Fact sheet nummer 4 | mei 2006
Taxi’s in Amsterdam Op 1 januari 2000 is de nieuwe Taxiwet in werking getreden. Met de invoering van deze wet werd een sterkere marktwerking beoogd, waardoor de taxi aantrekkelijker en goedkoper zou worden en meer mensen er gebruik van zouden maken. Maar dat is niet uitgekomen.1 Wel heeft de nieuwe Taxiwet geleid tot veel veranderingen in de taxiwereld. Waar voorheen veelal twee of drie chauffeurs een vergunning deelden is het aantal eenmansbedrijven de laatste jaren sterk toegenomen waardoor de structuur van de hele bedrijfstak is veranderd. Opvallend is ook dat een relatief groot deel van de nieuwe taxichauffeurs van allochtone afkomst is.
Taxibedrijven
Eén van de bedoelingen van de Taxiwet 2000
Er kunnen twee categorieën taxibedrijven worden
was een toename van het aantal taxibedrijven
onderscheiden:
door verruiming van het vergunningenbeleid. Dit nieuwe vergunningenbeleid werd in fasen tussen 2000 en 2002 ingevoerd. In onderstaande tabel
1 Bedrijven die bijzonder (groeps)vervoer aanbieden en
is te zien dat dit verruimde vergunningenbeleid vooral in Amsterdam inderdaad effect heeft
2 bedrijven met ‘gewone’ straattaxi’s.
gehad. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat In Amsterdam zijn zes bedrijven in de eerste
meldde dat in 2001 maar liefst de helft van alle
categorie actief, waaronder Garskamp personen
nieuwe vergunningen in Amsterdam was afgege
vervoer, Stadsmobiel en Verenigd Ziekenvervoer
ven. Tussen 2000 en 2002 is in Amsterdam het
Amsterdam. De overige 1.370 bedrijven (2006)
aantal taxibedrijven meer dan verdubbeld.
hebben straattaxi’s rijden. Taxibedrijven in de drie grote steden en Nederland, 1999-2006
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Amsterdam
785
1065
1753
2344
2043
1655
1572
1376
Rotterdam
470
485
480
520
540
535
445
*
Den Haag
285
290
295
310
320
325
310
*
Buiten de drie grote steden
1705
1865
1995
2150
2210
2165
2165
*
Nederland
3245
3705
4523
5324
5113
4680
4492
*
*
Cijfers nog niet beschikbaar.
Bron: O+S/CBS
De Amsterdamse taxibedrijven naar grootte, 1999-2006
WERKNEMER
WERKNEMERS
WERKNEMERS
WERKNEMERS
WERKNEMERS
EN MEER WERKNEMERS
Bron: O+S
(In zowel Rotterdam en Den Haag nam het aantal
Werkgelegenheid
taxibedrijven met slechts 7% toe. Buiten de drie
In Amsterdam is de werkgelegenheid in de
grote steden was de toename 15%).
taxibranche door de nieuwe Taxiwet in eerste instantie gestegen van ruim 2.200 arbeidsplaat
De verruiming van het vergunningenbeleid
sen in 1999 naar bijna 3.400 arbeidsplaatsen in
heeft de structuur van de bedrijvigheid in het
2002. Daarna is het aantal arbeidsplaatsen weer
Amsterdamse taxiwereld sterk veranderd: er zijn
gedaald. Op 1 januari 2006 werkten ruim 2.400
nu veel meer eenmansbedrijven dan voorheen.
mensen in deze branche.
Tot 2000 had de Taxicentrale Amsterdam (TCA) in Amsterdam een monopolie; de centrale gaf
In de rest van Nederland nam de werkgelegen
slechts een beperkt aantal vergunningen af. Veel
heid in de taxibranche in de eerste jaren na
chauffeurs deelden met z’n tweeën, drieën of
invoering van de nieuwe Taxiwet ook toe, maar
vieren een taxivergunning en richtten hiervoor
minder spectaculair.
een maatschap, een vennootschap onder firma
Bovendien blééf de werkgelegenheid er toene
(VOF) of een coöperatieve vereniging op.
men, ook in de jaren waarin die in de hoofdstad
Aan het eind van de jaren negentig – toen het
alweer afnam. Volgens taxiconsulenten van FNV
aantal taxivergunningen nog beperkt was – telde
Bondgenoten is dit vooral het gevolg van de
83% van de taxibedrijven twee tot vier chauffeurs.
inkrimping van het openbaar vervoer in landelijke
Ná 2000 zijn er vooral eenmansbedrijven bijge
gebieden.2 Hier verzorgen bedrijven die bijzonder
komen en is het aantal bedrijven met twee tot
(groeps)vervoer aanbieden steeds meer klein
vier chauffeurs juist sterk afgenomen. In 2006 is
schalig en vraagafhankelijk vervoer. De toename
maar liefst 82% van de taxibedrijven een eenmans
van de werkgelegenheid in deze gebieden is
bedrijf.
derhalve niet het gevolg van de nieuwe Taxiwet.
Arbeidsplaatsen in de taxibranche in Amsterdam en Nederland, 1999-2006
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Amsterdam
2262
2341
3018
3416
3019
2754
2430
2458
Rest van Nederland
21478
22328
24269
24696
25457
26197
*
*
Totaal Nederland
23740
24669
27287
28112
28476
28951
*
*
*
Cijfers nog niet beschikbaar.
Bron: O+S/CBS
Arbeidsplaatsen in de taxibranche in Amsterdam en elders in Nederland, 1999-2005 (index 1999 = 100) INDEX
!MSTERDAM
ELDERS IN .EDERLAND
Bron: O+S
Startende ondernemingen
Taxiwet zou worden ingevoerd. In 1999 werden
In Amsterdam heeft het verruimde vergunningen
252 nieuwe bedrijven opgericht, vier maal zoveel
beleid van de nieuwe Taxiwet ertoe geleid dat
als in 1998 (zie tabel). Zowel in 2000 als in 2001
veel mensen een taxibedrijf zijn gestart. Deze
verdubbelde het aantal nieuwe taxibedrijven ver
starters zijn in twee categorieën te verdelen:
volgens. In 2001 startten maar liefst 1.089 chauf feurs een taxibedrijf, bijna 20% van alle startende ondernemers dat jaar in Amsterdam. Na 2001
1 Chauffeurs die voorheen een vergunning deelden vroegen een vergunning voor alleen
nam het aantal beginnende ondernemers in de
zichzelf aan en startten een eigen taxibedrijf.
taxibranche weer af.
De maatschap, VOF of coöperatieve vereni ging waarop de gedeelde vergunning rustte,
Het aantal starters in de taxibranche groeide aan
werd opgeheven.
het begin van deze eeuw veel sterker dan het
2 Mensen die voorheen geen taxi reden vroegen
aantal starters in alle branches tezamen.
een vergunning en startten een eigen bedrijf. Een groot deel van de gestarte taxibedrijven is Ongeveer 40% van de nieuwe ondernemers heeft
inmiddels weer opgeheven. Eén van de redenen
voorheen een vergunning gedeeld. De meeste
dat een relatief groot aantal van de taxibedrijven
van hen hebben in 2001 een nieuw taxibedrijf
toch weinig levensvatbaar bleek, ligt vermoede
gestart. De overige 60% zat voordien nog niet op
lijk in het feit dat deze bedrijven toen moesten
de taxi.
werken op een markt waarop de Taxicentrale Amsterdam (TCA) een monopolie had.
In 1998 (toen het aantal taxivergunningen nog
De Taxicentrale Amsterdam verdeelde niet alleen
beperkt was) werden in Amsterdam weinig
de ritten, maar had ook de zeggenschap over
taxibedrijven opgericht. Dat veranderde toen
de standplaatsen. Met de invoering van de
in 1999 duidelijk werd dat per 2000 de nieuwe
nieuwe Taxiwet verdween deze monopoliepositie.
Startende ondernemingen, 1998-2005
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Aantal startende taxibedrijven
64
252
502
1089
150
71
105
121
% t.o.v. het totale aantal startende bedrijven
1,5
5,4
9,6
19,9
3,6
1,8
2,6
2,2
4156
4644
5242
5462
4194
3942
4065
Totale aantal startende bedrijven
5384 Bron: O+S
Taxistandplaatsen in Amsterdam
Bron: DIVV
De inrichting van veel standplaatsen is bovendien
taxibranche een bedrijf te beginnen.
gewijzigd. Zo is de klant niet langer verplicht de
In 2000 bijvoorbeeld, was één op de drie starters
eerste taxi in de rij te nemen.
in deze branche van allochtone afkomst, in 2004
Op de kaart zijn de locaties van de taxistand
zelfs de helft. Bijna alle taxibedrijven van alloch
plaatsen in Amsterdam aangegeven. Buiten de
tone taxiondernemers zijn eenpersoonsbedrijven.
binnenstad liggen de taxistandplaatsen vooral bij
Was in 2000 nog maar 7% van de taxionderne
hotels, winkelcentra en ziekenhuizen.
mers van allochtone afkomst, in 2004 was dit percentage gestegen tot 37. In de jaren daarna
Allochtone starters
daalde dit percentage weer tot 33.
Een groot deel van de nieuwe taxiondernemers blijkt van Turkse en Marokkaanse afkomst te zijn.
Opgeheven taxibedrijven
In het verleden startten veel allochtone
Volgens Het Financieele Dagblad tart de taximarkt
Nederlanders een eigen bedrijf in sectoren waar
alle economische wetten. Het openstellen van de
de Vestigingswet niet gold of waar de toetre
taximarkt heeft weliswaar tot een groter aanbod
dingsdrempel laag was, zoals de horeca, detail
geleid, maar niet tot een betere kwaliteit en lagere
handel en groothandel. Tot 2000, tot de invoering
prijzen. Uit cijfers van het Koninklijk Nederlands
van de nieuwe Taxiwet, was ook de drempel om
Vervoer blijkt zelfs dat de omzet in de gehele
toe te treden tot de taxibranche hoog en waren
taximarkt in Amsterdam tussen 2000 en 2003 met
er (dus) weinig allochtone taxiondernemers. Veel
16% is teruggelopen van 136 naar 114 miljoen
allochtone Amsterdammers hebben de invoering
euro, terwijl ook nog eens het aantal taxichauffeurs
van de nieuwe Taxiwet aangegrepen om in de
met bijna 30% toenam. De daling van de omzet
3
Allochtone taxiondernemers van allochtone afkomst, 1999-2006
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Allochtone taxibedrijven
73
346
800
589
620
554
452
Arbeidsplaatsen (fulltime)
74
356
801
636
673
620
550
47
163
477
59
30
52
48
t.o.v. alle taxibedrijven
7
20
34
29
37
35
19
32
44
39
42
50
40
Allochtone starters in de taxibranche Aandeel allochtone taxibedrijven Aandeel allochtone starters in de taxibranche
33
Bron: O+S
Opgeheven taxiondernemingen, 1998-2005
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Totaal opgeheven
51
48
137
510
347
697
177
314
Opgeheven 2-4 persoonsbedrijven
36
21
60
305
93
136
21
35
Gecorrigeerd aantal opheffingen
15
27
77
205
254
561
156
279
waarvan allochtoon
3
23
59
122
245
64
38
Opgeheven in jaar oprichting
19
65
160
85
24
3
2
waarvan allochtoon
2
23
42
51
8
1
0
Bron: O+S
zal te maken hebben met het verslechterde imago
van de gemeente Amsterdam wordt het aantal
van de taxi, onder meer veroorzaakt door de
door deze dienst zelf afgegeven ontheffingen
zogenaamde taxioorlog (die binnenkort verfilmd
voor het gebruik van tram- en busbanen als een
zal worden). Er waren veel vechtpartijen en bot
betere maatstaf gezien voor het aantal actieve
singen tussen chauffeurs en een tijdlang moest de
taxichauffeurs: het is namelijk bijna niet mogelijk
Mobiele Eenheid taxistandplaatsen zelfs bewaken.
om zonder deze ontheffing op een taxi te rijden.
De groei van het aanbod en de daling van de
In 2005 zijn diverse maatregelen genomen om de
omzet hebben ertoe geleid dat veel taxionderne
kwaliteit van de taxi’s te verbeteren: er worden
mers hun bedrijf weer moesten opheffen. Dit was
meer controles gehouden en per 1 januari 2006 is
met name het geval in 2001-2003. Van de in die
in Nederland de reeds genoemde chauffeurspas
jaren opgeheven bedrijven was 70% in hetzelfde
verplicht. Ook de gemeente Amsterdam heeft
jaar opgericht.
– begin 2006 – maatregelen genomen om de
Veel mensen hebben dus geprobeerd een taxibe
kwaliteit van de taxi’s te verbeteren, door chauf
drijf te starten, maar zij kwamen er al snel achter
feurs die korte ritten weigeren te beboeten.
dat dit niet lukte. Een groot deel van hen was van
Alle taxichauffeurs die nog geen certificaat heb
allochtone afkomst.
ben en na 1 juli 2001 zijn begonnen, moeten voor
Na 2003 is het aantal opgeheven bedrijven
het verkrijgen van een chauffeurspas een taxi-
gedaald en is er enige rust in de branche geko
examen afleggen bij één van de 33 vestigingen
men. Maar in 2005 is het aantal opgeheven taxi
van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen.
bedrijven weer toegenomen, mede onder invloed
In het examen worden onder andere stratenken
van de verscherpte regelgeving (zie hieronder).
nis en uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands getest. Overigens is een chauffeurspas in heel
Vergunningen
Nederland geldig, een taxichauffeur met een in
Ultimo 2004 waren door de inspectie van het
Groningen behaalde chauffeurspas mag ook in
ministerie van Verkeer en Waterstaat voor de
Amsterdam rijden.
gemeente Amsterdam 1.677 ondernemersvergun
In Amsterdam hebben de verscherpte eisen
ningen afgegeven. Dit aantal is sinds eind 2002
ertoe geleid dat in 2005 twee maal zoveel taxi
geleidelijk afgenomen.
ondernemers zijn gestopt als in 2004. Het aantal
Het aantal uitgegeven chauffeurspassen is veel
ondernemers dat stopt zal waarschijnlijk nog
groter. Dit komt omdat deze voor vier jaar wor
groter worden, omdat veel taxichauffeurs niet zijn
den verstrekt en niet worden ingenomen als
geslaagd voor het taxi-examen. In de pers wordt
iemand geen taxi meer rijdt. Een groot deel van
gesproken over duizenden chauffeurs, die (nog)
deze passen is dus niet meer in gebruik.
niet geslaagd zijn voor hun examen. Dit aantal
Bij de Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer
geldt echter voor geheel Nederland.
In Amsterdam afgegeven taxivergunningen naar vergunningverlener*
ultimo 2001 ultimo 2002 ultimo 2003 ultimo 2004 ultimo 2005
Ondernemersvergunningen (IVW)
1732
1837
1688
1667
Vergunde taxi’s (IVW)
2521
2884
2936
3097
–
8122
9282
8851
Ontheffingen voor tram- en busbanen (DIVV)
2966
Chauffeurspassen (IVW)
* *
IVW Inspectie ministerie van Verkeer en Waterstaat DIVV Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer
2888 Bron: DIVV
Noten 1
Zie onder andere de evaluatie van het ministerie van Verkeer
2
en Waterstaat, http://www.verkeerenwaterstaat.nl/cend/dco/
wet die niet aan de verwachtingen heeft voldaan, de Wet
nieuws/data/nws/dwn/20040618_taximonitor.pdf. Deze evaluatie is op 14 december 2005 door de Tweede Kamer
Dit is vooral het gevolg van een andere in 2000 ingevoerde
personenvervoer. 3
Het onderscheid allochtoon/niet-allochtoon is gemaakt op
overgenomen in de motie Hofstra/Dijksma. In deze motie
basis van de naam van de onderneming. De meeste allochtone
wordt gesteld dat de liberalisering van de taximarkt in de vier
taxiondernemers hebben zich onder hun eigen naam
grote steden is mislukt.
ingeschreven.
Colofon
Weesperstraat 79 1018 VN Amsterdam Websites
Telefoon 020 527 9527 Fax 020 527 9595
Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer: http://www.taxi.amsterdam.nl
[email protected]
Auteur: drs. Peter van Hinte
Inspectie ministerie Verkeer en Waterstaat: http://www.ivw.nl/nl/land/taxivervoer/
www.os.amsterdam.nl
Met dank aan Paul Kok en Alex van der Woerd (DIVV)
Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen: http://beroepschauffeur.cbr.nl/index.asp?pageid=56
