Fact sheet nummer 4 | oktober 2004
Urban Audit: Amsterdam in Europees perspectief In het Europa van stedelijke regio’s is internationale vergelijking voor Amsterdam in toenemende mate relevant, naast de landelijke ontwikkeling. De Urban Audit biedt die vergelijkingsmogelijkheden. Afhankelijk van de vraag die voorligt kan de keuze van referentiesteden verschillen: hoofdsteden, creatieve kennissteden, (lucht)havensteden, etc. Bovendien zijn er gegevens op (binnen)stedelijk en regionaal niveau. Het statistische bureau van de EU, Eurostat, voert
maken en de kwaliteit ervan te verbeteren.
in opdracht van de Europese Commissie de
Uiteindelijk moet dit leiden tot benchmarking
Urban Audit uit. Doel is de gegevens van de ver-
en comparatieve analyse.
schillende nationale statistische bureaus over die
Begonnen werd met het verzamelen van gege-
steden en stedelijke regio’s vergelijkbaar te
vens van 58 steden. Inmiddels is het aantal
Het aandeel jonge stedelingen, EU-burgers, alleenwonenden en hoogopgeleiden in het totale aantal inwoners, Europese hoofdsteden 2001 60
%
50
40
30
20
10
Bron: Urban Audit
Hoog opgeleid (ISCED-niveau 5 en 6)
Dublin
Lissabon
Athene
Luxemburg
Berlijn
Kopenhagen
Amsterdam
Parijs
Helsinki
Dublin
Luxemburg
Athene
Alleenwonend
Lissabon
Berlijn
Helsinki
Parijs
Brussel
Amsterdam
Kopenhagen
Athene
Helsinki
Berlijn
EU-burgers
Lissabon
Amsterdam
Kopenhagen
Parijs
Dublin
Luxemburg
Berlijn
Jonge stedelingen 20-24 jaar
Luxemburg
Amsterdam
Parijs
Lissabon
Athene
Helsinki
Dublin
Kopenhagen
0
‘deelnemende’ steden toegenomen tot 258 grote
mening over integratie van vreemdelingen,
(vanaf 250.000 inwoners) en middelgrote (tussen
het milieu, de financiële situatie enzovoort.
50.000 en 250.000 inwoners). Het betreft steden
Groot voordeel van Urban Audit is dat telkens
in 25 EU-lidstaten én Bulgarije en Roemenië.
opnieuw een vergelijk kan worden gemaakt tus-
De informatie wordt verzameld op drie niveaus:
sen steden die vergelijkbaar zijn in een bepaald
2
gemeente, wijken en de regio, voor Nederland
opzicht: hoofdsteden, creatieve kennissteden,
Fact sheet – pagina
het COROP-gebied waar een gemeente onder-
havensteden, etc.
deel van is. De gegevens worden al sinds 1989
Welke positie neemt Amsterdam in? Hieronder
verzameld, waardoor het mogelijk is ontwikke-
een aantal antwoorden.
lingen over een langere periode weer te geven. De dataset omvat maar liefst 333 variabelen.
Moderne steden hebben doorgaans een jonge,
Urban Audit geeft dan ook inzicht in diverse
goedopgeleide, internationaal samengestelde
aspecten: demografische (leeftijdsopbouw,
bevolking met een hoog aandeel kleine huis-
nationaliteit, samenstelling huishouden), sociale
houdens. De figuur op bladzijde 1 geeft de
(woningmarkt, gezondheidszorg, criminaliteit) en
positie van Amsterdam in vergelijking met andere
economische (werkloosheid, werkgelegenheid,
hoofdsteden weer.
inkomensgroepen). Ook bevat de audit gegevens nistratie), onderwijs en training (opleidingsniveau
Amsterdam: een baan vinden lukt wel, een woning niet
van stedelijke populatie en het aantal studenten
Er bestaat – zo blijkt – een negatieve relatie
per stad), milieu (klimaat, lucht- en waterkwaliteit
tussen de toegankelijkheid van de arbeidsmarkt
en geluidsoverlast), mobiliteit en transport
en de woningmarkt. Als de arbeidsmarkt als toe-
(woon/ werkverkeer, openbaar vervoer en
gankelijk wordt geschetst en er dus veel banen
verkeersveiligheid), ICT en cultuur en recreatie
beschikbaar zijn, is het moeilijker om een woning
(culturele activiteiten en toerisme).
te vinden en andersom. Amsterdam staat wat dit
Het betreft niet alleen getelde statistieken, objec-
betreft in de top-10 steden qua toegankelijkheid
tieve (harde) gegevens over de kwaliteit van het
van de arbeidsmarkt, maar heeft één van de
leven in Europese steden, maar ook meningen en
minst toegankelijke woningmarkten.
gevoelens van bewoners. Begin 2004 werd in dit
Leipzig, Dortmund, Berlijn en het Portugese
kader de eerste telefonische enquête uitgevoerd
Braga zijn de steden waar het gemakkelijkst een
in 31 steden, die onder meer inzicht geeft in
woning kan worden gevonden: een baan vinden
veiligheidsgevoelens van de inwoners, hun
is er heel wat moeilijker.
over burgerschap (verkiezingen en lokale admi-
Woon- en werkmogelijkheden, Europese steden* 70
%
60
50
40
30
20
10
makkelijk een baan te vinden * telefonische enquête 2004 Bron: Urban Audit
makkelijk een woning te vinden
Berlijn
Napels
Leipzig
Lissabon
Braga
Dortmund
Turijn
Rome
Madrid
Malaga
Luik
Marseille
Wenen
Barcelona
München
Glasgow
Luxemburg
Stockholm
Rotterdam
Brussel
Antwerpen
Amsterdam
Rennes
Athene
Kopenhagen
Parijs
Helsinki
Dublin
Manchester
Londen
Heraklion
0
Geregistreerde misdrijven (absoluut en per 1.000 inwoners), Europese steden 2001 600 550 500 450 400
3 Fact sheet – pagina
350 300 250 200 150 100
Palermo
Sheffield
Riga
Vilnius
Rennes
München
Helsinki
Kopenhagen
Leeds
Wenen
Essen
Lissabon
Nantes
Bordeaux
Toulouse
Birmingham
Hannover
Bremen
Düsseldorf
Helsinki
Rotterdam
Glasgow
Praag
Frankfurt a/d Main
Lille
Marseille
aantal misdrijven (abs. x 1.000)
München
Boedapest
Lyon
Keulen
Brussel
Amsterdam
Parijs
Stockholm
Hamburg
Berlijn
0
Londen
50
aantal misdrijven per 1.000 inwoners
Bron: Urban Audit
Voelt u zich veilig in de stad?, Europese steden* 100
%
80
60
40
20
0
-20
altijd
soms
Stockholm
Amsterdam
Wenen
Luxemburg
Barcelona
Glasgow
Braga
Parijs
Malaga
Heraklion
Leipzig
Rme
Berlijn
Rotterdam
Dortmund
Manchester
Madrid
Turijn
Londen
Brusel
Antwerpen
Dublin
Napels
Lissabon
Marseille
Athene
Luik
-40
zelden of nooit
* telefonische enquête 2004 Bron: Urban Audit
Amsterdammers voelen zich veilig
potentiële slachtoffers dan het inwonertal doet
De objectieve veiligheid kan worden aangegeven
tische centra als Parijs en Londen uiteraard ook,
met de geregistreerde misdrijven. Amsterdam
maar omdat het aantal misdrijven is gerelateerd
scoort hier slecht in vergelijking met de andere
aan het aantal inwoners en Parijs en Londen veel
grote Europese steden: samen met Stockholm en
meer inwoners tellen (drie tot tien maal zoveel)
Hamburg staat de stad in de top drie van steden
valt het grote aantal misdrijven in Amsterdam op.
met het hoogste aantal geregistreerde misdrijven
Ten slotte speelt ook de aangiftebereidheid een
per 1.000 inwoners. Uiteraard zegt dit weinig
rol.
over de ernst van de misdrijven. In Amsterdam
Toch voelen Amsterdammers zich veilig. Veiliger
worden jaarlijks 9.000 aangiften gedaan van
dan de inwoners van Barcelona, Parijs en Leipzig.
tweewielerdiefstal (7% van het totale aantal).
De veiligste stad is Kopenhagen, gevolgd door
Een andere verklaring voor het feit dat Amster-
Helsinki en München. De onveiligste stad is Luik.
dam zo hoog scoort is het grote aantal toeristen
Het aantal aangiften zegt dus weinig over het
dat de stad bezoekt – er zijn daardoor meer
veiligheidsgevoel.
vermoeden. Dit fenomeen kennen andere toeris-
Bevolking: huishoudens met kinderen Het aandeel gezinnen met kinderen tot 18 jaar en het aandeel eenoudergezinnen in het totaal aantal huishoudens van EU-hoofdsteden.
Aandeel gezinnen met kinderen (0-18 jaar) en eenoudergezinnen in het totaal aantal huishoudens, Europese hoofdsteden 2001 75
%
70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5
gezinnen met kinderen (0-18 jaar) * telefonische enquête 2004
Kopenhagen
Parijs
Berlijn
Amsterdam
Lissabon
Athene
Brussel
Boedapest
Praag
Warschau
Dublin
Riga
Tallinn
Ljubljana
Nicosia
0
eenoudergezin
Bron: Urban Audit
Sociale aspecten: verwachte leeftijd bij de geboorte De figuur laat de levensverwachting in steden zien, met het landelijke gemiddelde als vergelijking. Weergegeven zijn de vijf steden met de hoogste levensverwachting en de vijf met de laagste.
Gemiddelde levensverwachting bij de geboorte, Europese steden 2001 90
jaar
80 70 60 50 40 30 20 10
stedelijk gemiddelde
Glasgow
Boekarest
Boedapest
Lissabon
Dortmund
Amsterdam
Brugge
Dresden
Luxemburg
München
0 Bologna
Fact sheet – pagina
4
landelijk gemiddelde
Bron: Urban Audit
Gemiddelde grootte van woningen, Europese steden 2001
Sociale aspecten: grootte van woningen De oppervlakte van woningen per persoon. Weergegeven zijn Amsterdam en de steden met de ruimste en de krapste woningen.
Hannover Bremen Düsseldorf Hamburg München Keulen Dortmund Essen Berlijn Toulouse Amsterdam Athene Poznan Wroclaw Warschau Lodz Krakau Vilnius Praag Boekarest Sofia 0 Bron: Urban Audit
5
10
15
20
25
30
35
40
m2 45
Lodz % 0
stedelijk gemiddelde
5 n
* Het aantal werklozen ten opzichte van de beroepsbevolking Bron: Urban Audit
10
15
20
landelijk gemiddelde
Werkloosheid*, Europese steden 2001
Stockholm
Amsterdam
Munchen
Leeds
Frankfurt a/d Main
Praag
Rotterdam
Helsinki
Boedapest
Wenen
Bordeaux
Potsdam
Lille
Toulouse
Berlijn
Krakau
Vilnius
Marseille
Wroclaw
25 je
an
Sp
Helsinki Oulu Tampere Turku
Werkloosheidspercentage, Europese steden 2001
Logrones Pamplona Zaragoza Madrid Palma de Mallorca Oviedo Vitoria/Gasteiz Toledo Santander Murcia Valencia Barcelona Las Palmas Valladolid Malaga Badajoz Sevilla
Bron: Urban Audit
d
* Het aantal personen gerekend tot de beroepsbevolking ten opzichte van de totale bevolking in de leeftijd 15-64 jaar
an
vrouwen
nl
40
30
20
10
0
Fact sheet – pagina
70
Fi
80
Orléans Rennes Straatsburg Limoges Clermont-Ferrand Dijon Poitiers Besançon Nancy Lyon Parijs Metz Nantes Grenoble Sint-Etienne Reims Nice Caen Ajaccio Bordeaux Lille Rouen Toulouse Amiens Le Havre Montpellier Marseille
Düsseldorf
Londen
Leeds
Hamburg
Amsterdam
Parijs
Wenen
Praag
München
Helsinki
%
ijk
kr
an
Cambridge Worcester Exeter Stevenage Portsmouth Bristol Cardiff Aberdeen Leeds Wrexham Gravesham Edinburgh Lincoln Londen Sheffield Bradford Leicester Newcastle Inner Londen Manchester Birmingham Belfast Glasgow Liverpool Derry
Stockholm Jönköping Göteborg Malmö Umeå
Kopenhagen Aarhus Odense Aalborg
Funchal Aveiro Coimbra Ponto Delgada Braga Lissabon Setubal Oporto
München Bonn Mainz Karlsuhe Darmstadt Frankfurt am Main Augsburg Freiburg Wiesbaden Mülheim a/d Ruhr Regensburg Düsseldorf Wuppertal Moers Mönchengladbach Keulen Trier Hamburg Nurenberg Essen Bielefelf Bochum Bremen Hannover Dortmund Göttingen Dresden Weimar Berlijn Erfurt Schwerin Leipzig Frankfurt (Oder) Maagdenburg Halle
nd
ts la
ui
Fr
D
Ve Ko ren ni igd nk rij k
en
ed
ke
ar
ga
tu l
Dublin Galway Cork Limerick
nd
mannen
Zw
em
en
D
Po r
Linz Graz Wenen
ijk
totaal
rla
Ie
nr
nd
la
te
O os
Luxemburg Utrecht Eindhoven ’s Gravenhage Tilburg Enschede Heerlen Amsterdam Arnhem Rotterdam Groningen
g
bu r
0
ed er
m
90
N
xe
Lu
Arbeidsparticipatie*, Europese steden 2001
Arbeidsmarkt: arbeidsparticipatie De bruto arbeidsparticipatie in 2001. Gekeken is naar de participatie van mannen, vrouwen en het gemiddelde.
60
50
5
Arbeidsmarkt: werkloosheid Het werkloosheidspercentage; gekeken is naar de positie van de steden binnen een land ten opzichte van het landelijke gemiddelde en de positie van andere landen.
25
20
15
10
5
Bron: Urban Audit
Arbeidsmarkt: werkloosheid Deze figuur laat de werkloosheidspercentages van steden met minimaal 500.000 inwoners) zien. Weergegeven zijn de steden met hoogste en steden met de laagste werkloosheidspercentages.
Aandeel werkzame personen in de sector financiële instellingen en zakelijke diensten op het totaal aantal werkzame personen in grote Europese steden, 2001 40
%
6
30
Fact sheet – pagina
35
25
Economie: werkgelegenheid in dienstverlening en financiële instellingen Het aandeel werkgelegenheid in de sector financiële instellingen en zakelijke dienstverlening in steden met minimaal 500.000 inwoners. De steden zijn gerangschikt naar het landelijke aandeel in deze sector.
20 15 10 5
stedelijk
Helsinki
Stockholm
Napels
Turijn
Milaan
Essen
Keulen
Hamburg
München
Düsseldorf
Frankfurt a/d Main
Londen
Amsterdam
Rotterdam
Parijs
0
landelijk
Bron: Urban Audit
Economie: werkgelegenheid in de ICT-sector Het aantal werkenden in de ICT-sector op het totale aantal werkzame personen.
Aandeel werkzame personen in de ICT-sector op het totaal aantal werkzame personen*, Europese steden 2001 % 30 25 20 15 10
Bordeaux
Nantes
Hamburg
Lyon
Amsterdam
Toulouse
Praag
Parijs
Helsinki
0
Stockholm
5
Bron: Urban Audit
Mobiliteit: aantal auto’s per 1.000 inwoners Het aantal auto’s per 1.000 inwoners in Europese hoofdsteden.
Aantal auto’s per 1.000 inwoners, Europese hoofdsteden 2001 800 700 600 500 400 300 200
Bron: Urban Audit
Kopenhagen
Riga
Parijs
Tallinn
Londen
Berlijn
Amsterdam
Boedapest
Stockholm
Dublin
Praag
Ljubljana
Brussel
Luxemburg
0
Rome
100
Cultuur en toerisme Het aantal overnachtingen en museabezoeken in 2001 in de top-10 steden.
Aantal jaarlijkse overnachtingen van toeristen en museabezoekers, Europese steden 2001 35
x 1 miljoen
30
7 Fact sheet – pagina
25 20 15 10 5
overnachtingen toeristen
Milaan
Lissabon
Glasgow
Edinburgh
München
Wenen
Stockholm
Berlijn
Amsterdam
Londen
Florence
Wenen
München
Praag
Amsterdam
Dublin
Berlijn
Venetië
Parijs
Rome
0
bezoekers musea
Bron: Urban Audit
Het is moeilijk om rekeningen te betalen aan het eind van de maand, Europese steden* % 100
Perception survey: financiën Bewoners van de 31 EU-steden is gevraagd of ze moeite hebben rond te komen.
80 60 40 20 0 -20
Stockholm Antwerpen Dortmund Luxemburg Kopenhagen Helsinki Rennes Wenen Luik Berlijn Leipzig Marseille Parijs München Amsterdam Braga Brussel Barcelona Manchester Glasgow London Heraklion Rotterdam Lissabon Madrid Athene Dublin Malaga Turijn Rome Napels
-40
altijd
soms
* telefonische enquête 2004
zelden of nooit
geen antwoord
Bron: Urban Audit
De stad gaat op een verantwoordelijke manier met zijn budget om, Europese steden* % 80 60 40 20 0 -20 -40 -60
-100
Berlijn Dublin Stockholm Dortmund Athene Lissabon Londen Napels Antwerpen Madrid Amsterdam Luik Glasgow München Turijn Barcelona Heraklion Marseille Malaga Rotterdam Kopenhagen Rome Manchester Helsinki Parijs Brussel Leipzig Braga Luxemburg Wenen Rennes
-80
helemaal mee eens * telefonische enquête 2004
mee eens
Bron: Urban Audit
niet mee eens
helemaal niet mee eens
Perception survey: budgetbesteding Inwoners van de 31 EU-steden is gevraagd of de stad verantwoord met het budget omgaat.
Steden in de Urban Audit
Fact sheet – pagina
8
Colofon
Weesperstraat 79
Rue Alcide de Gasperi
Postbus 4000
Postbus 90750
European Commission
1018 VN Amsterdam
L-2920 Luxemburg
2270 JM Voorburg
2509 LT Den Haag
Directorate-General
Telefoon 020 527 9527
http://europa.eu.int/comm/eurostat
www.cbs.nl
[email protected]
Regional Policy
Fax 020 527 9595
dr. B. Feldmann
www.kenniscentrumgrotesteden.nl
The Director-General Region
[email protected]
dr. L. Dijkstra
www.os.amsterdam.nl
http://europa.eu.int
