Kinsbergen Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen

Gouverneur

vzw

Kinsbergen

Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen

GOUVERNEUR KINSBERGENCENTRUM JAARVERSLAG 2009

Kunstwerk op voorpagina: SUZY VAN DEN LANGENBERGH Kleurige herfstblaadjes 2009 ecoline op papier 39 x 48 cm Suzy Van den Langenbergh is een bewoner van Het GielsBos.

2

Inhoud VOORWOORD

4

vzw gouverneur kinsbergen

7

De cliënten

7

De medewerkers

8

De overlegorganen

9

De financiën

11

Communicatie

12

centrum voor ontwikkelingsstoornissen antwerpen

14

Inhoudelijke werking

14

Extern overleg

20

Werking in cijfers

22

oriëntatiecentrum

50

Tewerkstelling

50

Gespecialiseerd diagnostisch centrum

58

Interne werking

62

Statistische gegevens over het aantal onderzoeken

64

MODEM

Adviesverlening en ondersteuning via consultaties

86

Contacten met externe organisaties

95

Publicaties van MODEM

109

Website

110

Extern gefinancierde projecten

110

Bekendmaking vzw Gouverneur Kinsbergen

114

projectontwikkeling

117

Samenwerkingsverband OpMaat

117

Coördinatiecentrum niet-aangeboren hersenletsel (NAH) Provincie Antwerpen

120

Projecttoegankelijkheid gebouwen

122

Project mobilhome

122

Raad van bestuur

124

Dagelijks bestuur en directie

124

Contactadressen

125

85

Teamsamenstelling

85

Begeleidingscommissie

86

Gouverneur

vzw

Kinsbergen


3

Voorwoord In 2008 vierde Het GielsBos zijn 30ste verjaardag en

In het Gouverneur Kinsbergencentrum te Wilrijk is

bereikte ons huis het potentieel van 287 bewoners.

er sinds maart 2009 een nieuwe directie en zijn er

Keerzijde van de medaille is echter dat onze woningen nu 30 jaar oud zijn en dringend aan vervanging toe. In 2009 heeft het bestuur van de vzw Gouverneur Kinsbergen – Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen samen met de Vlaamse Bouwmeester een wedstrijd georganiseerd om een nieuw GielsBos uit te tekenen. Architectenbureau DierendonckBlancke kwam als winnaar uit de bus en zowel het hele plan als de woningen afzonderlijk zijn veelbelovend voor de toekomst van de voorziening maar vooral voor onze bewoners. In 2010 en 2011 zullen wij als bestuur onze krachten bundelen om in 2012 met de bouw van de eerste woningen te kunnen starten.

bijkomende initiatieven genomen om de dienstverlening aan mensen met beperkingen verder uit te bouwen. Het Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen heeft in 2009 verder geïnvesteerd in de kwaliteit van het onderzoek en het beheer van de instroom. Daarnaast leverde het COS in 2009 inspanningen om een Europees project in te dienen, zodat het in 2010 vensters en deuren kan opengooien naar partners in Bulgarije en Roemenië. Het

Oriëntatiecentrum

zette

zichzelf

sterker

op de kaart als Gespecialiseerde Arbeidsonderzoeksdienst, met aandacht voor de mens met een (arbeids)handicap als geheel. Modem realiseerde opnieuw meer dan 900 consultaties, zowel over communicatiehulpmiddelen als over computergebruik.

Voorwoord

4

Kortom, onze organisatie kende het voorbije jaar een belangrijke vooruitgang in moeilijke dossiers. De zorg voor personen met een beperking blijft de kern van onze werking. Maar hoe goed die zorg ook gekaderd wordt in beleidslijnen en procedures, de persoonlijke toets en inzet van alle medewerkers, stagiairs en vrijwilligers is onontbeerlijk. Zij verdienen hiervoor een pluim én een bloemetje. Namens het bestuur dank ik alle bewoners, cliënten en familie voor hun vertrouwen en al degenen die door subsidies en giften onze werking mogelijk maken. De voorzitter, Marc Wellens gedeputeerde

Voorwoord

5

Gouverneur

vzw

Kinsbergen


VZW GOUVERNEUR KINSBERGEN Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen De vzw Gouverneur Kinsbergen – Gehandicapten-

delijke handicap logeren in Het GielsBos, 1

zorg Provincie Antwerpen stelt zich tot doel bij te

kind met een verstandelijke handicap kreeg

dragen tot het welzijn, de maatschappelijke inte-

dagopvang en 1 cliënt verbleef 10 dagen in Het

gratie en de zorg voor personen met een handicap,

GielsBos ten laste van zijn Persoonlijk Assisten-

voor personen met een functiebeperking en voor

tieBudget.

minderjarigen van wie de gelijke ontwikkelingskansen in het gedrang zijn of dreigen te komen door

- In 2009 onderzocht het COS Antwerpen 644

een problematische leef- en opvoedingssituatie.

verschillende kinderen, waarvan 442 probleem-

De cliënten

kwamen en 202 prematuren in het kader van het

- Het GielsBos is een woongemeenschap voor personen met een verstandelijke handicap die

follow-upprogramma. - Het

Oriëntatiecentrum

voerde

433

indivi-

een intensieve ondersteuning nodig hebben voor

duele onderzoeken uit, 111 coördinatiesessies,

alle facetten van het leven. Op 31 december

175 groepsscreeningen, 320 meerbanenplan-

2009 woonden er een totaal van 285 personen:

screeningen, 92 basisscreeningen en 77 loop-

243 volwassen mannen en vrouwen en 42 min-

baanbegeleidingen. Dit geeft een totaal van

21-jarigen. 252 van hen verblijven op het terrein

1196 onderzoeken.

van Het GielsBos in Gierle en 33 in 5 woningen geïntegreerd in de gemeente Beerse.

kinderen die voor een ontwikkelingsonderzoek

Er kwamen ook 7 personen met een verstan-

- MODEM, communicatie- en computercentrum voor personen met een handicap, verrichtte consultaties voor een totaal van 703 cliënten.

vzw Gouverneur Kinsbergen

7

73% van hen zijn individuele cliënten en 27% organisaties. MODEM gaf 116 studiedagen, lezingen, cursussen en workshops voor bijna

DE MEDEWERKERS Op 31 december 2009 waren er 484 personeelsleden in dienst van de vzw.

3000 luisteraars.

titularissen 2009 433

425

6

6

Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen (COS) Antwerpen

19

16

uit de provincie. Alleen al bij de gespecialiseerde

Oriëntatiecentrum (GA)

18

15

tandarts van Het GielsBos kwamen 158 personen

MODEM, Communicatie- en computercentrum

6

5

met een handicap op consultatie. Andere cliënten

Projectontwikkeling

3

1

ondergaan een aangepast gehooronderzoek bij de

totaal

484

467

Dit brengt het aantal cliënten van de vzw op 2837. Naast deze cliënten biedt de vzw ook ondersteuning aan vele andere personen met een handicap

logopedisten, krijgen advies over aangepaste hulpmiddelen of gebruiken de infrastructuur van Het

Het GielsBos

titularissen 2008

Gouverneur Kinsbergencentrum

Opmerking: Zowel in 2008 als in 2009 was één personeelslid tewerkgesteld in twee voorzieningen.

GielsBos voor vrijetijdsactiviteiten zoals zwemmen en snoezelen.


8

De overlegorganen Ondernemingsraad De Ondernemingsraad heeft bevoegdheden van sociale en financieel-economische aard. In dit kader bezorgt de werkgever de leden van de Ondernemingsraad jaarlijks de economische en financiële informatie. Op het sociale vlak mag de Ondernemingsraad advies uitbrengen, suggesties of bezwaren formuleren over maatregelen die de arbeidsorganisatie, de arbeidsvoorwaarden en het rendement kunnen beïnvloeden. De Ondernemingsraad heeft elk jaar weer een drukke agenda. Onderwerpen zoals de procedure voor selectie en aanwerving van personeel, de herprofilering van de woningen van Het GielsBos, de toepassing van de sociale wetgeving in Het GielsBos, de problemen van personeelsleden van Het GielsBos die werken op woningen waar de bewo-

ners agressief gedrag vertonen en het IPA 2009-2010

of moeten uitgebreid worden naar de andere pijlers

(InterProfessioneel Akkoord) werden uitgebreid

binnen Het GielsBos.

besproken. Ook de volgende agendapunten kregen in 2009 speciale aandacht.

In paritair subcomité 319.01 is op 29 mei 2009 een

De laatste jaren nemen meer en meer medewer-

en de financiële bijdrage van de werkgever in de

kers tijdskrediet en ouderschapsverlof tijdens

vervoerskosten van de werknemers afgesloten.

de zomermaanden. Dit bemoeilijkt het opstellen

Deze CAO trad in werking op 1 juli 2009. De aanpas-

van de uurroosters en het vinden van vervangers

singen zijn opgenomen in beleidsnota 2007-002

tijdens die periode. Daarom is in overleg met de

Vervoer en de personeelsleden werden hierover

werknemersafgevaardigden

geïnformeerd.

nieuwe sectorale CAO over het woon-werkverkeer

een

afsprakenkader

over ouderschapsverlof en tijdskredieten tijdens de zomermaanden opgesteld. Dit afsprakenkader biedt een leidraad bij het opstellen van de vakantieplanning en bepaalt de hiërarchie van afwezigheden wanneer er discussie is over de planning. Na evaluatie in het najaar bleken de gemaakte afspraken goed te hebben gefunctioneerd. De betere spreiding van afwezigheden zorgde voor minder druk op de werkvloer. Bekeken zal worden of ze ook kunnen

COMITÉ VOOR PREVENTIE EN BESCHERMING OP HET WERK In het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) overleggen werkgevers– en werknemersafgevaardigden samen om, in overeenstemming met de wetgeving, alle problemen te behandelen die verband houden met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.


9

Onder impuls van het CPBW werden nieuwe afspraken gemaakt voor het verwijderen en ophalen van restafval in Het GielsBos. De nieuwe afspraken

160

leidden in 2009 tot een besparing van meer dan

140

8000 euro. Het CPBW voerde ook een postercam-

120

pagne in verband met de andere types van afval,

100

aantal containers 2008

80

aantal containers 2009

met het oog op verbeterd sorteren en besparen.

60

besparing in 2009

40 20 0

mrt

apr

mei

juni

juli

aug

sept

okt

nov

dec

Besparing op restafval – 2009


10

Het CPBW boog zich in 2009 ook over de verkeers-

Op basis van de evaluatie van die oefening zijn

veiligheid op het terrein van Het GielsBos. Door

afspraken gemaakt voor het houden van evacuatie-

doorgedreven snoeiwerk is de zichtbaarheid in de

oefeningen in elke woning van Het GielsBos in de

bochten verbeterd. Er zijn plannen voor een reor-

loop van 2010.

voorzieningen bedragen 27.236.000 euro:

Een ander initiatief van het CPBW had te maken

- COS

1.090.000 euro

met de veiligheid van het rollend materiaal. Nieuwe

- Oriëntatiecentrum

1.019.000 euro

afspraken zijn gemaakt voor het verbeterd onder-

- MODEM

439.000 euro

houd van fietsen,

- Projectontwikkeling

153.000 euro

gingssystemen in de busjes voor bewonersvervoer.

- algemene diensten

333.000 euro

In het kader van het globaal preventieplan is

0%

ganisatie van het rond punt ter hoogte van paviljoen Merel, wat ook de veiligheid van bewoners en personeel ten goede zal komen. Maar er is nog veel ruimte voor verbetering: door de installatie van een U rijdt x km/uur-bord op de hoofdbaan van Het GielsBos is gebleken dat 21% van de chauffeurs nog sneller rijdt dan de limiet van 30 km/u. Naar aanleiding van de installatie van een nieuw branddetectiesysteem in Het GielsBos is in de schoot van het CPBW een nieuwe brandprocedure ontwikkeld en een powerpointpresentatie voor het toelichten van de nieuwe procedure aan de medewerkers van de dagdienst Wonen. In de maand december had een eerste brandoefening plaats op woning L1.

DE FINANCIËN De totale exploitatiekosten van de vzw en haar - Het GielsBos

rolstoelen en rolstoelbevesti-

ook een aanvang gemaakt met de registratie van gevaarlijke producten. Het doel is om op termijn

4%

4%

2%

24.202.000 euro

1% Het GielsBos

een up-to-date lijst van gevaarlijke producten te

COS

hebben, gekoppeld aan een database van MSDS-

Oriëntatiecentrum

fiches (informatiefiches van de leveranciers) en om

MODEM

op basis daarvan eenvoudige maar duidelijke fiches

Projectontwikkeling

te maken voor gebruik op de werkvloer. 89%

Algemene diensten

Exploitatiekosten van de vzw en haar voorzieningen


11

Deze kosten worden gefinancierd door: - het VAPH

19.072.000 euro

- de VDAB - de provincie Antwerpen van bewoners/cliënten o.m. Nationale Loterij

van alle stijlkenmerken. Aan het einde van het

1.699.000 euro

zieningen in de vorm zoals deze moet worden

jaar was dit project in die mate gevorderd dat een

neergelegd bij de Nationale Bank van België

bestelling kon worden geplaatst voor kantoordruk-

(incl. sociale balans)

werk – briefpapier, enveloppen, visitekaartjes enz. -

2.555.000 euro

- de jaarrekening 2009 van het Oriëntatiecentrum 3.393.000 euro

zoals deze moet worden neergelegd bij de VDAB - de economische en financiële inlichtingen te verstrekken aan de Ondernemingsraad - de begrotingsvergelijkingen per 31 december

13%

VAPH VDAB

9%

Provincie Antwerpen 6%

2009 van de vzw en haar voorzieningen - de begroting 2010 van de vzw en haar voorzieningen.

persoonlijke bijdragen gebruikers

2%

huisstijlhandboek op te stellen voor implementatie

- de jaarrekening 2009 van de vzw en haar voor-

- andere ontvangsten,

over 2009 is beschikbaar in:

opdracht om een nieuw logo te ontwerpen en een

547.000 euro

- de persoonlijke bijdrage

Het verdere overzicht van de financiële toestand

andere ontvangsten 70%

In 2010 zal de huisstijl geleidelijk zijn weg vinden naar andere applicaties zoals de website van de vzw, De Kr@nt van Het GielsBos, folders enz. De website zal echter niet enkel van stijl veranderen. De informaticadienst zocht en vond een open source content management software dat aan de vereisten van alle voorzieningen van de vzw

COMMUNICATIE In de zomer van 2009 is een start gemaakt met het ontwerpen van een nieuwe huisstijl voor de

Financiering van de vzw en haar voorzieningen

in de nieuwe stijl.

vzw Gouverneur Kinsbergen – Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen. Een ontwerpbureau kreeg de

voldoet en is ondertussen al enige tijd bezig met het naar onze hand zetten van deze webapplicatie. In het voorjaar van 2010 zullen we als resultaat van al deze inspanningen een volledig nieuwe site kunnen voorstellen.


12

Centrum voor

Ontwikkelingsstoornissen vzw Gouverneur Kinsbergen

Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen Antwerpen INHOUDELIJKE WERKING INLEIDING Het Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen (COS) in Wilrijk is één van de 4 Centra voor Ontwikkelingsstoornissen in Vlaanderen. De hoofdopdracht van een COS is een zo vroegtijdig mogelijke detectie, diagnosestelling en oriëntering van kinderen met een (vermoeden van) een ontwikkelingsstoornis. Om ze zo snel mogelijk op de meest gepaste manier te ondersteunen, moeten kinderen met een ontwikkelingsstoornis zo vroegtijdig mogelijk worden opgespoord. Daartoe voeren artsen, psychologen, kinesisten en logopedisten een diepgaand, gespecialiseerd, multidisciplinair onderzoek uit. Dat onderzoek heeft als doel een diagnose te stellen en de mogelijkheden en beperkingen van het kind in kaart te brengen. Volgende aspecten komen daarbij aan bod: - het al dan niet bevestigen van het vermoeden

Daarnaast heeft het COS ook een wetenschap-

van een stoornis - het vaststellen van de graad en ernst van de

pelijke opdracht. De systematische registratie en follow-up van hulpvragen resulteert in een schat

beperkingen - het opsporen van de oorzaak van de stoornis

aan gegevens. Deze gegevens zijn uiterst waardevol

- het

voor verder onderzoek naar de ontwikkelingsprog-

vinden

en

typeren

van

bijkomende

problemen - het evalueren van de verdere ontwikkelingsmogelijkheden. Op basis hiervan geeft het COS adviezen en tracht het team om het kind en zijn ouders naar de meest passende ondersteuningsvorm te oriënteren. Dit betekent: - het oriënteren naar het best aansluitende hulpaanbod op het vlak van begeleiding, behandeling en/of onderwijs - het beoordelen of het kind nood heeft aan therapie en/of een specifieke pedagogische aanpak - het verlenen van advies over het gebruik van materiële of didactische hulpmiddelen.

nose van kinderen met ontwikkelingsstoornissen. DOELGROEP COS Het COS heeft een aanbod voor kinderen tussen 0 en 6 jaar (bij aanmelding) behorend tot één van de volgende doelgroepen: - prematuur geboren baby’s (te vroeg) - dysmatuur geboren baby’s (te licht/te klein volgens de duur van de zwangerschap) - voldragen

baby’s

met

ernstige

perinatale

problemen (problemen rondom de geboorte) - kinderen bij wie uit de familiale voorgeschiedenis of uit klinisch onderzoek blijkt dat er een verhoogd risico bestaat op het ontwikkelen van een ernstige handicap - kinderen bij wie een ontwikkelingsachterstand

Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen Antwerpen

14

of -stoornis wordt vermoed of al werd vastge-

De eigenlijke onderzoeksprocedure start dan met

Het COS-team voert ook onderzoeken uit in het

steld

een intakegesprek op basis waarvan het verdere

kader van het follow-upprogramma van het UZA

- kinderen bij wie de stoornis zo ernstig of complex

onderzoekstraject wordt bepaald. Afhankelijk van

voor pre- en/of dysmatuur geboren baby’s en risi-

is dat een grondig multidisciplinair onderzoek

de vraagstelling en van wat er al van diagnostische

cobaby’s. Dit follow-upprogramma richt zich speci-

nodig is

gegevens beschikbaar is, brengt het COS de niveaus

fiek tot kinderen geboren met een geboortegewicht

op de verschillende ontwikkelingsdomeinen in kaart

van minder dan 1.500 gram en/of geboren na een

en/of gebeurt er specifiek onderzoek in functie

zwangerschapsduur van minder dan 32 weken of die

van het gedrag. Het onderzoek wordt opgesplitst

ernstige problemen rondom de geboorte hebben

in een aantal deelonderzoeken bij verschillende

ervaren. Deze kinderen worden op vaste leeftijden

disciplines (arts, psycholoog, kinesist, logopedist)

uitgenodigd voor onderzoek (op 3 en 12 maanden

en verspreid over verschillende onderzoeksdagen.

gecorrigeerde leeftijd en eventueel tussentijds op

- kinderen bij wie de aard van de stoornis aangepaste onderzoekstechnieken vereist. BEKNOPTE VOORSTELLING VAN DE WERKING Wanneer ouders of verwijzers denken dat een diepgaand multidisciplinair onderzoek van een kind aangewezen is, kunnen zij telefonisch contact opnemen met het onthaalteam van het COS. De medewerkers beluisteren en verhelderen de hulpvraag en bepalen of het aangemelde kind in de doelgroep valt. In 2009 zijn we erin geslaagd om de wachttijd voor een multidisciplinair onderzoek terug te dringen van 18/22 maanden tot ongeveer 1 jaar. Voor de baby’s en peuters tot 30 maanden bleef de wachttijd zoals in 2008: 3 tot 6 maanden.

Nadat het volledige onderzoek is afgerond, leggen de verschillende disciplines hun resultaten en bevindingen samen. Zo komen ze tot een uitgebreide diagnose (of de vaststelling dat er geen diagnose kan gesteld worden). In een eindgesprek met de ouders lichten de arts en de psycholoog de

7 maanden) bij een kinderarts (neonatoloog), een kinesist en een psycholoog. Op basis van de onderzoeksgegevens geeft het follow-upteam gericht advies. In 2009 bedroeg de bijdrage van de ouders 60 euro voor het volledige onderzoeksprogramma tijdens het eerste levensjaar.

resultaten toe en geven ze advies voor de verdere

Het COS treedt ook op als multidisciplinair team

aanpak en begeleiding. Ten slotte krijgen de ouders

(MDT) in het kader van de opmaak van dossiers

en de betrokken professionele hulpverleners (mits

voor zorgvragen, individuele materiële bijstand en

toestemming van de ouders) een schriftelijk verslag

persoonlijk assistentiebudget bij het Vlaams Agent-

met het resultaat van het onderzoek en de inhoud

schap voor Personen met een Handicap (VAPH).

Zodra er een perspectief op onderzoek is, neemt

van ons advies. In 2009 bedroeg de bijdrage voor

het COS contact op met de ouders of verwijzers.

het onderzoek 60 euro.


15

HET COS-TEAM In 2009 maakten volgende medewerkers deel uit van het COS-team Antwerpen: functie

naam

directeur Gouverneur Kinsbergencentrum

Lieve Heene (vanaf 01/03/2009)

COS

KWALITEITSBELEID: RESULTATEN TEVREDENHEIDSONDERZOEK CLIËNTEN 2009

coördinator

Ilse Van Grimbergen

kwaliteitscoördinator

Ilse Van Grimbergen

artsen - kinderarts

dr. Christel De Borger dr. Inge Schramme dr. Viki Vanderstraeten dr. Annick Laridon dr. Sabrina Laroche

met de vraag aan de ouders om die anoniem in te

An Callewaert (tijdskrediet) Nele Coertjens Nienke Deblonde Ann Eyskens Kristel Liesens Hannelore Maddens Sofie Proost (van 01/03/2009 tot 31/12/2009)

pre- en/of dysmatuur geboren baby’s en risico-

Caroline De Gand Inge Laurent Hilde Van Impe

slechts de mening van een bepaald segment van

logopedisten

Miek Claes Stephanie Gillebert Lien Martens

formuleren.

sociaal verpleegkundige maatschappelijk werkster

Annemie Michielsen Dulcineia (Meneia) Steel Lebre

LIJSTEN FOLLOW-UP

administratief medewerkster onthaalmedewerksters

Nancy Celis Annika De Bruyn/Veerle Moens

- neonatologe psychologen

kinesitherapeuten

Net zoals in voorgaande jaren, voegden we in 2009 bij elk verslag een tevredenheidsvragenlijst vullen en terug te sturen. In het kader van het follow-upprogramma van baby’s kregen we 41 van de 66 vragenlijsten ingevuld terug (62,12%). Voor de overige onderzochte kinderen was de respons 142 op 366 (38,80%). Ook al krijgen we via de ingevulde vragenlijsten onze cliënten, toch kunnen we op basis hiervan een aantal conclusies trekken en verbeterpunten

BELANGRIJKSTE CONCLUSIES UIT DE VRAGEN- De ouders vonden dat we goed naar hun verhaal luisterden; ze waren tevreden over de bespre-


16

king van de resultaten en konden zich meestal

zoek zouden hebben bij de schoolstart (dus rond

ingezet op het voortraject. Zo hebben we bij de

vinden in het advies.

de leeftijd van 2,5 jaar). Nu gebeurwt dit enkel

mensen waarbij geen intakegesprek plaatsvond,

wanneer er tijdens het laatste onderzoek een

extra telefonische toelichting gegeven over het

expliciete bezorgdheid is vanuit het team of

verloop van het onderzoek. Daarnaast hebben

wanneer de ouders ons opnieuw contacteren.

we in 2009 meer intakes gedaan, onder andere

- Een aantal ouders was vragende partij voor een schriftelijk verslag van het onderzoek. Dit wordt nu enkel aan de betrokken kinderarts bezorgd. Naar praktische haalbaarheid verwerkt het team de gegevens van het onderzoek op 3 maanden in het verslag op 12 maanden (tenzij er vroeger

- De mensen waren (zeer) tevreden over het eerste, vaak telefonische, contact met het COS. Ze vonden de verkregen informatie helder, correct en verstaanbaar.

- Omdat blijkt dat ouders niet altijd goed op de follow-uponderzoek in het COS, zou het goed

- Ook over de intakegesprekken waren de meesten uitermate tevreden. Ze voelden zich au sérieux

zijn hun hierover via een folder bij het ontslag

genomen, zagen het als een kans om hun verhaal

uit de neonatale afdeling van het UZA in te

te doen, vragen te stellen en goed geïnformeerd

lichten. Dit zal in 2010 mee opgenomen worden

te worden.

in de verdere uitwerking van ons beleid op het gebied van externe communicatie. - Tot slot gaven een aantal ouders aan dat ze in opvolging van de onderzoeken van het followupprogramma graag ook standaard een onder-

een drietal jaar geleden op onderzoek kwamen.

VRAGENLIJSTEN

opvolging noodzakelijk is).

hoogte zijn van de inhoud en het belang van het

bij heronderzoek van kinderen die langer dan

BELANGRIJKSTE CONCLUSIES UIT DE OVERIGE

Omdat in 2008 de mensen waarbij vooraf geen intake gebeurde frequenter aangaven geen duidelijk zicht te hebben op wat het onderzoek in het COS zou inhouden, hebben we in 2009 meer

Dergelijke werkwijze laat ons toe om het individuele onderzoekstraject van elk kind zo goed mogelijk vooraf te bepalen en de mensen bij aanvang alle onderzoeksmomenten (tot en met het eindgesprek) door te geven. Dat werd als zeer positief ervaren. Terwijl verscheidene mensen aangaven dat we voldoende rekening houden met hun agenda’s bij het maken van de afspraken, gaven anderen aan dat de eerste afspraak voor het onderzoek niet voldoende op voorhand werd doorgegeven.

- Zeer veel mensen gaven aan dat ze dankzij de one-way spiegelramen zeer goed betrokken waren bij het onderzoeksproces. De meeste


17

mensen hadden graag nog een extra woordje

hun kind gaven, waren de meningen verdeeld.

bleek niet altijd even duidelijk te zijn, noch qua

uitleg bij wat er gebeurde. Net zoals in 2008

Sommigen vonden dat we dit zeer duidelijk en

inhoud, noch qua vorm. Bij het versturen van

waren de meningen verdeeld over de duurtijd

met veel voorbeelden deden. Anderen vonden

het verslag is het een aandachtspunt om ervoor

van de onderzoeken en de afstemming van de

dat het eindgesprek meer gestructureerd zou

te zorgen dat alle testgegevens correct ingevuld

onderzoeksmomenten op elkaar.

moeten verlopen. Bepaalde respondenten gaven

zijn en de lege cellen verwijderd worden.

aan dat de diagnose hun te direct werd meege

Op basis hiervan hebben we ons planningsys-

deeld, terwijl anderen net vonden dat er te veel

- De meeste mensen uitten zich zeer positief over

teem aangepast. We blijven ervoor kiezen om

rond de pot werd gedraaid. Hoe dan ook bleven

de houding van de medewerkers in het COS.

per onderzoeksmoment verschillende disciplines

mensen vaak op hun honger zitten over hoe nu

en onderzoeken te combineren, zodat mensen

verder na een diagnose.

slechts een beperkt aantal keer tot in het

- Het onderzoek beantwoordde bij de meeste respondenten goed tot zeer goed aan de

centrum moeten komen. Maar in tegenstelling

- Omdat we ons streefdoel met betrekking tot het

tot voordien combineren we sinds kort maxi-

versturen van het verslag, nl. 1 maand na het

maal 3 verschillende onderzoeken op één voor-

eindgesprek, niet altijd halen, gaven een aantal

- Ook het feit dat ons centrum voor de adminis-

of namiddag zodat het niet te zwaar is voor het

mensen aan dat de verslaggeving te lang op zich

tratieve opvolging kan instaan, werd als positief

kind. In 2010 zullen we deze nieuwe manier van

liet wachten en er kostbare tijd verloren ging.

ervaren.

werken evalueren.

De termijn van het versturen van het verslag is dus een blijvend werkpunt.

- Wat de bespreking van de resultaten en adviezen betreft en de antwoorden die mensen op hun

verwachtingen.

- De overgrote meerderheid vond het onderzoek zinvol en zou ons centrum aanraden aan

Veel mensen vonden de verslagen duidelijk,

anderen, maar de lange wachttijd vormt een

vragen kregen (al dan niet achteraf), gaven ze

terwijl anderen vonden dat het verslag te veel

probleem.

aan tevreden tot zeer tevreden te zijn. Over

moeilijke woorden en vakjargon bevatte. De

de manier waarop we hun een diagnose over

tabel met testresultaten achteraan het verslag


18

SAMENWERKINGSVERBANDEN REFERENTIECENTRUM AUTISME (RCA) In 2005 erkende het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) het COS en het Oriëntatiecentrum samen met de Universitaire Kinder- en Jeugdpsychiatrie Antwerpen (UKJA) als ReferentieCentrum Autisme (RCA). In 2009 rondde het COS in het kader van het RCA 109 diagnostische modules van 4 uur af en voerde het 31 coördinatiesessies uit. In tegenstelling tot in 2008 haalt het COS met deze aantallen het voor-

CEREBRAL PALSY REFERENTIECENTRUM ANTWERPEN

De investering van elke projectpartner is opge-

(CEPRA) – DIENST NEONATOLOGIE UZA

nomen in een samenwerkingsprotocol. Concreet

Ook in 2009 hebben we de samenwerking tussen het COS en de dienst neonatologie van het UZA en het CePRA voortgezet en uitgediept. Dr. Sabrina Laroche, neonatologe en dr. Annick Laridon, kinderneurologe, zorgen voor de continuïteit en opvolging van een groep kinderen met ontwikkelingsproblemen die zowel in het UZA als in het COS opgevolgd worden. OPMAAT

vervulde de sociale dienst van het COS tijdens de tweede helft van 2009 gedurende 4 halve dagen per week de telefonische permanentie van Opmaat. In functie van de informatieoverdracht namen de medewerkers van de sociale dienst ook wekelijks deel aan een deel van de teamvergadering van Opmaat. Aanvullend nam Lieve Heene, directeur van het Gouverneur Kinsbergencentrum, een ondersteunende rol op betreffende het financiële beheer van Opmaat. PROJECTWERKING

opgestelde streefcijfer. De input van deze extra

Het COS maakt samen met het Oriëntatiecentrum

middelen helpt om een meer uitgebreid onderzoek

en 6 andere voorzieningen (De Lier, Iona, Oikonde

bij een vermoeden van ASS te garanderen, maar ook

Mechelen, Begeleid Wonen Aarschot, Pegode, De

de bijkomende administratieve formaliteiten in het

Bricke) deel uit van het samenwerkingsproject

In december 2009 ontving het COS een goedkeu-

kader van de terugbetaling door het RIZIV vergen

OpMaat. Opmaat tracht zo onafhankelijk mogelijk

ring voor het project Prevent institutionalisation

extra opvolging.

vraagverduidelijking, trajectbegeleiding en zorg-

of disabled children by developing centres for

bemiddeling aan te bieden aan personen met een

early diagnosis and early intervention in Bulgarije/

handicap in de regio Groot-Antwerpen en Zuidkant.

Roemenië (PREVI). Dit project is ingediend in het

PREVI

kader van het Daphne II-programma 2007-2013.


19

Het betreft een vrij uitgebreid project dat loopt

TESTFASE D-DOCUMENT INTERSECTORALE

over een periode van 2 jaar (2010-2011) met de

TOEGANGSPOORT INTEGRALE JEUGDHULP

volgende partners: ADO Icarus vzw (België), Comber (For a future without orphanages) (Ierland), Samaritans Association (Bulgarije) en Fundatia Inima de Copil (Heart of a Child Foundation) (Roemenië).

EXTERN OVERLEG In 2009 volgde de coördinator van het COS de verga-

Het COS nam deel aan de testfase van het D-docu-

deringen van volgende overlegorganen op:

ment voor het aanleveren van diagnostische gege-

- Overleggroep kinderen en jongeren provincie

vens in het kader van de Intersectorale Toegangs-

Antwerpen van het Regionaal Overleg Gehandi-

poort van de Integrale Jeugdhulp. In de toekomst

captenzorg (ROG)

Het doel van het project is (een aanzet geven

zou het de bedoeling zijn om alle vragen naar

- Overleggroep kinderen en jongeren van het

tot) het oprichten van initiatieven in Bulgarije en

niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (wat

Overlegplatform Geestelijke Gezondheidszorg

Roemenië gelijkaardig aan de Centra voor Ontwik-

ongeveer overeenkomt met het huidige aanbod

Provincie Antwerpen (OGGPA)

kelingsstoornissen in België door:

van het Vlaams Agentschap voor Personen met een

- Netwerkstuurgroep rechtstreeks toegankelijke

- de organisatie van ervaringsuitwisseling (werk-

Handicap en van de Bijzondere Jeugdbijstand) op

jeugdhulp Antwerpen Stad van de Integrale

bezoeken in België en Ierland, en organisatie

basis van dergelijk D-document te stofferen en voor

Jeugdhulp

van seminaries in Bulgarije en Roemenië)

te leggen aan deze Intersectorale Toegangspoort.

- de organisatie van 2 trainingen voor de teams in Bulgarije en Roemenië (elk jaar één) - het creëren van een interactieve website voor communicatie en ondersteuning - het ontwerpen van een handleiding voor de ontwikkeling van dergelijke centra - de organisatie van partnermeetings voor een goed verloop van het project.

Zoals gevraagd, vulden we hiervoor 2 D-documenten in en zorgden we voor een uitgebreide evaluatie met onze bedenkingen. De resultaten van dit project worden in de eerste maanden van 2010 verwacht.

- Algemene Vergadering van het Vlaams Forum voor Diagnostiek (VFD) - Stuurgroep

actieonderzoek

urgentiecodering

vanuit het VFD. De directies/coördinatoren van de 4 Centra voor Ontwikkelingsstoornissen kwamen een viertal keer samen om de inhoudelijke werking verder op elkaar af te stemmen en te optimaliseren. Daarnaast


20

VORMING vonden er 2 bezoeken aan het kabinet Welzijn, Volksgezondheid en Gezin plaats in het kader van de verdere invulling van onze in 2008 aangepaste

In 2009 volgden één of meer COS-medewerkers volgende studiedagen en vormingen. datum

onderwerp

organisatie - plaats

22/01/09

Software voor de begeleiding van personen met ASS

Modem, Wilrijk

07/02/09

Openingssymposium Centrum voor Adoptie

AZ Klina, Brasschaat

13/02/09

Cerebrale Visuele Inperkingen: een multidisciplinaire kijk

SEN vzw, Gent

03-04/03/09

Stressmanagement en autisme

Autisme Centraal, Gent

07/03/09

Handicap in kleur

VSVVO, Gent

Vereniging voor Neonatologie in het kader van

10/03/09

LNF-symposium: Neonatal follow-up child and environment

LNF, Utrecht

het opstellen van een Belgisch onderzoekspro-

19/0307/05/09

Autisme en angst


21/03/09

Jaarlijkse Algemene Vergadering Belgische Bobath Vereniging ABBV vzw

24/03/09

Toelichting gebruik webapplicatie zorgregie

Dienst Welzijn Provincie Antwerpen

27-28/04/09

Agressie en probleemgedrag


28/04/09

Emoties en autisme


29/05/09

Interne studiedag 4 Centra voor Ontwikkelingsstoornissen

4 COS-centra

02/06/09

Symposium CePRA: Van Little tot referentiecentrum Antwerpen

CePRA, UZA

regelgeving en de langetermijnplanning van de Centra voor Ontwikkelingsstoornissen. Verschillende medewerkers woonden één of meer bijeenkomsten bij van: - het overleg Vlaamse ReferentieCentra Autisme - een werkgroepje in de schoot van de Belgische

tocol voor de follow-up van prematuur geboren baby’s - de stuurgroep die het Modem-project Inzetten van

ICT

om

aanstuurde.

visualisaties

uit

te

werken


21

WERKING IN CIJFERS 10-11/09/09

7de Vlaams Congres Kinder- en Jeugdpsychiatrie en psychotherapie: Van hieraf kan je gaan…

UGent

18/09/09

OGGPA-forum: Wij zien jullie zitten! Over doelgroepgerichte samenwerking tussen en met GGZ-partners

OGGPA, Duffel

AANTAL MULTIDISCIPLINAIRE ONDERZOEKEN

28/09/09

Toelichting testfase D-document Intersectorale Toegangspoort IJH

IJH, Brussel

In 2009 vonden 933 multidisciplinaire onderzoeken

06/10/09

PAB en inschaling

VAPH, Brussel

centrum 92,56% van het door het Vlaams Agent-

29/10/09

RCA-symposium: Autisme en psychose

Vlaamse RCA’s, Brussel

schap voor Personen met een Handicap opgelegde

06/11/09

Gedragsproblemen en kinderpsychiatrische diagnostiek

SIG, Destelbergen

programmatiecijfer van 1008 onderzoeken heeft

17/11/09

Diagnostiek en behandeling: een kwestie van wederzijdse afstemming?

Vagga, Antwerpen

03/12/09

SOS: een instrument voor screening van schrijfmotorische problemen

SIG, Destelbergen

11/12/09

31ste congres Vlaamse Vereniging voor Logopedisten

VVL, Antwerpen

11/12/09

Nieuwe ontwikkelingen en recente inzichten in autisme

Autisme Centraal, Antwerpen

plaats in het COS Antwerpen. Dit betekent dat het

Ilse Van Grimbergen (coördinator) startte in 2008 de eenjarige Voortgezette Training Leidinggevenden in het Instituut voor Communicatie, Kortrijk en rondde die in oktober 2009 af.

OVERZICHT ONDERZOEKEN

gerealiseerd. De multidisciplinaire onderzoeken worden opgesplitst in enerzijds de onderzoeken die het COS in het kader van het follow-upprogramma (pre- en/of dysmatuur geboren baby’s en risicobaby’s) uitvoert en anderzijds onderzoeken van kinderen met (het vermoeden van) ontwikkelingsproblemen. Het onderzoek in het kader van het follow-upprogramma voor pre- en/of dysmatuur geboren baby’s en risicobaby’s vindt het eerste levensjaar plaats


22

2009 op de termleeftijd van 3 maanden, 12 maanden en

aard van het onderzoek

eventueel 7 maanden. Zoals in 2008 vonden ook in

onderzoeken in het kader van follow-up (op 3, 7 of

2009 in het kader van de INOT-27 studie een aantal

12 maanden) + INOT 27

follow-uponderzoeken plaats op de leeftijd van 24 maanden. Bij de overige ontwikkelingsonderzoeken gaat het grotendeels om kinderen die via andere kanalen tot het COS komen, deels om kinderen die uit het follow-upprogramma komen en waarbij er tijdens

2008

aantal

percentage

aantal

percentage

265

28,40%

240

27,09%

ontwikkelingsonderzoeken

668

71,60%

646

72,91%

totaal

933

100,00%

886

100,00%

Net zoals in 2008 kenden we in 2009 een verhoging van onze capaciteit met 25 multidisciplinaire onderzoeken (van 983 tot 1.008). In de praktijk zijn we erin geslaagd om er in 2009 meer dan 25 extra uit te voeren dan in 2008.

het ontwikkelingsonderzoek op 12 maanden opnieuw

We constateren niet alleen een verhoging van het aantal multidisciplinaire onderzoeken in de groep van

een heronderzoek gepland wordt. Afhankelijk van

de ontwikkelingsonderzoeken (668 in 2009 t.o.v. 646 in 2008). Ook in de groep kinderen van het follow-

de problematiek vindt dit plaats op de leeftijd van

upprogramma realiseerden we meer onderzoeken (265 in 2009 t.o.v. 240 in 2008). Deze stijging vindt haar

18 maanden, 24 maanden of op kleuterleeftijd.

oorsprong in het feit dat in de loop van 2008 de inclusiecriteria voor dit programma zijn verruimd (kinderen geboren na een zwangerschapsduur van minder dan 32 weken i.p.v. 31 weken). AANTAL ONDERZOCHTE KINDEREN In 2009 onderzocht het COS Antwerpen 644 verschillende kinderen, waarvan 442 probleemkinderen die voor een ontwikkelingsonderzoek kwamen en 202 prematuren in het kader van het follow-upprogramma. Dit betekent dat het COS in 2009 in totaal 42 meer kinderen wist te bereiken dan in 2008.


23

VERHOUDING NIEUWE ONDERZOEKEN – HERONDERZOEKEN Van de 644 kinderen kwamen er in 2009 444 (of 68,94%) voor de eerste keer op onderzoek in het COS. De overige kinderen waren in het verleden al in het COS onderzocht. Dit betekent dat we er in 2009 goed in geslaagd zijn de instroommoge-


aantal

132 133

bereikten we 59,30% nieuwe kinderen, terwijl dit in

onderzoeken in het kader van follow-up (op 3, 7 of 12 maanden) nieuwe aanmeldingen heronderzoek op 7 of 12 maanden

2007 slechts 38,41% was.

subtotaal

265

271 van het totaal aantal onderzochte kinderen kwam in hetzelfde jaar (2009) eenmaal op heron-

andere ontwikkelingsonderzoeken nieuwe aanmeldingen heronderzoeken

312 356

derzoek, 6 kinderen een tweede keer, en 2 kinderen

subtotaal

668

nog een derde keer, wat een totaal maakt van 933

totaal

993

lijkheden van nieuwe kinderen te vrijwaren door het aantal heronderzoeken te beperken. In 2008

percentage

vergelijking met 2008

49,81% 50,19%

40,00% 60,00%

46,71% 53,29%

40,40% 59,60%

multidisciplinaire onderzoeken. Wat de heronderzoeken betreft, gaat het om

In grote lijnen kent het COS 3 instroommogelijkheden voor de heronderzoeken.

kinderen die in het kader van het follow-uppro-

Om te beginnen zijn er de ouders of verwijzers die na 1 of meerdere jaren opnieuw beroep doen op het COS

gramma terugkwamen, of om andere kinderen die

voor de herevaluatie van een kind. Het COS-team bekijkt deze vragen tot heronderzoek met de ouders en de

in een ver of nabij verleden in het COS zijn onder-

eventuele verwijzers om te bepalen welke rol het kan opnemen in het kader van diagnostiek en advisering.

zocht.


24

- een ontwikkelingsonderzoek (met intelligentie-

Daarnaast is het COS vaak ook zelf vragende partij

een uitgebreide anamnese en medisch-klinisch

voor een heronderzoek. Door de verjonging van

onderzoek. Tijdens het tweede onderzoeksmoment

de populatie is het soms nodig om de kinderen op

gebeurt er een klasobservatie, een gestandaardi-

- een bijkomend psychopedagogisch onderzoek,

een later tijdstip terug te vragen voor een heron-

seerde spelobservatie, indien nodig aangevuld met

bestaande uit aandacht- en concentratieonder-

derzoek. Het betreft hier heel jonge kinderen met

het bepalen van de schoolse vaardigheden, neuro-

zoek, onderzoek naar theory of mind en sociale

ontwikkelingsproblemen waarbij de ouders nog niet

psychologisch onderzoek enz.

cognitie of onderzoek naar schoolse vaardig-

kunnen terugvallen op de omkadering van een thuisbegeleidingsdienst, school en CLB, semi-internaat en/of therapeuten of waarbij het nog te vroeg is om definitieve uitspraken te doen en de ontwikkeling moet worden opgevolgd. Ten slotte worden er in het COS ook steeds meer kinderen met een complexe gedragsproblematiek aangemeld die onmogelijk in één multidisciplinair onderzoek uit te zuiveren is. Het gaat dan in hoofdzaak om gedragsdiagnoses (autismespectrumstoornis en ADHD). Bij deze kinderen zijn 2 multidisciplinaire onderzoeken nodig. Tijdens het eerste onderzoek vindt een algemeen ontwikkelingsonderzoek plaats om de verstandelijke, verbale en motorische vaardigheden in kaart te brengen, naast

bepaling)

heden AANTAL DEELONDERZOEKEN

- een gerichte spelobservatie (ADOS)

Bij de 933 multidisciplinaire onderzoeken waren verschillende teamleden betrokken, die elk vanuit hun discipline het kind onderzochten. Uit volgend overzicht blijkt dat de COS-mede-

- een motorisch onderzoek met onderzoek naar de grof- en fijnmotorische vaardigheden - een psychomotorisch onderzoek - een video-opname en analyse van de general movements

werkers in 2009 in totaal 4.908 deelonderzoeken

- een taal-communicatief onderzoek

uitvoerden.

- een pragmatiekonderzoek

Onder

het

begrip

deelonderzoek

verstaan we:

- een voedingsobservatie

- een intake of huisbezoek

- een thuis-, kribbe- of klasobservatie

- een

psychosociale

en

medisch-etiologische

anamnese - een medisch-klinisch en ontwikkelingsgericht neurologisch onderzoek

- een nabespreking van de onderzoeksresultaten met de ouders (en eventueel het kind) - een nabespreking van de onderzoeksresultaten met de school, het CLB, eventueel GON, paramedici en andere betrokken instanties.


25

deelonderzoeken

aantal

percentage t.o.v. de totale populatie


Naast deze hier beschreven deelonderzoeken

intake of huisbezoek

272

29,15%

17,72%

hebben de teamleden nog heel wat andere taken:

anamnese

933

100,00%

100,00%

klinisch-neurologisch onderzoek

691

74,06%

66,82%

ontwikkelingsonderzoek

528

56,59%

54,97%

taal-communicatief onderzoek

402

43,09%

39,39%

- de verslaggeving

(psycho)motorisch onderzoek

693

74,28%

75,28%

- het plannen en organiseren van aanvullende

opname en analyse van general movements

107

11,47%

9,93%

gerichte spelobservatie

223

23,90%

22,12%

bijkomend psychopedagogisch onderzoek

72

7,72%

8,80%

kribbe-, klas- of thuisobservatie

51

5,47%

7,90%

3

0,32%

0,90%

933

100,00%

100,00%

- het ontvangen van telefonische aanmeldingen - het opvragen van gegevens bij externe diensten - het multidisciplinair bespreken van de testresultaten

medische onderzoeken - het opmaken van een MDV voor het Vlaams Agentschap - het opstellen van een PAB- of IMB-dossier voor het Vlaams Agentschap - het opmaken van attesten voor de inschrijving in het buitengewoon onderwijs.

voedingsobservatie nabespreking ouders/derden totaal

4908

Zoals voorgaande jaren voerde het COS in 2009 gemiddeld 5 deelonderzoeken per multidisciplinair onderzoek uit, met een spreiding van 3 tot 7 deelonderzoeken. We kunnen een stijging vaststellen van het aantal intakes en/of huisbezoeken. Dit weerspiegelt onze beleidskeuze om in te zetten op het voortraject. We kozen voor een uitbreiding van onze sociale dienst waardoor


26

KENMERKEN VAN DE ONDERZOCHTE POPULATIE

we bij meer kinderen een intake konden realiseren (zo ook bij heronderzoeken van kinderen die in het verleden in het COS onderzocht werden) en we op

LEEFTIJD leeftijd

follow-up

probleemkinderen

totaal

percentage

0

160

12

172

18,44%

1

94

27

121

12,97%

2

11

99

110

11,79%

3

-

70

70

7,50%

4

-

103

103

11,04%

5

-

140

140

15,00%

problemen. In vergelijking met voorgaande jaren,

6

-

70

70

7,50%

stellen we een daling in het aantal observaties

7

-

61

61

6,54%

buitenshuis vast. Omwille van de grote tijdsinves-

8

-

27

27

2,89%

tering van dergelijke observaties, zetten we deze

9

-

19

19

2,04%

10

-

17

17

1,82%

11

-

16

16

1,72%

Sinds de start van het ReferentieCentrum Autisme

12

-

6

6

0,64%

(RCA) Antwerpen, gebeurt een deel van de bijko-

13

-

1

1

0,11%

265

668

933

100,00%

basis van de vooraf verzamelde informatie onze onderzoeken zo gericht mogelijk konden plannen. Het in 2008 gestegen aantal spelobservaties en bijkomend psychopedagogisch onderzoek blijft behouden. Dit is te verklaren door de toegenomen vraag naar onderzoek in het kader van gedrags-

enkel in wanneer we schatten dat het onderzoek in het COS niet volstaat.

mende onderzoeken (o.a. spelobservatie en klasobservatie) in het kader van een vermoeden van een

totaal

autismespectrumstoornis onder de noemer van het RCA. Logischerwijs zijn deze deelonderzoeken niet

Zoals ook in 2007 en 2008 het geval was, blijkt uit bovenstaande gegevens dat de groep van de jonge kinderen

terug te vinden in deze tabel.

(0 tot 2 jaar) zeer sterk vertegenwoordigd is. In 2009 bestond 43,20% van de totale populatie uit baby’s en


27

peuters waarvan het overgrote deel nog niet gestart was in het kleuteronderwijs. De groep kleuters (3 tot 6

dingsleeftijd te beperken tot 6 jaar werpt eindelijk

jaar) bedroeg 41,04% van de totale populatie. In de leeftijdsgroep tussen 7 en 12 jaar verrichtte het COS 147

vruchten af. De beperkte middelen hebben ons tot

multidisciplinaire onderzoeken, of 15,76% van het totaal.

deze prioriteitenstelling gedwongen. Ontwikke-

Deze cijfers liggen in de lijn van de doelstelling van het COS Antwerpen om zich in hoofdzaak te richten naar heel jonge kinderen zodat een vroegtijdige en adequate ondersteuning kan gestart worden.

lingsonderzoek bij +zesjarigen moet dan inboeten, omdat het erg tijdrovend is omwille van zeer complexe probleemsituaties die differentiaaldiagnostiek bemoeilijken. Uitzonderingen op deze leeftijdsbegrenzing zijn heronderzoeken van kinderen

50%

die in het verleden al in het COS onderzocht zijn.

40%

0-2 jaar

Het COS Antwerpen blijft echter sterk overtuigd

30% 3-6 jaar

20% 10%

van de noodzaak aan multidisciplinair onderzoek bij lagere schoolkinderen. De vaak schrijnende onzekerheid bij de kinderen en hun ouders en de

7-12 jaar

0% 2007

2008

2009

weinige alternatieven die voor schoolkinderen beschikbaar zijn, bevestigen dit fenomeen.

Leeftijd van de onderzochte kinderen Uit bovenstaande grafiek blijkt dat het aandeel baby’s/peuters en kleuters in 2009 aanzienlijk hoger lag dan het aandeel lagere schoolkinderen. De in 2006 genomen beslissing van het COS Antwerpen om de aanmel-


28


GESLACHT De verhouding jongens - meisjes bedroeg in 2009 voor de totale groep 63% - 37%. Bij de verhoudingen per leeftijdsgroep blijkt het verschil jongens - meisjes in de groep pre- en/of dysmatuur geboren baby’s kleiner: 57% jongens ten opzichte van 43% meisjes. In de groep kinderen met het vermoeden van ontwikkelingsproblemen is het verschil dan weer iets sterker: het COS zag in deze groep 65% jongens voor een globaal multidisciplinair onderzoek ten opzichte van 35% meisjes, wat overeenstemt met de in wetenschappelijk onderzoek en literatuur gekende spreiding van ontwikkelingsproblemen tussen jongens en meisjes.

jongens

meisjes

totaal

onderzoeken in het kader van follow-up

151 (56,98%)

114 (43,02%)

265

ontwikkelingsonderzoeken

435 (65,12%)

233 (34,88%)

668

totaal

586 (62,81%)

347 (37,19%)

933

HERKOMST Ook in 2009 blijkt dat het overgrote deel van de onderzochte kinderen (90,89%) in de provincie Antwerpen woont. Slechts een kleine minderheid is afkomstig uit de aangrenzende provincies. Het COS-team ervaart de vrij sterke provinciale afbakening als een positief gegeven. Het is immers onmogelijk om op de hoogte te blijven van alle nieuwe initiatieven in het hulpverleningsaanbod in heel Vlaanderen. Bovendien blijven verplaatsingen in functie van huisbezoeken en klasobservaties op die manier haalbaar. regio provincie Antwerpen

follow-up

probleemkinderen

totaal

percentage t.o.v. totale populatie

220

628

848

90,89%

provincie Oost-Vlaanderen

28

17

45

4,82%

provincie Vlaams-Brabant

8

12

20

2,15%

provincie Limburg

5

5

10

1,07%

Nederland

4

6

10

1,07%

265

668

933

100,00%

totaal


29

OVERZICHT VAN DE VERWIJZERS EN REDEN VAN AANMELDING BELANGRIJKSTE VERWIJZERS

zoek wijzen, maar dit wordt niet altijd op die manier geregistreerd. Voorts deden heel wat verschillende hulpverlenende instanties een beroep op het COS voor aanvullend, meer gespecialiseerd en diepgaand onderzoek. verwijzers dienst neonatologie UZA

follow-up

probleemkinderen

totaal

percentage

128

-

128

28,83%

Van de 444 kinderen die in 2009 voor een eerste

CLB’s, scholen

-

80

80

18,02%

evaluatie in het COS terechtkwamen, maakten

eigen initiatief

-

70

70

15,77%

kinderartsen

4

35

39

8,78%

dienst kinderneurologie UZA

-

32

32

7,21%

vroegbegeleidingsdiensten

-

19

19

4,28%

consultatiedienst Kind en Gezin en CKG’s

-

18

18

4,05%

huisartsen

-

13

13

2,93%

psychologen/orthopedagogen

-

12

12

2,70%

huis Antwerpen (UZA). 4 kinderen werden door hun

sociaal netwerk

-

8

8

1,80%

kinderarts doorverwezen in het kader van het CMV-

kinesitherapeuten

-

6

6

1,35%

protocol (waarbij kinderen met een congenitale

andere diensten UZA

4

4

0,90%

besmetting met het cytomegalovirus eveneens op

andere artsen

-

3

3

0,68%

pleeggezinnendienst

-

3

3

0,68%

observatiecentra

-

2

2

0,45%

Wat de nieuwe ontwikkelingsonderzoeken betreft,

logopedisten

-

2

2

0,45%

waren de CLB’s en scholen de belangrijkste aanmel-

revalidatiecentra

-

2

2

0,45%

MPI

-

2

2

0,45%

bijzondere jeugdbijstand (CBJ, SD JRB)

-

1

1

0,22%

132

312

444

100,00%

er 132 deel uit van het follow-upprogramma. De overige 312 waren probleemkinderen die voor een algemeen ontwikkelingsonderzoek en/of gedragsonderzoek kwamen. Bijna alle kinderen opgenomen in het follow-upprogramma werden rechtstreeks verwezen door de dienst neonatologie van het Universitair Zieken-

standaardleeftijden moeten worden opgevolgd in een COS).

ders. Daarnaast vormden de ouders op eigen initiatief een belangrijke verwijzersgroep. Meestal zijn het echter andere instanties die de ouders op het bestaan van het COS en het belang van een onder-

totaal


30

reden van aanmelding

aantal

percentage

REDEN VAN AANMELDING Het uitgangspunt in het diagnostisch proces is de hulpvraag van de ouders. Vaak blijkt dat deze aanmeldingsvraag slechts betrekking heeft op een


gedragsproblemen

388

41,59%

38,37%

follow-up prematuren

251

26,90%

25,17%

globaal ontwikkelingsbilan

173

18,54%

21,22%

deelaspect van de ontwikkeling: ‘Mijn kind kan

alg. ontwikkelingsvertraging en/of mentale handicap

65

6,97%

6,89%

nog niet alleen zitten of stapt nog niet, mijn kind

spraak- en taalproblemen

21

2,25%

2,60%

praat nog niet, mijn kind stoort de klas enz.’. Uit

motorische problemen

14

1,50%

3,72%

schoolse problemen en schooloriëntatie

11

1,18%

1,24%

administratieve vragen

7

0,75%

0,34%

contactproblemen

2

0,21%

0,11%

lijke aanmeldingsvraag, waarna de problematiek in

voedingsproblemen

1

0,11%

0,11%

een ruimer kader kan worden geschetst.

second opinion

-

-

0,23%

933

100,00%

100,00%

het multidisciplinair onderzoek blijkt vaak dat deze signalen te kaderen zijn in een ruimere ontwikkelingsproblematiek. Toch is het belangrijk om in een eindgesprek terug te grijpen naar de oorspronke-

Uit analyses van de aanmeldingsvragen komt een grote verscheidenheid aan klachten en vragen tot uiting.

totaal

Ongeveer 67% van de onderzoeken in het COS gebeurde in het kader van de vraag naar een globaal ontwikkelingsbilan (en/of ontwikkelingsvertraging) of in functie van vragen van kinderen met gedragsproblemen. Vooral de groep kinderen met gedragsproblemen blijft stijgen (41,59% in 2009 t.o.v. 38,37% in 2008 en 30,80% in 2007). Logischerwijs vertegenwoordigen de kinderen uit het follow-upprogramma eveneens een belangrijke groep.


31

PRE- EN PERINATALE AANDOENINGEN stoornissen

aantal

percentage


48

5,14%

5,53%

P07.2: prematuriteit 28 – 37 weken

185

19,83%

18,51%

P22.2: RDS

136

14,58%

13,77%

P22: hyalijne membraanziekte

3

0,32%

0,11%

P24: meconium aspiratie syndroom

6

0,64%

0,34%

P25.1: pneumothorax

8

0,86%

1,69%

P27: BPD

50

5,36%

4,63%

P28: apnoe/bradycardie syndroom

12

1,29%

1,81%

P29: PDA

44

4,72%

6,09%

P14.0: erbse parese door geboorteletsel

1

0,11%

-

P94.2: congenitale hypotonie di/hemiplegie

5

0,54%

-

P52.1-4: hersenbloeding graad I - IV

64

6,86%

7,79%

P91.10-12: peripartale asfyxie graad I - III

37

3,97%

3,50%

P05: intra-uteriene groeiretardatie

22

2,36%

3,05%

P05.1: dysmaturiteit

37

3,97%

3,39%

P35-36: (congenitale) infecties

52

5,57%

7,00%

P10-11: (intracraniële) bloeding

14

1,50%

1,02%

8

0,86%

1,47%

20

2,14%

2,14%

4

0,43%

0,23%

P07.1: prematuriteit < 28 weken

DIAGNOSES Onderstaande tabellen geven een overzicht van de in 2009 onderzochte stoornissen en van de meest gestelde diagnoses, zowel op vlak van de verstandelijke, motorische, mentale, verbale als gedragsmatige ontwikkeling.

P77-78: gastro-intestinale problemen P90: convulsies P91.2: leucomalacie


32

P92: voedingsproblemen van de neonaat

54

5,79%

3,84%

O26.9: HELPP (zwangerschapscomplicaties)

10

1,07%

1,47%

O14: pre-eclampsie

19

2,04%

3,16%

O15: eclampsie

3

0,32%

-

O24: diabetes mellitus

4

0,43%

0,45%

O41.1: chorioamnionitis

17

1,82%

1,92%

O68: foetale distress

38

4,07%

4,06%

medisch begeleide conceptie

20

2,14%

2,71%

O30.1: tweeling

61

6,54%

6,32%

O30.2: drieling

7

0,75%

0,90%

percentage


CONGENITALE AANDOENINGEN stoornissen

aantal

G91.0: communicerende hydrocefalie

1

0,11%

-

G91.1: obstructieve hydrocefalie

4

0,43%

0,34%

Q02: microcefalie

3

0,32%

0,56%

Q03: congenitale hydrocefalie

1

0,11%

0,23%

Q04.0: corpus callosum afwijkingen

3

0,32%

0,23%

Q04.3: Dandy Walker, pachygyrie, polymicrogyrie, …

2

0,21%

0,11%

Q05.1: spina bifida aperta

2

0,21%

-

Q07.03: Arnold chiari

1

0,11%

-


33

Q76.0: spina bifida occulta

1

0,11%

0,23%

Q65.2: congenitale afwijking van heup nos

1

0,11%

-

Q70: syndactylie

1

0,11%

-

Q87.2: multisysteemaantastingen Vater

1

0,11%

-

15

1,61%

1,24%

Q92: trisomie en partiële trisomie

3

0,32%

-

Q93: catch 22 (velocardiofaciaal syndroom)

1

0,11%

-

Q99.9: chromosomale afwijking nos

2

0,21%

0,23%

Q20: congenitale afwijkingen van hartkamers en – verbindingen

4

0,43%

0,23%

Q21.0: VSD: ventrikel septum defect

8

0,86%

0,34%

Q21.1: ASD

4

0,43%

0,45%

Q25.0: PPDA

1

0,11%

-

Q25.1: coarctatie

1

0,11%

-

Q39: slokdarmatresie

1

0,11%

0,11%

Q43.1: ziekte van Hirschsprung

1

0,11%

-

Q79.3: gastroschisis

1

0,11%

-

Q54: hypospadias

3

0,32%

0,11%

E16.1: hypoglycemie nos

4

0,43%

-

182

19,51%

16,59%

Q90: syndroom van Down

E80.7: hyperbilirubinemie (geelzucht)


34

AANDOENINGEN VAN HET ZENUWSTELSEL stoornissen centraal motorische stoornis G25.0: tremor, essentiële G80.0: congenitale spastische tetra/triplegie G80.1: congenitale spastische diplegie G80.2: congenitale spastische hemiplegie G80.3: congenitale dystone hemiplegie G80.4: congenitale ataxie tetra/triplegie G83.0: verworven spastische diplegie G83.1: verworven spastische monoplegie

aantal

percentage


24 1 3 8 5 2 3 1 1

2,57%

4,51%

G40: epilepsie

6

0,64%

1,02%

G37: andere demyeliniserende aandoeningen

1

0,11%

-

R90: abnormale bevindingen bij diagnostische beeldvorming

9

0,96%

1,69%

R90A: focaal beperkte IPE

2

0,21%

0,23%


35

OVERIGE MEDISCHE DIAGNOSES stoornissen

aantal

percentage


R56.8: koortsstuipen

2

0,21%

0,11%

R63.3: eet- en drinkproblemen nos

4

0,43%

0,68%

D18: hemangioom

3

0,32%

0,23%

N31: neuromuscular dysfunction of bladder

1

0,11%

-

SENSORIËLE AANDOENINGEN stoornissen visuele stoornissen H50.9: strabisme, niet gespecificeerd H47.9: centraal visuele inperking H53.9: vermoeden van CVI H53.9: visuele stoornissen, niet nader gespecificeerd H35.1: retinopathie H55: nystagmus/onregelmatige oogbewegingen auditieve stoornissen H91.9: gehoorstoornis, niet gespecificeerd H90.2: geleidingsdoofheid

aantal 48 9 1 10 3

percentage


5,14%

5,30%

0,75%

1,02%

24 1 97 6 1


36

COGNITIEVE, (PSYCHO)MOTORISCHE, TAAL/SPRAAK-, GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN EN VERSTANDELIJKE ONTWIKKELING stoornissen

aantal

percentage


verstandelijke ontwikkeling F7.B: hoogbegaafdheid (IQ>130) F7.C: ontwikkelingsvertraging F7.D: disharmonisch profiel F79: zwakbegaafdheid F70: lichte verstandelijke handicap F71: matige verstandelijke handicap F72: ernstige verstandelijke handicap

266 4 78 47 77 38 11 11

28,51%

27,31%

leerstoornissen F81.0+9: leesprobleem en -stoornis F81.1+9: spellingprobleem en –stoornis F81.2+9: rekenprobleem en -stoornis F81.A: vermoeden van leerstoornis F99: visuo-spatiële problemen

56 19 11 11 12 3

6,00%

6,77%

223 2 221

23,90%

26,98%

stoornissen in de motorische vaardigheden R27.01: mineure neuromotorische stoornis R62: vertraagde motorische ontwikkeling


37

psychomotorische stoornissen F82.9: psychomotorische ontwikkelingsstoornis of vertraging nos F82: DCD – ontwikkelingscoördinatiestoornis F82: DCD – planningsproblemen F82: risico neuromotore/psychomotorische ontwikkelingsstoornis

60 2

6,43%

7,45%

53 3 2

taal- en communicatiestoornissen F47.8: verbale ontwikkelingsdyspraxie F47.A: risico verbale ontwikkelingsdyspraxie F80: fonetische/fonologische stoornis F80.1: expressieve taalontwikkelingsstoornis F80.2: receptieve taalontwikkelingsstoornis F80.9: vertraagde spraak- en taalontwikkeling F80.9: semantisch-pragmatische stoornis R47.1: dysarthrie

260 17 1 3 5 3 227 1 3

27,87%

26,86%

autismespectrumstoornissen F84.A: vermoeden van ASS F84.0: autisme F84.B: autistiforme kenmerken, niet passend binnen autisme

443 223 210 10

47,48%

47,97%


38

aandachts- en gedragsstoornissen F90.A: vermoeden van ADHD F90.0: ADHD – gecombineerd type F90.0: ADHD – hyperactief-impulsief type F98.8: ADHD – inattentieve type F91.9: gedragsstoornis nos F91.A: risico gedragsstoornis F92.9: gemengde stoornis van gedrag en emotie nos

99 66 19 1 3 1 7 2

10,61%

14,00%

overige stoornissen F32.A: vermoeden van depressieve stoornis F93.0: separatieangststoornis F94.1: reactieve hechtingsstoornis F94.A: vermoeden van hechtingsstoornis F99.A: vermoeden van NLD Z60.9: problemen in sociale context, niet gespecificeerd Z63.9: problemen gerelateerd aan de gezinsomstandigheden, niet gespecificeerd

2

3,43%

3,61%

1 2 6 1 6 14

Bijna alle percentages van de gestelde diagnoses liggen in dezelfde lijn als vorig jaar. Het aantal diagnoses van autismespectrumstoornissen blijft even opvallend hoog. Het aantal diagnoses van aandachtsstoornissen is terug wat gedaald, wat vermoedelijk te verklaren is door de verjonging van onze populatie (waarbij we diagnoses van aandachts- en gedragsstoornissen minder frequent kunnen stellen).


39

ADVIEZEN

paramedische begeleiding

Net zoals de voorbije jaren kwam ook in 2009 het hele gamma van mogelijke adviezen aan bod.

kinesitherapie

Onderstaande tabellen geven een overzicht van het

aantal follow-upkinderen

aantal probleemkinderen

totaal


35

92

127

13,61%

logopedie

2

68

70

7,50%

aantal keer dat het COS aan ouders een bepaalde

revalidatiecentrum

1

39

40

4,29%

hulpverleningsvorm adviseerde.

totaal

38

199

237

25,40%

PARAMEDISCHE BEGELEIDING Uit onderstaande tabel blijkt dat het percentage kinderen waarbij het COS voorstelde om kinesitherapie/psychomotoriek of logopedie op te starten of de al gestarte therapie verder te zetten 25,40% bedraagt wat ongeveer hetzelfde is als in 2008 (23,59%).


40

THUISBEGELEIDING Het starten of voortzetten van al gestarte thuisbe-

een vaste plaats heeft ingenomen in de adviesverlening door het COS-team (15,44%), wat niet onlogisch is gezien het hoge aantal diagnoses van ASS dat het COS stelt.

geleiding was in 2009 een advies in 23,37% van de gevallen. Dat is een gelijkaardig percentage als de

thuisbegeleiding

2 voorgaande jaren (21,56% in 2008 en 23,07% in

aantal follow-upkinderen


totaal


autismespectrumstoornis

-

144

144

15,44%

mentaal

3

42

45

4,82%

motorisch

3

12

15

1,61%

meestal heel sterk gewaardeerd wordt. Het is

auditief

2

4

6

0,64%

echter jammer dat er in de diensten voor vroegbe-

visueel

1

4

5

0,54%

geleiding ook steeds langere wachtlijsten ontstaan.

gedragsproblemen

-

1

1

0,11%

Het COS hoopt dat hier in de toekomst nog meer

TB bijzondere jeugdzorg

-

2

2

0,21%

totaal

9

209

218

23,37%

2007). Uit de informatie van de ouders die starten met thuisbegeleiding blijkt dat deze begeleidingsvorm

uitbreidingsmogelijkheden gepland worden, zodat de nazorg na het ontvangen van een diagnose zonder uitstel kan worden gestart. Zoals ook voorgaande jaren het geval was, blijkt uit onderstaande gegevens dat thuisbegeleiding voor kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS)


41

PSYCHOLOGISCHE OF PSYCHIATRISCHE BEGELEIDING

begeleiding

Het aantal kinderen doorgestuurd voor psycholo-

aantal follow-upaantal kinderen probleemkinderen

totaal


gische of psychiatrische begeleiding (10,29%) lag

CGG

3

5

8

0,86%

in 2009 tussen de percentages van 2008 en 2007

kinderpsychiatrische dienst

1

7

8

0,86%

(respectievelijk 13,54% en 8,08%).

ander begeleidingscentrum

1

6

7

0,75%

privé-therapeuten (kinder)psychiater psychologen

2 2

71 21 50

73 21 52

7,82% 2,25% 5,57%

totaal

7

96

96

10,29%


42

(SEMI-)RESIDENTIËLE OPVANG

(semi-)residentiële opvang

aantal followup-kinderen


CKG

2

17

19

2,04%

kinderen waarvoor een (semi-) residentiële opvang

(gespecialiseerd) kinderdagverblijf

-

4

4

0,43%

nodig was, bleef in 2009 op hetzelfde lage peil als

MPI voor niet-schoolgaanden

-

13

13

1,39%

in 2008 (respectievelijk 5,25% en 4,06%). Dat komt

MPI semi-internaat

-

3

3

0,32%

o.a. door de erg jonge gemiddelde leeftijd, maar

MPI internaat

-

3

3

0,32%

ander internaat

-

6

6

0,64%

kortverblijf

-

1

1

0,11%

totaal

2

47

49

5,25%

Bij een aantal kinderen blijkt ambulante begeleiding ontoereikend en moet gezocht worden naar meer

intensieve

begeleiding.

Het

percentage

dit weerspiegelt ook de keuze van de huidige generatie ouders om te zoeken naar inclusieve ondersteuningsmogelijkheden.

totaal



43

ONDERWIJS Zoals in 2008 adviseerde het COS in ongeveer 15%

onderwijs



totaal


van de onderzoeken een vorm van buitengewoon

gewoon onderwijs

3

40

43

4,61%

onderwijs en in 13% GON-begeleiding in het gewoon

klasje overzitten

-

8

8

0,86%

onderwijs. Onderstaande tabel geeft een verte-

taakleerkracht

-

2

2

0,21%

kend beeld, zeker wat het percentage kinderen in

GON-begeleiding

-

125

125

13,40%

BKO type 2

-

47

47

5,04%

BKO type 3

-

1

1

0,11%

BKO type 4

-

10

10

1,07%

BKO type 7

-

4

4

0,43%

BLO type 1

-

20

20

2,14%

BLO type 2

-

11

11

1,18%

BLO type 4

-

2

2

0,21%

BLO type 7

-

14

14

1,50%

BLO type 8

-

29

29

3,11%

BuSO type 4

-

1

1

0,11%

BuSO type 7

-

1

1

0,11%

totaal

3

315

318

34,09%

het gewoon onderwijs betreft. Dit komt omdat in het geval dat de schooloriëntering niet expliciet in het eindadvies opgenomen werd, dit ook niet in de tabel terug te vinden is.


44

MEDISCHE ADVIEZEN

medische adviezen



aanvullend medisch-klinisch onderzoek

2

28

30

3,21%

aanvullend medisch-technisch onderzoek

8

44

52

5,57%

advies tot medicatie

-

37

37

3,97%

de opvolging hiervan naar de behandelende huis- of

opvolging door kinderarts

-

11

11

1,18%

kinderarts doorverwijzen.

totaal

10

120

130

13,93%

ondersteunende adviezen



totaal

communicatiehulpmiddelen

-

7

7

0,75%

orthopedische hulpmiddelen

1

9

10

1,07%

CP-referentiecentrum

2

16

18

1,93%

Referentiecentrum Autisme

-

44

44

4,72%

totaal

3

76

79

8,47%

Het aantal adviezen voor verdere medische opvolging lag in dezelfde lijn als in 2008 (13,93% in 2009 t.o.v. 12,31% in 2008). Wat het advies tot medicatie betreft, gaat het voornamelijk om aandachtsondersteunende medicatie. Gezien de beperkte nazorgopdracht van het COS moet het team voor

ONDERSTEUNENDE ADVIEZEN In 2009 bedroeg het aantal ondersteunende adviezen 8,47%, wat in dezelfde lijn ligt als vorig jaar.

totaal




45

HET COS ALS MULTIDISCIPLINAIR TEAM (MDT) VAN HET VAPH Naast de rol als ambulant diagnostisch centrum is

aanvraag thuisbegeleiding

aantal

aantal goedgekeurd

aantal afgekeurd

nog geen beslissing

125

71

-

54

26

16

1

9

het COS ook erkend als multidisciplinair team (MDT)

semi-internaat

door het Vlaams Agentschap voor Personen met een

internaat

9

5

-

4

Handicap (VAPH).

kortverblijf

2

-

-

2

pleegzorg

2

1

-

1

164

93

1

70

In 2009 diende het COS 154 multidisciplinaire verslagen (MDV) in bij het VAPH. Dit zijn er 20 meer dan in 2008. Bij enkele dossiers werden 2 zorgvragen aangevraagd, wat het totaal aantal aanvragen op 164 brengt.

totaal

Het COS Antwerpen is ten slotte ook bevoegd voor het opmaken van dossiers in het kader van het Persoonlijk Assistentie Budget (PAB) en dossiers in het kader van de Individuele Materiële Bijstand (IMB). Samen 10 dossiers, wat een halvering t.o.v. 2008 is.

Het grootste deel van de MDV’s betreft vragen naar thuisbegeleiding autisme (100 van de 164 = 60,98%).

aanvraag

aantal

Dit is niet onlogisch gezien het aantal diagnoses

aantal goedgekeurd

aantal afgekeurd

nog geen beslissing

autisme dat we stellen (zowel in het COS als in het

PAB

2

-

-

2

RCA) en de adviezen die we hierbij geven.

IMB

8

3

-

5

10

3

-

7

totaal


46

AANMELDINGEN EN WACHTLIJST De initiatieven om de wachtlijst terug te dringen (beperking aanmeldingsleeftijd tot 6 jaar, strikte doelgroepafbakening qua problematiek, beper-

over volgende leeftijdscategorieën: - tussen 0 en 2 jaar (geboortejaar 2007-2009): 11,61% (5,64% in 2008 en 5,36% in 2007) - tussen 3 en 6 jaar (geboortejaar 2003-2006): 77,42% (74,82% in 2008 en 60,83% in 2007) - ouder dan 7 jaar (geboortejaar 2002 en vroeger): 10,97% (19,54% in 2008 en 33,81% in 2007).

king aantal heronderzoeken enz.) leverden in 2009

Ten opzichte van 2007 en 2008 zien we vooral een daling van het aantal kinderen in de oudste leeftijdsgroep.

eindelijk resultaten op. De wachttijd voor kinderen

Dit betekent dat onze politiek om de aanmeldingen te beperken tot de leeftijd van 6 jaar, effectief vruchten

vanaf 30 maanden daalde van 18-22 maanden tot

afwerpt.

ongeveer één jaar. Voor kinderen tot 30 maanden bij aanmelding, slaagde het COS er al langer in om de wachttijd te beperken tot maximaal 6 maanden. De kinderen in het follow-upprogramma doorlopen

geboortejaar

aantal kinderen

percentage

geboortejaar

aantal kinderen

percentage

geen wachttijd aangezien onderzoeken gebeuren

1999

1

0,32%

2004

71

22,90%

op de termleeftijd van 3 maanden, 12 maanden en

2000

-

-

2005

71

22,90%

eventueel 7 maanden.

2001

1

0,32%

2006

54

17,42%

2002

32

10,33%

2007

27

8,71%

2003

44

14,20%

2008

7

2,26%

2009

2

0,64%

Eind 2009 bestond de wachtlijst uit 310 kinderen (daling met 115 kinderen t.o.v. eind 2008), verdeeld


47

In 2009 zijn 203 kinderen aangemeld die niet als dusdanig op de wachtlijst werden geregistreerd, wat er ongeveer evenveel zijn als in 2008 en 2007. Ofwel

reden van niet-registratie

aantal

percentage

leeftijd (ouder dan 6 jaar)

147

72,41%

betrof het mensen die de wachtlijst te lang vonden

problematiek (eerstelijn of psychiatrisch)

11

5,42%

en op zoek gingen naar alternatieven (22,17%).

wachtlijst te lang

45

22,17%

Ofwel besloot het COS hen niet op te nemen op

totaal

203

100,00%

de wachtlijst omwille van de leeftijd (ouder dan 6 jaar) (72,41%) of omwille van de soort problematiek (5,42%). Het feit dat er zoveel kinderen aangemeld worden die buiten ons vooropgestelde leeftijdsbereik liggen, maakt dat we hierover duidelijker naar de buitenwereld moeten communiceren.


48

Oriëntatiecentrum vzw Gouverneur Kinsbergen

Oriëntatiecentrum Het Oriëntatiecentrum streeft ernaar om personen met (het vermoeden van) een (arbeids)handicap te helpen om een optimale integratie in de maatschappij mogelijk te maken. Dit gebeurt door hun mogelijkheden en beperkingen te evalueren, een verklaring te zoeken voor de moeilijkheden en advies te verlenen op de verschillende levensdomeinen, op maat van de cliënt. Het Oriëntatiecentrum biedt een onafhankelijk, laagdrempelig en gespecialiseerd diagnostisch- en adviesverlenend aanbod met een brede specialisatie op het vlak van differentiaaldiagnose (ontwikkelingsstoornissen, psychische stoornissen enz.) en assessment betreffende arbeidscompetenties bij

TEWERKSTELLING BESTUURLIJKE OVERHEVELING De overheveling van de bevoegdheden in verband met de begeleiding naar werk van personen met een arbeidshandicap van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) naar de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) is sinds 2008 realiteit. En vanaf 1 oktober 2008 was ook het toekennen van arbeidsondersteunende maatregelen voor personen met een handicap niet langer een opdracht van het VAPH. Hoewel de ondersteunende maatregelen nagenoeg ongewijzigd zijn, is de procedure voor indicatiestelling en toekenning

lende procedures en hoewel bij de start van 2009 veel procedures uitgeklaard waren, was nog niet alles helder. Daarom zijn ook in 2009 veel inspanningen geleverd om het aanbod en de werking van de verschillende partners op elkaar af te stemmen. Door de invoering van de nieuwe regelgeving en procedures was het Oriëntatiecentrum genoodzaakt zich te reorganiseren en te bezinnen over de toekomst. In 2008 startte het team met de wijziging van interne procedures. Dit proces werd verder gezet in 2009 en is nog steeds niet afgerond. Het is en blijft een hele uitdaging om het aanbod en de werking van het Oriëntatiecentrum af te stemmen op de verwachtingen en bedrijfseconomische

personen met een handicap.

grondig gewijzigd. De VDAB spreekt van Bijzon-

De activiteiten van het Oriëntatiecentrum zijn

of korter BTOM. De gespecialiseerde arbeidson-

ondergebracht in 2 grote pijlers: tewerkstelling en

derzoeksdiensten (GA’s) blijven een belangrijke rol

diagnostiek. Het activiteitenverslag is ingedeeld

vervullen in de aanvraag van deze maatregelen. In

Voor de financiering van de GA’s stelt VDAB jaar-

volgens deze twee pijlers.

2008 was er veel onduidelijkheid over de verschil-

doelstellingen op. Het aantal gespecialiseerde

dere Tewerkstellingsondersteunende Maatregelen

context van de VDAB. De missie, visie en waarden van het Oriëntatiecentrum zijn immers niet altijd te verzoenen met die context.

Oriëntatiecentrum

50

screeningen

die

het

Oriëntatiecentrum

moet

Oriëntatiecentrum voor een profiel van arbeidscom-

derzoek (GAO) dat zowel in groep als individueel

uitvoeren, ligt hoog en zorgt zelfs met maximale

petenties, een oriëntering naar de arbeidsmarkt

kan plaatsvinden en van een basisscreening (BS).

personeelsinzet voor een hoge werkdruk.

en advies over de tewerkstellingsondersteunende

GA-WERKING Sinds de overheveling is het Oriëntatiecentrum erkend als gespecialiseerde onderzoeksdienst (GA)

maatregelen.

Het assessment in groepsverband (GOS) heeft als

METHODIEK ASSESSMENT VOOR PERSONEN MET EEN

van de persoon. Op basis van gedragsproeven en

ARBEIDSHANDICAP

individuele testen (medisch onderzoek, handvaar-

door VDAB. Het Oriëntatiecentrum maakt deel uit

Sinds 2004 screent het Oriëntatiecentrum personen

van een gespecialiseerd netwerk van diensten voor

met een (vermoeden van arbeids)handicap. Aanvan-

gespecialiseerde dienstverlening voor werkzoe-

kelijk was dit in de vorm van een basisscreening

kenden met een arbeidshandicap in de provincie

(BS) en gespecialiseerde oriënterende screening in

Antwerpen. VDAB of GTB (Gespecialiseerde Traject-

groepsverband (GOS). Ook na de bestuurlijke over-

bepalings- en Begeleidingsdienst) kunnen een

heveling bleven deze vormen bestaan, maar in een

beroep doen op het Oriëntatiecentrum voor het in

verder ontwikkelde vorm. Het individuele, multi-

kaart brengen van arbeidscompetenties en onder-

disciplinaire onderzoek dat voor de bestuurlijke

steuningsbehoeften van de werkzoekende met een

overheveling werd uitgevoerd onder de vlag van

arbeidshandicap en advies en begeleiding op vlak

het CGVB (Centrum voor Gespecialiseerde Voorlich-

van tewerkstelling en opleiding. Concreet betekent

ting bij Beroepskeuze) maakt nu deel uit van de

dit dat VDAB en GTB en eventueel andere gespeci-

methodiek van assessment maar wijzigde grondig.

aliseerde diensten een beroep kunnen doen op het

Nu spreken we van een gespecialiseerd arbeidson-

doel het opstellen van een uitgebreid functieprofiel

digheid, IQ-bepaling enz.) verkrijgen we een beeld van

(arbeids)competenties

met

voorspellende

waarde voor de toekomstige tewerkstelling. Dit functieprofiel vormt de basis van een goede trajectbepaling door trajectbegeleiders van VDAB en GTB. Een individueel onderzoek zal ook een functieprofiel van de persoon bepalen, maar focust minder op het bepalen van arbeidscompetenties. Het heeft als doel de persoon met een arbeidshandicap te oriënteren op het continuüm gaande van een tewerkstelling in het normaal economisch circuit (NEC) tot dagcentrum of zorgcircuits en advies te geven op vlak van de nodige ondersteuning op het domein van tewerkstelling en andere domeinen. Om te bepalen

Oriëntatiecentrum

51

of een persoon recht heeft op een van de Bijzon-

In 2009 ging zoals eerder vermeld veel energie naar

dere Tewerkstellingsondersteunende Maatregelen

het aanpassen van procedures. We probeerden de

is ook een individueel onderzoek aangewezen. Dit

methodiek van de verschillende soorten onder-

onderzoek is altijd multidisciplinair.

zoeken te verbeteren en aan te passen om een zo

Bij een basisscreening gaat het om een kort onderzoek waar over een bepaald aspect van het functioneren van de persoon informatie wordt gevraagd. Het kan gaan om een allocatiescreening (heeft deze persoon nood aan een gespecialiseerd traject?), een grondig onderzoek van één domein van het functioneren (medisch, cognitief, motorisch enz.) of een beroepsinteresseonderzoek of Sapphire-onderzoek (Work Capacity Assessment System). Een basisscreening heeft als doel informatie te verschaffen aan GTB en VDAB om een betere trajectbepaling te doen, om te onderzoeken of de trajectbegeleiding het best door VDAB of door GTB gebeurt, om een indicatie te bepalen, om de aanvraag van tewerk-

goed mogelijk antwoord te bieden op de vraag van trajectbegeleiders en de persoon met een arbeids-

UITGEBREIDE GOS In 2009 pasten we de bestaande GOS aan om de R-pas (zie later) te integreren in de bestaande methodiek. Dit zijn vooral testen die individueel worden afgenomen. We breidden de GOS uit met

handicap.

een extra assessmentproef. We proberen in de mate

GOS+

onderzoek te plannen.

GOS+ is de naam van een intern project om een

ESF-PROJECTEN

jobspecifiek assessment te kunnen aanbieden. In overleg met GTB besloten we te starten met poetshulp en logistiek medewerker. In 2009 bekeken we de competentieprofielen (o.a. SERV) van poetshulp, stelden we mogelijke assessmentproeven op en zochten we naar stageplaatsen in bedrijven in het NEC. Dit laatste was echter niet evident en zorgde ervoor dat GOS+ niet van start ging in 2009.

van het mogelijke en als het nodig is een medisch

LOOPBAANBEGELEIDING Het project Inzicht voor loopbaandienstverlening (doelstelling 3, zwaartepunt 4) van de Consultatiebureaus1 met als promotor DGO/LITP wordt verlengd voor de periode 1/01/2010 tot 31/12/2011. In 2009 is het aantal loopbaanbegeleidingen verhoogd van 50 naar 80 begeleidingen. De loopbaandienstver-

stellingsondersteunende maatregelen te vervolle-

lening is bedoeld voor alle werknemers en zelf-

digen (BTOM) enz.

standigen die vragen hebben over hun loopbaan.

1

De term consultatiebureau is een benaming voor die diensten die gespecialiseerd zijn in diagnostiek en oriëntering op vlak van zorg en tewerkstelling en erkend zijn als o.a. GA en MDT.

Oriëntatiecentrum

52

Onze aandacht gaat hierbij specifiek uit naar de

diagnose heeft, kan die in het Oriëntatiecentrum

(Unizo) en Groep Intro. De rol van het Oriëntatie-

zwakkeren binnen de groep van tewerkgestelde

terecht voor diagnostiek en advies.

centrum was om door screening en onderzoek in de

personen. De dienstverlening heeft een vraagver-

beginfase van het arbeidstraject de afstand tot de

helderende, begeleidende en oriënterende functie.

IMPALA

Het Oriëntatiecentrum waarin het project is

Onder impuls van de Federatie van Consultatie-

ingebed is o.a. gekend voor de specialisatie in differentiaaldiagnostiek

van ontwikkelingsstoor-

nissen. Werkende personen met bv. AD(H)D of een autismespectrumstoornis zijn vaak gebaat bij een loopbaanbegeleiding. In 2009 werkten we samen met Zit Stil een aanbod uit voor de doelgroep werknemers met AD(H)D. Dit aanbod bestaat uit een combinatie van psycho-educatie en individuele loopbaanbegeleiding. Bij de psycho-educatie klaart men uit wat de diagnose ADHD voor de persoon betekent. Bij de loopbaanbegeleiding bekijkt men de gevolgen voor de loopbaan van de persoon en stelt men samen met de persoon een actieplan op om de vastgestelde problemen aan te pakken en kansen te creëren. Indien de persoon nog geen

arbeidsmarkt te bepalen en de aard en intensiteit

Bureaus (fCB) is in 2008 bij het Europees Sociaal Fonds (ESF) een projectaanvraag goedgekeurd met de titel IMPALA. Dit letterwoord staat voor Innovatief Maatwerk voor Personen met een Arbeidshandicap gericht op een Langdurige Arbeidsloopbaan. Het doel was om 50 personen met een ticket voor beschutte/sociale werkplaats, toe te leiden naar het NEC. De verwachting was dat intensief maatwerk, samenwerking tussen verschillende instanties, de inzet van begeleiding en van financieel-compenserende

maatregelen

(supported

employment)

voor deze doelgroep een krachtdadige en realis-

van ondersteunende maatregelen in het verdere traject te adviseren. Het resultaat van deze fase was een Persoonlijk OntwikkelingsPlan (POP) met een medewerkerprofiel en een werkplekprofiel. In totaal zijn er 12 personen gescreend in 2008. 1 hiervan haakte af. Voor 2 personen werd in 2009 een tewerkstelling gerealiseerd. In 2009 werd enkel nog deelgenomen aan inhoudelijk overleg en de stuurgroep van het project. Het Oriëntatiecentrum gaf in het voorjaar van 2009 een presentatie van IDA-arbeidsvaardigheidstoetsen voor de medewerkers van het project Impala. In juni 2010 loopt het project af.

tische hefboom zouden zijn tot arbeidsintegratie. Het Impalaproject was ontwikkeld door een partnerschap van de consultatiebureaus, Jobkanaal

Oriëntatiecentrum

53

ASSESS TO SUCCES Het Europees Sociaal Fonds – Agentschap Vlaanderen keurde in 2009 actie 2 van het project Assess to Succes (ESF-programma doelstelling 2, sociale inclusie) van de fCB goed. Het projectvoorstel voor actie 2 is ingediend begin 2009. Via een partnerschap met diverse arbeidsmarktorganisaties wordt er stapsgewijs een kennisdatabank opgebouwd. Deze zal enerzijds jobfuncties en competenties aan elkaar koppelen en anderzijds ook specifieke gegevens toevoegen over arbeidshandicap en organisatieomgeving. Deze data hebben betrekking op:

Het project heeft tot doel bij te dragen tot de

staat voor TOEkomstkansen door Competenties

ontwikkeling in Vlaanderen van een kennisdatabank

te Assessen en Normeren en kadert binnen het

waarin we actuele functie-eisen kunnen vertalen

ESF ervaringsbewijs 2009 (oproepronde 2009 met

naar competenties en mogelijkheden voor personen

oproepnummer 82). Het doel is om verworven

met een handicap. De focus van het project ligt

competenties voor het beroep monitor in een

niet op het ontwikkelen van softwaretechnologie

beschutte/sociale werkplaats zichtbaar te maken.

maar op het toepassen van matching-software uit

Het beroep monitor in een beschutte/sociale werk-

de HRM-sector en vacaturedatabanken in de sector

plaats is een knelpuntberoep. Je kunt jezelf niet

van assessment, trajectbepaling en –uitvoering voor

voorbereiden op dit beroep door een specifieke

personen met een arbeidshandicap. Deze kennisda-

opleiding te volgen. Je moet wel over een uitge-

tabank is de basis om het jobspecifiek assessment

breid pakket aan vaardigheden beschikken om dit

van personen met een handicap te verbeteren.

beroep succesvol te kunnen uitvoeren (gaande van

- verrijkte eisenprofielen (job)

In 2009 nam het Oriëntatiecentrum deel aan het

- competentieprofielen voor personen met een

overleg van het project en is er gewerkt aan de

arbeidshandicap - matching van eisenprofielen (job) en competentieprofiel van personen met een arbeidshandicap - noodzakelijke randvoorwaarden voor personen met een arbeidshandicap.

gidslijn en de competentiekaart. TOECAN In 2008 keurde ESF het project Toecan, ingediend door de Federatie van ConsultatieBureaus, goed. Het project startte op 1 januari 2009. Toecan

een breed pallet aan sociale vaardigheden, leiding geven tot een aantal technische capaciteiten). De combinatie van deze uiteenlopende vaardigheden en het ontbreken van een voorbereidende opleiding maakt instroom in deze beroepscategorie moeilijk. Toecan wil personen met een gedegen ervaring in een beroep en die om de een of andere reden een wending in hun loopbaan wensen, perspectief bieden om (langer) aan het werk te blijven. Toecan

Oriëntatiecentrum

54

richt zich in eerste instantie op personen die een

De bekendmaking gebeurde in 2009 door folders te

plaatsen arbeidszorg te realiseren in de sociale

uitgeblust gevoel kennen op de huidige werkplek,

verspreiden via GTB en de Lokale Werkwinkels van

economie. Zo kunnen de sociale economiebedrijven

herintreders, personen met een arbeidshandicap

VDAB. Bij infosessies over het GA was er de nodige

(beschutte werkplaatsen, sociale werkplaatsen

enz.

aandacht voor het project en er was overleg met

enz.) meewerken aan integrale trajecten door

VDAB. In 2009 kregen 12 personen individueel infor-

werkuren en arbeidsplaatsen te reserveren voor

matie over het project en werden 7 begeleidingen

activering en screening en een pilootproject rond

opgestart. 2 begeleidingen werden afgebroken. Op

erkenning betreffende arbeidszorg opzetten. De

één na behoorden alle personen tot een kansen-

Vlaamse regering wil zo voor een harde kern van

groep. In 2009 werden 2 portfolio’s opgesteld.

langdurig werkzoekenden met de grootste afstand

De taak van het Oriëntatiecentrum is naast het verspreiden van informatie over en de toeleiding naar het project, het begeleiden en ondersteunen van kandidaten bij het opstellen van een portfolio. We streven naar een maximale zelfverantwoordelijkheid van de cliënt (vanuit de empowermentgedachte) maar met een ondersteuning op maat. De beoordeling van het portfolio door de assessoren vindt plaats op Vlaams niveau. Het Oriëntatiecen-

In totaal moeten op het einde van het project (september 2010) 15 personen begeleid zijn in het project waarvan er 10 personen moeten deelnemen aan het examen.

trum voert wel het eindgesprek met de deelnemer

SCREENING ARBEIDSGEHANDICAPTEN IN HET KADER

waarbij we met de persoon het portfolio overlopen

VAN HET MEERBANENPLAN

en de evaluatie van de assessoren bespreken. De resultaten worden overgemaakt aan de erkenninginstantie (subsidieagentschap voor Werk en Sociale Economie).

Op 20 juli 2006 keurde de Vlaamse regering een nota betreffende arbeidszorg en activeringstrajecten goed. Met deze nota besliste de Vlaamse regering om een uitbreiding van het aantal arbeids-

tot de arbeidsmarkt gespecialiseerde activeringstrajecten aanbieden in partnerschap met actoren uit de welzijnssector of de sociale economie en/ of naar jobs buiten het NEC. De doelgroep die in aanmerking komt voor een screening heeft een meervoudige problematiek op mentaal, medisch en/of psychisch of psychiatrisch vlak (MMPP), die een inschakeling in het normaal economisch en beschermd circuit verhindert. De GA’s kregen de opdracht om deze doelgroep te screenen en te oriënteren naar een traject naar

Oriëntatiecentrum

55

werk op het continuüm van het NEC tot een plaats in arbeidszorg. Een GA kan ook aangeven dat de persoon niet toeleidbaar is naar een traject naar werk of naar een activeringsbegeleiding. In 2009 zijn 320 cliënten gescreend. Aan de procedure is in 2009 niets gewijzigd maar toen ging wel het tenderproject zorgbegeleiding binnen activering van start. Met dit project wenst VDAB drempels weg te werken die een traject naar tewerkstelling of arbeidszorg verhinderen bij personen met een MMPP-problematiek. De zorgbegeleiding kadert binnen het Vlaamse activeringsbeleid van werkzoekenden en draagt bij tot het verhogen van de werkzaamheidgraad van kansengroepen. De activering van deze werkzoekenden omvat de zorgbegeleiding en een aangepaste trajectbegeleiding. De zorgbegeleiding wordt georganiseerd door partner-

SAMENWERKING MET PARTNERS PROVINCIALE SAMENWERKING MET GA, GTB EN VDAB De nieuwe regelgeving voor de gespecialiseerde trajectbepaling- en begeleidingsdiensten, de gespecialiseerde arbeidsonderzoeksdiensten en de gespecialiseerde opleidings-, begeleidings- en bemiddelingsdiensten was gefinaliseerd en bekrachtigd in

op elkaar af te stemmen en de verwijzing van de cliënten vlotter te laten verlopen. Informatiedoorstroming over nieuwe initiatieven verloopt via dit frequent overleg vlotter. GTB heeft in 2009 de werking van het intaketeam hervormd waardoor het niet evident is dat GA-medewerkers op alle intaketeams aanwezig kunnen zijn. INTAKETEAM AUTISME DE PLOEG: ASPECT

2008. Procedures in verband met overleg en samen-

Het Oriëntatiecentrum neemt deel aan de verga-

werking waren echter nog onvoldoende uitgewerkt.

dering Aspect die GOB De Ploeg een zestal keer

In 2009 was er nog veel overleg met VDAB/GTB over

per jaar organiseert. Hier worden cliënten aange-

de procedures en werkwijzen. In wat volgt geven

meld en besproken die misschien in aanmerking

we een kort overzicht van overleg met partners in

komen om te starten in het opleidingsproject voor

de provincie Antwerpen.

personen met autisme. Tijdens de bespreking is het

INTAKETEAM

schappen bestaande uit VDAB, GTB en partners die zorg aanbieden. De screening van personen gebeurt

Tweewekelijks is er een intaketeam om te komen

binnen dit project niet uitsluitend door de GA’s.

tot een tewerkstellingstraject voor aangemelde

Enkel waar de trajectbegeleider van GTB/VDAB het

cliënten. Daarnaast worden de mogelijke kandi-

nodig vindt, wordt een screening bij een GA aange-

daten voor het screeningproject besproken. Deze

vraagd.

vergaderingen zijn ook nuttig om de werking beter

de bedoeling van de verschillende partners (GOB De Ploeg, GTB, GA’s, Ergasia, individuele hulpverleners enz.) om vanuit eigen kennis en referentiekaders mee te denken over de cliënt, met als doel het meest aangewezen traject (binnen of buiten het autismeproject) aan te bieden.

Oriëntatiecentrum

56

PROVINCIAAL OVERLEG ARBEIDSGEHANDICAPTEN Dit overleg is samengesteld uit de belangrijkste vertegenwoordigers van de partners van de verschillende regio’s die zich richten op de doelgroep van werkzoekenden met een arbeidshandicap met als doel de concrete werking op te volgen en indien

doel van dit overleg is de concrete werking op te volgen en indien nodig bij te sturen. OVERLEG GA’S PROVINCIE ANTWERPEN VDAB vroeg de GA’s in 2009 om inspanningen te leveren voor schaalvergroting. De GA’s in de

dieken en tools - gegevensverzameling over de doelgroep in functie van standpuntbepaling, rapportering en beleidsvoorbereiding. FEDERATIE CONSULTATIEBUREAUS

provincie Antwerpen onderschrijven de doelstel-

De Federatie van de Consultatiebureaus (fCB) is

lingen van de schaalvergroting. Een grotere slag-

opgericht begin 2006 als een fusie van de vroegere

kracht van de diensten, een optimale inzet van

federaties VFCG en FCPH. De nieuwe federatie is

de beschikbare middelen en een transparante en

een feitelijke vereniging van alle Vlaamse Consulta-

gelijkwaardige dienstverlening en behandeling is

tiebureaus die momenteel actief zijn. De fCB heeft

een meerwaarde voor de 3 GA’s. Deze schaalvergro-

als doel een hulpstructuur te zijn voor het reali-

ting zal gefaseerd verlopen. In 2009 is gestart met

seren van een aantal overkoepelende sectorspeci-

regionale werking van VDAB in de provincie.

de oprichting van een stuurgroep met de 3 coördi-

fieke activiteiten: reflectie, debat, visie- en stra-

natoren van de GA’s en de directie van het Gouver-

tegieontwikkeling en het uitwerken van concrete

OVERLEG MEERBANENPLAN

neur Kinsbergencentrum als procesbegeleider. Deze

voorstellen op het vlak van inhoud en (Vlaams)

stuurgroep is een forum waar werkafspraken tot

beleid. De federatie positioneert zich als gespreks-

samenwerking worden gemaakt op 3 terreinen:

partner voor het beleid via gezamenlijke (strate-

- de externe vertegenwoordiging

gische) actie en communicatie en via coproductie

- het ontwikkelen van initiatieven in functie van

in projectuitvoering en –management. Dit ook in

een grotere uniformiteit betreffende metho-

functie van de bestuurlijke overheveling. In 2009

nodig bij te sturen. Het gaat om het opvolgen van de behaalde cijfers, instroom van VDAB naar de gespecialiseerde diensten, doorstroom tussen de verschillende partners, wachtlijsten en het opvolgen van de resultaten van de trajectwerking (uitstroom). Dit overleg bevordert ook de samenwerking tussen de verschillende diensten en de

Dit overleg is samengesteld uit vertegenwoordigers van de diensten betrokken bij het project meerbanenplan (VDAB, GA, Arbeidszorginitiatieven, diensten die activeringsbegeleiding aanbieden). Het

Oriëntatiecentrum

57

kwam de federatie op maandelijkse basis samen.

een meer uniforme toolbox te hanteren waarbij het

onmiddellijk aansluitend op het R-Pas 2007-project

De vergadering is samengesteld uit leidinggevenden

Passerinstrumentarium werd geïntegreerd. Passer

is in april 2008 de projectfase R-Pas 2008 gestart.

van de GA’s.

is een verzamelnaam voor het project dat tot doel

In deze vervolgstudie, die een jaar later werd

had een nieuw instrumentarium voor onderzoek

afgerond, is een bijkomende set aan inschaling-

van personen met een arbeidshandicap te ontwik-

instrumenten ontwikkeld die we R-Pas 2 noemen.

kelen. Het project bestond uit twee luiken: A-Pas

De R-Pas 2-batterij omvat instrumenten voor de

en R-Pas. In het A-Pas-luik is een assessmentmetho-

inschaling van de arbeidsinteresse, de sociale rand-

diek voor arbeidscompetenties uitgewerkt, speci-

voorwaarden en de begeleidingsnood op de werk-

fiek voor mensen met een psychische problematiek.

vloer in arbeidszorgcentra en maatwerkbedrijven.

niveau te ontwikkelen, expertise te verhogen door

In het R-Pas-luik is een gestandaardiseerd ruggen-

De Federatie is vertegenwoordigd in overlegorganen

uitwisseling tussen GA-medewerkers, het aanbod af

graatinstrument voor inschaling van de afstand tot

en werkgroepen met GTB en VDAB. In 2009 nam het

te stemmen op de noden van VDAB/GTB/partners

de arbeidsmarkt uitgewerkt en genormeerd. Het

Oriëntatiecentrum deel aan de POWA Werkgroep

en een betere externe communicatie te voeren over

R-Pas project is afgerond in 2 opeenvolgende fasen,

operationalisering en overleg tussen GA en GTB.

het aanbod en de expertise van de GA’s. Dit door

R-Pas 2007 en R-Pas 2008. In de R-Pas 2007 project-

het oprichten van werkgroepen die elk een thema

fase is een inschalinginstrument ontwikkeld voor

uitwerken. In 2009 namen verschillende medewer-

het meten van arbeidscompetenties. Dit instru-

kers van het Oriëntatiecentrum actief deel aan de

ment, R-Pas 1, is genormeerd bij vier werkvormen

verschillende werkgroepen.

in Vlaanderen waarin personen met een arbeids-

Naast de federatievergadering is er regelmatig overleg tussen medewerkers van diverse GA’s. Zo is er overleg over methodieken, instrumenten, aspecten van kwaliteit enz. Op 15 januari 2009 startte de fCB met het project GA voor methodiek. Dit project heeft tot doel methodieken op Vlaams

Een belangrijk thema was het instrumentarium (de toolbox) van de GA’s. De GA’s engageerden zich om

handicap

worden

teruggevonden:

arbeidszorginitiatieven,

dagcentra,

maatwerkbedrijven

en

bedrijven in het reguliere arbeidscircuit. Vrijwel

GESPECIALISEERD DIAGNOSTISCH CENTRUM Het Oriëntatiecentrum is een onafhankelijk, laagdrempelig en gespecialiseerd diagnostisch centrum met een brede specialisatie in differentiaaldiagnostiek. In 2009 kregen 433 personen een individueel onderzoek. 69% van de cliënten had een vraag naar

Oriëntatiecentrum

58

diagnostiek in de ruime zin van het woord of naar

logisch (neuropsychologisch onderzoek, intelligen-

die de persoon met een handicap vrij kan kiezen.

ondersteuning op het vlak van wonen. 31% had een

tiebepaling, sociaal-emotioneel onderzoek enz.),

Die ondersteuning is elke immateriële hulp en elke

expliciete vraag naar een differentiaaldiagnose.

een psychiatrisch (anamnese, medisch onder-

vorm van hulp- en dienstverlening die met het oog

Het Oriëntatiecentrum kan deze vragen beant-

zoek, klinisch onderzoek), een ergotherapeutisch

op hun maatschappelijke integratie aan personen

woorden door de steun van de provincie Antwerpen

(psychomotoriek, handvaardigheid enz.) en indien

met een handicap wordt verstrekt. De rol van het

aan de vzw Gouverneur Kinsbergen. Gezien de grote

nodig een logopedisch onderzoek. Alle onderzoeken

Oriëntatiecentrum als MDT situeert zich in de fase

nood aan diagnostiek voor jongeren en volwassenen

worden multidisciplinair besproken. De persoon

van de inschaling van de zorgzwaarte van personen.

zijn de wachtlijsten voor diagnostisch onderzoek

krijgt steeds advies op verschillende levensdo-

Voor deze inschaling heeft het VAPH een inscha-

lang. Ook voor methodiekontwikkeling is er weinig

meinen.

linginstrument ontwikkeld. Het Oriëntatiecentrum

ruimte. Het Oriëntatiecentrum is dan ook actief op zoek naar samenwerking met partners en naar nieuwe projectmogelijkheden om aan het hoge aantal reële noden tegemoet te komen. Daarnaast

PROJECTEN ZORGVERNIEUWING: PROJECT PGB

is het Oriëntatiecentrum erkend door het Vlaams

Het Oriëntatiecentrum engageerde zich in 2008 om

Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH)

deel te nemen aan het experiment voor de toeken-

als Multidisciplinair Team (MDT) en is het Oriënta-

ning van een persoonsgebonden budget (PGB) aan

tiecentrum mee opgenomen in het Referentiecen-

bepaalde personen met een handicap. Dit experi-

trum Autisme voor de provincie Antwerpen.

ment startte effectief in 2009. Het PGB heeft tot

Het diagnostisch onderzoek is altijd multidisciplinair en bestaat uit een intakegesprek, een psycho-

doel de sturing van het zorgaanbod door personen met een handicap te verhogen door de gehele of gedeeltelijke tenlasteneming van de ondersteuning

heeft in 2009 12 personen ingeschaald die deelnamen aan het experiment. Verder was het Oriëntatiecentrum ook aanwezig op overleg georganiseerd door het PPG en het Verwijzersplatfom om het experiment te evalueren. RCA Het Referentiecentrum Autisme Antwerpen (RCA) is gestart op 01/09/2005 onder leiding van directeur dr. Hans Hellemans van het Universitair Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (UCKJA). Zowel het Oriëntatiecentrum als het Centrum voor Ontwik-

Oriëntatiecentrum

59

kelingsstoornissen (COS) zijn partners in het RCA

regelmatig overleggen. Het Oriëntatiecentrum is in

die in Vlaanderen gebruikt worden op te lijsten en

voor de provincie Antwerpen. Het doel van het RCA

het RCA één van de enige diensten die zich specia-

te evalueren en anderzijds een aanzet te geven

bestaat erin personen met een ernstig vermoeden

liseren in volwassenen.

tot een protocol voor de diagnostiek van autisme-

van een autismespectrumstoornis de beste kansen te bieden op een snelle, grondige diagnose. De overeenkomst biedt bovendien de mogelijkheid om, eens de diagnose gesteld is, via individuele coördinatiesessies de noodzakelijke zorgtrajecten op elkaar af te stemmen. De RCA-werking biedt aan onze cliënten en voor onze dienst een duidelijke meerwaarde. Cliënten worden na het stellen van een diagnose niet onmiddellijk en uitsluitend doorverwezen, maar kunnen verder begeleid worden bij de eerste verwerking van de diagnose. Voor het centrum betekent dit de mogelijkheid om de specialisatie in diagnostiek

VAPH PROJECTGROEP ASS PROTOCOL Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) startte in 2008 met het ontwikkelen van een aantal diagnostische protocollen en in het project Diagnostiek & Indicatiestelling van het VAPH. Voor het protocol Diagnose van pervasieve ontwikkelingsstoornissen bij volwassenen werden 3 experten gevraagd. May Van Gool, medewerker van het Oriëntatiecentrum, werkte in 2009 mee aan dit protocol. INTERVISIE ASS

autisme steeds verder te versterken. Op Vlaams

In navolging op het project Kwaliteitsbevordering

niveau wordt de werking van het RCA gestuurd door

diagnostiek autismespectrumstoornissen bij (jong)

het Vlaams Overleg RCA, samengesteld uit verte-

volwassenen, waarbij het de bedoeling was om

genwoordigers van de verschillende partners die

enerzijds de gebruikte instrumenten en procedures

spectrumstoornissen bij (jong)volwassenen, zal het Oriëntatiecentrum in 2010 een werkgroep oprichten met een tweeledig doel: overleg en intervisie tussen experts op het vlak van diagnostiek ASS bij (jong) volwassenen en het aanvullen van het eindrapport en protocol van het vorige project. In 2009 nam dit overleg al een start, maar er is slechts 1 bijeenkomst kunnen doorgaan. Door de steun van SEN vzw kunnen we in 2010 meer tijd vrijmaken om dit overleg te organiseren en kunnen de deelnemers rekenen op een vergoeding. OVERLEG REGIONAAL OVERLEG GEHANDICAPTENZORG Aan het Regionaal Overleg (ROG) participeren alle VAPH-voorzieningen en diensten voor personen met

Oriëntatiecentrum

60

een handicap, de vertegenwoordigers van verwijzers en de vertegenwoordigers van gebruikers. Door middel van zorgbemiddeling, zorgafstemming en zorgplanning wil het ROG zich engageren om een geïntegreerd geheel van hulp- en dienstverleningsvormen tot stand te brengen. Het ROG is provinciaal georganiseerd. Binnen het ROG zorgt men ook voor de Centrale Registratie van Zorgvragen (CRZ). Dit houdt in dat de gegevens van de individuele zorgvragen die gesteld worden aan de VAPH-voorzieningen en -diensten in de provincie beheerd worden. Het Oriëntatiecentrum neemt niet meer deel aan de vergaderingen in het kader van de CRZ omdat ze een te grote tijdsinvestering vergen. In het overleg van de MDT’s van de provincie Antwerpen nam de directeur van het Gouverneur Kinsbergencentrum deel; deze zetelt samen met nog 4 andere leiding-

VERWIJZERSPLATFORM In het besluit van de Vlaamse Regering betreffende de Zorgregie is de mogelijkheid tot de oprichting van een vereniging van verwijzende instanties opgenomen, met als opdracht het organiseren van de vertegenwoordiging van deze instanties in het ROG en in de Permanente Cel van het VAPH. Vertegenwoordigers van diverse koepelorganisaties en federaties die beschikken over diensten of centra die erkend zijn als MDT hebben deze nieuwe vzw gestalte gegeven. Het Oriëntatiecentrum is vertegenwoordigd via de fCB bij monde van (onder andere) de directeur van het Gouverneur Kinsbergencentrum. ANDERE EXTERNE VERTEGENWOORDIGING

gevenden van andere MDT’s namens de MDT’s in de

Het Oriëntatiecentrum is via zijn medewerkers

provinciale stuurgroep van het ROG.

vertegenwoordigd in overleg, intervisies, stuur-

belangrijkste zaken die nog niet hoger vermeld zijn: - Intervisie Autismespectrumstoornissen georganiseerd door Autisme centraal - Intervisie ADHD - Stuurgroep Autisme en provinciaal overleg van provincie Antwerpen van het Steunpunt Expertise Netwerken - Stuurgroep VAPH van het PPG - Werkgroep MDT, PGB en PAB van het PPG - Vlaamse Vereniging Psychiaters sectie ontwikkelingsstoornissen - Algemene vergadering Vlaams Forum voor Diagnostiek - ROG - AD Hoc Commissie Inschrijving en Evaluatie (VAPH) - AD Hoc Commissie Individuele Materiële Bijstand (VAPH).

groepen enz. We geven een kort overzicht van de

Oriëntatiecentrum

61

personeelsbezetting december 2009 naam

functie

team

Anne Bleumers

assistent i/d psychologie

tewerkstelling

Katia Willems

lic. orthopedagogiek

tewerkstelling en diagnostiek

80

Greet Du Bois

A1 ergotherapeute


80

Kathrine Goffart


coördinator

80

Karin Heyde

psychiater

diagnostiek

83

In 2009 kende het team van het Oriëntatiecen-

Ine Jespers

kinder-en jeugpsychiater

diagnostiek

33

trum een uitbreiding voor tewerkstelling. Er werd

Michiel Mael

neuroloog-revalidatiearts

tewerkstelling

38

voor gekozen om het team uit te breiden met een

Kristien Van Hoof

arbeidsgeneesheer

tewerkstelling

33

May Van Gool

lic. klinische psychologie

diagnostiek

60

Veroniek Vandenrijdt

maatschappelijk assistent

diagnostiek

100

Veronique Verreijt

maatschappelijk assistent


80

Joke Leenknecht



90

Ilse Vanmaldegem


tewerkstelling

100

Joke Evrard


meerbanenplan

100

Katrien Andriessen


meerbanenplan

100

Karin Verstockt


meerbanenplan

80

Lenie Vanooteghem

lic. arbeidspsychologie

tewerkstelling en loopbaanbegeleiding

50

Tine Seghers



60

Tinne Krijnen

A1 med. secreatriaat

administratie

50

Kristof Franq

A1 ergotherapeut

tewerkstelling

100

INTERNE WERKING PERSONEEL

voltijdse ergotherapeut en bijkomende uren arts. Voor de diagnostische werking werd gekozen voor de aanvulling met een logopediste, die een zinvolle aanvulling bleek voor het multidisciplinaire team.

% 100

Oriëntatiecentrum

62

KWALITEITSBELEID ALGEMEEN Na de overheveling van de GA’s van het VAPH naar de VDAB was er ook in 2009 nog altijd geen duidelijkheid over de toekomstige verplichtingen betreffende het kwaliteitsbeleid. Het Oriëntatiecentrum zette het interne kwaliteitsbeleid, dat in het verleden aangestuurd werd door het kwaliteitsdecreet voor de welzijnssector, voort. Bovendien beschikt het Gouverneur Kinsbergencentrum over een ESF-kwaliteitslabel. AUDIT Op 15/12/2009 voerde het ESF-agentschap in Wilrijk een kwaliteitsaudit uit in functie van de verlenging van het kwaliteitslabel. De audit was leerrijk en de evaluatie positief, zodat wij het ESF-label verwierven. TEVREDENHEIDSONDERZOEK

denheidsonderzoek is een zicht te krijgen op de tevre-

Ook de deelnemers van het project Inzicht voor loop-

denheid van het volledige onderzoeksproces om later

baandienstverlening ontvingen een tevredenheidsvra-

eventueel bij te sturen op specifieke deelgebieden waar

genlijst. Al de cliënten zijn positief over de begeleiding.

de cliënt minder tevreden is. De resultaten zijn geba-

De bereikbaarheid van het centrum wordt iets minder

seerd op een tevredenheidsmeting bij de cliënten en

goed geëvalueerd.

de verwijzers over een periode van 12 maanden. Algemeen bleek een hoge mate van tevredenheid. Bij de cliënten die een individueel onderzoek kregen, was er een respons van 47%. Wat de cliënten minder positief vonden waren de lange wachttijd, de duur van het onderzoek en de moeilijkheidsgraad van het verslag. De respons bij de verwijzers was te klein om conclusies te formuleren. 58% van de cliënten van de groepsscreening stuurde de vragenlijst terug. Over het algemeen waren ook deze cliënten tevreden. De situering van de groepsscreening voor de cliënt in zijn/haar traject blijft een aandachtspunt omdat zij vaak andere verwachtingen hebben van het onderzoek. Zo geven zij ook regelmatig aan dat niet

Ook in 2009 organiseerde het Oriëntatiecentrum een

al hun mogelijkheden aan bod konden komen tijdens

tevredenheidsmeting. De doelstelling van het tevre-

het onderzoek.

TEVREDENHEIDSONDERZOEK PERSONEEL EN FUNCTIONERINGSGESPREKKEN Het Oriëntatiecentrum organiseerde in 2009 geen functioneringgesprekken omdat het Gouverneur Kinsbergencentrum startte met het project Mobilhome. PROJECT MOBILHOME De bedoeling van dit project is om voor alle functies in het Gouverneur Kinsbergencentrum individuele functieen competentieprofielen op te stellen als fundament van een breder personeelsbeleid. De startvergadering vond plaats op 23 oktober 2009. Het managementteam en een medewerker van elke entiteit dragen dit project.

Oriëntatiecentrum

63

STATISTISCHE GEGEVENS OVER HET AANTAL ONDERZOEKEN

INDIVIDUEEL ONDERZOEK In 2009 behandelde het Oriëntatiecentrum in totaal 433 dossiers in het kader van individueel onderzoek. Dit zijn de

ALGEMEEN Het Oriëntatiecentrum volgt een vaste procedure voor de opvolging van cliënten. We noteren de gegevens na het onderzoek op een formulier en de administratie

onderzoeken waar de cliënt meer dan 1 individueel onderzoeksmoment heeft met meer dan 1 discipline. Dit zijn zowel onderzoeken in het kader van diagnostiek en aanvragen bij het VAPH, als onderzoeken in het kader van tewerkstelling (VDAB). Individuele onderzoeken bespreken we altijd multidisciplinair. We lichten de resultaten en het advies in een individueel gesprek aan de cliënt en eventueel rechtstreeks betrokkenen toe.

registreert ze in een accessdatabank. De gegevens van

Het aantal volledige onderzoeken is gestegen. Dit is te verklaren door de stijging van het aantal onderzoeken in het

cliënten van de basisscreening, de groepsscreening, de

kader van tewerkstelling. Dit gegeven beïnvloedt de verdere analyse van de gegevens. Het aantal onvolledige onder-

meerbanenplanscreening en loopbaanbegeleiding en

zoeken is gedaald omdat we vanaf 2009 op een andere manier registreren. De medische onderzoeken in het kader van

projecten houden we apart bij. Deze gegevens worden

tewerkstelling tellen we apart.

ook geregistreerd in het Cliëntvolgsysteem (CVS) van VDAB. In 2009 voerde het Oriëntatiecentrum in totaal 433 individuele onderzoeken uit, 111 coördinatiesessies, 175 groepsscreeningen, 320 meerbanenplanscreeningen,

aantal onderzoeken

2008

2009

volledige onderzoeken

243

280

onvolledige onderzoeken

201

153

1910

2193

444

433

92 basisscreeningen en 77 loopbaanbegeleidingen. Dit

deelonderzoeken

geeft een totaal van 1.196 onderzoeken.

totaal

Oriëntatiecentrum

64

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de aantallen per soort deelonderzoek. Hieruit blijkt de multidisciplinaire

We zien in verhouding tot het aantal onderzoeken

aanpak van het grootste deel van de dossiers.

een stijging van het aantal deelonderzoeken in vergelijking met 2008 (n = 1.910). Het aantal

onderzoeken

aantal

aanvragen bij het VAPH daalt. Dit is een recht-

sociaal

308

streeks gevolg van de administratieve overheveling

medisch-etiologisch en klinisch-neurologisch

290

van het arbeidsonderzoek ten behoeve van mensen

psychologisch

224

met een handicap van het beleidsdomein welzijn

gedragsevaluatie en/of neuropsychologisch

170

ergotherapeutisch

209

logopedisch

naar het beleidsdomein tewerkstelling. Tewerkstellingmaatregelen voor personen met een (arbeids) handicap moeten sinds oktober 2008 aangevraagd

52

worden bij de VDAB. Het aantal adviezen in kader

0

van BTOM (n = 80) compenseert deze daling. Het

zelfredzaamheid

247

aantal medische onderzoeken en consultaties is

multidisciplinaire bespreking, verzamelen van info en telefonische contacten

246

adviesbespreking

232

kinesitherapeutisch

consultatie Vlaams Agentschapdossier multi-elementen-advies totaal

9

gedaald om dezelfde reden dat het aantal onvolledige onderzoeken daalt. Sinds 2009 is het diagnostisch team versterkt met een logopediste, wat de stijging van 1 tot 52 onderzoeken verklaart.

126 80 2.193

Oriëntatiecentrum

65

leeftijdscategorie

aantal

percentage

12 - 18 jaar

69

16%

19 - 25 jaar

86

20%

26 - 35 jaar

90

21%

36 - 45 jaar

91

21%

individueel onderzoek deelnam.

+ 46 jaar

97

22%

OVERZICHT PER LEEFTIJDSGROEP

REGIO VAN HERKOMST

Het aandeel 46+ stijgt ook dit jaar weer, ten nadele

Het Oriëntatiecentrum richt zich in eerste instantie naar de inwoners van de provincie Antwerpen. Het aantal

van de groep tussen 26 jaar en 45 jaar. Een duide-

cliënten van buiten de provincie Antwerpen is lichtjes gestegen. Het is de keuze van het Oriëntatiecentrum

lijke verklaring is hier niet voor, tenzij de toene-

om zoveel mogelijk cliënten van buiten de provincie door te verwijzen naar andere diensten. De vragen uit de

mende activering van oudere werklozen op de

andere provincies gaan voor 80% naar diagnostiek, voor 4% naar tewerkstelling en voor 16% naar de categorie

arbeidsmarkt. Bij de groep 46+ heeft 25% een vraag

andere.

KENMERKEN VAN DE POPULATIE In deze paragraaf bespreken we de kenmerken van de populatie die in het Oriëntatiecentrum aan een

naar tewerkstelling, 22% een zorgvraag, 8% een vraag naar ondersteuning bij wonen en 28,5% een

regio

vraag in de categorie anderen. Het aantal onder-

provincie Antwerpen

zoeken bij de doelgroep 12-18 jarigen steeg ook in 2009.

aantal

percentage

402

92,8%

provincie Oost-Vlaanderen

14

3,2%

provincie Vlaams-Brabant

10

2,3%

provincie Limburg

5

1,1%

provincie West-Vlaanderen

1

0,3%

andere

1

0,3%

Oriëntatiecentrum

66

Binnen de provincies zijn er regionale afspraken

100 90

tussen de gespecialiseerde arbeidsonderzoeksdiensten (GA’s). Toch krijgen we soms doorverwijzingen

88,0%

uit de regio Mechelen en Turnhout, voornamelijk

80

in het kader van diagnostische vragen. Ongeveer

70 60

47% uit Turnhout en 37% uit Mechelen. Uit Turnhout hadden we geen vragen over tewerkstelling, uit

50

Mechelen 10%. Het aandeel personen uit de regio

40

Mechelen daalt met ruim 6%. Dit kan te verklaren

30

zijn doordat de GA-dienst van Mechelen pas in 2009

20 10

5,4%

4,9%

7,3%

Boom

Mechelen

Turnhout

goed van start ging. Het aantal cliënten uit de regio Turnhout stijgt lichtjes.

0 Antwerpen

Verdeling provincie Antwerpen

Oriëntatiecentrum

67

WOONSITUATIE 45 40

Daarnaast zijn 37% vragen van alleenwonenden,

35

samenwonenden of mensen die een eigen gezin

30

15

een vraag naar diagnostiek. 69% van de samenwo-

0

cliënten die verblijven in het ouderlijke gezin heeft een vraag naar diagnostiek en 18% een vraag rond ondersteuning bij werk.

6%

5% 0%

0%

samenwonend

heeft 56,6 % een vraag naar tewerkstelling, 29%

8%

7%

pleeggezin

10 5

nenden hebben een vraag naar werk. 47% van de

18%

ouderlijk gezin (wel begeleiding)

naar diagnostiek. Bij personen met een eigen gezin

19%

ouderlijk gezin (geen begeleiding)

63% een tewerkstellingsvraag en 22 % een vraag

20

instelling/ziekenhuis

Binnen de groep alleenwonende cliënten heeft

25

eigen gezin (wel begeleiding)

verblijft in een voorziening of een ziekenhuis.

eigen gezin (geen begeleiding)

hebben. 7% is alleenwonend met begeleiding, 8%

34%

alleenwonend (wel begeleiding)

lijk gezin. Dit is hetzelfde aandeel als vorig jaar.

alleenwonend (geen begeleiding)

Ruim 34% van de cliënten verblijft nog in het ouder-

Woonsituatie

Oriëntatiecentrum

68

OPLEIDINGSNIVEAU Personen met een diploma hoger onderwijs stelden voornamelijk een vraag over diagnostiek (41%) en tewerkIn 2007 was een duidelijke stijging te zien van het

stelling (38%). Personen met een universitair diploma hadden veelal diagnostische vragen (75%)

aantal personen dat zijn opleiding niet afmaakte. In 2008 was dit zelfs de grootste groep geworden 25 22%

groep naar 14% ten voordele van de groep die BuSO-

vraag in de categorie andere.

0

Personen die BSO volgden, richtten zich voorname-

opleiding niet afgemaakt

vraag op het vlak van wonen en 18% stelde een

2%

5%

niet bekend

nostiek (31%) en tewerkstelling (24%). 22% had een

2%

5%

UNI

of BuSO stelden voornamelijk een vraag over diag-

5

8%

HOBU

De personen die onderwijs volgden in het BLO en/

10

11%

BSO

een diagnostische vraag.

11%

TSO

een vraag naar tewerkstelling (68%) en 17% stelde

14%

15

ASO

zich voornamelijk tot het Oriëntatiecentrum met

16%

BLO

Personen die hun opleiding niet afmaakten, richtten

20

GLO

onderwijs volgde.

BuSO

(21%). In 2009 zien we terug een daling van deze

lijk tot het Oriëntatiecentrum met een diagnostische vraag (31%) en met de vraag over uitklaring van de mogelijkheden naar tewerkstelling (46,5%).

Opleidingsniveau

Oriëntatiecentrum

69

BEROEPEN

vraag over diagnostiek. 62% is ouder dan 36 jaar. Bij de bedienden u heeft 19% een vraag over tewerkstelling, 53% over diagnostiek, 25% heeft een andere vraag. 64% is ouder dan 36 jaar.

Het hoge aantal inactieve personen valt te kaderen binnen de vragen naar tewerkstellingsadvies. In 2008

35

25

Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB). In

20

personen.

15 10

10,4%

5

of sociale werkplaats. 24% is schoolgaand en 2,3% volgt een opleiding. Ruim 4% ontvangt een ziekteuitkering. In de groep inactieven heeft 74% een vraag over tewerkstelling, 9% een vraag over diagnostiek, 5% een vraag op het vlak van wonen en 10,5% een

bediende

of bediende. 2% is tewerkgesteld in een beschutte

2,0%

2,3%

4,7% 0,2%

0 arbeider

Ruim 18% is aan het werk in het NEC als arbeider

9,7%

7,7%

ziekte-uitkering

dele van het aandeel werkende en schoolgaande

24,1%

schoolgaand

voor Personen met een Handicap (VAPH) naar de

andere

30

sociale werkplaats

een arbeidshandicap van het Vlaams Agentschap

2009 daalde het aandeel weer tot 36,5% ten voor-

36,5%

inactief (werkloos/werkzoekend)

met de begeleiding naar werk van personen met

40

in opleidng

de overheveling van de bevoegdheden in verband

beschutte werkplaats

groeide deze groep tot 48,6%. Dit is het effect van

andere vraag. Het grootste deel van de groep (57,5%) is ouder dan 36 jaar. Bij de groep arbeiders heeft 43% een vraag over tewerkstelling en 47% een

Beroepen

Oriëntatiecentrum

70

AANNMELDINGSVRAGEN

aanmeldingsvraag

aantal

percentage

Arbeidsoriëntatie en differentiaaldiagnostiek zijn

arbeidsoriëntatie + dagbesteding

145

38%

in het Oriëntatiecentrum de twee meest gestelde

differentiaaldiagnostiek

117

31%

evaluatie mogelijkheden

8

2%

schooloriëntatie

5

1%

vragen. De tewerkstellingsvragen zijn dit jaar gestegen met 10%. Dit komt door de stijging van het aantal onderzoeken opgedragen door de VDAB. Het aantal diagnostische vragen bleef status-quo.

wonen

34

9%

De categorie schooloriëntaties is dit jaar gedaald.

andere

73

19%

Vragen naar schooloriëntatie kunnen ook door andere diensten beantwoord worden, het Oriëntatiecentrum probeert deze cliënten dan ook zoveel mogelijk door te verwijzen.

Oriëntatiecentrum

71

VERWIJZERS Een groot deel van de aanmeldingen blijft op particuliere basis. Zoals vroegere jaren al is aangegeven, komen veel mensen in het Oriëntatiecentrum

13% in 2009. Dit is het effect van de overheveling van de bevoegdheden in verband met de begeleiding naar werk van personen met een arbeidshandicap van het VAPH naar de VDAB. Personen met een vraag over tewerkstelling moeten sinds 2008 doorverwezen worden door VDAB, GTB of door VDAB erkende trajectbegeleiders. In 2008 was het Oriëntatiecentrum nog onvoldoende gekend bij de trajectbegeleiders van de VDAB.

terecht via mondelinge reclame. Het betreft vooral vragen naar diagnostiek. Die is meestal zo complex

verwijzers

dat de cliënt nergens anders terecht kan. Ongeveer

particulier

27% wordt doorverwezen door andere hulpverleners zoals artsen, voorzieningen en diensten zoals OCMW’s en CLB’s. Het aandeel doorverwijzingen door GTB voor individueel onderzoek is in vergelijking met 2008 sterk

percentage 36%

screening (GOS, allocatie en MBP)

4%

dienst

7%

GTB

18%

arts/paramedicus

10%

tehuis

8%

begeleid wonen

2%

ook doordat de inhoud van een tewerkstellingson-

PGB (experiment VAPH)

2%

derzoek meer is afgestemd op de vraag van GTB en

VDAB

gestegen. Dit is te verklaren door de stijging van het aantal tewerkstellingsonderzoeken. Het kan

13%

de wachten doorlooptijden korter geworden zijn in vergelijking met 2008. Ook het aandeel doorverwijzingen door de VDAB steeg van 1% in 2008 naar

Oriëntatiecentrum

72

diagnose

KENMERKEN DIAGNOSTIEK Diagnoses In vergelijking met 2008 constateren we een sterke toename in aandeel van de medisch-somatische problematieken en de motorische problematieken. Dit is te verklaren door de toename van individuele onderzoeken in het kader van tewerkstelling. Bij 10,5% van de onderzochte personen bleek er sprake te zijn van een autismespectumstoornis, bij ongeveer 9% is AD(H)D vastgesteld, 18,5% had een verstandelijke beperking en bij 14% is een psychiatrische stoornis gediagnosticeerd. Het percentage binnen de vragen diagnostiek van diagnoses ASS en AD(H)D is hoog. Dit kadert in de bekendheid van het Oriëntatiecentrum i.v.m. differentiaaldiagnostiek bij adolescenten en volwassenen en de RIZIVerkenning als ReferentieCentrum Autisme.

aantal

percentage

autismespectrumstoornis (+ 3 vermoeden van ASS)

56

10,5%

psychiatrische problematiek stemmingsstoornis persoonlijkheidsstoornis angststoornis psychotische stoornis verslavingsproblematiek gedragsstoornis hechtingsstoornis

74 27 23 7 1 3 9 4

14,0%

mentale handicap zwakbegaafd licht mentale handicap matig mentale handicap ernstig mentale handicap diep mentale handicap

98 44 29 17 8

18,5%

medisch-somatische problematiek gehoorstoornis visuele stoornis andere

81 7 10 64

15,0%

114 57 4 53

21,5%

ADD ADHD

4 45

9,0%

leerstoornis NLD

10 2

2,0%

neurologische problematiek epilepsie andere

31 6 25

6,0%

geen diagnose of diagnose uitgesteld

19

3,5%

534

100%

motorische problematiek rugproblematiek parese andere

totaal

Oriëntatiecentrum

73

Leeftijd

Diagnostiek autismespectrumstoornis

We zien een stijging bij het aantal diagnoses voor de leeftijdscategorie 12 -18 jarigen maar ook een stijging

Algemeen

(bijna verdubbeling) voor de categorie +46 jarigen. Dit toont aan dat er nog heel wat mensen zijn bij wie de

In totaal onderzocht het Oriëntatiecentrum in 2009 63 personen die rechtstreeks vroegen of er sprake zou kunnen zijn van een autismespectrumstoornis.

diagnose slechts op late leeftijd wordt gesteld. leeftijd diagnose autisme

percentage

12 - 18 jaar

30,5%

we deze diagnose. In 2008 was dit zo bij 37 personen.

19 - 25 jaar

21,5%

Dit kan erop wijzen dat door de werking van het

26 - 45 jaar

28,0%

Referentiecentrum

> 46 jaar

16,0%

In 2008 waren er dit 94. Bij 39 personen bevestigden

Autisme

mensen

gerichter

worden doorverwezen. Bij 16 cliënten bleek er sprake te zijn van AD(H)D, en bij 2 personen was er sprake van een psychiatrische aandoening. Bij 17 personen stelden we een verstandelijke handicap vast. Bij 1 cliënt was sprake van een taalstoornis. Bij 4 personen konden we geen diagnose stellen. Bij 26 personen stelden we de diagnose autisme zonder dat ze deze specifieke vraag stelden, 8 personen van deze groep stelden wel de vraag naar differentiaaldiagnostiek. Bij de overige groep omvatte de initiële vraag zowel vragen over wonen, werken als schooloriëntatie, waarbij we tijdens de

Niveau van functioneren Personen met autisme kunnen ondanks behoorlijke intellectuele vaardigheden in het dagelijks leven toch opvallend onderpresteren. Het merendeel van de onderzochte personen met autisme functioneert op vlak van zelfredzaamheid op een lager niveau dan we op basis van hun verstandelijke mogelijkheden zouden verwachten. 77% van de normaal tot goed begaafden functioneren in het dagelijks leven op een verstandelijk beperkter niveau. Een aanzienlijk aandeel hiervan presteert zelfs op niveau van personen met een licht verstandelijke beperking. In de groep zwakbegaafde personen functioneert het merendeel op een licht verstandelijk niveau.

evaluatie van de mogelijkheden op de problematiek

In de groep personen met een lichte verstandelijke beperking functioneert 75% op een lager niveau dan we

stootten.

op basis van hun verstandelijke mogelijkheden zouden verwachten.

Oriëntatiecentrum

74

Van de personen die de diagnose autisme kregen

delijke handicap. Ongeveer 26% van de personen die functioneren op een zwak begaafd niveau heeft een

en bij wie we over IQ-gegevens beschikten, hadden

bijkomende ontwikkelingsstoornis en 29% heeft een bijkomende medische problematiek. Bij de personen

6 personen een bijkomende verstandelijke beper-

met een verstandelijke beperking heeft 6% een bijkomende medische problematiek en 38% een bijkomende

king (2 personen waren zwakbegaafd, 3 hadden een

ontwikkelingsstoornis.

lichte verstandelijke beperking en 1 een ernstige verstandelijke handicap). Diagnostiek verstandelijke handicap

We zien een stijging van het aantal personen met een zwakke begaafdheid. I.Q.

aantal

20 – 34 (ernstig verstandelijk)

2

35 – 49 (matig verstandelijk)

9

50 – 70 (licht verstandelijk)

36

van hen behoort tot de groep van personen met een

71 – 85 (zwakbegaafdheid)

62

lichte verstandelijke handicap. Anderzijds blijft de

86 – 100

58

groep die een normale tot goede intelligentie heeft

101 – 115

29

groot (40%), al heeft de grootste groep hier een

> 115

18

Bij 22% van de onderzochte personen waarvan het IQ gekend is (resultaten op WAIS of WISC) is er sprake van een verstandelijke beperking. Het grootste deel

eerder beneden gemiddelde intelligentie. Bij 29% kunnen we spreken van een zwak begaafd niveau.

totaal

214

Vaak is er sprake van comorbiditeit. Dit is zo bij 41% van de personen die functioneren op een zwak begaafd niveau of bij personen met een verstan-

Oriëntatiecentrum

75

Diagnostiek psychiatrische stoornissen Bij de psychiatrische diagnoses blijven de stemmingsstoornissen de grootste groep uitmaken, gevolgd door de persoonlijkheidsstoornissen. Stemmingstoornissen zoals o.a. depressie gaan bij de doelgroep van het Oriëntatiecentrum dikwijls gepaard met andere problemen zoals medische problemen of ontwikkelingsstoornissen. Bij de totale groep heeft 61% een vraag over tewerkstelling, 26% een vraag over diagnostiek, 9% een vraag over wonen en 4% heeft een andere zorgvraag. Bij de groep met de diagnose stemmingsstoornis heeft 54% een vraag over tewerkstelling, 42% een vraag over diagnostiek en 4% een vraag over wonen. ADVIEZEN De verdeling i.v.m. het soort advies is gelijk aan de verdeling in 2008.

adviezen

aantal

percentage

advies individuele begeleiding hulpgroep financiële ondersteuning bijkomend onderzoek

251 133 44 51 23

48%

tewerkstelling NEC VOP trajectbegeleiding opleiding beschutte werkplaats dagcentrum arbeidszorg vrijwilligerswerk activeringsbegeleiding loopbaanbegeleiding niet toeleidbaar

180 19 76 5 9 28 17 13 3 5 1 7

35%

woonvorm begeleid en zelfstandig wonen beschermd wonen tehuis werkenden tehuis niet-werkenden beschut wonen geïntegreerd wonen

69 32 8 1 23 3 2

13%

schooloriëntatie

22

4%

Oriëntatiecentrum

76

Advies tewerkstelling

Bij de groep die het advies VOP kreeg, heeft 8% een verstandelijke handicap. Een verstandelijke handicap

35% van de adviezen was gericht op tewerkstelling.

zonder bijkomende problemen komt zo goed als niet voor. Verder komen zowel ontwikkelingsstoornissen

Bij 42% hiervan betrof het een advies voor tewerk-

(20%) als medische (29%) en psychiatrische (15%) problemen veel voor. Ook hier zien we een sterke stijging

stelling in het NEC met een Vlaamse ondersteu-

van het aantal personen met een medische problematiek. Bij de adviezen naar een beschutte werkplaats is

ningspremie (VOP) van VDAB. Bij slechts 2% gaven

het aandeel van personen met een verstandelijke handicap veel groter (33%), maar ook hier is er meestal

we het advies begeleiding door GTB. De verklaring

sprake van een meervoudige handicap. De combinatie met een medische problematiek komt vaak voor.

van dit lage cijfer is dat personen doorverwezen voor tewerkstellingsvragen vaak al bij GTB in begeleiding zijn en we dat dus niet meer in de databank

Om aan te tonen dat de tewerkstellingsvragen meestal gebaseerd zijn op een vrij complexe problematiek, maakten we een analyse van de problematieken (zie onderstaande tabel).

aanduiden.

VOP

beschutte werkplaats

8%

33%

We hebben 19 personen met een vraag over tewerk-

verstandelijke handicap

stelling na een individueel onderzoek georiënteerd

ontwikkelingsstoornis

20%

3%

naar het NEC zonder bijkomende ondersteunende

psychiatrische problematiek

15%

12%

medische problematiek

29%

28%

motorische problematiek

26%

21%

2%

3%

maatregelen tegenover 1 persoon in 2008. 15,5% van de adviezen over werk waren adviezen naar een beschutte werkplaats. Dikwijls is dit een uitbreiding van de zorgvraag na falen in het NEC. 9% van de

andere

adviezen was een doorverwijzing naar een dagcentrum, vaak in het kader van begeleid werken. Het aantal adviezen voor arbeidszorg ligt rond de 7%.

Oriëntatiecentrum

77

Advies wonen Ongeveer 13% van de adviezen betrof het wonen. Zoals vorig jaar situeert het grootse deel van de adviezen (46%) over wonen zich op het vlak van begeleid en zelfstandig wonen. Dit is te relateren aan het algemeen hoger niveau van cliënten die zich aanbieden. Advies schooloriëntatie We adviseerden 5 jongeren BuSO, 9 gewoon onderwijs zonder GON-begeleiding en 6 met GON-begeleiding. 2 jongeren adviseerden we een MPI. Advies hulpverlening Bij 48% van de adviezen gaven we een bijkomend advies in de hulpverlening. Dit advies was heel verscheiden en afhankelijk van de problematiek. De grootste groep is de doorverwijzingen voor individuele begeleiding (in totaal 53%) waaronder

psychotherapeutische begeleiding, psychiatrische

Als we naar de beperkingen in de participatie

dagbehandeling of hospitalisatie, begeleiding leer-

kijken bij de totale groep zien we dat er voorname-

problematiek enz.

lijk ondersteuning nodig is op het vlak van sociale

PARTICIPATIE IN DE MAATSCHAPPIJ We gaven al eerder aan dat het niveau van dagelijks functioneren sterk kan verschillen van de zuiver intellectuele mogelijkheden. Het Oriëntatiecentrum besteedt altijd aandacht aan het functioneren van de cliënten op de verschillende levensdomeinen.

relaties, organisatie van het huishouden en arbeidsparticipatie. Ongeveer 49% van de onderzochte personen heeft matige tot ernstige beperkingen op het domein sociale relaties, 53% op vlak van de organisatie van het huishouden en ongeveer 69% op het domein arbeidsparticipatie. Daarnaast voornamelijk voor huishouden en gemeenschapsleven. Slecht 3% geeft aan geen beperkingen te ervaren op vlak van tewerkstelling. De minste beperkingen

Dankzij een registratiesysteem kunnen we momen-

vinden we op het vlak van persoonlijke ADL en

teel per afzonderlijke problematiek of zorgvraag

mobiliteit.

kijken op welke domeinen van het dagelijks leven de cliënten de meeste ondersteuning nodig hebben. Dit is weliswaar een vrij subjectieve beoordeling. Tijdens de multidisciplinaire bespreking overlopen we samen in welke mate er beperkingen zijn in de participatie voor de betrokken cliënt (ernstigmatig-licht-geen) op de verschillende domeinen.

Als we naar de beperkingen in de participatie kijken bij de tewerkstellingsvragen zien we dat er - zoals verwacht - voornamelijk ondersteuning nodig is op het vlak van arbeidsparticipatie. Ongeveer 71% van de onderzochte personen heeft matige tot ernstige beperkingen op het domein arbeidsparticipatie en

Oriëntatiecentrum

78

29% lichte problemen. Daarnaast zijn er voorna-

problemen ervaren maar 44% heeft een lichte

Personen met een diagnose AD(H)D ervaren de

melijk beperkingen op vlak van de organisatie van

beperking in mobiliteit.

meeste beperkingen op het domein van de organi-

het huishouden (43% ervaart ernstige tot matige beperkingen) en educatie ( 43% ervaart ernstige tot matige beperkingen). De minste beperkingen vinden we op het vlak van persoonlijke ADL en

Bij de personen met een vraag naar diagnose en/ of zorg die onderzocht werden in het kader van het ReferentieCentrum Autisme worden de meeste

mobiliteit.

beperkingen aangegeven op vlak van sociale rela-

Bij de personen met een vraag naar diagnose en/

75% ervaren ernstige tot matige beperkingen. Voor

of zorg die niet onderzocht werden in het kader

het domein uitwisselen van informatie is dit 61%

van het ReferentieCentrum Autisme worden op

en voor de organisatie van het huishouden 64%.

alle domeinen minstens bij 27% van de onder-

Op het domein van arbeidsparticipatie ervaart 59%

zochte personen matige tot ernstige beperkingen

ernstige tot matige en 32% lichte beperkingen.

aangegeven. Voor het domein arbeidsparticipatie heeft 61% matige tot ernstige beperkingen. Bij het domein sociale relaties is dit 51% en nog eens 41% ervaart lichte beperkingen. 62% geeft matige tot ernstige beperkingen aan op het vlak van huishouden en zorgen voor derden. Dit is 47% bij beperkingen op het vlak van het gemeenschapsleven. Op het domein van mobiliteit geven zij de minste beperkingen aan. Zo zou 28% matige tot ernstige

ties en gemeenschapsleven. Respectievelijk 79% en

Bij de personen die uiteindelijk de diagnose autisme kregen, blijkt zoals verwacht hoge nood aan ondersteuning op het vlak van sociale relaties. Ongeveer 91% heeft matige tot ernstige beperkingen op dit domein. Geen enkele persoon heeft geen problemen op het vlak van sociale relaties. Maar ook voor de andere domeinen wordt de nood aan ondersteuning heel hoog geschat.

satie van het huishouden. Bij 64% werden matige tot ernstige problemen aangegeven. Dan volgt het domein arbeidsparticipatie met voor 54% van hen matige tot ernstige en 32% lichte beperkingen. Voor educatie is dit 34% en 47% voor gemeenschapsleven 34% en 30% en voor sociale relaties 38% en 45%. Mobiliteit en persoonlijke ADL zijn vaak niet of licht beperkt. SCREENING VAN ARBEIDSCOMPETENTIES GESPECIALISEERD ARBEIDSONDERZOEK EN BASISSCREENING In het kader van de samenwerkingsovereenkomst tussen de VDAB en het GTB-netwerk screent het Oriëntatiecentrum

sinds

2002

werkzoekenden

op arbeidscompetenties. Sinds 1 april 2006 is de administratieve overheveling van de bevoegdheden in verband met de begeleiding naar werk van personen met een arbeidshandicap van het

Oriëntatiecentrum

79

VAPH naar de VDAB een feit. Vanaf 1 januari 2008

in de individuele onderzoeken (zie hoger), 102

Een allocatieonderzoek heeft als doel op basis van

wordt, hoewel er nog veel onduidelijkheid was, de

onderzoeken werden uitgevoerd.

verworven informatie te kunnen oordelen of een

regelgeving toegepast. Ook vanaf 1 oktober 2008 worden de indicering van een (arbeids)handicap en het toekennen van arbeidsondersteunende maatre-

De gespecialiseerde oriënterende screening in groepsverband heeft als doel een algemeen func-

persoon over voldoende capaciteiten beschikt om in het reguliere circuit (met ondersteuning van de VDAB) verder te kunnen, of de persoon in aanmer-

gelen geregeld door de VDAB.

tioneringsprofiel te verwerven. We evalueren de

De twee werkvormen die vandaag worden toege-

een groepsproces. Op basis van een functionerings-

past zijn de basisscreening (BS) en het gespeciali-

en/of competentieprofiel wordt een verder traject

seerd arbeidsonderzoek (GAO). Een GAO kan zowel

naar werk uitgestippeld. We bekijken of er sprake

een gespecialiseerde oriënterende screening in

is van een handicap en gaan na of er een oorzaak

Een Sapphire-onderzoek maakt gebruik van gestan-

groepsverband als een individueel onderzoek zijn.

te achterhalen is voor de moeilijkheden die zich

daardiseerde testen, bestaande uit gedefinieerde

aanbieden. Ongeveer 175 personen namen deel aan

werkactiviteiten die gelijk zijn aan fysieke activi-

de gespecialiseerde oriënterende screening.

teiten zoals die in een werksituatie daadwerkelijk

Gespecialiseerd arbeidsonderzoek Een individueel onderzoek is een onderzoek naar de algemene mogelijkheden (cognitief, motoriek,

mogelijkheden en beperkingen van een persoon in

Basisscreening

sociaal-emotioneel enz.) van een persoon in functie

Een basisscreening (BS) is een korte screening: een

van oriëntering en advies op het vlak van tewerk-

allocatiescreening, een grondig onderzoek van één

stelling/dagbesteding en nodige ondersteuning op

domein van het functioneren (intelligentie, moto-

het domein van tewerkstelling en andere domeinen

rische vaardigheden, medisch enz.), een beroeps-

(ook nood aan arbeidsondersteunende maatre-

interesse-onderzoek en een Sapphire-onderzoek

gelen). Deze laatste onderzoeken zijn opgenomen

(Work Capacity Assessment System).

king komt voor gespecialiseerde ondersteuning en of verder onderzoek noodzakelijk is. Via een allocatieonderzoek kan ook bepaald worden of er sprake is van een arbeidshandicap.

voorkomen. In 2009 kregen in de regio Antwerpen-Boom 92 cliënten een basisscreening. De volgende gegevens zijn gebaseerd op een groep van 92 cliënten: we nodigden 49 personen uit in het kader van een allocatiescreening, 29 kwamen voor een medisch onderzoek, 13 voor intelligentie-onderzoek en 1 voor een

Oriëntatiecentrum

80

beroepsinteresse-onderzoek. De groep bestond uit

De groep van 320 personen bestond uit 51% mannen

of maatschappijgebonden redenen, niet (meer)

42% vrouwen en 58% mannen. De grootste groep had

en 49% vrouwen. Slechts een klein percentage was

kunnen werken onder arbeidscontract in het regu-

een leeftijd tussen 26 en 45 jaar (56%) maar ook

jonger dan 25 jaar (12%), 53% was tussen de 25 en

liere of beschermende tewerkstellingscircuit. Dit

de groep 46+ was goed vertegenwoordigd (40%).

45 jaar en 35 % was ouder dan 45 jaar.

gebeurt door het aanbieden van arbeidsmatige

Slechts 4 % was jonger dan 25 jaar. Screening in het kader van het meerbanenplan De screening in het kader van het meerbanenplan heeft als doel: - te bepalen of personen nog georiënteerd kunnen worden naar een traject naar werk en onder welke voorwaarden - of om te bepalen dat een persoon niet meer toeleidbaar is naar de arbeidsmarkt. Het gaat om werkzoekenden met een meervoudige problematiek op verstandelijk, medisch en/of psychisch of psychiatrisch vlak (MMPP). In 2009 werden in de regio Antwerpen-Boom 320 cliënten gescreend in het kader van het meerbanenplan.

Een groot deel van de cliënten kreeg het advies activeringsbegeleiding (42%). Die staat in functie van de activering en begeleiding van de individuele cliënt. Binnen de activeringsbegeleiding moeten de nodige acties ondernomen worden om de belemmeringen van de cliënt in kwestie te behandelen in functie van de voorbereiding van een traject naar

activiteiten in een productieve en/of dienstverlenende werkomgeving. LOOPBAANBEGELEIDING Inzicht is een project van de Vlaamse GA’s met als promotor DGO Hasselt. De loopbaandienstverlening is bedoeld voor alle werkende personen die zich

werk of een toeleiding naar minimaal arbeidszorg.

vragen stellen over hun loopbaan, die het gevoel

Ongeveer 18% wordt gelabeld als niet toeleidbaar

kwijt zijn tussen werk en privé. Inzicht richt zich

naar enige vorm van tewerkstelling binnen de 2

voornamelijk tot werknemers uit de kansengroepen

jaar, ook niet mits intensieve begeleiding.

en in het bijzonder tot personen met een handicap.

28% krijgt het advies arbeidszorg. Dit omvat een

In 2009 begeleidde Inzicht in Wilrijk 73 personen:

continuüm aan ondersteunende maatregelen die

26 mannen en 47 vrouwen. De leeftijden van de

het gewaarborgde recht op arbeid aanbieden

personen zijn verspreid. Ongeveer 50% van de

aan die personen die, omwille van persoons- en/

personen behoorden tot één van de kansengroepen.

hebben vast te lopen in hun baan of het evenwicht

Oriëntatiecentrum

81

TAAK ALS MULTIDISCIPLINAIR TEAM In 2008 maakte het Oriëntatiecentrum 126 dossiers op voor het VAPH, goed voor 148 aanvragen. Dit betekent weer een sterke daling in vergelijking

niet-werkenden. Hierbij zien we 2 keer een afkeuring voor de doelgroep motorische A, 1 afkeuring voor de doelgoep ernstige/diepe mentale handicap, 1 voor matig mentale handicap en 1 voor de doelgroep autisme. aantal

percentage

tewerkstelling CAO 26 dagcentrum

23 2 21

1,4% 14,0%

wonen begeleid & beschermd wonen tehuis werkenden tehuis niet-werkenden logeerfunctie

73 37 2 32 2

25,0% 1,4% 21,5% 1,4%

IMB

29

19,5%

dienden 13 dossiers in voor een aanvraag PAB. Zowel

PAB

13

9,0%

voor IMB als voor PAB zijn de aanvragen gestegen

internaat

1

0,8%

tegenover 2008.

thuisbegeleiding

9

6,0%

met 2008. Vanaf 1 oktober 2008 is het de VDAB die de indicering van een (arbeids)handicap en het toekennen van arbeidsondersteunende maatregelen regelt. Voor arbeidsondersteunende maatregelen moeten cliënten sindsdien dus geen aanvraag meer indienen bij het VAPH. Vragen over wonen maken 49% uit. We stelden 29 dossiers op voor Individuele Materiële Bijstand en

Van de dossiers waar al een beslissing voor ontvangen

VAPH aanvragen

totaal

148

is, is 63% goedgekeurd en 10% niet goedgekeurd. Dit omvat ook de dossiers die na heroverweging positief of negatief zijn geadviseerd. De meeste weigeringen zijn voor de aanvraag van een tehuis

Oriëntatiecentrum

82

VAPH-beslissingen IMB

positief

negatief

10

1

-

1

begeleid wonen

15

2

tehuis niet-werkenden

13

4

4

-

11

-

tehuis werkenden

4

-

internaat

0

-

thuisbegeleiding

5

2

kortverblijf

1

-

63

10

CAO 26

beschermd wonen dagcentrum

totaal

Oriëntatiecentrum

83

Modem


MODEM Sinds 2002 doet Modem een beroep op vrijwilligers

TEAMSAMENSTELLING

om tegemoet te kunnen komen aan de vele vragen

Medewerkers:

uit het werkveld. In 2009 waren er 4 vrijwilligers

Naam

Functie

%

Wim De Backer

gegradueerde in de ergotherapie, A1 indu- 100 striële informatica

actief: - Paul Devos: vanaf november 2003 (thuiswerk) - Herman Claes: vanaf december 2003 (thuiswerk) - Jorgen Cuyckens: start in september 2007 (40%)

Nancy Celis

A1 secretariaat

10

Tinne Krijnen

A1 secretariaat

10

Dirk Lembrechts

gegradueerde en licentiaat in de logopedie 100

Lien Martens

gegradueerde en licentiate in de logopedie 50 (na 01/10/09 30% wegens tijdskrediet)

- Nande De Jong: tot 15 april 2009 (20%). Onze vrijwilligers ontwikkelen toepassingen en aangepaste handleidingen voor de software voor personen met een handicap die bij Modem beschik-

Marleen Meermans licentiate in de fysica en de informatica

70

baar is in het demonstratielokaal. Dit verhoogt de

Veerle Moens

10

toegevoegde waarde van deze ruimte en zorgt voor

Marianne Papeliers gegradueerde in de ergotherapie

100 (01/09 - 31/12/09)

een kwalitatieve verbetering van de adviesverle-

Bart Serrien

gegradueerde in de orthopedagogie

80 (vanaf 01/09/09)

Karen Vermeire

gegradueerde in de logopedie

80 (01/01/09 – 31/08/09 - zwangerschap

A1 secretariaat

tot 31/12/09) Martine Van Dorst

gegradueerde in de logopedie

ning. Jorgen Cuyckens nam deel aan het beheer van de harde schijven van het computerpark van Modem.

50 (tot 31/05/09)

MODEM

85

ADVIESVERLENING EN ONDERSTEUNING VIA CONSULTATIES CONSULTATIES AANTAL CONSULTATIES EN CLIËNTENSERVICE BEGELEIDINGSCOMMISSIE Modem realiseerde in 2009 in totaal 909 consultaties. Dit is een daling met 13 consultaties ten opzichte van De begeleidingscommissie vergaderde in 2009

2008 (1,8%). De werkbelasting die deze voortdurende stroom van vragen met zich meebrengt, blijft erg groot.

tweemaal, op 23 maart en 30 november, in Wilrijk.

Het totaal aantal consultaties komt daarmee op 11.197 sinds de start van Modem.

Tijdens deze bijeenkomsten bespraken we vooral de volgende agendapunten:

617

690 662 728

2009

2008

2005

2004

2003

2002

2001

0

558

2000

singen.

894 925 909

148

1999

steunde communicatie en computeraanpas-

200

1998

- recente nieuwe dingen op de markt over onder-

1997

capten tot Centrum voor Zorgtechnologie

372

400

1996

- evolutie Centrum Technologie voor Gehandi-

511 464 462 471 509 428 451

1995

standig Leven

600

1994

- plannen i.v.m. het Competentiecentrum Zelf-

800

1993

- bijscholingsaanbod 2009

956 866

1992

- projectwerking van Modem

1000

1991

[email protected] 2010

2007

1200

- evaluatie [email protected] 2009 en planning

2006

- voorstelling jaarverslag 2008

Evolutie van het aantal consultaties

MODEM

86

Per maand zijn er gemiddeld 75,8 consultaties. In

per jaar. In 2008 is duidelijk gebleken dat dit soort cliëntencontacten veel hoger ligt. Modem vervult dus ook

tijdsduur kan een consultatie sterk schommelen,

op dit vlak een centrale rol in het Vlaamse werkveld. De acts zijn zeer complementair bij het advieswerk. Het

naargelang de aard van de consultatie en de aard

gaat hierbij niet over volledige adviezen, maar wel over reële cliëntenservice via telefoon of e-mail. Zoals

van de hulpvraag. Een consultatie in Modem duurt

vragen naar een adres, de prijs van een toestel of assistentie bij een niet-werkend hulpmiddel. Heel veel van

gemiddeld 4 uren, een consultatie als gemachtigd

deze vragen betreffen ook de niet-transparante terugbetalingprocedures van het Vlaams Agentschap voor

expert gemiddeld 6 uren.

Personen met een Handicap (VAPH), de inschakeling van een gemachtigd expert, de vragen over doelgroepen en hulpmiddelen die door het VAPH niet worden erkend enz.

63,8% van de 909 consultaties gebeurden op vraag van personen (580) en 36,2% op vraag van organisaties (329). Deze verhouding, die ooit nagenoeg 50/50 was, helt al enkele jaren meer over in de

AARD VAN DE CONSULTATIES Op welke wijze verlopen de consultaties?

richting van personen. Mogelijk hebben de inspanningen die het Modemteam in de voorbije jaren heeft gedaan om professionelen bij te scholen resultaat gehad en kregen deze de vaardigheid om meer problemen zelf op te lossen. Naast deze consultaties levert Modem ook nog een zeer groot aantal kleinere acts (843). We deden al 3 jaar lang inspanningen om ook dit soort werk zo zorgvuldig mogelijk te registreren. Aanvankelijk schatten we dat het zou gaan om een 500-tal acts

personen

organisaties

totaal

Modem

204

35,2%

35

10,6%

239

26,3%

schriftelijk

196

33,8%

162

49,2%

358

39,4%

telefonisch

45

7,8%

33

10,0%

78

8,6%

telefonisch en schriftelijk

38

6,6%

24

7,3%

62

6,8%

verplaatsing

97

16,7%

75

22,8%

172

18,9%

totaal

580

329

909

Het percentage consultaties met direct cliëntcontact, in de demoruimte van Modem of op verplaatsing, steeg met 45,2 % (41,4 % in 2008, 43,6 % in 2007).

MODEM

87

Het aantal schriftelijke consultaties (bijna uitsluitend via e-mail) is na een jarenlange stijging eindelijk gesta-

Zoals verwacht kan worden, is dit een behoorlijk

biliseerd. Het aantal consultaties dat we op verplaatsing uitvoerden, bij de cliënt thuis of in een voorziening,

stabiel gegeven. De grootste groep is kinderen van

was 18,8% (2008 14,2%, 2007 15%).

onderwijsleeftijd. Deze groep is duidelijk groter dan de groep volwassenen van arbeidsleeftijd.

LEEFTIJD VAN DE CLIËNTEN DIE CONSULTEERDEN IN 2009 leeftijd

percentage 2008

Interessant is ook de vaststelling dat er anno 2009 percentage 2009

kleuter (<7j)

5,4%

4,90%

LO (7j - 12j)

26,9%

30,26%

MO (12j - 18j)

10,6%

9,51%

18j – 30j

5,9%

6,92%

30j – 40j

4,8%

2,59%

40j – 65j

9,5%

10,95%

>65j

4,1%

4,76%

grove schatting < 20j

10,9%

6,48%

grove schatting > 20j

8,1%

10,66%

alle leeftijden

9,7%

9,08%

niet precies gekend

4,0%

3,89%

nog steeds meer kleuters naar Modem komen dan 65-plussers.

MODEM

88

Van deze 703 cliënten waren er:

WIE CONSULTEERT MODEM? In 2009 consulteerden 703 cliënten Modem. Nagenoeg identiek met 2008. Deze cijfers liggen natuurlijk in de lijn van de evolutie van het aantal consultaties.

- 73% (511) personen (in 2008 71%, in 2007 70%) - 27% (192) organisaties (in 2008 29%, in 2007 30%). Van de 703 cliënten beperkten 84% zich tot één

800

722 656

700 600 500 400

343

200

Modem tweemaal en 6% driemaal of meer. In 2009 namen 474 cliënten (67%) voor het eerst contact op met Modem, in 2008 65%, in 2007 66%. Ook dit zijn

526

dus zeer stabiele gegevens.

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

96

1991

0

437

689 688 703

260 268 221 237 202 200 177

300

100

371

410

480

consultatie. 10% van de cliënten consulteerden

Evolutie van het aantal cliënten

MODEM

89

beperking WELKE HANDICAP HEBBEN DE PERSONEN DIE EEN BEROEP DOEN OP MODEM?

aantal

percentage

communicatief

162

17,8%

leerprobleem

114

12,5%

26

2,9%

mentaal

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de

motorisch

140

15,4%

beperkingen van de cliënten zoals die bij de hulp-

pervasief

14

1,5%

vraag werden vastgesteld. In 2007 dachten we dat

sensorisch

3

0,3%

het aantal consultaties voor personen met leer-

cognitief

12

1,3%

problemen zou blijven stijgen, maar dit is niet het

motorisch en mentaal

67

7,4%

geval. Het cijfer daalde naar 12,5% (in 2008 17%,

motorisch en pervasief

15

1,7%

in 2007 19%). De groepen communicatief en moto-

motorisch en sensorisch

11

1,2%

risch, de meest voor de hand liggende doelgroepen,

motorisch en leerprobleem

12

1,3%

blijven groot. Samen vertegenwoordigen ze 33% van

motorisch en cognitief

14

1,5%

de cliënten.

communicatief en mentaal

30

3,3%

communicatief en motorisch

58

6,4%

communicatief, mentaal en motorisch

38

4,2%

communicatief en pervasief

2

0,2%

communicatief en sensorisch

2

0,2%

communicatief en cognitief

14

1,5%

leerprobleem en pervasief

6

0,7%

169

18,6%

overige combinaties

MODEM

90

In vergelijking met vorige jaren stellen we enkele

WELKE ORGANISATIES CONSULTEREN MODEM?

verschuivingen vast tussen de 4 koplopers, maar de type organisatie

totaal

%

trends blijven dezelfde. De 37,5% consultaties uit

dienstverlening

(adviescentrum, vereniging, zelfhulp, …)

29

15,1%

de categorie onderwijs is echt wel indrukwekkend

onderwijs

(school, opleidingscentrum,..)

72

37,5%

( 33,2% in 2008).

onderzoek en ontwikkeling (universiteit, onderzoekscentrum)

4

2,1%

productie en verkoop

(firma, dealer,…)

3

1,6%

werken – activeren

(dagcentrum, beschutte werkplaats,..)

14

7,3%

woonvoorziening

(gezinsvervangende tehuizen, MPI,...)

29

15,1%

zorgverstrekking

(ziekenhuis, bejaardenhuis, RC, …)

35

18,2%

6

3,1%

192

100,0%

andere totaal

MODEM

91

WIE WAS DE DOORVERWIJZER?

doorverwijzers

percentage

Na een start in 2007 met een eerste inventarisatie

MPI’s en dagcentra

6,8%

van de instanties die personen doorverwezen naar

multidisciplinaire teams

7,1%

Modem voor een consultatie in de demonstratie-

scholen

7,8%

afdelingen van ziekenhuizen (ook neuromusculaire referentiecentra)

9,0%

zelfstandige therapeuten

7,5%

ruimte of op verplaatsing, hebben we die gegevens in 2008 en 2009 opnieuw geïnventariseerd. De resultaten bevestigen de indruk dat de door-

gekend op Modem

20,9%

verwijzers erg divers zijn. We hebben meer dan 20 verschillende deelgroepen afgebakend. Bijna 21% van de cliënten werden niet doorverwezen omdat ze Modem al kenden uit het verleden. Ze namen dus uit eigen initiatief opnieuw contact. Er is ook een percentage dat niet werd doorverwezen omdat ze Modem ontdekten via de website. 5 van deze deelgroepen behaalden een percentage van meer dan 5%: voorbeelden van deelgroepen die geen 5% behaalden zijn revalidatiecentra, cliëntenverenigingen en thuisbegeleiding.

MODEM

92

50

VERDELING PER PROVINCIE

40 30

50 40

38

22

39

20

16 11

10

30

6

6

2

onbekend

rest

West-Vlaanderen

Oost-Vlaanderen

Limburg

Brabant

Antwerpen

0

onbekend

rest

West-Vlaanderen

3

Oost-Vlaanderen

11

8

8

10

Limburg

15

Brabant

0

16

Antwerpen

20

Procentuele verdeling organisaties per provincie Deze cijfers kunnen we voor het Modemteam als normaal beschouwen. Limburg blijft nog steeds ondervertegenwoordigd. De globale verhouding bij de personen en organisaties is gelijkaardig. Momenteel is in de andere provincies nog steeds

Procentuele verdeling personen per provincie

een tekort aan onafhankelijke adviesverlening. Deze conclusie geldt zowel voor de organisaties als voor de personen.

MODEM

93

Als we de regio rest bekijken dan zien we een stijging van het aantal consultanten uit Nederland. Mede door de bijscholingsinspanningen wordt Modem in Nederland meer bekend. Er waren 22 consultanten uit Nederland, 6 uit Dubai, 2 uit Wallonië, 2 uit Duitsland, 1 uit Finland, 1 uit USA en 1 uit Italië.

50 40

35 27

30

Naar welke provincies gebeurden de verplaatsingen? Vooral in de provincie

20

20

Antwerpen of net naar de uithoeken van het land?

8

10

4

50

5

14

10

1 rest

West-Vlaanderen

Oost-Vlaanderen

Limburg

0 Brabant

rest

Procentuele verdeling organisaties per provincie voor verplaatsing

6

Antwerpen

West-Vlaanderen

21

19

20

Oost-Vlaanderen

30

Limburg

36

Brabant

40

Antwerpen

0

Wanneer we deze cijfers vergelijken met de vorige jaren valt een stijging van Limburg op bij de consultaties op verplaatsing. Vorig jaar 5% (voor personen) en 2% (voor organisaties) en nu 14% en 8%. West-Vlaanderen zit echter in dalende lijn. De start van het centrum Open-IT in Kortrijk zou hierbij een rol kunnen spelen. Het is niet zo dat de afstand een grote rol speelt bij de bepaling of een consultatie al dan niet op verplaatsing zal doorgaan. Het belangrijkste criterium blijft

Procentuele verdeling personen per provincie voor verplaatsing

de ernst van de aandoening en de verplaatsbaarheid (als het gaat over personen).

MODEM

94

- Blisskerngroep

AARD VAN HULPVRAGEN Via onderstaande tabel trachten we een beeld te geven van de procentuele verdeling van de hulpvragen in de 3 hoofdcategorieën van de Modemdatabank.

- Studiecel Pictogrammen - SPACE - Theraplay

computer

communicatie

computercommunicatie

andere

49,7%

35,7%

12,8%

1,9%

De situatie in dit verband blijft vrij constant.

- Adibib (vroeger Digibib) - ICT-Helpt - voordrachten, introductiecursussen - gevolgde studiedagen (vorming) / bezochte beurzen - opleidingen die een beroep doen op Modem

CONTACTEN MET EXTERNE ORGANISATIES

- Internationale contacten.

Het is zeer belangrijk dat een centrum zoals Modem zich voortdurend inzet om het aantal contacten met

EXTERNE CONTACTEN: GEBRUIKERSBIJEENKOMSTEN

externe organisaties hoog te houden. In de voorbije jaren hebben we een groot netwerk van contacten met andere professionelen uitgebouwd. Dit is de enige juiste weg. Het zorgt voor een win–winsituatie: professionelen vinden vlot de weg naar Modem en de Modemmedewerkers kunnen regelmatig een beroep doen op

Het betreft hier een tweemaandelijkse samenkomst van professionelen die in hun respectie-

een aantal hooggespecialiseerde professionelen wanneer de adviesvragen dit vereisen.

velijke organisaties verantwoordelijk zijn voor

De volgende topics komen aan bod:

communicatiehulpmiddelen. In samenspraak met

- gebruikersbijeenkomsten

de deelnemers wordt door de Modemmedewerkers

- Werkgroep Ondersteunde Communicatie Vlaanderen

telkens een thema bepaald en voorbereid. Marleen

de computeraanpassingen en/of de technische

Meermans coördineert deze bijeenkomsten.

MODEM

95

De groep kwam vijfmaal samen in de lokalen van

- MPI St. Lodewijk (Wetteren)

Modem. De 29 deelnemende organisaties zijn:

- Nationaal MS Centrum (Melsbroek)

- @ACT (Roermond)

- RC Overleie (Kortrijk)

Fringe, twee ICT-beurzen in Londen. We bekeken

- BC Ter Heide (Genk)

- Sint Gregorius (Gentbrugge)

het programma 2DoItYourself. We gaven ook een

- Centrum Ganspoelinstituut (Huldenberg)

- Stedelijk Mytyl Instituut (Brasschaat)

voorproef van het Onderwijsproject dat voorziet

- Dagcentrum vzw Driehuizen (Kontich)

- Stichting Delacroix (Tienen)

in het maken van op pictogrammen gebaseerd

- De Kangoeroe (Melle)

- vzw Pegadoe - Dagcentrum Piramide

lesmateriaal voor leerlingen met uiteenlopende

- De Kleine Beer (Antwerpen)

(Brasschaat)

wat tips en ideeën uitgewisseld. - 25-03-09: verslag van BETT 2009 en Special Needs

beperkingen. - 27-05-09: we gaven een voorstelling van Easy-

- Dienstencentrum De Mozaïek (Oostakker)

- vzw Pegode – Dagcentrum (Kontich)

- Dienstencentrum Sint Gerardus (Diepenbeek)

- vzw Stijn (Overpelt)

Teach. We lichtten de nieuwe mogelijkheden

- DVC H. Hart (Deinze)

- Windekind (Leuven)

van MindExpress toe en toonden door Modem

- DVC St. Jozef (Antwerpen)

- Zevenbergen (Ranst).

nieuw aangekochte materialen.

- Eigen Thuis (Grimbergen) - GVBBO St. Jozefinstituut (Antwerpen) - Het GielsBos (Gierle) - Het Veer (St. Niklaas) - Kinderrevalidatie- en Epilepsiecentrum (Pulderbos) - KOC – Kenniscentrum Hulpmiddelen (Brussel) - Merlijn (Antwerpen) - MPI Spermalie (Brugge)

Dienstencentrum Sint Gerardus en KOC – Kenniscentrum Hulpmiddelen zijn 2 nieuwe leden. De volgende hoofdthema’s kwamen aan bod in 2009: - 28-01-09: tonen van zelfgemaakte voorbeelden van niet-technische hulpmiddelen (communicatie & computer). Iedere deelnemer bracht eigen materiaal mee. Op deze manier zijn heel

- 23-09-09: demonstratie van het programma Communicate SymWriter en MyBoard. Tevens werden de voor- en nadelen afgewogen van allin-one computers als communicatietoestel. - 18-11-09:

deze

vergadering

ging

door op

verplaatsing in het Revalidatiecentrum Pulderbos (Zandhoven). We kregen er een rondleiding en een demonstratie van TOLECOM elektronisch afstandsonderwijs.

MODEM

96

EXTERNE CONTACTEN: WERKGROEP ONDERSTEUNDE

- Mytyl (Rozendaal - NL)

Het werkbezoek vond plaats op 19 maart. Het was

COMMUNICATIE VLAANDEREN

- ’t Prieeltje (Hakendover)

een bezoek aan de grote voorziening Spermalie in

- St. Jozefinstituut (Antwerpen)

Brugge met vooral aandacht voor de communicatie

- St. Oda (Overpelt)

van kinderen met meervoudige, maar vooral visuele

- St. Franciscus (Roosdaal).

beperkingen. Dit bezoek werd als zeer leerzaam

Deze werkgroep is samengesteld uit 15 logopedisten uit verschillende grote instellingen voor personen met een handicap, een opleiding Logopedie en

ervaren.

twee adviescentra. Lien Martens coördineert deze

In 2009 werden 1 studiedag en 1 werkbezoek geor-

werkgroep. Ze zorgt ook voor de administratieve

ganiseerd:

EXTERNE CONTACTEN: BLISSKERNGROEP

De studiedag vond plaats op 8 december in het

Deze werkgroep stuurt alle initiatieven rond het

De kerngroep vergaderde tweemaal, op 20 januari

Provinciehuis van Antwerpen. Het was een samen-

Bliss-symbolensysteem in Vlaanderen. De Bliss-

en 24 september 2009.

werking met Multiplus (K.U.Leuven). De spre-

symbolen zijn unieke symbolen die personen die

kers waren Chris De Bal (Het GielsBos en Lessius),

niet kunnen lezen of schrijven maar die toch rela-

Martine Van Dorst (MPI Merlijn), Anneleen Penne

tief goede intellectuele mogelijkheden hebben, in

(Multiplus), Linda Kuipers (St.Oda) en Lien Martens

staat stellen te communiceren op een hoger niveau

(Modem). Het onderwerp was Communicatie bij

dan met de meer klassieke pictogrammen. Voor

personen met ernstige, meervoudige beperkingen.

Modem neemt Karen Vermeire deel aan deze kern-

ondersteuning en de vergaderplaats.

De volgende instellingen zijn erin vertegenwoordigd: - Arteveldehogeschool, Afdeling Logopedie (Gent) - Dominiek Savio (Hooglede-Gits) - Ganspoelinstituut (Huldenberg)

groep.

- Het GielsBos (Gierle)

Voor deze studiedag was er zeer grote belangstel-

- Kennis- en Ondersteuningscentrum (KOC)

ling. De zaal was volledig vol (ruim 100 deelne-

In 2009 vergaderde deze kerngroep driemaal: op 12

- Modem

mers). We moesten meerdere kandidaat-deelne-

februari, op 23 april en op 2 juli.

- MPI Delacroix (Tienen)

mers teleurstellen.

- MPI Ter Heide (Genk)

MODEM

97

EXTERNE CONTACTEN: STUDIECEL PICTOGRAMMEN

EXTERNE CONTACTEN: SPACE

EXTERNE CONTACTEN: THERAPLAY

Op initiatief van Mediander (toen TAU-groep) is

Het project SPACE (Speech Algorithms for Clinical

Het project Theraplay is een TETRA-project dat

in 2002 de Studiecel Pictogrammen opgericht met

and Educational applications) werd gecoördineerd

wordt geleid door Groep T (Leuven) en het Centrum

vertegenwoordigers van meerdere instellingen van

door prof. Hugo Van Hamme van de KULeuven

voor User Experience Onderzoek (CUO) van de

Mediander en externe deskundigen: prof. G. Van

(ESAT). Het verliep in samenwerking met prof.

KULeuven. Het is gestart in 2008 en loopt tot 2010.

Hove van de Universiteit Gent en Annemie Van Roy,

Marc De Bodt (Universiteit Antwerpen), prof. Pol

voormalig voorzitster van ISAAC-NF.

Ghesquière (KULeuven), prof. Jean-Pierre Martens

Het project werd gesubsidieerd door IWT-Vlaan-

(Universiteit Gent) en prof. Werner Verhelst (VUB).

deren. Het gaat over therapeutische games met de

27 januari, 31 maart, 30 juni, 27 oktober en 10

Het project werd gesubsidieerd door IWT-Vlaan-

sche beperkingen. Modem is lid van de gebruikers-

december. De vergaderingen gingen door in Gent.

deren. Modem was lid van de gebruikerscom-

commissie die voor dit project werd ingesteld.

Dirk Lembrechts nam deel aan deze vergaderingen.

missie die voor dit project werd ingesteld. Op 5

De studiecel vergaderde in 2009 vijfmaal: op

Plannen werden onder meer gemaakt voor de organisatie van een workshop over ondersteunde communicatie op de werkvloer. Er werd tevens gewerkt rond het thema communicatiepaspoort en PECS.

en 6 februari 2009 vond het afsluitende symposium plaats in Leuven waarin aan de leden van de gebruikerscommissie, alle betrokken partners en alle geïnteresseerden de mooie projectresultaten werden voorgesteld.

WII-afstandsbediening voor personen met motori-

EXTERNE CONTACTEN: ADIBIB (VROEGER DIGIBIB) Na het succesvolle project De computer, mijn surfplank bij het leren dat in 2007 is afgerond, zetten we de samenwerking met de vzw Die’s-Lekti-kus verder in het nieuwe project Digibib. Namens Modem zit Dirk Lembrechts in de stuurgroep. Hij nam in 2009 deel aan de vergadering van 23 oktober.

MODEM

98

In 2009 werd er beslist tot een naamsverandering

dert. Modem maakt deel uit van deze stuurgroep

workshops informatie over de nieuwste communi-

van Digibib naar Adibib. In Adibib worden school-

maar kon in 2009 aan de vergadering niet deel-

catiehulpmiddelen en computeraanpassingen. Deze

boeken omgezet naar een digitale vorm zodat

nemen.

com@modemdag was opnieuw een hoogtepunt in

ze kunnen worden gebruikt door leerlingen die compenserende software inschakelen bij het leren. De stuurgroep maakte plannen om dit project in de toekomst verder te zetten met steun van het departement Onderwijs. Er zal onder meer worden gewerkt aan software-onafhankelijke omzettingen. EXTERNE CONTACTEN: ICT-HELPT Na de opeenvolgende initiatieven ICT-wijs en ICTHelpt (waaraan Modem telkens deelnam), is het beheer van de website ICT-Helpt overgenomen door Klassement. Dit is de uiterst grote portaalwebsite voor het onderwijs in Vlaanderen. De deelwebsite ICT-Helpt bevat specifiek materiaal voor leerkrachten in het buitengewoon onderwijs. Voor het beheer van dit onderdeel van Klassement is een stuurgroep samengesteld die jaarlijks verga-

EXTERNE CONTACTEN: VOORDRACHTEN, INTRODUCTIECURSUSSEN We kunnen hierbij opnieuw 3 luiken vermelden: - de

organisatie

van

een

jaarlijkse

com@

modemdag - 20 bijscholingsmodules in het voor- en najaar (met herhaling van de sessies die snel volzet zijn) - de lezingen, cursussen en studiedagen à la carte (op vraag dus). COM@MODEMDAG VLAANDEREN EN NEDERLAND De vierde com@modemdag op 6 februari 2009 was weer een bijzondere gebeurtenis. In totaal namen 320 professionelen deel aan deze studiedag. Het volledige Modemteam gaf via plenaire sessies en

het werkjaar van Modem en een voorbeeld van een knappe teamprestatie. Voor de eerste keer organiseerde Modem in 2009 een com@modemdag in Nederland. In samenwerking met Kentalis vond op 27 november in SintMichielsgestel (Viataal) deze studiedag plaats. De zaal zat met 110 aanwezigen overvol. We moesten veel kandidaat-deelnemers teleurstellen. De evaluaties van de deelnemers waren erg positief. BIJSCHOLINGSMODULES Bij de bijscholingsmodules is het aantal deelnemers beperkt tot 20. Elk module duurde een halve dag en ging door in het Gouverneur Kinsbergencentrum. Overzicht van de 20 bijscholingsmodules (10 voorjaar en 10 najaar): - Zelf aangepast speelgoed maken (6 maart)

MODEM

99

- Computers en DCD: gratis aan de slag (12 maart) - Zelf oefeningen maken in PowerPoint: basis (19 maart) - Zelf oefeningen maken in PowerPoint: gevorderden (19 maart) - Compenserende hulpmiddelen voor ernstige lees- en spellingsproblemen (24 maart) - Ondersteunde communicatie bij personen met NAH (26 maart) - Als

ze

geen

- Ondersteunde communicatie bij personen met dementie (22 oktober)

begrijpen, wat dan? (26 maart) - Communicatiekaarten maken in Mind Express (5 mei)

herhaald in januari 2009. Van de voorjaarsessies

- Op maat: aan de slag met gratis software om

(zie boven) werden module 1, 7 en 9 herhaald,

oefeningen te maken voor personen met verstan-

van de najaarsessie module 3 (zie boven). In totaal

delijke beperkingen (27 oktober)

gaven we dus in 2009 27 modules, waaraan telkens

- Hulpmiddelen om tijd, activiteiten, handelingen enz. te visualiseren voor personen met autisme (29 oktober) - Computeraanpassingen

pictogrammen/afbeeldingen

voor

personen

met

autisme en een normale begaafdheid (29 oktober) - Meer dan 1300 nieuwe en vernieuwde pictogrammen voor het onderwijs (+ lessen, stappen-

- Communicatiekaarten maken in Grid II (14 mei)

plannen, praktische tips enz.) (17 november)

- Software voor personen met ernstige verstande-

- Eenvoudig Aangepast: demonstraties van de

lijke beperkingen (7 mei) - Software voor personen met ernstige verstandelijke beperkingen (13 oktober) - Zelf aangepast speelgoed maken (16 oktober) - Hoe maak ik zelf handige en functionele communicatieboeken (PODD)? (22 oktober)

We hebben ook 3 modules van het najaar 2008

hulpmiddelen uit de map (1 december) - De computer aanpassen voor personen met een motorische handicap, een algemeen overzicht (3 december).

10 tot 20 personen deelnamen. LEZINGEN, CURSUSSEN EN STUDIEDAGEN À LA CARTE Met 87 sessies à la carte (lezingen, cursussen, studiedagen, lessen en workshops) sneuvelde opnieuw het vorige record (zie grafiek). Er blijft dus een grote informatie- en bijscholingsnood. Meerdere lezingen waren voor het Modemteam erg belangrijke afspraken. De lezingen in het Rashid Centrum in Dubai spraken het meest tot de verbeelding. Modem bracht deze lezingen op uitnodiging van een Vlaamse logopediste die nu daar werkt met kinderen met een handicap. Daarnaast waren ook de dubbele lezing tijdens de studiedag voor het

MODEM 100

ministerie van Onderwijs in Brussel (250 aanwezigen) en de lezing tijdens de studiedag in de Universiteit Gent (200 aanwezigen), belangrijke momenten. Het was ook de eerste keer dat een collega van Modem een lezing gaf voor Act Desiron op een studiedag over communicatie- en computerhulpmiddelen voor verkeersslachtoffers. 100 90

80

80 70

62

68

68

2005

2006

86

87

2008

2009

60 50 40 30 20 10 0

11

1998

15

1999

18

2000

25

2001

30

2002

35

2003

2004

2007

Evolutie van het aantal bijscholingen dat Modem gaf

MODEM 101

datum

aanvrager

collega

algemene onderwerpomschrijving

07/01/2009 KHL, dep. lerarenopleiding

WDB

overzicht computeraanpassingen

09/01/2009 Basisschool De Linde

MM

Sprint Plus en Omnipage

12/01/2009 logopedisten groepspraktijk

MM

overzicht compenserende hulpmiddelen

15/01/2009 Zonnebos

LM

bijscholing over communicatiehulpmiddelen

09/02/2009 vzw De Brug

MM

software voor volwassenen met verstandelijke beperkingen

10/02/2009 Emmaüs, spec. beroepsschool

MM

compenserende software

12/02/2009 Zewopa

KV

bijscholing communicatie- en computerhulpmiddelen

13/02/2009 Blijdorp

KV

bijscholing Mind Express

20/02/2009 Vesalius Gent, opl. ergotherapie

WDB

cognitieve trainingssoftware

20/02/2009 Vesalius Gent, opl. ergotherapie

WDB


09/03/2009 ICT-dagen

KV

bijscholing map Eenvoudig aangepast

10/03/2009 Groenlaar Reet

KV


12/03/2009 RUGent, Logo. en Audiologie

LM

bijscholing communicatie

20/03/2009 Lutgardisschool, Etterbeek

MM

compenserende hulpmiddelen dyslexie en DCD

20/03/2009 Lutgardisschool, Etterbeek

MM

bijscholing compenserende hulpmiddelen

24/03/2009 GON SO Antwerpen

KV


27/03/2009 Driehuizen (Kontich)

KV

infosessie Grid II

31/03/2009 Gezin en Handicap – Antwerpen

WDB

lezing overzicht computer & communicatie

31/03/2009 UZ Gasthuisberg, pediatrie

MM DL

computeraanpassingen en tijdsplanning (psychiatrie)

MODEM 102

02/04/2009 Bruggenbouwen

MM

bijscholing hulpmiddelen dyslexie en DCD

03/04/2009 Zeelandnet

KV

bijscholing over hulpmiddelen bij dysarthrie en afasie

03/04/2009 HIKE

WDB

algemeen overzicht computeraanpassingen

06/04/2009 (cliënt)

KV

infosessie optimaal gebruik Tellus mobi

20/04/2009 Universiteit Gent, dienst BSH

DL

intro over compenserende hulpmiddelen vanuit de Modemvisie

21/04/2009 KIDS

KV

bijscholing Mind Express en Bet 5.O

23/04/2009 Karel De Grote Hogeschool, orthopedagogie

WDB

algemeen overzicht vooral computer, ook communicatie

24/04/2009 COS Antwerpen

LM

visualiseren: met pictogrammen, afbeeldingen, foto's enz.

24/04/2009 Vesalius Gent, opl.ergotherapie

WDB

voorstelling Modem op Revabeurs

25/04/2009 Rett Syndroom Vereniging

WDB

lezing actie reactie, eenvoudige scanning, knoppen, …

30/04/2009 HIKE

WDB


30/04/2009 (cliënt)

MM

bijscholing TextEase

06/05/2009 KHL, dep. Lerarenopleiding

LM

les VOBO communicatietoestellen

08/05/2009 HIKE

WDB


13/05/2009 KHL, dep. Lerarenopleiding

LM

niet-technische communicatiehulpmiddelen, COCP

13/05/2009 KHK, ergo

WDB

overzicht vooral computer & beetje communicatie

14/05/2009 ACT Desiron

WDB

hulpmiddelen computer communicatie voor verkeersslachtoffers

14/05/2009 KULeuven, lic. Logo. en Audio.

DL

limieten van technologische hulpmiddelen voor OC

14/05/2009 De Klim

MM

praktische bijscholing Sprint

20/05/2009 Zonneken

WDB

overzicht aanpassingen dcd & autisme

MODEM 103

24/05/2009 Rashid Centre

LM

bijscholing


LM

bijscholing aan ouders


LM

bijscholing aan professionelen


LM

bijscholing aan staff Rashid Centre


LM

bijscholing aan staff Rashid Centre

28/05/2009 Vlaams-Europees verbindingsagentschap

DL

MODEM als voorbeeld van good practice in Europa

29/05/2009 BETA

DL

lezing over 20 jaar visualisaties

05/06/2009 ministerie van de Vlaamse gemeenschap - dep. Onderwijs

MVD

lezing over 1300 nieuwe onderwijspictogrammen voor het onderwijs

05/06/2009 ministerie van de Vlaamse gemeenschap - dep. Onderwijs

DL

Map Eenvoudig aangepast

08/06/2009 BO De Berk

KV

Mind Express (deel 1)

09/06/2009 BO De Berk

KV


09/06/2009 BO De Berk

KV


19/06/2009 UZ Gasthuisberg, ziekenhuisschool

MM

compenserende hulpmiddelen, licht motorisch, structureren

23/06/2009 (cliënt)

WDB

Textease

02/07/2009 (cliënt)

MM

Opleiding gevorderd gebruik van Sprint

30/07/2009 (cliënt)

LM

bijscholing over Mind Express

04/08/2009 (cliënt)

MM

bijscholing Sprint Plus en OmniPage

17/09/2009 ACT Desiron

WDB

algemene lezing over computeraanpassingen en communicatiehulpmiddelen

29/09/2009 Ritmica

MM

bijscholing Omnipage samen met Sprint

30/09/2009 Scholengroep Noord-Limburg

MM

compenserende hulpmiddelen bij leerlingen met dyslexie en DCD

30/09/2009 Sprankel

DL

Eenvoudig aangepast & de computer mijn surfplank bij leren

MODEM 104

3/10/2009 Vzw ‘t Spinneke

WDB

veel uitleg op infomiddag, soort beursstand

06/10/2009 Katrinahof, O.C.

MM

computergebruik bij volwassenen met een verstandelijke beperking

07/10/2009 Lessius, logopedie

LM

communicatiehulpmiddelen: technisch en niet technisch: Lien

07/10/2009 Lessius, logopedie

DL

compenserende hulpmiddelen

09/10/2009 REN Antwerpen

DL

les over Sclera Onderwijspictogrammen


DL

les over ICT zonder beperkingen

16/10/2009 Vzw ‘t Spinneke

WDB

les aanpassen speelgoedjes

19/10/2009 KOC

WDB

algemeen overzicht computeraanpassingen voor mdt's vaph

26/10/2009 Vesalius, opl. Logopedie

DL

inleiding OC voor laatstejaars logopedie

28/10/2009 Plantijnhogeschool

DL WDB

introductie over OC en aangepast computergebruik

30/10/2009 Plantijnhogeschool

DL WDB

introductie OC en aangepast computergebruik

06/11/2009 SIG

DL

overzicht OC-hulpmiddelen (breed)

12/11/2009 Zonneken

MP

opleiding Mind Express

13/11/2009 Universiteit Gent, licentie Logopedie & Audiologie

DL

effectiviteit van OC


MM

aangepaste hulpmiddelen voor dyspraxie


MM

eenvoudige aanpassingen in MS Word 2007 of Open Office Writer voor personen met lees- en schrijfproblemen

19/11/2009 KOC

DL

overzicht communicatiehulpmiddelen

20/11/2009 KOC

WDB


MODEM 105

20/11/2009 Groenlaar Reet

MP

opleiding In Print

20/11/2009 AZ Alma

DL

lezing over KPT, Life Long Learning

20/11/2009 Sint-Lutgardisschool, Merksem

MM

overzicht compenserende - nadruk op Sprint

02/12/2009 BSGO De Esdoorn

MM

opleiding Sprint voor gebruik voor een kind met een DCD


MM

bijscholing 'Op Maat'

03/12/2009 Artevelde Hogeschool, logo

DL LM

communicatiehulpmiddelen, wanneer starten met communicatiehulpmiddelen

03/12/2009 REN Gent

MM

overzicht compenserende hulpmiddelen

03/12/2009 Gehandicaptenraad Duffel

DL

voorstelling Modem

11/12/2009 Zonnebloem leefschool

MM

compenserende hulpmiddelen dyslexie en DCD

Door alle bijscholingsinitiatieven, in totaal 116, bereikte Modem in 2009 opnieuw meer dan 2.500 luisteraars. Deze activiteiten vergen erg veel tijd en energie van het Modemteam, maar ze hebben een zeer belangrijke functie in de informatieverspreiding en de bekendmaking van de activiteiten van Modem en de vzw Gouverneur Kinsbergen.

MODEM 106

EXTERNE CONTACTEN: GEVOLGDE STUDIEDAGEN (VORMING) / BEZOCHTE BEURZEN GEVOLGDE STUDIEDAGEN

onderwerp – organisatie - plaats

collega

datum

Studiedag In-Ham

Dirk Lembrechts

21/04/2009

Bijscholing Mind Express

Karen Vermeire

27/04/2009

Hulpmiddelen voor slachtoffers van ongevallen

Wim De Backer

14/05/2009

Verrassend Mind Express

Karen Vermeire Marleen Meermans

Geschikte bijscholing vinden, blijft voor Modem een

probleem.

De

gespecialiseerde

Wim De Backer

bijscho-

lingen worden veelal in het buitenland gegeven.

Viering 20 jaar Beta

In het volgende overzicht zitten 3 bijscholingen die we (gratis) konden volgen omdat 1 van de teamleden er ook zelf een lezing gaf en 1 bijscholing die we zelf organiseerden (WOCV). Het aantal is vergelijkbaar met de vorige jaren.

Karen Vermeire

29/05/2009

Dirk Lembrechts

Een frequent bezoek aan deze cursussen zou het bijscholingsbudget sterk de hoogte in jagen.

15/05/2009

KUL Seminarie JVDE

Dirk Lembrechts

01/09/2009

Dyslexie - van onderzoek naar verantwoord (be)handelen

Marleen Meermans

17/09/2009

Dirk Lembrechts Bijscholing The Grid

Marianne Papeliers

29/09/2009

Bijscholing The Grid

Marianne Papeliers

20/10/2009

AT-VET (afsluitende conferentie van Europees project in

Dirk Lembrechts

21/10/2009

Effectiviteit van logopedie en audiologie (UZ Gent)

Dirk Lembrechts

13/11/2009

Studiedag Werkgroep Ondersteunende Communicatie

Lien Martens

08/12/2009

Brussel)

Dirk Lembrechts VVL-congres

Dirk Lembrechts

11/12/2009

MODEM 107

BEZOCHTE BEURZEN MET TEVENS MODEMSTAND - 23 to 25 april 2009: REVA beurs in Gent (Dirk Lembrechts, Marianne Papeliers, Lien Martens en Wim De Backer). - 25 en 26 september 2009: Engelenbeurs in Ravels (Dirk Lembrechts en Wim de Backer).

EXTERNE CONTACTEN: OPLEIDINGEN In de voorbije jaren deden steeds meer scholen een beroep op Modem om lessen te geven voor hun studenten of om eindwerken te begeleiden. In het jaar 2009 ging het over 15 opleidingen van allerlei aard. Dit aantal was en blijft hoog.

BEZOCHTE BEURZEN (ZONDER MODEMSTAND)

Een alfabetisch overzicht:

- 14 en 15 januari 2009: BETT-beurs en Special

- Arteveldehogeschool in Gent, afdeling Logo-

Needs Fringe in London: grote internationale beurs over hard- en software voor personen met een handicap (Wim De Backer en Marleen Meermans).

- Hogeschool Antwerpen, departement Gezondheidszorg: Ergotherapie - Hogeschool Brugge-Oostende in Brugge, afdeling

- 15 oktober 2009: REHA-beurs in Dusseldorf: grote internationale beurs over hard- en software,

pedie

en

communicatiehulpmiddelen

voor

personen met een handicap (Marianne Papeliers en Dirk Lembrechts).

Logopedie - Hogeschool Gent, departement Gezondheidszorg Vesalius, opleiding Logopedie - Hogeschool Gent, departement Gezondheidszorg Vesalius, opleiding Ergotherapie

- Katholieke Hogeschool Kempen in Geel, afdeling Ergotherapie - KULeuven, licentie Logopedie en Audiologie - KULeuven, licentie Orthopedagogie - Lessius Hogeschool in Antwerpen, afdeling Logopedie - Neurologische spraak- en taalstoornissen, Gent - Opleiding ADL-assistenten (ZEWOPA) - Plantijn Hogeschool in Antwerpen, graduaat Orthopedagogie - Universiteit Gent, licentie Logopedie en Audiologie - Voortgezette opleiding Buitengewoon Onderwijs in Heverlee. Deze contacten resulteerden onder meer in de begeleiding van eindwerken/scripties/thesissen/ programmeeropdrachten.

- Karel de Grote Hogeschool, Banaba Buitengewoon Onderwijs

MODEM 108

In 2009 werden volgende projecten afgerond:

peer-reviewed tijdschriften.

EXTERNE CONTACTEN: INTERNATIONAAL

- Lessius Hogeschool, afdeling Logopedie. Eind-

- KUL, licentie Logopedie. Modem wordt als

werk over criteria voor de selectie van techni-

externe deskundige betrokken bij het docto-

sche communicatiehulpmiddelen bij afasiepati-

raatsonderzoek van Stien Meuris over Key-

ënten. Dirk Lembrechts is externe promotor.

word signing (Spreken met ondersteuning van

Andere projecten werden opgestart of voortgezet: - KUL, licentie Logopedie. Modem wordt als externe deskundige betrokken bij het doctoraatsonderzoek van Joke Vandereet over ondersteunde communicatie bij kinderen met ernstige communicatiebeperkingen. Omdat dit in Vlaanderen het eerste doctoraat in de logopedie is dat handelt over ondersteunde communicatie is dit een belangrijke betrokkenheid van Modem bij het relevante wetenschappelijk onderzoek. Via dit doctoraat is Modem immers ook aanwezig op het nationale en internationale wetenschappelijke forum: posters en lezingen op nationale en internationale wetenschappelijke congressen, wetenschappelijke artikels in internationale

gebaren, SMOG). Net zoals het doctoraat van Joke Vandereet gaat het hier over een samenwerking tussen prof. Inge Zink (licentie Logopedie en Audiologie) en prof. Bea Maes (Orthopedagogie). - KHBO, afdeling Logopedie. Eindwerk over de meerwaarde van dynamische communicatiehulpmiddelen bij personen met een verstandelijke handicap. Dirk Lembrechts is externe promotor. - Neurologische

Spraak-

en

taalstoornissen

(Gent, voorgezette opleiding). Eindwerk over

Vooral via de medewerking aan het IMPACT-project en de deelname aan de Special Interest Group over ICT van de EASPD waren er in 2009 contacten met organisaties uit Nederland, Engeland, Finland, Frankrijk, Italië, Macedonië, Portugal, Duitsland, Dubai, Curaçao en de USA (zie verder). Contacten met Nederlandse collega’s waren en blijven veelvuldig

(ISAAC-NF,

Nederlandse

TaalUnie,

het

centrum ACT in Roermond, de com@modemdag in Nederland, voorbereiding van een Euregio-project (2009) enz.). In dit verband zijn ook de jaarlijkse bezoeken aan de BETT-beurs in London en de REHAbeurs in Dusseldorf erg belangrijk. PUBLICATIES VAN MODEM

computerhulpmiddelen zoals Nintendo om het

In 2009 hebben we opnieuw een vijftal Modeminfo’s

geheugen te trainen bij personen met een NAH.

bijgewerkt en geactualiseerd. Dit zijn informatiebrochures over specifieke thema’s, samengesteld door de medewerkers van Modem. We geven ze

MODEM 109

mee met cliënten in functie van een consultatie.

de 20 bijscholingsmodules in het voor- en najaar)

missie van Modem besloten om de inspanningen

Er bestaan zo een 50-tal informatiepakketten. Het

en de map Eenvoudig aangepast.

van het team naast de basisopdracht (advies voor

is een zeer zware opgave om ze allemaal actueel te houden.

In 2009 is de website www.eenvoudigaangepast.be

Modem publiceerde daarnaast in 2009 met regel-

fiches van de map Eenvoudig aangepast, zie verder.

maat in de tijdschriften Logopedie van de Vlaamse Vereniging voor Logopedisten. Hieronder de andere publicaties: - Ingmar ….(verslag en getuigenis van bezoek van Ingmar en zijn ouders aan Modem). Handiscoop, mei 2009. - Communicatie en computergebruik voor mensen met beperkingen. Tijdschrift van de Universiteit Antwerpen Inbox, oktober 2009, p.5.

geopend. Hierop staan de actualisaties van de

In 2010 zal de website van Modem volledig worden vernieuwd, samen met de sites van de andere voorzieningen van de vzw Gouverneur Kinsbergen. De nieuwe website zal meer mogelijkheden bieden voor informatieverspreiding, het downloaden van informatie, de bekendmaking van projectresultaten, de elektronische inschrijvingen voor de bijscholingen georganiseerd door Modem enz.

WEBSITE

EXTERN GEFINANCIERDE PROJECTEN

Sinds 2002 heeft de website van Modem een nieuwe,

INLEIDING

eenvoudigere domeinnaam: www.modemadvies.be. Sinds 2008 kondigt Modem op zijn website de eigen bijscholingsactiviteiten aan (com@modemdag en

personen met een handicap en hun omgeving) ook te richten op projecten waarvoor externe financiering beschikbaar is. In 2002 waren de eerste resultaten hiervan zichtbaar (FASTY-project). Vanaf 2003 is deze doelstelling jaar na jaar volwaardig gerealiseerd. Dit leverde al zeer veel concrete resultaten op, zowel financieel als inhoudelijk. Via de internationale projecten komt Modem ook in contact met de recente visies over personen met beperkingen in Europa en in de meest vooruitstrevende landen. Overzicht: - Consultaties als gemachtigd expert - Eenvoudig aangepast - ICT en Leerzorg - Nederlandse Taalunie - Impact

Omdat een vaste financiering van Modem door de

- Anysurfer

Vlaamse of federale overheid uitblijft, is in 2001

- ICT-beelden zeggen meer dan woorden.

in overleg met de directie en de begeleidingscom-

MODEM 110

CONSULTATIES ALS GEMACHTIGD EXPERT In 2002 erkende het Kennis- en Ondersteunings-

90

centrum van het VAPH Modem als gemachtigd

80

expert. Hierdoor kunnen het Vlaams Agentschap

70

voor Personen met een Handicap en multidiscipli-

60

naire teams Modem inschakelen in het kader van

50

aanvragen voor terugbetaling van hulpmiddelen binnen de wetgeving van de Individuele Materiële Bijstand.

40 30 20

Het aantal dossiers als gemachtigd expert blijft

10

dalen (in 2009 waren dit er 28). Dit is een veront-

0

rustende evolutie. Het aantal personen in Vlaan-

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

deren met complexe vragen waarbij de inschakeling van een gemachtigd expert gewenst is, daalt immers niet. Dezelfde evolutie wordt vastgesteld bij andere diensten in Vlaanderen die erkend zijn als gemachtigd expert.

De evolutie van het aantal dossiers als gemachtigd expert In 2007 berekenden we de doorlooptijd van een dossier bij Modem als gemachtigd expert; het was gemiddeld 105 dagen vanaf het moment dat de persoon is aangemeld bij Modem tot het ogenblik dat we het afgewerkte expertverslag versturen naar het multidisciplinair team. Regelmatig werd veel tijd besteed aan langere uitprobeerperiodes, alvorens er een definitief advies werd gegeven.

MODEM 111

EENVOUDIG AANGEPAST Voor kinderen en volwassen met beperkingen moeten communicatie en computer sterk vereenvoudigd worden. Zo kunnen zij beter participeren in hun omgeving. Modem bewijst al 15 jaar dat dit mogelijk is. Dagelijks stelt het team echter vast dat deze kennis en informatie niet voorhanden zijn bij de personen die er nood aan hebben. Met een heldere en zeer toegankelijke publicatie met veel

In 2009 is een nieuwe oplage gedrukt van 1.000 exemplaren. De eerste oplage was immers uitverkocht en er was een bijkomende bestelling van 500 exemplaren van het departement Onderwijs voor alle scholen voor buitengewoon onderwijs in Vlaanderen. In functie van deze bijkomende bestelling hebben we de eerste versie van de map volledig geactualiseerd. Er gebeurden ongeveer 50 (kleinere) aanpassingen.

informatie over handige en eenvoudig te gebruiken

Met een totale oplage van 2.000 exemplaren,

hulpmiddelen wil Modem deze leemte vullen.

waarvan er eind 2009 al ongeveer 1.750 verkocht

Het project startte in januari 2007 en loopt 3 jaar. In het eerste jaar ontwikkelden we de map met daarin

waren, oversteeg de verkoop van deze map de stoutste verwachtingen.

meer dan 125 fiches over eenvoudige communica-

In 2009 werd ook een website geopend www.

tiehulpmiddelen en computeraanpassingen voor

eenvoudigaangepast.be. Daar kan iedereen de in

personen met beperkingen en hun begeleiders. De

2009 geactualiseerde fiches gratis downloaden.

map is gedrukt op 1.000 exemplaren. In 2008 werd dit product bekendgemaakt en verspreid in heel Vlaanderen. Er werden daardoor in dit eerste jaar al nagenoeg 700 exemplaren verkocht, een groter

ICT EN LEERZORG Sinds 1 december 2008 had Modem een samenwerkingsovereenkomst met de Vlaamse overheid (departement Onderwijs) in het kader van het project ICT en zorg. Voor dit project heeft de Vlaamse regering 66.121 euro vrijgemaakt. Het project ICT en zorg liep tot 31 augustus 2009 en resulteerde in: - de ontwikkeling van ICT-lesmateriaal (in 3 deelprojecten) dat verzameld werd op een cd - advies van Modem bij de samenstelling van de cd – Modem leverde het nodige materiaal aan - het drukken van de map Eenvoudig aangepast in 500 exemplaren (zie boven) - een publicatie over ICT zonder beperkingen, waarvan Modem medeauteur is.

Cera gaf 63.500 euro financiering over deze periode

Dit alles werd op 5 juni 2009 voorgesteld op een

van 3 jaar.

studiedag in het departement Onderwijs in Brussel met 250 aanwezigen.

succes dan aanvankelijk verwacht.

MODEM 112

Bij de ontwikkeling van het ICT-lesmateriaal werd

adviseur van een rapport dat zal worden geschreven

Koninkrijk, Nederland en België. Bij de gelegenheid

er gewerkt rond 3 deelprojecten:

over Taal- en spraaktechnologie voor personen met

van de goedkeuring van dit project werd ook Dirk

- de inzet van digitale schoolborden en aangepast

taal- en spraakpathologie. De projectschrijver

Lembrechts van Modem vice-voorzitter van deze

ICT-lesmateriaal voor leerlingen met beper-

(M. Ruiter) werkt in de St. Maartenskliniek van

ICT-Interest Group.

kingen. Modem besteedde dit deelproject uit

Nijmegen. Eind 2009 werd dit rapport afgerond.

aan het team van Edutools. - het ontwikkelen van lesmateriaal in de Vlaamse Gebarentaal voor kinderen met een auditieve beperking. Dit deelproject werd uitgewerkt door BO Kasterlinden, een school voor buitengewoon onderwijs type 6 en type 7. - het ontwikkelen van lesmateriaal en visuali-

Het rapport geeft aan hoe de onderzoeksbudgetten van de Nederlandse en Vlaamse overheid, gericht op personen met spraak- en taalbeperkingen, in de

Het totaal projectbedrag bedraagt 540.856 euro, voor Modem is dit circa 50.000 euro. In 2009 werden er al projectmeetings gehouden in

komende jaren het best kunnen worden ingezet.

Brussel en Nottingham (VK). Parallel aan deze part-

IMPACT

dermeetings. Dirk Lembrechts was aanwezig tijdens

nermeeting waren er ook erg interessante stakeholdeze meetings, de voorbereidende vergaderingen

saties voor het onderwijs met de sclera-picto-

Door de Europese commissie werd het project

grammen. Dit deelproject resulteerde in 1.300

Impact goedgekeurd (voor 3 jaar, start 1 januari

nieuwe en vernieuwde sclera-pictogrammen

2009). Het is een netwerkproject met ICT-speci-

De voornaamste taak van Modem in dit project

specifiek voor het onderwijs. Modem zorgde zelf

alisten, ingediend door de EASPD (European Asso-

betreft de werkfase van de Training Needs Analysis.

voor de uitwerking van dit deelproject.

ciation for Service Providers for People with Disa-

Modem zal ook verantwoordelijk zijn voor de eind-

bilities). De vzw Gouverneur Kinsbergen is lid van

conferentie van dit project in november 2011 in

de EASPD via PPG. De 9 partners zijn allen lid van

Brussel.

NEDERLANDSE TAALUNIE Sinds 2008 bouwen we een nieuwe samenwerking uit met de Nederlandse Taalunie. Dirk Lembrechts is

en 2 telefoonconferenties.

de ICT-interest Group van de EASPD. Er zijn partners uit Portugal, Finland, Frankrijk, het Verenigd

MODEM 113

ANYSURFER

ICT-BEELDEN ZEGGEN MEER DAN WOORDEN

BEKENDMAKING VZW GOUVERNEUR KINSBERGEN

In 2009 werd Modem uitgenodigd deel te nemen aan

In september 2009 startte Modem met een project

Net zoals in de voorbije jaren vervulde Modem een

het Anysurfer Netwerk. Het betreft een netwerk

op vraag van REN-Vlaanderen (Regionaal Exper-

belangrijke functie bij het bekendmaken van het

met de volgende partners: Blindenzorg Licht en

tise Netwerk). Dit is de organisatie die zorgt voor

bestaan en de activiteiten van de vzw Gouverneur

Liefde, VOCVO/Wai-Not, Wablieft, Fevlado en de

de bijscholing van de Vlaamse leerkrachten. Het

Kinsbergen. Door de werkzaamheden van dit kleine

KHKempen.

project loopt tot 2010.

team van 6 tot 7 personen realiseerden zich in 2009

Deze groep werkt rond de toegankelijkheid van het

In dit project wordt ICT-materiaal ontwikkeld dat

internet voor personen met beperkingen. In 2009

specifiek gericht is op het maken van visualisaties

werden 2 gefinancierde projecten uitgevoerd: één

in het onderwijs voor leerlingen met beperkingen.

voor de Telenet Foundation en één voor POD Maat-

Het gaat vooral om video-illustraties, screencast-

De belangrijkste kanalen:

schappelijke Integratie.

illustraties over het werken met een videocamera.

- De Modemmedewerkers gaven 116 bijscholings-

Voor Modem gaat het hier om een opportuniteit tot

Modem zorgt zowel voor een dvd met heel veel

samenwerking met Vlaamse experts betreffende

illustratiemateriaal (meer dan 5 uur video) als een

toegankelijkheid van het internet. Modem richt in

studiedag op 23 februari 2010 in het departement

deze groep zijn aandacht vooral op de toegankelijk-

Onderwijs in Brussel waarin dit materiaal wordt

heid voor personen met motorische beperkingen en

voorgesteld.

personen met ernstige lees- en spellingproblemen.

In functie van dit project is Bart Serrien op 1 september als projectmedewerker aangeworven.

weer meer dan 4.000 personen dat ze in contact kwamen met de diensten van onze vzw. Het betreft hier slechts een voorzichtige schatting.

activiteiten voor in totaal meer dan 2.500 luisteraars. In deze uiteenzettingen lichtten wij toe dat Modem een voorziening is van de vzw Gouverneur Kinsbergen. - Van de 909 consultaties (703 cliënten) zijn er 239 uitgevoerd in de demonstratieruimte van Modem en 172 op verplaatsing. 239 cliënten en een veelvoud aan begeleiders bezochten dus

MODEM 114

het Gouverneur Kinsbergencentrum of namen er rechtstreeks contact mee. - Natuurlijk zijn er ook een reeks kleinere kanalen: de postmailings (tot 800 exemplaren) voor de studiedagen van de Werkgroep Ondersteunde Communicatie Vlaanderen, voor de eigen bijscholingsmodules en de com@modemdagen. Er waren ook zeer grote elektronische mailings van meer dan 1.300 uitnodigingen voor deze activiteiten. - Daarnaast zijn er natuurlijk ook nog de website, de veelvuldige externe e-mailcontacten, vergaderingen en werkgroepen, de publicaties over Modem enz.

MODEM 115

Projectontwikkeling vzw Gouverneur Kinsbergen

Projectontwikkeling Het Gouverneur Kinsbergencentrum levert diverse inspanningen om werk te

Oikonde Mechelen

maken van projectontwikkeling. Projectontwikkeling kan immers op diverse punten een toegevoegde waarde hebben voor de organisatie en ook voor de

De Bricke

Pegode

cliënten: - kwaliteit - innovatie - netwerking. De keuze van de projecten die we initiëren of waarin we participeren is uiter-

OpMaat

COS

lona

aard ingebed in de organisatiestrategie van het Gouverneur Kinsbergencentrum op langere termijn. Vanuit die optiek nam de projectwerking in 2009 verschillende vormen aan. Een aantal projecten kwam al aan bod in andere gedeelten van dit jaarverslag, een aantal andere willen we graag afzonderlijk vermelden. SAMENWERKINGSVERBAND OPMAAT Het Gouverneur Kinsbergencentrum participeert via het COS en het Oriëntatie-

De Lier

OC BeWo Aarschot

centrum actief in het samenwerkingsverband OpMaat, een nieuw project sinds 2008. Samen met een aantal zorgvoorzieningen in de regio wil het Gouverneur Kinsbergencentrum op die manier vraagverduidelijking en zorgtrajectbegeleiding bieden aan cliënten met een handicap, zodat zij een adequaat antwoord

In 2009 lag in de werking van OpMaat vooral het accent op het verder vorm geven

vinden op hun vragen naar hulp en ondersteuning. OpMaat richt zich vooral tot

aan de concepten en methodieken betreffende vraagverduidelijking en zorg-

cliënten in de regio Groot-Antwerpen en Zuidkant.

trajectbegeleiding. Vanaf de start midden 2008 kwamen er veel vragen binnen

Projectontwikkeling 117

en het team van medewerkers zette zich ook in 2009 in om daar met vallen en

projectontwikkeilng

opstaan zo goed mogelijk antwoord op te bieden.

4%

- Zorgvraagverduidelijking verwijst naar het verduidelijken van vragen die specifiek gericht zijn op geprofessionaliseerde zorg.

kwaliteitsbevraging

- Trajectbegeleiding is van toepassing voor ondersteuningsvragen breder dan

traject

zorg of als het bestaande zorgaanbod onvoldoende aansluit bij de behoeften. Dit proces vraagt meer tijd om tot duidelijke antwoorden te komen.

51%

zorgvraagverduidelijking

- Zorgbemiddeling gebeurt door de partners en omvat het registreren, opvolgen en bemiddelen van de zorgvragen op de CRZ (Centrale Registratie Zorgvragen, de wachtlijsten) voor de Zuidkant en Groot-Antwerpen.

45%

OpMaat is een feitelijke vereniging die vorm heeft gekregen via een samenwerkingsovereenkomst tussen de partners. De partners van het samenwerkingsverband participeren zowel inhoudelijk als financieel in het project. ENKELE CIJFERS In het totaal realiseerde OpMaat in 2009 1.396 uren aan directe cliëntcontacten, verdeeld over de verschillende functies. In deze directe cliëntcontacten is geen verslaggeving, overleg, registratie of verplaatsing meegerekend. De ondersteu-

Dienstverleningsfuncties In 2009 ontving OpMaat 135 nieuwe aanmeldingen in het kader van de CRZ, sinds de start van OpMaat in september 2008 zijn dit 227 nieuwe aanmeldingen. OpMaat is voor 591 cliënten die een actieve zorgvraag hebben op de CRZ de hoofdcontactpersoon.

ning is min of meer gelijk verdeeld over zorgvraagverduidelijking en trajectbegeleiding.


OVERLEG 7% 24%

OpMaat 24%

OpMaat De Bricke OpMaat Pegode OpMaat-De Lier

3%

Stuurgroep

Beleidsgroep

Dagelijks bestuur

OpMaat-Iona 7%

OpMaat Oikonde Mechelen

35%

Team

Nieuwe registraties CRZ 2009 Elke partnerorganisatie vaardigt iemand af die zetelt in de beleidsgroep van OpMaat, het bestuurlijk orgaan. De beleidsgroep bestaat dus uit 7 leden, waarvan er één het voorzitterschap opneemt. De opdracht van de beleidsgroep is vergelijkbaar met die van een raad van bestuur in een vzw. De cel draagt de


verantwoordelijkheid voor de organisatorische en

de beleidsgroep en de stuurgroep. Het dagelijks

gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidszorg,

sociaal-juridische aspecten van de dienst.

bestuur zorgt voor de afstemming tussen beleid en

ziekenhuis- en revalidatiesector en thuiszorg. Zij

team.

kwamen samen op 14/01, 11/02, 11/03, 08/04,

Het team van OpMaat bestaat uit 6 trajectbegelei-

09/09 en 09/12 en werden daarin begeleid door

ders en 1 coördinator. Hun opdracht is tweeledig:

En tot slot is er de stuurgroep, die inhoudelijke

investeren in de teamwerking (opstellen van werk-

ondersteuning en sturing aan het project geeft. De

procedures, afstemming van taken en functies) en

stuurgroep is samengesteld met een pariteit tussen

professionele ondersteuning geven aan cliënten

vertegenwoordigers van gebruikers en professio-

Binnen dit samenwerkingsverband bestaan werk-

(individuele begeleiding, wekelijkse teamvergade-

nelen. Daarnaast is er ook een vertegenwoordiger

groepen die tot doel hebben om de zorgverlening

ringen, inhoudelijke bespreking van trajecten en

uit het team om voldoende gespreksstof te kunnen

in diverse sectoren optimaal toegankelijk te maken

vraagverduidelijking enz.).

aanleveren vanuit het werkveld. Thema’s die al

voor personen met een NAH. Deze werkgroepen

besproken zijn in de stuurgroep zijn onder meer

focussen hun activiteiten op de volgende 4 essen-

visie en definiëring van trajectbegeleiding, afba-

tiële functies:

kening doelgroep, bekendmaking en beeldvorming.

- onthaal

Medewerkers in 2009: - Christel Janzen, trajectbegeleider - Joris Braem, trajectbegeleider - Tinne Poels, trajectbegeleider - Nancy Vanderbiesen, trajectbegeleider - Lieve Bouwens, trajectbegeleider - Reza Manssens, trajectbegeleider - Sven Destaercke, coördinator/trajectbegeleider

COÖRDINATIECENTRUM NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL (NAH) PROVINCIE ANTWERPEN Ook in 2009 was het provinciaal samenwerkingsverband voor mensen met een niet-aangeboren hersen-

Sofie Bettens, medewerker van het coördinatiecentrum.

- procesondersteuning - zorgbemiddeling - intervisie en vorming. WERKGROEP ONTHAAL / PROCESONDERSTEUNING

letsel actief. De stuurgroep van dit samenwer-

De intersectorale werkgroep Onthaal/Proceson-

Er is ook een dagelijks bestuur, samengesteld uit de

kingsverband bestaat uit een 15-tal geëngageerde

dersteuning streeft naar het optimaliseren van

coördinator van OpMaat en een afgevaardigde van

personen, afkomstig uit verschillende sectoren:

het onthaal van personen met een NAH en naar


continuïteit in de hulpverlening. In 2009 werden

van de partners in het project participeerde het

de instrumenten die eerder door deze werkgroep

coördinatiecentrum regelmatig aan het zorgoverleg

ontwikkeld waren, aangepast en uitgebreid naar

voor individuele cliënten.

In 2009 zijn ook een aantal nieuwe initiatieven

Eind 2009 stelde de werkgroep vast dat het samen-

schrijven van een themanummer voor de dienst

werkingsverband niet de best geplaatste organi-

Welzijn van de Provincie Antwerpen. In september

satie is om deze vragen op te nemen. De werkgroep

2009 werd dit tijdschrift verspreid.

andere doelgroepen. Voor deze doelgroep betekende dit gedeeltelijk het loslaten van deze instrumenten. In 2009 is het sporenboek omgevormd tot een trajectboekje. Het samenwerkingsverband NAH blijft dit instrument ondersteunen en bekend maken, in samenwerking met het Steunpunt Exper-

besliste dan ook om de pijler zorgbemiddeling om te vormen naar meldpunt. De verdere uitwerking

UITBREIDING VAN DE WERKING

gestart. Een eerste belangrijke actie was het

Daarnaast startte ook een werkgroep Kinderen en

tisenetwerken (SEN) en RONDPUNT.

van dit meldpunt staat op de agenda voor 2010.

Jongeren met niet-aangeboren hersenletsel. Deze

WERKGROEP ZORGBEMIDDELING

INTERVISIE EN VORMING

terrein. Sensibilisering van de hulpverleners staat

Het uitgangspunt van deze werkgroep is het recht

Het doel van intervisie is om de kennis van profes-

van iedere persoon met een NAH op een aangepaste ondersteuning in de eigen regio. Naar analogie met de werking in de regio Groot-Antwerpen is in 2009 een samenwerking opgestart tussen diverse hulpverleners en voorzieningen in de regio Kempen. Tegelijk is ook het therapeutisch project 19 Afstemming zorg voor personen met een psychiatrische problematiek en een niet aangeboren hersenletsel met de steun van het RIZIV verder gezet. Als één

sionele hulpverleners over de specifieke problema-

doelgroep kan je omschrijven als onontgonnen nog altijd op de agenda, ook voor de komende jaren.

tiek van mensen met een NAH te verbreden en te

Er werden ook 2 bijeenkomsten georganiseerd voor

verdiepen. In 2009 kwamen de bestaande intervi-

lotgenoten. Er kwamen al enkele jaren signalen van

siegroepen bijeen met ondersteuning van het SEN.

hulpverleners dat er nood is aan lotgenotencon-

Op 19 november 2009 organiseerde het samenwer-

tact. In 2009 zijn hierover een aantal lotgenoten

kingsverband samen met het SEN een studiedag

bevraagd.

met als thema Sociale beperkingen als gevolg van niet-aangeboren hersenletsel. Een 80-tal enthousiaste deelnemers waren daarvoor aanwezig.

Ook de regionale werking in de Kempen werd verder gezet. In 2009 kwam deze werkgroep van mensen en organisaties uit de regio 3 keer samen om de


regionale knelpunten met betrekking tot de proble-

die overeenkomst 13 toeristische accommodaties gescreend op hun toegankelijkheid. In opdracht van de

matiek van NAH te bespreken en om te netwerken.

provinciale sportdienst zijn ook 19 sportcentra gescreend. En voor Gelijke Kansen Vlaanderen hebben we

pROJECT TOEGANKELIJKHEID GEBOUWEN Voor dit project heeft het Gouverneur Kinsbergencentrum een structurele samenwerking met het Centrum voor Toegankelijkheid van de provincie

3 Meldpunten Discriminatie in de provincie gescreend. Het project toegankelijkheid werd in 2009 gedragen door Fanny Dooms en vanaf augustus ook door Katrien Vandenlindenloof. Zij werden bijgestaan door een vrijwilliger, Roger Mertens. pROJECT MOBILHOME

Antwerpen. Het doel van dit project is om recente

Project Mobilhome is een intern project van het Gouverneur Kinsbergencentrum met als doel het

en accurate gegevens te verzamelen over de

uitwerken van volwaardige functieen competentieprofielen voor de medewerkers van het COS, Oriënta-

toegankelijkheid van openbare gebouwen. Daarvoor

tiecentrum en Modem. De titel Mobilhome komt van (t)huis in beweging en verwijst naar het belang van

worden toegankelijkheidsonderzoeken gedaan aan

goede funderingen, cement en bouwstenen als je als organisatie werk wil maken van competentiebeleid.

de hand van een eenduidige definitie van toegankelijkheid die in heel Vlaanderen van toepassing is bij de diverse toegankelijkheidscentra en dien-

Waarom doen we dit, what’s in it for me?

sten. De resultaten van de toegankelijkheidsonderzoeken komen in een databank die raadpleegbaar is

= cement = betrokkenheid

op www.toevla.be. Zo kunnen de gebruikers infor-

is een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met Toerisme Vlaanderen. In 2009 zijn in het kader van

B

Profiel 2

O

Profiel 3

matie opzoeken. Om de doelstellingen van het project te realiseren

Profiel 1

Binnen welke structuur doen we dit? = funderingen = kader

Profiel 4 Profiel 5

U W E N

projectontwikkeling 122

De projectgroep bestaat uit de leidinggevende en een medewerker van elk team. Bij de start van het project in september 2009 keurde de projectgroep een visienota goed. De doelstelling is om midden 2011 voor elke medewerker een gedragen functieen competentieprofiel te hebben. Met gedragen bedoelen we een profiel dat onderschreven wordt door de medewerker en dat als hefboom kan dienen voor organisatieontwikkeling en persoonlijke groei via feedbackgesprekken.


RAAD VAN BESTUUR voorzitter Marc Wellens, gedeputeerde ondervoorzitters Koen Helsen, gedeputeerde Rudy Cornelis, directeur Gezondheid en Welzijn van De VoorZorg – Socialisti-

Ellen Moermans, verantwoordelijke sociale dienstverlening Onafhankelijk Ziekenfonds Sabine Vander Mierde, teambegeleider regio Noord CAW dienst maatschappelijk werk Christelijke Mutualiteit Turnhout Luc Vloemans, gemeenteraadslid en vertegenwoordiger van de gemeente Lille Charles De Weze, eregedeputeerde Martine De Graef, eregedeputeerde

sche Mutualiteit van de provincie Antwerpen

adviseurs

secretaris

Andries Kinsbergen, minister van Staat en eregouverneur van de provincie

Els Bénéré, directeur administratie van de Christelijke Mutualiteit van het arrondissement Antwerpen penningmeester Leo Van Miert, provincieraadslid bestuurders Lut Cateau, provincieraadslid Dirk De Smedt, provincieraadslid Michel Meeus, provincieraadslid Helmer Rooze, provincieraadslid Lili Stevens, provincieraadslid (lid van het dagelijks bestuur) Jan Zander, provincieraadslid Marcel Ceulaers, bestuurder Liberale Mutualiteiten Provincie Antwerpen Lutgard Luyten, diensthoofd CAW – Sociale Dienst van het Vlaams & Neutraal

Antwerpen dr. Alfons Uytterhoeven waarnemer Gustaaf Meeus, vertegenwoordiger van de gebruikersraad van Het GielsBos dagelijks bestuur In de schoot van de raad van bestuur fungeert een dagelijks bestuur. Dit dagelijks bestuur omvat de voorzitter, de twee ondervoorzitters, de secretaris, de penningmeester en een bestuurder. DIRECTIECOMITE Piet De Roeck, algemeen directeur Het GielsBos Guy Bruyninckx, directeur zorg Het GielsBos Lieve Heene, directeur Gouverneur Kinsbergencentrum

Ziekenfonds

124

VZW GOUVERNEUR KINSBERGEN – GEHANDICAPTENZORG PROVINCIE ANTWERPEN Maatschappelijke zetel Koningin Elisabethlei 22 B-2018 ANTWERPEN [email protected] www.vzwkinsbergen.be Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen (COS) Antwerpen Tel. 03 830 73 10

VOORZIENINGEN

Fax 03 828 69 64 [email protected]

Het GielsBos Vosselaarseweg 1 B-2275 Gierle

Oriëntatiecentrum (GA)

Tel. 014 60 12 11

Tel. 03 821 03 00

Fax 014 61 71 71

Fax 03 828 69 64

[email protected]

[email protected]

Gouverneur Kinsbergencentrum

MODEM

Doornstraat 331

Tel. 03 820 63 50

B-2610 Wilrijk

Fax 03 828 69 64

[email protected] Coördinatiecentrum Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) Provincie Antwerpen Tel. 03 830 73 45 Fax 03 828 69 64 [email protected]

Gouverneur

vzw

Kinsbergen


Kinsbergen Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen

Recommend Documents