Fact sheet nummer 4 | augustus 2008
Amsterdam blijft populaire locatie voor toeristen Het toerisme in Amsterdam groeit al enkele jaren in een rap tempo. Ook in 2007 werd er weer – voor het derde achtereenvolgende jaar – een recordaantal hotelgasten en overnachtingen geregistreerd. Opmerkelijk is dat deze groei vooral aan de binnenlandse bezoekers te danken is. Hun aandeel in het totaal aantal bezoekers in de stad is sinds 2003 van 13% naar 20% toegenomen. De toeristische sector in Amsterdam heeft in 2007 bijna € 5 miljard omgezet en het aantal banen is gestegen tot meer dan 48.000. Wel groeide het toerisme in Amsterdam minder snel dan landelijk en verbleven de hotelgasten korter in de stad dan daarvoor. In 2007 waren er 4,9 miljoen hotelgasten in
men ten opzichte van 2006 (+204.000). Een jaar
Amsterdam goed voor 8,8 miljoen overnachtin-
daarvoor groeide het aantal gasten met 6% en
gen. Het aantal gasten is met circa 4% toegeno-
in 2004 en 2005 met circa 9% per jaar. De groei van het aantal overnachtingen in 2007 is met 3% (+257.000) minder sterk dan in de voorgaande
Hotelgasten en overnachtingen in Amsterdam, 2003-2007 9
jaren.1 Dit komt door het korter verblijf van
x 1.000.000
gasten in Amsterdamse hotels: gemiddeld 1,82
8
nachten. In 2003 was de verblijfsduur nog 1,91
7
nachten. Deze dalende trend geldt overigens voor alle hotels in Nederland: landelijk ligt de
6
gemiddelde verblijfsduur op 1,78 nachten en is
5
ook lager dan in 2003 (1,90).
Minder Britten en Amerikanen in Amsterdam
4 3
De Amsterdamse toeristische markt bestaat
2
voor een groot deel uit West-Europeanen (36%), Nederlanders (20%) en toeristen uit
1
Noord-Amerika (14%). In 2007 is het aantal
0 2003 gasten
2004 overnachtingen
2005
2006
2007 bron: CBS
West-Europese en Noord-Amerikaanse toeristen voor het eerst sinds 2003 afgenomen.
Hotelgasten in Amsterdam naar herkomst, 2007 6%
2% 20%
4%
12%
overig Europa
Groot-Brittannië
Verenigde Staten
Spanje
overig Amerika
Duitsland
Azië
Frankrijk
Afrika en Oceanië
Italië
19% 17%
6%
4%
5%
5%
bron: CBS
de Verenigde Staten (-7%) en Canadezen (-8%).
Opmars nieuwe toeristische markten
De verslechterende Britse economie, de hypo-
Andere snel groeiende toeristengroepen in
theekcrisis in Amerika, maar vooral de dure euro
Amsterdam zijn Oost- en Zuid-Europeanen,
liggen hieraan ten grondslag.2
Brazilianen en Chinezen. Ook neemt het toerisme
Deze afname is ruimschoots gecompenseerd
uit India toe, maar deze markt (17.000) is nog
door de aanzienlijke groei van het Nederlandse
relatief klein. Uit Oost-Europa komen onder ande-
toerisme naar Amsterdam (+26%). Het aantal
re meer Russen en Polen: deze twee markten zijn
hotelgasten uit Nederland heeft in 2007 bijna
in de afgelopen vijf jaar meer dan verdubbeld.
één miljoen bereikt, een verdubbeling sinds
Verder groeit de populariteit van Amsterdam in
2003. In de afgelopen vijf jaar heeft het aantal
Spanje. De Spaanse markt is sinds 2003 met drie-
Nederlandse hotelgasten in Amsterdam het aan-
kwart toegenomen en is inmiddels de omvang
tal Britse (937.000) en Amerikaanse (597.000)
van het toerisme uit Duitsland en Frankrijk voor-
gasten ingehaald. De toegenomen populariteit
bijgestreefd. Een mogelijke verklaring hiervoor
van Amsterdam onder binnenlandse toeristen kan
is het toenemende aantal ‘low cost’-verbindingen
verklaard worden door de gunstige economische
en de groeiende vakantieparticipatie van de
situatie in Nederland, maar ook door de groeien
Spanjaarden.
de belangstelling voor korte hotelvakanties onder
Een andere nieuwe groeiende markt is Brazilië.
de bevolking.3 Verder kon het slechte weer een
Sinds 2005 is het aantal Braziliaanse toeristen
Dit gold vooral voor Britten (-6%), toeristen uit
rol spelen: tijdens de natte zomer van 2007
bijna verdrievoudigd. Daarnaast kwamen er in
werden er meer vakanties in hotels doorgebracht
2007 ook meer toeristen uit China (+38%).
en minder op campings.
De groeiende economieën in Azië, maar ook in Brazilië en Rusland zorgen ervoor dat bevolking
Groei hotelgasten in Amsterdam naar herkomst, 2007 t.o.v. 2006 %
30 25 20 15 10 5 0 -5 -10 -15
at St de ig
Ve re n
rit
G
ro o
t-B
D
en
ië ta nn
nd ui ts la
lië Ita
k rij an k Fr
Az ië
a Am er ig
ov
ka
en
O
ce
er
ik
an ië
a Eu ro p Af ri
ig
nj e
ov er
Sp a
ed e
rla
nd
-20
N
2
Nederland
bron: CBS
Hotelgasten, overnachtingen, verblijfsduur en gemiddelde bedbezetting in Amsterdamse hotels per kwartaal, 2007
1 kwartaal
gemiddelde
gasten
overnachtingen
verblijfsduur
bedbezetting (%)
1.086.070
1.904.867
1,75
56
2 kwartaal
1.287.030
2.362.070
1,84
68
3 kwartaal
1.299.858
2.494.598
1,92
70
4 kwartaal
1.190.603
2.082.891
1,75
59
totaal
4.863.562
8.844.426
1,82
63 bron: CBS
Hotelgasten in Amsterdam per maand, 2006 en 2007 500
x 1.000
450 400 350 300 250 jan
feb
2006
mrt
april
mei
juni
juli
aug
sep
okt
nov
2007
dec bron: CBS
in de zogenaamde BRIC-landen (Brazilië, Rusland,
in het derde kwartaal rond augustus. Niet alleen
India en China) in toenemende mate gaat reizen,
het aantal bezoekers is dan het grootst; ze blijven
ook naar Amsterdam. Deze opkomende toeristi-
in augustus ook langer dan op de andere momen-
sche markten zijn nog relatief klein, maar duidelijk
ten van het jaar, minimaal twee nachten. Hoewel
is dat het Amsterdamse bezoekersprofiel zich aan
het aantal gasten over het hele jaar 2007 hoger
het veranderen is.
bleef dan in 2006, kwamen er in augustus 2007 iets minder toeristen dan een jaar daarvoor. Toch
Groei toerisme vooral in eerste kwartaal
is in augustus ieder jaar circa driekwart van het totaal aantal hotelbedden bezet, de helft meer
Het jaar 2007 begon met een spectaculaire groei van het aantal hotelgasten, vooral Nederlanders
dan bijvoorbeeld in januari.
er 12% meer toeristen tijdens de eerste drie
Amsterdamse hotels volgeboekt in het hoogseizoen4
maanden van 2007 dan tijdens dezelfde periode
Op 1 juli 2008 telt Amsterdam 357 hotels met
in 2006. Maar daarna vlakte deze groei af tot
de totale capaciteit van bijna 20.000 kamers en
gemiddeld 2% per kwartaal.
43.000 bedden. Wie een hotelkamer zoekt in
De piek in het toerisme in Amsterdam is traditioneel
het hoogseizoen maakt het meeste kans bij luxe
(+40%) en Spanjaarden (+27%). In totaal kwamen
Bedbezetting hotels in Amsterdam naar sterklassen per maand, 2007 100
%
90 80 70 60 50 40 30 jan
feb
0-2 sterren
mrt 3 sterren
april
mei 4-5 sterren
juni
juli
aug
sep
okt
nov
dec bron: CBS
3
Ze hebben relatief de grootste capaciteit: meer
Bijna 100.000 recreatieve bezoekers op een dag
dan 40% van alle kamers en bedden in de stad.
Naast de hotelgasten die in Amsterdam verblijven
Tegelijkertijd blijven toeristen in de luxere hotels
wordt de hoofdstad ook elke dag bezocht door
relatief het kortst (1,6 nachten), zodat de gemid-
andere niet-Amsterdammers die hier komen wer-
delde bedbezetting iets lager ligt dan bij de
ken, studeren of recreëren. Naar schatting kan
andere hotelcategorieën. Maar bij het luxere
het totaal aantal mensen in Amsterdam op een
hotelsegment is ook een tweedeling te zien.
gemiddelde dag tot bijna één miljoen oplopen,
Viersterrenhotels hebben het relatief drukker
waarvan bijna een kwart niet-Amsterdammers
dan vijfsterrenhotels. Ze hebben niet alleen
zijn.10 Het leeuwendeel hiervan zijn mensen die
een hogere bedbezetting,5 maar ook een hoge
voor hun werk of studie naar Amsterdam komen:
kamerbezetting.6
forensen, studenten en zakenreizigers. Op een
De driesterrenhotels, die circa één derde van de
doordeweekse dag kan hun aantal tot meer dan
bedden- en kamercapaciteit in Amsterdam bieden,
210.000 oplopen, maar in het weekend is dit aan-
zijn erg populair en zitten relatief vol in het hoog-
zienlijk minder.
seizoen. Eén op de drie toeristen in de stad kiest
Het aantal bezoekers met uitsluitend recrea-
voor deze hotels en verblijft daar gemiddeld twee
tieve doeleinden (toeristen, dagbezoekers en
nachten, zodat de bedbezetting in de drukke
winkelend publiek) kan variëren tussen 70.000
maanden (april, augustus) tot circa 80% kan
door de week en 106.000 in het weekend. In het
stijgen en de kamerbezetting op jaarbasis op 80%
hoogseizoen kunnen deze aantallen nog verder
ligt.7 Budgetaccommodaties (0-2 sterren) hebben
oplopen. Een groot deel van deze recreatieve
accommodaties (hotels met 4-5 sterren).
4
het ook druk in het
hoogseizoen.8
Ze hebben
bezoekers is in de binnenstad te vinden, waar
tezamen relatief de minste capaciteit (27% van
belangrijke attracties van Amsterdam zijn gecon-
alle bedden), maar gasten verblijven daar langer
centreerd (op Dam, Damrak, Rokin, Leidseplein,
dan in de andere hotels, gemiddeld meer dan
Rembrandtplein, grachtengordel) net als de
twee nachten, in het bijzonder in de lente- en
meest bezochte winkelstraten (Kalverstraat,
zomermaanden.
Nieuwendijk, Leidsestraat).
Vergeleken met de andere Europese steden had ting in 2007 dan Amsterdam.9
Architectuur en sfeer best gewaardeerd in Amsterdam
Om de krapte op de hotelmarkt te verminderen
Amsterdam is de negende populairste stad in de
werkt de gemeente sinds 2007 aan een nieuw
wereld.11 Als stedelijke vakantiebestemming is
hotelbeleid. Tot 2015 moet dit leiden tot de
Amsterdam aantrekkelijk door de goede bereik-
toevoeging van 9.000 extra kamers.
baarheid en trekt bezoekers uit nabijgelegen
alleen Londen (83%) een nog hogere kamerbezet-
regio’s (Vlaanderen en Nordrhein-Westfalen) en de andere Europese steden (Londen, Parijs, Madrid en Barcelona).12 Verder trekt Amsterdam bezoekers uit gebieden met een hoge econoSamenstelling van publiek in Amsterdam per dag 100
%
80
60
40
20
0
doordeweekse dag inwoners
forensen/studenten
weekend hotelgasten
dagbezoekers
bron: O+S/CBS/ATCB/RWS
mische ontwikkeling en veel koopkracht (Zuid-
toe en mede daardoor ook de taxfree omzet in
Duitsland, Noord-Italië, Californië, New York,
Amsterdam. Chinezen en Russen doen relatief
Texas, Illinois en Florida).
gezien het grootste aantal taxfree transacties.
Bezoekers komen hier vooral voor de cultuur
Daarbij declareren Chinezen gemiddeld een
(38%), sfeer (26%) en musea (24%), maar ook om
grotere aankoopsom (€ 728) dan Russen (€ 494).
te winkelen (11%) of een coffeeshop te bezoeken
Wel groeit het aantal transacties gemaakt door
(7%). Het recreatieve programma van een toeristi-
Russen tien keer sneller (+62%) en daarmee ook
sche bezoeker ziet er gewoonlijk als volgt uit: een
de omzet van hun aankopen.
wandeling door de stad, winkelen, eten buiten
5
musea. Zakenreizigers doen overigens ook aan
Twee op de vijf toeristen maken rondvaart
recreatie in Amsterdam: wandelen, rondvaarten,
De veruit populairste attractie in Amsterdam is
museumbezoek, uit eten en winkelen.
een rondvaart. Meer dan 40% van de verblijfs
De architectuur (39%) en de sfeer (33%) in
toeristen in de stad zegt een rondvaart te hebben
Amsterdam zijn het hoogst gewaardeerd. Maar
gemaakt.15 Het aantal rondvaarten neemt propor-
ook worden Amsterdammers geprezen voor hun
tioneel toe met het groeiende toerisme. In 2007
tolerantie en talenkennis. Vuil (11%) en drukte
hebben in totaal meer dan drie miljoen mensen
(10%) in de stad zijn de meest genoemde
een rondvaart gemaakt over de Amsterdamse
negatieve aspecten.
grachten, 3% meer dan in 2006. De andere
de deur, rondvaarten en een bezoek aan twee
Toename toeristenbestedingen
populaire Amsterdamse attracties zijn Amsterdam ArenA, het Van Gogh Museum, Artis en het
In 2007 bedroegen de totale toeristenbestedin-
Anne Frank Huis.
gen bijna € 5 miljard, 10% meer dan in 2005.13
Voor het Rijksmuseum was 2006 een uitzonderlijk
Een verblijfsbezoeker geeft daarbij ruim twee
succesvol jaar vanwege de vele evenementen in
keer zoveel uit (€ 124) als een dagbezoeker
het kader van het jaarthema ‘Rembrandt 400’.
(€ 53). Zijn geld gaat vooral uit naar accommodatie,
In 2007 telde het Rijksmuseum 15% minder
eten en winkelen. De uitgaven aan attracties en
bezoekers dan één jaar daarvoor, maar nog altijd
musea zijn relatief klein, minder dan 10% van de
meer dan in 2005.
dagelijkse bestedingen van verblijfstoeristen. De groei van de toeristische uitgaven is vermoe-
Meer internationale congressen
delijk deels aan de gestegen hotelprijzen te
Amsterdam is terug in de top tien internationale
wijten, maar ook aan de toegenomen uitgaven in
congressteden en heeft haar positie wereldwijd
de winkels.
verbeterd van de twaalfde plaats in 2006 naar
De niet-EU bewoners, die recht hebben op
de negende in 2007. Het aantal internationale
taxfree winkelen in Nederland, gaven in 2007
congressen in Amsterdam is gestegen van 67 in
tezamen 28% meer uit dan in
2006.14
Het gemid-
2006 naar 82 in 2007. Daarmee concurreert de
delde bedrag waarover de BTW-teruggave
Nederlandse hoofdstad met Europese hoofdste-
wordt gevraagd is € 524. Met het snel groei-
den als Boedapest, Lissabon en Madrid.
ende toerisme uit de niet-EU landen neemt het
De koplopers zijn Wenen (154), Berlijn (123) en
aantal taxfree transacties die ze maken gestaag
Parijs (115). Dit blijkt uit de ICCA-ranglijst die
Bezoekers (x 1.000) aan de meest bezochte attractiepunten in Amsterdam, 2007
2007 toename t.o.v. 2006
Rondvaarten
3.225
+3
Amsterdam ArenA
2.072
+1
Van Goghmuseum
1.675
+8
Artis en Aquarium
1.230
+2
Anne Frank Huis
1.003
+2
Holland Casino Amsterdam
1.000
+5
Rijksmuseum
970
-15 -12
dependance Schiphol
193
Diamantslijperijen van DFA
705
-6
Madame Tussauds Amsterdam
559
+20
Sexmuseum Amsterdam ‘Venustempel’
552
+4 bron: musea/ATCB
6
wereldwijd geldt als een van de meest gezag
De banengroei zit vooral in de horecabranches
hebbende voor de congressector.16
(restaurants en cafés) en recreatie (cultuur en
De andere organisatie die internationale congres-
amusement). Tijdens 2007 kwamen er circa 800
sen in de wereld registreert is UIA. Maar deze
nieuwe grote banen (+5%) en 600 kleine banen
organisatie heeft voorlopig nog geen cijfers over
(+8%) in de horeca bij en 800 grote banen (+14%)
2007 beschikbaar gesteld. In 2006 registreerde
en ruim 200 kleine banen (+13%) in de recreatie.
UIA 117 internationale congressen in Amsterdam,
Bij logiesbedrijven (hotels, pensions, campings)
19% meer dan in 2005. Daarmee is Amsterdam
groeit vooral het aantal nieuwe grote banen
als congresstad een plaats omhoog verscho-
(+400 of + 6%). Bij de andere branches wordt
ven naar nummer negen op de wereldranglijst
er nog geen of relatief weinig nieuw personeel
in 2006. Het verschil in het aantal congressen
aangenomen.
volgens ICCA en UIA komt door verschillende registreert onder andere geen eenmalige bijeen-
Groei toerisme in Amsterdam trager dan in Nederland
komsten, maar UIA wel.
Opmerkelijk is dat hoewel het aantal toeristen
definities van internationale congressen. ICCA
in Amsterdam sinds 2005 ieder jaar een nieuw
Groei werkgelegenheid in horeca en recreatie17
record bereikt, het groeitempo (+4%) voor het tweede achtereenvolgende jaar achterblijft bij het
De banengroei, die zich in de toeristische bran-
landelijke gemiddelde (+7%). Een mogelijke ver-
ches al in 2006 voorzichtig had aangekondigd,
klaring hiervoor is het gebrek aan hotelcapaciteit
is tijdens 2007 doorgezet. Na ongeveer vijf jaar
in Amsterdam. In 2007 hebben alle hotels van
stagnatie groeit de werkgelegenheid in de toeris-
Nederland 19,2 miljoen gasten ontvangen. Ook in
tische sector nu iets sneller dan die van de andere
de gemeenten in de buurt van Amsterdam
sectoren in Amsterdam. In 2007 nam het aantal
groeide het aantal hotelgasten in 2007 snel-
grote banen hier met 4% toe (tegen het gemid-
ler (+18%) dan in Amsterdam zelf. Naast de 4,9
delde +2%) en het aantal kleine banen met 8%
miljoen toeristen die in Amsterdam overnachten,
(tegen het gemiddelde +5%).18
zijn er nog 1,4 miljoen die in een hotel in een van
Op 1 januari 2008 telde de Amsterdamse toeris-
de regiogemeenten slapen. In 2007 telt Groot-
tische sector 36.500 grote banen (12 uur en meer
Amsterdam 6,3 miljoen hotelgasten, 7% meer dan
per week) en 11.700 kleine banen (minder dan 12
in 2006. De regionale groei is net als
uur per week). Het aantal grote banen is echter
in Amsterdam in grote mate te danken aan
nog onder het niveau van 2002 (37.400), hoewel
de binnenlandse toeristen (+22%).
het aantal kleine banen ongekend hoog is. Werkzame personen (totaal grote en kleine banen) in toeristische bedrijfstakken in Amsterdam, 1 januari 1998-2008 24
x 1000
22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0
1998
1999
horeca*
2000 logies
2001 recreatie
2002 vervoer
2003
2004
2005
2006
2007
2008
overig**
* Horeca exclusief logies. ** Reisorganisaties, toeristische goederen.
bron: O+S
Hotelgasten per provincie en COROP gebied in Noord-Holland, 2007
% groei hotelgasten in 2007 t.o.v. 2006 & daling hotelgasten in 2007 t.o.v. 2006
7
meer dan 4.000.000 1.000.000 tot 4.000.000 250.000 tot 500.000 minder dan 250.000
A
Kop van Noord-Holland
B
Alkmaar e.o.
C
IJmond
D
Zaanstreek
E
Agglomeratie Haarlem
F
Groot-Amsterdam
G
Het Gooi en Vechtstreek
H
Flevoland
A
+13%
+14%
B C -21%
E
-2%
+24%
D
-5% +7%
F
H G -2%
bron: CBS/bewerking O+S
Noten
8
14 Bron: Global Refund. Global Refund is het bedrijf dat voor
1
In 2004 en 2006 groeide het aantal overnachtingen met 8% per jaar en in 2005 met 5%. Bron: CBS.
iedereen die woonachtig is buiten de Europese Unie de BTW
2
Toerisme in Perspectief, NBTC, januari 2008.
terugvorderen op alle aankopen mits de totale aankopen (inclu-
3
Toekomstvisie vakantiemarkt 2007-2015, NBTC-NIPO Research.
sief BTW) minimaal € 50 op één dag in één winkel bedragen.
4
Er bestaan twee criteria waarmee wordt aangegeven in hoe-
taxfree winkels de BTW-teruggave regelt. In Nederland kan
15 ‘Amsterdam Visitors Profile’, maart 2008, Amsterdam Toerisme
verre een hotel bezet is: bedbezetting en kamerbezetting.
& Congres Bureau. Dit onderzoek was uitgevoerd in de periode
Bedbezetting wordt berekend door het CBS aan de hand van
2006-2007 en is gebaseerd op interviews met meer dan 6.000
het aantal bedden en het aantal overnachtingen. De gemiddelde bedbezetting over het hele jaar 2007 in alle hotels in
bezoekers van Amsterdam. 16 De andere organisatie die internationale congressen in de
Amsterdam was 63%. In augustus liep deze echter op tot 74%.
wereld registreert is UIA. Maar deze organisatie heeft voorlopig
De kamerbezetting wordt door hotels zelf berekend. Volgens
nog geen cijfers over 2007 beschikbaar gesteld. In 2006 regi-
de hotelenquête van O+S was de kamerbezetting in 2007 voor
streerde UIA 117 internationale congressen in Amsterdam, 19%
alle hotels tezamen 76% en voor hotels met drie, vier of vijf
meer dan in 2005. Daarmee is Amsterdam als congresstad een
sterren 80%. Volgens Deloitte dat vooral hotels met drie, vier
plaats omhoog verschoven naar nummer negen op de wereld-
en vijf sterren onderzoekt lag de gemiddelde kamerbezetting
ranglijst in 2006. Het verschil in het aantal congressen volgens
in 2007 op 81% en in augustus en september op respectievelijk
ICCA en UIA komt door verschillende definities van internationale
87% en 89%.
congressen. ICCA registreert onder andere geen eenmalige
5 Volgens het CBS is bij de viersterrenhotels in augustus ruim 70% van de bedden bezet. Bij de vijfsterrenhotels is dat 64%.
bijenkomsten, maar UIA wel. 17 Tot de toeristische sector worden de volgende branches gere-
6
Volgens de enquête van O+S was de gemiddelde kamerbezetting in 2007 bij viersterrenhotels 82% en bij vijfsterrenhotels 72%.
personenvervoer (o.a. taxi), reisbureaus, detailhandel in sou-
7
Ter vergelijking: het landelijke gemiddelde is 68,2%.
venirs e.d. Het toerisme heeft een onmiskenbaar stimulerende
Bron: KPMG Hospitality Index 2008.
effect op het aantal banen in deze branches, hoewel ze niet
8
In juli en augustus 2007 was meer dan driekwart van de bedden bezet. Bron: CBS.
9
kend: horeca, cultuur en recreatie (o.a. musea, amusement),
altijd direct door het toerisme tot stand zijn gekomen. 18 Volgens de definitie van het CBS vallen alle banen voor 12 uur of
HotelBenchmark™ Survey by Deloitte, 2007.
10 De schatting is gemaakt door O+S op basis van gegevens van O+S, CBS, ATCB, Laagland’advies en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.
meer per week onder de categorie grote banen en banen voor minder dan 12 uur per week onder de kleine banen. 19 Aalsmeer, Amstelveen, Beemster, Diemen, Edam-Volendam, Graft-De Rijp, Haarlemmermeer, Landsmeer, Oostzaan, Ouder-
11 De ranglijst van de populairste wereldsteden (City Brand Index)
Amstel, Purmerend, Uithoorn, Waterland en Zeevang. Samen
is samengesteld door de Amerikaanse regeringsadviseur Simon
met Amsterdam vormen deze gemeenten Groot-Amsterdam.
Anholt in 2007. De 40 steden in het onderzoek werden beoordeeld op bekendheid, schoonheid, economische aspecten,
Geraadpleegde bronnen
veiligheid, levensstijl en levenskwaliteit
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau (ATCB)
12 Amsterdam Visitors Profile, maart 2008. Bron: ATCB.
Nederlands Bureau voor Toerisme en Congresen (NBTC)
13 Deze bedragen zijn niet gecorrigeerd voor inflatie. Bron: ATCB.
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
Colofon
Weesperstraat 79
Weesperstraat 89
1018 VN Amsterdam
1018 VN Amsterdam
Telefoon 020 527 9527
Telefoon 020 552 3205
Fax 020 527 9595
Fax 020 552 2860
[email protected]
[email protected]
www.os.amsterdam.nl
www.ez.amsterdam.nl
Auteur: drs. T. Fedorova
