Fact sheet nummer 2 | maart 2005
Horeca in Amsterdam: minder cafés, meer restaurants De oer-Hollandse snackbar en het traditionele café zijn steeds minder in trek. Landelijk is hun aantal de laatste tien jaar met tien procent afgenomen, terwijl restaurants juist in opkomst zijn. Behalve met de veranderende smaak van het uitgaanspubliek is de horeca de laatste jaren ook hard geconfronteerd met de economische ontwikkelingen. De prijsstijgingen die ongeveer tegelijkertijd met de invoering van de euro werden doorgevoerd, zijn niet in goede aarde gevallen. Bovendien zorgt de economische recessie ervoor dat de consument minder te besteden heeft. Het zijn met name dorpscafés die op dit moment moeite hebben het hoofd boven water te houden, maar de meeste cafés verdwijnen in de steden. In deze fact sheet wordt gekeken hoe de samenstelling van de Amsterdamse horeca zich de laatste jaren heeft ontwikkeld in vergelijking met de rest van het land.
����
��
����
��
���� �� ���� ����
��
����
��
��������������������������
������������������
Horecagelegenheden in Amsterdam, 1964-2004
Amsterdam grootste horecacentrum van Nederland Amsterdam is verreweg het grootste uitgaansgebied in Nederland. Zo zijn 10% van de cafés in Nederland, 10% van alle restaurants, een derde van de coffeeshops en 8% van alle cafetaria’s in de hoofdstad gevestigd. In totaal gaat het om 3.923 horecagelegenheden. Dit is een stijging van 75% ten opzichte van de zestiger jaren. Het aantal hotels, restaurants en cafés per 10.000 Amsterdammers is in dezelfde periode verdubbeld van 26 naar 53. Begin jaren negentig
���� �� ����
bereikte het aantal horecagelegenheden met 4.095 haar hoogtepunt. Daarna is het aantal
��
���
geleidelijk teruggelopen. In totaal zijn er 23 horecagelegenheden (0,6%) minder dan tien jaar
�
� ����
����
����
������������������
����
����
����
����
����
��������������������������
����
geleden. De landelijke afname is met 1,4% ruim twee keer zo sterk (1994-2003). De situatie in Amsterdam lijkt stabiel, maar de verschillen per
Verreweg de meeste horeca is gevestigd in het
Minder vestigingen, maar meer werkgelegenheid
centrum van de stad, op afstand gevolgd door
Ondanks de lichte daling van het aantal hore-
de aangrenzende stadsdelen. In Nieuw West
cagelegenheden, is de werkgelegenheid in de
is het aantal horecagelegenheden nog weer
sector met 40% gestegen. In 1994 nam de bran-
2
beduidend lager. De laatste tien jaar is het aantal
che 4,7% (16.152) van alle banen in Amsterdam
Fact sheet – pagina
gelegenheden in de meeste stadsdelen gedaald.
voor haar rekening. Door schaalvergroting en
Procentueel gezien is deze afname in Amsterdam-
strengere controles op zwartwerken door de
Centrum en Westerpark met 1,5% het laagst en in
Belastingdienst werken er op dit moment officieel
Oost/Watergraafsmeer en Oud-West met 7% het
22.648 personen minimaal 12 uur per week in
sterkst. Aan de rand van de stad neemt het aantal
de Amsterdamse horeca. Dat is 5,5% van de totale
horecagelegenheden toe. In Osdorp, Zeeburg
werkgelegenheid in de stad. De nieuw ontstane
en Zuideramstel zijn er vooral restaurants bijge-
werkgelegenheid bevindt zich voor het grootste
branche en stadsdeel zijn groot.
komen, terwijl in Slotervaart de meeste nieuwe
deel (59%) in Amsterdam-Centrum en alleen in
gelegenheden snackbars zijn.
De Baarsjes en Oud-West is de werkgelegenheid in de horeca de laatste tien jaar licht teruggelopen.
Meest voorkomende type horeca per stadsdeel en het totaal aantal horecagelegenheden, 2004
��� ��� ��
�� �����
���
���
���
��
��� ��
���
���
��������������������������������� ���������������������������������������� ����������������������� ���
Voor alle soorten horeca geldt dat deze verreweg
De horeca is ook belangrijk voor de Amsterdamse
het vaakst zijn gevestigd in het centrum van
arbeidsmarkt vanwege de laagdrempeligheid.
Amsterdam en minder vaak voorkomen hoe
Zo gaat het bijvoorbeeld om een jonge
verder je daar vandaan gaat. Per stadsdeel
bedrijfstak. Naar schatting heeft één van de vijf
verschilt echter wel welk type horeca het meest
werkende jongeren tussen de 18 en 24 jaar een
voorkomt. In steeds meer stadsdelen beginnen
baantje in de horeca. Onder 25-plussers ligt dit
de restaurants te overheersen: in Amsterdam Oud
percentage nog maar op ruim 5%. Verder biedt
Zuid, Oost/Watergraafsmeer, Zuideramstel en
de branche veel werk aan lager opgeleiden.
Zeeburg was tien jaar geleden het café nog de
Ongeveer 45% van de werknemers heeft maxi-
meest voorkomende horecavorm en in Osdorp
maal mavo en 42% van de banen wordt vervuld
moet de snackbar nu zijn eerste plaats met het
door mensen met een middelbare opleiding. Ook
restaurant delen.
is de horeca goed toegankelijk voor allochtonen: vier van de tien werkzame personen is niet van Nederlandse afkomst. Een ander opvallend
Mutaties in vestigingen en arbeidsplaatsen in de horeca, 2004 ten opzichte van 1994 ���� ���� ����
3 Fact sheet – pagina
���� ���� ���� ���� ��� �
�� ��
�� �� ��
��
�� �� ��
�� �� ��
�� �� � ��
��
��
�
�� �� � �� ��
��
��
��
��
��
�
� �� �� � � �� �� �� �
�����������
kenmerk is dat de sector 20% van alle kleine
de jaren negentig. Deze afname is met 19% zelfs
baantjes van minder dan 12 uur per week
sterker dan gemiddeld (17%) en wordt alleen
verzorgt in Amsterdam.
overtroffen in Het Gooi en Vechtstreek, Delfzijl en Haarlem. Binnen Amsterdam vormen de stadsde-
Aantal cafés daalt sneller dan gemiddeld
len Amsterdam-Noord, Osdorp en Slotervaart een
Amsterdam telt 1.252 kroegen. Terwijl in
twee cafés meer zijn gevestigd dan tien jaar
Nederland per 10.000 inwoners gemiddeld 7
geleden. In de overige stadsdelen is het aantal
cafés staan, zijn dit er in Amsterdam 17 en in
cafés gedaald. De meeste cafés verdwenen uit
het centrum van de stad zelfs 83. In dit stadsdeel
Amsterdam-Centrum (132; 17%) en Amsterdam
staat ruim de helft (53%) van alle Amsterdamse
Oud Zuid (61; 19%). Procentueel gezien is
kroegen. Net als in de rest van het land daalt
de afname echter het sterkst in Geuzenveld-
het aantal cafés in Amsterdam sinds halverwege
Slotermeer, waar 44% (7) van de cafés verdween.
uitzondering doordat in alledrie tegenwoordig
Het zijn vooral de kleine (buurt)cafés die verdwijnen.
Cafés naar medewerkers in Amsterdam, 1994 en 2004 ��
�
�� �� �� ��
�� ��
�� �� �
���������������
�� ��
�� �
�� ��
�� ��
��
�� �� �
�� �
�
��
� ��
�� � ��
�� �� �
� ��
� ��
�
�� �� � ��
�
�� �� �� �
�� �� ��
� ��
��
��
�� �� �
�� �
��
��
�
����
Van alle Amsterdamse cafés wordt in 2004 nog
�
maar een kwart (26%) gerund door één persoon, tegenover 38% in 1994. Bijna een derde van de
��
cafés heeft nu meer dan drie medewerkers, terwijl dit in 1994 nog 18% was. In plaats van 3.927
��
mensen in 1994, werken er nu 5.396 (+37%) mensen in één van de Amsterdamse cafés.
��
Meer en meer verschillende restaurants
��
Voor ongeveer elk café dat sluit, komt er een
��
restaurant terug in de stad. Terwijl er 297 cafés ��
minder zijn dan in 1994, zijn er 337 restaurants bijgekomen. Het aantal restaurants en cafés is
� �
hiermee nagenoeg gelijk geworden (respectievelijk 1.247 en 1.252) en het ziet er naar uit ���������
����
����
����������
����������
������������
dat restaurants op zeer korte termijn de meest
Restaurants naar soort keuken in Amsterdam, 1975-2004 ���
���
���
���
���
��
����
����
����
�� �
��
� �� ��
� ���
��
�
�� ��
�� �
�� ��
�� �� ��
�� �� �� �� �
��
����
�
� �� �� �
��
��
��
���
��
���
��
��
�
��
�� ���
��
�
��
��
��
�
�
� �� �
Fact sheet – pagina
4
Bron: Restaurantgids van Amsterdam (1975), Culinaire speurder (1988), Amsterdam op zak (1993) en Restaurantgids Dinnersite (2004)
voorkomende horecavorm in Amsterdam zullen
gespecialiseerd zijn in één bepaalde keuken.
zijn. De branche groeide de afgelopen tien jaar
Deze zogenaamde internationale restaurants zijn
met 27%. In dezelfde periode is de werkgelegen-
tegenwoordig het sterkst vertegenwoordigd in
heid met bijna driekwart (72%) gestegen en
Amsterdam, gevolgd door de Italianen. Ondanks
werken er in 2004 6.855 personen in restaurants
de daling van het aantal Chinese restaurants, blijft
in Amsterdam.
Aziatisch eten geliefd. Zowel het aantal Thaise, Indiase, Japanse als Indonesische restaurants is
Een derde van de nieuwe restaurants heeft
de laatste tien jaar sterk gegroeid (respectievelijk
zich gevestigd in het centrum. Van de andere
82%, 66%, 71% en 29%). Ook de keukens van de
stadsdelen hebben Amsterdam Oud Zuid (67)
grootste etnische groepen in Amsterdam nemen
en Oost/Watergraafsmeer (34) er de meeste res-
in populariteit toe. De Turkse restaurants zijn
taurants bij gekregen. Geuzenveld-Slotermeer en
aan een tweede ronde begonnen. Toen na de
Zuidoost zijn de enige stadsdelen waar het aantal
zeventiger jaren de Turkse restaurants, toen nog
restaurants is afgenomen (beide met 1). Veel van
vaak met buikdanseres, minder populair werden,
de nieuwe restaurants vallen onder de categorie
stapten veel Turken over op Italiaanse pizza’s. De
eetcafé. De laatste 20 jaar is hun aantal ongeveer
Turkse restaurants komen nu echter weer terug
verviervoudigd tot 166 in 2004.
en ook de Turkse pizza staat steeds vaker op het menu bij de pizzeria. Marokkaanse restaurants
In de tachtiger jaren stijgt de variëteit in de res-
komen pas de laatste jaren echt in beeld.
taurants in Amsterdam enorm. Zo openen in die tijd de eerste Mexicaanse en Thaise restaurants
Volgens de restaurantsite iens.nl biedt een beetje
hun deuren en maakt Amsterdam voor het
uitgaansgebied in Amsterdam de keus uit zo’n
eerst kennis met bijvoorbeeld de Libanese of
24 verschillende soorten restaurants. Dit geldt
Peruviaanse keuken. De Chinees is dan nog
bijvoorbeeld voor De Pijp, het Rembrandtplein
steeds het verreweg meest voorkomende type
en de Jordaan. In de stadsdelen Zuidoost en
restaurant, maar hun aantal neemt aan het einde
Zeeburg is de keuze met negen keukens het
van de jaren ’80 wel voor het eerst af. Het is pas
meest beperkt. Op dezelfde site scoort in
sinds kort dat de Chinezen hun eerste plaats af
Rotterdam de wijk Scheepvaartkwartier het
hebben moeten staan. De laatste tien jaar zijn
hoogst met 22 soorten eetgelegenheden.
er steeds meer restaurants gekomen die niet
Steeds minder snackbars
groeiende branche te beheersen en de overlast
Het aantal snackbars in Amsterdam is de laatste
te beperken, zijn in 1991 landelijk een aantal
tien jaar 16% gedaald tot 687 in 2004. Dit is een
criteria voor coffeeshops opgesteld en hebben
iets sterkere daling dan in heel Nederland (-15%).
de gemeenten gaandeweg meer mogelijkheden
Ook voor deze horecavoorziening geldt weer dat
gekregen een eigen coffeeshopbeleid te voeren.
deze het meest voorkomt in het centrum. Verder
Dit heeft er toe geleid dat het aantal coffeeshops
5
kan men in Oud-West en Amsterdam Oud Zuid
in Amsterdam meer dan gehalveerd is tot 249
op relatief veel plaatsen terecht voor een snack.
in 2005. De afname sinds 1998 bedraagt 17%.
In deze stadsdelen staan respectievelijk 13 en 11
Landelijk is het aantal coffeeshops sinds 1997
cafetaria’s per 10.000 inwoners. Dit is twee keer
twee keer zo snel teruggelopen (36% tot 754).
zoveel als het landelijk gemiddelde (5,6). In de
Het aantal coffeeshops kan niet worden uit-
westelijke tuinsteden en Zeeburg zijn
gebreid, tenzij er ergens onvoldoende zijn om
Fact sheet – pagina
de minste cafetaria’s te vinden. Alleen in Osdorp
in de vraag naar softdrugs te voorzien. Om deze
en Slotervaart nam het aantal cafetaria’s de
reden komt er binnenkort weer een coffeeshop in
afgelopen tien jaar toe. De meeste cafetaria’s
Zuidoost dat op dit moment het enige stadsdeel
verdwenen uit Oost/Watergraafsmeer en
is zonder coffeeshop. In de stad zijn in de
Amsterdam-Noord.
negentiger jaren drie gebieden aangewezen waar
Alleen geen coffeeshop in Zuidoost
overconcentraties van coffeeshops voorkomen. Het gaat om een aantal straten in het centrum, de Gerard Doubuurt en de Javastraat.
Een uitgaansgelegenheid die nergens ter wereld
Het uitsterfbeleid in deze gebieden heeft er
zo veel voorkomt als in Amsterdam is de coffee-
onder andere toe geleid dat sinds 1996 het aan-
shop. In 1972 opende de eerste haar deuren en
tal coffeeshops in de Gerard Doubuurt is gedaald
begin jaren negentig waren er naar schatting
van 24 naar 8.
550 in de hoofdstad gevestigd. Om deze snel-
Coffeeshops per stadsdeel, 1998-2005 ��� ��� ��� ��� ��� ��� �� �� �� ��
����
����
�� �� ��
��
��
��
�� ��
�� ��
�
� �
�� �� �� ��
�
��
��
�
�� � �
�
��
��
��
��
��
���
��
��
�� �� � ��
� � � �� �� �� �� �� � �� �� � �� �� �� �� � �� � �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� � �� �� ��
�� �� ��
� ����
�
�� ��
��
�� �� �
�� ��
��� ��
�� ��
�� �� �
��
�� �� � �� ��
���
�
�
�
Bron: OOV
6
Amerikaans lunchen
Amerikaanse bagel op het menu hebben staan.
Een vrij nieuw fenomeen in de horeca is
Deze moderne lunchplekken beperken zich niet
de opkomst van ketens die gespecialiseerd zijn
tot het centrum, maar duiken op in wijken waar
in koffie en lunchrooms die vooral de
veel welgestelden wonen.
Fact sheet – pagina
Koffie- en/of bagelketens in Amsterdam
������
������
Colofon
Weesperstraat 79 1018 VN Amsterdam Telefoon 020 527 9527 Fax 020 527 9595
[email protected] www.os.amsterdam.nl
Auteur: Lieselotte Bicknese
