Fact sheet nummer 9 | juli 2013
Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam 2013 Er zijn in Amsterdam bijna 135.000 jongeren in de leeftijd van 15 tot 27 jaar (januari 2013). Veel jongeren volgen een opleiding of hebben een baan. De laatste jaren zijn er steeds meer jongeren die geen baan kunnen vinden. Twintig procent van de Amsterdamse jongeren is werkloos (begin 2013).1 In deze fact sheet zijn alle jongeren op basis van de kenmerken onderwijs, werk en werkloosheid ingedeeld in zes groepen. Er wonen steeds meer jongeren in Amsterdam. In
door een afname van het aantal jongeren met
2012 kwamen er bijna 2.000 jongeren tussen de
een (bij)baan, daardoor zijn er meer jongeren
15 en 27 jaar bij, waardoor het totaal uitkwam op
die uitsluitend een opleiding volgen.
134.885 begin 2013. Deze stijging komt vooral door de instroom van studenten in de stad. De
Werkloosheid stijgt naar 20%
beroepsbevolking daalde van 77.000 jongeren in
Begin 2013 zijn er ongeveer 14.700 Amsterdamse
2011 naar 72.600 in 2013. Deze daling komt vooral
jongeren werkloos, deze jongeren zoeken wel actief naar een baan maar kunnen die nu niet
Figuur 1 Aandeel werkloze jongeren in de beroepsbevolking, 2011 en 2013 (procenten)
vinden. Dit komt neer op 20% van de beroepsbevolking. Het aandeel en aantal werkloze
15
jonge vrouwen
16
jonge mannen
twee jaar kwamen er 2.700 werkloze jongeren bij. Amsterdammers van niet-westerse herkomst, 15
31
23 tot 27 jaar
10
autochtone Amsterdammers
10
Amsterdammers van westerse herkomst
tot 23 jarigen en jongeren zonder startkwalificatie
13
zijn het vaakst werkloos. Onder deze groepen liep de werkloosheid de afgelopen tijd ook het sterkst
8
13
Amsterdammers van niet-westerse herkomst
14% in 2009 tot 20% in 2013. In de afgelopen
21
23
15 tot 23 jaar
op (zie figuur 1).
8
22
zonder startkwalificatie
18
totaal
2011
2013
procent van de werkloze jongeren volgt een opleiding en 46% niet. In 2011 volgde nog 58% van de
20 10
jongeren die geen opleiding volgen. Vierenvijftig
15
16 20
jongeren die een opleiding volgen en werkloze
33 14
30
Er zijn twee groepen werkloze jongeren: werkloze
39
met startkwalificatie
40
jongeren is de afgelopen jaren gestegen, van
19
0
10
20
30
% 40
bron: O+S
werkloze jongeren een opleiding. Sinds 2011 nam de groep werkloze jongeren die geen opleiding volgen het sterkst toe. Van alle Amsterdamse
Tabel 2 Amsterdamse jongeren naar voornaamste activiteit, 2010, 2012 en 2013 (aantallen en procenten)
2010
2012 abs.
2
%
2013 abs.
%
abs.
%
1
in opleiding
42.955
33,7
41.737
31,5
45.368
33,6
2
in opleiding en aan het werk
23.768
18,7
25.202
18,9
22.220
16,5
3
aan het werk en niet in opleiding
37.358
29,3
40.103
30,2
35.645
26,4
4
werkloos en in opleiding
5.505
4,3
6.980
5,2
7.983
5,9
5
werkloos en niet in opleiding
4.747
3,7
5.123
3,9
6.719
5,0
12.985
10,2
13.859
10,4
16.950
12,6
127.318
100
133.005
100
134.885
100
niet in opleiding en niet werkend, overig
6
totaal
bron: O+S
Definities
jongeren is 5,9% werkloos en in opleiding en 5,0%
Beroepsbevolking: iedereen tussen de 15 en 65 jaar die minimaal
is werkloos en niet in opleiding.
12 uur per week werkt of wil werken. Bestaat uit de werkzame beroepsbevolking en de werkloze beroepsbevolking.
In dezelfde periode steeg de jeugdwerkloosheid
Werkzame beroepsbevolking: iedereen die minimaal 12 uur per week
(15 tot 27 jaar) in heel Nederland eveneens, van
werkt.
9% in 2011 naar 11% in 2012. In de vier grote ste-
Werkloze beroepsbevolking: mensen die actief op zoek zijn naar een
den was gemiddeld ook sprake van een stijging,
baan van minimaal 12 uur per week.
de jeugdwerkloosheid steeg hier van 15% in 2011 naar 18% in 2012. De jeugdwerkloosheid ligt in Amsterdam dus boven het G4 gemiddelde. Dit komt vooral doordat er in Amsterdam meer jon-
Gebruikte bronnen
geren zijn die zoeken naar een bijbaan naast hun
Om tot de zes groepen jongeren te komen zijn verschillende gegevens-
opleiding.
bronnen gecombineerd. Er is gekeken naar bevolkingscijfers (GBA januari 2013), onderwijscijfers (CBS, schooljaar 2011/’12), inkomenscijfers (CBS
Ongeveer 13% van alle Amsterdamse jongeren
2010), werk- en werkloosheidscijfers (O+S, mei 2012-april 2013) en uitke-
heeft geen baan en volgt geen opleiding en is ook
ringscijfers (DWI, UWV en CBS, januari 2013). Deze fact sheet beschrijft
niet actief op zoek naar een baan. De gemeente
daarmee cijfers per 1 januari 2013 en werk en werkloosheidscijfers over
kent en ondersteunt jongeren tot 23 jaar die geen
2012. Naast deze fact sheet verschijnt een achtergronddocument waarin
startkwalificatie hebben. Jongeren met een start-
de gehanteerde methode nader staat beschreven. In het achtergrond
kwalificatie en jongeren van 23 jaar en ouder zijn
document wordt op een aantal gegevens dieper ingegaan.
alleen bij de gemeente bekend als zij zichzelf voor ondersteuning melden bij het Jongerenloket of als zij als werkzoekende staan ingeschreven bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
Figuur 3 Bruto participatie Amsterdamse jongeren, 2011 en 2013 (procenten)
(UWV). jonge vrouwen
56
jonge mannen
61
Het aantal jongeren dat aan het werk is, daalde 47
van 49% in 2011 naar 43% begin 2013. Hierdoor komt de totale participatie van jongeren begin
74 57
Amsterdammers van westerse herkomst
57
Amsterdammers van niet-westerse herkomst
2013 uit op 54%, in 2011 was dit nog 59%. Er
50
zijn twee groepen werkende jongeren te onderscheiden: jongeren die naast hun opleiding een
62
59
baan hebben van minimaal 12 uur per week en
54
jongeren die werken en geen opleiding meer
72
volgen. Beide groepen daalden in aandeel en
76
middelbaar opgeleid
59
lager opgeleid
2011
jongeren hebben dus steeds meer moeite om een baan te vinden.
41
58 60
aantal. Tegelijkertijd stijgt de werkloosheid,
57 53
totaal 80
39
74
autochtone Amsterdammers
hoog opgeleid
Beroepsbevolking krimpt
57
15 tot 23 jaar 23 tot 27 jaar
51
54 40 2013
20
0
20
40
60
% 80 bron: O+S
Vooral 15 tot 23 jarigen, jonge mannen, jongeren zonder startkwalificatie en Amsterdamse jongeren van niet-westerse herkomst zijn minder vaak
werkzaam dan twee jaar geleden. Dit uit zich enerzijds in een hogere werkloosheid onder deze
Meer jongeren met startkwalificatie
groepen en anderzijds in een toegenomen onder-
Een startkwalificatie2 geldt als minimale kwalificatie
wijsdeelname. Maar ook onder andere groepen
voor de arbeidsmarkt. Eenenzestig procent van
is de arbeidsparticipatie gedaald. In tegenstelling
de Amsterdamse jongeren is (al) in bezit van een
tot de eerder genoemde groepen zijn de 23-plus-
startkwalificatie. Dit is meer dan in 2012 toen 58%
sers, jonge vrouwen en autochtone Amsterdamse
van de jongeren een startkwalificatie had. Deze
jongeren relatief gezien niet veel vaker onderwijs
stijging komt waarschijnlijk doordat jongeren die
gaan volgen, zij komen nu juist relatief vaak in de
geen perspectief hebben op een baan een oplei-
groep ‘geen opleiding en geen werk’.
ding zijn gaan of blijven volgen. Een deel van de jongeren zonder startkwalificatie heeft, doordat zij nog op school zitten, nog wel zicht op het behalen van een startkwalificatie. Jongeren die werken
Zes groepen om werk en werkloosheid beter in beeld te krijgen
en geen opleiding meer volgen behalen meestal geen startkwalificatie meer. Van deze jongeren
Om in beeld te krijgen wat de situatie van Amsterdamse jongeren is
heeft 76% een startkwalificatie. Dit is meer dan in
qua opleiding, werk en werkloosheid zijn alle jongeren op basis van
2012 (61%) (zie tabel 5).
deze kenmerken ingedeeld in zes hoofdgroepen: 1.
in opleiding;
Tussen 2009 en 2011 steeg de werkloosheid
2.
in opleiding en aan het werk;
vooral onder jongeren met startkwalificatie en
3.
aan het werk en niet in opleiding;
daalde het onder jongeren zonder startkwalificatie.
4.
werkloos en in opleiding;
Inmiddels is dit andersom, en zijn juist de jongeren
5.
werkloos en niet in opleiding;
zonder startkwalificatie steeds vaker werkloos.
6.
niet in opleiding en niet werkend, overig.
De grootste groepen jongeren zijn: in opleiding (33,6%), werkend en niet
Geregistreerde werkloosheid daalt
in opleiding (26,4%) en werkend en in opleiding (16,5%). De groep niet
Naast de werkloze beroepsbevolking is er ook
in opleiding en niet werkend, overig (groep 6) zoekt niet actief naar een
nog een andere maat om te kijken naar jeugd-
baan of is niet direct beschikbaar voor een baan en geldt daarom niet als
werkloosheid, namelijk het aantal jongeren dat
werkloos. Deze fact sheet beschrijft de verschillende groepen jongeren
geregistreerd staat als werkzoekende bij UWV
en de groepen vier, vijf en zes zijn nader uitgesplitst.
of bij het Jongerenloket van de Dienst Werk en Inkomen (DWI). In januari 2013 stonden 4.456 jongeren geregistreerd bij UWV, bij DWI of bij
Tabel 4 Amsterdamse jongeren naar voornaamste activiteit, 2013 (aantallen en procenten)
beide instanties. Dit komt neer op 3,3% van alle
beroepsbev.
abs.
%
nee
45.368
33,6
1
in opleiding
2
in opleiding en aan het werk
ja
22.220
16,5
3
aan het werk en niet in opleiding
ja
35.645
26,4
4
werkloos en in opleiding
ja
7.983
5,9
5
werkloos en niet in opleiding
ja
6.719
5,0
6
niet in opleiding en niet werkend, overig
nee
16.950
12,6
134.885
100,0
totaal
Amsterdamse jongeren. De afgelopen jaren is bij DWI de instroom van jongeren in een uitkering aanzienlijk gedaald. De belangrijkste oorzaken hiervoor zijn de invoering van de in de WWB verplicht gestelde zoekperiode van vier weken voor jongeren per 1 januari 2012 en de afschaffing van de stagevergoeding in 2011.
Tabel 5 Aandeel jongeren met startkwalificatie per groep 2010, 2012 en 2013 (procenten)
2010
2012
2013
1
in opleiding
47
55
52
2
in opleiding en aan het werk
65
63
73
3
aan het werk en niet in opleiding
72
61
76
4
werkloos en in opleiding
34
60
46
5
werkloos en niet in opleiding
43
52
58
6
niet in opleiding en niet werkend, overig
29
27
28
totaal
57
58
61 bron: O+S
3
Figuur 6 Geregistreerde werkloze jongeren in totale populatie, 1 januari 2010, 2012 en
kiezen onder welke regeling zij willen vallen. In janu-
2013 (procenten)
ari 2012 viel 29% van de jongeren onder de nieuwe regeling, dit is begin 2013 opgelopen naar 43%.
15 tot 23 jaar
4
Nadere uitsplitsing werkloze en overige jongeren
23 tot 27 jaar
Dertien procent van de Amsterdamse jongeren behoort tot de groep niet werkend, niet in
jonge mannen
opleiding, overig. Om meer zicht te krijgen op
jonge vrouwen
deze groep en op de relatie tussen de werkloze beroepsbevolking en de geregistreerde werkloosheid, is een aantal subgroepen geconstrueerd.
Amsterdammers van niet-westerse herkomst
Op basis van de kenmerken ‘geregistreerd als werk-
Amsterdammers van westerse herkomst
loze bij DWI of UWV’, ‘geregistreerd als voortijdig
autochtone Amsterdammers
schoolverlater’ en ‘het ontvangen van een arbeidsongeschiktheidsuitkering’ is een nadere indeling gemaakt. Omdat de geregistreerde werkloosheid
totaal 0
2
2010
4
2012
6
2013
% 10
8
bron: UWV en DWI, bewerking O+S
deels overlapt met de werkloze beroepsbevolking wordt zowel naar de werkloze beroepsbevolking als naar de overige jongeren gekeken. De groepen werkloze onderwijsvolgende jonge-
Stijging aantal arbeidsongeschikte jongeren van 18 tot 23 jaar
ren, werkloze niet-onderwijsvolgende jongeren en niet in opleiding en niet werkend zijn opgedeeld in nog eens vijf subgroepen:
Jongeren die op jonge leeftijd een langdurige
• 4. werkloos en in opleiding;
ziekte of handicap hebben gekregen, kunnen
• 5a. werkloos, niet geregistreerd werkloos;
aanspraak maken op een Wajong-uitkering. Er zijn
• 5b. werkloos, geregistreerd werkloos;
op 1 januari 2013 3.050 jongeren (tot 27 jaar) met
• 6a. overige jongeren, geregistreerd (bij DWI,
een Wajong-uitkering, dit komt neer op 2,3% van
UWV, VSV met zorgtraject of VSV zonder zorg-
alle Amsterdamse jongeren. Dit is iets meer dan in
traject, Wajong-uitkering);
2012 toen 2.885 jongeren een Wajong-uitkering
• 6b. overige jongeren, niet geregistreerd.
ontvingen (2,2%). Vooral onder jongeren tot 23 jaar steeg het aantal jongeren met een Wajong-
Van de 16.950 jongeren die tot de overige groep
uitkering sterk. Er zijn in 2013 1.498 jongeren
behoren staan er 2.642 geregistreerd bij DWI of
onder de 23 jaar met een Wajong-uitkering (2%)
UWV (2%), 241 zijn voortijdig schoolverlater in
en 1.552 jongeren van 23 tot en met 26 jaar met
een zorgtraject anders dan DWI of UWV (0,2%) en
een Wajong-uitkering (2,6%).
3.632 zijn voortijdig schoolverlaters in beeld bij DMO maar hebben nog geen zorgtraject (2,7%).
Op 1 januari 2010 is de nieuwe Wajong in werking
Daarnaast zijn er in januari 2013 3.050 jongeren
getreden. Sindsdien staat in de Wajong het vinden
die een Wajong-uitkering ontvangen (2,3%).
en behouden van werk en de ondersteuning daarbij centraal en niet de uitkering. Jongeren die voor
Er blijven dan nog 7.385 jongeren over waarvan
1 januari 2010 in de Wajong zijn gekomen mogen
niet bekend is wat zij doen, 5,5% van alle jongeren. Dit zijn 2.125 jongeren onder de 23 jaar met
Figuur 7 Amsterdamse jongeren met een Wajong-uitkering naar leeftijd en geslacht,
een startkwalificatie en 5.325 23-26 jarigen met
1 januari 2012 en 2013 (procenten)
of zonder startkwalificatie. Het zijn relatief vaak meisjes, jongens staan veel vaker dan meisjes
15 tot 23 jaar
2,0
23 tot 27 jaar
2,0
geregistreerd bij eerder genoemde instanties.
2,4
jonge vrouwen
1,8
jonge mannen
een opleiding beginnen, jongeren die op reis zijn voor familieleden of vrienden. Maar het kunnen
2,3
2 2012
of gaan of jongeren met bijvoorbeeld zorgtaken
2,7 2,2
3
tisch, het kunnen jongeren zijn die binnenkort met
1,9
2,6
totaal
Toch is deze groep niet per definitie problema-
2,6
1 2013
0
1
2
ook jongeren zijn die zich bijvoorbeeld bezig 3 bron: UWV
houden met criminaliteit of die het zoeken naar een baan hebben opgegeven.
Tabel 8 Aandeel jongeren met startkwalificatie per groep, 2012 en 2013 (procenten)
2012 abs.
%
abs.
%
6.980
5,2
7.983
5,9
3.707
2,8
4.905
3,6
1.416
1,1
1.814
1,3
1.213
9,1 14.702
10,9
3.303
2.5
2.642
2,0
380
0,3
241
0,2
3 vsv tot 23 jaar zonder zorgtraject
2.387
1,8
3.632
2,7
4 Wajong-uitkering
2.885
2,2
3.050
2,3
overig
4.904
3,7
7.385
5,5
13.859
10,4 16.950
12,6
25.962
19,5 31.652
24,0
werkloos en in opleiding
4 5a 5b
werkloos, niet geregistreerd als werkloze werkloos en geregistreerd als werkloze
totaal 4+5 werkloze beroepsbevolking 6a
overige jongeren, geregistreerd
1 geregistreerd bij DWI/UWV 2 vsv tot 23 jaar met zorgtraject (geen DWI/UWV)
6b totaal 6
overige jongeren, niet-geregistreerd niet in opleiding en niet-werkend
2013
totaal werkloos en niet-actief
bron: O+S
Twee definities van werkloosheid Er zijn grofweg twee gangbare definities van (jeugd)werkloosheid. Ten eerste is er de werkloze beroepsbevolking en ten tweede is er de registratie van niet-werkende werkzoekenden. Dit zijn deels gescheiden en deels overlappende groepen. Beide definities zijn jarenlang voor verschillende doeleinden gebruikt, er is niet een allesomvattende maat. Op dit moment is de werkloze beroepsbevolking de meest gehanteerde maat.
Werkloze beroepsbevolking Onder de werkloze beroepsbevolking wordt verstaan: mensen zonder werk in de leeftijd van 15 tot en met 64 jaar die actief zoeken naar een baan van minimaal 12 uur per week. De werkloze beroepsbevolking wordt standaard gepresenteerd als percentage van de beroepsbevolking, en dus niet als percentage van de gehele bevolking. De beroepsbevolking bestaat uit de werkende bevolking en de werkloze beroepsbevolking samen. In Amsterdam behoren begin 2013 14.702 jongeren tot de werkloze beroepsbevolking (blauw in de figuur). Geregistreerde werkloosheid De geregistreerde werkloosheid bestaat in deze fact sheet uit de mensen die op zoek zijn naar een (andere) baan en zich hebben geregistreerd bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) en de mensen die een WWB-uitkering ontvangen via DWI. Januari 2013 staan er 4.456 jongeren geregistreerd (rood in de figuur). Deze definitie wijkt af van de landelijke definitie, daarin worden alleen niet werkende werkzoekenden geregistreerd bij het UWV gebruikt. Afgelopen jaar is gebleken dat de registratie van niet-werkenden werkzoekenden niet optimaal is. Deze cijfers worden door O+S bijna niet meer gebruikt. In dit onderzoek worden ze toch gebruikt in verband met de vergelijkbaarheid met de voorgaande monitor en omdat de problemen met de registratie minder gelden voor jongeren (die stonden toch al weinig geregistreerd). Lees verder op pagina 6 >
5
Verschillen tussen definities Er zijn meer jongeren die tot de werkloze beroepsbevolking behoren dan dat er jongeren zijn die ingeschreven staan als werkzoekende. Dit komt doordat veel werkloze jongeren geen recht hebben op een uitkering en zich daarom niet inschrijven als werkzoekende. In Amsterdam bestaat de werkloze beroepsbevolking uit 14.702 jongeren. Op 1 januari 2013 stonden er 4.456 jongeren geregistreerd bij het UWV of bij DWI. Er zijn 1.814 jongeren die tot beide groepen behoren (zie figuur 9).
6
Oudezijds Voorburgwal 300 1012 GL Amsterdam Telefoon 020 251 0333
[email protected]
Figuur 9 Relatie tussen de werkloze beroepsbevolking enerzijds en de geregistreerde werkloosheid anderzijds, 2013
Werkloze beroepsbevolking 14.702 jongeren (10,9% van alle jongeren)
Werklozen die niet geregistreerd staan
Overlap 1,814 (1,3%)
Werklozen die wel geregistreerd staan
Geregistreerde werkloosheid 4.456 jongeren (3,3% van alle jongeren)
Geregistreerde werklozen die niet tot de beroepsbevolking behoren
Noten 1 De werk en werkloosheidscijfers in deze fact sheet
2 Een startkwalificatie is een diploma op minimaal mbo
www.os.amsterdam.nl
hebben betrekking op de periode april 2012-mei 2013.
niveau 2 of een havo/vwo diploma. Een vmbo-diploma
Opdrachtgevers
Voor de overzichtelijkheid wordt er naar verwezen
geldt niet als startkwalificatie.
Dienst Werk en Inkomen en
als ‘begin 2013’. Meer informatie over gehanteerde
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
cijfers in de ze fact sheet is te vinden in het rapport
Auteur
‘Achtergronddocument bij fact sheet jeugdwerkloosheid
drs. Idske de Jong
2013’.
