VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Van:
E. Haak
Datum: 19 november 2014
Tel nr: 06-35113532
Nummer: 14A.00903
Team: Jeugd, Leefbaarheid en
Veiligheid Tekenstukken: Ja Afschrift aan:
Bijlagen:
1
E. Haak
N.a.v. (evt. briefnrs.): Onderwerp: Afsluiten cultuurpact met provincie Utrecht
Advies: 1. Een cultuurpact sluiten met de provincie Utrecht, zodat vastligt op welke manier wij samenwerken voor versterking van cultuur en erfgoed; 2. De burgemeester verleent een volmacht aan wethouder Duindam om dit pact te ondertekenen.
Begrotingsconsequenties B . e n W. d . d . :
Portefeuillehouder: wethouder Duindam
NEE
Inl ei din g: De provincie Utrecht wil met alle gemeenten in de provincie een cultuurpact sluiten. In dit pact wordt vastgelegd hoe de samenwerking op het gebied van cultuur en erfgoed tussen provincie en gemeente versterkt kan worden. Met het pact wordt namelijk vastgelegd dat partijen belang hechten aan een betere afstemming en meer samenhang tussen provinciaal en gemeentelijk beleid ten aanzien van cultuur en cultureel erfgoed. De provincie wil op basis van hun cultuurbeleid ‘Cultuur voor U’ nieuwe impulsen geven aan de sector, die op veel plaatsen onder druk ligt vanwege de bezuinigingen. De culturele sector in Woerden is gelukkig sterk en actief, maar moet wel toekomstbestendig worden gemaakt. De ondersteuning van de provincie is hierbij van belang, omdat zij sterk is in het leggen van nieuwe verbindingen. Daarnaast kan gebruik gemaakt worden van expertise en wellicht ook financiële middelen. Het cultuurpact is een eerste verkenning van waar de (verdere) mogelijkheden tot samenwerking liggen. Een concrete uitwerking van projecten vindt plaats in (deel)projectplannen, die worden geschreven als het pact eenmaal is ondertekend. Het pact heeft een looptijd van een jaar. Dit omdat zowel het cultuurbeleid van de provincie als van de gemeente in 2015 vernieuwd worden. De intentie is om het pact na 2015 een vervolg te geven op basis van de nieuwe beleidsnota’s. De b ev oeg dh eid v an het co ll eg e ko mt v o o rt uit d e v ol ge nd e w e t - e n/of re ge lg ev ing: He t c o l le g e is b e v oe g d om he t c u lt u ur pac t t e s l u it en op b as is v a n art ik e l 1 60 va n d e G em ee nt e we t. De b ur g em ees t er is b e v oe g d om h et p ac t t e on d ert ek en e n. A an g e z i en h e t pac t i nh o ud e l ij k gro t en d ee l s b i nn e n d e ta k e n v a n we th o ud er D u in d am v a lt , wor dt v oor g es t e ld om we th o ud er D u in d a m een v o lm ac h t t e v er l en e n om h et p ac t t e o nd er tek e ne n . A an g e zi e n h et p ac t oo k ov er erf g o ed ga at , is d i t af g es t em d m et de w e th o ud er erf go e d m enee r De W eger.
Beo ogd ef fe ct: Woerden behoudt een rijk en aantrekkelijk cultureel klimaat door onder andere de samenwerking met de provincie.
Ar g um ent en: 1. Door het sluiten van een pact kan, meer dan voorheen, de samenwerking worden gezocht met de provincie op het gebied van cultuur en cultureel erfgoed. Dit biedt inhoudelijke en wellicht ook financiële voordelen.
Kan tte k eni ng: 1. Het pact is vooral een verkenning van mogelijkheden tot samenwerking en is dus nog weinig concreet. Na ondertekening van het pact volgt de uitwerking ervan. Dan wordt duidelijk bij welke projecten de provincie ondersteuning kan bieden.
Fin an ci ën: Er zijn geen financiële consequenties verbonden aan het ondertekenen van het pact.
Uitv o er ing : Op 19 januari 2015 brengt gedeputeerde mevrouw Pennarts een bezoek een Woerden voor de ondertekening van het cultuurpact. Na 19 januari wordt ambtelijk verder besproken hoe het pact kan worden uitgevoegd.
Com mun ic at ie / Web s ite: De pers wordt uitgenodigd voor de ondertekening van het pact op 19 januari. Na de bijeenkomst wordt een persbericht verstuurd.
O nde rn em ing s r aad : N. v. t.
S am enh ang m et e e rd er e b es lui tv or min g: N.v.t.
Bij l ag en: 1: c u l tu ur p ac t W oerd e n - Pro v i nc i e Utr ec h t ( c ora nr 1 5 i. 0 00 0 1)
CULTUURPACT 2014-2015 GEMEENTE WOERDEN – PROVINCIE UTRECHT
De ondergetekenden 1. De provincie Utrecht, te deze krachtens volmacht van de Commissaris van de Koning rechtsgeldig vertegenwoordigd door de gedeputeerde cultuur mevrouw A.M.A. PennartsPouw. Hierna te noemen “de provincie Utrecht”. 2. De Gemeente Woerden, te dezen vertegenwoordigd door wethouder de heer J.I.M. Duindam (cultuur) hierna genoemd, “de Gemeente Woerden” Verder tezamen te noemen: “partijen”.
Overwegende dat -
-
-
-
de provincie Utrecht op het gebied van cultuur als missie heeft om creatief kapitaal verder te ontwikkelen, te stimuleren, te verankeren en toe te (laten) passen; de gemeente Woerden op het gebied van cultuur wil inzetten op samenwerking, cultuurparticipatie en het Verhaal van Woerden; de economische situatie partijen uitdaagt om op zoek te gaan naar nieuwe arrangementen om de culturele sector te stimuleren en de kwaliteit van erfgoed te behouden en versterken als drager voor economische groei en leefkwaliteit in de gemeente en provincie; de ondersteuning van de culturele sector en het behoud van cultureel erfgoed door bezuinigingen en economische stagnatie onder druk staat de provincie Utrecht nieuwe impulsen wil geven aan haar cultuurbeleid zoals geformuleerd in de kadernota Cultuur van U 2012-2015; nieuwe impulsen en maatregelen van de provincie dienen te passen in het kader van Cultuur van U 2012-2015; de gemeente Woerden uitvoering wil geven aan haar cultuurbeleid zoals geformuleerd in de beleidsbrief cultuur 2012-2015 “Het verhaal van Woerden” en de beleidsnota “Ankerpunten in de historische omgeving”; partijen belang hechten aan een betere afstemming en meer samenhang tussen provinciaal en gemeentelijk beleid ten aanzien van cultuur en cultureel erfgoed; partijen hechten aan een versterking van het cultureel klimaat en behoud en versterking van het cultureel erfgoed; partijen de komende periode samen met partners bij het behoud en versterken van erfgoed, cultuureducatie, cultuurtoerisme, bibliotheken en musea willen komen tot nieuwe arrangementen; partijen in dit cultuurpact de thema’s willen identificeren waarop zij samen met partners tot een gezamenlijke inhoudelijke, procesmatige en financiële aanpak willen komen.
1
Komen overeen 1
Doel van de overeenkomst
Met het Cultuurpact willen partijen zorgdragen voor: - het bevorderen, ontwikkelen en verankeren van het cultureel kapitaal in de breedste zin van het woord dat aanwezig is in provincie en gemeente Woerden; - een samenhangende aanpak en inzet van middelen gericht op cultuureducatie, erfgoed, culturele infrastructuur en cultuurtoerisme, die in de uitwerking resulteert in een aantal specifieke projecten tussen provincie en gemeente Woerden en partners; - het sneller, beter en effectiever realiseren van provinciale en gemeentelijke doelen samen met partners gericht op het cultuur-, erfgoed- en cultuurtoerisme beleid van beide partijen; - het verkennen van de samenwerking tussen de provincie, gemeente Woerden en omringende gemeenten, waaronder de gemeente Oudewater. Op thema’s, zoals de Oude Hollandse Waterlinie (militair erfgoed) wordt samengewerkt met 10 andere vestingsteden, zoals Oudewater, Montfoort en Schoonhoven en op het thema Romeinse Limes, wordt samengewerkt met de andere Limesgemeenten. Op het thema Groene Hart wordt samengewerkt met Alphen a.d. Rijn en Gouda. 2
Toekomstagenda (zie bijlage)
1. Provincie en gemeente analyseren: - de sterke en zwakke punten van het lokale en regionale cultuurklimaat; - het cultureel profiel dat de gemeente en/of de regio zou willen hebben; en gebruiken deze analyse als onderlegger voor de te nemen stappen. 2. In een toekomstagenda worden, afgeleid van de analyse, een aantal thema’s centraal gesteld. Hiermee worden tevens de gewenste ontwikkelingsrichtingen voor de komende jaren aangegeven. 3. De thema’s zijn geordend volgens de drie thema’s uit de provinciale kadernota Cultuur van U 2012-2015: - Cultuur verrijkt: Wij willen de cultuurhistorische kwaliteit van onze leefomgeving behouden, verbeteren en zichtbaar maken - Cultuur verbindt: Wij willen de provincie Utrecht profileren als regio die sterk is in cultuur en mensen laten genieten van het rijke culturele aanbod. - Cultuur versterkt: Wij willen de culturele sector professioneel en economisch verstevigen en daartoe het maatschappelijk draagvlak vergroten. 4. Met betrekking tot de thema’s worden in de uitwerking van dit pact projectvoorstellen gemaakt waarin beleidsafspraken (wat willen we bereiken) en werkafspraken (hoe pakken we het aan) zullen worden gemaakt. Waar mogelijk wordt hierbij concreet benoemd welke inspanningen elk van de partijen zal leveren. 5. De gemeenschappelijke culturele toekomstagenda maakt integraal onderdeel uit van het Cultuurpact en gaat als bijlage hierbij. 6. Provincie en gemeente Woerden hebben de intentie om de samenwerking op thema’s met omringende gemeenten te intensiveren.
3
Inzet van partijen
1. De provincie Utrecht 1. Voor het realiseren van haar cultuurdoelen werkt de provincie Utrecht met een cultureel kernstelsel waarvan momenteel de volgende instellingen onderdeel uitmaken: de opengestelde kasteelmusea (Museum Oud Amelisweerd, Slot Zuylen, Kasteel Amerongen, Kasteel de Haar, Huis Doorn, Kasteel Loenersloot);
2
festivals met (inter)nationale uitstraling (Festival Oude Muziek, Tweetakt, SPRING en het Nederlands Filmfestival); de bovenlokale steunfunctie-organisaties: Het Utrechts Landschap (HUL), Landschap Erfgoed Utrecht (LEU), de Monumentenwacht, Kunst Centraal (KC) en het Bibliotheek ServiceCentrum (BiSC). De provincie Utrecht zet in op goede kennisuitwisseling en deskundigheidsbevordering en organiseert hiervoor diverse regionale en provinciebrede bijeenkomsten. De provincie Utrecht verleent (financiële) ondersteuning aan projecten op het gebied van cultuur. De provincie wil daar waar mogelijk haar middelen bundelen in gezamenlijke activiteiten. De provincie Utrecht stimuleert en ondersteunt de samenwerking tussen de gemeente Woerden en omringende gemeenten.
-
2.
3. 4. 5.
2. De gemeente Woerden De gemeente Woerden zet in op vier doelstellingen: 1. Het bevorderen van samenwerking tussen culturele instellingen in Woerden. Het gaat dan met name om de grote 5 cultuurinstellingen maar zeker ook om de kleinere organisaties; 2. Het bevorderen van de deelname aan cultuur van met name jeugd tussen 0 en 18 jaar; 3. Het vertellen van de 42 themavensters van het Verhaal van Woerden: in 2022 moeten alle verhalen tenminste één keer verteld zijn; 4. Het behoud van het cultuurhistorisch erfgoed door het verhogen van het draagvlak voor cultuurhistorie, kennisoverdracht en informatievoorziening, de instandhoudingsregeling voor gemeentelijke monumenten en herbestemming c.q. functiewijziging. Bovenstaande doelstellingen worden geoperationaliseerd in de beleidsregels cultuur, de uitvoeringsovereenkomsten met verschillende partijen, subsidieverlening en ruimtelijke plannen. 4
Overleg; contactpersoon
1. Partijen overleggen geregeld op ambtelijk en bestuurlijk niveau over de voortgang van de afspraken uit deze overeenkomst. De provincie Utrecht neemt hiertoe initiatief. 2. Provincie en gemeente stellen beiden een contactpersoon aan. Deze contactpersonen functioneren tezamen als schakel tussen de gemeente en de provincie. Als duo behouden zij het overzicht over de bestuurlijke afspraken en de voortgang. 5
Wijziging en beëindiging van de overeenkomst
1. Deze overeenkomst treedt in werking met ingang van 19 januari 2015 en eindigt op 31 december 2015. Partijen treden uiterlijk 6 maanden voor het beëindigen van deze overeenkomst in overleg over voortzetting van de overeenkomst. 2. Na schriftelijk akkoord door beide partijen kan deze overeenkomst tussentijds worden gewijzigd of beëindigd. 3. De aan deze overeenkomst gehechte bijlage(n) maken een onlosmakelijk deel van de overeenkomst uit.
3
Aldus overeengekomen en in tweevoud opgemaakt en ondertekend op 19 januari 2015 te Woerden
Namens de provincie Utrecht
Namens de gemeente Woerden
A.M.A. Pennarts-Pouw Gedeputeerde Cultuur
J.I.M. Duindam, Wethouder Cultuur
4
Bijlage: Culturele Agenda 2014-2015 Deze Culturele Agenda bestaat allereerst uit de volgens de drie lijnen gerangschikte onderwerpen en activiteiten waarbij de gemeente Woerden en de provincie Utrecht gezamenlijk willen optrekken. Daarnaast is er een deel dat de uitgangspunten van de provincie Utrecht weergeeft en een ambitie verwoord die van toepassing is op alle gemeenten in onze provincie. Tot slot bevat de Agenda een deel met de visie van de gemeente Woerden op het functioneren van cultuur, creativiteit en cultureel erfgoed in de gemeente Woerden. 1. Gezamenlijke Culturele Agenda Provincie en gemeente Woerden gaan in de komende periode gezamenlijk de volgende thema’s ter hand nemen, waarbij de blik is gericht op 2016 en verder. Lijn 1: Cultuur verrijkt: Wij willen de cultuurhistorische kwaliteit van onze leefomgeving behouden, verbeteren en zichtbaar maken Woerden is een stad met een lange historie. In de Romeinse tijd al werd op de plek waar nu de centrum is het castellum Laurium gesticht. Vanaf de 12 e eeuw werd Woerden meer versterkt en in 1371 kreeg het stadsrechten. In het centrum van de stad zijn nog veel monumentale gebouwen te vinden die verwijzen naar de historie, zoals het Kasteel en het Arsenaal. Thema’s: In het vervolgtraject zullen Woerden en de Provincie een nadere uitwerking geven aan de volgende onderwerpen waarop kan worden samengewerkt: Het Stadsmuseum van Woerden is gevestigd in het voormalig stadhuis van Woerden. Kroonjuweel is de praktisch in originele staat verkerende Vroedschapszaal op de eerste etage van het gebouw. Het museum beschikt over een collectie schilderijen van kunsthistorische voorwerpen, waar de collectie van de lokale schilder Leo Gestel en werken van Cornelis Springer de topstukken van zijn. Als een van de eerste gemeenten van Nederland heeft de gemeente Woerden het eigendom en onderhoud van de gemeentelijke collectie buitenkunst overgedragen aan het museum. Op de zolder van het museum is een archeologiecollectie te vinden. Het museum wil een expositie realiseren over het Verhaal van Woerden in het gebouw waar ook de bibliotheek is gehuisvest. Daarnaast heeft het Stadsmuseum het Nationaal Museumfonds opgestart. Met dit fonds zoekt het museum samenwerking met andere musea in Nederland, om zo de krachten te bundelen. Gemeente en provincie verkennen de mogelijkheden van samenwerking tussen kleine musea op de lange termijn. In 2022 bestaat Woerden 650 jaar. Dat wordt groots gevierd. De eerste plannen voor dit feestelijke jaar worden gemaakt. Eens in de drie jaar worden in Woerden de historische spelen georganiseerd. Dit evenement, dat in 2013 voor de tweede keer plaats vond en in 2016 weer op de planning staat, heeft in korte tijd een prominente plek veroverd op de culturele kalender. Enerzijds bindt het evenement mensen samen omdat er bijna volledig wordt gewerkt met vrijwilligers, anderzijds leren de inwoners meer over de geschiedenis van Woerden.
5
De gemeente Woerden wil graag een promotiecampagne voor de Oud Hollandse Waterlinie in relatie tot de vestingstad. De gemeente wil hiervoor onder andere de Singels weer in oude staat herstellen. De Oude Hollandse waterlinie is in de Provinciale structuurvisie opgenomen. Daarnaast draagt de provincie bij aan een cultuurhistorische verkenning naar de Oude Hollandse Waterlinie. Woerden is een Limes-gemeente. Woerden ligt in de Limeszone, het grensgebied van het Romeinse rijk. Samen met de provincies Utrecht, Zuid-Holland en Gelderland, heeft Woerden, net als alle andere Limes-gemeentes een intentieverklaring ondertekent waarmee de partijen aangeven mee te willen werken aan de Unescoaanvraag voor de hele zone. Daarnaast hebben zowel de provincie Utrecht als de gemeente Woerden een Romeins castellum in bezit, waar via het knooppuntenprogramma van het Rijk, publiekscampagnes voor worden opgezet. De gemeente Woerden wil monumentale bomen en landschappelijk structuren beschermen en in ere herstellen. In de Provinciaal Ruimtelijke Structuurvisie is een zone voor agrarisch cultuurlandschap opgenomen. De gemeente Woerden valt in deze zone. Het Landschap Erfgoed Utrecht kan voor dit thema de Ervenconsulent inzetten. Mede in relatie tot de ruimtelijke ontwikkeling wil de gemeente Woerden een gemeentebrede cultuurhistorische inventarisatie maken en een cultuurhistorisch waarden kaart laten opstellen. Met het benoemen van deze waarden wil de gemeente zich ook profileren als hoofdstad van het Groene Hart. Monumentenzorg o Gelet op het cultuurhistorisch erfgoed en daarmee de cultuurhistorische waarde in de binnenstad van Woerden, stuurt de gemeente aan op een beschermd stadsgezicht. De provincie heeft een cultuurhistorische effectrapportage uitgevoerd naar de binnenstad van Woerden. o In Kamerik bevindt zich het (gerestaureerde) Teylingensgemaal. Het restauratieproject wordt georganiseerd door Stichting het Teylingensgemaal en de HDSR. De provincie heeft hier via het fonds Erfgoedparels een grote bijdrage aan geleverd. o De provincie juicht toe dat de gemeente Woerden haar gemeentelijke monumenten projectmatig laat inspecteren door de monumentenwacht. o De gemeente zoekt naar mogelijkheden voor een bijdrage in onderhoud van gemeentelijke monumenten. Een mogelijkheid is het Cultuurfonds Monumenten Utrecht, dat gepaste leningen verstrekt. De provincie participeert in dit fonds. o Ook op digitaal gebied kan samengewerkt worden. De website Verhaal van Woerden van het Stadsmuseum en de gemeentelijke website (waar de monumenten op staan) kunnen gekoppeld worden aan Utrecht Altijd, zodat de informatie voor een breed publiek toegankelijk is. o Meer dan tot nu toe wil de gemeente zich inzetten voor het herbestemmen van leegstaande monumenten, zoals de afgebrande boerderij Batenstein in het Brediuspark.
Lijn 2: Cultuur verbindt: Wij willen de provincie Utrecht profileren als regio die sterk is in cultuur en mensen laten genieten van het rijke culturele aanbod.
6
Woerden heeft een rijk cultureel aanbod. Dit bestaat o.a. uit theater en muziekschool Het Klooster. Verder zijn er veel lokale evenementen zoals Jazzin’ Woerden, Nachtcultuur en het Straattheaterfestival. Cultuureducatie wordt in Woerden verzorgd door KUVO. KUVO richt zich voornamelijk op een cultuureducatief aanbod voor PO en VO tijdens schooltijd, maar breidt in samenwerking met andere partijen (waaronder het Klooster) steeds meer uit naar naschools aanbod. We vinden het belangrijk om zoveel mogelijk Woerdense kinderen op jonge leeftijd in aanraking te laten komen met kunst en cultuur, en hen te helpen zich te ontwikkelen. Thema’s: Samenwerking: Een verdieping van de samenwerking (onderling, en met partners en partijen in de gemeente) biedt praktische en financiële voordelen voor alle betrokkenen. Meer samenwerking is ook mogelijk op het gebied van marketing en promotie van het culturele aanbod, ook op provinciaal niveau. Ondersteuningsfunctie cultuureducatie: nu het rijksprogramma Cultuureducatie met kwaliteit door Kuvo en het Klooster naar een lokaal programma is vertaald en geïmplementeerd, kan volledig aandacht worden gegeven aan het betrekken van het onderwijs. Het adviseren en ondersteunen van scholen bij het verankeren van cultuureducatie in hun onderwijscurriculum heeft de komende jaren onze volle aandacht. Woerden zet met het programma in op: o versterken van het lokale programma voor alle scholen in Woerden; o het versterken van de aansluiting van lokale kunst- en ergoedorganisaties op de vraag van het primair onderwijs; o lokale professionals beter toerusten en zo de samenwerking op het gebied van cultuureducatie versterken. Lijn 3: Cultuur versterkt: Wij willen de culturele sector professioneel en economisch verstevigen en daartoe het maatschappelijk draagvlak vergroten. Woerden hecht veel belang aan een sterke en toekomstbestendige culturele sector. We zien een rol voor de kunst om ons bij de les te houden en ons onderscheidingsvermogen scherp te houden in deze informatierijke tijd. In 2015 wordt nieuw cultuurbeleid ontwikkeld, waarbij de toekomst van cultuur en van de bibliotheek in het bijzonder naar verwachting een grote rol zullen spelen. De bibliotheken moeten zich ontwikkelen tot informatiemakelaars. Bibliotheken zijn een schakel in de kenniseconomie. Hun maatschappelijke taak verschuift de komende jaren van het beschikbaar stellen van media (distributie) naar actieve bijdrage aan kennisoverdracht en verrijking (programmering). Thema’s Kennis en advies: De huidige tijd vraagt van culturele instellingen ook om meer ondernemerschap. De gemeente ondersteunt de grote 5 cultuurinstellingen in hun gezamenlijke inzet op betere samenwerking en professionalisering. De provincie ondersteunt hierbij met instrumenten als het Business Model Canvas en de Utrechtse geldlening. Of instellingen hiervan gebruik maken is aan hen. Talent van Woerden: Woerden probeert met het project ‘Talent van Woerden’ creatief talent dat elders studeert terug te halen naar Woerden. Zo kunnen zij iets teruggeven aan de stad waar ze vandaan komen. Regionale omroep: het toekomstbestendig maken van omroep RPL FM zal, gezien de ontwikkelingen in het landelijke mediabeleid, in de nabije toekomst een punt van aandacht worden. Regionale functie bibliotheek: Groene Hart bibliotheek werkt als regionale bibliotheek. Dit biedt veel mogelijkheden om de innovaties in de dienstverlening regionaal in te zetten, zoals bijvoorbeeld nu al gebeurd met de cultuurinformatie uit de regio. De
7
regiobibliotheek werkt samen met de gemeenten uit haar werkgebied aan het opstellen van een visie bibliotheek nieuwe stijl. De bibliotheek levert minimaal een bijdrage aan: 1. het verminderen van laaggeletterdheid; 2. het lezen door jongeren en volwassen die laaggeletterd zijn; 3. het voorkomen van voortijdig schoolverlaten; 4. het aanleren van mediawijsheid en de vaardigheid om informatie op te zoeken door jongeren en inwoners in een kwetsbare positie. 5. participatie van de inwoners in het sociale domein. Voor alleen Woerden moet de bibliotheek ook bijdragen aan de leefbaarheid in de kleinere kernen en aan de cultuur-historische kennis van de inwoners. De visie gaat uit van de digitalisering van het bibliotheekwerk (minder fysiek en meer zelfbediening) en forse vermindering van de subsidies door de gemeenten.
2. Budget 1. De Woerdense inzet van middelen bedraagt voor de beleidsterreinen Cultuur € 2.166.000 en voor Cultureel Erfgoed ca € 120.000. De huidige inzet van Provinciale middelen voor de gehele provincie bedraagt € 13.500.000. 2. Voor het opstellen van een gemeente brede cultuurhistorische waardenkaart heeft Woerden nog een budget van € 25.000 beschikbaar. 3. Bij het concreet uitwerken van dit cultuurpact in deelovereenkomsten zullen nadere financiële afspraken gemaakt worden over de inzet van middelen.
8
2. Overwegingen van de Provincie Utrecht: het creatief kapitaal van Utrecht stimuleren en verankeren Utrecht is sterk in kennis en cultuur. Zo wordt één van de drie kernkwaliteiten van onze provincie benoemd in de Strategische Agenda van het College van GS. Het is mede aan deze kernkwaliteit toe te schrijven dat onze provincie een meer dan uitstekend vestigingsklimaat heeft. Door de Europese Commissie is de regio Utrecht uitgeroepen tot de regio met het meeste concurrentievermogen. Dit onder meer vanwege de onderzoeksinstituten, het niveau van het hoger onderwijs en het innovatievermogen. De eerste ontwikkelopgave in de Strategische Agenda is dan ook: Utrecht topregio. Om krachtig te blijven zullen de gunstige vestigingsfactoren sterk en kwalitatief hoogwaardig moeten blijven. Creatief kapitaal Innovatie is van cruciaal belang geworden voor het ondernemen in ons deel van de wereld. Dat heeft niet alleen betrekking op productietechniek en productontwikkeling, maar ook op ontwerp, reclame, games, e.d. Tot de creatieve industrie behoren bedrijven die creativiteit als gemeenschappelijk kenmerk hebben. Het gaat daarbij onder andere om architectuur, reclame, multimedia, schrijven/uitgeven, vormgeving en de kunst in al zijn vormen. Onderzoek door TNO leidde voor Nederland tot een onderscheid in drie domeinen van de creatieve industrie: - Kunst: podiumkunsten, beeldende kunsten, theaters, galeries & musea - Media en entertainment: schrijven & uitgeven, radio & televisie, film & video, games - Creatieve zakelijke dienstverlening: reclame, fotografie, design, grafisch ontwerp, architectuur & interieur, mode. De creatieve industrie is in deze definitie een specifieke vorm van bedrijvigheid die producten en diensten voortbrengt die het resultaat zijn van individuele of collectieve, creatieve arbeid én ondernemerschap. Inhoud en symboliek zijn de belangrijkste elementen van deze producten en diensten. Ze worden aangeschaft door consumenten omdat ze een betekenis oproepen, op basis waarvan een specifieke beleving ontstaat. De creativiteitsindex De ontwikkeling van de creatieve industrie en – meer algemeen – de groei van onze diensteneconomie is, zo wordt alom vastgesteld, steeds meer afhankelijk van de creativiteit van de bevolking. Volgens diverse economen ligt de economische kracht van regio’s niet bij de sectorale specialisatie, maar bij de diversiteit van de creatieveberoepsbevolking. Waarom kennen bepaalde regio’s een concentratie aan creatieve, innovatieve en ondernemende mensen? Omdat deze regio’s dergelijke mensen aanspreekt. Volgens de Amerikaanse econoom Florida zullen bepaalde regio’s een leidende positie krijgen indien zij goed scoren op de zogenaamde drie T’s: Talent, Technologie en Tolerantie. Deze drie T’s zijn volgens Florida bepalend voor het economisch succes van regio’s en vormen samen de zogenaamde creativiteitsindex.
9
Bij talent speelt de factor opleiding een rol: hoogopgeleiden zijn in de creatieve beroepen sterk vertegenwoordigd. Toch is creativiteit niet alleen aan hoogopgeleide specialisten voorbehouden: er zijn bijvoorbeeld ook veel inventieve mbo-ers, vooral in het MKB. Sommige steden en regio’s (zoals Utrecht in het laatste decennium) fungeren als magneet voor veelsoortig talent. Instellingen voor hoger onderwijs en hoogwaardige onderzoeksinstituten spelen daarbij als gezegd een grote rol, maar ook de mogelijkheden voor afgestudeerden om in de regio te willen en te kunnen wonen. Concentratie van innovatie en technologie in een regio is een indicator voor de tweede T, Technologie. Tolerantie staat tot slot voor een openheid naar nieuwkomers, culturen en leefstijlen. De groei van een topsector Uit het Provinciaal Arbeidsplaatsen Register blijkt dat de culturele industrie in onze provincie sinds 2003 een gestage groei doormaakt, ook sinds het inzetten van de recessie (2008). Van de vijf grootste Topsectoren laten alleen de life sciences en de creatieve industrie deze ontwikkeling zien. Qua hoeveelheid arbeidsplaatsen staat de creatieve sector in onze provincie inmiddels bijna op de tweede plaats.
Aantrekkelijke regio Willen regio’s meedoen in de internationale concurrentiestrijd om het aantrekken van bedrijvigheid dan zullen ze zich moeten richten op het aantrekken van mensen voor wie creativiteit de belangrijkste input is in hun werk. Een vooraanstaande positie op dit punt houdt een belofte in, want de aanwezigheid van een grote creatieve klasse betekent werkgelegenheidsgroei. Wanneer de creatieve klasse eenmaal in een stad is genesteld, dan komen de bedrijven vanzelf, zo is de veronderstelling. Creatieve milieus ontstaan echter niet overal. Daarmee komt het beleid in beeld. Een centraal idee is dat overheden actief alle beschikbare middelen – ook cultuur en creativiteit - moeten inzetten om de concurrentiepositie van de regio te verbeteren en daardoor economische groei te versterken. Creativiteit, in deze opvatting, valt samen met kunstzinnige en ‘scheppende’ activiteiten, met het bedenken en maken van nieuwe dingen. Een flexibele economie is een lerende economie In november 2013 presenteerde de WRR zijn rapport Naar een lerende economie. Investeren in het verdienvermogen van Nederland. In het advies constateert de WRR dat er meer aandacht moet zijn voor het verdienvermogen van Nederland. In de afgelopen jaren was het Nederlandse economische beleid vooral gericht op macro-economische kwesties zoals staatschuld en inflatie. Dat was nodig om het hoofd te bieden aan de financiële crisis en de eurocrisis, maar nu begint het dringend te worden om aandacht te
10
besteden aan de instituties en de sociale structuren die op langere termijn het verdienvermogen van Nederland bepalen. Voor een gestage ontwikkeling van de economie is het volgens de WRR nodig dat onze economie zich telkens opnieuw kan aanpassen aan nieuwe mondiale omstandigheden en in weet te spelen op nieuwe kansen. Om deze flexibiliteit te verkrijgen moeten we investeren in goede opleidingen, creatieve mensen en veerkrachtige instituties. Daarbij benadrukt de WRR dat de ‘kenniseconomie’ niet alleen gaat over het creëren van nieuwe kennis, maar ook over kenniscirculatie. We moeten kennis die er is beter verspreiden en benutten, vooral door meer te investeren in het onderwijs, onderzoek en uitwisseling. Het gaat om dat wat kan worden getypeerd met het wat ouderwetse woord bildung: de ontplooiing van álle menselijke kwaliteiten; van het verwerven van algemene kennis tot het ontwikkelen van creativiteit, het moreel leren oordelen en het kritisch leren denken. Inzet provincie: blijven werken aan het creatief vermogen De provinciale kerntakendiscussie van 2011/2012 heeft geleid tot meer scherpte en focus in de provinciale inzet op cultuurgebied. Cultuur wordt nu gezien als een ‘meekoppelend belang’ bij het realiseren van de ambities in het kader van de Strategische Agenda. Utrecht wil topkennis- en innovatieregio zijn (en blijven) in Europa. De provinciale inzet is niet meer gericht op het waarborgen van zoveel mogelijk (divers) aanbod van cultuur in de provincie en het bevorderen van cultuurparticipatie. Daar hebben de gemeenten hun kerntaak. Ook is de inzet van de provincie niet meer gericht op voldoende spreiding van allerlei activiteiten over de gehele provincie. Belangrijk in het beleid is van dit College is het behouden van de cultuurhistorische kwaliteit van de leefomgeving. Daarnaast willen we de inspirerende en verbindende kracht van cultuur tot uiting brengen en willen we de culturele sector professioneel en economisch verder verstevigen en daartoe het maatschappelijk draagvlak vergroten. Als gevolg van de economische recessie zien we momenteel dat creatief kapitaal wordt bedreigd en hier en daar dreigt af te kalven. Daarom zien we het nu als een opgave om de structuur van de sector van nieuwe impulsen te voorzien en zodoende weer te versterken. Bij deze focus past een verantwoordelijkheid voor een kernstelsel op het gebied van cultuur, dat wil zeggen een geheel van functies dat van bovenlokaal belang is en – alleen al om efficiency-redenen - ook bovenlokaal gefinancierd moet worden. Bij deze focus past ook het programma Cultuur & Ondernemerschap 2012-2015, dat tot doel heeft de sector verder te laten professionaliseren (o.a. qua business- en financieringsmodellen en qua governance) en een duurzame relatie tot stand te brengen tussen de culturele sector, de markt en de maatschappij. Ook onze inzet wat betreft het bevorderen van cultuureducatie, mede in relatie tot bijvoorbeeld talentontwikkeling, past hierbij.
11
3. Overwegingen van de gemeente Woerden: Cultureel Klimaat Woerden
Woerden heeft een heel erg rijk cultureel aanbod. De gemeente zet met haar cultuurbeleid (2012-2015) in op de volgende onderdelen: - Samenwerking: het gebruik maken van wie en wat we hebben en het culturele kapitaal dat we in Woerden hebben beter inzetten; - Cultuurparticipatie: het bevorderen van deelname aan cultuur door de jeugd van Woerden (0-18 jaar); - Het Verhaal van Woerden: er zijn 42 themavensters die samen het Verhaal van Woerden vertellen. Al deze verhalen zijn in 2022 een keer verteld. Hiervoor zetten we in op de volgende punten: - de gemeente is regisseur en ontwikkelt een visie op goed opdrachtgeverschap; - er is een subsidieregeling om culturele initiatieven te stimuleren; - de subsidie van de gemeente is een impuls. Instellingen moeten zelf meer inkomsten gaan genereren; - de reeds besloten bezuinigingen worden doorgevoerd. Woerden is trots op haar cultuurhistorisch erfgoed. Dit erfgoed omvat tal van gebouwde en archeologische monumenten, ons cultuurlandschap, de oude Hollandse waterlinie en de romeinse limes. De gemeente zet in op behoud van dit erfgoed door het verhogen van het draagvlak voor cultuurhistorie, kennisoverdracht en informatievoorziening, de instandhoudingsregeling voor gemeentelijke monumenten en herbestemming c.q. functiewijziging. Hiervoor zetten we in op de volgende punten; - opstellen cultuurhistorische waardenkaart - voortzetten project periodieke inspectie gemeentelijke monumenten - voortzetten nieuwsbrief Waardevol Woerden - voortzetten instandhoudingsregeling gemeentelijke monumenten - Woerden Limes-knooppunt. Bovenlokale samenwerking Woerden werkt op een aantal punten met bovenlokale partijen samen: er is een regiobibliotheek en het museum heeft een Nationaal Museumfonds ingericht. Uitwerking van de 3 lijnen van het Cultuurpact De uitwerking en concretisering van de thema’s in het Cultuurpact zien wij als de expertise van het rijke Woerdense culturele veld. Wij zullen samen met hen: culturele instellingen, creatieve ondernemers, kunstenaars, betrokken burgers en creatieve vrijdenkers, dit ambitiedocument verder uit werken. Provincie en gemeente Woerden zullen de concrete uitwerking op projecten vastleggen in specifieke projectplannen.
12
