Evaluatie sociaal-culturele accommodaties gemeente Drimmelen: De Cour, Plexat en De Mayboom

Evaluatie sociaal-culturele accommodaties gemeente Drimmelen: De Cour, Plexat en De Mayboom

Samen werken aan een sociaal en cultureel sterk Brabant. Daar is het beleid van de provincie op gericht. Dat vraagt ruimte en respect voor elkaar en oog voor degenen die de aansluiting dreigen te missen. Zij verdienen ondersteuning bij het zelf aanpakken van hun problemen en het beter benutten van hun capaciteiten. We willen onze samenleving bijeen houden door een leefomgeving te creëren waarin iedereen zich thuis kan voelen. Dat doen we bijvoorbeeld door zorg voor jong en oud, het leefbaar houden van kleine kernen en het op peil houden van sociale en culturele voorzieningen. Het realiseren van deze doelen is een zaak van alle Brabanders, voor alle Brabanders. Want als ieder z'n plek vindt in onze provincie, wordt het leven voor iedereen aangenamer. Brabant voor iedereen.

Colofon Evaluatie sociaal-culturele accommodaties gemeente Drimmelen is een uitgave van Stichting Zet. Datum: september 2008 Auteur: M. Broens en J. Lukassen Referentie: mabr-B04167-10743o8 Stichting Zet Postbus 271 5000 AG Tilburg Telefoon: 013 544 14 40 E-mail: [email protected] Website: www.zet-brabant.nl De activiteiten van Stichting Zet worden (mede) mogelijk gemaakt door subsidie van de Provincie Noord-Brabant.

© Stichting Zet Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling voor Noord-Brabant (september / 2008) Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting Zet Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling voor Noord-Brabant. Het gebruik van de tekst als toelichting of ondersteuning is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

Inhoudsopgave Evaluatie sociaal-culturele accommodaties gemeente Drimmelen: Plexat, De Cour en De Mayboom......................................................................................................... 1 Samenvatting ....................................................................................................... 1 Achtergrond.......................................................................................................... 1 Resultaten ............................................................................................................ 2 Conclusies en aanbevelingen................................................................................... 7 Scenario's; beknopte schets.................................................................................... 8 Inleiding ............................................................................................................. 13 1 Inhoud ................................................................................................... Inleiding ............................................................................................................. 1.1 De sociaal-culturele accommodaties vanuit inhoudelijk perspectief: functies, doelgroepen en activiteiten ....................................................................... 1.1.1 Functies.................................................................................................. 1.1.2 Bespreking functies.................................................................................. 1.1.3 Mogelijkheden voor versterking en uitbreiding functies ................................. 1.2 Doelgroepen ........................................................................................... 1.2.1 Indeling doelgroepen................................................................................ 1.2.2 Bespreking doelgroepen ........................................................................... 1.2.3 Mogelijkheden voor doelgroepen van de sociaal-culturele accommodaties per kern ....................................................................................................... 1.3 Typen activiteiten .................................................................................... 1.3.1 Bespreking activiteiten ............................................................................. 1.3.2 Mogelijkheden voor activiteiten ................................................................. 1.4 Inhoud: functies, doelgroepen en activiteiten voor beleidsdoeleinden ............. 1.5 Conclusies en aanbevelingen vanuit inhoudelijk perspectief........................... 1.5.1 Conclusies .............................................................................................. 1.5.2 Aanbevelingen......................................................................................... 2 Exploitatie accommodaties........................................................................ Inleiding ............................................................................................................. 2.1 Exploitatie en beheer: bedrijfsvoering en overeenkomsten............................ 2.1.1 Introductie exploitant Optisport en overeenkomst ........................................ 2.1.2 De sociaal-culturele accommodaties op locatie ............................................ 2.1.2.1 Ervaringen met bedrijfsvoering door gebruikers........................................... 2.1.3 Fysieke staat, exploitatie en voorzetting overeenkomsten ............................. 2.1.4 Beëindiging huidige exploitatie/huurovereenkomsten ................................... 2.1.5 Bespreking aanbesteding van de exploitatie ................................................ 2.1.6 Conclusies en aanbevelingen .....................................................................

17 17 17 17 18 19 20 20 21 22 23 24 24 25 26 26 27 31 31 32 32 32 34 39 41 41 42

Bijlage 1

Argumenten voor en tegen de twee

scenario’s en hun variant(en) .......... 47

Bijlage 2

Overzicht mogelijke functies voor gemeenschapshuizen ....................... 51

Bijlage 3

Beëindiging van exploitatieovereenkomsten ........................................... 53

Deel 2 Bijlagen Bijlage 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

Gespreksverslagen vanuit inhoudelijk perspectief........................................ 1 Verslag van het gesprek met Optisport (Made) ....................................................... Verslag van het gesprek met gebruikers Plexat (Wagenberg) ................................ Verslag van het gesprek met gebruikers De Mayboom (Made) .............................. Verslag van het gesprek met gebruikers De Cour (Terheijden) .............................. Verslag bijeenkomst maatschappelijke organisaties gemeente Drimmelen .......... Verslag van het ambtelijk gesprek .................................................................

Bijlage 2 Gespreksverslagen vanuit perspectief van de exploitatie Overzichten bedrijfsvoering per accommodatie............................................................ 2.1 Checklist accommodatie Plexat...................................................................... 2.1.1 Organisatie en beleid ................................................................................... 2.1.2 Accommodatie ............................................................................................ 2.1.3 Gebruik ...................................................................................................... 2.2 Checklist accommodatie De Cour ................................................................... 2.2.1 Organisatie en beleid ................................................................................... 2.2.2 Accommodatie ............................................................................................ 2.2.3 Gebruik ...................................................................................................... 2.2.4 Afsluiting .................................................................................................... 2.3 Checklist accommodatie De Mayboom ............................................................ 2.3.1 Organisatie en beleid ................................................................................... 2.3.2 Accommodatie ............................................................................................ 2.3.3 Gebruik ...................................................................................................... 2.3.4 Afsluiting ....................................................................................................

Evaluatie sociaal-culturele accommodaties gemeente Drimmelen

1 ▪ 54

Evaluatie sociaal-culturele accommodaties gemeente Drimmelen: Plexat, De Cour en De Mayboom Samenvatting Achtergrond Sociaal-culturele accommodaties en overeenkomsten met exploitant De gemeente Drimmelen heeft een drietal grotere sociaal-culturele accommodaties: Plexat in Wagenberg, De Cour in Terheijden en De Mayboom in Made. Ze heeft de exploitatie van deze accommodaties uitbesteed aan derden. Oorspronkelijk heeft de gemeente overeenkomsten gesloten met ESG Drimmelen BV. Later werd dit ESN Drimmelen BV, Sportijn en inmiddels is Optisport de exploitant. Voor elk van de drie accommodaties heeft de gemeente destijds een aparte overeenkomst gesloten. De overeenkomsten verschillen onderling iets van elkaar. Ze hebben een looptijd van tien jaar. Evaluatie overeenkomsten en aanleiding De overeenkomsten zijn gesloten in de periode tussen augustus 1999 en september 2001. Het verstrijken van de looptijd vormt voor de gemeente aanleiding om op dit moment de exploitatie te evalueren. Evaluatie vindt plaats met het oog op de exploitatie en de nieuwe overeenkomst voor de volgende periode. De gemeente heeft aan Stichting Zet de opdracht verleend de drie overeenkomsten te evalueren. Dat heeft Stichting Zet gedaan in de periode mei-begin juli (verzamelen gegevens) tot en met augustus 2008 (concept-rapport). Evaluatie in breder perspectief van de kern Bij de evaluatie gaat het om meer dan wat er contractueel op het terrein van exploitatie kan worden vastgelegd. De gemeente vindt het van belang de exploitatie van de sociaalculturele accommodaties in het bredere perspectief van lokale beleidsontwikkelingen en voorzieningen in de drie kernen te zetten. Dat houdt in dat Stichting Zet voor de evaluatie twee vragen heeft beantwoord. 1. Gericht op het contract. Wat is er de afgelopen contractperiode met de exploitant goed gegaan en wat zou beter kunnen met het oog op de toekomstige exploitatieovereenkomst? 2. Gericht op de inhoud, de functie van sociaal-culturele accommodaties. Wat is vanuit de bestaande situatie de toekomstige functie van de drie sociaal-culturele accommodaties, met het oog op de toekomstige (beleids-)ontwikkelingen van de onderwijs-, sport- en welzijnsvoorzieningen van de drie afzonderlijke kernen? Verzamelen gegevens Voor het beantwoorden van de vragen zijn gesprekken gevoerd vanuit verschillende invalshoeken: ▪ met de exploitant: de regiomanager en locatiemanager van Optisport. Met de locatiemanager op elk van de drie locaties en een algemeen, meer inhoudelijk gesprek met de locatiemanager en de regiomanager. Met de regiomanager is naderhand nog een telefonisch gesprek gevoerd;

2 ▪ 54

▪

▪

▪


met gebruikers van de accommodaties een bijeenkomst op elk van de drie locaties; verenigingen, en personen die activiteiten organiseren en begeleiden niet in verenigingsverband. De gebruikers vormden per locatie een goede doorsnee van het geheel aan gebruikers. met mogelijke toekomstige gebruikers, vertegenwoordigd door professionele maatschappelijke organisaties, een rondetafelgesprek: Centrum voor de Kunsten Amadeus; Surplus (jongerenwerk Blitz en maatschappelijk werk); Theek 5 (bibliotheek); Eskadee (kinderdagopvang en buitenschoolse opvang); Volksbelang (woningcorporatie). met de gemeente, twee gesprekken met ambtenaren: een met ambtenaren betrokken bij lokale beleidsontwikkelingen en een met ambtenaren betrokken bij de overeenkomsten.

Van de gesprekken zijn verslagen gemaakt. Deze zijn ter correctie en goedkeuring voorgelegd aan de gesprekspartners.

Resultaten De resultaten zijn weergegeven in twee afzonderlijke delen: Dit –onderhavige– deel en Deel 2. In Deel 2 zijn de gespreksverslagen opgenomen. Het rapport bevat twee hoofdconclusies met bijbehorende aanbeveling. Concrete conclusies en aanbevelingen zijn bij de twee afzonderlijke hoofdstukken opgenomen. De twee hoofdstukken gaan in op het inhoudelijk perspectief en op het perspectief van het gebouw: exploitatie, beheer en overeenkomsten.

Twee algemene conclusies en aanbevelingen Conclusie 1 Het is de vraag of de gemeente er goed aan doet de exploitatie van de sociaal-culturele accommodaties uit te besteden. Wij van Stichting Zet betwijfelen of de maatregelen die genomen moeten worden om de sociaal-culturele accommodaties inhoudelijk op peil te houden en niet te laten afglijden, kunnen worden uitgevoerd door exploitatie op afstand te zetten en aan derden uit te besteden. Zeker in het geval de sociaal-culturele accommodaties meer dan nu als instrument van beleid worden ingezet is exploitatie op afstand geen optie. Ook in een situatie van voortzetting van de huidige situatie, met een beleidsarme inzet van de sociaal-culturele accommodaties, is het de vraag of exploitatie uitbesteed aan derden goed uitpakt. Aanbeveling 1 We bevelen de gemeente aan een bewuste keuze te maken tussen uitbesteding van de exploitatie aan een commerciële exploitant of de sociaal-culturele accommodaties in te zetten als instrument van beleid, met daarbij het in eigen hand houden van de exploitatie. Voor het maken van een beargumenteerde keuze hebben we een tweetal scenario’s ontwikkeld met bij scenario I twee varianten en bij scenario II een variant. Scenario I I Uitbesteden exploitatie aan commerciële exploitant: beleidsarme inzet van de sociaalculturele accommodaties; met daarbij de volgende twee varianten: Ia Investeren in goede afspraken met de exploitant en Ib Investeren in contact met gebruikers.


3 ▪ 54

Scenario II II Inzetten sociaal-culturele centra als instrument van beleid: sociaal én cultureel beleid; met de volgende variant: IIa Proef met inzetten sociaal-culturele centra als instrument van beleid: Wagenberg en Plexat.

Beide scenario’s lichten we toe in het rapport, als onderdeel van aanbeveling 1. In bijlage 1 van dit deel van het rapport staan argumenten vermeld die behulpzaam kunnen zijn bij het afwegen van de keuzen voor en tegen de scenario’s. Er is aan de argumenten geen gewicht toegekend. Dat kan ook niet: de zwaarte van de argumenten is een kwestie van afweging door de politiek. Advies Stichting Zet De voorkeur van Stichting Zet gaat uit naar het tweede scenario: Inzetten sociaalculturele centra1) als instrument van beleid ten behoeve van de kwaliteit van leefbaarheid en sociale samenhang. Mocht de keuze voor scenario II voor de gemeente onhaalbaar zijn, dan is ons advies te kiezen voor scenario I Uitbesteden van exploitatie, gecombineerd met de varianten Ia Investeren in goede afspraken met de exploitant; Ib Investeren in contact met de gebruikers en IIa Proef met inzetten sociaal-culturele centra als instrument van beleid: Wagenberg en Plexat. Conclusie 2 Gebruikers en professionele maatschappelijke instellingen zijn niet enthousiast over de mate van initiatief die de gemeente aan de dag legt ten aanzien van de sociaal-culturele accommodaties. Ze verwachten een meer proactieve houding van de gemeente ten aanzien van nieuwe ontwikkelingen en ten aanzien van beheer en gebruik van het gebouw. Tevens verwachten de gebruikers meer betrokkenheid van de gemeente en een oplossing voor het knelpunt van de gegroeide afstand tussen gemeente en gebruikers na de gemeentelijke herindeling. Gebruikers én professionele maatschappelijke instellingen verwachten beide kortom dat de gemeente de rol van regisseur op zich neemt en ook daadwerkelijk regie voert. Alle partijen geven tijdens de gesprekken er nadrukkelijk blijk van dat ze bekend zijn met de beperkte financiële middelen die de gemeente ter beschikking staan. Ze beschouwen het ook min of meer als een gegeven en zijn ontvankelijk voor argumenten waarom iets niet kan. De bereidheid mee te denken over en te werken aan het efficiënt en effectief inzetten van middelen lijkt bij de gebruikers en professionele maatschappelijke organisaties zeker aanwezig. Aanbeveling 2 Los van de keuze voor een van de scenario’s staat de keuze voor samenwerking. Kies als gemeente voor samenwerking als uitgangspunt én oplossing. Als de gemeente de huidige situatie laat voortbestaan, valt er weinig te verwachten van de inzet van ieder van de andere betrokken partijen, met inbegrip van de exploitant. Een van de mogelijkheden voor de gemeente om wel de regie te voeren maar niet de verantwoordelijkheid alleen te dragen voor de sociaal-culturele accommodaties, is te kiezen voor samenwerking. Samenwerking tussen de bij de sociaal-culturele accommodatie betrokken partijen: gemeente, maatschappelijke organisaties en de bewoners van de kern (in georganiseerd verband) ten behoeve van beheer én inhoud. Deze samenwerking draagt op zich al bij aan het versterken van sociaal kapitaal, saamhorigheid en leefbaarheid.

1

Dus niet het woord accommodatie, dat geassocieerd wordt met gebouw, terwijl datgene wat er plaatsvindt aan activiteiten voor en met mensen van belang is. Centrum is een woord dat beter de inhoudelijke kant uitdrukt.

4 ▪ 54


De keuze voor samenwerking valt samen met de maatschappelijk geaccepteerde opvatting dat de overheid er niet alleen voor staat. De overheid voert de regie en nodigt de andere partijen uit om ook een bijdrage te leveren. Vanuit deze visie wordt tegelijkertijd aan betrokkenheid en draagvlak gewerkt, voor in dit geval de sociaal-culturele accommodaties2. Samenwerking vanuit drie invalshoeken, op inhoudelijk vlak, op het gebied van het gebouw en op het gebied van het gebruik, is in het rapport kort uitgewerkt.

1

Inhoud

De drie sociaal-culturele accommodaties zijn in hoofdstuk 1 besproken vanuit inhoudelijk perspectief: functies, doelgroepen en activiteiten. Conclusie is dat de drie sociaalculturele accommodaties onderling inhoudelijk veel gelijkenis vertonen. Vergelijking heeft plaatsgevonden met sociaal-culturele accommodaties (gemeenschapshuizen) elders in Noord-Brabant. Elk van de drie accommodaties vervult in ieder geval de kernfuncties die we ook elders in Brabant in de gemeenschapshuizen tegenkomen: ontspanning, ontmoeting, ontplooiing/ontwikkeling, verhuur van vergaderruimte. De sociaal-culturele accommodaties staan er inhoudelijk redelijk goed voor qua functies, doelgroepen en activiteiten. Functies. De sociaal-culturele accommodaties vervullen de kernfuncties van gemeenschapshuizen. Doelgroepen. De accommodaties zijn er vooral voor de bewoners van de eigen kern. Op die manier bevorderen ze vooral de leefbaarheid en sociale samenhang in de eigen kern, op de schaal waarvoor ze bedoeld zijn. Ze zijn er voor bewoners in georganiseerd verband (verenigingen) én ongeorganiseerd (bijvoorbeeld voor cursussen); voor jong en oud. Activiteiten. Er is een mix aan activiteiten waarvoor de bewoners er terecht kunnen: in de vorm van open inschrijving of als lid van een vereniging. Bij de open inschrijving, voor bewoners niet in georganiseerd verband, gaat het vooral om sociaal-culturele activiteiten met een cultureel accent. Dergelijke activiteiten zorgen voor een goede mix aan bewoners die elkaar in de sociaal-culturele accommodatie tegenkomen. Aanbevelingen voor verbetering. Behoud van de sociaal-culturele accommodaties voor de kwaliteit van leefbaarheid en sociale samenhang is naar onze mening geen vanzelfsprekende zaak. Naar onze mening zou de gemeente, om ze voor de kwaliteit van leefbaarheid en sociale samenhang op peil te houden en niet te laten afglijden, in ieder geval het volgende moeten doen op het gebied van de inhoud: functies, doelgroepen en activiteiten. Functies. Een betere invulling geven aan de functie verhuur van vergaderruimte: zowel voor gebiedsgericht werken (buurt- en wijkorganisaties) als voor thematische, sociaalculturele, activiteiten. Dat biedt de mogelijkheid tot ontmoeting voor vrijwillige inzet (actief burgerschap) van bewoners. Daarnaast ligt de voor de accommodaties nieuwe functie dienstverlening voor de hand, als tegenwicht tegen het verdwijnen van voorzieningen: slimme combinaties met de sociaal-culturele accommodaties. Met als voorbeelden van vormen van dienstverlening: prikdienst, consultatiebureau (voor kinderen en ouderen) en fysiotherapie. Doelgroepen. Kwetsbare groepen zouden per kern beter vertegenwoordigd moeten zijn in de sociaal-culturele accommodaties. Activiteiten. Een betere benutting van de sociaal-culturele accommodaties voor activiteiten als vergaderingen die weinig specifieke eisen aan de ruimte stellen en voor nieuwe activiteiten voor kwetsbare doelgroepen.

2

M. Broens (2008). Het uitnodigende gemeenschapshuis. Stichting Zet.


5 ▪ 54

Behoud en versterking van de kwaliteit van leefbaarheid met de inzet van de sociaalculturele accommodaties als instrument van beleid is de beste keuze zoals we bij de bespreking van de scenario’s aangaven. Wij opteren daarbij voor de inzet op het gebied van welzijn in brede zin: cultuur, onderwijs en welzijn. Het al bestaande, recente Beleidsplan Wmo 2008 – 2012 van de gemeente Drimmelen biedt –in hoofdstuk 1 vermelde– concrete aanknopingspunten voor de inzet van sociaal-culturele accommodaties als beleidsinstrument.

2

Exploitatie, beheer en overeenkomsten

In hoofdstuk 2 zijn we ingegaan op de sociaal-culturele accommodatie als gebouw: op exploitatie en beheer van de drie accommodaties door Optisport en mogelijke voortzetting van de overeenkomsten. Voor de evaluatie is uiteraard de bestaande situatie uitgangspunt, dat wil zeggen: uitbesteding van exploitatie aan derden en hoe daar op basis van de evaluatie in het vervolg mee om te gaan. Bij de overeenkomsten hebben we uitbesteding aan derden uitgewerkt, als antwoord op de vraag van de gemeente; niet omdat we van dat scenario een voorstander zijn. Veel aanbevelingen zijn relevant ook voor een situatie waarin de exploitatie niet aan derden is uitbesteed.

Ervaringen gebruikers Oordeel over de accommodaties als gebouw Over het gebruik van het gebouw is op basis van de ervaringen van de gebruikers het volgende te zeggen: de sociaal-culturele accommodaties zijn in redelijke staat, maar naar onze mening kwetsbaar qua gebruik. De accommodaties worden, op Plexat na, als sfeerloos ervaren. Groepen trekken er uit, keren niet terug of maken er niet optimaal gebruik van. De sociaal-culturele accommodaties kunnen door het vertrek en niet optimaal gebruik uitgehold raken. De gebouwen verkeren wellicht in redelijke staat van onderhoud, maar onze indruk is dat in de aankleding alleen het hoognodige wordt geïnvesteerd. Van sommige zaken is onduidelijk of ze voor rekening van de exploitant of de gemeente zijn. Er wordt door de gebruikers veel geklaagd over (groot) onderhoud en inventaris. Ze stellen zich onder een commercieel regime op als consument en niet als betrokken burger. Vaak is het overigens onduidelijk tot wie ze zich met hun klacht moeten richten: de exploitant of de gemeente. De keuze van de exploitant voor lokaal personeel werkt goed uit. Gebruikers roemen de inzet, maar zijn minder te spreken over de krappe personele tijden –die samenvallen met openingstijden-, gebrek aan aandacht voor correcte bejegening van mensen en de bediening tijdens bijeenkomsten. Door de keuze voor commerciële exploitatie is van vrijwillige inzet door gebruikers weinig te verwachten. Aanbevelingen Actieve inzet van de gemeente als regisseur. De gemeente dient zich actiever op te stellen en haar rol van regisseur op zich te nemen. Ze dient toe te zien op de kwaliteit van de sociaal-culturele accommodaties, knopen door te hakken en deze te melden aan de gebruikers. De gemeente dient tevens na te gaan hoe ze gebruikers er toe kan verleiden gebruik te blijven maken van de sociaal-culturele accommodaties en verdwenen gebruikers te laten terugkeren. Te denken valt daarbij ook aan het onder de loep nemen van de tariefstelling.

6 ▪ 54


Heldere omgang en communicatie van de gemeente met gebruikers. De gemeente neemt de gebruikers serieus als ze de klachten op het gebied van onderhoud en beheer met hen naloopt, nagaat wie waarvoor verantwoordelijk is, dit communiceert en komt met oplossingen. Ook een uitspraak dat iets niet kan is duidelijk. Het verdient de voorkeur dat wat er met de klachten is gebeurd op schrift te zetten, zodat er naar verwezen kan worden en er geen ruis ontstaat. Wat de inzet van het personeel betreft pleiten we voor een verruiming van openingstijden en deze niet te laten samenvallen met de start van de activiteiten. Betere zichtbaarheid en aanspreekbaarheid van de locatiemanager is van belang. Dat geldt tevens voor verbetering van informatieverstrekking, ook in de vorm van afspraken en mede met het oog op betere communicatie tussen personeel en gebruikers. Aanbevelingen voor de sociaal-culturele accommodaties als gebouw ▪ Neem als gemeente een standpunt in over de staat waarin de gebouwen dienen te verkeren (inmiddels werkt de gemeente daar aan naar we hebben begrepen). Afschrijven en een meerjarenonderhoudsplan hanteren zijn in te zetten hulpmiddelen om planmatig met onderhoud en inventaris om te kunnen gaan. Het sluiten van een onderhoudscontract met een woningcorporatie is een concrete optie. ▪ Neem een standpunt in over het voortbestaan van Plexat als sociaal-culturele accommodatie. ▪ Pas De Cour zodanig aan dat het gebouw toegankelijk is voor iedereen.

De exploitatieovereenkomsten Oordeel exploitant en gemeente over voortzetting van de overeenkomsten De exploitant. Over de fysieke staat, exploitatie en voortzetting van de overeenkomsten is de exploitant positief. Hij is tevreden over de relatie met de gemeente en wil graag de overeenkomst met de gemeente voortzetten. Hij is redelijk tevreden over de staat van onderhoud, opteert daarbij wel voor een betere beschrijving van de verantwoordelijkheid voor het onderhoud en voor een meerjarenonderhoudsplan met een jaarlijkse onderhoudsreservering door de gemeente. Dit bedrag zou de gemeente door moeten geven aan Optisport die vervolgens het groot onderhoud uitvoert. De gemeente. De gemeente stelt dat het onderhoud van de accommodaties redelijk tot goed is. Elk jaar bezoekt een ambtenaar de accommodaties en bespreekt klein onderhoud met de locatiemanager. De gemeente plaatst als kanttekening dat de informatievoorziening door Optisport niet uitmunt door helderheid. Voortzetting van de overeenkomst met Optisport sluit de gemeente niet uit. Dit is afhankelijk van de uitkomsten van het aanbestedingstraject. Conclusie en aanbeveling overeenkomsten Onze conclusie is dat verlenging van de huidige overeenkomsten met behulp van de in de aanbestedingsregels genoemde onderhandelingsprocedure niet mogelijk is. Dat betekent dat, indien de gemeente opnieuw kiest voor uitbesteden van exploitatie door derden, tot aanbesteding moet worden overgegaan. Bij aanbesteding van exploitatie en beheer van de drie accommodaties dienen de regels van de Europese aanbestedingsrichtlijnen en het Besluit aanbesteding overheidopdrachten (Bao) te worden gevolgd. Deze gang van zaken is in het rapport nader uiteengezet. Aanbeveling overeenkomst Aanbevolen is een aanbesteding op basis van een concessieovereenkomst, omdat dat een minder strikt regime biedt dan de reguliere aanbestedingsprocedure. Een nietopenbare aanbesteding met voorselectie ligt in dit geval het meest in de rede. Een contractperiode voor drie jaar, met een optie tot verlenging, laat later ruimte voor evaluatie en voortzetting met de onderhandelingsprocedure.


7 ▪ 54

Aankondiging van de aanbesteding nog dit kalenderjaar is aanbevolen. Als de gemeente kiest voor aanbesteding in dit kalenderjaar moet ze tijdig werken aan de nieuwe eisen/ voorwaarden voor exploitatie en aan de conditiebepaling. Inmiddels heeft de gemeente de huidige exploitatieovereenkomsten met Optisport opgezegd, mede op basis van advies van Stichting Zet. Dat is gedaan om de juiste opzegtermijn in acht te kunnen nemen. De inhoud van dit advies van Stichting Zet is als bijlage 3 opgenomen. Aanbevelingen voor de inhoud van de exploitatieovereenkomsten De huidige exploitatieovereenkomsten dienen te worden herzien en meer eenduidig te worden. In deze nieuwe overeenkomsten dienen kwaliteitseisen te worden opgenomen waaronder de accommodatie moet worden geëxploiteerd. Het betreft eisen tot aanleveren van een bedrijfsplan/ondernemingsplan; openingstijden, uitstraling van het gebouw; onderhoud en inventaris; herschrijven inventarislijst en inspectierapport inventaris bij einde van de huurovereenkomst; communicatie en transparantie van de exploitatie c.q. activiteiten; verantwoording over de besteding van de financiële middelen door de exploitant; goede en eenduidige beschrijving van de onderhoudsverplichtingen voor rekening van de gemeente en de onderhoudsverplichtingen voor rekening van de exploitant; herijking en mogelijk indexering huurtarieven van de vereniging. De gemeente opteert voor striktere voorwaarden aan de nieuwe uitbesteding. 1. Een heldere en eenduidige overeenkomst voor de drie sociaal-culturele accommodaties samen. 2. Bepaling van het conditieniveau van de accommodaties dat in de nieuwe overeenkomst wordt vastgelegd. 3. Striktere voorwaarden met betrekking tot de openstelling van de accommodaties. 4. Heldere bepaling van de exploitatievergoedingen en inzicht in de bestedingen.

Conclusies en aanbevelingen In het rapport zijn conclusies en aanbevelingen verwoord vanuit inhoudelijk perspectief en vanuit perspectief van exploitatie en beheer. Ze staan vermeld in de context bij de hoofdstukken waar ze bij horen, omdat ze daar een eenheid mee vormen. Vanuit het perspectief van exploitatie en beheer bijvoorbeeld hebben we uitdrukkelijk het spoor van uitbesteding en aanbesteding bewandeld, omdat daar concrete vragen door de gemeente over werden gesteld. Aan de conclusies en aanbevelingen gaan twee algemene, hoofdconclusies en aanbevelingen vooraf, waar we op deze plaats uitgebreid op in willen gaan. Conclusie exploitatie en beheer sociaal-culturele accommodaties Het is de vraag of de maatregelen die naar onze mening nodig zijn om de sociaalculturele accommodaties inhoudelijk op peil te houden en niet te laten afglijden kunnen worden uitgevoerd door exploitatie op afstand, dat wil zeggen uitbesteed aan een commerciële partij zoals dat de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden. We hebben daar de huidige situatie in aanmerking genomen grote twijfels over. We hebben het dan nog niet over de mogelijk beleidsmatige inzet van de sociaal-culturele accommodaties. Aanbeveling We bevelen de gemeente aan een bewuste keuze te maken tussen uitbesteden van de exploitatie aan een commerciële exploitant of inzetten van de sociaal-culturele accommodaties als instrument van beleid en de exploitatie in eigen hand houden.

8 ▪ 54


Om deze keuze beargumenteerd te laten plaatsvinden, schetsen we twee scenario’s, met bij het eerste scenario twee varianten en bij het tweede een variant. Om in beeld te krijgen wat de gemeente er voor krijgt als ze kiest voor een van de twee scenario's met een variant, zetten we argumenten voor en tegen bij de scenario's en hun bijbehorende variant uitgebreid op een rij. Ze zijn te vinden in bijlage 1. Er is aan de argumenten geen gewicht gegeven. Het is een politieke keuze welke argumenten zwaar en minder zwaar wegen, en welke uiteindelijk de doorslag geven. De beknopte schets ronden we af met een overzicht met belangrijke kenmerken waarop de scenario’s scoren. We eindigen de bespreking van de scenario’s met het advies voor de keuze van Stichting Zet.

Scenario's; beknopte schets De twee scenario’s en hun varianten zijn de volgende. Scenario I I Uitbesteden exploitatie aan commerciële exploitant: beleidsarme inzet van de sociaal-culturele accommodaties; met daarbij de volgende twee varianten: Ia Investeren in goede afspraken met de exploitant; en Ib Investeren in contact met gebruikers. Toelichting op scenario I met varianten I Uitbesteden exploitatie. Doorgaan op dezelfde weg, door middel van aanbesteding en een contract voor de drie sociaal-culturele accommodaties samen, zonder inhoudelijke en bedrijfsmatige criteria te formuleren. Dit is een voor de sociale samenhang en voorzieningen riskant scenario: de sociaal-culturele accommodaties raken uitgehold door gebrek aan regie: wildgroei, dubbellingen en verloop gebruikers. Hun betekenis voor leefbaarheid en sociale samenhang neemt af. Ia Investeren in het maken van goede afspraken met de exploitant. Onderdeel: het werken met criteria om de huidige kwaliteit van de sociaal-culturele accommodaties te versterken. Daarbij het beleid betrekken op terrein van sociaal en cultureel -Wmo en cultuur en waar mogelijk onderwijs- en voor zover dat spoort met de sociaal-culturele accommodaties criteria en afspraken gelijk op laten lopen met beleid op deze drie terreinen. Lijsten met klachten kunnen als input voor afspraken worden gebruikt en met de gebruikers worden nagelopen. Ib Investeren in contact gebruikers door overleg (potentiële) gebruikers te stimuleren en te faciliteren. Een goed georganiseerd gebruikersoverleg kan aan de ene kant de exploitant scherp houden: hij dient de afspraken na te komen die met de gemeente zijn gemaakt. Dat overleg kan worden gekoppeld aan dat van de wijkcoördinator. Het overleg van de wijkcoördinator is een structureel overleg tussen welzijn, buurt en politie met een spreekuur voor bewoners. Het zet bijvoorbeeld mensen met identieke klachten/problemen bij elkaar om tot een oplossing te komen, bijvoorbeeld parkeerproblemen. Weliswaar is de wijkcoördinator de vooruitgeschoven post van openbare werken, maar de coördinator is er voor het stimuleren van leefbaarheid en heeft bijvoorbeeld onlangs in Made in dat kader alle buurtverenigingen uitgenodigd.


9 ▪ 54

De coördinator kan een koppeling leggen tussen gebruikersoverleg en buurtverenigingen, om het onderwerp sociaal-culturele accommodatie op de agenda te zetten en te houden. Een ander overleg is dat van potentiële gebruikers: welke functies voor doelgroepen en bijbehorende activiteiten zouden er ook nog in de sociaalculturele accommodaties horen die er nu nog geen onderdak vinden. De gemeente draagt er zorg voor dat ook voor die activiteiten de sociaal-culturele accommodatie er is. De twee varianten bij scenario I zorgen er voor dat in de driehoek lokale overheid (als eigenaar van de accommodaties), exploitant en gebruikers het afglijden en de verschraling van de sociaal-culturele accommodaties wordt afgezwakt en er meer duidelijkheid tussen betrokkenen over exploitatie en beheer wordt gecreëerd. Scenario II II Inzetten sociaal-culturele centra als instrument van beleid: sociaal én cultureel beleid; met de volgende variant: IIa Proef met inzetten sociaal-culturele centra als instrument van beleid: Wagenberg en Plexat. Toelichting Scenario II met variant II Sociaal-culturele accommodaties als instrument van beleid: Wmo, cultuur en onderwijs: sociaal-culturele centra. Verhoging van de inhoudelijke kwaliteit van de sociale accommodaties met het oog op het behoud van de kwaliteit van leefbaarheid en sociale samenhang (Wmo), cultuur in de brede zin van het woord en onderwijs: voor iedereen, van jong tot oud, in georganiseerd en ongeorganiseerd verband, en met vormen van dienstverlening (korte contacten). Met een vrijwillig bestuur als de ogen en oren van de kern, waar mogelijk in samenwerking met de dorpsraad of (een) andere bewonersorganisatie(s) van de kern. IIa Uitwerken van een pilot in Wagenberg, met Plexat: nieuwe accommodatie (eigenlijk sociaal-cultureel centrum genoemd) ontwikkelen, samen met Volksbelang, een bestuur van vrijwilligers, beheerder in dienst bij Volksbelang. In dit geval is nog steeds aanbesteding voor de twee andere sociaal-culturele accommodaties aan de orde, omdat de grens van aanbesteding lager ligt dan het totaalbedrag dat ontstaat als Plexat niet wordt meegerekend. De proef met Plexat biedt de mogelijkheid na te gaan hoe sociaal-culturele centra als instrument van sociaal en cultureel beleid kunnen worden ingezet, met het oog op permanente inzet als beleidsinstrument in Wagenberg en uitbreiding met de andere sociaalculturele accommodaties als instrument van beleid. Het is een overzichtelijke proef met de kleinste sociaal-culturele accommodatie, met het oog op een meer beleidsmatige inzet. Aanknopingspunt vormt de herontwikkeling van het centrum waar ook deze sociaalculturele accommodatie is gelegen.

10 ▪ 54


Overzicht scenario’s: kenmerken gecombineerd met scenario en variant(en) Scenario's Kenmerken

Scenario’ s en varianten I Uitbesteden exploitatie Ia Uitbesteden exploitatie, goede afspraken maken en handhaven Ib Uitbesteden exploitatie en contact met gebruikers stimuleren en faciliteren II Sociaalculturele accommodaties als instrument van beleid IIa Proef sociaalculturele accommodaties als instrument van beleid

Rol gemeente

Betrokkenheid bewoners

Betrokkenheid maatschappelijke organisaties als samenwerkingspartner

Effect op kwaliteit van leefbaarheid en sociale samenhang op termijn

-

--

--

--

+

+/-

-

+/-

+

+

+/-

+

++

++

++

++

++

++

++

+

Advies Stichting Zet Op grond van de bijdrage aan de kwaliteit van leefbaarheid en sociale samenhang en de in het Beleidsplan Wmo geformuleerde beleidsdoelen gaat onze voorkeur uit naar het tweede scenario, beleidsmatige inzet van de accommodaties. Mocht dit scenario, om wat voor reden ook, onhaalbaar zijn, dan opteren we voor Scenario I uitbesteden exploitatie met de twee varianten Ia en Ib plus IIa de pilot Wagenberg.

Conclusie rol gemeente, maatschappelijke organisaties en gebruikers Gebruikers en professionele maatschappelijke instellingen zijn niet enthousiast over de mate van initiatief die de gemeente aan de dag legt ten aanzien van de sociaal-culturele accommodaties. Ze verwachten een meer proactieve houding van de gemeente ten aanzien van nieuwe ontwikkelingen en ten aanzien van beheer en gebruik van het gebouw. Tevens verwachten de gebruikers meer betrokkenheid van de gemeente en een oplossing voor het knelpunt van de gegroeide afstand tussen gemeente en gebruikers na de gemeentelijke herindeling. Gebruikers én professionele maatschappelijke instellingen verwachten beide kortom dat de gemeente de rol van regisseur op zich neemt en ook daadwerkelijk regie voert.


11 ▪ 54

De bomen reiken bij de gemeente Drimmelen niet tot in de hemel. Alle partijen geven tijdens de gesprekken nadrukkelijk blijk van dat ze bekend zijn met de beperkte financiële middelen die de gemeente ter beschikking staan. Ze beschouwen het ook min of meer als een gegeven en zijn ontvankelijk voor argumenten waarom iets niet kan. De bereidheid mee te denken over en te werken aan het efficiënt en effectief inzetten van middelen lijkt bij de gebruikers en professionele maatschappelijke organisaties zeker aanwezig. Aanbeveling Los van de keuze voor een van de scenario’s staat de keuze voor samenwerking. Kies als gemeente voor samenwerking als uitgangspunt en oplossing. Als de gemeente de huidige situatie laat voortbestaan, valt er weinig te verwachten van de inzet van ieder van de andere betrokken partijen, met inbegrip van de exploitant. Een van de mogelijkheden voor de gemeente om wel de regie te voeren maar niet alleen de verantwoordelijkheid voor de sociaal-culturele accommodaties te dragen is te kiezen voor samenwerking. Samenwerking tussen de bij de sociaal-culturele accommodatie betrokken partijen: gemeente, maatschappelijke organisaties en de bewoners van de kern (in georganiseerd verband) ten behoeve van beheer én inhoud. Deze samenwerking draagt op zich al bij aan het versterken van sociaal kapitaal, saamhorigheid en leefbaarheid. De keuze voor samenwerking valt samen met de maatschappelijk geaccepteerde opvatting dat de overheid er niet alleen voor staat. De overheid voert de regie en nodigt de andere partijen uit om ook een bijdrage te leveren. Vanuit deze visie wordt tegelijkertijd aan betrokkenheid en draagvlak gewerkt3, in dit geval de sociaal-culturele accommodaties. Uitwerking samenwerking Onderstaand werken we in het kort uit hoe de gemeente als regisseur concreet actief kan inzetten op samenwerking voor de sociaal-culturele accommodaties. We onderscheiden daarbij drie vormen van samenwerking. 1.

Inhoudelijke samenwerking: inhoudelijke samenwerking bevordert nieuwe en versterkt bestaande activiteiten. De professionele maatschappelijke gesprekspartners noemen nieuwe activiteiten waartoe ze samenwerking opzoeken. Daar zou de gemeente ze aan kunnen houden, maar ook zelf ideeën voor kunnen aandragen. Ze zou bijvoorbeeld onderzoek naar wensen voor nieuwe activiteiten of activiteiten voor nieuwe doelgroepen kunnen laten uitvoeren. Denk hierbij ook aan het uitwisselen van informatie over nieuwe maatschappelijke en lokale ontwikkelingen in de kernen en de betekenis voor de sociaal-culturele accommodaties: het klooster in Wagenberg, omgebouwd tot Thomashuis; nieuwe centrumontwikkelingen in Terheijden en Wagenberg met maatschappelijke voorzieningen. Samenwerking, ook om een activiteit te laten doorgaan in één van de accommodaties waar voor de accommodaties afzonderlijk te weinig deelnemers zijn. Profilering en specialisering zouden plaats kunnen vinden, zonder de kwaliteit dat de accommodaties vooral op hun eigen kern zijn gericht uit het oog te verliezen.

2.

Samenwerking ten aanzien van het gebouw, onderhoud en beheer; samenwerking ten aanzien van de ruimte, het gebouw met verdeling van taken en lasten. Wie kan welke taken op zich nemen; zijn er slimme combinaties te maken: één onderhoudscontract voor drie accommodaties bijvoorbeeld, maar ook dienstverband, verzekeringen, opleidingen.

3

M. Broens (2008). Het uitnodigende gemeenschapshuis. Stichting Zet.

12 ▪ 54


Woningcorporatie Volksbelang heeft diverse suggesties naar voren gebracht en stelt ook daadwerkelijk al een bijdrage te hebben geleverd aan de ontwikkeling van het maatschappelijk vastgoed aan het Oranjeplein. Samenwerking, afstemming en overleg ruimtelijk is ook preventief van belang: om wildgroei aan voorzieningen en dubbellingen te voorkomen waardoor fragmentering van de functie en uitholling van de sociaal-culturele accommodatie plaatsvindt. Het is bijvoorbeeld niet verstandig op het aanbod van Volksbelang in te gaan de muziekschool onder te brengen in haar gebouw. Ook samenwerking met de lokale horeca is in dit verband van belang. Te denken valt aan de nieuw opgezette debatactiviteit van café Ons Thuis in Terheijden. Tevens voor communicatie over besloten -en dus niet algemeen toegankelijke- feesten en partijen. 3.

Samenwerking ten aanzien van het gebruik. Samenwerking ten aanzien van efficienter en effectiever gebruik van de ruimte: wie kan het beste op welk tijdstip gebruik maken van de ruimte? Welke regels voor gezamenlijk gebruik zijn relevant? Hoe kan zo efficiënt mogelijk met de tijd voorafgaande aan de activiteiten en na afloop worden omgegaan? Zijn daar eisen/voorwaarden aan te verbinden (hulpmiddelen)? Nieuw leven inblazen van het gebruikersoverleg is van belang en levert iets op als gebruikers het idee hebben dat er met hun wensen en suggesties iets wordt gedaan. Daarbij mag de gemeente ook best een tegenprestatie van de gebruikers verwachten. Aan het -regelmatig- laten uitvoeren van een tevredenheidsonderzoek kan het gebruikersoverleg een bijdrage leveren.


13 ▪ 54

Inleiding Evaluatie vanuit breed perspectief Overeenkomsten met een exploitant De gemeente Drimmelen heeft voor elk van de drie grotere sociaal-culturele accommodaties in de gemeente achtereenvolgens Plexat in Wagenberg, De Cour in Terheijden en De Mayboom in Made een aparte overeenkomst met een exploitant gesloten. Het betreft onderling iets van elkaar verschillende overeenkomsten, gesloten tussen augustus 1999 en september 2001, met telkens dezelfde exploitant. Het gaat om ESG Drimmelen BV, later ESN Drimmelen BV, Sportijn en inmiddels Optisport genaamd. De overeenkomst heeft een looptijd van tien jaar. De eerste van de drie loopt in augustus 2009 af. Het verstrijken van de looptijd van de eerste van de drie overeenkomsten vormt voor de gemeente de aanleiding om nu de exploitatie te laten evalueren met het oog op de exploitatie en de nieuwe overeenkomst voor de volgende periode. Evaluatie in lokale context en vanuit diverse invalshoeken Bij de evaluatie gaat het om meer dan wat er contractueel op het terrein van de exploitatie kan worden vastgelegd. De gemeente vindt het van belang de evaluatie van de sociaal-culturele accommodaties in het bredere perspectief te zetten van lokale beleidsontwikkelingen en voorzieningen in de drie kernen. De drie sociaal-culturele accommodaties worden met andere woorden in hun context beschouwd. Nagegaan wordt wat er aan lokale ontwikkelingen rondom andere gesubsidieerde voorzieningen in de drie kernen plaatsvindt en wat er aan beleid is waar de sociaal-culturele accommodaties een rol in spelen en/of kunnen spelen. Daarbij komt dat niet alleen de contractanten hun bevindingen over de exploitatie van de afgelopen contractperiode uiten. Ook degenen die gebruik maken van de drie sociaal-culturele accommodaties komen aan het woord over hun ervaringen met de accommodaties. Tot slot hebben ook maatschappelijke organisaties werkzaam in en voor de gemeente Drimmelen en de drie kernen in het bijzonder, hun eigen rol en bijdrage geschetst. Zij vertegenwoordigen gebruikers en hun bijdrage is met name relevant om mogelijke nieuwe ontwikkelingen in beeld te brengen en gebruikers met wie in de toekomst rekening kan worden gehouden. Het kan dus ook gaan om bewoners van de kernen die nu nog geen gebruik maken van de sociaal-culturele accommodaties. De exploitant, gemeente en gebruikers kunnen verschillend tegen (het gebruik van) de sociaal-culturele accommodatie aankijken of hun opvattingen kunnen elkaar juist versterken. Samen levert dit een genuanceerd beeld op van de huidige situatie van de accommodaties, met het oog op de toekomst: de betekenis inhoudelijk, de ruimtelijke vertaling en de exploitatie van de drie sociaal-culturele accommodaties in hun lokale context.

Verzamelen gegevens De evaluatie van de drie sociaal-culturele accommodaties is bekeken vanuit verschillende invalshoeken. De exploitant Met de exploitant, Optisport, zijn gesprekken gevoerd met twee medewerkers: de regiomanager en de locatiemanager. Met de locatiemanager zijn twee gesprekken gevoerd: een per locatie over het gebouw en een over de inhoud: functie, doelgroepen en activiteiten. Bij het gesprek over de inhoud was tijdens het eerste deel van het gesprek tevens de regiomanager aanwezig.

14 ▪ 54


Voor het gesprek over het gebouw is de door Stichting Zet ontwikkelde 'Checklist bedrijfsvoering accommodaties' gehanteerd. Telefonisch is een aantal aanvullende vragen gesteld aan de regiomanager. Deze telefonische vragen waren specifiek toegesneden op de wensen voor de mogelijke toekomstige exploitatie van de sociaal-culturele accommodaties. Gebruikers Voor de gebruikers is per accommodatie een bijeenkomst belegd waarin zowel op de bestaande inhoud als op het gebruik van het gebouw is ingegaan. Tijdens het gesprek is voor de inhoudelijke invalshoek een overzicht van functies, doelgroepen en activiteiten gehanteerd. Dit overzicht is per accommodatie samengesteld op basis van het inhoudelijke gesprek met de locatiemanager. De gebruikers vormden een goede doorsnee van het totaal per locatie. Vertegenwoordigers van gebruikers: professionele maatschappelijke organisaties De sociaal-culturele accommodaties zijn ook in het bredere perspectief van de lokale context en maatschappelijke ontwikkelingen aan de orde gesteld. Met professionele maatschappelijke organisaties in of werkzaam voor de kern is een rondetafelgesprek gehouden. In dit gesprek kwamen de volgende onderwerpen aan de orde: ▪ nieuwe ontwikkelingen die de maatschappelijke organisaties zien voor de sociaalculturele accommodaties in de kernen, voor bestaande en nieuwe doelgroepen ▪ potentiële doelgroepen: mensen, groepen die nog geen gebruik maken van de accommodaties en activiteiten ▪ de mogelijke eigen bijdrage van de maatschappelijke organisaties. Ambtenaren van de gemeente Drimmelen Met ambtenaren van de gemeente Drimmelen zijn in twee gesprekken inhoud, respectievelijk exploitatie en beheer aan de orde geweest. Wat de inhoudelijke invalshoek betreft zijn punten voorgelegd over maatschappelijke ontwikkelingen en beleid die onduidelijk bleven en vragen die de gesprekken met de gebruikers opriepen. Wat exploitatie en beheer betreft heeft een gesprek plaatsgevonden over de wensen voor de mogelijke toekomstige exploitatie van de drie sociaal-culturele accommodaties. De vragen die tijdens dit gesprek aan de orde zijn gesteld waren dezelfde vragen als die aan de exploitant zijn voorgelegd.

Verslaglegging gegevens Zoals gezegd zijn gesprekken gevoerd vanuit inhoudelijk perspectief en vanuit het perspectief van de ruimtelijke faciliteit, het gebouw: exploitatie en beheer. Deze typen verslagen zijn geanalyseerd en verwerkt tot twee hoofdstukken in dit rapport. Hoofdstuk 1 betreft het inhoudelijk perspectief en hoofdstuk 2 het perspectief van de exploitatie. De verslagen vanuit het inhoudelijk perspectief zijn steeds na de uitwerking in concept voorgelegd aan de gesprekspartners. Hun correcties zijn verwerkt tot de definitieve versie. Tijdens het gesprek met de exploitant zijn onder meer de gebruikers en hun activiteiten geïnventariseerd per sociaal-culturele accommodatie: De Mayboom (Made), Plexat (Wagenberg) en De Cour (Terheijden). Vervolgens zijn bij de uitwerking van het gesprek met de exploitant de activiteiten geordend naar functies van de sociaal-culturele accommodaties. Het geheel geeft een inhoudelijk overzicht per sociaal-culturele accommodatie naar functies, doelgroepen en activiteiten. Deze overzichten uit het gesprek met de exploitant zijn vervolgens gebruikt tijdens de gesprekken met de gebruikers.


15 ▪ 54

De gegevens van de exploitant wijken iets af van die van de gebruikers. We hebben er voor gekozen de gegevens in de door hen goedgekeurde gespreksverslagen per accommodatie te laten staan. De sociaal-culturele accommodaties in de gemeente Drimmelen zijn relatief beleidsarm. Het aantal functies van de sociaal-culturele accommodaties is beperkt. Dit gegeven dient men zich te realiseren bij het lezen van het rapport. Functies, doelgroepen en activiteiten kunnen echter hoe dan ook, dat wil zeggen bedoeld en onbedoeld, een bijdrage leveren aan de leefbaarheid en sociale samenhang in een kern. In hoofdstuk 1 komt dit tot uitdrukking. Bijlagen gespreksverslagen in apart deel 2 De verslagen van de gesprekken zijn apart gebundeld in Deel 2. Voor hoofdstuk 1 Inhoud zijn de gegevens uit de gesprekken over de inhoud gebruikt. In hoofdstuk 2 Exploitatie en beheer accommodaties zijn gegevens over beheer en exploitatie verwerkt. Daarnaast zijn in hoofdstuk 2 ervaringen van de gebruikers met het beheer meegenomen. Alle gesprekken, met uitzondering van de ambtelijke gesprekken, zijn op locatie gevoerd. De gesprekken met de exploitant over exploitatie en beheer hebben plaatsvonden op locatie. Dit is gedaan aan de hand van de door Stichting Zet ontwikkelde ‘Checklist bedrijfsvoering accommodaties’ over de bedrijfsvoering van gemeenschapshuizen. Het inhoudelijke gesprek met de exploitant vond plaats in De Mayboom. De gesprekken met de gebruikers zijn gevoerd in hun eigen sociaal-culturele accommodatie. Het rondetafelgesprek met de professionele maatschappelijke organisaties heeft plaatsgevonden in De Cour. De verslagen van de gesprekspartners geven de gespreksstof uitgebreid weer. Ze zijn chronologisch gerangschikt in de apart gebundelde bijlage Deel 2 binnen de categorieën inhoud (1) en exploitatie (2).

16 ▪ 54



1

17 ▪ 54

Inhoud

Inleiding In het navolgende bespreken we de drie sociaal-culturele accommodaties vanuit inhoudelijk perspectief. We gaan achtereenvolgens in op de functies voor doelgroepen en bijbehorende activiteiten die de accommodaties in de praktijk vervullen. We zetten deze in Brabants perspectief, zoals we dat kennen en hebben beschreven in 'Het uitnodigende gemeenschapshuis'4 . Het inhoudelijk perspectief geeft zicht op de kwaliteit, met diversiteit als rode draad. Het inhoudelijk perspectief geeft zicht op de activiteiten, maar niet op hoe vaak de activiteiten in de accommodaties plaatsvinden. Daar zijn de gegevens over het gebruik van het gebouw (bezetting van de ruimten) van belang voor. Deze komen in Deel 2 aan de orde. Overigens geeft de gemeente geen richtlijnen voor de kwaliteit. In het Wmo-beleidsplan5 bijvoorbeeld wordt alleen gesproken over de mate waarin voorzieningen, waaronder de sociaal-culturele accommodaties, aanwezig zijn.

1.1

De sociaal-culturele accommodaties vanuit inhoudelijk perspectief: functies, doelgroepen en activiteiten

1.1.1

Functies

Overzicht huidige functies sociaal-culturele accommodaties De Mayboom, De Cour en Plexat, gemeente Drimmelen (mei 2008) Sociaal-culturele Accommodaties

De Mayboom

De Cour Made

Plexat Terheijden

Wagenberg

X X X X

X X X X

X X X X

X

X

X

Functies 1. 2. 3. 4.

6. 7. 8. 9.

Ontspanning Ontmoeting Ontwikkeling*) Verhuur vergaderruimte Facilitering opslag Bibliotheek Kinderopvang Sport Beheer

*)

Peuterspeelzaalwerk behoort tot de functie ontwikkeling

4

M. Broens (2008). Het uitnodigende gemeenschapshuis. Stichting Zet. Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning 2008 – 2012 gemeente Drimmelen.

5.

5

X X X X

18 ▪ 54


Toelichting op de genoemde functies in het schema 3. Ontwikkeling = cursorische activiteiten, ook wel de functie ‘ontplooiing’ genoemd. 5. Verhuur vergaderruimte = verhuur vergaderruimte voor beheer en bestuur van verenigingen en netwerk(non-profit)organisaties. 6. Facilitering opslag = in de overzichten per accommodatie is de functie ‘opslag’ niet afzonderlijk genoemd: ze komt wel in elk van de accommodaties voor. Het betreft de opslag van materialen/instrumenten. 9. Beheer = beheer van het eigen gebouw. Opmerking: in dit schema zijn -in tegenstelling tot de overzichten in de gespreksverslagen- ook de functies opgenomen van de professionele maatschappelijke organisaties met ruimte voor permanent gebruik: de bibliotheek en kinderopvang.

1.1.2

Bespreking functies

Uit het overzicht komt naar voren dat De Mayboom de meeste functies vervult. De Mayboom kan zich profileren als een centrum waarvan de functies samen, de mogelijkheid tot ontmoeting tussen mensen in georganiseerd en ongeorganiseerd verband goed gestalte kunnen geven. Omdat de bibliotheek en kinderopvang inhoudelijk autonoom6 binnen het geheel van de Mayboom functioneren, zijn de verschillen tussen de sociaalculturele accommodaties minder groot dan ze lijken. In Terheijden bevindt de bibliotheek zich niet in De Cour, maar wel in de nabijheid er van. Samenwerking op inhoudelijk vlak, niet onder één dak, maar wel ruimtelijk in de nabijheid van elkaar, kan in principe net zo goed een bijdrage aan de leefbaarheid en sociale samenhang leveren. De sociaal-culturele functies die elk van de drie accommodaties vervullen -buiten die van bibliotheek en kinderopvang- zijn onderling goed vergelijkbaar. De Cour vervult als extra nog de functie sport. De Mayboom vervult nog de functie van beheer (voor de exploitant). Vergelijking met gemeenschapshuizen elders in Noord-Brabant De drie sociaal-culturele accommodaties vervullen ieder de kernfuncties die ook elders in Noord-Brabant door de buurt- en dorpshuizen (gemeenschapshuizen) worden vervuld. De kernfuncties zijn: ontspanning, ontmoeting, ontwikkeling, verhuur vergaderruimte. De meeste Brabantse gemeenschapshuizen vervullen meer dan de kernfuncties. Welke functies ze nog meer vervullen verschilt van gemeenschapshuis tot gemeenschapshuis. Een gemeenschapshuis dat een groot aantal functies vervult hoeft niet beter te zijn dan het gemeenschapshuis dat alleen de kernfuncties vervult. Bij het beoordelen van de kwaliteit spelen de groepen die er gebruik van maken en de activiteiten die worden georganiseerd ook een rol. In totaal hebben we de afgelopen jaren 32 functies geïnventariseerd in gemeenschapshuizen in Brabant, zie bijlage 2. Het gaat daarbij om ontmoeting tussen bewoners, variërend van contact in meer en minder intensieve mate: 1. in georganiseerd verband (verenigingen, netwerken) 2. in ongeorganiseerd verband bijvoorbeeld cursussen, met de mogelijkheid tot meer of minder intensieve en langdurige ontmoeting

6

Wat het gebouw betreft is er geen sprake van autonomie: een deel van de ruimtelijke faciliteiten is gezamenlijk gebruik.


3.

19 ▪ 54

in de vorm van kortstondige en spontane ontmoeting als mensen elkaar tegen komen bij de functie dienstverlening7, met activiteiten als een spreekuur van de bank, een behandeling van de fysiotherapeut of het consultatiebureau (voor kinderen, ouderen). Deze functie is vergelijkbaar met de situatie zoals die zich vroeger voordeed, meer dan nu: het elkaar treffen bij de bakker en een praatje maken. Inmiddels doet zich de functie ‘dienstverlening’ in gemeenschapshuizen in Brabant meer voor, vooral in kernen en wijken waar voorzieningen verdwijnen door gebrek aan (economisch) draagvlak.8

1.1.3

Mogelijkheden voor versterking en uitbreiding functies

Zoals gezegd vervullen de drie sociaal-culturele accommodaties de kernfuncties die gemeenschapshuizen elders in Noord-Brabant ook vervullen. Dat is een goed vertrekpunt. Op basis van de huidige situatie verdient de functie ‘verhuur vergaderingruimte’ betere invulling. Voor de hand liggend vanuit beleidsoogpunt is het de functie ‘dienstverlening’ toe te voegen. Bestaande functie 'verhuur van vergaderruimte' Verhuur van vergaderruimte wordt als afzonderlijke functie slechts in Plexat naar voren gebracht, terwijl tijdens de gesprekken opmerkingen zijn gemaakt waaruit kan worden opgemaakt dat de verenigingen die voor hun activiteiten gebruik maken van het gebouw er soms ook vergaderen. In het overzicht in de gespreksverslagen (Deel 2, bijlage) is de functie 'verhuur vergaderruimte' niet apart opgenomen, ondanks het feit dat 'verhuur van vergaderruimte' wel als functie wordt vervuld. Uit de gesprekken met de gebruikers lijkt naar voren te komen dat alleen gebruikers die er toch al voor hun activiteiten komen er ook terloops hun vergaderingen houden, eventueel in een andere ruimte van de accommodatie. De verenigingen die gebruik maken van de accommodatie voor hun activiteiten vergaderen echter niet alleen in de accommodatie waar ze ook hun activiteiten uitvoeren, maar houden soms hun vergaderingen ook elders. Het feit dat men kan vergaderen in hetzelfde gebouw als waar de activiteiten worden uitgevoerd is kennelijk onvoldoende reden om daar dan ook te vergaderen. Ruimtegebrek is er niet en dat kan dus geen reden zijn om uit te wijken naar elders. Nieuwe functie dienstverlening Zoals gezegd komt inmiddels de functie 'dienstverlening': prikdienst, consultatiebureau (voor kinderen en ouderen), fysiotherapie meer voor in gemeenschapshuizen in Brabant, vooral in kernen waar voorzieningen verdwijnen door gebrek aan voldoende draagvlak. De gemeente Drimmelen beschikt conform het rapport 'Normen voor voorzieningen'9 over voldoende voorzieningen. Het is de kunst deze te behouden, c.q. nieuwe wensen op dit terrein mogelijk te maken om de kwaliteit van leefbaarheid en sociale samenhang op peil te houden. Het gaat daarbij om nieuwe wensen die zich voordoen door maatschappelijke ontwikkelingen zoals toenemende arbeidsparticipatie van vrouwen, gezinsverdunning en het op grotere afstand van elkaar wonen en werken.

7

8

9

In het Beleidsplan Wmo worden op bladzijde 11 zorgfuncties genoemd, zoals huisarts en apotheek. Een spreekuur van een huisarts, maatschappelijk werk, consultatiebureau et cetera valt dan in dit kader onder de functie dienstverlening. Voor een uitgebreidere bespreking van het benutten van gemeenschapshuizen voor de inhoud van beleid verwijzen we naar ‘Het uitnodigende gemeenschapshuis’, in het bijzonder hoofdstuk 3: Benutten van het gemeenschapshuis voor de inhoud (bladzijde 19 – 27). Uit: Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning 2008 – 2012 (bladzijde 10).

20 ▪ 54


Soms zijn bestaande en nieuwe vormen van dienstverlening mogelijk door slimme combinaties te maken met bestaande voorzieningen of door daar bij de invulling van een nieuwe voorziening direct al rekening mee te houden. Een concreet voorbeeld van een ontwikkeling waar rekening mee gehouden kan worden is die van kleinschalig wonen met professionele begeleiding zoals die zich in Wagenberg voordoet. Onlangs is het klooster daar gekocht door een particulier om er een Thomashuis met acht appartementen voor licht verstandelijk gehandicapten van te maken.

1.2

Doelgroepen

1.2.1

Indeling doelgroepen

In het navolgende laten we de indeling van doelgroepen van sociaal-culturele accommodaties zien en geven we er een toelichting op aan de hand van voorbeelden uit de gemeente Drimmelen. Daarna bespreken we de doelgroepen die in de drie sociaal-culturele accommodaties voorkomen.

De doelgroepen zijn in te delen op de volgende manier. Indeling doelgroepen

Bewoners wijk of kern

Iedereen in de wijk of kern

Bepaalde groep, leden, al dan niet in georganiseerd verband

Bewoners uit de hele gemeente Drimmelen

Iedereen in de gemeente Drimmelen

Bepaalde groep, leden, al dan niet in georganiseerd verband

Bewoners van buiten de gemeente Drimmelen

Iedereen van buiten Drimmelen

Bepaalde groep, leden, al dan niet in georganiseerd verband.

Toelichting op de indeling van doelgroepen Bewoners van de wijk of kern Bij wijk- of dorpsbewoners gaat het om het vervullen van een functie van gemeenschapshuizen voor in principe iedereen of voor een bepaalde groep, al dan niet in georganiseerd verband. Het gaat om iedereen in de kern of wijk, in dit geval Made, Terheijden of Wagenberg. Bij een bepaalde doelgroep uit de wijk of het dorp niet in georganiseerd verband gaat het bijvoorbeeld om 'ouderen in de wijk of de kern’ of 'kinderen in de wijk in de basisschoolleeftijd'. Een groep in georganiseerd verband in de wijk is bijvoorbeeld een wijkvereniging. Een ander voorbeeld van een georganiseerd verband is een vereniging van ouderen als de KBO of een netwerkverband van gelijkgestemden als ouders met kinderen met opvoedingsproblemen. Bewoners van de gemeente Een soortgelijk onderscheid als bij bewoners van de kern of wijk, kan worden gemaakt voor bewoners van de gemeente Drimmelen. Te denken valt dan aan iedereen uit Drimmelen. Bij een bepaalde doelgroep niet in georganiseerd verband gaat het bijvoorbeeld om 'alle ouderen' uit de gemeente Drimmelen.


21 ▪ 54

Bij een bepaalde groep in georganiseerd verband gaat het bijvoorbeeld om leden van een toneelvereniging afkomstig uit de hele gemeente Drimmelen. Jongeren tussen 16 en 23 jaar die elkaar ontmoeten, gaan veelal buiten hun kern ergens naar toe, ergens in de gemeente of zelfs in naburige gemeenten. Bewoners buiten Drimmelen Daarnaast vervullen wijkcentra en dorpshuizen bedoeld of onbedoeld een mogelijke functie voor doelgroepen ook van buiten de gemeente Drimmelen. Dat is bijvoorbeeld in Terheijden in De Cour het geval met de uitvoeringen van Harmonie PTT uit Breda. Sociale cohesie: buurtfunctie en netwerkfunctie Een ander onderscheid is dat waarbij in het kader van sociale cohesie in de woonleefomgeving een onderscheid wordt gemaakt in de buurtfunctie en netwerkfunctie10. Bij buurtfunctie gaat het om bruggen bouwen tussen diverse (groepen) mensen in hun woon- en leefomgeving en bij netwerkfunctie om banden smeden tussen gelijkgestemden als bijvoorbeeld mensen met eenzelfde hobby of ouders met kinderen met identieke problemen (opvoedingsondersteuning). Bekend is dat gelijkgestemden over het algemeen best iets over hebben voor het met elkaar iets ondernemen. Dat houdt in dat nabijheid en dus afstand, iets minder belangrijk is dan bij bruggen bouwen tussen (groepen) mensen. Naarmate er meer (groepen) mensen van buiten de gemeente komen in een gemeenschapsaccommodatie en zeker als aan bepaalde activiteiten geen mensen uit de eigen gemeente zelf deelnemen, draagt de gemeenschapsaccommodatie meer het karakter van een zalenverhuurcentrum. Het levert daarmee minder een bijdrage aan de sociale cohesie en daarmee aan de leefbaarheid in de gemeente, buurt, wijk of kern.

1.2.2

Bespreking doelgroepen

Met de indeling van de doelgroepen in het achterhoofd kan het volgende worden opgemerkt over de doelgroepen van de drie sociaal-culturele accommodaties. 1.

Bewoners uit de eigen kern. De doelgroepen die gebruik maken van de drie accommodaties komen bijna altijd uit de eigen kern. Dat betekent dat met de sociaalculturele accommodaties sociale samenhang in de kern wordt bewerkstelligd. In de praktijk blijkt dat er geen specifieke activiteiten zijn in één van de drie sociaal-culturele accommodaties waar de bewoners van de andere twee kernen -of de andere kernen van de gemeente Drimmelen- op afkomen. De activiteiten in de drie sociaal-culturele accommodaties zijn kennelijk niet zo uniek en hebben niet die aantrekkingskracht, dat er bewoners van de andere kernen of van buiten de gemeente op afkomen. Uitzondering vormt Line dance en Jeugdtheaterschool Elan in Plexat, waar ook deelnemers, mensen van buiten Wagenberg op afkomen, maar zeker niet alleen van buiten. Een uitvoering/concert in de accommodaties trekt nog wel mensen van buiten, maar het overgrote deel van het publiek is afkomstig uit de eigen kern. Bewoners van buiten de gemeente Drimmelen komen nauwelijks in de drie sociaal-culturele accommodaties.

10

In beleidstermen ook wel bonding respectievelijk bridging genoemd.

22 ▪ 54


Vergelijking met gemeenschapshuizen elders in Noord-Brabant In sommige kernen in Brabant is het wel anders gesteld. Soms doet de situatie zich voor dat er veel mensen van buiten de kern in een sociaal-culturele accommodatie komen. Daardoor is de mogelijkheid voor mensen uit de kern om elkaar te ontmoeten in de sociaal-culturele accommodatie geringer. Als ze al komen, komen ze in dat geval immers veel mensen tegen die niet in de kern wonen. Het komt zelfs voor dat een sociaal-culturele accommodatie alleen maar wordt bezocht door groepen van buitenaf, van buiten de gemeente. Deze accommodatie draagt dan niet bij aan de sociale samenhang van de kern. 2.

Een mix van bewoners in verenigingsverband en ongeorganiseerde bewoners. De gebruikers zijn vaak mensen in verenigingsverband, maar ook ongeorganiseerden komen in de sociaal-culturele accommodaties. Ze komen vooral voor cursussen. Muziek en toneel nemen in alle accommodaties een belangrijke plaats in. Daardoor maakt een mix van leeftijden er gebruik van: van jong tot oud neemt deel aan toneel, zang, instrumentale lessen; voor drumband en harmonie: lessen, opleidingsorkesten drumband en harmonie. In Plexat en De Mayboom vindt ook dans voor volwassenen en in De Mayboom ballet voor kinderen in ongeorganiseerd verband plaats. Activiteiten in ongeorganiseerd verband zijn er ook voor ouderen. Ze zijn georganiseerd door de SWO of door de Beheersgroep via de SWO. Ze vinden plaats in alle drie de accommodaties. Ongeorganiseerde jongeren komen voor activiteiten georganiseerd door Blitz in Plexat en De Cour. De Stichting Jeugdtheaterschool en de Stichting Peuterspeelzaalwerk Drimmelen zorgen in Plexat voor activiteiten voor ongeorganiseerde jeugd en jongeren. Deze activiteiten zorgen er voor dat ook de jeugd goed is vertegenwoordigd in Plexat. De mix van verenigingsverband en ongeorganiseerd verband zorgt voor ontmoeting en draagt bij aan sociale samenhang tussen mensen die elkaar al goed kennen doordat ze lid zijn van dezelfde vereniging en mensen die geen lid zijn van een club maar op bijvoorbeeld een cursus afkomen. Vergelijking met gemeenschapshuizen elders in Noord-Brabant Sommige sociaal-culturele accommodaties in Brabant zijn (bijna) verenigingsgebouwen, waardoor mensen die daar niet bij horen er niets te zoeken hebben. In andere plaatsen doet zich het omgekeerde voor: de lokale verenigingen hebben allemaal hun eigen verenigingsgebouw, waardoor iedere vereniging op zichzelf is. Als er in dat geval een sociaal-culturele accommodatie is, kan dat uitdraaien op een accommodatie waar alleen activiteiten voor ongeorganiseerden plaatsvinden.

1.2.3

Mogelijkheden voor doelgroepen van de sociaal-culturele accommodaties per kern

Wat de doelgroepen betreft die gebruik maken van de drie sociaal-culturele accommodaties is het over het algemeen goed gesteld. De drie sociaal-culturele accommodaties dragen goed bij aan de sociale samenhang van de eigen kern, want over het algemeen komen er alleen bewoners uit de eigen kern. Een sociaal-culturele accommodatie met een mix aan activiteiten voor bewoners in verenigingsverband én voor ongeorganiseerde bewoners is gunstig voor onderlinge ontmoeting en sociale samenhang. Dat is in de drie sociaal-culturele accommodaties het geval.


23 ▪ 54

Naast het nagaan van het gebruik van sociaal-culturele accommodaties door bewoners in of buiten de kern, in verenigingsverband en als ongeorganiseerde bewoner zijn er nog specifieke punten van aandacht per kern die bepalen hoe de sociaal-culturele accommodatie wordt gebruikt, c.q. wat er meer mogelijk is. ▪

▪

▪

▪

1.3

Meer culturele activiteiten in De Cour dan in De Mayboom. De mentaliteit van de inwoners per kern kan verschillen, waardoor de ene activiteit in een van de kernen wel en in de andere geen kans van slagen heeft doordat er geen of te weinig mensen op afkomen. Tijdens de gesprekken kwam naar voren dat de inwoners van Terheijden meer op cultuur gericht zouden zijn en dat er daar meer inwoners op culturele activiteiten afkomen dan in Made in De Mayboom. De Mayboom zou niet leven onder de inwoners. Dit lijkt in strijd met wat de exploitant naar voren brengt. Volgens hem wordt De Mayboom goed bezocht met circa 63.580 bezoekers per jaar. Dit aantal is exclusief 1.800 mensen die op evenementen afkomen. Het bezettingsoverzicht van De Mayboom, in Deel 2, bijlage 2 en het aantal activiteiten wekken niet de indruk dat De Mayboom door een te geringe, hechte, groep bewoners wordt gebruikt. In Made zou in De Mayboom meer aan cultuur gedaan kunnen worden, waardoor de bewoners meer ‘cultuur minded’ worden. Bewoners zullen niet zelf het initiatief nemen, in de vorm van een organisatorisch verband (vereniging). Een goede optie voor het stimuleren is de muzieklessen van CvK Amadeus te verplaatsen naar De Mayboom. CvK Amadeus heeft concreet te kennen gegeven dat zelf graag te willen en een verbinding voor gezamenlijk optrekken met de bibliotheek te willen leggen. Terheijden kent een instelling voor verstandelijk gehandicapten, SOVAK, die vroeger over een grote zaal beschikte waar ook de Terheijdense gemeenschap gebruik van kon maken. Deze zaal is gesloopt en er zijn -conform de richtlijnen voor SOVAK- kleinere ruimten voor de eigen doelgroep in de plaats gekomen. De mogelijkheid tot ontmoeting tussen ‘gewone’ bewoners uit Terheijden en de verstandelijk gehandicapten is er niet meer binnen de muren van de SOVAK-locaties. Dat zou betekenen dat deze ontmoeting in de algemeen publieke voorziening, sociaal-culturele accommodatie De Cour, zou moeten plaatsvinden. Dat ligt ook meer voor de hand, omdat sociaal-culturele accommodaties voorzieningen voor iedereen zijn en dus ook voor de verstandelijk gehandicapte bewoners. In Terheijden bestaat de mogelijkheid De Cour te gebruiken voor ontmoeting tussen ‘gewone mensen’ en verstandelijk gehandicapten. Wagenberg. Plexat in Wagenberg lijkt van de drie sociaal-culturele accommodaties het meest te leven voor de bewoners. De bewoners van Onder de Toren moeten momenteel hun dagbesteding buiten de kern, in Terheijden en Made, doorbrengen. De bedoeling is dat de dagbesteding op termijn terugkeert in Wagenberg. In Wagenberg kan worden nagegaan hoe de dagbesteding voor de mensen Onder de Toren weer een verbinding kan krijgen met de andere doelgroepen en activiteiten voor iedereen in de kern in de sociaal-culturele accommodatie.

Typen activiteiten

In het navolgende gaan we in op de activiteiten in de drie sociaal-culturele accommodaties.

24 ▪ 54

1.3.1


Bespreking activiteiten

Het palet aan activiteiten op het gebied van sociaal-cultureel, met een accent op cultureel in brede zin: muziek, toneel, dans, fotografie, tekenen en schilderen, is goed vertegenwoordigd in de sociaal-culturele accommodaties, voor een goede mix van de bevolking: qua leeftijd (jong en oud); geslacht en opleidingsniveau. Activiteiten op het gebied van maatschappelijke participatie als vergaderen door besturen voor zover die niet te maken heeft met de activiteiten die plaatsvinden in de sociaal-culturele accommodaties vinden er relatief weinig (meer) plaats. Vergelijking met gemeenschapshuizen elders in Noord-Brabant De sociaal-culturele activiteiten met een accent op cultuur die bij de kernfuncties van de Brabantse gemeenschapshuizen horen: ‘ontspanning, ontmoeting, ontwikkeling en verhuur vergaderingen’ staan zoals we ook elders zien in Brabant, over het algemeen borg voor deelname van een goede mix van de bevolking. Vergaderen, als vorm van (vrijwillige, maatschappelijke) participatie vindt elders in Brabant over het algemeen meer plaats in de gemeenschapshuizen.

1.3.2

Mogelijkheden voor activiteiten

Een mix aan activiteiten voor in principe iedereen in de eigen kern, draagt bij aan de sociale samenhang in de kern. Dat is in de drie sociaal-culturele accommodaties het geval. In de gesprekken zijn mogelijke activiteiten genoemd die een bijdrage leveren aan het behoud en versterken van de kwaliteit van de sociaal-culturele accommodaties. ▪

▪

▪

Sociaal-culturele activiteiten voor iedereen, ook voor kwetsbare groepen Een diversiteit aan activiteiten in principe voor iedereen in de eigen kern draagt bij aan de sociale samenhang van de kern. Dat is dus in de drie sociaal-culturele accommodaties het geval. Er is geen eenzijdig aanbod waar alleen een bepaalde groep op afkomt die een bepaalde kleur aan de accommodatie geeft, waardoor anderen niet komen of wegblijven en waardoor de accommodatie geen of geen optimale rol speelt in de ontmoeting tussen in principe iedere bewoner van de kern. Wel is het de vraag of mensen die van een laag inkomen moeten rondkomen, mensen met weinig sociale contacten en mensen met een verstandelijke beperking in voldoende mate in staat zijn aan deze -bestaande– typen activiteiten in de sociaalculturele accommodaties deel te nemen. Welzijnsactiviteiten in -de foyer van- De Mayboom, genoemd door Surplus en ook overigens in De Cour zouden een goede optie zijn om ook kwetsbare groepen mee te nemen. Nieuwe activiteiten met een cultureel accent. Het organiseren van nieuwe activiteiten met een cultureel accent wordt juist door gesprekspartners naar voren gebracht. Voor het behoud van sociaal-culturele activiteiten met een accent op cultuur waarmee iedereen kan worden bereikt is het van belang dergelijke activiteiten te blijven aantrekken. Specifiek genoemd zijn: oefenen door popbands; cursussen door bevoegde docenten op het gebied van beeldende kunsten (schilderen, tekenen) voor senioren; jeugdatelier beeldend. Slimme, creatieve combinaties van activiteiten. Activiteiten in samenwerking tussen non-profit partners en met commerciële partners. Gesprekspartners noemen vaak samenwerking met het oog op het ontwikkelen van nieuwe activiteiten, ook met commerciële partners.


25 ▪ 54

Een voorbeeld is de bibliotheek die een gastspreker uitnodigt over een bepaald land, het reisbureau informatie over reizen in het specifieke land laat verstrekken, terwijl de bibliotheek zelf ook over achtergrondinformatie beschikt. Een ander voorbeeld is de samenwerking met een historisch informatiepunt, de heemkundekring. Een mix aan activiteiten in principe voor iedereen in de eigen kern draagt bij aan de sociale samenhang in de kern. Dat is in de drie sociaal-culturele accommodaties het geval.

1.4

Inhoud: functies, doelgroepen en activiteiten voor beleidsdoeleinden

Samengaan bevorderen kwaliteit sociaal-culturele accommodaties en sociaal beleid Met het bevorderen van de kwaliteit van de sociaal-culturele accommodaties zoals we die bij de bespreking van de functies, doelgroepen en activiteiten aangaven, kan tevens de invulling van het Wmo-beleid vorm krijgen. In het onderstaande laten we zien hoe functies, doelgroepen en accommodaties er voor staan en welke verbindingen er met het Beleidsplan Wmo 2008 – 2012 zijn te leggen. We leggen het accent op het Beleidsplan Wmo, omdat we denken dat daar het meest te versterken valt. Cultuur- en onderwijsbeleid dienen echter in relatie met de sociaal-culturele accommodaties nadrukkelijk te worden meegenomen. Cultuurbeleid Sociaal-culturele activiteiten met het accent op cultuur voor de sociaal-culturele accommodaties dienen niet verwaarloosd te worden, zij dragen juist bij aan het bereiken van iedereen, zoals we eerder hebben laten zien. Als voorbeeld is genoemd de groeiende groep goed opgeleide senioren met vrije tijd en interesse voor cultuur. Met deze groep (volwassenen) wordt door centra voor de kunsten over het algemeen nog weinig gedaan. Ze hebben de professionals in dienst die een kwalitatief goed aanbod kunnen verzorgen waarvoor de senioren best bereid zijn te betalen. Onderwijsbeleid Tevens is het van belang verbinding met het onderwijs te leggen. In veel kernen –en dat is ook in de gemeente Drimmelen het geval– vindt samenwerking plaats in brede school verband tussen maatschappelijke instellingen die met kinderen in de leeftijd van 0 tot 12 jaar en ouder te maken hebben. Voorzieningen worden opnieuw geordend: peuterspeelzaalwerk trekt naar het onderwijs en de –voorzieningen toe. Het concept brede school houdt ook in dat er een verbinding met de omgeving plaatsvindt: ouders van de kinderen, maar ook buurtbewoners. Veel brede scholen geven de ontmoetingsfunctie gestalte onder hun dak en houden veelal onbedoeld geen rekening met een bestaande voorziening als een sociaal-culturele accommodatie. Een sociaal-culturele accommodatie die buiten deze ontwikkelingen blijft raakt uitgehold en verschraalt. Beleidsplan Wmo 2008 – 2012 Analyse van het Beleidsplan Wmo 2008 – 2012 van de gemeente Drimmelen leert dat de sociaal-culturele accommodaties een bijdrage kunnen leveren aan het realiseren van de beleidsvoornemens. Dat is mogelijk door de kwaliteit van de sociaal-culturele accommodaties op inhoud te versterken en vervolgens aandacht te besteden aan de ruimtelijke vertaling en de voorwaarden.

26 ▪ 54


Concrete aanknopingspunten in het Beleidsplan Wmo zijn de volgende. ▪ Plan van aanpak voor de toekomst van de wijken (bladzijde 8): aan de realisering van de beleidsthema’s en de –tussentijdse– evaluatie van het Plan van aanpak kan in de sociaal-culturele accommodaties worden gewerkt door vergaderingen daar te houden. Samenwerking met de dorpsraad (in Wagenberg i.o.), buurtverenigingen, de wijkcoördinator, maatschappelijke organisaties en andere inwoners die werken aan de uitvoering van het Plan van aanpak. ▪ Stimuleren vrijwilligerswerk (bladzijde 12), in het bijzonder door jongeren. De sociaal-culturele accommodaties zijn er voor iedereen. Vergaderen in de sociaalculturele accommodaties door maatschappelijke organisaties voor hun activiteiten brengt deze inwoners-vrijwilligers in contact met gebruikers van diverse pluimage (ook jongeren) die voor andere activiteiten in de sociaal-culturele accommodatie komen. Mondelinge benadering voor vrijwillige inzet die daar ter plekke mogelijk is, werkt in tegenstelling tot een algemene oproep voor vrijwilligers. Sociale participatie, deelname aan het verenigingsleven en het gevoel je nuttig te maken werkt preventief. Eenzaamheid en depressiviteit worden daarmee voorkomen (bladzijde 19). Verder staat vermeld: het bevorderen dat vrijwilligersorganisaties elkaar gemakkelijker opzoeken, elkaar kunnen benaderen en kunnen uitwisselen (bladzijde 31). Ontmoeting in het zelfde gebouw vergemakkelijkt dit. Informele ontmoeting bevordert dit. ▪ Uitgangspunt is dat ouderen zo lang mogelijk in hun omgeving (willen) blijven wonen (bladzijde 15). Daartoe is dienstverlening dichtbij huis van belang, zoals een klussendienst, was- en strijkservice en informatie en advies. Deze vormen van dienstverlening kunnen in de centraal gelegen sociaal-culturele accommodatie worden ondergebracht. Door de gang naar de sociaal-culturele accommodatie komen deze mensen ook anderen uit de kern tegen. Ontmoeting in de buurt (bladzijde 18) is ook voor de aandacht van buurtbewoners voor mantelzorg van belang. ▪ Verstandelijk gehandicapten kunnen in de eigen wijk gebruik maken van de sociaalculturele accommodatie. Het gaat daarbij niet alleen om daar te organiseren activiteiten voor de doelgroep verstandelijk gehandicapten, maar ook om activiteiten voor verstandelijk gehandicapten bij reguliere verenigingen. Niet minder belangrijk is het uitgangspunt dat verstandelijk gehandicapten iets te bieden hebben. Ze kunnen meehelpen bij het uitvoeren van beheertaken (dagbesteding).

1.5

Conclusies en aanbevelingen vanuit inhoudelijk perspectief

1.5.1

Conclusies

Met de drie sociaal-culturele accommodaties is het inhoudelijk redelijk goed gesteld qua functies, doelgroepen en activiteiten. Deze indruk komt overeen met die van de gemeente zelf. Wel denken we dat er maatregelen nodig zijn om de sociaal-culturele accommodaties op peil te houden en niet te laten afglijden. Daarnaast veronderstellen we dat de sociaal-culturele accommodaties een rol kunnen spelen in het sociaal beleid: cultuur- en onderwijsbeleid en in het bijzonder Wmo-beleid conform het Beleidsplan Wmo. Een aantal van de in het beleidsplan genoemde problemen zien we weerspiegeld in de sociaalculturele accommodaties. Met het werken aan de sociaal-culturele accommodaties vanuit inhoudelijk perspectief werkt de gemeente aan het Wmo-beleid.


▪

▪

▪

27 ▪ 54

Functies. Ieder van de sociaal-culturele accommodaties beschikt over de kernfuncties van buurt- en dorpshuizen zoals die in het Brabantse voorkomen: ontspanning, ontmoeting, ontwikkeling, verhuur vergaderruimte. De functie verhuur vergaderruimte is momenteel mager ingevuld. Doelgroepen. De sociaal-culturele accommodaties zijn er voor de bewoners van de eigen kern. Ze bevorderen dus de sociale samenhang en leefbaarheid op de schaal waar ze voor bedoeld zijn. Ze zijn er zo op het oog voor iedereen in de eigen kern: in georganiseerd verband en ongeorganiseerd, voor jong en oud. Kwetsbare groepen lijken minder goed vertegenwoordigd. Activiteiten. Er is een mix aan activiteiten waar mensen voor terecht kunnen: open inschrijving of als lid van een vereniging. De open inschrijving betreft vooral sociaal-culturele activiteiten met een cultureel accent. Activiteiten georganiseerd in verenigingsverband, vooral die welke weinig specifieke eisen aan de ruimte stellen, zoals vergaderingen, vinden op dit moment relatief in geringere mate plaats in de sociaal-culturele accommodaties.

1.5.2

Aanbevelingen

In het navolgende geven we de inhoudelijke aanbevelingen voor de functies, doelgroepen en activiteiten weer. We gaan er daarbij van uit dat de gemeente de sociaal-culturele accommodaties voor de kwaliteit van de leefbaarheid van de kernen minimaal op het huidige niveau wil houden.

Functies ▪

Aanbeveling versterking huidige functie 'verhuur van vergaderruimte' Voor de mix aan kernfuncties is het een goede zaak de functie 'verhuur van vergaderruimte' te versterken, in de eerste plaats door de groepen die toch al gebruik maken van de accommodatie er toe te verleiden ze daar te houden in het verlengde van hun activiteiten, dus te stoppen met het houden van de vergaderingen elders. De functie 'verhuur vergaderruimte' draagt bij aan het zicht bij andere gebruikers/deelnemers op besturen in brede zin (van de desbetreffende activiteiten) waarvoor mensen in vergadering bijeen komen. Er ontstaat (meer) openheid door de ontmoeting met een diversiteit aan vrijwilligersorganisaties c.q. vrijwillige besturen en het biedt de gebruikers/deelnemers de gelegenheid anderen te ontmoeten en hun ervaringen te delen. Met andere woorden: het typisch tot de Nederlandse cultuur behorende 'vergaderen' voltrekt zich in de openbaarheid en biedt de gelegenheid tot meer participatie. Voor en na afloop van de activiteiten -waaronder vergaderen- komt men elkaar tegen, spreekt men elkaar informeel. Dit biedt de gelegenheid tot informatie-uitwisseling en mondeling benaderen voor een bestuurlijke taak. Bekend is immers dat mensen gemakkelijker vrijwilligerswerk op zich nemen als ze daarvoor persoonlijk benaderd worden. Bij de versterking van de functie 'verhuur vergaderruimte' hoort wel tevens dat het informele, terloopse uitwisselen, een plaats krijgt: een gezellige plek die uitnodigt vooraf en na de activiteit nog even na te praten onder het genot van een drankje.

28 ▪ 54


Deze functie kan ook goed gebiedsgericht worden ingericht: buurtverenigingen die hun vergaderingen in de sociaal-culturele accommodaties houden. Ook de wijkcoordinator kan invulling aan het werk in de accommodatie geven: in de trant van het in samenspraak met de bewoners in de kern werken aan een meer integrale, beleidsmatige invulling van de kern, dus op fysiek, economisch en sociaal vlak, waarbij ieder eigen taken en verantwoordelijkheden op zich neemt. ▪

Aanbeveling nieuwe functie dienstverlening Ook in de kernen van de gemeente Drimmelen verdwijnen voorzieningen en streeft de gemeente na dat mensen zelfstandig in hun eigen huis kunnen blijven wonen. In het Wmo-beleidsplan worden voorbeelden genoemd van wensen die bewoners hebben geuit: was- en strijkservice, klussendienst, tuinonderhoud, boodschappenservice, rolstoel pool. Hoe kleiner de kern hoe groter de kans dat voorzieningen verdwijnen of inmiddels al verdwenen zijn. Nagegaan kan worden voor welke kern deze wensen spelen en welke van de vormen van dienstverlening kunnen worden gekoppeld aan elk van de drie sociaal-culturele accommodaties. In de kleinste kern, Wagenberg, zouden zo op het eerste oog gezien de omvang, de wensen op dit vlak het grootst moeten zijn. De mate van vergrijzing en onderling dienstbetoon zijn echter ook van belang. Hoe dan ook zal er een beeld moeten zijn van de wensen van elk van de kernen. Als deze niet per kern zijn te achterhalen, is het van belang de behoefte per kern in kaart te brengen.

Doelgroepen Ga in het algemeen na wat er kan worden gedaan om kwetsbare groepen in de sociaalculturele accommodaties binnen te halen. Specifiek voor elk van de kernen bevelen we daarnaast nog het volgende aan. ▪ De Mayboom. Ga na waar de opmerking dat het aantal mensen dat van De Mayboom gebruik maakt te beperkt is vandaan komt. ▪ De Cour. Wat kan er worden gedaan om de verstandelijk gehandicapten weer de gewone inwoners van Terheijden meer te laten ontmoeten? ▪ Plexat. Welke rol kan de dorpsraad i.o. vervullen om de kwetsbare groepen in beeld te krijgen voor Plexat: de dorpsraad als ogen en oren van het dorp. Wat kan er worden gedaan om de dagbesteding voor de bewoners uit Wagenberg weer in hun kern terug te krijgen?

Activiteiten Aanvullen bestaande activiteiten ▪ Geef de concrete initiatieven van de gesprekspartners een kans om het type activiteiten met een cultureel accent sterk te houden. ▪ Bij de huidige sociaal-culturele activiteiten ligt, zoals gezegd, het accent op 'cultureel'. Breng in kaart of onder de inwoners ook belangstelling is voor andersoortige sociaal-culturele activiteiten. Te denken valt aan bijvoorbeeld een reeks bijeenkomsten opvoedingsondersteuning in overleg met onderwijs en bibliotheek. ▪ Breng daarnaast in kaart of er activiteiten zijn onder de noemer van de functie dienstverlening waar de inwoners van de kern, ook tweeverdieners, behoefte aan hebben.


▪

29 ▪ 54

Zorg voor meer helderheid over invulling van het wijkspreekuur en kijk waar mogelijk naar een nieuwe invulling: zowel qua invulling als naar de gebruikers en andere bewoners. Gebruikers hebben geen idee of het wijkspreekuur nog bestaat. In het Wmo-beleidsplan wordt de invulling van de loketfunctie van Wmo (frontoffice) naast een spreekuur over het gebied (de kern) genoemd. Dat zijn twee verschillende invullingen, waarvan het de vraag is of de bewoners er van op de hoogte zijn, als ze al beide worden ingevuld.

Activiteiten voor nieuwe, in het bijzonder kwetsbare, doelgroepen ▪ Ga na of er belemmeringen zijn en zo ja welke, voor kwetsbare doelgroepen om deel te nemen aan de bestaande activiteiten en werk daar aan. Het kan gaan om voorwaardenscheppende zaken als een gehandicapte die de deur niet uit kan omdat hij of zij niet in staat is de jas aan te doen. ▪ Verken wie van de individuele inwoners tot welke kwetsbare doelgroepen in de afzonderlijke kernen behoren. ▪ Verken de vraag naar activiteiten bij kwetsbare doelgroepen. Het is goed mogelijk dat niet voor elke activiteit in de afzonderlijke kernen voldoende deelnemers zijn. Dat houdt in dat tevens moet worden gekeken welke sociaal-culturele accommodatie de activiteit (eventueel roulerend) kan organiseren.

30 ▪ 54



2

31 ▪ 54

Exploitatie accommodaties

Inleiding Dit hoofdstuk van het rapport bevat de verslaglegging over exploitatie en beheer, dat wil zeggen de bedrijfsvoering van de sociaal-culturele accommodaties. Gegevens op dit terrein zijn verzameld bij: de exploitant, Optisport: locatiemanager en regiomanager de gemeente, gesprekken met de ambtelijke organisatie en de gebruikers van de accommodaties.

Gesprekken met Optisport Met de locatiemanager, de heer R. Tijs, is een gesprek gevoerd op elk van de drie locaties van de accommodaties. Als leidraad voor het gesprek werd, zoals gezegd, de ‘Checklist bedrijfsvoering van accommodaties’ van Stichting Zet gebruikt. Deze checklist bevat ook vragen over het financiële beheer van de accommodatie. Hoewel daarom is verzocht, is door Optisport geen inzage verstrekt in het financiële beheer van de drie accommodaties. De uitgebreide overzichten van de bedrijfsvoering per accommodatie zijn opgenomen in het aparte Deel 2, bijlage 2. Met de heer T. Knevel, regiomanager van Optisport, is een telefonisch interview gehouden over dit onderdeel van het onderzoek. De vragen die aan de heer Knevel zijn voorgelegd, zijn daarna in het ambtelijk overleg met de gemeente aan de orde gesteld. Opbouw hoofdstuk In dit hoofdstuk introduceren we allereerst in 2.1.1 de exploitant en de overeenkomst die met de exploitant is gesloten. Vervolgens gaan we in 2.1.2 in op de sociaal-culturele accommodaties op locatie. We geven steeds een korte schets en de visie van de exploitant op de desbetreffende accommodatie. We besteden in deze paragraaf in samenvattende zin speciaal aandacht aan de ervaringen van de gebruikers met de sociaal-culturele accommodaties. De paragraaf eindigt met conclusies en aanbevelingen gebaseerd op de ervaringen met de bedrijfsvoering van de gebruikers. De fysieke staat van de accommodaties en suggesties voor verbetering, de exploitatie, voortzetting van de exploitatie en de exploitatieovereenkomsten komen daarna in 2.1.3 aan de orde. Daarbij komen de exploitant en de gemeente aan het woord. De fysieke staat komt in dit hoofdstuk globaal aan de orde. In de gespreksverslagen van de gebruikers is per verslag een bijlage met gedetailleerde klachten over onderhoud en beheer opgenomen. Deze bijlage per accommodatie is te vinden in Deel 2, bijlage 1 gespreksverslagen. Vervolgens geven we kort in 2.1.4 het advies tot beëindiging van de exploitatie/huurovereenkomsten. De bijlage 3 in dit rapport gaat uitvoerig in op de inhoud van dit advies. We bespreken in 2.1.5 de aanbesteding van de exploitatie en sluiten af met 2.1.6 conclusies en aanbevelingen.

32 ▪ 54


2.1

Exploitatie en beheer: bedrijfsvoering en overeenkomsten

2.1.1

Introductie exploitant Optisport en overeenkomst

De gemeente Drimmelen heeft in 1999 en 2000 met Exploitatie Sportobjecten Nederland BV (ESN Drimmelen) ten behoeve van het beheer en exploitatie van een drietal accommodaties risicodragende exploitatieovereenkomsten gesloten. Inmiddels is de huidige exploitant en beheerder –door fusie/overname- Optisport Drimmelen geworden. Optisport richt zich op de ontwikkeling, realisatie en exploitatie van sportaccommodaties, sociaal-culturele centra en horecavoorzieningen. Optisport Exploitaties maakt onderdeel uit van de Optisport Groep. Optisport exploiteert accommodaties in heel Nederland. De groepsdirectie is in handen van twee directeur–aandeelhouders. Vestigingen vallen onder de verantwoordelijkheid van de regiodirecteuren. De dagelijkse leiding voor elke vestiging wordt ingevuld door een locatiemanager. De huidige overeenkomsten met Optisport expireren in 2009 en 2010. Dit vormt voor de gemeente Drimmelen aanleiding de huidige stand van zaken met betrekking tot de accommodaties onder de loep te nemen en uitgangspunten te bepalen voor het voortzetten van de exploitatie en het beheer door derden.

2.1.2

De sociaal-culturele accommodaties op locatie

Plexat - Wagenberg Schets Plexat is een gemeenschapshuis met een ouderwets aandoende aankleding. Een en ander ondanks de verbouwing in 1996 van de grote en kleine zaal waarbij sommige onderdelen, zoals bar en intern balkon, de ontmoetingsruimte een futuristisch aanzien gaven. Het genoemde balkon is overigens uit veiligheidsoverwegingen al enige tijd niet meer toegankelijk voor het publiek. De bovenverdieping (ontmoetingscentrum) beschikt over een grote zaal met podium, een kleine zaal en een vergaderkamer voor tien personen. Het gemeenschapshuis is niet altijd open. Aan de ontmoetingsfunctie –behoudens de georganiseerde activiteiten- lijkt nauwelijks te worden voldaan. De bovenverdieping is naast per trap ook toegankelijk met een lift. Het gemeenschapshuis wordt vooral in de avonduren gebruikt; de bezetting houdt niet over. De beheerster, aangesteld door Optisport, verzorgt de exploitatie van het horecagedeelte en treedt op als gastvrouw. Zij heeft, naar het zich laat aanzien, de vrije hand om feestjes en dergelijke te organiseren. De ruimten van de benedenverdieping zijn permanent verhuurd aan de Stichting Welzijn Ouderen (SWO) en de Stichting Peuterspeelzaalwerk Drimmelen (SPD). De SWO c.q. de door de ouderen geformeerde beheerscommissie is erg actief. Naast de ruimte in Plexat maken de ouderen ook veelvuldig gebruik van de achter Plexat gesitueerde jeu-de-boulesbaan. De accommodatie wordt tegen een symbolisch bedrag verhuurd (€ 1,00). Aan het verzoek de bezoekersaantallen van Plexat te vermelden is door Optisport helaas geen gehoor gegeven.


33 ▪ 54

Visie locatiemanager De locatiemanager acht een constructie waarbij de exploitatie in handen van een bewoner uit het dorp wordt gegeven het meest passend bij de situatie in Wagenberg c.q. bij kleine gemeenschappen. De subsidie wordt door de locatiemanager als laag gekwalificeerd.

De Cour - Terheijden Schets De Cour is een sociaal-cultureel centrum met een sport-/theaterzaal en horeca. De accommodatie wordt tegen een symbolisch bedrag verhuurd (€ 1,00). Optisport ontvangt van de gemeente een jaarlijkse bijdrage in de exploitatie van De Cour. Het horecagedeelte is door de manager verpacht waarbij ook de schoonmaak onderdeel van de pacht is. De pachtster organiseert ook de nodige activiteiten en verzorgt lunches voor diverse groepen zoals SOVAK, een gehandicaptenorganisatie met huisvesting in Terheijden. De bezetting van het gebouw is overdag beter dan ’s avonds maar wordt wel als goed geschetst. De indeling van het gebouw is niet berekend op elkaar storende activiteiten en mist node een scheidingswand die de foyer en de Tuinzaal akoestisch kan scheiden. De sportzaal annex theaterzaal wordt overdag nauwelijks gebruikt. De Cour is binnen het drietal accommodaties een apart verhaal. De Cour is meer op architectuur gebouwd dan op het goed kunnen exploiteren van de accommodatie. De indeling is onhandig en multifunctioneel gebruik is niet echt mogelijk. Zo ontbreekt er een goede indeling voor de elkaar storende activiteiten zoals tegelijkertijd kunnen vergaderen en muziek maken. De oorspronkelijk daarvoor ingerichte kleine zaal is daarvoor niet geschikt vanwege de te geringe isolatie. Ook ruimten zijn moeilijk op te delen. Gevolg is dat de grotere verenigingen voor hun vergaderingen naar elders uitwijken. Tussen de Tuinzaal en de foyer ontbreekt, zoals gezegd, een noodzakelijke scheidingswand. Daardoor is de ruimte niet effectief te gebruiken. Aandachtspunten zijn de hoge energielasten, de scheidingswand tussen de Tuinzaal en de foyer en last but not least de toegankelijkheid van het gebouw. De inrichting is deels verzorgd door de pachtster. Aan het verzoek de bezoekersaantallen van De Cour te vermelden is door Optisport helaas geen gehoor gegeven. Visie locatiemanager De Cour was –in de optiek van de huidige locatiemanager- bij overname op sterven na dood. De exploitatie moest indertijd geïnjecteerd worden met € 100.000,00. Het aanwezige personeel is ontslagen en daarvoor in de plaats is een pachtster aangezocht om het horecagedeelte te exploiteren. Onderhoud van de accommodatie maakt daar ook deel van uit. De huidige constructie met de gemeente Drimmelen wordt als goed ervaren. Voor wat betreft het gastvrouw/-heerschap geeft de locatiemanager de voorkeur aan mensen uit het dorp zelf. Zijns inziens geeft dat meer vertrouwen bij de gebruikers, al heeft het opbouwen daarvan bij De Cour wel enige tijd geduurd. Voor wat betreft het onderhoud van het gebouw kwalificeert hij dit als redelijk goed en laat hij de noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden plaatsvinden. Extra investering ontbreekt echter. Een grote organisatie als Optisport brengt met zich mee dat zij zo min mogelijk risico wil lopen en er zorg voor wil dragen de zaken goed geregeld te hebben. Dat uit zich ook in het feit dat bij de medewerkers van de accommodaties duidelijkheid is met betrekking tot de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Daarnaast zijn de eisen met betrekking tot veiligheid en hygiëne van de accommodaties hoog. Optisport heeft daarvoor heldere procedures, met betrekking tot de controle en de naleving ervan in de praktijk.

34 ▪ 54


De Mayboom - Made Schets Sociaal-cultureel centrum De Mayboom ligt in het centrum van Made. De Mayboom is een grote accommodatie en wordt goed bezocht door het verenigingsleven. De oude kapel van het voormalige klooster is geheel gerestaureerd en geïntegreerd in de acht zalen tellende sociaal-culturele accommodatie. De accommodatie wordt aan Optisport verhuurd in ruimten met BTW belast en in ruimten niet-BTW belast11. In De Mayboom is een aantal organisaties permanent gehuisvest. Het betreft Theek 5, de openbare bibliotheek Made, Eskadee, het kinderdagverblijf en vluchtelingenwerk. Daarnaast maakt een dertigtal verenigingen gebruik van de accommodatie. In De Mayboom is het administratiekantoor van Optisport voor de drie accommodaties gehuisvest. De accommodatie wordt goed bezocht en kent ongeveer 63.580 vaste bezoekers per jaar. Bij het organiseren van evenementen neemt dit aantal nog toe met 1.800. De Mayboom is een groot gebouw met mogelijkheden. Het ziet er verzorgd uit. Het onderhoud kan gekwalificeerd worden als redelijk. De verwarmingsketels dienen vervangen te worden. Het gebouw bestaat uit: een theaterzaal, biljartruimte, kapelzaal, parkzaal 1&2, creazaal, fonteinzaal 1&2 en panoramazaal. Visie locatiemanager De overeenkomsten met de grote huurders dienen een inflatiecorrectie te ondergaan. De kosten schoonmaakmiddelen en personeel zijn immers in de loop der jaren wel gestegen. De gebruikers klagen over de verwarmingsmethode van het gebouw. Men heeft steeds het gevoel op de tocht te zitten.

2.1.2.1

Ervaringen met bedrijfsvoering door gebruikers

In het navolgende geven we de ervaringen met de sociaal-culturele accommodaties weer vanuit het perspectief van de gebruikers. We doen dat voor de drie accommodaties samen. In Deel 2, de apart gebundelde bijlage ‘gespreksverslagen’ zijn de ervaringen van gebruikers per sociaal-culturele accommodatie (bijlage 1, de verslagen 1.2 tot en met 1.4) te vinden.

Gebruik van het gebouw Met de drie sociaal-culturele accommodaties is het inhoudelijk zoals gezegd redelijk gesteld. Dat geldt niet voor het gebruik ervan. Het gebruik van de ruimte is zeker niet optimaal. In De Mayboom en De Cour kunnen veel meer activiteiten plaatsvinden dan nu het geval is zoals uit bijlage 2 van het afzonderlijke Deel 2 valt op te maken in de Checklist bedrijfsvoering accommodaties, onderdeel J. Bezetting. Dat geldt ook voor ruimte van vaste gebruikers als vluchtelingenwerk dat wekelijks (nog) slechts enkele dagdelen van de ruimte gebruik maakt. Daar komt bij dat gebruikers in de loop van de tijd vertrekken c.q. activiteiten als theatervoorstellingen (try-outs) niet meer door de exploitant worden geprogrammeerd. In elk van de gesprekken met de gebruikers wees men op het vertrek van gebruikers die niet meer terug keren, ook niet als de genoemde reden voor vertrek is vervallen. Aanleiding vormde bijvoorbeeld de overgang van beheer in handen van een commerciële exploitant en vervolgens de overgang van ESN in Optisport. Elders in Brabant komen we tegen dat in de loop van de tijd verdwenen gebruikers toch weer terug komen in het gemeenschapshuis. 11

Huurinkomsten gemeente Drimmelen per 2008, respectievelijk € 44.986,00 en € 18.276,00.


35 ▪ 54

Dat lijkt in deze sociaal-culturele accommodaties niet het geval te zijn. Daarnaast komt het voor dat gebruikers voor een deel van hun activiteiten, zoals vergaderingen of de derde helft (bar), naar andere accommodaties vertrekken. Waar gaan ze naar toe? Ze gaan naar andere publieke voorzieningen, waar sociale huurprijzen in rekening worden gebracht, zoals in De Wijngaerd, en waar men zelf voor de koffie en thee mag zorgen of waar koffie en thee door vrijwilligers van de andere voorziening worden verzorgd. Vaker nog gaat men naar het café waar geen huur hoeft te worden betaald. Sommige gebruikers zouden graag vertrekken maar zien er (moreel) geen kans toe of hebben geen alternatief: jeugd en jongeren, zo zegt men, horen niet in het café thuis; de muziekverenigingen in De Cour geven aan niet onder de verplichting van de gemeente uit te kunnen. (Mogelijke) Redenen of aanleidingen om te vertrekken zijn: ▪ gebrek aan sfeer: De Cour is steriel; De Mayboom heeft geen uitstraling. Die treft men wel aan in het café (waar men vroeger zat). ▪ geluidshinder: oefenen van een koor en een band tegelijkertijd gaat niet samen. ▪ mankementen aan het gebouw. ▪ te hoge huurprijzen. In elk van de accommodaties wordt de te hoge huurprijs genoemd. Probleem is dat de consumptieprijs relatief hoog is vergeleken met die van de lokale horeca. Daarnaast moeten verenigingen nog de huur betalen, wat bij de lokale horeca niet het geval is. In de contributie van de vereniging zit de huurprijs verdisconteerd en de prijs van de -in de horeca verplichte- consumptie niet. Om die reden lijken gebruikers in het café goedkoper uit te zijn. ▪ inhoudelijke ontwikkelingen in samenhang met ruimtelijke. De school heeft te maken met een afnemend aantal leerlingen, waardoor er een lokaal leeg komt. Peuterspeelzaalwerk is meer dan voorheen gericht op het onderwijs (doorgaande leerlijn van 0 tot 12-jarigen en wegwerken van achterstandssituaties) en vertrekt wellicht uit Plexat. Vertrek van peuterspeelzaalwerk uit het gemeenschapshuis is een ontwikkeling die zich nagenoeg overal in Brabant voordoet, onder invloed van brede schoolontwikkeling maar ook los daarvan: als de school een overschot aan lokalen heeft. Het gemeenschapshuis is op die manier een betrouwbare vaste gebruiker kwijt, met jonge kinderen en ouders als doelgroep die op een andere manier minder vanzelfsprekend in contact komen met het gemeenschapshuis. ▪ ruimtelijke ontwikkelingen. In Wagenberg wordt het centrum opnieuw ontwikkeld, terwijl in Terheijden nieuwbouw plaatsvindt van de basisschool, bibliotheek en gymzaal aan het Oranjeplein, in de directe nabijheid van De Cour. Tegenwicht aan de ontwikkelingen van leegloop kunnen de professionele maatschappelijke organisaties bieden. ▪ Centrum voor de Kunsten, Amadeus wil graag alle muziekactiviteiten verhuizen van elders in Made naar De Mayboom: om inhoudelijke samenwerking te vergemakkelijken (met de bibliotheek), maar belangrijker nog om personeel (docenten) niet op te hoeven zadelen met beheertaken als bedrijfshulpverlening. ▪ Surplus wil graag welzijnsactiviteiten in De Mayboom onderbrengen, voor de mogelijkheid tot ontmoeting dicht bij huis (van jong en oud) maar wil de kosten die daar mee gemoeid zijn niet laten drukken op het huidige subsidiebedrag van de gemeente. Beide instellingen hebben hun wensen al enige tijd geleden bij de gemeente te kennen gegeven, maar nog geen reactie gekregen.

36 ▪ 54


Fysieke toegankelijkheid en bruikbaarheid. Een belangrijke opmerking over het (niet) gebruik betreft de toegankelijkheid en bruikbaarheid van de gebouwen. In elk van de drie accommodaties zijn problemen op dit terrein. Mensen met een lichamelijke beperking kunnen moeizaam gebruik maken van de accommodaties. In De Cour kunnen fysiek gehandicapten niet zelfstandig binnen komen. Ook als ze in het gebouw zijn, kunnen ze zich niet zelfstandig bewegen. Het gebruik van de toiletten door gehandicapten is niet gemakkelijk en zelfs niet altijd mogelijk.

(Groot) Onderhoud en inventaris In elk van de sociaal-culturele accommodaties zijn veel klachten over het onderhoud aan de ruimte binnen én buiten (bij De Mayboom): van grote tot kleine ergernissen. Vooral de klimaatbeheersing moet het ontgelden: verkeerde temperatuur; tocht en vochtige (opslag) ruimten; ramen die niet open kunnen. Maar ook over de akoestiek worden veel opmerkingen gemaakt: in de ruimte zelf of ten opzichte van de buren. Bij elk van de gespreksverslagen van de accommodaties is een bijlage met klachten over onderhoud en beheer opgenomen. We willen hiermee overigens niet zeggen dat de klager altijd gelijk heeft en dat hij in sommige gevallen niet op de hoogte had kunnen zijn van de reden(en) waarom een klacht niet verholpen kan worden. Er zijn drie verschillende oorzaken voor de klachten aan te geven. 1. Het grijze gebied. Wie is er verantwoordelijk voor welk onderhoud en welke inventaris: de gemeente of de exploitant? De ene partij wijst naar de andere, maar het probleem wordt niet opgelost. Te denken valt bijvoorbeeld aan de vaste vloerbedekking en de buitenruimte van De Mayboom. 2. (Vermeende) nalatigheid, onzorgvuldigheid: door de exploitant en de gemeente. De vloeren worden verkeerd behandeld, de tribune blijft stoffig, het toiletpapier en toiletbrillen ontbreken. Personeel van de accommodatie lijkt onvoldoende geïnstrueerd en op de hoogte van de aanwezigheid van hulpmiddelen om problemen op te lossen. De gemeente ziet onvoldoende toe op naleving van het onderhoud. 3. Gebrekkige communicatie tussen exploitant en gebruikers, en tussen gebruikers en de gemeente over redenen waarom het onderhoud niet of in de loop van de tijd minder frequent (glazen wassen) wordt uitgevoerd, respectievelijk aanbrengen scheidingswand tussen Tuinzaal en foyer in De Cour. Wordt adequaat gecommuniceerd met gebruikers over hun suggesties voor verbetering, of ze nou reëel zijn of niet? ‘Wordt wel aan alle vereiste vergunningen voldaan?’, is een vraag die zowel door gebruikers in Plexat als in De Cour werd gesteld.

Personeel Nagenoeg alle gebruikers loven de inzet en betrokkenheid en flexibiliteit van het personeel op de locaties. De gebruikers voegen er wel aan toe: binnen de marges die de gemeente c.q. de exploitant biedt. De betrokkenheid heeft zeker te maken met het feit dat er een lokale binding van het personeel met de accommodatie is. Over de communicatie met de beheerder, het inzetten van personeel en het maken van afspraken zijn de gebruikers minder tevreden. ▪ De afstand tot de locatiemanager is te groot: hij is alleen aanwezig in De Mayboom, maar ook daar is hij niet erg zichtbaar en aanspreekbaar.


▪

▪

▪

▪

37 ▪ 54

Er wordt te zuinig met personele inzet omgesprongen: de begintijd van een activiteit (uitvoering) valt bijvoorbeeld in Terheijden samen met het tijdstip waarop het gebouw opengaat. Met name in De Mayboom loopt men aan tegen het feit dat het gebouw tussen 17.00 en 19.00 uur gesloten is. Daardoor kan bijvoorbeeld van gemeenschappelijke voorzieningen als de toiletten geen gebruik worden gemaakt. Ook is er tijdens de openstelling te weinig personeel aanwezig. Er moet door te weinig mensen te veel worden gedaan. Er worden tijdens vergaderingen geen bestellingen voor consumpties opgenomen. Voor een commercieel aantrekkelijke activiteit wordt de inzet van personeel wel goed genoemd. Dit steekt de gebruikers. Bejegening van het personeel lijkt niet altijd correct dan wel effectief te zijn. Dit geldt voor bejegening van professionele organisaties als gebruiker én voor bijzondere groepen als bijvoorbeeld verstandelijk gehandicapten die zich welkom moeten voelen. Gebruikers, maar ook personeel, krijgen te weinig informatie waardoor ze niet op de hoogte zijn.

Vrijwillige inzet Over vrijwillige inzet zijn de meningen niet eenduidig. De exploitant stelt er geen tegenstander van te zijn, maar moeilijk te kunnen controleren of een vrijwilliger (met een vrijwilligersvergoeding) niet tevens een dienstverband, elders, heeft. Hoe dan ook is het voor gebruikers lastig zich als (vrijwilliger) betrokken burger op te stellen als de exploitant een commerciële partij is. De gebruikers worden bij een commerciële exploitant aangesproken in hun rol van consument, waardoor ze minder geneigd zullen zijn zelf een bijdrage te leveren en kritischer zullen zijn over het personeel.

Conclusies en aanbevelingen bedrijfsvoering door de ogen van gebruikers We beëindigen dit onderdeel ‘ervaringen van gebruikers’ met conclusies en aanbevelingen over hun ervaringen met gebruik, (groot) onderhoud en inventaris en personeel. Ze vormen input voor verbetering van de kwaliteit van de sociaal-culturele accommodaties als gebouw in overleg met de gemeente, met de exploitant als er gekozen wordt voor uitbesteding en voor het vastleggen van afspraken en wijzen van communicatie. Conclusie gebruik De sociaal-culturele accommodaties zijn kwetsbaar wat het gebruik betreft: groepen en activiteiten trekken er uit, staan op het punt er uit te trekken of maken er geen optimaal gebruik van. De functie van de sociaal-culturele accommodaties kan uitgehold raken. Dat gaat ten koste van de kwaliteit van de sociale samenhang en daarmee van de leefbaarheid van de kern. Het bestaan van de voorzieningen, in dit geval de sociaal-culturele accommodaties met voldoende ruimten, is een voorwaarde voor de leefbaarheid, maar biedt met andere woorden nog geen garantie voor de kwaliteit: de -diversiteit aan en invulling van- functies voor groepen en bijbehorende activiteiten, en de mogelijkheid dat diverse groepen met hun activiteiten elkaar tegelijkertijd in het gebouw ontmoeten. Uitbesteding van de exploitatie aan een commerciële exploitant maakt ruimtelijke en inhoudelijke samenwerking niet vanzelfsprekend. Aanbeveling De gemeente dient in alle gevallen op de kwaliteit van de sociaal-culturele accommodaties toe te zien: als regisseur en als eigenaar van de accommodaties. Immers sociaalculturele accommodaties die er alleen als gebouw staan, leveren niets op en vormen een slechte besteding van publieke middelen.

38 ▪ 54


De gemeente dient knopen door te hakken of duidelijker te zijn wanneer besluitvorming wordt voorzien: zowel ten aanzien van een positief als negatief besluit. De professionele maatschappelijke organisaties moeten (te) lang wachten op een besluit van de gemeente over hun voorstellen. Nagegaan dient te worden hoe de tariefstelling moet worden ingericht om het met name voor vrijwilligersorganisaties aantrekkelijk te houden hun activiteiten in de sociaalculturele accommodatie te laten plaatsvinden.

Conclusie (Groot) onderhoud en inventaris Er wordt veel geklaagd over de gebouwen. Daarbij wordt terecht of onterecht gewezen naar de gemeente of de exploitant. In een situatie waarin de exploitatie is uitbesteed valt weinig te verwachten van betrokkenheid van gebruikers, om een bijdrage te leveren aan het oplossen van dergelijke problemen. In hun rol van consument verwachten zij een zakelijke omgang met de problemen die zich voordoen. Aanbeveling Loop samen met de gebruikers van de accommodatie de lijst met klachten over onderhoud en beheer na. Ga na wie er verantwoordelijk is en creëer helderheid. Maak afspraken over de termijn waarbinnen iets verholpen kan worden en laat weten, ook op schrift in de vorm van bijvoorbeeld een nieuwsbrief aan de vaste gebruikers, waarom iets niet opgelost kan worden zodat gebruikers er mee kunnen leren leven. Immers ook het niet kunnen oplossen van een probleem, als maar duidelijk wordt waarom het niet opgelost kan worden, is een antwoord. Met het op schrift vastleggen van het al dan niet kunnen verhelpen van klachten heeft de gemeente een middel om naar te verwijzen. Daardoor kan ruis worden ingeperkt. Schrijf de inventaris af en neem in de begroting een post voor uitgaven voor de inventaris op, zoals technische/technologische apparatuur als computers en -programma's voor digitale bewerking, beamers, geluidsapparatuur, ovens. Waar de post niet voor rekening van de gemeente is, dient er bij het afsluiten van het contract met de exploitant rekening mee te worden gehouden. Ga tevens na of gebruikers zelf een verantwoorde bijdrage aan het probleem kunnen leveren: personeel en/of financieel. Grotere onderhoudsproblemen vergen investeringen die over een langere termijn moeten worden gerealiseerd. Gebruik daar het meerjarenonderhoudsplan (MOP) voor de afzonderlijke én gezamenlijke sociaal-culturele accommodaties voor. Ga na of er een (groot) onderhoudscontract met de woningcorporatie is te sluiten voor dit type maatschappelijk vastgoed. Conclusie personeel Professionele inzet. De inzet voor beheer van lokaal personeel werkt goed uit in de accommodaties voor de binding met en betrokkenheid van gebruikers. Voor de inzet van personeel wordt door de exploitant weinig enthousiasme aan de dag gelegd: ▪ personeel wordt te krap begroot: ten behoeve van ruimere openingstijden maar ook tijdens de openstelling ▪ er is te weinig aandacht voor een correcte bejegening van gebruikers door personeel ▪ er zijn geen afspraken voor het gebruik van consumpties tijdens vergaderingen, waardoor aan de ene kant omzet gemist wordt en aan de andere kant gebruikers uit de accommodatie naar de horeca worden gejaagd.


39 ▪ 54

Vrijwillige inzet. Voor vrijwillige inzet is geen aandacht. Weliswaar verklaart de exploitant geen tegenstander van vrijwillige inzet te zijn. In de praktijk valt van inzet door vrijwilligers niets te verwachten door de afstand waarop de landelijk opererende exploitant van de accommodaties staat. Omgekeerd geldt dat van de gebruikers hooguit uit medelijden -door de werkdruk– met lokale personeelsleden op locatie iets aan inzet (handen spandiensten) valt te verwachten. Door de grote afstand en de irritaties op het gebied van het beheer zal het enthousiasme om mee te werken -voor zover aanwezig- gering blijven. Gebrek aan aandacht voor effectieve communicatie tussen betrokkenen versterkt het gebrek aan vrijwillige inzet. Aanbeveling Werk aan verruiming van de openingstijden. Het gaat daarbij zowel om de tijd tussen 17.00 en 19.00 uur als om de verruiming voorafgaande aan de start van een activiteit, nodig voor de voorbereidende werkzaamheden van de kant van de gebruiker. Juist een muziekschool en activiteiten voor Buitenschoolse opvang hebben baat bij ruimere openingstijden. Zorg voor zichtbaarheid en daardoor de mogelijkheid van aanspreekbaarheid van de manager op ieder van de locaties. Dat kan bijvoorbeeld door een spreekuur op locatie in te stellen. Op dit moment heeft de gemeente niets te zeggen over het personeel. Natuurlijk zijn de vereiste diploma’s aanwezig. Het zou goed zijn vast te leggen dat personeel ook getraind is/wordt op een adequaat communiceren met gebruikers in het algemeen en met bijzondere doelgroepen van de sociaal-culturele accommodaties als verstandelijk gehandicapten in het bijzonder. Zorg er voor dat (nieuwe) gebruikers én personeel goed geïnformeerd zijn en blijven, en dat ze onderling goed communiceren. Maak daartoe concrete afspraken over wie (exploitant, gemeente, gebruiker(s) over welke onderwerpen (samenstelling rooster, zaken aangaande onderhoud, beheer et cetera) op welke wijze (op schrift: per brief of nieuwsorgaan; mondeling, face to face) met elkaar communiceren.

2.1.3

Fysieke staat, exploitatie en voorzetting overeenkomsten

In beide gesprekken zijn de volgende vragen voorgelegd. A. Hoe vindt u dat het er voorstaat met elke accommodatie? B. Wat zou er verbeterd moeten worden? C. Wat vindt u van de huidige overeenkomsten? D. Wil men de huidige exploitatie en beheer in deze vorm voortzetten? E. Onder welke voorwaarden wil men de overeenkomsten voortzetten?

Visie regiomanager Onderhoud In het algemeen staat het er redelijk voor met de accommodaties. Wat ontbreekt, is een heldere beschrijving van het onderhoud. Zowel met betrekking tot het deel dat de gemeente Drimmelen toekomt, als het deel wat Optisport toekomt. Geopperd wordt het onderhoud geheel bij Optisport te leggen en daartoe een gemeentelijk budget per jaar te reserveren. Daartoe zal een MOP (meerjarenonderhoudsplan) opgesteld moeten worden. Geld ten behoeve van dat onderhoud gaat dan naar Optisport, waar het in reserve wordt gehouden om –als zich (groot) onderhoud aandient- dit aan te wenden.

40 ▪ 54


De gedachte hierachter is dat dan niet meer voor elk voorkomend onderhoudsprobleem een ronde langs de verschillende gemeentelijke afdelingen gemaakt hoeft te worden. Energielasten De regiomanager geeft aan dat de energiekosten de afgelopen jaren behoorlijk zijn gestegen. De kostenstijgingen lopen niet synchroon met de prijsstijgingen over de afgelopen jaren. Waren de energiekosten in 2003 nog € 47.000,00; over 2007 zal naar verwachting € 70.000,00 betaald moeten worden. Overeenkomsten Over de relatie met de gemeente is Optisport niet echt ontevreden. Het feit dat met drie verschillende overeenkomsten wordt gewerkt wordt echter als onhandig ervaren. Meer eenduidigheid zou ook meer helderheid in de rechten en plichten scheppen. Optisport pleit voor één uniforme overeenkomst op basis van het indexeringsmodel. Continuering overeenkomst Optisport continueert graag haar huidige relatie met de gemeente Drimmelen. De voorwaarden –zoals ze er nu liggen- zijn goed. Met de hiervoor genoemde aanvullingen zal de relatie en overeenkomst aan helderheid winnen. Visie op synergievoordelen Daarnaast wordt opgemerkt dat er een integrale visie op synergievoordelen zou moeten komen. Mede gezien de exploitatie van de accommodaties en zwembaden die momenteel seizoensexploitaties zijn. Uitwisseling van bijvoorbeeld personeel van de zwembaden en de accommodaties zou daarbij de nodige voordelen opleveren.

Visie gemeente Drimmelen Onderhoud Het onderhoud van de accommodaties is redelijk tot goed. Eenmaal per jaar bezoekt een ambtenaar van de gemeente de accommodaties en bespreekt het klein onderhoud met de locatiemanager. Bij dit gesprek wordt geen onderhoudschecklist gehanteerd. Kanttekening hierbij van de gemeente is dat de informatievoorziening vanuit Optisport niet uitmunt door helderheid. Er is geen zicht op de onderhoudscontracten van bijvoorbeeld technische installaties en dergelijke. Geconstateerd is dat de investeringen in de accommodaties door Optisport in de afgelopen twee jaren verminderd zijn. Aangegeven wordt dat het invoeren van een drempelbedrag voor onderhoud (door de gemeente) een goede optie zou kunnen zijn. Dat wil zeggen bijvoorbeeld de eerste € 2.000,00 aan onderhoudskosten ten laste van Optisport brengen. Conditie gebouw De communicatie met betrekking tot het onderhoud en de exploitatie moet beter en meetbaar zijn. Gesteld wordt dan ook dat een conditiemeting per accommodatie moet plaatsvinden waaraan een niveau wordt gekoppeld. Voor de gemeente betekent dit dat op een schaal van 1 tot 5 een conditieniveau van 3 of 4 aanvaardbaar zal zijn. Opening en toegankelijkheid De openingstijden voor de gebruikers dienen helder te zijn en de toegankelijkheid van de accommodaties groot. Geopteerd wordt voor het inlassen van verplichte openingstijden. De huidige overeenkomsten zijn niet eenduidig en laten aan helderheid te wensen over.


41 ▪ 54

Overeenkomsten Hoewel onbedoeld zijn indertijd drie verschillende overeenkomsten geredigeerd die geen goede basis vormen voor een goede en eenduidige uitvoering. Het beheer van de accommodaties is te divers geregeld. Voor de gemeente Drimmelen is exploitatie van accommodaties geen core business. Zij ziet die dan ook graag uitbesteed. De voorwaarden voor uitbesteding zijn helder. Voortzetting met Optisport sluit de gemeente niet uit, dit is afhankelijk van de uitkomsten van het aanbestedingstraject. De uitwerking van de aanbesteding vindt plaats in de volgende paragrafen. Nieuwe voorwaarden Striktere voorwaarden worden straks door de gemeente wél gekoppeld aan de nieuwe uitbesteding, te weten: 1. Een heldere en eenduidige overeenkomst voor alle accommodaties. 2. Bepaling van het conditieniveau van de drie accommodaties dat in de nieuwe overeenkomst wordt vastgelegd. 3. Striktere voorwaarden met betrekking tot de openstelling van de accommodaties. 4. Heldere bepaling van de exploitatievergoedingen en inzicht in de bestedingen.

2.1.4

Beëindiging huidige exploitatie/huurovereenkomsten

De huidige exploitatieovereenkomsten met Optisport zijn inmiddels opgezegd, mede op grond van het advies van Stichting Zet. Een verlenging van de huidige overeenkomsten met behulp van de -in de aanbestedingsregels genoemde- onderhandelingsprocedure is niet mogelijk. Dit houdt in dat verplicht tot aanbesteding moet worden overgegaan. Dit betekende het tijdig (voor 18 augustus 2008) en tegelijkertijd opzeggen van de drie exploitatieovereenkomsten in verband met het in acht nemen van de juiste opzegtermijnen en om op een later tijdstip aan de verplichtingen van de Europese aanbestedingsregels te kunnen voldoen. Voor de inhoud van het advies zie bijlage 3.

2.1.5

Bespreking aanbesteding van de exploitatie

Het drempelbedrag ‘Europese aanbestedingen dienstverlening’ bedraagt per 1 januari 2008 € 206.000,00 (12 maanden). Opsplitsen in afzonderlijke onderdelen is niet mogelijk. De huidige jaarlijkse bijdragen in de exploitatie door de gemeente aan de exploitant bedragen in totaal € 269.493,00. Dit totaal is een optelsom van De Mayboom € 195.305,00, De Cour € 39.988,00 en Plexat € 34.200,00. Artikel 16 BAO verklaart de BAO niet van toepassing op concessies. Dat impliceert een minder strikt aanbestedingsregime. Gekozen kan worden voor een aanbesteding op basis van een concessieovereenkomst voor diensten. Zo staat het de gemeente Drimmelen vrij om vooraf een selectie van de kandidaten te maken die zij wil uitnodigen tot het uitbrengen van een aanbieding. Belangrijk kenmerk/voorwaarde van een concessieovereenkomst is dat het exploitatierisico en de verantwoordelijkheid voor de ondernemer zijn. In casu wordt aanbevolen om aan te besteden conform de niet–openbare procedure, dit leidt tot meer gerichte aanbiedingen van daartoe toegeruste aanbieders.

42 ▪ 54


Ook bij het uitgeven van een concessie voor diensten moet met inachtneming van de primaire EG-verdragsbeginselen worden gehandeld. De procedure moet dan ook in lijn zijn met de algemene aanbestedingsbeginselen, te weten: ▪ naar (potentiële) kandidaten zoveel mogelijk transparantie en openbaarheid wordt verstrekt ▪ inzake de aanbesteding van de concessie, de procedure en de selectie- en gunningcriteria voor de beoordeling van de aanbiedingen een objectief toetsingskader wordt gehanteerd ▪ dat vooraf bekend is bij de kandidaten dat alle kandidaten gelijk zullen worden behandeld en van gelijke informatie zullen worden voorzien, opdat non-discriminatie is gewaarborgd ▪ er mogen geen onredelijke en buitensporige technische, professionele of financiële eisen worden gesteld bij de selectie van kandidaten ▪ tot slot dient de aanbestedende dienst te allen tijde de weigering of afwijzing van een aanbieding te motiveren zodat de inschrijver die zich benadeeld voelt een beroepsprocedure kan instellen. Termijnen De Europese aanbestedingsprocedure tussen de bekendmaking van de aanbesteding en de sluitingsdatum voor het insturen van offertes duurt wettelijk minimaal 52 dagen. Vervolgens dient er binnen 48 dagen een aanbieder geselecteerd te zijn en dient dit resultaat Europees bekend te zijn gemaakt. De niet-openbare aanbesteding duurt langer vanwege de selectiefase: minimaal 37 dagen voor het aanmelden van kandidaten, plus minimaal 40 dagen voor het indienen van een offerte.

2.1.6

Conclusies en aanbevelingen

De conclusies en aanbevelingen zijn achtereenvolgens gerangschikt naar conclusies en aanbevelingen op het gebied van gebouwen, de exploitatie- en huurovereenkomsten en de uitbesteding exploitatie en beheer. Uitgangspunt is hierbij dus dat de gemeente er voor kiest exploitatie te blijven uitbesteden. De aanbevelingen gaan met name in op de keuze die de gemeente moet maken ten aanzien van de kwaliteit van de sociaal-culturele accommodaties en wat de gemeente te doen staat om de kwaliteit van de overeenkomst te verbeteren.

Conclusies De gebouwen De gebouwen verkeren in redelijke staat van onderhoud, doch de indruk bestaat dat in de aankleding en inventaris alleen het hoognodige wordt geïnvesteerd. Van sommige zaken is onduidelijk of ze voor rekening van de exploitant dan wel voor de gemeente zijn. De huidige noodzakelijke investeringen en wensen staan per accommodatie vermeld in Deel 2, bijlage 2. Plexat In de ogen van Stichting Zet is het gebouw oud en oogt het oubollig. Volgens de locatiemanager wordt het gebouw door de bewoners/gebruikers wel gewaardeerd. Door Optisport wordt gevraagd naar een helder standpunt van de gemeente met betrekking tot de toekomst van het gebouw. Het onderhoud staat op een laag pitje.


43 ▪ 54

Woningcorporatie Volksbelang heeft gesteld te willen investeren in vervanging voor Plexat, als onderdeel van de centrumontwikkeling. De Cour Verwarming is slecht regelbaar (hete luchtvoorziening) en dient nodig vervangen te worden. Vooral ouderen klagen daar over. De Tuinzaal kan op dit moment niet afgescheiden worden van de foyer, zodat geen aparte activiteiten naast elkaar plaats kunnen vinden. Volgens Optisport vergt die nieuwe scheidingswand een investering van plus minus € 25.000,00. Voorts is de kleine zaal beneden, ondanks isolatie, nauwelijks voor muziekactiviteiten te gebruiken als er nog andere activiteiten zoals vergaderingen plaatsvinden. De jongerenruimte (boven) wordt nauwelijks of niet gebruikt en zou aanpassing behoeven om hem exploitabel te maken. Het gebouw -de entree en de toiletten- De Cour is zonder begeleiding niet toegankelijk voor gehandicapten. De exploitatie is door Optisport uitbesteed aan een pachtster. Of dit voor de toekomst wenselijk is, is de vraag. Wellicht kan ook hier de eerder door de regiomanager voorgestelde synergie voordelen opleveren. De Mayboom De overeenkomsten met de grote huurders zijn niet voor de inflatie gecorrigeerd. De kosten voor personeel en schoonmaakmiddelen zijn in de loop der jaren behoorlijk gestegen. Klachten van gebruikers over de verwarmingsmethode van het gebouw. Men heeft steeds het gevoel op de tocht te zitten. Dit is vooral voor ouderen een probleem. De accommodatie draait goed en lijkt ook de best draaiende accommodatie te zijn. De indruk bestaat dat de aandacht van Optisport c.q. de locatiemanager meer uitgaat naar De Mayboom dan naar de andere twee accommodaties, althans daar is hij meer. Daar is ook het administratiekantoortje. Daarmee is overigens niet gezegd dat de andere accommodaties verwaarloosd worden. Ze worden echter naar het zich laat aanzien zelfstandiger door pachtster en werkneemster geëxploiteerd. De exploitatie/huurovereenkomsten De gemeente Drimmelen rekent exploitatie en beheer niet tot haar kerntaken en besteedt deze graag uit aan derden. De huidige overeenkomsten zijn inmiddels –conform het advies van Stichting Zet- opgezegd. De overeenkomsten zijn niet uniform. De regelingen rondom de wijze van exploitatie (commercieel niet commercieel) zijn niet geheel duidelijk. Ook de activiteiten op paracommercieel gebied zijn niet geheel doorzichtig. Hoewel met de plaatselijke horeca wordt overlegd dan wel wordt samengewerkt, wordt er wel gewerkt in het grijze gebied van de paracommercie. Overigens heeft Optisport geen inzage verschaft in het financiële beheer van de accommodaties.

Aanbevelingen Gebouwen, exploitatie en beheer Wat de gebouwen betreft dient de gemeente een standpunt in te nemen over de conditie waarin zij vindt dat de gebouwen dienen te verkeren. We hebben begrepen dat de gemeente daar inmiddels aan werkt. De gemeente dient in het bijzonder een standpunt in te nemen over Plexat.

44 ▪ 54


Blijft Plexat als sociaal-culturele accommodatie bestaan of wordt het als sociaal-culturele accommodatie overbodig verklaard (-deels- gesloopt) en maakt het deel uit van het nieuwe centrumplan? Daarnaast dient de gemeente aanpassingen aan De Cour te doen om tegemoet te komen aan toegankelijkheid voor iedereen. Voor wat betreft de toekomstige uitbesteding van de exploitatie en beheer dient er een aantal –hierna genoemde- zaken verhelderd en beschreven te worden. De huidige exploitatieovereenkomsten dienen te worden herzien en meer eenduidig te worden. We bevelen aan in deze nieuwe overeenkomsten ook kwaliteitseisen op te nemen waaronder de accommodatie moet worden geëxploiteerd. Dat wil zeggen: ▪ eisen tot het aanleveren van een bedrijfsplan/ondernemingsplan ▪ eisen aan de openingstijden ▪ eisen aan de uitstraling van het gebouw ▪ eisen aan het onderhoud en inventaris. Een en ander mede door een vooraf te verrichten conditiebepaling van de drie gebouwen en vaststelling van het vereiste niveau en het te handhaven niveau ▪ herschrijven inventarislijst en vaststellen welke vernieuwingen op kosten van Optisport in de huidige huurperiode zijn aangebracht (Inspectierapport bij einde huurovereenkomst) ▪ eisen aan de communicatie en transparantie van de exploitatie c.q. activiteiten ▪ gezien de subsidies die de gemeente in de exploitatie verstrekt mag ook verantwoording van de exploitant worden verwacht over de besteding daarvan in de zin van een financieel jaarverslag ▪ zowel het groot onderhoud als het onderhoud wat voor rekening van de exploitant is alsook de onderdelen die voor rekening van de gemeente komen, dienen goed en eenduidig beschreven te worden in de nieuwe overeenkomst ▪ herijking en mogelijk indexering huurtarieven verenigingen De Mayboom: de overeenkomsten met de grote huurders dienen een inflatiecorrectie te ondergaan. De huidige exploitatieovereenkomsten zijn niet uniform en moeten meer met elkaar in overeenstemming worden gebracht. Gezien het feit dat de personele kosten in het algemeen hoog zijn en de zorg dat die teveel opslokt aan exploitatievergoedingen, is aandacht c.q. een kwaliteitseis met betrekking tot de inrichting, onderhoud (uitstraling) openingstijden van de accommodaties aanbevolen.

Uitbesteding exploitatie en beheer Conclusie Aangezien de gemeente Drimmelen exploitatie en beheer van accommodaties niet tot haar kerntaken rekent, is uitbesteding aan derden tot nu toe de optie. Een verlenging van de huidige overeenkomsten met behulp van de -in de aanbestedingsregels genoemde- onderhandelingsprocedure is niet mogelijk. Dit houdt in dat verplicht tot aanbesteding moet worden overgegaan. Bij aanbesteding van de exploitatie en het beheer van de drie accommodaties dienen de regels van de Europese aanbestedingsrichtlijnen en het Besluit aanbesteding overheidsopdrachten (Bao) te worden gevolgd.


45 ▪ 54

Aanbeveling Aanbesteding op basis van een concessieovereenkomst voor diensten wordt aanbevolen gezien het minder strikte regime dan de reguliere aanbestedingsprocedure. Een nietopenbare aanbesteding met voorselectie ligt in casu het meest in de rede. Een contractperiode voor drie jaar met een optie tot verlenging laat later ruimte voor evaluatie en voortzetting met de onderhandelingsprocedure. Aanbeveling Wellicht is het zinvol nog dit jaar tot aankondiging over te gaan, mede gezien het feit dat dergelijke procedures nogal wat tijd in beslag nemen. In dat geval zal ook tijdig met de nieuwe eisen/voorwaarden voor exploitatie overgegaan moeten worden alsook de aanvulling met de conditiebepaling van de accommodaties.

46 ▪ 54



47 ▪ 54

Bijlage 1 Argumenten voor en tegen de twee scenario’s en hun variant(en) Opmerking vooraf: de argumenten voor en tegen zijn genoemd. Er is echter geen gewicht aan toegekend. Het is aan de politiek om de argumenten te wegen en de knoop door te hakken.

I

Uitbesteden exploitatie: verschraling sociale samenhang

+

Vergunningen zijn geregeld; aan formele, wettelijke verplichtingen is door exploitant voldaan; met helderheid door aanbestedingsprocedure: openbaarheid, geen vriendjespolitiek. Gemeente heeft er weinig werk aan; alleen onderhoud aan gebouw en zo weinig mogelijk overleg De kosten van de accommodaties zijn laag en staan voor lange tijd vast voor de gemeente, wat zekerheid biedt. Exploitant gebaat bij uniformiteit en geen maatwerk. Maatwerk is lastig. Gemeente heeft geen invloed op exploitatie. Inzet betaald personeel is zo minimaal mogelijk (meer/te veel personeel leidt tot minder winst en zou dus voor de exploitant geen goede keus zijn). Afstand personeel en gebruikers: gebruikers zijn consument en willen niet zelf een handje helpen: daar is personeel voor, want ze betalen er (voldoende) voor. De druk toch een steentje te moeten bijdragen als gebruiker vormt zeker voor groepen die wat meer te besteden hebben gemakkelijk reden voor vertrek naar horeca en voor groepen die minder te besteden hebben reden op zoek te gaan naar een plaats waar ze toch door vrijwilligers worden ‘verzorgd’ en waar ze tegelijkertijd zo weinig mogelijk hoeven te betalen. Inzet minimum aan personeel staat haaks op eisen die gebruikers (consumenten) er aan stellen, met een ambivalente opstelling van gebruiker als consument: attitude. Stichting Zet aan tot strategisch gedrag exploitant: winst is doel en geen middel. Binding personeel met accommodatie is er niet per definitie. Opstelling gebruikers als consument veel klachten, die ook de verhouding met de gemeente verslechteren en doorwerken op andere terreinen waarop gemeente en burger elkaar ontmoeten. Risico van verdwijnen gebruikers leidt tot leegloop accommodatie. Risico van uitholling/leegloop van gebruikers waarvan de gemeente het juist van belang vindt dat die elkaar ontmoeten in de accommodatie. Leegloop en leegstand worden opgevuld met groepen waarvoor de accommodatie niet is bedoeld, bijvoorbeeld van buiten de gemeente, van heinde en ver. Gebruik door deze groepen levert geen bijdrage aan de sociale samenhang in de kern, kan er toe leiden dat de accommodatie door de lokale bewoners wordt gemeden en wordt ingewisseld voor de lokale horeca, waar geen verschil meer mee bestaat. Bovendien kan de accommodatie een bepaalde naam krijgen door de gebruikersgroepen gelijkgestemden van heinde en ver. Gemeente kan aan bovenstaande, opvullen door groepen waarvoor de accommodatie niet is bestemd, weinig doen. Immers: de exploitant kan stellen dat er geen gebruik wordt gemaakt van de accommodatie door de groepen waar de accommodatie voor bedoeld is en dat hij daarom de leemte opvult met kapitaalkrachtige vraag, respectievelijk vraag van buiten om toch nog te verdienen.

+ + -

-

-

-

-

48 ▪ 54

-

-

-

-

-


Regels: geen besloten feesten en partijen worden niet gehandhaafd. Dit maakt dat de verhoudingen met de lokale horeca op scherp komen te staan, waardoor de accommodatie in een isolement terechtkomt. Het enige alternatief is sluiting, waardoor de voorziening helemaal niet meer bestaat. Door gedogen komt ook de verhouding tussen lokale horeca en gemeente op scherp te staan. Leegloop kan inhouden eenzijdig gebruik, hetgeen eenzijdig gebruik kan versterken doordat het meer van hetzelfde aantrekt. Wildgroei voorzieningen: iedere doelgroep heeft eigen gebouw (eiland) en/of plek met anderen die inhoudelijk niets of alleen maar toevallig iets met elkaar hebben. De interne groepscohesie is misschien groot, maar kan leiden tot uitsluiting door gebrek aan herkenning door buitenstaanders (gebouw is in principe van en voor iedereen in de kern) of de accommodatie wordt herkend als iets wat alleen voor een bepaalde groep is waar je als buitenstaander niet welkom bent. Ook ontstaan er dubbellingen, waardoor publieke middelen niet goed worden besteed. Sociaal kapitaal in de kern wordt niet gebruikt voor de accommodatie. Aan de concrete doelen genoemd in Wmo-beleidsplan en cultuur- en onderwijsbeleid waaraan de sociaal-culturele accommodaties een bijdrage kunnen leveren wordt niet gewerkt. Kwetsbare, moeilijk bereikbare, groepen hebben geen of minder kans, want zijn minder koopkrachtig en arbeidsintensief (professionele agogische inzet) om in de accommodatie te krijgen. Samenwerking tussen maatschappelijke organisaties en exploitant krijgen weinig kans voor kwetsbare groepen als gebruiker. Als maatschappelijke organisatie een kwetsbare groep in de accommodatie weet te krijgen (levert niets of weinig op), zal daar altijd iets tegenover moeten staan in de zin van personele en/of financiële bijdrage. Samenwerking maatschappelijke organisaties en gemeente op dit terrein bestaat niet/wordt niet uitgewerkt. Ieder heeft zijn eigen doel.

Ia

Uitbesteden exploitatie en goede afspraken maken: meer duidelijkheid bij ieder van de betrokkenen en meer kwaliteit

+ +

Gemeente heeft meer invloed op wat er in accommodaties plaatsvindt. Kwaliteit van de sociaal-culturele accommodatie neemt toe of neemt minder af door zakelijker omgang en toetsing gemeente (handhaving regels). Zakelijker omgang en vastleggen zaken leidt tot meer, door de bewoners te controleren, openheid en biedt daarmee houvast. Kosten zijn hoger, want tegenover gemaakte afspraken staat een hogere prijs. Meer werk voor gemeente, want afspraken maken en toetsen. Spanningsveld tussen conditie te gelikt (goed) en slechte accommodatie: naarmate conditie accommodatie beter risico van toenemende eisen gebruikers. Regels en afspraken kunnen behoudend zijn, want staan voor lange tijd vast en daarmee staan ze nieuwe ontwikkelingen in de weg.

+ -

Ib

Uitbesteden exploitatie en investeren in contact gebruikers: door overleg (potentiële) gebruikers te stimuleren en te faciliteren

+

Gemeente krijgt een beter beeld van wat leeft onder de gebruikers en de potentiële gebruikers op het gebied van het gebruik van het gebouw.


+

+

+

+

-

-

-

49 ▪ 54

Gebruikers hebben het gevoel serieus genomen te worden, de afstand tot de lokale overheid wordt kleiner, er is een vorm van participatie, en er ontstaat meer begrip over en weer. Gemeente kan beter de vinger aan de pols houden ten aanzien van de inzet van de exploitant en de exploitant scherp houden met dat wat ze van de gebruikers meekrijgen. Gemeentelijke wijkcoördinator heeft een onderwerp, het gebruik (en niet-gebruik) van de sociaal-culturele accommodaties, dat zich leent voor een meer beleidsmatige visie op de kern en daarbinnen de plaats van de sociaal-culturele accommodatie. Gemeente heeft een betere mogelijkheid het gebruik sociaal-culturele accommodaties in de gaten te houden, omdat ze ook voeling kan houden met andere lokale voorzieningen die in de markt zijn voor de gemeenschapsfunctie (zowel horeca als publieke voorzieningen als zorginstellingen en woningcorporaties). Het vergt vrijwillige inzet van gebruikers, van bewonersorganisaties en andere potentiële gebruikers. Het is meer werk voor de gemeente; niet alleen voor de wijkcoördinator als vooruitgeschoven post van openbare werken, maar ook van ambtelijke inzet van andere afdelingen (maatschappelijke aangelegenheden, onderhoud gebouwen) en dus de onderlinge communicatie. Formeel kan de gemeente de exploitant alleen aanspreken op wat hij belooft en wat vastligt. Het risico bestaat dat gemeente en exploitant naar elkaar wijzen voor de oplossing van problemen. Gebruikers kunnen gefrustreerd raken waardoor ze zich tegen de gemeente keren. Doordat ze verwachten dat, met het stimuleren van het overleg, de gemeente zich met hen identificeert en samenspant tegen de exploitant. Doordat ze verwachten dat hun problemen worden opgelost door de extra aandacht die ze van de gemeente krijgen, terwijl de gemeente die misschien niet eens kan oplossen omdat ze aantoonbaar op het bord van de exploitant liggen, c.q. de gemeente niet bij machte is ze door de exploitant op te laten pakken.

II

Sociaal-culturele accommodaties (centra) als instrument van beleid

+

Inzet vrijwilligers op bestuur, uitvoering en beheer (sociaal kapitaal) draagt op zich al bij aan sociale samenhang, naast de activiteiten die in de sociaal-culturele centra plaatsvinden. Beleidsdoelen Wmo-plan krijgen meer kans ook door sociaal-culturele accommodatie (centrum) te worden gerealiseerd. Vrijwillig bestuur is de baas en vormt ogen en oren van gebied, wat samen kan met buurt en buurtgerichte organisaties. Combinatie beroepsmatige en vrijwillige inzet is mogelijk mits afstand bestuur tot gebruikers niet te groot wordt, accommodaties als instrument van beleid (visie) goed wordt overgebracht. Vrijwillige inzet voor beheer en/of activiteiten bijvoorbeeld ook door cliënten maatschappelijke organisaties. Mogelijkheid subsidies aan te vragen. De functie van wijkcoördinator wordt versterkt: niet alleen het individuele niveau (loket en klachten) maar ook samen aan de slag in de kern krijgt een kans, aan de hand van een concreet voorbeeld. Sociaal kapitaal maakt deel uit van hele exploitatie: baten en lasten. Inzet sociaal kapitaal genereert nieuw sociaal kapitaal en is kostenbesparend: vrijwilligers hebben contacten voor laten verrichten werkzaamheden voor lagere prijs of alleen voor materiaalkosten. Accommodatie is gevoelsmatig van gebruikers door betrokkenheid.

+ + +

+ + +

+ +

+

50 ▪ 54

+ + +

+ + + -

-


Samenwerking tussen gemeente, burgers (in georganiseerd verband) en maatschappelijke organisaties krijgt een kans en onderlinge afstand neemt af. Maatschappelijke organisaties worden meer uitgedaagd om ook mee te doen en te denken, omdat ze de investering van de gemeente zien. Beleidsvisie leidt tot visie waarin ook maatschappelijke organisaties een rol voor zichzelf zien en waar ze hun eigen activiteiten ook op kunnen afstemmen (BCFcontract bijvoorbeeld). Samenwerking houdt in de bereidheid tot het delen van lusten én lasten, en het tot slimme combinaties en creatieve oplossingen komen. Regie over wat er in welke sociaal-culturele accommodatie en andere accommodaties plaatsvindt: wildgroei en leegloop vinden niet plaats. Sociaal-culturele accommodatie is door realisering visie op beleid meer van iedereen. Gemeente moet meer investeren in eigen personeel: in regie, onderhouden samenwerkingsrelaties en afspraken maken: met besturen, met maatschappelijke organisaties. Over werving van vrijwilligers (voor de centra) moet goed worden nagedacht, omdat deze categorie tot nu toe niet bestond. Gemeente en/of partners moet(en) investeren in deskundigheid vrijwilligers; materie is complex.

IIa

Pilot Plexat ten behoeve van sociaal-culturele accommodatie als instrument van beleid

+

Uitproberen investeren professionele maatschappelijke organisaties in accommodatie: wordt praten ook in daden omgezet? Uitproberen om goed beeld te krijgen van de kosten die beleidsmatige inzet van de gemeente als ook de andere accommodaties onder dit regime zouden vallen met zich meebrengt. Voorbeeldwerking inzet maatschappelijke organisaties van gemeente voor andere projecten, dan wel voor andere organisaties om concreet samen te werken met de gemeente. Uitstraling naar de andere sociaal-culturele accommodaties om als instrument van beleid te worden ingezet. Mogelijkheid als proef slaagt planmatig ook de andere sociaal-culturele accommodaties als instrument van beleid te behandelen. Gemeente kan voorzichtig beginnen, nagaan of dit de goede weg is en wat er allemaal komt kijken bij inzet sociaal-culturele accommodaties als instrument van beleid: intern gemeentelijk, voor verkrijgen en behouden vrijwillige inzet. Variant kan worden gebruikt naast scenario Ia omdat de grens van aanbestedingsbedrag ook zonder Plexat wordt overschreden. Plexat kan direct worden meegenomen in centrumontwikkeling woningcorporatie Volksbelang. Pilot vindt plaats in sociaal meest hechte accommodatie waardoor vrijwillige inzet gemakkelijker van de grond kan komen dan in de andere kernen. Tweesporenbeleid kost extra tijd, kan verwarring en afgunst wekken. Gemeente moet investeren in samenwerking met maatschappelijke organisaties en het resultaat is ongewis, met als risico dat samenwerking verder weg raakt dan ooit. Proef is gevoeliger voor politieke besluitvorming en terug draaien.

+

+

+ + +

+ + + -

-


51 ▪ 54

Bijlage 2 Overzicht mogelijke functies voor gemeenschapshuizen Uit: Het uitnodigende gemeenschapshuis (bladzijde 108)

Kernfuncties en functies op alfabetische volgorde Kernfuncties ▪ Ontmoeting. ▪ Ontspanning. ▪ Ontwikkeling (ontplooiing). ▪ Verhuur vergaderruimte/faciliteren beleid en bestuur derden. Indirecte functies ▪ Voorwaardenscheppend voor het eigen gemeenschapshuis. ▪ Beheer. ▪ Vergaderruimte/faciliteren beleid en bestuur. Functies op alfabetische volgorde ▪ Activering: sociale, maatschappelijke. ▪ Afhaalpost medicijnen; pinautomaat. ▪ Belangenbehartiging. ▪ Bibliotheek. ▪ Buurtbeheer/-bemiddeling. ▪ Conferentie. ▪ Cultuur. ▪ Debat. ▪ Dienstverlening: prikdienst, consultatiebureau (jongeren, ouderen); fysiotherapie. ▪ Dienstverlening commercieel: bankspreekuur. ▪ Educatie. ▪ Faciliteren kantoorruimte. ▪ Facilitair dienstencentrum vrijwilligers(werk). ▪ Gezondheid/zorg. ▪ Godsdienstoefening. ▪ Informatievoorziening, voorlichting, advies (loket, ICT, zuil, spreekuur). ▪ Lokale omroep. ▪ Maatschappelijk werk. ▪ Meldpunt. ▪ Ondersteuning/steunpunt vrijwilligerswerk. ▪ Ontmoeting. ▪ Ontspanning. ▪ Ontwikkeling (ontplooiing). ▪ Opslag. ▪ Opvang. ▪ Participatie. ▪ Politie. ▪ Speelotheek. ▪ Steunpunt mantelzorg. ▪ Uitvalsbasis. ▪ Verhuur vergaderruimte/faciliteren beleid en bestuur derden. ▪ Voorlichting wonen welzijn zorg, financiën. ▪ Werkplaats. ▪ Zorg/voorzieningen.

52 ▪ 54



53 ▪ 54

Bijlage 3 Beëindiging van exploitatieovereenkomsten 1. De exploitatieovereenkomsten Exploitatieovereenkomsten accommodaties De Cour, De Mayboom en Plexat gemeente Drimmelen. Vooraf Volgens het Bedrijfsruimte Huurrecht moet bedrijfsruimte aan eisen voldoen voordat het in aanmerking kan komen voor de termijnbescherming. De huurovereenkomst eindigt na afloop van tien jaar niet vanzelf, maar kan zowel door de huurder als de verhuurder worden opgezegd. Als er niet wordt opgezegd dan loopt de huurovereenkomst voor onbepaalde tijd door. Dit geldt niet als de overeenkomst voor bepaalde tijd van 10 jaar is aangegaan. Deze laatste is alleen ten behoeve van De Cour gesloten. De overeenkomsten van Plexat en De Mayboom bevatten opzegbepalingen. Voor de opzegging van de huurovereenkomst na tien jaar gelden verder dezelfde eisen als de opzegging bij een huurovereenkomst van vijf jaar. Deze ▪ ▪ ▪

▪

▪ ▪

zijn Een opzegging moet met een aangetekende brief of deurwaardersexploit. De opzeggingstermijn voor beide partijen is tenminste 1 jaar. De nietige gronden bij een beëindiging van een tienjarig huurcontract zijn niet gelimiteerd. Een opzegging door de verhuurder bij een overeenkomst van 10 jaar is nietig als: - de opzegging niet de juiste opzeggingsgronden bevat; - de opzegging niet door een wettelijke rechtsopvolger van de verhuurder gedaan wordt en dat dit niet bekend werd gemaakt aan de huurder binnen drie jaren; - de verhuurder de huurder niet heeft gevraagd hem binnen zes weken schriftelijk te laten weten of hij al dan niet instemt met de gedane opzegging; - de opzegging ertoe strekt een verhoging van de huurprijs te bewerkstelligen. Als de huurder niet toestemt in de beëindiging van de huurovereenkomst, kan de verhuurder zich per verzoekschrift tot de kantonrechter wenden. De huurovereenkomst blijft bestaan totdat hij door de kantonrechter is beëindigd. De kantonrechter kan het verzoek van verhuurder toewijzen of afwijzen. Toewijzing Kantonrechter. De rechter kan de verhuurder bij een beëindiging van de overeenkomst in het gelijk stellen als: - de bedrijfsvoering van de huurder niet is geweest zoals het een goed huurder betaamt en contractueel is vastgelegd; - de verhuurder aannemelijk maakt dat hij de bedrijfsruimte dingend nodig heeft voor eigen gebruik of voor zijn aanverwanten in de eerste graad; - de verhuurder moet meewerken aan een gemeentelijk bestemmingsplan; - de huurder niet heeft ingestemd met zijn redelijk aanbod van een nieuwe huurovereenkomst met betrekking tot dezelfde bedrijfsruimte.

Belangrijk is om te weten dat de Kantonrechter ook rekening houdt met de belangen van de verhuurder en huurder. De rechter kan elk verzoek van opzegging toewijzen als er een redelijke afweging is geweest van de belangen. Gelijktijdig wordt dan het tijdstip van ontruiming vastgesteld.

54 ▪ 54


De rechter kan het verzoek van de verhuurder ook afwijzen. Dit kan als er een redelijke afweging is geweest van de belangen bij een verlenging van de overeenkomst. Bijvoorbeeld in de situatie dat er niet van de huurder kan worden gevergd dat hij de bedrijfsruimte ontruimt. In dit geval bepaalt de rechter het tijdstip tot wanneer de overeenkomst wordt verlengd. Na afloop van deze termijn kan de verhuurder nog een keer bij de kantonrechter een verzoek indienen voor beëindiging. Dit verzoek kan niet eerder dan zes maanden voor het einde van de termijn van de verlenging worden ingediend. De procedure herhaalt zich dan.

Conclusie Aangezien het minimale opzegtermijnen betreft kunnen alle drie de overeenkomsten tijdig opgezegd worden. Overigens is in de overeenkomst van De Mayboom een opzegtermijn van acht maanden gehanteerd. Deze dient voor alle zekerheid op minimaal een jaar gesteld te worden. ▪ Huurovereenkomst De Cour: looptijd 23 augustus 1999 tot 23 augustus 2009. Opzeggen uiterlijk 21 augustus 2008. Huurprijs € 1,00 per jaar. In de overeenkomst staat een ‘optie’ vermeld in de overwegingen en Artikel 13: mijns inziens is dit geen zuivere optie c.q. onherroepelijk aanbod maar een voorkeursrecht. In het eerste geval zou verlenging bij acceptatie door Optisport onontkomelijk zijn, in het tweede geval is dat slechts een recht van Optisport om als eerste een aanbod te krijgen danwel uitgenodigd te worden een concreet aanbod te doen. In beginsel had in 2007 al overleg over deze mogelijkheden moeten plaatsvinden. ▪ Huurovereenkomst De Mayboom: looptijd 1 juli 2000 tot 30 juni 2010. Uiterlijk opzeggen per 28 juni 2009. Huurprijs belast en onbelast stand 2008 = € 71.702,00. Opzegging vereist acht maanden (twaalf maanden). Eventueel acht maanden voor einde looptijd overleg over voortzetting en de voorwaarden waaronder. ▪ Huurovereenkomst Plexat: looptijd 1 oktober 1999 tot 30 september 2009. Opzegging uiterlijk per 28 september 2008. Huurprijs € 1,00 per jaar. Artikel 4.4: behoudens opzegging door gemeente, 18 maanden tevoren overleg over voorzetting en voorwaarden waaronder. Opzegging per deurwaardersexploit vereist in de overeenkomst. Het tegelijk opzeggen van alle drie de overeenkomsten is mijns inziens mogelijk aangezien het BW minimale opzegtermijnen hanteert. Einde van de overeenkomsten is dan evenwel op de in de overeenkomst overeengekomen data. Opzegging per Deurwaardersexploit hanteren aangezien dat in tenminste een van de overeenkomsten vermeld staat. Gronden vermelden, zie boven. Uiterlijke opzegging/verzending op 18/19 augustus 2008. In het geval dat Optisport uiteindelijk niet tot de begunstigde zal behoren, zal naast de al eerder voorgenomen conditiebepaling ook de inventaris gewaardeerd moeten worden.

Evaluatie sociaal-culturele accommodaties gemeente Drimmelen: De Cour, Plexat en De Mayboom

Recommend Documents