Provincie Antwerpen Beleidsbrief Cultuur

Provincie Antwerpen Beleidsbrief Cultuur 2015 - 2019

Beleidsbrief Cultuur

1

Voorwoord gedeputeerde voor Cultuur Luk Lemmens

4

I.

Provinciale taken vanaf 2015

7

II.

De provinciale missie en visie op cultuur

9

Bovenlokale partner en promotor Cultuur zonder drempels Meer kleur in cultuur Milieubewuste cultuur

9 9 11 11

Beleid 2014-2019

13

1. 2. 3. 4. 5. 6.

13 14 25 28 41 45

III.

Digitale ondersteuning voor cultuur Bovenlokale samenwerking en initiatieven rond cultuur De provincie als cultuurgids met meerwaarde De provinciale musea en cultuurhuizen Provinciale accenten in het kunstenbeleid Een professioneler erfgoedbeheer

3


Nieuwe bepalingen vanuit de Vlaamse Overheid maakten in de loop van 2014 duidelijk dat de provincies, met name rond cultuur, voor bijkomende veranderingen staan. Cultuur zal tegen het einde van deze legislatuur geen provinciale bevoegdheid meer zijn. Een herziening van mijn culturele beleidsbrief is daarom nodig. De provincie Antwerpen blijft haar huidige taken echter met de nodige ambitie uitvoeren. Onze resultaten spreken immers boekdelen, zowel voor onze eigen instellingen als voor de provinciale initiatieven en subsidies. We willen de provinciale culturele bevoegdheden in optimale conditie voorbereiden voor een overdracht naar Vlaams, gemeentelijk of stedelijk niveau. Voor de periode 2015-2019 stel ik de volgende speerpunten blijvend voorop:

Culturele voorbeeldfunctie

Transparante en efficiënte subsidies

De provinciale musea en cultuurhuizen geven het goede voorbeeld. We zetten in op meer toegankelijke cultuur zonder drempels. Op cultuur staat geen leeftijd. Daarom willen we kleuters in de provincie een actieve podium- of museumervaring bieden. Dit doen we met een aantal partners zoals bijvoorbeeld Het Paleis.

De provincie ondersteunt gemeenten om duurzaam samen te werken. Met onze subsidies optimaliseren we het cultuuraanbod. We maken gemeentelijke bibliotheken laagdrempeliger. We laten het erfgoed in de provincie herleven en beleven.

Diversiteit is een maatschappelijke realiteit, die we willen doortrekken naar onze cultuurhuizen. Zowel op als voor de podia gaan we voor meer diversiteit. Cultuur is voor iedereen. We investeren ook in een digitaal depot voor onze culturele collecties om ze breed toegankelijk te maken. We gaan voor meer milieubewuste cultuur via onze eigen culturele instellingen, maar stimuleren ook het hele culturele veld hierin een actieve rol te spelen.

Naast gemeenten komen ook bovenlokale cultuur- en erfgoedprojecten in aanmerking voor onze subsidies. Zo waarborgen we een hoogstaand cultuur- en erfgoedaanbod in de provincie. We vereenvoudigen de subsidiereglementen en richten ons op blinde vlekken die het Vlaamse niveau niet bestrijkt.

Cultureel ondernemerschap Onze subsidies en initiatieven ondersteunen cultureel ondernemerschap. Maar ook onze provinciale partners zorgen voor culturele vernieuwing. 





Het Diamantmuseum wordt een Diamantbelevingsmuseum. Het Zilvermuseum krijgt een nieuw concept aangemeten. Het FotoMuseum wordt het fotografisch geheugen van Vlaanderen. Het ModeMuseum breidt uit om het publiek te verrassen met afwisselende collecties. De Warande ontpopt zich als warme thuis voor cultuurbeleving. We herbestemmen DEStudio tot innovatief kunstencentrum. De Arenberg geeft nieuw talent kansen. Kasteel d’Ursel vergroot zijn regionale uitstraling. We bieden inhoudelijke meerwaarde met het uitlenen van onze Collectie Provincie Antwerpen. Maar we stellen ook de Koningin Fabiolazaal ter beschikking om moderne kunst in hartje Antwerpen te tonen. Het Architectuurarchief breidt haar werking uit tot heel Vlaanderen.

Serrefunctie voor opkomend talent

Professioneel erfgoedbeheer

We engageren ons voor een dynamisch en rijk kunstenlandschap. We zetten in op de kwaliteit van de amateurkunstensector. Daarnaast helpt de provincie beginnende muzikanten en kunstenaars doorgroeien naar een professioneel niveau door het aanbieden van kansen. Dit doen we in samenwerking met enkele ervaren partnerorganisaties.

We helpen organisaties en gemeenten om de rijkdom aan onroerend en immaterieel erfgoed in de provincie op een kwaliteitsvolle en efficiënte manier te bewaren en te beheren. De provincie ondersteunt de verschillende partners om het erfgoed toegankelijk te maken voor het grote publiek.

5


We investeren ook in efficiënte instrumenten om erfgoed duurzaam te beheren en te ontsluiten. En waar nodig springen we bij om erfgoeddepots ter beschikking te stellen om collecties tijdelijk te bewaren. Cultuur in de hele provincie

tuuraanbod. Tegelijkertijd faciliteren we cultuurinfrastructuur met een bovenlokale uitstraling. Zo komt de cultuurliefhebber ook buiten de steden aan zijn of haar trekken in de provincie. Minder initiatieven, meer impact

De provincie vult met 100% Cultuur een niche in de cultuurcommunicatie. Wij zetten cultuur overal in de provincie in de kijker. Zo brengen we samen met het Festival van Vlaanderen klassieke muziek naar alle uithoeken van de provincie.

Binnen de krijtlijnen van de interne staatshervorming hebben we duidelijke keuzes gemaakt. We trekken de bovenlokale kaart om kwaliteit in cultuur- en erfgoedbeleving te verhogen. We komen enkel daar tussen waar we een meerwaarde kunnen bieden.

Wij ondersteunen gemeenten om beter en breder te communiceren over hun cul-

Zo verrijken we het cultureel landschap in de provincie Antwerpen.

Luk Lemmens Gedeputeerde voor Cultuur Februari 2015

Met de recente interne staatshervorming kregen de provincies vanaf 2014 nieuwe taken toegewezen: vooral grondgebonden materies, maar ook enkele persoonsgebonden opdrachten zoals cultuur. De beleidsbrief van het departement cultuur van de provincie Antwerpen 2014-2019 stond in het teken daarvan.

aanpak een absolute meerwaarde betekent. Daarnaast zet de provincie ook nog steeds in op het versterken van de eigen culturele instellingen. De provincie Antwerpen behoudt de ambitie binnen de uitgezette krijtlijnen een verhaal te vertellen. We hebben de expertise en ervaring om antwoorden op maat te bieden voor bovenlokale maatschappelijke uitdagingen in de provincie. We werken vanop afstand maar zijn toch steeds dichtbij.

In de zomer van 2014 werden via het Vlaamse regeerakkoord bijkomende veranderingen voor de provincies bekend gemaakt. In het regeerakkoord staat immers duidelijk dat de provincies afgeslankt zullen worden. Provincies zullen niet langer persoonsgebonden bevoegdheden zoals cultuur uitoefenen. Deze bevoegdheden zullen worden overgedragen aan de steden en de gemeenten en aan Vlaanderen. Als timing voor de overdracht van deze bevoegdheden wordt momenteel 1 januari 2017 gehanteerd. Tot de overdracht blijft de provincie de culturele sector in de provincie Antwerpen nog ondersteunen.

Vertaald naar ons cultuurbeleid, blijven we vooral ondersteunend werken. We houden in ons cultuurbeleid rekening met de principes van de interne staatshervorming eerder. De Vlaamse overheid bakende duidelijke bevoegdheden af met en voor alle bestuursniveaus. De provincie Antwerpen neemt daarbij ten volle haar natuurlijke rol als intermediair bestuur op. De interne staatshervorming legde het initiatief in de eerste plaats bij de lokale besturen en de Vlaamse overheid. Net zoals Vlaanderen is ook de provincie begaan met de bestuurskracht van de gemeenten op haar grondgebied. Omdat het provinciebestuur dichter bij de gemeentebesturen staat dan het Vlaamse niveau, detecteren we sneller waar men nood heeft aan extra ondersteuning.

De Vlaamse provincies moeten evenwel ook een bijkomende jaarlijkse besparing realiseren als gevolg van de afschaffing van het Provinciefonds, dit met ingang van 1 januari 2015. Deze bijkomende veranderingen en besparingen, maakten een aantal beleidskeuzes voor de komende jaren noodzakelijk.

Daarnaast is het provinciebestuur door zijn bovenlokale positie ideaal geplaatst om de grotere regio te overschouwen. We laten het lokale initiatief dan ook aan het lokale bestuur, terwijl we onze aandacht richten op het bovenlokale belang.

Voor de laatste jaren waarin we een cultuurbeleid voeren, streven we naar een maximaal behoud van de dienstverlening en de ondersteuning van de culturele sector in de provincie Antwerpen. Dat doen we op die vlakken waar een bovenlokale

7


Bovenlokale partner en promotor

samenleving willen we weerspiegeld zien op de podia, in de zalen en achter de schermen.

We willen de bovenlokale partner en promotor zijn van een culturele sector in de provincie Antwerpen die divers, duurzaam en toegankelijk is.

•

Enerzijds bevorderen en coördineren we de bovenlokale samenwerking tussen verschillende culturele actoren en tussen verschillende beleidsdomeinen. We spelen hierbij in op maatschappelijke noden en vragen vanuit de sector.

Cultuur zonder drempels We maken cultuur toegankelijker voor alle inwoners en bezoekers van de provincie Antwerpen.

Anderzijds detecteren, ondersteunen en stimuleren we bovenlokale culturele initiatieven waarbij we focussen op trajectbegeleiding. We schenken daarbij bijzondere aandacht aan de versterking van cultureel ondernemerschap.

Als bovenlokale promotor en partner van de culturele sector verlagen we drempels voor de beleving van erfgoed en kunsten in de provincie Antwerpen.

De provinciale musea en cultuurhuizen tenslotte zijn toegankelijke culturele instellingen die uitblinken in initiatief en ondernemerschap. Ze hebben een uitgesproken identiteit. Ze zijn het ‘gezicht’ van de provincie Antwerpen voor inwoners en bezoekers.

Enerzijds pakken we fysieke drempels aan: toegankelijke infrastructuur voor minder mobiele mensen, goede bereikbaarheid en evenwichtige regionale spreiding. Anderzijds helpen we mensen over sociaal-culturele drempels: aanreiken van de nodige culturele competenties, openheid, inspelen op culturele verschillen, doelgerichte informatie, …

We nemen een voorbeeldfunctie op voor volgende uitdagingen: •

•

Meer milieubewuste cultuur Onze natuurlijke grondstoffen en energiebronnen zijn beperkt. Daarom willen we de ecologische voetafdruk van het cultuuraanbod in de provincie verkleinen.

Meer toegankelijke cultuur We dragen gelijke kansen hoog in het vaandel, ook bij cultuurparticipatie. We zetten daarom in op cultuur zonder drempels.

Taal kan ook een drempel zijn. Als we bijvoorbeeld enkel in het Engels communiceren, leggen we onnodige drempels. Vanuit sociaal oogpunt voeren we daarom alle communicatie ook in het Nederlands.

Meer kleur in cultuur De culturele diversiteit van onze

9


Meer kleur in cultuur

Arenberg krijgt een voorbeeldfunctie. •

Etnisch-culturele diversiteit is een maatschappelijke realiteit. De culturele sector staat hier voor open, ook al is dit niet altijd vanzelfsprekend. Het is een permanent zoeken naar een evenwicht tussen ‘lokaal’ en ‘internationaal’, zonder een van beide uit het oog te verliezen. De provincie ondersteunt dit groeiproces.

Meer milieubewuste cultuur

Diversiteit in de culturele sector moet net zo vanzelfsprekend worden als in de samenleving. We willen meer diversiteit, zowel in de programmatie als bij de bezoekers, met andere woorden zowel op als voor het podium.

We willen de ecologische voetafdruk van het cultuuraanbod in de provincie verkleinen. We doen dit via onze eigen culturele instellingen, maar stimuleren ook het hele culturele veld hierin een actieve rol te spelen. Enkele voorbeelden:

We zetten in op meer etnisch-culturele diversiteit in de kunsten en het erfgoed. Hierbij kijken we eerst naar onze eigen instellingen en diensten. We gebruiken de expertise van de Arenberg om diversiteitstrajecten op te zetten en te verankeren binnen onze eigen culturele instellingen en de diensten van het departement Cultuur. Onze duidelijke positionering moet de brede sector inspireren en ondersteunen.

Bij investeringen in eigen gebouwen en infrastructuur trekken we de klimaatneutrale kaart. Voorbeelden hiervan zijn de depottoren van het FotoMuseum en het nooddepot in Ranst. Onze culturele instellingen gaan voor ISO14001 certificatie en sluiten zo aan bij de streefdoelen van de provincie Antwerpen inzake milieumanagement.

De volgende initiatieven brengen de diversiteitsbal aan het rollen: •

Het FotoMuseum, het Zilvermuseum en het ModeMuseum gaan in zee met een gastcurator met een uitgesproken niet-West-Europees profiel voor minstens één belangrijk publieksproject in de komende legislatuur.

In al onze subsidiereglementen wordt ‘meer ecocultuur’ opgenomen als actiepunt. We hechter er belang aan dat ook organisaties en gemeentebesturen inspanningen leveren om de eigen ecologische impact te verkleinen.

Arenberg bouwt het succesvolle diversiteitsplatform Mestizo Arts Festival verder uit. De opgebouwde expertise wordt gedeeld met de hele culturele sector in de provincie Antwerpen. De diversiteitswerking van de

11


1.

Digitale ondersteuning voor cultuur

De digitale ontsluiting van de collecties wordt deze bestuursperiode een speerpunt. Ook de bibliotheken zetten volop in op het aanbieden van digitale diensten zoals een online catalogus, een online krantenarchief en het uitlenen van e-books. Het is van groot belang om ons waardevol erfgoed op een duurzame en efficiënte manier te bewaren en te beheren. Zo maken we de overvloedige digitale informatie beter toegankelijk voor zowel onze eigen medewerkers als voor het grote publiek, onderzoekers, journalisten, …

1.1 Een digitaal depot voor een betere ontsluiting Er is een grote behoefte aan een digitaal depot voor onze culturele collecties. Dit is een belangrijke basisvoorwaarde voor het goede en duurzame beheer van onze digitale en gedigitaliseerde collecties. Anderzijds ambiëren we toegankelijke collecties en culturele instellingen. Digitale ontsluiting biedt hiervoor enorme mogelijkheden. •

•

1.2 Meer digitale diensten in bibliotheken

Onze ambitie is om tegen eind 2015 een digitaal depot te realiseren voor het FotoMuseum, het Architectuurarchief, het Modemuseum en het Zilvermuseum. Vanaf 2016 breiden we het digitaal depot uit naar het cultuurhuis kasteel d’Ursel en onze archeologie- en kunstcollectie.

Via het Provinciaal Bibliotheeksysteem hebben openbare bibliotheken een eigentijdse digitale catalogus. Maar we werken ook aan nieuwe digitale diensten samen met de Vlaamse projectorganisatie Bibnet en de andere provincies.

We onderzoeken tevens hoe we andere culturele organisaties en professionelen in onze provincie kunnen ondersteunen met onze expertise om hun werk digitaal te ontsluiten. We kunnen bijvoorbeeld onze basisinfrastructuur openstellen voor het veld.

•

Zo kregen bibliotheekgebruikers vanaf het najaar 2013 met hun bibaccount toegang tot het online krantenarchief ‘GoPress’.

•

Sinds 2014 lenen deelnemende bibliotheken voortaan ook e-books uit. De bibliotheken gaan mee met hun tijd en gebruiken digitale mogelijkheden om hun dienstverlening te verbeteren. De provincie ondersteunt hierbij.

13

2.

Bovenlokale samenwerking en initiatieven rond cultuur

We zijn de ideale partner om bovenlokale culturele samenwerking en initiatieven in de provincie Antwerpen te ondersteunen en stimuleren. Meer nog dan in het verleden is dit onze opdracht bij uitstek. Zo leveren we een reële bijdrage tot een rijk en divers cultureel aanbod.

2.1

Intergemeentelijke samenwerking voor cultuur, erfgoed en bibliotheken

De provincie Antwerpen stimuleert en faciliteert een bovenlokale aanpak van uitdagingen voor het lokaal cultuur- en erfgoedbeleid. Zo vergroten we de bestuurskracht van onze gemeenten. Het nieuwe provinciale subsidiereglement voor ‘intergemeentelijke samenwerking’ (2013) mikt op een brede waaier aspecten van het lokaal cultuurbeleid waarvoor een bovenlokale benadering een meerwaarde betekent. Zo speelt de provincie ten volle haar natuurlijke bovenlokale en intermediaire rol uit.

• Professionalisering van gemeentelijke openbare bibliotheken We willen de openbare bibliotheken in de provincie Antwerpen toegankelijker maken. Daarom ondersteunen we de bibliotheken om hun collectiebeleid laagdrempelig te maken. Daarbij hebben we bijzondere aandacht voor specifieke doelgroepen.

Het reglement zet gemeenten aan om samen te werken. De provincie stimuleert hen om hun lokale cultuuraanbod op elkaar af te stemmen. Ook de cultuurcommunicatie kan geoptimaliseerd worden in samenspraak. Op infosessies voor lokale besturen werden de doelstellingen en mogelijkheden van het reglement uitgebreid toegelicht aan de hand van bestaande intergemeentelijke culturele samenwerkingsverbanden: • • •

• Kwaliteit en efficiëntie in lokale cultuur en erfgoed We willen met dit reglement vooral aandacht besteden aan de inhoudelijke en artistieke kwaliteit van lokale cultuur- en erfgoedbeleving. We zetten in op de organisatorische efficiëntie binnen de samenwerkingsverbanden in deze domeinen. We vullen onze rol complementair in ten aanzien van het Vlaamse niveau, want ook Vlaanderen stimuleert culturele samenwerking tussen gemeenten. We ondersteunen samenwerkingsverbanden die breder gaan dan het lokale niveau en die niet door Vlaanderen ondersteund worden. En we begeleiden hen desgewenst naar een erkenning door Vlaanderen. Samen met Vlaanderen bouwen we aan een boeiend, dynamisch en kwalitatief lokaal cultuurbeleid door intergemeentelijke samenwerking en bovenlokale initiatieven te stimuleren. We ondersteunen hierbij zowel kwaliteitsvolle projecten als structuren

De projectvereniging Azura in de zuidrand van de stad Antwerpen; het archeologische samenwerkingsverband Adak in de regio rond Turnhout; Erfgoed Rupel.

Het nieuwe reglement creëert het kader om een duurzame ondersteuning van deze initiatieven mogelijk te maken. Tegelijk stimuleert het reglement nieuwe samenwerking of verdiept het bestaande samenwerkingsinitiatieven. We ondersteunen samenwerkingsverbanden zowel projectmatig als structureel. Een paar voorbeelden:

15

2.2

Investeren in bovenlokale culturele infrastructuur

We faciliteren cultuurinfrastructuur met een belangrijke bovenlokale functie. Verschillende culturele instellingen kregen steun van de provincie om belangrijke infrastructuurwerken uit te voeren die hen beter in staat stellen hun culturele opdracht voor een bredere regio te vervullen. • •

De cultuurcentra van Heist-op-denBerg en Boom; Villanella in de gebouwen van de voormalige Studio Herman Teirlinck;

•

De Roma die een bijzondere plaats inneemt in het stedelijk cultureel landschap.

Zo zorgen deze emblematische instellingen mee voor een dynamische en innovatieve uitstraling van het cultureel patrimonium (materieel en immaterieel) in de provincie.

2.3

De provincie investeert in en steunt DEStudio in zijn ambitie

Wij werken verder met de vzw Villanella aan de herbestemming van DEStudio tot een cultureel bedrijvencentrum of innovatief kunstencentrum. Het is een grote uitdaging om DEStudio om te vormen tot een cultureel bedrijvencentrum/innovatief kunstencentrum. De afspraken en verantwoordelijkheden zijn duidelijk tussen de provincie en Villanella. Villanella sluit zich aan bij de beleidsdoelstellingen voor cultuur, in het bijzonder ‘cultuur zonder drempels’, de bovenlokale dimensie en de serrefunctie voor jong artistiek talent.

De provincie engageert zich om een investeringsbudget te voorzien voor de renovatie en uitrusting van DEStudio, gespreid in de volgende meerjarenplanning.

De provincie langs haar kant garandeert de artistieke en zakelijke vrijheid van Villanella.

De provincie investeert in de voormalige Studio Herman Teirlinck zodat het zijn functie als cultuurplaats kan behouden, zij het in een andere vorm.

2.4

Het gebouw van de voormalige Studio Herman Teirlinck blijft eigendom van de provincie. Maar door de investering wordt het gevaloriseerd en behoudt het zijn iconische plaats in het culturele landschap.

Ontsluiting van de Collectie Provincie Antwerpen

We realiseren een duurzame en brede ontsluiting van de provinciale kunstcollectie en we heroriënteren ons aankoopbeleid naar kunst in de openbare ruimte. De focus hierbij ligt op de inhoudelijke meerwaarde van de kunstwerken voor de context waarin ze getoond worden. De kunstcollectie van de provincie Antwerpen is verrassend rijk en divers. Meer dan 2000 objecten bieden een mooi overzicht van de beeldende en toegepaste kunsten in de provincie Antwerpen van 1850 tot nu.

enkele grote buitensculpturen. De verzameling toegepaste kunsten bestaat dan weer voornamelijk uit textiel, met zowel historische als hedendaagse stukken, maar ook keramiek en glaskunst. De Collectie Provincie Antwerpen werd systematisch uitgebouwd vanaf 1971, toen het provinciehuis aan de Koningin Elisabethlei in gebruik werd genomen. Via aankopen, schenkingen en legaten

Het accent ligt op de schilderkunst. Maar de collectie omvat ook een uitgebreide grafiek- en tekeningenverzameling en een deelcollectie sculptuur, waaronder

17


bouwden we een schitterende collectie op met een focus op de kunstproductie in de provincie Antwerpen. Ze omvat werken van negentiende-eeuwse meesters als Nicaise De Keyser en Henri Leys, maar ook werk van hedendaagse kunstenaars als Fred Bervoets, Anne-Mie Van Kerckhoven en Koen van den Broek. De kunstwerken vervulden in het verleden voornamelijk een representatieve functie. Ze waren enkel te zien in werken ontvangstruimtes van het provinciehuis. We gaan de collectie in de toekomst voor een zo breed mogelijk publiek ontsluiten. Op korte termijn gaan we een belangrijk deel van de collectie digitaliseren en virtueel toegankelijk maken. Een aantal kunstwerken wordt opnieuw geïntegreerd in de publieke ruimtes van het nieuwe provinciehuis, maar we bieden een belangrijk deel van de kunstcollectie aan als langdurige bruikleen aan musea en gemeentebesturen uit de provincie. Hiervoor werken we tegen eind 2013 een bruikleenreglement uit. We willen dat de werken in optimale omstandigheden getoond worden, in een context die een inhoudelijke meerwaarde genereert voor zowel de werken als voor de context of ruimte waarbinnen ze worden tentoongesteld. We stellen vooral ensembles ter beschikking om versnippering tegen te gaan en te vermijden dat waardevolle kunstwerken louter als decoratie gebruikt worden.

We willen zo veel mogelijk mensen laten genieten van onze kunstcollectie. Daarom zetten we in op een bredere ontsluiting naar het publiek toe. We doen dit op verschillende manieren: • • •

•

•

De provinciale kunstcollectie wordt gedigitaliseerd en toegankelijk gemaakt. Een selectie krijgt haar plaats in het PAS en in het nieuwe provinciehuis. We blijven actief zoeken naar interessante mogelijkheden om onze topstukken in een hoogstaande context te tonen via bruikleen. We stellen tentoonstellingspakketten samen rond thema’s die we langdurig in bruikleen geven aan gemeentebesturen. Dit gebeurt nu al sporadisch. Naast deze bruikleenwerking op lokaal niveau geven we ook meer werken in bruikleen aan uiteenlopende tijdelijke, nationale en internationale tentoonstellingen.

Door deze verschillende initiatieven stellen we onze provinciale kunstcollectie open voor iedereen. Om bruikleen een meer structureel karakter te geven, werd in 2014 een uitleenreglement goedgekeurd door de provincieraad. Het kunstproject rond het nieuwe provinciehuis werd door de Vlaamse Bouwmeester geselecteerd als een van de vijf Pilootprojecten Kunst in Opdracht.

19


2.5

Uitbreiding van het Provinciaal Bibliotheeksysteem

Het Provinciaal Bibliotheeksysteem biedt de lokale openbare bibliotheken een kwaliteitsvol instrument om hun collectie te registreren en toegankelijk te maken. Het Provinciaal Bibliotheeksysteem helpt lokale openbare bibliotheken om zich verder te ontwikkelen op het gebied van digitale dienstverlening. Door schaalvergroting en samenwerking zorgen we ervoor dat alle aangesloten bibliotheken mee zijn met de laatste ontwikkelingen. Zo krijgt elke burger, van stad tot platteland, dezelfde moderne bibliotheekdiensten.

Het Provinciaal Bibliotheeksysteem wordt voorzien van nieuwe software om het uitleengedrag beter in kaart te brengen. Zo kunnen lokale bibliotheken hun collectiebeleid nog beter afstemmen op de wensen van hun gebruikers.

De Vlaamse overheid en de provincie werken samen om een Provinciaal Bibliotheeksysteem uit te bouwen dat beantwoordt aan de verwachtingen van alle openbare bibliotheken in de provincie Antwerpen.

Tegen het einde van de legislatuur hebben we de ambitie om alle bibliotheken aan te sluiten bij het Provinciaal Bibliotheeksysteem. Daarvoor bereikten we een akkoord met lokale besturen die nog geen deel uitmaken van het systeem.

2.6

Het systeem bedient momenteel ruim 70% van de gemeenten en 75% van de inwoners van de provincie Antwerpen.

Klassiek in de provincie met Festival van Vlaanderen

We bouwen samen met de vzw Festival van Vlaanderen Mechelen aan een kwaliteitsvol en publieksvriendelijk klassiek muziekfestival in de provincie. Samen met het Festival van Vlaanderen Mechelen werken we verder aan Musica Divina, een kwaliteitsvol publieksvriendelijk festival dat klassieke muziek brengt in abdijen, begijnhoven en kerken verspreid over de provincie.

Door de geografische spreiding van het muzikale aanbod brengen we kwalitatieve cultuurbeleving tot bij de mensen in hun buurt.

2.7

Subsidies voor bovenlokale culturele projecten

We ondersteunen bovenlokale initiatieven uit de brede cultuursector die een grote impact hebben op het culturele landschap van de provincie Antwerpen. Daarnaast maken we de provinciale subsidies voor cultuur transparanter en eenvoudiger. Lokale besturen ontwikkelen een lokaal cultuurbeleid op maat van hun burgers. Culturele organisaties en projecten daarentegen hebben vaak een uitstraling en ambitie die de gemeentegrenzen overstijgen. Daarom steunt de provincie ambitieuze bovenlokale culturele initiatieven die veel inwoners en bezoekers van de provincie bereiken.

jectcommissie is samengesteld uit deskundigen uit de brede culturele sector. Vereenvoudiging van de subsidies We zetten verdere stappen om onze subsidiëring eenvoudiger en transparanter te maken. Op het einde van het vorig bestuur werd een verregaande hervorming van de subsidies opgestart. We zetten deze beweging voort en herleiden een dertigtal subsidiereglementen tot vijf duidelijke reglementen. We verlichten ook de administratieve en juridische werklast verbonden aan de subsidies.

Het provinciale subsidiereglement ‘bovenlokale projecten’ (2013) voorziet hiervoor substantiële middelen omdat we een divers en kwalitatief cultureel aanbod in onze provincie willen waarborgen. Met het nieuwe reglement richten we ons op de brede cultuursector: kunsten, erfgoed, letteren, sociaal-cultureel werk, cultuurcommunicatie, circus …

Daarnaast moeten de subsidiemogelijkheden voor iedereen duidelijk en vlot toegankelijk zijn. We maken er een prioriteit van om een e-loket op te zetten. Dit moet zowel de klant als de administratie de mogelijkheid geven om de verschillende stappen in het toekenningsproces op te volgen.

We heroriënteren ook een aantal bestaande subsidies naar dit nieuwe reglement, zodat alle projecten en initiatieven binnen hetzelfde kader beoordeeld worden. Zo gaan we op een verantwoorde en efficiënte manier om met de beschikbare middelen.

We grijpen de interne staatshervorming niet alleen aan om de subsidies inhoudelijk scherper en duidelijker te stellen. We vereenvoudigden ook de administratie en de juridische aspecten ervan. Via een eloket moeten de klant en de administratie op de voet kunnen volgen hoe het staat met een subsidieaanvraag.

Het reglement voorziet microsubsidies voor kleinere projecten. Voor grotere projecten stellen we een projectcommissie samen die de deputatie adviseert om al dan niet subsidies toe te kennen. De pro-

21


2.8

Diamantbeleving in stad en provincie

Het Diamantmuseum sloot in 2012 zijn deuren voor het publiek wegens de geplande infrastructuurwerken aan de Koningin Elisabethzaal. De sluiting van het museum werd deels opgevangen door de opening van het Diamantpaviljoen aan het MAS, een samenwerking tussen AWDC en de provincie. De rest van de collectie werd opgeborgen.

evolueren naar een diamantbelevingscentrum in samenwerking met de stad Antwerpen. De provincie en de stad Antwerpen werken samen om het fascinerende verhaal van diamant in de stad en de regio Antwerpen te tonen in al zijn facetten. We willen het tastbaar maken en mensen laten beleven wat diamant is. We zoomen hierbij in op de prominente rol die diamant speelt in Antwerpen.

De sluiting is tegelijk ook een kans om het vroegere Diamantmuseum te heroriënteren. Zo willen we

2.9

‘De Modernen’ in de Koningin Fabiolazaal

We zetten onze succesvolle samenwerking met het tijdelijk gesloten Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) voort in de Koningin Fabiolazaal. Onder de reeksnaam ‘De Modernen’ tonen we de collecties van het KMSKA in de Koningin Fabiolazaal, onze centraal in de stad gelegen tentoonstellingsruimte. We tonen er wisselende thematische opstellingen uit de 19de en 20ste eeuw. Ondertussen verwelkomden wij al 75.000 bezoekers voor De Modernen in de Koningin Fabiolazaal.

gebeurt dit in confrontatie met bruiklenen uit andere collecties, maar ook met werk uit de Collectie Provincie Antwerpen. Hiermee benadrukken we onze rol als actieve partner en gangmaker om verschillende kunsten erfgoedcollecties binnen de provinciale grenzen samen te brengen. Deze samenwerking past tevens in onze zoektocht naar minder traditionele manieren om erfgoedcollecties open te stellen voor een zo breed mogelijk publiek.

Met twee tentoonstellingen per jaar wordt de moderne collectie van het KMSKA in al haar rijkdom getoond. Regelmatig

23


2.10 Een strategisch plan voor de fortengordels Verschillende Europese projecten toonden de erfgoedwaarde van de fortengordels rond Antwerpen. We ontwikkelen een strategisch plan om de forten als waardevol erfgoed uit te spelen. De dienst Gebiedsgericht Beleid ontwikkelde in de periode 2009 - 2014 de projecten ‘Forten en Linies in Grensbreed Perspectief’ (2009-2012) en ‘AT FORT: Atelier European Fortresses - Powering Local Sustainable Development’ (20122014), waarvoor het Europese steun kreeg. De dienst Erfgoed leverde inhoudelijk input aan deze projecten. Vanaf 2014 werken de diensten Erfgoed en Gebiedsgericht Beleid samen om een geïntegreerde visie op de forten rond

Antwerpen te ontwikkelen. Deze visie wordt in strategische actieplannen gegoten om de fortengordels rond Antwerpen optimaal uit te spelen. Elke dienst zal vanuit zijn eigen competenties hierrond acties ondernemen. Door deze geïntegreerde visie en een gezamenlijke aanpak speelt de provincie de culturele, historische en toeristische troeven uit van de fortengordels.

3.

De provincie als cultuurgids met meerwaarde

De provincie Antwerpen heeft de ambitie om een bovenlokale cultuurgids te zijn voor haar inwoners en bezoekers. Het provinciaal agentschap Prospekta heeft hierin een belangrijke rol als bovenlokaal platform voor cultuurcommunicatie en -marketing. Met ons reglement intergemeentelijke samenwerking zetten we gemeenten aan om bovenlokaal over hun cultuuraanbod te communiceren op een kwalitatieve manier. We leunen hiervoor sterk op expertise die Prospekta heeft opgebouwd. Samen met onze partner Cultuurnet leveren we extra inspanningen om alle gemeenten in onze provincie te stimuleren om een ‘Uit in Vlaanderen’-gemeente te worden. We zetten hen aan om een eigen beleid te ontwikkelen voor een efficiënte en effectieve cultuurcommunicatie. Met de juiste informatie op de juiste plek wordt een schijnbaar doordeweeks evenement toch de moeite waard.

25


3.1

‘100% Cultuur’ als merk voor cultuurcommunicatie

We bouwen ‘Provincie Antwerpen 100% Cultuur’ verder uit als merk voor betrouwbare en verrassende cultuurcommunicatie. ‘100% Cultuur’ is een platform dat het culturele aanbod in de provincie Antwerpen breed promoot. Een brede cultuurcommunicatie is belangrijker dan een volledige. De keuzes maken het verschil. ‘100% Cultuur’ zet in op niches en bereikt zo andere mensen. •

Het driemaandelijks cultuurmagazine 100% EXPO laat de lezer kennis maken met het diverse tentoonstellingsaanbod in de provincie op een heel toegankelijke wijze. We bekijken samen met de sector hoe we dit aanbod naar andere disciplines kunnen uitbreiden.

•

Vanaf oktober 2013 starten we met een wekelijks cultuurprogramma 100% CULTUUR op ATV en RTV. Dit programma zoomt in op verschillende voorstellingen, tentoonstellingen en amateurkunsten in de provincie en geeft culturele tips.

•

Onder de vlag ‘100% Cultuur’ organiseren we jaarlijks een aantal belangrijke collectieve marketingevenementen voor de brede culturele sector. Onze jaarlijkse cultuurmarkt in Antwerpen geeft traditioneel het startschot van het culturele seiseizoen.

Cultuurcommunicatie in Vlaanderen is versnipperd. Culturele huizen, koepelorganisaties, media en lokale overheden gebruiken elk hun eigen kanalen. Er is een grote vraag naar gerichte overkoepelende communicatie.

3.2

Impulsen voor regionale cultuurcommunicatie

De provincie Antwerpen ondersteunt initiatieven voor bovenlokale cultuurcommunicatie via het reglement intergemeentelijke samenwerking. een grote troef om de blinde vlekken in kaart te brengen.

De subsidies voor intergemeentelijke culturele samenwerking stimuleren de gemeenten en het publiek om over de eigen gemeentegrenzen te kijken. Het zijn impulssubsidies in een grotendeels onontgonnen werkveld in onze provincie: de bovenlokale cultuurcommunicatie.

•

•

We moedigen gemeentebesturen aan om samen hun cultuurcommunicatie aan te pakken. Samen met onze expertisepartner CultuurNet Vlaanderen geven we gemeenten begeleiding om hun bovenlokale cultuurcommunicatie te optimaliseren. Zo trekt hun lokale cultuuraanbod een breder publiek.

We werken aan een regionaal cultureel tijdschrift voor de regio Kempen samen met het cultureel centrum de Warande, de ploeg van Suiker en de vele betrokken gemeenten. Ook werken we voor de regio Mechelen en Klein-Brabant een gepaste oplossing uit. We geven impulsen voor bovenlokale cultuurcommunicatie, maar we zetten ook in op kruisbestuiving tussen verschillende spelers in het veld. Het provinciaal agentschap Prospekta zorgt voor een professionele aanpak zodat we provinciedekkend kunnen werken.

Daarnaast neemt de provincie Antwerpen ook een regierol op in bestaande initiatieven voor regionale cultuurcommunicatie. De expertise van Prospekta is hierbij

27


4.

De provinciale musea en cultuurhuizen

Het ModeMuseum, het Zilvermuseum, het FotoMuseum en de Arenberg werden autonome provinciebedrijven. We blijven de provinciale culturele instellingen ondersteunen en stimuleren op gebied van zakelijk beheer en management. Sinds 2014 kregen het ModeMuseum, het Zilvermuseum, het FotoMuseum en de Arenberg als autonome provinciebedrijven extra armslag om zich verder te ontwikkelen tot dynamische en innovatieve instellingen. De kwaliteit van hun werking en cultureel ondernemerschap staan hierbij centraal. • • •

De dienst Erfgoed voorziet een groeiscenario en meer autonomie voor het Architectuurarchief. De Arenberg is het kloppend hart van de podiumkunsten in Antwerpen. De provinciale musea onderscheiden zich door een nieuwe ‘museumervaring’ aan te bieden. Ze blinken ook uit in hun tentoonstellingsaanbod

• • •

• •

en hun communicatie. Met hun prijzenbeleid profileren ze zich als toegankelijke musea voor iedereen. Concreet verzekert de provincie een snelle doorstart van het Zilvermuseum op een nieuwe locatie. Het Diamantmuseum wordt geherorienteerd naar een diamantbelevingscentrum, waarvoor de stad Antwerpen de verdere coördinatie op zich zal nemen. Het ModeMuseum wordt uitgebreid en stelt zijn toekomst veilig op lange termijn. Voor het FotoMuseum investeren we in een depottoren. De samenwerking met Cinema Zuid wordt geëvalueerd en herijkt.

.

We bouwen de provinciale musea, het Architectuur- archief en de cultuurhuizen uit tot kwalitatieve en toegankelijke culturele ontmoetingsplaatsen. We zorgen ervoor dat ze over voldoende middelen en de gepaste infrastructuur beschikken

29


4.1

Een nieuwe locatie en concept voor het Zilvermuseum

Begin 2015 verhuist het Zilvermuseum naar een nieuwe locatie in het centrum van Antwerpen. Dit is meteen de gelegenheid om het zilververhaal te actualiseren en te laten beleven in al zijn glorie. Het Zilvermuseum kampt met een groot infrastructureel probleem op haar huidige locatie en moet verhuizen om de grote ambitie die we met het Zilvermuseum koesteren, waar te maken. We grijpen de nieuwe locatie aan om het Zilververhaal beter te presenteren en te verbreden. Goede museale omstandigheden geven het museum immers meer en betere presentatiemogelijkheden. Zilver blijft het vertrekpunt maar het wordt in zijn context geplaatst door gebruik te maken van andere tijdsdocumenten, zoals schilderijen, meubilair, foto’s, film en dergelijke meer. De context en het bredere verhaal staan centraal. Zo wordt het Zilvermuseum dé plaats waar men op zilver geïnspireerde verhalen beleeft via hedendaagse presentatietechnieken. We inspireren ons hiervoor op het succesverhaal van het ModeMuseum dat zich uit een stoffig textielmuseum ontpopte tot een internationale speler en trekker voor de hele buurt. 



De basis voor onze werking blijft de toonaangevende collectie zilver. Daarom gaat het Zilvermuseum meer internationaal samenwerken. Voor Vlaanderen en de buurlanden is het Zilvermuseum dé plek om op zilver geïnspireerde verhalen te beleven. De permanente collectiepresentatie wordt jaarlijks geactualiseerd.





Daarnaast worden jaarlijks minimum twee thematentoonstellingen op de nieuwe locatie en twee presentaties in het Umicore Zilverpaviljoen georganiseerd. De vernieuwde internationale Sterckshofopdracht wordt getoond en we zullen ook regelmatige kleinere en internationale tentoonstellingen organiseren met derden.

De komende jaren zal het Zilvermuseum haar samenwerking met Umicore in het Umicore Zilverpaviljoen verderzetten. Umicore is een internationale topspeler en Antwerpen is de draaischijf voor de recyclage van edelmetalen. Het Zilvermuseum maakt van hedendaags zilverdesign en van hedendaagse edelsmeedkunst een speerpunt in haar beleid. Economie en kunst zullen elkaar dan ook voortdurend ontmoeten in de nieuwe werking van het museum. Het Zilvermuseum en het Diamantmuseum smelten samen tot één nieuw museum op een nieuwe locatie in de historische binnenstad. Hierbij worden de sterktes van beide musea gecombineerd tot één nieuw merk.

Missie

Het museum straalt passie voor edele materialen en kunstzinnig vakmanschap uit. Ze deelt haar liefde voor en expertise over het Vlaamse erfgoed aan edelsmeedkunst en juwelen met een lokaal en internationaal publiek. Via de permanente publieks- en atelierwerking bereikt ze zo jong en oud op een dynamische en grensverleggende manier.

De missie van het nieuwe museum is als volgt: Het museum beroert met brede, universele verhalen over rijkdom, kwaliteit en schoonheid op een toplocatie in het historisch centrum van Antwerpen. Vanuit deze symbolische plek, waar al sinds de Gouden Eeuw edelsmeden, juweliers en diamantairs thuis zijn, zet ze hedendaagse en historische Antwerpse creaties in een internationaal perspectief. Ze raakt individu en maatschappij, liefhebber en kenner.

4.2

Ze is hét referentiepunt in de Lage Landen voor edelsmeedkunst, juwelen en diamant, zowel historisch als hedendaags. Ze is een bruisend, interactief kenniscentrum waar de creatieve industrie de nodige inspiratie vindt om Antwerpen net als in het verleden ook in de toekomst blijvend op de kaart te zetten.

Het FotoMuseum als fotografisch geheugen van Vlaanderen

Het FotoMuseum viert in 2015 zijn vijftigste verjaardag. Het krijgt er een depottoren bij om zijn ambitieuze functie als archief van de Vlaamse fotografie waar te nemen. Ook al is het FotoMuseum bijna 50 jaar oud, het verspreidt nog altijd passie en kennis over fotografie met een frisse en dynamische aanpak. Het FotoMuseum inspireert een brede schare bezoekers en stimuleert creativiteit. Het duurzaam, kwalitatief en hedendaags museumbeleid draagt de collecties, de tentoonstellingen en het publieksaanbod uit tot buiten de landsgrenzen.

bewaren. Tegelijk buigen we onze over een andere uitdaging: hoe kunnen we de werken in ons unieke bibliotheek beter ontsluiten? Een complementair filmaanbod versterkt de uitstraling en de tentoonstellingen van het FotoMuseum. We werken hiervoor samen met Cinema Zuid. Samen met het MHKA en het KMSKA draagt het FotoMuseum actief bij tot de uitbouw van het Zuid tot een kunstenkwartier met Europese uitstraling.

In 2014 starten we met de bouw van een depottoren aan het FotoMuseum. Dit is noodzakelijk om de waardevolle en unieke collecties op een duurzame manier te

31


Voor de komende jaren staan we voor een paar uitdagingen: • •

•

Het FotoMuseum wil uitgroeien tot een archief van de Vlaamse fotografie. We organiseren jaarlijks negen tentoonstellingen die plaats bieden aan fotografie in al haar verschijningsvormen. De combinatie van lokaal talent met internationale gevestigde namen werkt verrijkend. Het FotoMuseum speelt een belangrijke rol in het uitbouwen van een digitaal erfgoeddepot voor de provinciale collecties. Zo worden 1,7 miljoen objecten gedigitaliseerd en ontsloten voor het publiek.

We willen ons imago van een jong, dynamisch en vernieuwend museum bestendigen. We werken daarvoor samen met ‘jongerenambassadeurs’ en we zetten specifieke jongerenactiviteiten op. We passen het tariefbeleid aan zodat meer jongeren hun weg vinden naar onze activiteiten en kunstwerken. Het FotoMuseum is hét expertise-en ontmoetingscentrum in Vlaanderen voor actuele en historische fotografie in al haar vormen. Het heeft een sterke positie en uitstraling, zowel op nationaal als internationaal vlak.

4.3

De aantrekkingskracht van het ModeMuseum

Het ModeMuseum profileert zich als een dynamisch, innovatief, toegankelijk en duurzaam expertisecentrum over mode, met een internationale reputatie, en dit zowel voor een breed als een gespecialiseerd publiek. De huidige werking wordt verder gezet in de komende beleidsperiode. We verzamelen, beheren en bewaren de collectie op een duurzame manier (zowel de modeen kostuumcollectie, als de bibliotheekcollectie). Daarnaast zal het ModeMuseum ook enkele nieuwe en ambitieuze initiatieven ontwikkelen op het vlak van haar tentoonstellingen en digitalisering.

•

Voor de drie grootste uitdagingen voor de komende jaren rekenen we ook op de steun van Vlaanderen: •

Binnen de basiswerking van het museum pakken we de volgende essentiële punten aan: •

•

•

• •

In ons tarievenbeleid schenken we bijzondere aandacht aan kansarmen, jongeren en families met kinderen.

We pakken de depotproblematiek aan. Op korte termijn slaan we onze stukken op in gehuurde erfgoeddepots. Op middellange termijn werkt de provincie aan een gemeenschappelijk depot voor cultureel erfgoed. We stappen ook mee in het provinciale digitale depot om het erfgoed duurzaam op te slaan en te ontsluiten. Digitaal denken zal in alle aspecten van onze werking doorstromen. Het museum blijft zich ontwikkelen als expertisecentrum, met degelijk wetenschappelijk onderzoek, een nieuw op te starten studiecollectie en een professioneel uitgebouwd wetenschappelijk netwerk. Het tentoonstellingsbeleid wordt verder gezet met jaarlijks twee thematentoonstellingen, één reizende tentoonstelling en kwalitatieve meertalige tentoonstellingscatalogi.

•

•

33

We willen de MoMu-collectie permanent tonen, met een nadruk op het hedendaagse Antwerpse modeverhaal. Dit heeft een enorm toeristisch potentieel en genereert bijkomende inkomsten. Na 2015 ontsluiten we de volledige collectie in een thematische opstelling op het gelijkvloers van de ModeNatie. We verankeren het prestigieuze Europeana Fashion project (www.europeanafashion.eu) in onze werking. Het ModeMuseum was vanaf de start in 2012 één van de partners en we willen de opgebouwde expertise optimaal benutten. Dit project biedt ons toegang tot een groot internationaal netwerk en trekt de globale modeliefhebbers aan. De galerij op de gelijkvloerse verdieping zal omgevormd worden tot MoMuMedia: een digitaal platform gekoppeld aan de MoMu-webstek en sociale media. Zo creëren we ook een inhoudelijk sterk aanbod voor de virtuele bezoeker en versterken we ons internationale bereik.

We bestendigen de locatie van het ModeMuseum in de Nationalestraat, als kloppend hart en geheugen voor de hele modebuurt. Vanaf 2015 breiden we de tentoonstellingsruimte uit. Zo kan het ModeMuseum naast de tijdelijke tentoonstellingen het publiek ook verrassen met wisselende selecties uit haar vaste collectie

4.4

Premières en nieuw talent in de Arenberg

De Arenberg versterkt zijn aanbod met premières en trekt nieuw talent aan. Daarnaast blijft de Arenberg met zijn theaterinfrastructuur een vaste waarde in het verenigingsleven. De Arenberg is een bruisend en dynamisch cultuurhuis dat jaarlijks ongeveer 500 activiteiten organiseert op haar drie podia: de schouwburg, de kleine zaal en het Openluchttheater in het Rivierenhof. Jaarlijks vinden meer dan 100.000 mensen hun weg naar de Arenberg.

Tijdens de zomermaanden brengt de Arenberg in het Openluchttheater Rivierenhof haar zomerfestival met een uitgebreid programma van pop-, rock- en jazzconcerten, cabaret en comedy, familievoorstellingen, gratis vrijdagavondconcerten en zoveel meer. Hierdoor is het mogelijk om gedurende heel het jaar een kwalitatief en toegankelijk programma aan te bieden met bovenlokale uitstraling.

Arenberg versterkt haar unieke aanbod door regelmatig premières en langere speelreeksen te programmeren. Daarnaast trekt de Arenberg de kaart van nieuw talent. De Arenberg blijft ook een belangrijke en gewaardeerde partner voor socio-culturele verenigingen en culturele organisaties die op zoek zijn naar kwalitatieve theaterinfrastructuur.

Als dynamisch cultuurhuis brengt de Arenberg nieuw talent en nieuwe producties naar het publiek. Maar ook verenigingen en organisaties kunnen er terecht.

35


4.5

De Warande als thuis voor cultuurbeleving

In samenspraak met gedeputeerde Peter Bellens, Voorzitter de Warande, ontwikkelt de Warande zich verder tot een warme thuis voor cultuurbeleving in al haar verscheidenheid. Zo willen we verder gestalte geven aan een nieuwe ambitieuze werkvorm: het cultuurhuis. De Warande is hiermee pionier in Vlaanderen. Een cultuurhuis neemt zowel een receptieve als een productieve rol op. Culturele diversiteit staat bij dit alles centraal. •

•

Een receptieve functie als cultuurcentrum We werken aan cultuurparticipatie, gemeenschaps- vorming en cultuurspreiding. We verzorgen een breed en eigenzinnig cultuurspreidingsaanbod voor een zo ruim mogelijk publiek. Een productieve rol We nemen ook uitdrukkelijk een productieve rol op zonder echter een volwaardig kunstencentrum te willen zijn.

Het aanbod als staalkaart en referentiepunt Meer dan 250.000 bezoekers maken jaarlijks hun keuze uit een actuele staalkaart van meer dan 400 podiumvoorstellingen gaande van theater, dans, muziek, performances, kinderkunsten, literatuur, intelligent amusement tot lezingen. In de Expozaal wordt het kwalitatief tentoonstellingsbeleid verder uitgebouwd met minstens drie spraakmakende eigen projecten per seizoen. We geven jonge regionale kunstenaars toon-en ontwikkelingskansen en dragen zo bij tot een open en dynamisch cultuurklimaat. Maar we dagen ook de bezoeker uit met experiment

en vernieuwing. We doen dat zowel actief (vb. vrijwilligersnetwerk, kunstkampen, Dinamo, Kunstinzicht, …) als passief door te experimenteren met nieuwe publiekformats (Jong Gewild, Overlezen, themafestivals, locatieprojecten, …). De gebruiker centraal In alle geledingen van de werking staat de gebruiker in al zijn verscheidenheid centraal. Een speerpunt wordt de aandacht voor de globale ervaring van élke Warandegebruiker. Om de beleving te sturen, wordt de totaalervaring goed doordacht. Het gebruik van de Warande voor initiatieven van gebruikers allerhande (individuen, vriendengroepjes, verenigingen,...) wordt proactief aangemoedigd en gefaciliteerd. De sfeer is laagdrempelig, luisterend, vraaggericht, uitnodigend en dienstbaar. De basishouding is genereus. Uitwisseling en ontmoeting worden uitdrukkelijk gestimuleerd. Mogelijke samenwerking wordt actief verkend en zelfs opgezocht. Doe de Warande, is het motto. Ook van de Warande als publieke ruimte waar het aangenaam afspreken of vertoeven is. Oog voor maatschappelijke ontwikkelingen en nieuwe doelgroepen De Warande erkent de maatschappelijke tendensen van vergrijzing, vergroening,

verdunning en - vooral - verarming en verkleuring en zoekt actief naar wegen om nieuwe doelgroepen te betrekken. We willen inclusief en niet-bevoogdend te werk gaan ten aanzien van specifieke doelgroepen. Gezien de belangrijke demografische evoluties in de Kempense samenleving zetten we extra in op diversiteit in culturen en op mensen in armoede.

Een unieke site voor cultuur in al zijn vormen

Een innoverend samenwerkingsmodel

De Kempenregio als uitvalsbasis

Door de recente investeringen van de provincie Antwerpen en de stad Turnhout beschikt het cultuurhuis over een fantastische cultuursite, uniek in Vlaanderen. De renovatie van de schouwburg uit 1972 is het ultieme sluitstuk van de vernieuwingsoperatie.

We streven naar een ruime regionale relevantie. We willen onze kennis en expertise versneld en dienstbaar inzetten in een gestructureerd regioverhaal. Hiervoor werd het samenwerkingsplatform ’t Pact opgericht met de Kempense cultuurcentra (Geel, Mol, Herentals, Heist-op-denBergh). Samen ondernemen we een aantal regionale acties rond cultuur.

Cultuurhuis de Warande staat ook voor een innoverend organisatiemodel. We werken structureel samen met een zevental onafhankelijke vzw’s met complementaire functies. Deze intensieve en dynamische samenwerking is niet alleen kostefficiënt maar verrijkt ook onze werking en verbreedt het draagvlak van ons cultuurhuis.

37


4.6

Een bredere uitstraling voor kasteel d’Ursel

Het kasteel d’Ursel en het domein vormen een bijzonder waardevol cultureel erfgoed. We willen dit op een veelzijdige manier laten beleven door inwoners en bezoekers van de provincie Antwerpen. We bestendigen de werking van het kasteel d’Ursel als veelzijdige culturele instelling. We blijven de deuren van het kasteel en het domein openzetten voor een breed aanbod aan culturele activiteiten. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar kinderen. Het kasteel d’Ursel en het domein kregen ondertussen één beheer, dat een breed en kwaliteitsvol publieksaanbod aanstuurt. Om de uitstraling en toegankelijk-

heid voor het publiek te vergroten, brengen we Vlaanderen en Bornem als belangrijke partners rond de tafel. Maar we willen ook de Notelaer en het Jeugdverblijf in het verhaal betrekken. Samen met onze partners willen we de regionale uitstraling van het domein en het kasteel d’Ursel vergroten naar een breed publiek. We doen dat op een efficiënte manier.

4.7

Uitbreiding Architectuurarchief naar Vlaanderen

Het Architectuurarchief van de provincie Antwerpen breidt haar werking uit tot Vlaanderen en bestendigt zo haar unieke positie en werking. Architectuur is de stenen huid van de mens. Zij is alomtegenwoordig in de maatschappij. Zij is een cultuurfenomeen dat in de eerste plaats bestaat uit de gebouwde realiteit zelf, maar even goed uit de neerslag van het bouwproces, vastgelegd in maquettes, bouwen architectuurarchieven, tijdschriften, catalogi enz.

Inmiddels is een intentieverklaring ondertekend waarbij APA en CVAa door een intensere samenwerking hun complementariteit benadrukken om zo beide werkingen te versterken en naar een hoger niveau te tillen.

Om de stap te zetten van een provinciale naar een Vlaamse werking streven we naar de erkenning door Vlaanderen. Een erkenning draagt bij tot het duurzaam behoud, beheer en de ontsluiting van ons waardevolle Architectuurarchief. Onze focus ligt nog steeds op de verwerving, het behoud en de studie van architectuurarchieven. Maar we werken ook aan de ontsluiting ervan. Enerzijds doen we dit door publieksevenementen, anderzijds stappen we mee in het provinciale digitale depot dat het provinciale culturele erfgoed toegankelijk maakt voor het publiek. We verwerven en conserveren waardevolle archiefstukken uit de Vlaamse architectuur. De digitale ontsluiting ervan draagt bij tot een bredere studie en uitstraling van onze archieven.

Belangrijke partners in dit verhaal zijn het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (het landelijk expertisecentrum voor de sector) en het Vlaams Architectuurinstituut (het centrum voor hedendaagse architectuur).

39


4.8

Het werk van Emile Verhaeren laten beleven

Het Emile Verhaerenmuseum krijgt een nieuwe toekomst binnen de intergemeentelijke samenwerking Sint-Amands, Bornem en Puurs. Emile Verhaeren (1855-1916) werd geboren in Sint- Amands. Zijn statige grafmonument in een bocht aan de Schelde is een uniek stukje erfgoed. Het provinciaal museum Emile Verhaeren bewaart naast een mooie bibliofiele verzameling van zijn werk ook een kunstcollectie met werken van tijdgenoten zoals Constantin Meunier, Théo Van Rysselberghe, Fernand Khnopff en James Ensor.

We onderzoeken hoe we de banden met het Letterenhuis nauwer kunnen aanhalen om het oeuvre van deze internationaal gerenommeerde dichter en kunstcriticus op een frisse en eigentijdse manier te laten beleven. Het werk van Emile Verhaeren moet op een levendige manier onder de mensen gebracht worden.

5.

Provinciale accenten in het kunstenbeleid

Als intermediair bestuursniveau is de provincie het best geplaatst om te investeren in de kwaliteit van amateurkunsten en om professionele kunstenaars aansluiting te laten vinden bij het Vlaamse niveau. De structurele ondersteuning van de professionele kunstensector is na de interne staatshervorming een Vlaamse bevoegdheid. De ondersteuning van amateurkunsten zijn dan weer een duidelijk lokale aangelegenheid. Als intermediair niveau is de provincie in dit spectrum de uitgelezen speler om een bovenlokale regierol op te nemen om de kwaliteit van de amateurkunsten te verhogen.

in samenwerking met partners als de Singel, de Filharmonie, Opera en Ballet Van Vlaanderen. Als intermediair niveau faciliteert de provincie Antwerpen de doorstroming van nieuw artistiek talent naar een professionele werking op Vlaams niveau. Wij zijn ideaal geplaatst om een bovenlokale regierol op te nemen inzake kwaliteitsverhoging van de amateurkunsten.

Ten opzichte van de professionele kunsten nemen wij een serrefunctie op, dit

5.1

Een duwtje in de rug voor amateurkunsten

We zetten in op kwaliteit in de amateurkunstensector zodat de vele duizenden amateurkunstenaars in onze provincie zich verder kunnen ontwikkelen in hun kunstvorm. De provincie Antwerpen richt de schijnwerpers op de amateurkunsten en de vele duizenden beoefenaars ervan. Deze sector blaakt van creativiteit en ondernemingslust en richt zich rechtstreeks tot een zeer brede bevolkingsbasis, hetzij individueel, hetzij via organisaties.

bod op elkaar af te stemmen en tegemoet te komen aan de diverse noden. Ontmoetingen voor koren en orkesten We komen ook tegemoet aan de kunstenaars hun behoefte aan ontmoeting en feedback. We stimuleren en faciliteren de ontmoetingsmogelijkheden voor koren en orkesten uit de provincie Antwerpen. We actualiseren de bestaande koor- en orkesttornooien en zetten volop in op kwaliteitsverbetering en kwalitatieve feedback.

De provincie trekt de kaart van haar rijke traditie van amateurkunsten. Wij zetten resoluut in op de kwaliteitsverhoging van de sector en willen een efficiënte draaischijf zijn om de vraag en het aan-

41


Met de orkesten koortornooien bereiken we jaarlijks 12.000 amateurzangers en -muzikanten. Het gevleugelde woord Amateurschrijvers zijn veel minder georganiseerd dan de andere amateurkunsten. Nochtans telt onze provincie bijzonder veel gepassioneerde schrijvers en dichters. We nemen ook voor deze groep amateurkunstenaars initiatieven om het niveau van hun creatieve output te verhogen. Samen met Creatief Schrijven organiseerden we zitdagen in een aantal openbare bibliotheken, waar auteurs terecht konden voor manuscriptbeoordeling en schrijfadvies op maat. Zo zetten we amateurschrijvers op weg om hun schrijfwerk op termijn met de buitenwereld te delen.

Extra podiumkansen en publieksaandacht De provincie laat haar waardering voor de amateurkunstensector blijken. We geven op onze activiteiten en evenementen extra podiumkansen aan amateurkunstenaars uit de provincie. Zo krijgen koren en ensembles die zich onderscheiden bij de muziektornooien extra publieksaandacht. We moedigen ook andere provinciale instellingen aan om amateurkunstenaars uit de provincie te programmeren op hun evenementen en we ondersteunen het Toneelhuis in zijn initiatieven voor het amateurtoneel.

5.2

Een serre voor artistiek talent

We nemen een serrefunctie op voor artistiek talent met professionele ambities. Zo engageren we ons voor een dynamisch en rijk professioneel kunstenlandschap. Als intermediair niveau faciliteert de provincie Antwerpen de doorstroming van nieuw artistiek talent naar een professionele werking op Vlaams of internationaal niveau.

Beeldende en toegepaste kunsten Elke twee jaar reiken we de prijs Beeldende kunst uit aan een kunstenaar onder de 41. Naast een financiële aanmoediging krijgen de laureaten ook trajectbegeleiding om hun professionele ambities waar te maken. Ze mogen exposeren in een kwalitatieve tentoonstelling, die afwisselend plaatsvindt in De Garage in Mechelen, de Warande in Turnhout en Extra City in Antwerpen.

Muziek en podiumkunsten We helpen trajectbegeleiding organiseren voor muzikanten en muziekensembles met professionele ambities. We focussen op podiumervaring, netwerken en cultureel ondernemerschap. We werken daarvoor samen met de klassieke muziektempels in onze provincie zoals de Singel, de Filharmonie en AMUZ.

De provinciale musea op hun beurt geven jong artistiek talent kansen om zich te verder te bekwamen in hun specialiteit. Zo bieden we een springplank voor de uitbouw van hun carrière.

We begeleiden podiumkunstenaars en -organisaties bij hun eerste stappen in het professionele kunstenveld. De provincie werkt hiervoor samen met de Arenberg en de Warande, die vanuit hun expertise nieuw artistiek talent oppikken en coachen via een op maat gemaakt traject. Voor specifieke doelgroepen werken we dan weer samen met partnerorganisaties in het veld zoals Nekka vzw voor Nederlandstalige muziek.

•

•

•

We bieden nieuw artistiek talent kansen om door te groeien. Door beloftevolle kunstenaars en muzikanten te begeleiden, hebben we een grote impact op het Antwerpse kunstenveld.

43

Het Zilvermuseum werkt de komende jaren nog meer samen met hogescholen om jonge zilverontwerpers te ondersteunen in het vak. Het FotoMuseum werkt structureel samen met jong fotografisch talent voor zijn tentoonstellingen en publicaties. Elk jaar wordt de MoMu Award uitgereikt aan een masterstudent van de modeafdeling van de Antwerpse academie. De winnaar wordt opgenomen in het MoMuMedia-platform, een virtueel platform voor mode. Het ModeMuseum biedt zo een platform aan jong talent om presentaties en cocreatieopdrachten in de wacht te slepen.

6.

Een professioneler erfgoedbeheer

We zetten in op kwaliteitsverhoging van het behoud en beheer van het erfgoed in de provincie door advies, trajectbegeleiding en ondersteuning. Onze provincie is rijk aan erfgoed, zowel onroerend als roerend en immaterieel. We stimuleren zowel de lokale erfgoedhouders en -beheerders (vb. heemkringen, gilden …) als lokale besturen om hier op een kwaliteitsvolle en professionele manier mee om te gaan. We doen dit onder meer door advies, trajectbegeleiding en ondersteuning.

Vlaanderen heeft de provincies de opdracht gegeven om een erfgoeddepotbeleid te ontwikkelen. We grijpen dit aan om een professioneel behoud en beheer van het roerende erfgoed te promoten. We verwelkomen Monumentenwacht op 1 januari 2014 als nieuwe provinciale entiteit (zie onder). Daarnaast hervormen we de bestaande subsidiereglementen om al het erfgoed in onze provincie op een integrale wijze te benaderen.

We geven zelf het goede voorbeeld met het erfgoed in provinciaal bezit.

45


6.1

Naar een transparanter en efficiënter subsidiebeleid

We herschikken onze beschikbare middelen tot een transparanter en efficiënter subsidiebeleid. In de loop der jaren zijn de subsidies Erfgoed uitgegroeid tot een weinig coherent geheel. We bundelen de beschikbare middelen en zetten ze op een efficiëntere manier in door het aantal subsidiereglementen drastisch in te perken. De herstructurering maakt de steunmaatregelen meteen ook transparanter. Zo verhogen we onze impact. De provinciale subsidies zijn geen doel op zich. Ze zijn een instrument om onze be-

leidsdoelstellingen waar te maken. We willen een herkenbare meerwaarde scheppen in het erfgoedveld. We sporen de blinde vlekken op en maken doordachte keuzes die tegemoet komen aan de noden op het terrein. Onze financiële ondersteuning is slechts één onderdeel van het ruimere geheel van consulentschap en trajectbegeleiding.

6.2

Kwaliteit in lokaal erfgoedbeheer

We ondersteunen de erfgoedhouders en verbeteren de kwaliteit van de sector. erfgoed om te gaan. De instrumenten die we hierbij inzetten zijn trajectbegeleiding, De lokale besturen staan in voor het beadvies, subsidies, overleg, databanken en houd en het beheer van lokaal erfgoed en materialenbank. We moedigen de erfze zijn verantwoordelijk voor de ondergoedsector aan om het brede publiek op steuning van lokale erfgoedorganisaties. een kwaliteitsvolle manier te laten kenVanuit een bovenlokaal perspectief enganismaken met het erfgoed. geert de provincie Antwerpen zich voor de kwaliteitsverbetering van de sector. We hebben oog voor een kwalitatieve ontsluiting van het erfgoed. Zo kan zowel We bouwen verder aan een actief onde erfgoedsector als het brede publiek dersteuningsbeleid van de vele ’erfkennis maken met het erfgoed. goedhouders’ (gilden, heemkringen, …) die onze provincie rijk is. We gebruiken onze expertise om professioneel met het

6.3

Een registratietool voor lokale erfgoedhouders

In 2014 ontwikkelen we een online registratie- en beheerssysteem voor lokaal erfgoed. De provincie ondersteunt en begeleidt de kerkbesturen bij het opmaken van de wettelijk verplichte inventaris van hun roerend bezit. Sinds 2008 kunnen de kerkfabrieken hiervoor een beroep doen op de ‘CRKC-databank’ voor religieus erfgoed, ontwikkeld door het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur.

een online systeem waarmee alle lokale erfgoedhouders en lokale erfgoedbeheerders hun collecties kunnen registeren en beheren.

Registratie is de basis voor de uitbouw van een depot, een essentieel onderdeel van een duurzaam en professioneel erfgoedbeheer.

We breiden dit aanbod uit naar de hele erfgoedsector. In 2014 ontwikkelen we

47


6.4

Regionaal erfgoed ondersteunen en ontsluiten

We ondersteunen gebiedsgerichte projecten, impulsprojecten of projecten voor bijzondere doelgroepen om regionaal erfgoed duurzaam te beheren en toegankelijk te maken. Wanneer erfgoedhouders erfgoedzorg niet als kerntaak hebben, komen hun waardevolle collecties zwaar onder druk te staan. Daarom springt de provincie bij om het erfgoed van regionaal belang te inventariseren, te registreren en te ontsluiten. We vergeten hierbij zeker niet het immaterieel erfgoed zoals rederijkerskamers, gilden en reuzenstoeten. Zij krijgen een prominente plaats in het cultuurbeleid. •

Momenteel werken we samen met de Hoge Gilderaad der Kempen om het bezit van de schuttersgilden in de

•

provincie in kaart te brengen en te ontsluiten. In de tweede helft van de legislatuur, focussen we op het regionaal erfgoed van de OCMW’s, de voormalige gasthuizen en de voormalige Heilige Geesttafels.

We ondersteunen verenigingen van erfgoedhouders die een koepelwerking hebben voor aangesloten leden in de provincie Antwerpen, dit om hun erfgoed op een kwaliteitsvolle manier te borgen en te ontsluiten. Samenwerking, bijvoorbeeld met de provinciale musea, is hierbij een kernwoord.

6.5

Regionale musea, archieven en erfgoedbibliotheken

We verhogen de kwaliteit van het regionale erfgoedbeheer en de instellingen die actief zijn in deze sector. We geven niet enkel aandacht aan de collectiebeherende instellingen die door Vlaanderen erkend zijn. We richten ons ook tot musea en archieven die streven naar een erkenning op regionaal niveau. Kwaliteit staat hierbij centraal.

veau. Daarvoor hebben we een nieuw indelings- & subsidiereglement uitgewerkt voor ‘regionaal erkende collectie beherende instellingen.’ De provincie ondersteunt zowel de basiswerking van regionale collectie beherende instellingen alsook de verbetering van hun eigen depotwerking en infrastructuur.

De provincie kent vanaf 2014 werkingssubsidies toe aan erkende collectie beherende instellingen op regionaal ni-

6.6

Depots voor duurzaam erfgoedbeheer

We ontwikkelen een doortastend erfgoeddepotbeleid dat rekening houdt met de noden van de erfgoedsector. Erfgoeddepots zijn cruciaal voor het duurzaam behoud en het beheer van erfgoed. Daarom zet de provincie in op bovenlokale samenwerking en interventies om tegemoet te komen aan de behoefte aan erfgoeddepots. Zo stimuleren we het duurzaam beheer en behoud van het lokaal en regionaal erfgoed in onze provincie.

Een effectief erfgoeddepotbeleid •

De provincie ontwikkelt een kwaliteitsvol erfgoeddepotbeleid gebaseerd op de noden van de erfgoedsector, niet enkel op vlak van fysieke ruimte maar ook op gebied van vorming, ondersteuning en expertisedeling. •

deel aan gemeenschappelijke initiatieven. We stimuleren andere partners, zoals de regionale collectie beherende instellingen, om mee een provinciaal netwerk van depots te ontwikkelen voor regionaal cultureel erfgoed.

Zo ondersteunen we een duurzaam behoud en beheer van het erfgoed in de provincie Antwerpen door bovenlokale samenwerking en interventies.

We initiëren bovenlokale projecten zoals het digitaal registratiesysteem voor alle erfgoedbeheerders in de provincie Antwerpen en we nemen

49


In 2015-2016 wordt een loods omgevormd tot eerste provinciaal erfgoeddepot.

legerbasis en is dus zelf een stukje onroerend erfgoed uit de periode van de Koude Oorlog.

Nood- en erfgoeddepots zijn een belangrijk instrument voor het duurzaam behoud en het beheer van ons erfgoed. Meest prangend is de vraag naar een nood- of transitdepot waar erfgoedcollecties tijdelijk terecht kunnen in geval van verbouwings- of restauratiewerken, maar ook na calamiteiten zoals een overstroming.

Om het nieuwe depot perfect uit te rusten om erfgoed te bewaren, wordt naar Denemarken gekeken, een gidsland wat betreft depotbeleid. De hoge eisen zijn noodzakelijk, want de eerste collectie die in aanmerking komt voor het nieuwe depot is de prestigieuze verzameling van de bibliotheek van de Sint-Bernardusabdij in Bornem.

In 2014 starten de werken om een loods in Ranst om te vormen tot het eerste provinciaal erfgoeddepot. De loods maakt deel uit van de historische Britse

Het nieuwe erfgoeddepot zal voldoen aan de hoogste standaard voor erfgoedbewaring.

6.6.3. Archeologiedepot van de provincie Antwerpen Met het provinciaal archeologisch depot willen we archeologische vondsten, opgravingsrapporten en alle bijbehorende documentatie zorgvuldig bewaren en ontsluiten. Het nieuwe onroerend erfgoeddecreet zet erfgoeddepots op de kaart, maar dan specifiek voor archeologische collecties. Het terreinonderzoek is intussen decretaal geregeld, maar na de opgraving blijft de collectie vaak verweesd achter. Met de toenemende frequentie van archeologisch onderzoek in Vlaanderen is een degelijk depot voor archeologische vondsten en alle bijbehorende documentatie essentieel.

Het provinciaal archeologisch depot biedt een eenvoudige oplossing om archeologische vondsten definitief te registreren volgens heldere selectiecriteria en duidelijke procedures. Dit maakt het mogelijk om het materiaal te bestuderen en zo de kennis van het verleden te verbreden en te delen met het grote publiek. Het provinciaal archeologisch depot moet ook zijn plaats vinden in het bredere netwerk van erfgoeddepots in de provincie. We werken daarvoor samen met de stedelijke diensten van Antwerpen en Mechelen en de intergemeentelijke dienst AdAK (Archeologische dienst voor de Antwerpse Kempen). Het provinciaal archeologisch depot beheert de archeologische collecties uit de provincie Antwerpen om verder onderzoek te faciliteren en te stimuleren. Zo wordt de kennis over het verleden ontsloten.

51


6.7

De Monumentenwacht wordt provinciaal

De Monumentenwacht is sinds 1 januari 2014 een provinciale instelling. Monumentenwacht Antwerpen draagt bij tot de valorisatie van het onroerend erfgoed in de provincie Antwerpen. Monumentenwacht stimuleert regelmatig onderhoud van erfgoed.

inspecties, gekoppeld aan toestandstrapporten. Daarnaast verstrekt Monumentenwacht advies met betrekking tot duurzaam onderhoud van waardevol erfgoed. Met Monumentenwacht in haar rangen kan de provincie haar waardevol erfgoed op een geïntegreerde wijze behouden in al zijn facetten.

Momenteel werkt Monumentenwacht enkel voor particulieren en verenigingen die een lidmaatschapsbijdrage hebben betaald. Dit geeft hen recht op regelmatige Foto’s in deze publicatie:

53


Blz. Kunstcollectie provincie Antwerpen - Jan Dries, Vol-ledig, 1973 Koningin Fabiolazaal - Expo De Modernen © KMSKA ModeMuseum - Expo Birds of Paradise Gedeputeerde Luk Lemmens Erfgoedcollectie Grobbendonk © Gemeente Grobbendonk Koningin Fabiolazaal - Rondleiding blinden en slechtzienden © KMSKA Mestizo – Moderne dans Expo Etnische Kunst DEStudio © DEStudio Kunstcollectie provincie Antwerpen - Jan Cockx, Portret van Roger Avermaete, 1919 Collectie Diamantmuseum - Halssnoer Ford 8 te Hoboken Expobezoekers Tijdschrift 100% Expo © Prospekta Zilvermuseum – Rondleiding in het Zilverpaviljoen Collectie Zilvermuseum - Windmolenbeker, Anthoni Lepies, 1688-1689 Fotomuseum – Kinderatelier ModeMuseum – Expo Walter Van Beirendonck Arenberg – De Klepperkes De Warande – Jong talent Kasteel d’Ursel – Kasteelfeesten Architectuurarchief - Maquette Christine Conix Emile Verhaerenmuseum - Portret Emile Verhaeren Koortornooi Kunstcollectie provincie Antwerpen - Rik Wouters, Meisjeshoofd, brons Monumentenwacht Gesubsidieerd Erfgoedproject te Vrieselhof, Ranst © D. Huygens Bunker te Kapellen © Wouter Gheyle Militaire loods te Campus Vesta in Ranst Archeologiedepot Archeologiedepot – Vondst en reconstructie pot uit de IJzertijd Monumentenwacht

0 1 5 6 8 10 12 14 16 19 22 24 25 26 28 29 32 34 35 37 38 39 40 42 44 45 46 48 50 51 52 53

Provincie Antwerpen Beleidsbrief Cultuur

Recommend Documents