Fact sheet nummer 8 | december 2007
Het belang van de financiële sector voor Amsterdam De financiële sector is bijna dagelijks in het nieuws vanwege fusies, overnames en problemen zoals de hypotheekcrisis in de Verenigde Staten en de kredietcrisis elders. Ook de overnamestrijd rond ABN AMRO heeft veel beroering gewekt. Naast de miljarden die er met overname gemoeid zijn is er wild gespeculeerd over de personele consequenties en de positie van Amsterdam als financieel centrum. Deze fact sheet geeft informatie over de financiële sector in Amsterdam. Hoe ziet de sector eruit, hoe belangrijk is en was de sector voor Amsterdam, wat waren de ontwikkelingen in de laatste decennia en wat kunnen we in de nabije toekomst verwachten.
Historie
financieel centrum aan het eind van de 18e eeuw
Van 1600 tot 1800 was Amsterdam hét financiële
aan Londen. Na 1918 nam New York deze positie
centrum van de wereld. Deze positie ontstond
over. Sinds 1986 is Londen weer het belangrijkste
aan het begin van de 17e eeuw. Door de sterke
financiële centrum van de wereld.
handelspositie van Amsterdam kwam er aan het financiële dienstverlening. De in 1609 opgerichte
Het belang van de financiële sector
Amsterdamse Wisselbank zorgde voor stabiliteit
In 2005 werken er in Nederland ruim 177.000
op de geldmarkt door een monopolie op het
mensen in de financiële sector (4,6% van alle
omwisselen van geld en het verstrekken van
banen). De financiële sector draagt ruim 6% bij
krediet aan kassiers (de toenmalige banken). Alle
aan het bruto nationaal product.
handelshuizen en kooplieden hadden een reke
De meeste banen in de financiële sector zijn
ning bij de bank. De Amsterdamse Wisselbank
hoogwaardige banen. De salarissen zijn bijna twee
was gevestigd op de begane grond van het stad
maal zo hoog als het Nederlandse gemiddelde.
huis op de Dam. Hoewel aan het eind van de 17e
In Amsterdam is het belang van de financiële
eeuw de handelspositie van Amsterdam afbrok
sector veel groter dan in geheel Nederland.
kelde bleef Amsterdam lange tijd het financiële
Begin 2007 werken er 46.500 mensen in de
centrum van de wereld. In de 18e eeuw werd er
financiële sector (11% van het aantal banen) en
in de financiële sector meer verdiend dan in de
de financiële sector draagt voor 22,5% bij aan het
handel maar als gevolg van het geringe innovatie
bruto regionaal product.
begin van de Gouden Eeuw meer behoefte aan
vermogen verloor Amsterdam zijn positie als
De bijdrage aan de economie per sector in Nederland en Amsterdam, 2005 (procenten) 1)
LANDBOUW VISSERIJ
INDUSTRIE BOUWNIJVERHEID
HANDEL EN HORECA TRANSPORT COMMUNICATIE FINANCIÑLE INSTELLINGEN ZAKELIJKE DIENSTEN
SEMI OVERHEID OVERIGE DIENSTEN
.EDERLAND 1)
!MSTERDAM
Uitgedrukt als bijdrage aan het bruto nationaal product en bruto regionaal product.
In bovenstaande grafiek is de bijdrage aan het bruto nationaal en bruto regionaal product per
bron: Databank SEO
nog eens 5% bij aan de Amsterdamse economie.
sector in Nederland en Amsterdam weergegeven.
Sectoren
Duidelijk is dat in geheel Nederland de landbouw
De belangrijkste sectoren binnen de
en industrie veel meer bijdragen in de economie
Amsterdamse financiële sector zijn:
dan in Amsterdam waar de handel, de financiële
• De banken. Met 29.700 arbeidsplaatsen
dienstverlening en ook de zakelijke dienstverle
nemen de banken een centrale rol in binnen
ning veel belangrijker zijn.
de financiële sector. In de financiële sector draagt het bankwezen het meest bij aan
De betekenis van de financiële sector blijft in Amsterdam niet tot de sector zelf beperkt, er zijn
het bruto regionaal product. • De effectenbeurs en de effectenhandel.
ook indirecte effecten. Enkele duizenden mensen
Een tweede belangrijke peiler in de positie van
verrichten diensten voor deze sector, vooral advo
Amsterdam als financieel centrum is de effec
caten, adviesbureaus en marketingspecialisten
tenbeurs. Deze positie is in de jaren tachtig
en ook headhunters en ICT-specialisten. Ook dit
en negentig van de vorige eeuw stevig uitge
zijn hoogwaardige banen, die vooral rond de
bouwd met de oprichting van de Europese
Zuidas geconcentreerd zijn. Het Nederlandse
optiebeurs (1978) en de introductie van elek
bankwezen is sterk internationaal georiënteerd
tronisch handelen in 1994.
en Nederlandse banken als ABN AMRO, ING,
• Pensioenfondsen, verzekeringsbedrijven en
Rabobank en Fortis hebben veel behoefte aan
vermogensbeheer. Ook voor deze bedrijven
Nederlandse specialisten op het gebied van
is Amsterdam een belangrijk centrum. Er is
effecten- en ondernemingsrecht, die deze trans
veel kennis aanwezig waarop steeds meer
acties begeleiden. Naar schatting dragen deze
een beroep wordt gedaan. In deze sector
diensten binnen de zakelijke dienstverlening voor
werken 6.900 mensen. In de andere onderdelen van de financiële sector zijn vooral kleinere ondernemingen actief.
De verdeling van de werkgelegenheid in de financiële sector, 1 januari 2007 VERZEKERINGEN BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN VERMOGENSBEHEER
De mondiale positie van Amsterdam als financieel centrum
EFFECTENHANDEL
De recent gestarte studie naar de positie van
TUSSENPERSONEN ADVIESBUREAUS
financiële centra geeft inzicht in de mondiale
BANKEN
1
positie van Amsterdam als financieel centrum.
KREDIETVERLENING BELEGGINGSMAATSCHAPPIJEN
Volgens deze index staat Amsterdam op de 16e plaats. De Global Financial Centres Index rekent Amsterdam op grond van de economi
sche structuur, de arbeidsmarkt met veel hoog opgeleide mensen en de goede verbindingen bron: O+S
(Schiphol) tot de leidende centra.
De belangrijkste financiële centra in de wereld volgens de Global Financial Centres Index
stad
rangnummer
regio Londen
% van totale
arbeidsplaatsen werkgelegenheid
1
371.000
8,3
150.000
48,0
New York
2
330.000
11,0
Hong Kong
3
182.000
5,3
Singapore
4
145.400
5,2
Zürich
5
65.944
23,0
Frankfurt
6
73.000
12,9
Genève
7
23.819
10,8
Chicago
8
292.400
6,9 6,6
Londen City
9
143.000
Tokio
10
.
.
Parijs
11
118.346
9,6
Boston
12
182.800
7,6
Toronto
13
100.317
8,1
San Francisco
14
88.000
9,3
Dublin
15
46.383
11,3
Amsterdam
16
46.400
11,0
Luxemburg
17
23.000
7,2
Sydney
Vestigingsplaatsen: Zuidas, Zuidoost en Centrum
stadsdeel is het aandeel van de financiële sector
De bijgaande kaart laat zien hoe de financiële
De meeste financiële bedrijvigheid is gecon
sector over de stad verdeeld is. Naast de Zuidas,
centreerd op Amstel III en bij het Bijlmerplein
waar vooral hoofdkantoren zijn gevestigd, is
(ING en ABN AMRO).
Zuidoost een belangrijke vestigingslocatie. In dit
Er zijn nog steeds veel financiële ondernemingen
in de totale werkgelegenheid meer dan 10%.
Het aandeel van de financiële sector in de totale werkgelegenheid en de vestigingen in de financiële sector naar bedrijfsgrootte, 1 januari 2007
)
)
)
)
) ) )
) ) )
)
)
) )
)
)
)
)
)
)
) )
)
)
)
)
)
)
) )
)
)
)
)
)
)
)
)
) ) ) ) )
) )
)
) )
)
)
)
)
) )
) )
)
) )
)
) )
)
) )
)
)
)
)
)) )
)
)
)) )
) )
)
) ) )
)
) ) )
)
)
) )
)
)
) ) )
) )
) )
)
) ))
)
)
)
)
) )
)
)
) )
)
)
)
)
)
) ))
)
)
)
) ) ))
)
)
) )
)
)
)
)
)
) )
)
)
)) )
) )
)
) )
) ) )
)
)
) )
)
)
) )
)
)
)
)
)
) )
) )
)
) ) )
) )
)
)
) )
)
) )
)
)
) )) ) )
) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )) ) ) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) )) )) ) ) ) ) ) )) )) ) ) )) ) ) ) )))) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) )) ))) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) )) )) ) ) )) ) ) ) ) )) ) ) )) )) )) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ))) ) ) ) ) )) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) )) ) ) ) )) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ))) ) ) )) ) ) ) )) ) ) ) )) ) )) )) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) )) ) ) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ))) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )) ) ) ) ) )) ) ) ) ) )) )) ) ) ) )) ) ))) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ))))) ) ) )) ) ) ) ) )) ) ) ) ) )) )) ) ) ) ) ) )) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) )) ) ) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) )) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ))) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )) ) ) ) ) )) ) ) )) )) ) ))) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) )) ) ) ) ) ) )) )) ) )) ) ) ))) )) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )))) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) )) ) ) ) ) ) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ))) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ))) )) ) ) )) ) ) )) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ))) ) ) ) ) )) )) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ))) ) ))))) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) )) ) ) ) )) ) ) ) ) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )))) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) )))) ) ) ) ) )) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) )) ) ) ) )) ) ) ) ) )) )))) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ))) ) ) ) ) )) ) ) )) ) )) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) )) ))) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ))))) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ))) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ))) )) )) ) ) )) )) )) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) ) )) ) )) ) ) ))) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ))) ) ) ) ) )) )) ) ) ) )))) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ) ) )) ) ) ) ) ) ) )) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )) ) ) ) ) ) ) ) ) ))
)
)
)
)
) )
))) ) ))
)) )
)
)
)
) ) )
)
) )
) )
)
)
)
)
)
) )
)
) )
)
)
) )
) )
) )
) )
)
)
)
) )
)) )
)
) )
) )
)
))
)
)
)
)
) )
)
) )
)) )
) )
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
) )
)
)) )
) )
))) )) ) )
)
)
) )
)
) ) ) )
)
)
) )
)
) )
)
) ) ) ) ) )
) )
) ))
) )
) ) )
)
))
) ) ) ) )) )
)
)
) ) )
)
)
) )
) )
) ) ) )
)
)
)
)
) ))
)
) ))
) ) )))
))
) ) ))
)
)
) ) )
)) ) )
) )
)
)
)
) )
)
) )
) )
) )
) )) )
)
)
) ) )
)
) )) ) )
) )
)
)
)
) ) ) )
)
) )
)
)
)
)
)
)
) )
)
) ) ) )
)
) )
)
)
)
) )
) ) )
) ) ) )
))
)
)) ) )
) )
)
)
) )
)
)
)
)
) )
) ) )) )
)
)
)
)))
)
)
)
) ) ) ) ) ) ) )
) )
)
)
)
)
)
)
) )
) )
)
)
)
)
) )
)
)
)
)
)
)
)
)
) ) ))
)
)
)
)
)
) )
) )
)
) )
)
) ) )
) ))
) )
) )
)
) )
)
)
))
) )
)
)
) )
) )
)
)
)
)
tot 1%
)
)
)
)
aandeel in totale werkgelegenheid
)
)
)
3.000 arbeidsplaatsen
)
)
) )
vestigingen naar bedrijfsgrootte
)
) )
)
)
) )
)
)
)
)
)
)
)
) ))
) )
)
)
) )
) ) ) )
1% – < 3%
5% – < 10%
3% – < 5%
10% en meer
)
bron: O+S
Geografische spreiding van banken in Amsterdam, 1971 1)
1
)
In de vierkanten van 500x500 meter staat het aantal banken;
bron: O+S/Jaarboek 1972
vierkanten met meer dan 5 banken hebben een dikkere rand.
in stadsdeel Centrum gevestigd, al is het aandeel
buitenlandse banken. Zij zijn voornamelijk in de
de afgelopen dertig jaar beduidend afgenomen.
grachtengordel gevestigd. Grotere buitenlandse
Begin jaren zeventig bevond zich hier 66% van
banken in Amsterdam zijn de Deutsche Bank,
de werkgelegenheid in de financiële sector (zie
Dexia, BNP Paribas en Banque Artesia.
kaart), in 2007 is dit aandeel geslonken tot 26%. De grachtengordel is echter nog steeds in trek,
De grootste werkgevers in Amsterdam behoren
met name bij buitenlandse banken en financiële
vaak tot de (semi-)overheid. In het private deel
adviesbureaus.
zijn de financiële instellingen oververtegen
Banken zorgen voor veel werkgelegenheid
woordigd. Fortis is met 18 vestigingen en ruim 1.700 werknemers in Amsterdam aanwezig. De belangrijkste vestiging is het hoofdkantoor
De banken zijn in Amsterdam belangrijke werk
van de bank Mees Pierson (in 1997 opgegaan in
gevers. ING is met 12.500 banen in grootte
Fortis). Daarnaast heeft Fortis 8 bankfilialen in
de tweede werkgever van Amsterdam en ABN
Amsterdam. Op de kaart op pagina 5 is te zien
AMRO staat met ruim 10.000 banen op de
dat de filialen van Fortis op één na in de onmid
vierde plaats. Deze twee ondernemingen zorgen
dellijke nabijheid liggen van een filiaal van de
samen voor bijna tweederde van de banen in het
ABN AMRO, die in Amsterdam 28 filialen heeft.
Amsterdamse bankwezen. Behalve deze grote
Fortis heeft te kennen gegeven landelijk 111 fili
banken zijn er circa 20 middelgrote Nederlandse
alen te willen sluiten omdat ze te dicht bij elkaar
banken in Amsterdam gevestigd zoals de KAS
liggen. Bij de 7 Amsterdamse filialen van Fortis,
BANK en de in de 18e eeuw opgerichte Insinger
die dichtbij een ABN AMRO filiaal liggen, werken
de Beaufort. Deze banken zijn vooral gericht op
86 mensen. Bij alle Amsterdamse filialen van ABN
persoonlijke begeleiding van vermogende klanten
AMRO werken in totaal 253 mensen. Als dezelfde
(private banks). Ook zijn er een aantal banken dat
kaart met andere banken gemaakt zou worden
zich vooral op effectenverkeer richten.
wordt een zelfde soort overlap zichtbaar want de
Verder zijn er in Amsterdam 42 filialen van
meeste bankfilialen staan in winkelcentra.
De 25 grootste werkgevers in Amsterdam, 1 januari 2007
rang-
vesti- gingen banen1) sector
nr. naam
187
1 Gemeente Amsterdam
16.400 overheid
2 ING-groep
64
13.500 financiële instellingen
3 Universiteit van Amsterdam (UvA) (incl. AMC)
90
11.500 onderwijs/gezondheidszorg
4 ABN AMRO
40
10.200 financiële instellingen
5 Vrije Universiteit (incl. VU MC)
31
9.100 onderwijs/gezondheidszorg
6 Politie Amsterdam-Amstelland
32
5.700 overheid
7 GVB (sinds 1 januari 2007 zelfstandig)
8
4.000 transport
8 Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV)
4
3.700 overheid
9 Koninklijke TNT Post B.V.
10 I.B.M./Lotus
11 Ahold/Albert Heijn
12 Maxeda (Bijenkorf, Hema, V&D, Praxis etc.)
15
3.100 postdiensten
5
3.000 groothandel
114
2.800 detailhandel
47
2.800 detailhandel
13 Justitie (incl gevangenis Overamstel)
4
2.700 overheid
14 Stichting Onze Lieve Vrouwe Gasthuis
2
2.500 gezondheidszorg
15 De Telegraaf (incl Distriq)
14
2.500 uitgeverijen/drukkerijen
16 Nuon
3
2.400 water- en energiebedrijven
17 Hogeschool van Amsterdam
9
2.300 onderwijs
18 Delta Lloyd
4
2.100 financiële instellingen
19 ROC Amsterdam
20 Stichting Lucas/Andreasziekenhuis
21 NS Groep
13
1.900 transport
22 Pantar Amsterdam (sociale werkplaatsen)
4
1.800 industrie
23 Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis
2
1.800 gezondheidszorg
24 De Nederlandsche Bank N.V.
1
1.700 financiële instellingen
25 Fortis
18
1.700 financiële instellingen
1)
41
2.100 onderwijs
3
2.000 gezondheidszorg
Het aantal banen is op 100 afgerond.
bron: O+S
De locaties van de filiaalkantoren van ABN AMRO en Fortis in Amsterdam, juni 2007
"
"
" " "
" " " "
" "
" " " "
" " "
" "
" "
"
"
"
" " filiaal ABN AMRO filiaal Fortis
"
bron: O+S
Ontwikkelingen: veel dynamiek
grote banken als de Spaarbank voor de Stad
De werkgelegenheid in de financiële sector heeft
Amsterdam, de Banque de Suez, Crédit Lyonnais
zich de afgelopen 12 jaar met de conjunctuur
Nederland en Barclays Bank zijn verdwenen of
mee ontwikkeld: tot 2001 steeg het aantal banen,
werden opgeslokt door andere banken. Nieuwe
waarna een lichte daling intrad. In 2006 steeg
banken als Fortis en de SNS bank ontstonden
de werkgelegenheid weer.
weer uit fusies en overnames. Binnen de banken zelf is er ook veel dynamiek met reorganisaties
Ontwikkeling van de werkgelegenheid in de financiële sector, 1995-2007
en outsourcing van activiteiten zoals ABN AMRO,
(indexcijfers: 1995=100)
die haar automatiseringsafdeling naar India ver plaatste en de ING, die de verwerking van post
en documenten naar het Britse Astron overdeed. Faillissementen zijn een zeldzaamheid in het Amsterdamse bankwezen (Teixeira de Mattos
1966, Van der Hoop 2003). Weliswaar is de laatste jaren bij de grote banken het aantal banen verminderd maar bij de kleinere
en middelgrote banken is de werkgelegenheid juist toegenomen waardoor de werkgelegen heid als geheel op peil bleef. De dynamiek in
het bankwezen heeft de laatste jaren dus maar beperkt effect gehad op de ontwikkeling van de werkgelegenheid.
OVERIGE FINANCIÑLE SECTOR BANKEN EFFECTENHANDEL TOTAAL FINANCIÑLE SECTOR VERZEKERINGEN BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN VERMOGENSBEHEER bron: O+S
Banken De laatste decennia heeft het Amsterdamse bankwezen veel dynamiek gekend. Fusies en concentraties, verplaatsing van activiteiten vinden voortdurend plaats. Zo ontstonden in de jaren zestig de Algemene Bank Nederland (ABN) uit een fusie van de Twentsche Bank en de Nederlandsche Handel-Maatschappij en de AMRO Bank uit een fusie van de Amsterdamsche Bank met de Rotterdamsche Bank. In 1991 fuseer den deze banken tot de ABN AMRO. Ook andere
Effectenhandel Ook in de effectenhandel is er de laatste 10 jaar veel veranderd. De Amsterdamse effectenbeurs ging in 2000 samen met de Brusselse en Parijse effectenbeurs op in Euronext, twee jaar later verdween de effectenhandel van de beursvloer. In april 2007 fuseerde Euronext met de New York Stock Exchange op Wallstreet. Door deze ontwik kelingen is de effectenhandel steeds minder aan één plaats of land gebonden en is transnationaal geworden. De effectenhandel op de beursvloer van Beursplein 5 is echter deze zomer heropend. Een aantal effectenhandelaren keert weer terug naar de beursvloer en de plannen om naar de Zuidas te verhuizen zijn vergeten. Stadsdeel Centrum is nog steeds een belangrijke vestigingsplaats voor de financiële sector.
De euro De invoering van de euro in 2002 heeft nauwelijks invloed gehad op de financiële sector want het interne verkeer werd al sinds 1999 in euro’s afgewikkeld. De invoering van deze rekeneuro heeft er wel toe geleid dat een deel van het internationale geldverkeer in vreemde valuta naar Londen is verplaatst. Voor de geldwisselkantoren lag de zaak anders want met de invoering van de euro waren ze ongeveer de helft van hun klandizie kwijt (toeristen uit de eurozone). Tussen 2002 en 2006 is het aantal geldwisselkantoren van 30 naar 20 gedaald, het aantal werknemers is van 185 naar 131 afgenomen. Grenswisselkantoren N.V. heeft op de nieuwe situatie gereageerd met de oprichting van de Goffin Bank, die zich met filialen in wijken met veel allochtonen richt op geldtransacties naar Turkije, Afrika en andere landen met een minder goed ontwikkeld bank wezen.
De AEX-index Binnenkort (januari 2008) bestaat de AEX (Amsterdam Exchange Index) 25 jaar. De AEX geeft een gewogen gemiddelde weer van de aandelenkoersen van de 25 grootste aandelen op de Amsterdamse effectenbeurs en is daarmee te beschouwen als een graadmeter. Uitgangspunt voor opname is de omzet van het aandeel (het aantal verhandelde aandelen maal de beurs koers). Bij de oprichting in 1983 kreeg de index de naam EOE-index. Dit stond voor European Options Exchange. De index was in het leven geroepen om opties te kunnen verhandelen en bestond aanvankelijk uit 14 fondsen. In 1990 is dit uitgebreid naar 25 fondsen. Van de veertien bedrijven die in 1983 in de EOE-index werden opgenomen, staan er nog zeven in de AEX-index: Shell, Unilever, Aegon, Philips, Akzo Nobel, Ahold en ING. De laatste vier hebben hun hoofd kantoor in Amsterdam. In de afgelopen 25 jaar hebben 52 bedrijven deel uitgemaakt van de index. Bijna de helft hiervan is inmiddels geen zelfstandige onderneming meer. De meeste bedrijven verdwijnen door een buitenlandse overname. Sinds 2000 zijn twaalf Nederlandse bedrijven om deze reden van de beurs verdwenen. De meeste overnames zijn aangekondigd in 2007: Hoogovens/Corus, Numico en ABN AMRO verdwenen al en het vertrek van Hagemeyer, Stork en Vedior is voor 2008 gepland. De laatste vier jaar zijn er veel bedrijven van de effectenbeurs Euronext verdwenen, het aantal bedrijven dat een nieuwe beursnotering kreeg was veel geringer. In financiële kringen zegt men dat de beurs hierdoor aan het leeglopen is. Bedrijven die de laatste vier jaar bij Euronext een nieuwe beursnotering kregen en bedrijven die van de beurs zijn verdwenen, 2003-2007
NIEUWE BEURSNOTERING .EDERLANDS
NIEUWE BEURSNOTERING BUITENLANDS
VERDWENEN bron: AFCR working paper no. 2 3
Na 2002 zijn er in deze sector circa 400 arbeids
steeds meer concurrentie van internet2, waardoor
plaatsen verdwenen, zowel door de sluiting van
de werkgelegenheid daalt. De beleggingsmaat
de beursvloer als door een aantal faillissementen
schappijen en de kredietverlening volgen min of
van commissionairs.
meer de conjunctuur.
In de sector verzekeringen, pensioenfondsen en
Toekomst
vermogensbeheer is de werkgelegenheid sterk
Naar verwachting zal de Amsterdamse economie
gegroeid bij de adviesbureaus voor pensioenen en
de komende jaren met 2,9% per jaar groeien.4
vermogensbeheer. Bij de pensioenfondsen en ver
Dit percentage ligt iets hoger dan de groei die
zekeringen is daarentegen de werkgelegenheid na
voor heel Nederland verwacht wordt (tussen
2002 gedaald, vooral door fusies en verhuizingen.
de 2,5 en 3%).5 Het verschil is onder andere te danken aan de Amsterdamse financiële en
In de andere onderdelen van de financiële sector
zakelijke dienstverlening, waarvan een boven
ondervinden de tussenpersonen en adviesbureaus
gemiddelde groei verwacht wordt.6
De overname door Fortis, Royal Bank of
het bijzonder de Zuidas) hierin voor Nederland
Scotland en Banco Santander lijkt vooralsnog
een belangrijke positie inneemt. Een belangrijk
beperkte invloed te hebben op de positie van
deel van de Amsterdamse dienstverlening richt
de Amsterdamse financiële sector. Fortis heeft
zich op grote bedrijven en multinationals en is
aangegeven zijn Nederlandse hoofdkantoor naar
zeer specialistisch. Deze dienstverlening is zelfs
Amsterdam te willen verplaatsen en de Royal
zo belangrijk dat bedrijven als Philips, Albert
Bank of Scotland zal in Amsterdam een centrum
Heijn en Akzo Nobel ervoor hebben gekozen
voor eurotransacties vestigen.
hun hoofdkantoor naar Amsterdam te verhuizen.
Voor de langere termijn is er veel onzekerheid in
Buitenlandse bedrijven kiezen juist Amsterdam
de financiële wereld. ABN AMRO heeft steeds
als vestigingsplaats vanwege de goede zakelijke
veel financieel talent weten aan te trekken, dat
en financiële dienstverlening.8
zich hier verder ontwikkelde en later doorstroom de naar andere banken en financiële instellingen.
Voor de toekomstige ontwikkeling is zowel
Met het wegvallen van ABN AMRO dreigt dit te
het nationale als internationale perspectief van
verdwijnen waardoor op termijn kwaliteitsverlies
belang. De RPD concludeert dat, voor zover er
van de financiële dienstverlening dreigt.
gesproken kan worden van een stedelijk systeem
De recente oprichting van het Holland Financial
op het niveau van de Randstad, er sprake lijkt
Centre, dat de ambitie heeft om Nederland weer
te zijn van een in toenemende mate hiërarchisch
op de kaart te zetten als aantrekkelijke vestigings
systeem, waarbij Amsterdam zich aan de top van
locatie voor financiële bedrijven, just behind
de hiërarchie positioneert. Belangrijker nog is
London, en de oprichting van een financiële
de internationale ontwikkeling. Blijft Amsterdam
topopleiding, de Duisenberg School of Finance
onderdeel uitmaken van een interessant inter
moeten in dit licht worden bezien.
nationaal netwerk van steden? Vooralsnog lijkt
9
10
dat het geval. 7
Nadere analyse moet uitwijzen
Uit verschillende studies komt naar voren dat de
hoe sterk de Amsterdamse economie, en de
zakelijke dienstverlening en de financiële sector
financiële sector in het bijzonder, in deze
sterk verweven zijn en dat Amsterdam (en in
netwerken verankerd is.
Noten 1 Global Financial Centres Index, Londen, september 2007.
7 Ruimtelijk Planbureau, Vele steden maken nog geen
De index is gebaseerd op externe benchmarks, aangevuld met enquêtes onder specialisten. 2 Verzekeringen en hypotheken kunnen via internet worden afgesloten, onafhankelijke sites geven financiële adviezen. 3 Engelen, E. en Grote, M.H., The virtualisation of an equity exchange, AFCR working paper no. 2, Amsterdam 2007, www.fmg.uva.nl/afcr. 4 Ecorys, 2007. 5 De Nederlandsche Bank, Kwartaalbericht juni 2007. 6 Amsterdamse Economische Verkenningen, SEO, 2006.
Colofon
Weesperstraat 79
Auteurs:
1018 VN Amsterdam
drs. Peter van Hinte
Telefoon 020 527 9527
drs. Carine van Oosteren
Fax 020 527 9595
Met dank aan Ewald Engelen,
[email protected]
universitair hoofddocent UvA
www.os.amsterdam.nl
en leider AFCR-project.
Randstad, Den Haag 2006,
Ruimtelijk Planbureau, De nieuwe stad, Den Haag 2006, Lambregts, Bart, Eén Randstad bestaat niet en wel, City Journal no. 7.
8 Onderzoek internationale concurrentiepositie regio Amsterdam, Economische Zaken, Amsterdam 2005. 9 Ruimtelijk Planbureau, Vele steden maken nog geen Randstad, Den Haag 2006. 10 Zie bijvoorbeeld: Porous Europe: European Cities in Global Urban Arenas (http://www.lboro.ac.uk/gawc).
