartepakketten (ZZP’s) die zijn verdeeld over 3 ‘sectoren’: Verpleging en verzorging, Gehandicaptenzorg, Geestelijke gezondheidszorg. Het gaat om de ZZP 1 tot en met een deel van 4. Voor de zwaardere zorgvragen komt er een kern-AWBZ. Een ZZP omvat wonen, zorg, diensten en eventueel ook dagbesteding en behandeling. Raakvlakken decentralisatie AWBZ – Wmo met andere beleidsterreinen • Raakvlakken met huidige Wmo, de buurtcoach, Wijkwerk nieuwe Stijl, maar ook maatschappelijke opvang, OGGZ, verslavingszorg, het lokale zorgnetwerk etc. • Raakvlakken met decentralisatie Jeugdzorg (vrijwel alle AWBZ-zorg voor jongeren tot 18 gaat nu waarschijnlijk naar de jeugdwet) • Raakvlakken met decentralisatie Participatiewet (met name rond dagbesteding) • Raakvlakken met andere beleidsterreinen zoals wonen (i.v.m. scheiden van wonen en zorg) en vervoer (dagbesteding)
(Nieuwe) doelgroepen Er zijn verschillende indelingen om de nieuwe AWBZ-doelgroepen te beschrijven. • Somatische aandoening/ziekte (SOM) = lichamelijke beperking • Psychogeriatrische aandoening/ziekte (PG) = meestal dementie • Psychiatrische aandoening/ziekte (PSY); • Lichamelijke handicap (LG); • Verstandelijke handicap (VG); • Zintuiglijke handicap (ZG). Daarnaast worden er nog vele ‘vergeten’ doelgroepen genoemd, waar het met name gaat om palliatief terminale zorg, PGB-houders, zorg voor mensen met een complexe en ernstige zorgbehoefte of specifieke aandoening, multiprobleemgezinnen en doelgroepen van de maatschappelijke opvang, vrouwenopvang, OGGZ, en dergelijke. Bij begeleiding vormen volwassenen met een verstandelijke beperking en volwassenen met een psychiatrische stoornis een grote groep. Ook ouderen met psychogeriatrische problemen (dementie) vormen een aanzienlijke groep. Er is overlap van cliënten begeleiding met persoonlijke verzorging (AWBZ) en hulpmiddelen en hulp bij het huishouden uit de Wmo. Voor persoonlijke verzorging springt de groep ouderen eruit qua grootte en zwaarte. Er is bijna 100% samenloop van persoonlijke verzorging met begeleiding uit de AWBZ en/of hulp bij het huishouden uit de Wmo. In de bijlage staat een link naar de publicatie ‘Wie is de cliënt?’ van het CIZ, dat heel beeldend laat zien over welke mensen het gaat. Aantallen cliënten in Doetinchem Er zijn verschillende gegevensbronnen over het aantal cliënten: het Zorgkantoor, CIZ en CAK. Afhankelijk van de bron verschillende aantallen iets. De meest recente gegevens zijn van het CAK en CIZ. CIZ (indicaties) • Per 1 januari 2013 zijn er ongeveer 2000 indicaties in Doetinchem voor de AWBZfuncties begeleiding (individueel en groep), persoonlijke verzorging en kortdurend verblijf. o Ongeveer 45% is begeleiding, 54% persoonlijke verzorging en 1% kortdurend verblijf o Van begeleiding is ongeveer 65% individuele begeleiding en 35% groepsbegeleiding (dagbesteding) • 40% van deze indicaties is voor mensen jonger dan 65 jaar • Volgens het CIZ zijn er 370 nieuwe indicaties afgegeven in 2012. Dit zou dus de mogelijke jaarlijkse instroom kunnen zijn van nieuwe cliënten. CAK (eigen bijdragen) • Als de gegevens van het CAK over eigen bijdragen kloppen dan zouden ongeveer 1400 unieke cliënten hun indicatie verzilverd hebben. o Hiervan zouden 800 cliënten ook al Wmo-cliënt zijn bij de gemeente Doetinchem
Organisaties in Doetinchem Waar we nu in Doetinchem in de Wmo te maken hebben met een stuk of 10 organisaties waar we producten of diensten inkopen, zijn er wel meer dan 100 organisaties die begeleiding en/of persoonlijke verzorging leveren in Doetinchem. Veel organisaties bieden dezelfde diensten en specialiseren zich in bepaalde doelgroepen, of leggen bepaalde accenten in hun aanpak. Specialistische zorg is vaak gecentreerd. We hebben het over 2 grote partijen (Sensire en Zozijn met beiden ongeveer 200 cliënten), enkele middelgrote partijen (GGnet, Siza, Markenheem, Iriszorg – allemaal tot 50 cliënten) en heel veel kleine aanbieders, die vaak met behulp van een PGB ingehuurd worden. Er zijn zo’n 40 dagbestedinglocaties in Doetinchem. Stand van zaken regionaal en lokaal Doetinchem neemt deel aan de regionale projectgroep voor de decentralisatie van AWBZ taken. Die heeft een uitgebreide inventarisatie gemaakt. Deze factsheet is bedoeld als beknopte samenvatting, specifiek voor de situatie in Doetinchem. De regionale projectgroep is bezig om de inhoudelijke thema’s uit te werken. Lokaal is er een brede projectgroep voor alle 3 de decentralisaties, en de decentralisatie AWBZ sluit aan bij het zorgoverleg in de gemeente. Er zijn (en worden) veel gesprekken gevoerd met- en bezoeken gebracht aan aanbieders en cliënten om expertise op te bouwen en te verkennen welke mogelijkheden er zijn. Financiën De tarieven die nu gelden in de AWBZ liggen een stuk hoger dan de tarieven die we kennen voor hulp bij het huishouden (ongeveer € 20 voor HH1/schoonmaken en ongeveer € 27 voor Thuisondersteuning), terwijl thuisondersteuning ook een vorm van begeleiding is (ondersteuning bij regie op het huishouden). De huidige AWBZ tarieven zijn als volgt: • Begeleiding tussen € 50 - € 120 afhankelijk van doelgroep en problematiek • Persoonlijke verzorging tussen € 50 - € 75 afhankelijk van doelgroep en problematiek De decentralisatie is ook bedoeld om te bezuinigen. Gemeenten krijgen minder geld dan er nu aan uitgegeven wordt. Voor zover nu bekend is, gelden onderstaande kortingen op het budget: • Begeleiding (circa 25% korting) • Persoonlijke verzorging (circa 15% korting) • HH (40% korting) • Hulpmiddelen herverstrekken (50 miljoen landelijk) terwijl in Doetinchem het herverstrekkingspercentage al hoog is. Hoe groot het budget is dat de gemeente Doetinchem krijgt voor al deze nieuwe taken en wijzigingen is niet bekend. We hopen dat de septembercirculaire hier de beloofde duidelijkheid in kan scheppen. Op basis van een afzonderlijke ledenbrief van maart jl. van de VNG zou het in Doetinchem kunnen gaan om een budget van € 27 miljoen voor de decentralisatie van AWBZtaken naar de Wmo. Maar dit bedrag is zeer indicatief mede doordat de verdeelsystematiek niet duidelijk is.
Dilemma’s De grootse dilemma’s zijn op dit moment: • Hoeveel budget krijgen we voor alle taken? • Hoe kunnen we integraal naar AWBZ, Jeugdwet en Participatiewet kijken, van strategisch niveau tot praktische uitwerking • Samenwerking is complex met 8 gemeenten, 8 beleidsmedewerkers, afdelingshoofden, wethouders, colleges en raden. • Het grote aantal aanbieders, waarvan veel kleintjes. • Ontdekken i.o.m. aanbieders en cliënten hoe het anders kan, wat anders kan, en hoe. • Complexe en specialistische zorgvragen: kennis, schaalgrootte per gemeente, coördinatie, verschillende financieringsstromen en cumulatie van effecten op lokaal niveau. De grootste kracht is ‘gaan doen’, experimenteren en expertise van aanbieders en cliënten benutten!
Bijlagen Meer informatie Profielen van cliënten (begeleiding): Wie is de cliënt? CIZ, maart 2013. http://ciz.nl/sites/ciz/files/filemanager/CIZ_Wie_is_de_client_-webversie.pdf AWBZ-begeleiding Willie, Bert en mevrouw Goosse http://www.youtube.com/watch?v=opjLshP-0fg Begeleiding is… Vertaling beperkingen naar domeinen a) de sociale redzaamheid; • begrijpen wat anderen zeggen; • een gesprek voeren; • zich begrijpelijk maken; • initiëren en uitvoeren eenvoudige taken; • kunnen lezen, schrijven en rekenen; • communicatiehulpmiddel gebruiken; • dagelijkse bezigheden; • problemen oplossen en besluiten nem en; • dagelijkse routine regelen; • zelf geld beheren; • initiëren en uitvoeren complexere taken; • zelf administratie zaken bijhouden.
c) probleemgedrag • destructief gedrag (gericht op zichzelf en/of de ander, zowel letterlijk als figuurlijk); • dwangmatig gedrag; • lichamelijk agressief gedrag; • manipulatief gedrag; • verbaal agressief gedrag; • zelfverwondend of zelfbeschadigend gedrag; • grensoverschrijdend seksueel gedrag. het geheugen en de oriëntatie, of; • oriëntatie in persoon; • oriëntatie in ruimte; • oriëntatie in tijd; • oriëntatie naar plaats.
b) het bewegen en verplaatsen; • lichaamspositie handhaven; • grove hand- en armbewegingen maken; • fijne handbewegingen maken; • lichtere voorwerpen tillen; • gecoördineerd bewegingen maken met benen en voeten; • lichaampositie veranderen; • trap op en af gaan zonder hulp(middelen); • zich verplaatsen met hulp(middelen); • voortbewegen binnenshuis, zonder hulp(middelen); • gebruik maken van openbaar vervoer; • eigen vervoermiddel gebruiken; • voortbewegen buitenshuis zonder hulp(middelen); • korte afstanden lopen; • zwaardere voorwerpen tillen. d) het psychisch functioneren; • concentratie; • geheugen en denken; • perceptie van omgeving.
e) die matig of zwaar probleemgedrag vertonen.
