WELKOM! BIJ DE WORKSHOP VAN DE FENELAB TECHNISCHE COMMISSIE ASBEST
AGENDA • Welkomstwoord Door middagvoorzitter Hans van der Wart • Wat heeft Fenelab bereikt het afgelopen jaar? Door Victor van der Hoeven • Eindcontrole van saneringsprojecten. Door Victor Kin • Voorbeelden in de praktijk. Door Oebele Struijk PAUZE
AGENDA • Diverse ontwikkelingen in beleid en regelgeving, door Udo Waltman • Het belang van kleefmonsters, door Jan Tempelman • Discussie, o.l.v. Hans van der Wart • NEN2990 Interpretatiedocument SLUITING EN BORREL
WORKSHOP FENELAB TC ASBEST
Lancering NEN2990 interpretatiedocument
Interpretatiedocument NEN 2990 - Eenduidige interpretatie, uniformiteit in eindcontrole - Invulling op vragen vanuit markt - Document niet compleet! - Terugkoppeling naar NEN Input/vragen:
[email protected]
De leden van de Fenelab TC Asbest, danken u voor uw bijdrage en aanwezigheid! Tot een volgende keer! Vergeet u niet het evaluatieformulier in te vullen?
DANK U!
Even voorstellen:
Victor van der Hoeven
Deelnemers TC Asbest ACMAA MM Lab Fibrecount Analyse
- ABS - IC Laboratorium Services
Find Inspecties en Analyses AFR Services TNO
RPS analyse SGS Nederland AMOS Milieutechniek Detect Milieu Services Search Laboratorium Alcontrol Laboratories Emmtec Services
Dekkingspercentage eindinspecties: ca. 85%
Aandachtsgebieden TC Asbest Analyses: - Analyse van asbest in materiaal (NEN 5896) - Analyse van asbest middels SEM (ISO 14966) - Analyse van asbest in grond en puin (NEN 5707/5897) Inspectie: - Eindcontrole na asbestverwijdering
(NEN2990)
Doelstellingen TC Asbest - Verder professionaliseren van asbestlabs - Uniformiteit in wijze waarop analyse en eindcontrole wordt verricht - Overleg met verschillende stakeholders in keten - Participeren in normontwikkeling en wet- en regelgeving - Informatie delen!
Deelname in/overleg met: -
NEN commissie CCvD SMA-rt gebruikersraad Afstemmingsoverleg iSZW Uitvoeringsgroep Grenswaarden VIA (industrieel overleg) RvT Ascert LAVS Collega brancheverenigingen
Ontwikkelingen -
Extern secretariaat Afkeursysteem Opstellen eindtermen opleiding analist Interpretatiedocument NEN 2990
Toekomst - Uniformiteit in eindcontrole (interpretatiedocument) - Keramische vezels - NEN 2939 - Onder accreditatie 2991 - Aanleveren data t.b.v. risicoklasse-indeling en grenswaardendiscussie
Vragen?
Eindcontroles door de bril van de Inspectie SZW
Victor Kin Arbeidsinspecteur Asbest Inspectie Team
Inspectie SZW organisatie Ministerie SZW
Werk
Inspectie SZW
Participatie en Inkomenswaarborg
MHC AMF Opsporing Werk en inkomen Arbo
16 teams waarvan 1 asbestinspectieteam
Meer dan inspecteren alleen • • • • • • • • •
13 inspecteurs 1 teamleider 1 projectleider 2 specialisten certificering 0,5 specialist chemische veiligheid 0,3 communicatieadviseur 0,3 onderzoeker 1.100 inspecties 560 inspecties in gecertificeerde sector
Doelen in 2015 • Risicobewustzijn in overige sectoren (b.v. brandweer) vergroten • Samenwerking met mede-toezichthouders gericht op malafide saneerders • Naleving bij gecertificeerde bedrijven moet zijn gestegen • Om het risico op blootstelling aan asbest te verminderen
Inzoomen op de inspecties bij laboratoria • Gerichte inspecties • Als verlengde van reguliere inspecties • Onvoldoende representatief om een algemene uitspraak te doen • Primair gericht op arbeidsomstandigheden • Daarnaast toetsen aan NEN2990 • Handhaving conform algemeen beleid I-SZW • Klachten met kopie aan RvA
Resultaten 2014 • 20 inspecties • 12 gerichte / geplande inspecties • 8 “toeval” inspecties • 12 klachtbrieven + kopie RvA • 3 boeterapporten
• 9 maal restanten, stof, etc. aangetroffen • 10 overige afwijkingen overtredingen
Resultaten 2014 Overige afwijkingen / overtredingen • Geen toezicht op containment + geen verzegeling • Decontaminatieprocedure niet correct • Onterechte uitsluitingen (2) • Pompen door DTA/DAV uit containment (2) • Onjuiste rapportage (2) • Geen ABM/PBM (2) • Inboedel nog aanwezig • 9 minuten inspectie (inclusief deco-procedure)
Wat komen we tegen
Wat komen we tegen
Wat komen we tegen
Wat komen we tegen
Mensenwerk Een inspecteur / laborant is: • Professioneel • Communicatief • Zelfstandig • Standvastig • Nauwkeurig • Onafhankelijk
Tot slot:
Asbest saneren is vakwerk “vrijgeven” is meesterwerk
CASE FENELAB EINDCONTROLE LABORATORIA NEN 2990
Verwijderde spouwstroken uit kozijnen in werkgebied rk-2 open lucht. Vraag: valt dit werkgebied te inspecteren?
Asbest spouwstroken verwijderd in rk-2 open lucht.
Vraag: kan dit werkgebied worden vrijgegeven?
Asbest restanten aanwezig achter folie-laag in containment. (weg geplakt?)
Vraag: is het de bedoeling dat een folie-laag in containment verwijderd wordt door de een inspecteur?
Verwijderen van bekisting rk-2 buiten
Vraag: na een nette sanering, kan een inspecteur dit vrijgeven?
Situatie- asbest besmetting in containment
Vraag: mag deze kabelgoot afgeplakt zijn in containment (spanning op kabels)
Met lint afgezette afvalroute rk-2 open lucht.
Vraag: kan deze afvalroute/dit werkgebied worden vrij gegeven?
Golfplaten dak rk-2 open lucht met en zonder folie over een mestput
Vraag: dient de mestput intern nog te worden geïnspecteerd?
Afval container aanwezig in werkgebied rk-2 open lucht.
Vraag: moeten alle afvalmaterialen in deze container geïnspecteerd worden?
Golfplaten dak verwijderd in rk-2 open lucht.
Vraag: kan het maaiveld v/h werkgebied worden geïnspecteerd en vrijgegeven?
Verwijderde golfplaten rk-2 open lucht waarbij glaswol isolatie op het dak achterblijft.
Vraag: kan dit werkgebied worden vrijgegeven?
Restanten verwijderd na brand in rk-2 open lucht, waarbij bladeren in het werkgebied liggen.
Vraag: kan dit werkgebied worden vrijgegeven?
verpakt materiaal in containment
Vraag: kan dit containment zo worden geïnspecteerd/vrijgegeven?
Aanvullende informatie in containment
Vraag: dient deze deur gekleefd te worden?
Trap in containment rk-3
Vraag: kan deze zwaar beschadigde trap worden vrijgegeven?
Doorvoeren verwijderd uit muur, containment rk-2
Vraag: kan dit containment worden vrijgegeven?
Kabelgoot in besmette ruimte containment rk-3
Vraag: kan deze kabelgoot vrijgegeven worden? Op de kabels staat nog spanning
Restant plaatmateriaal achtergebleven na sanering, rk-2 open lucht.
Vraag: mag dit plaatmateriaal achter blijven in het werkgebied?
Sluis voor toegang containment woning (zelf op te zetten)
Vraag: mag je een containment via deze 3-traps sluis betreden?
Voorfilter ODM bij eindcontrole rk-2
Vraag: kun je dit containment vrij geven? ODM is in werking
Verwijderde pakkingen van tank in rk-3 containment
Vraag: kun je deze tank vrijgeven?
(stofvrij maken) dak na verwijderen golfplaten rk-2 open lucht
Vraag: wat gaan we doen met deze informatie?
Bij opslag van asbest dit goed nat houden
Vraag: wat doen we met deze informatie?
BEDANKT VOOR UW AANDACHT NAMENS FENELAB
TECHNISCHE COMMISIE ASBEST
Feiten wet-, regel-, normgeving
Udo Waltman
Bedrijfsdirecteur Search Laboratorium, Opleidingen en Consultancy
IN WELKE LEVENSFASE ZIT U?
Opbouw presentatie
Heden Verleden
Toekomst
Verleden •
20 jaar asbest in Nederland: • •
•
Ongelooflijk veel gebeurd! o.a. • Wetgeving • •
•
85% in 1993 71% nu Minimaal 18.000 in Nederland
7.900 opgeleide professionals Circa 500 bedrijven professioneel betrokken
Marktontwikkeling • recent: NEN 2990
Heden •
Aandacht voor onderwerp groeit • SER, Aedes, UNETO etc. • Internationale ontwikkelingen
•
Veel meer bewustzijn • Vezelconcentraties • Veiligheidsbewustzijn
Heden
Heden •
Nieuw Arbobesluit vanaf 1 juli • Inhoudelijke wijzigingen • Nieuwe grenswaarden
• Andere risico-indeling • Duidelijker onderscheid klassen • Verschuiving deel klasse 1 naar 2
www.asbestfeitencongres.nl • www.asbest-search.nl
Toekomst • 2015 nieuwe SC 540 en SC 530 • 2015: SC 547 en SC 548
• 2015 nieuwe NEN 2991 en duidelijkere scheiding met SC 540 • Aanpassingen noodzakelijk in NEN 2990
Toekomst
• LAVS (versie 3) en koppelingen met bureau’s • Ambitie verbod asbestdaken medio 2024 blijft gehandhaafd • Schepen en internationale regelgeving geeft impact (2015)
• Keramische vezels komen onder de aandacht, grenswaarden en aanscherping richting asbestdossier
Normen, kleefmonsters en andere problemen door Jan Tempelman, TNO
Jan Tempelman (1950) • Sinds 1970 in dienst van TNO • Arbeidshygiëne, ontwikkeling meet/analysetechnieken • Asbest: vanaf 1972 • Auteur NEN-normen asbest/ NEN-werkgroep • Voorzitter ISO werkgroepen asbest • Lid Duitse normcommissie VDI • Oktober 2014: deeltijd-pensionaris (poging tot)
Onderwerpen • Voortgang normen NEN 2991, NEN 2939 etc. • ISO en VDI: wat is er bereikt, wat hebben wij daaraan? • Grenswaarden: hoe nu verder? • Kleefmonsters: wat heb ik eraan wat moet ik ermee?
Voortgang NEN 2991 (1) • Geen spectaculaire wijzingen t.o.v. vorige versie, toch 100 pagina’s commentaar! • Commentaar inmiddels verwerkt • Normtekst is nog lappendeken van revisies en wordt nu tot leesbaar document verwerkt • VIA aan werkgroep toegevoegd (toepassing industrie)
Voortgang NEN 2991 (2) • Moet passen in Bouwbesluit • Methode kleefmonsters afgestemd met VDI 3877/ISO 16000-27 • Tekst normatiever dus minder vrijblijvend • Meetmethoden moet aansluiten bij lagere grenswaarden • Betere aansluiting op SC 540
NEN 2990 (2012) • Advies: onderdelen met * SEM/RMA te gaan toepassen voor hoog-risicosaneringen • Óók bij interim-grenswaarde van 2000 v/m3 voor amfibool asbest • Ervaring opdoen en meetgegevens verzamelen (opdracht SER!) • Laag-risicosaneringen: vooralsnog met FCM (gevalideerd met 55 metingen FCM versus SEM) • Na evaluatieperiode (o.a. Fenelab) beoordelen of aanpassingen nodig zijn (alle onderdelen)
NEN 2939 • • • •
Onderdeel validatiemetingen in detail vastleggen Meetmethode aanpassen (SEM/RMA) Integratie meettechnische onderdelen SC 547, 548 Te registreren omstandigheden uitbreiden (aansluiten op SMart en Arbo-database) • Aansluiting bij andere normen
Normen internationaal (per 25-9-2014) • ISO 16000-27: gereed (asbestos in settled dust = kleefmonsters) • VDI 3877-2: gereed (meetstrategie kleefmonsters) • ISO 22262-2 : gereed. Asbest in materiaalmonsters (recepten monstervoorbehandeling complexe monsters, lage concentraties) • ISO 14966: asbest in lucht SEM/RMA, update in 2015, onderdelen: • state of the art RMA spectra • 15 kV versnellingsspanning toelaten (mobiele SEM!)
Kleefmonsters: toepassing • • • •
In NL als sinds 10 jaar in gebruik (NEN 2991) In Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland 12-15 jaar Ook in de V.S. diverse methode voor “settled dust” Bedoeld als: • Verlengstuk visuele inspectie op asbestresten • Indicator voor mate van verontreiniging en potentieel risico • Goed bruikbaar voor inkadering verontreinigde gebieden
Kleefmonsters: ontwikkelingen • Ieder lab gebruikte eigen kleeftape en telregels: slecht reproduceerbaar en moeilijk onderling vergelijkbaar • Voor VDI 3877/ISO 16000-27: 8 typen tape onderzocht en gekozen voor dubbelzijdig C-tape • Uniforme telregels opgesteld • Prestatiekenmerken sterk verbeterd (blijkt uit ringtest) • Verbeterde methode integraal opgenomen in NEN 2990 en NEN 2991 • Score in 4 concentratieklassen (zoals in oude NEN 2991)
Kleefmonsters: beperkingen en valkuilen • Bedoeld als indicator (4 klassen!) dus beperkte nauwkeurigheid • Dus geen: 128,3 vezels/cm2 s.v.p.!!!! • Voorspellende waarde naar vezels in de lucht: • Correlatie bestaat zeker, maar is afhankelijk van veel factoren • Beste correlatie bij amfibool-asbest (=worst case) • “activiteit” is overheersende factor • Voor chrysotiel is relatief veel meer activiteit nodig om de vezels in de lucht te brengen
Kleefmonsters: analyse met SEM/RMA
Kleefmonsters: indeling in 4 groepen Concentratie Structuren/cm2
omschrijving
Verontreinigsniveau
Niet aantoonbaar
Geen asbest aangetroffen
1-100
Sporen asbest aangetroffen
+/-
101-500
Oppervlak duidelijk met asbest verontreinigd
+
501-1000
Oppervlak zeer sterk met asbest verontreinigd
-
++
Kleefmonsters: Wand met kabeldoorvoer voorbeeld inkadering +
+
++
-
++
+
-
-
++
+/-
++
++
-
+/-
-
-
+
+/-
-
+
+/-
-
-
-
-
-
+
-
-
-
+/-
+/-
-
-
-
-
+/-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Kleefmonsters: indicatie Verontreinigingsni van activiteit in de ruimte (zie ook tabel 6) kleef / Mate lucht veau a
kleefmonsters
Gemiddeld
Hoog
Geen verhoogde asbestconcentratie in de lucht aantoonbaar 3 (< 200 vezels/m )
Geen verhoogde asbestconcentratie in de lucht aantoonbaar 3 (< 200 vezels/m )
Geen verhoogde asbestconcentratie in de lucht aantoonbaar 3 (< 200 vezels/m )
Geen verhoogde asbestconcentratie in de lucht aantoonbaar
Geen verhoogde asbestconcentratie in de lucht aantoonbaar 3 (< 200 vezels/m )
Licht verhoogde asbestconcentratie in de lucht 3 (200-1000 vezels/m )
+
Geen verhoogde asbestconcentratie in de lucht aantoonbaar 3 (< 200 vezels/m )
Licht verhoogde asbestconcentratie in de lucht 3 (200-1000 vezels/m )
Duidelijk verhoogde asbestconcentratie in de lucht 3 (1000-5000 vezels/m )
++
Licht verhoogde asbestconcentratie in de lucht 3 (200-1000 vezels/m )
Duidelijk verhoogde asbestconcentratie in de lucht 3 (1000-5000 vezels/m )
Sterk verhoogde asbestconcentratie in de lucht 3 (> 5000 vezels/m )
-
+/-
a
Laag
De aangegeven indicatieve concentratieniveaus moeten als 'worst case' worden beschouwd, en gelden dus voor asbestvezels van het amfibooltype. Chrysotielvezels worden minder makkelijk in de lucht geresuspendeerd. Concentraties in de lucht die de grenswaarden overschrijden, zijn dan alleen te verwachten bij een verontreinigingsniveau ‘++’ in combinatie met een hoge activiteit.
Kleefmonsters:
+/- en + amosiet en chrysotiel in Aangezogen Concentratie Concentratie de kleefmonsters, bij vegen volume chrysotiel amfiboolasbest Omschrijving monster [vezels>5µm/m ] [vezels>5µm/m ] van de ruimte [m ] 3
L01 Pasmeting
0,187
L02 Pasmeting
0,192
L03 Stationaire meting
0,960
L04 Stationaire meting
0,192
3
410
[10-2300]
400
[10-2200]
< 480
1600
[430-4100]
3
1600
[450-4200] amosiet
3600
[1600-6800] amosiet
960
[350-2100] amosiet
2800
[1100-5800] amosiet
Kleefmonsters bij eindcontroles NEN 2990: zegen of plaag? (1) • Feit: bij veel oude saneringen van spuitasbest of amosietplaat zijn nog asbestresten achtergebleven die ook tot blootstelling kunnen leiden • Aanscherping van de eisen bij vrijgave is dus nodig • NEN 2990 * stelt: + en ++ op kleefmonsters = vervuild • Saneringsbranche: kleefmonsters zijn zo gevoelig, dat we niet tot op dat niveau kunnen reinigen en we krijgen op die manier dus nooit een vrijgave!
Kleefmonsters bij eindcontroles NEN 2990: zegen of plaag? (2) • Ervaringen tot nu toe: • Op een aantal locaties zeker haalbaar, maar vraagt veel meer inspanning van saneerders dan gebruikelijk • Op complexe locaties (ruwe muren, bepaalde industriële toepassingen etc.) met huidige saneringstechnieken niet haalbaar • Oplossingen?
Kleefmonsters bij eindcontroles NEN 2990: zegen of plaag? Mogelijke oplossingen • Doe ervaring op met de methode, dus • Pas voor hoog-risico saneringen de complete NEN 2990* procedure toe • Neem, naast de visuele inspectie, ook kleefmonsters conform norm en verzamel resultaten in database • In proefperiode: tel analyseresultaten van de kleefmonsters nog niet mee voor de vrijgave • Evalueer na proefperiode alle meetresultaten en trek dan conclusies over haalbaarheid, uitzonderingssituaties etc.
