NEE. wethouder De Weger. Van: R. Spoelstra Tel nr: 8429 Nummer: 14A Datum: 14 januari Team: Ruimtelijk beleid en projecten

VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Van:

R. Spoelstra

Datum: 14 januari 2015

Tel nr: 8429

Nummer: 14A.00993

Team: Ruimtelijk beleid en

projecten Tekenstukken: Nee Afschrift aan:

Bijlagen:

1

T. de Weger, F. Kers, J. Zwaneveld,

N.a.v. (evt. briefnrs.): Onderwerp: Deal Stroomversnelling Koopwoningen

Advies: 1. In te stemmen met de inhoud van de intentieovereenkomst “Deal Stroomversnelling Koopwoningen”. 2. Een financiële bijdrage reserveren binnen het Duurzaamheidsbudget van € 35.000,- voor bijdrage aan de ontwikkeling van een standaardpakket voor een Nul-op-de-meter (NOM) renovatie. Hierbij worden minimaal 2 NOM-renovaties in Woerden uitgevoerd. Door deze reservering is de financiering van 2 woningen 'zeker gesteld' en is de voortgang niet afhankelijk van het onderhandelingsresultaat met andere partijen zoals de provincie en EBU. 3. De burgemeester verleent wethouder De Weger volmacht tot het ondertekenen van de intentieovereenkomst op 29 januari 2015.

Begrotingsconsequenties B . e n W. d . d . :

Portefeuillehouder:

wethouder De Weger

NEE

Inl ei din g: Vele partijen uit de provincie Utrecht hebben zich uitgesproken voor een hoge ambitie ten aanzien van het verduurzamen van de bestaande woningbouw: 50.000 nul-op-de-meter (NOM) woningen in 2020. Dit is geformaliseerd op de Get Connected bijeenkomst van 10 september 2014, georganiseerd door onder andere de Economic Board Utrecht (EBU) en de Natuur- en milieufederatie Utrecht. Deze partijen plannen om ook na 2020 door te gaan, naar uiteindelijk een klimaatneutrale provincie in 2040. Ook werd maandag 29 september 2014 de landelijke Deal Stroomversnelling Koop getekend door 175 partijen. Vanuit de provincie Utrecht tekenden reeds vijf overheden: Gemeenten Amersfoort, Eemnes, Houten en Utrecht en de provincie Utrecht. Donderdag 29 januari 2015 is de volgende Get Connected bijeenkomst over Nul-op-de-meter renovaties. Deze middag is er gelegenheid voor onder andere gemeenten om zich bij de Stroomversnelling Koop aan te sluiten. Gezamenlijke ambitie De ambitie van alle betrokken partners is om met de ”Stroomversnelling Koopwoningen” een brede markt te realiseren voor energieneutraal renoveren van huizen in bezit van particulieren. Het project richt zich in eerste instantie op de naoorlogse woningen - vaak verouderde en slecht geventileerde huizen met tocht, vocht en gezondheidsproblemen. Een energieneutrale renovatie levert daarmee niet alleen een sterke verlaging van de CO2-uitstoot op maar ook een grote winst in comfortabel en gezond wonen. Huiseigenaren wonen zo comfortabeler en beter, tegen dezelfde woonlasten in een vernieuwbouwd gezond huis. Daarmee stijgt de waarde van de huizen en wijken waar deze renovaties plaatsvinden. Wat is het eigenlijk, een Nul-op-de-meter renovatie? Dit is een verbouwing van de woning waarbij deze zodanig goed geïsoleerd wordt, dat de energievraag drastisch omlaag gaat. De woning wekt vervolgens evenveel energie op als de woning en haar bewoners gebruiken. Het resultaat is dat de energiemeter in de woning niet meer loopt, vandaar ‘nul-op-de-meter’woningen. Pilot In de periode tot aan 1 januari 2016 worden in alle regio’s in Nederland pilotwoningen gerealiseerd. Partijen kunnen met deze renovaties ervaringen opdoen, om de concepten te verbeteren die noodzakelijk zijn voor de opschalingsfase. De pilotwoningen dienen ook om andere huiseigenaren te enthousiasmeren. De opzet is om in de pilotfase 2015 landelijk minimaal 100 woningen naar energieneutraal te renoveren. De renovatie van deze pilotwoningen lukt nog niet voor € 45.000,- (zie nadere uitleg hieronder bij vervolgtraject) maar zal nu nog ongeveer € 60.000,- per woning kosten. De deelnemende innovatieve bouwpartijen hebben aangegeven te verwachten dat met het realiseren van de 100 pilotwoningen voldoende ervaring en opschaling bereikt kan worden om daarna in 2016 de woningrenovaties binnen de condities van Nul-10-0 te kunnen realiseren. Kickstart fee, bijdrage vanuit de overheid Voor de eerste 100 woningen is aanvullende financiering nodig, namelijk € 15.000,- per NOM-renovatie (verschil tussen de huidige € 60.000,- en de € 45.000,- die nodig is). Voor deze extra financiering, ook wel kickstart fee genoemd, staat de overheid aan de lat. Concreet gaat dit voorstel om een bijdrage te leveren aan deze kickstart fee voor een bedrag van € 30.000,Financiële bijdrage andere partijen In de deal gaan de bouwende partijen de inspanningsverplichting aan om voor elke pilot woning minimaal 2 woningen extra te renoveren voor het budget van € 45.000.-. Voor de woningeigenaren brengt de renovatie geen extra woonlasten met zich mee. De ongeveer € 170,maandelijkse lasten die nu betaald worden aan energiekosten worden na de renovatie ingezet om de extra hypotheek van € 45.000,- af te lossen. Dit geldt ook voor de pilotfase. De particuliere woningeigenaar legt hier middels de energierekening de € 45.000,- in, de overheid het resterende bedrag van € 15.000,-. EBU/Provincie Utrecht Er worden momenteel gesprekken gevoerd om een fonds op te zetten. Vanuit dit fonds worden vervolgens de kickstartfees gefinancierd. De EBU/provincie Utrecht wil dit alleen doen op basis van cofinanciering met Utrechtse gemeenten. Vervolgtraject Opzet van dit traject is om particuliere eigenaren van (rij)woningen uit de periode 1950 – 1980 vanaf 1

januari 2016 Nul op de Meter renovaties te laten uitvoeren onder de condities” Nul-10-0”. Dat wil zeggen: Nul: 10: 0:

een gegarandeerde Nul op de Meter renovatie; die binnen tien werkdagen uitgevoerd wordt; Waarvan de kosten om de woning energieneutraal te maken woonlasten neutraal zijn te financieren voor de particulier. Streven is om na opschaling de kosten bij grootschalige uitvoering te kunnen beperken tot € 45.000,-. Dit bedrag is het gemiddeld bedrag van het energieverbruik van een label E-G-woning (€ 175,- /maand) omgezet in een renovatiehypotheek voor 30 jaar.

De b ev oeg dh eid v an het co ll eg e ko mt v o o rt uit d e v ol ge nd e w e t - e n/of re ge lg ev ing: Het college is bevoegd om € 35.000,- uit het Duurzaamheidsbudget beschikbaar te stellen voor dit traject. Ook is zij bevoegd de intentieverklaring te ondertekenen.

Beo ogd ef fe ct: Van de pilot Het ontwikkelen van een standaardaanpak die gemakkelijk en kostenneutraal toegepast kan worden in het vervolgtraject. Van het vervolgtraject: Het beoogd effect van Stroomversnelling Koop is de ontwikkeling van het concept NOM-renovatie waarin huiseigenaren door de inleg van hun energierekening de woning wordt gerenoveerd naar NOM woningen. Op deze manier wordt een grote bijdrage geleverd aan energiebesparing bij bestaande woningen en daarmee de CO2 uitstoot verlaagt. Van de gevraagde gemeentelijke bijdrage: Hiermee wordt het huidige kip-ei probleem doorbroken. De gemeente verlaagt de financiële drempels die doorbroken moeten worden om de gewenste versnelling van de aanpak te realiseren.

Ar g um ent en: 1.1 Het gehele project Stroomversnelling Koop is een zeer ambitieus traject. Er zijn nog diverse onzekerheden over de realiseerbaarheid van de ambitie (50.000 NOM-renovatie in 2020). Er zijn echter wel veel enthousiaste partijen die meewerken en het doel van het project wordt door velen onderschreven. Bijzondere van dit traject is dat er op meerder terreinen tegelijkertijd ontwikkelingen plaats vinden die allen tezamen moeten lijden tot het beoogde doel. 1.2 Vier gemeenten (Amersfoort, Eemnes, Houten en Utrecht) uit de provincie Utrecht (en de provincie Utrecht zelf doen al mee met dit Stroomversnelling Koop. Ook andere Utrechtse gemeenten hebben toegezegd de deal op 29 januari te tekenen. Naast de overheid is er ook grote groep van 170 partijen, waaronder bouwbedrijven en banken, die al reeds bij dit traject zijn aangesloten of dat gaan doen. Ook Woerdense partijen doen mee. 1.3 De afspraken van de deal Stroomversnelling Koop sluiten aan bij de ambitie van de raad om te streven naar een klimaatneutraal Woerden in 2030. 1.4 Aandragen van mogelijke pilotwoningen zal lukken, de eerste geïnteresseerde, zonder communicatietraject, heeft zich reeds gemeld. Zij heeft de gemeente dan ook opgeroepen deel te nemen aan de Stroomversnelling Koop zodat zij deel kan nemen aan deze pilot. 1.5 Door een financiële bijdrage te reserveren binnen het Duurzaamheidsbudget van € 35.000,- voor het concept van Nul-op-de-meter (NOM) renovatie worden minimaal 2 NOM-renovaties in Woerden gerealiseerd. Wanneer het fonds van het EBU er niet komt blijft de bijdrage € 15.000,- per renovatie. De

bouwpartijen hebben wel gezegd dat er voor elke NOM-renovatie die de overheid financiert zij er 2 bij doen, maar er is niets afgesproken over de locatie van de woningen. Uiteraard is dat wel de insteek van Woerden. Dus die zouden ook eventueel in een andere gemeente gerealiseerd kunnen worden. Dat betekent dus ieder geval 2 NOM-renovaties in Woerden komen, mogelijk 4 (wanneer de EBU/Provincie het fonds oprichten) en mogelijk zelfs 12 woningen in Woerden wanneer alle woningen in Woerden worden gerealiseerd, dus ook de renovaties van de bouwpartijen. 2.1 Van de € 35.000,- is € 5.000,- beschikbaar voor communicatiemiddelen. Door deze reservering is de financiering van de 2 woningen 'zeker gesteld' en is de voortgang niet afhankelijk van het onderhandelingsresultaat met andere partijen zoals de provincie en EBU. 3 Het tekenen van de intentieovereenkomst past binnen de werkzaamheden van de portefeuillehouder.

Kan tte k eni ng: 1.1 Er zijn meerdere partijen die hebben aangegeven betrokken te willen zijn bij de ontwikkeling van nul op de meter-koopwoningen. Wat hun concreet hun financiële bijdrage is moet nog worden afgesproken. 1.2 Een ander risico is de inschatting dat met de 100 pilotwoningen, waar landelijk op wordt gerekend, een zodanige opschaling wordt bereikt dat de renovatie na deze 100 woningen inderdaad voor € 45.000,- kan worden uitgevoerd. Mogelijk is het streefbedrag van € 45.000,- in 2016 nog niet bereikt. 1.3 Gemeenten zullen bestaand beleid op gebied van Wonen, Bouwen, Welstand, Stedenbouw en Vergunningverlening onder de loep moeten nemen. Woningen krijgen een schil aan de buitenkant van de woning, zonnepanelen op het dak, wellicht een uitbouw voor de installaties, etc. Bouwers roepen gemeenten op om helder regionaal beleid te formuleren, waarbij zij niet bij iedere gemeente opnieuw een vergunningtraject in moeten. Of dit realiseerbaar is is de vraag. Wel wordt op landelijk niveau naar gekeken wat eventueel centraal geregeld kan worden en welke keuzes des gemeentes zijn.

Fin an ci ën: De bijdrage voor de gemeente Woerden bestaat deels uit een financiële en deels uit een personele inzet. De personele inzet is nodig voor het communicatietraject waar de gemeenten voor staan. Een deel van de gemeenten die al reeds ondertekend hebben en dat nog gaan doen werken ook samen met Woerden in het Move The Owner traject dat voortkomt uit het Energieakkoord. De uitvoering van dit communicatietraject wordt gezamenlijk opgepakt met die betreffende gemeenten. Dit zorgt voor een efficiencyslag en een eenduidige communicatie waarin ook de link met Move The Owner blijft. Binnen het duurzaamheidsbudget is voor 2015 voor deelname aan de Stroomversnelling Koop € 35.000,gereserveerd. Van deze € 35.000 wordt € 30.000,- gereserveerd voor de financiering van kickstart fee voor 2 woningen. De resterende € 5.000,- is gereserveerd voor communicatiemiddelen. Zoals gezegd is naast de financiële inzet er ambtelijke inzet nodig voor het communicatietraject. De inzet vanuit Woerden is opgenomen in het UVP met de ODRU. In tabelvorm ziet het er als volgt uit:

Gedekt door Bijdrage kickstartfee Bijdrage communicatiemiddelen Totale bijdrage financieel Personele inzet

25 uur

Duurzaamheidsbudget UVP ODRU

2016 e.v. Eén van de doelen van het project is dat de markt vanaf 2016 de woningen kunnen renoveren naar NOM voor € 45.000,-. Het betreft hier dus een eenmalige investering in het concept NOM-renovaties. De eigenaar

bewoners financieren dit dan geheel zelf door het bedrag dat zij normaal kwijt zouden zijn aan hun energierekening hiervoor in te zetten.

Uitv o er ing : Door ondertekening van de intentieverklaring geeft Woerden aan zich aan te sluiten bij de greendeal Stroomversnelling Koop. Het tekenen van de intentieverklaring vindt plaats op 29 januari tijdens de Get Connected bijeenkomst van de EBU. Vervolgens zal er een communicatitraject ingezet worden. Het doel van dit traject is tweeledig. Uiteraard is het eerste doel huiseigenaren zoeken die deel willen nemen aan de pilotfase. Het tweede doel is mensen enthousiasmeren voor het concept NOM-renovaties (minimaal 100 eigenaarbewoners). Deze groep mensen zijn mogelijk deelnemers voor na de pilotfase. De uitvoering vindt plaats in 2015. Het communicatietraject waar de gemeente mee instemt zal ook in dit jaar gedaan worden. Vanuit Woerden zal de Adviseur Energie betrokken zijn

Com mun ic at ie / Web s ite: Pers wordt geïnformeerd via besluitenlijst. Het ondertekenen van de intentieverklaring heeft een communicattief karakter zal, er wordt dan ook een persbericht van de gemeente uitgedaan. Onderdeel van het traject is een communicatietraject, welke met gemeenten vanuit de samenwerking U15 wordt opgepakt.

O nde rn em ing s r aad : N vt

S am enh ang m et e e rd er e b es lui tv or min g: Motie klimaatneutraal in 2030

Bij l ag en: 1 .

© augustus 2014

DEAL STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN

1. AANLEIDING EN MOTIVATIE De markt voor vergaande energiebesparingsconcepten ontwikkelt zich snel. Het aantal bouwbedrijven dat een vergaand energiebesparingsconcept aanbiedt zoals een Nul op de Meter renovatie neemt toe. Binnen ‘de Stroomversnelling huur’ worden dergelijke concepten nu ontwikkeld en aangeboden door BAM, Ballast-Nedam, Volker-Wessels en Dura Vermeer voor de huursector. Ondertussen zijn er ook meer regionaal opererende bedrijven die Nul op de Meter renovaties voor de particulier willen gaan aanbieden. Tegelijk groeit ook de vraag naar concepten met verregaande energieambities zoals Nul op de Meter. Op de website www.onshuisverdienthet.nl hebben zich al ongeveer 3.000 particulieren aangemeld die een dergelijke renovatie verlangen. Met behulp van gemeenten en (particuliere) energie coöperaties zijn al meer dan 30.000 woningen geïnventariseerd die bij uitstek geschikt zijn voor de nu ontwikkelde Nul op de Meter concepten en dit aantal zal in de loop van 2015 waarschijnlijk uitgroeien tot 300.000. Uit onderzoek van The Choice is gebleken dat ongeveer een derde van deze huishoudens concrete interesse zou hebben, wanneer zij een aanbod voor een Nul op de Meter renovatie met prestatiegarantie krijgen. De Nul op de Meter renovatie wordt daarmee ook voor institutionele partijen zoals verzekerende instanties in de bouw, makelaar-taxateurs en hypotheekverstrekkers steeds belangrijker. Het boort een nieuwe markt aan, zorgt voor een betaalbare en waardevollere, toekomstbestendige woning als onderpand, levert een bijdrage aan verduurzaming van de woningvoorraad en geeft invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Zo worden met deze deal duurzaamheidsambities, woningbouw-innovatie en een grondige aanpak van de na-oorlogse woningvoorraad in wijken in heel Nederland verenigd. Voor energiebesparing in de gebouwde omgeving ontstaat ook steeds verdergaande politieke steun. Zo is in 2013 het Energieakkoord voor duurzame groei gesloten, waarin de Stroomversnelling-ontwikkeling, waarvan deze deal een uitwerking voor de particuliere woningvoorraad is, is opgenomen. In het kader van dit energieakkoord zijn de al bestaande mogelijkheden om energiebesparende maatregelen mee te financieren in een hypotheek per 1 januari 2013 verruimd voor Nul op de Meter woningen, waarmee verbeterde condities geschapen zijn voor de particuliere nieuwbouw markt. Tevens heeft de Tweede Kamer, middels de motie Monasch/Schouten (20 november 2013), aan minister Blok van BZK, Wonen en Rijksdienst gevraagd om in samenwerking met de Stroomversnelling, koplopende bouwbedrijven en banken de Nul op de Meter renovatie ook toegankelijk te maken voor particuliere woningeigenaren en daartoe te komen tot een uniform bancair product. Teneinde gunstige condities te creëren voor de eigenaar-bewoner van veelvoorkomende woningtypes, om de eigen woning naar Nul op de Meter te laten renoveren zonder toename van de woonlasten, is een groep gevormd van vertegenwoordigers voor de vragers naar Nul op de Meter proposities (gemeenten, energiecoöperaties en andere partijen), aanbieders van dergelijke proposities, verzekerende instanties in de bouw, en partijen betrokken rond de financiering van de proposities (makelaar-taxateurs, banken, hypotheekbemiddelaars). Met Energiesprong en ondersteund door provincies en de Rijksoverheid willen de partijen verbonden in deze deal de marktcondities creëren voor economisch verantwoorde Nul op de Meter renovaties voor particulieren. Daarbij investeren zij niet alleen in de ontwikkeling en implementatie van pilot- en voorbeeldwoningen voor particulieren in het eerste anderhalf jaar, maar committeren zij zich ook voor een uitrol en opschaling hiervan vanaf 2016. STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN | 3

2. GEZAMENLIJKE AMBITIE Partijen hebben de gezamenlijke ambitie om na een pilotfase die loopt van medio 2014 tot eind 2015, grote aantallen (meer dan duizend per jaar) particuliere eigenaren van rijwoningen uit de periode 1950 – 1980 vanaf 1 januari 2016 Nul op de Meter1 renovaties aan te laten schaffen onder de condities Nul-10-0. Dat wil zeggen: ™Cja/ZZc\Z\VgVcYZZgYZCjadeYZBZiZggZcdkVi^Z0 ™&%/Y^ZW^ccZci^ZclZg`YV\Zcj^i\ZkdZgYldgYi0Zc ™%/lVVgkVcYZ`dhiZcdbYZldc^c\ZcZg\^ZcZjigVVaiZbV`ZclddcaVhiZccZjigVVao^_ciZ financieren voor de particulier. Dat wil zeggen dat de kosten van aflossing en rente van de investering over dertig jaar gelijk zijn aan of lager zijn dan de kosten voor het energiegebruik over dertig jaar vóór de renovatie. Voor de primaire doelgroep van deze deal, bewoners van een gemiddelde rijwoning uit de periode ‘50-‘80, betekent dit dat de investering maximaal € 45.000,- inclusief BTW2 mag kosten. Partijen zetten zich collectief in voor het creëren van vraag, aantrekkelijk aanbod én de benodigde condities voor deze renovaties, met als doel om hiermee de nieuwe standaard voor renovatie van woningen in particulier bezit te creëren. Om deze ambitie op 1-1-2016 te verwezenlijken werken partijen vanaf medio 2014 samen aan het ontwikkelen, beproeven en verankeren van vraag, aanbod en de benodigde condities, zoals hieronder beschreven. De hier beschreven deal, en daarmee de inspanningsverplichting voor de activiteiten in dit document beschreven, loopt tot het einde van de pilot fase 31 december 2015.

1

Bij een Nul op de Meter-woning zijn de in- en uitgaande energiestromen voor ruimteverwarming, ruimtekoeling,

warm tapwater gebruik, ventileren, het gebruik van alle huishoudelijke en overige elektrische apparatuur inclusief verlichting en eigen opwekking van energie op jaarbasis in balans, zodat de som nul is. Een Nul op de Meter renovatie garandeert niet alleen grote stappen op het gebied van energiebesparing, maar ook een gezond en comfortabel binnenmilieu. De garantietermijn is hierbij overeenkomstig de termijn voor de bijbehorende ÃcVcX^Zg^c\0^cYZbZZhiZ\ZkVaaZcYjh(%_VVg# 2

€ 45.000,- inclusief BTW is inclusief de kosten voor garantstelling. Dit bedrag is het gemiddelde bedrag van

het energieverbruik van een label E-G rijwoning (€175,= per maand) omgezet in een renovatiehypotheek. Voor individuele huishoudens kan, uitgaande van de energielasten vóór renovatie, het bedrag hoger of lager uitvallen.

4 | STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN

3. PARTIJEN, DOELEN EN INZET Samenwerking ™ Ondertekenaars gaan een inspanningsverplichting aan. Iedere groep van deelnemers (vragers, aanbieders, etc. etc.) spant zich in om de hieronder benoemde activiteiten uit te voeren ten einde de gezamenlijke ambitie te realiseren en te komen tot landelijke standaarden op de diverse onderdelen, vanuit het volle besef dat een inspanning zonder of met onvoldoende resultaat de ambitie onhaalbaar maakt. ™BdX]iZc‚‚cd[bZZgYZgZYdZaZcVX]iZgWa^_kZcd[c^Zi]VVaWVVgWa^_`Zc!YVc^h]ZiaZ\^i^Zb om de samenwerking zo nodig op onderdelen te herijken. ™DbiZodg\ZcYVi^cheVcc^c\ZcZcgZhjaiViZc\Za^_`deadeZc!ojaaZcdcYZgiZ`ZcVVghYZ samenwerking en voortgang periodiek evalueren. De eerste evaluatie vindt rond 1 november 2014 plaats. ™EVgi^_ZcgZVa^hZgZco^X]YVi]ZicddYoV`Za^_`^hYViVVcW^ZYZghYZgj^biZ`g^_\ZckddggVY^cale innovatie op zowel proces- als productieniveau. Voor dergelijke innovaties is zicht op opschaling noodzakelijk. ™DcYZgiZ`ZcVVghW^ZYZcgj^biZkddgidZigZY^c\kVcc^ZjlZeVgi^_ZcidiYZHigddbkZghcZaa^c\ Koopwoningen, zolang dat bijdraagt aan de gezamenlijk ambitie en de realisatie van de pilots niet in de weg staat dan wel ernstig wordt vertraagd. Allen In de periode tot aan 1 januari 2016 realiseren partijen pilotwoningen: de eerste rijwoningen uit de periode 1950 – 1980 die onder de condities Nul-10-0 verbouwd worden. In deze pilotwoningen worden ontwikkelde concepten én benodigde condities in de praktijk beproefd. Elk van de partijen levert daarbij de inspanningen die passen bij zijn natuurlijke rol, welke nader zijn uitgewerkt in de volgende paragrafen. Partijen kunnen met behulp van deze renovaties ervaringen opdoen, die noodzakelijk zijn voor de opschalingsfase, én de pilotwoningen dienen om andere huiseigenaren te enthousiasmeren. Na de pilotfase, vanaf 1-1-2016, zetten de partijen zich in voor een opschaling van de Nul op de Meter renovaties bij particulieren. Het opschalingstempo en de daarvoor benodigde condities zullen worden bepaald aan de hand van de evaluatie van de pilotfase. De ambitie is om een marktbeweging tot stand te brengen waarbij vanaf 2020 ca. 50.000 woningen per jaar onder de conditie Nul-10-0 worden gerenoveerd, onder de aanname dat tijdig alle benodigde condities (technisch, economisch, juridisch, etc.), voor zover die buiten de invloed van de partijen binnen deze deal liggen, hiervoor tevens geschapen zijn. Regiotafels Voor de verbinding van vragers aan aanbieders en de uitwerking van het financieringsvraagstuk voor de realisatie van de pilotwoningen, worden regiotafels ingericht. Primair worden de regiotafels gevormd door de vraagvertegenwoordigers uit een specifieke regio, de aanbieders van nul-10-0 renovaties voor pilotwoningen in die regio een vertegenwoordiger van Energiesprong, ondersteund door de provincie waarbinnen de regio valt.

STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN | 5

Initiële ‘meerkosten’ in de pilotfase ™BZY^d'%&)`jccZcYZZZghiZCjadeYZBZiZggZcdkVi^ZhVVc\ZWdYZcldgYZckddg € 60.000,- inclusief BTW3. Voor de gemiddelde rijwoning uit de periode 1950 – 1980 betekent dit, dat er op dat moment nog sprake is van meerkosten. Aanbieders zetten zich in om deze initiële ‘meerkosten’ in de pilotfase tot nul te reduceren. Het is de verwachting dat daarvoor in totaal circa 100 pilotwoningen tussen medio 2014 en eind 2015 gerealiseerd moeten worden in opvolgende bouwstromen, waar via regiotafels met de daarvoor benodigde dealpartners nadere invulling aan zal worden gegeven. ™EVgi^_ZcW^ccZcYZgZ\^diV[ZahheVccZco^X]\ZoVbZca^_`^cdbÃcVcX^Zg^c\kVcYZidiVaZ ‘meerkosten’4 voor de realisatie van de pilotwoningen rond te krijgen. Uitgangspunt is dat voldoende pilotwoningen worden gerealiseerd. Tevens geldt als uitgangspunt dat aanbieders die financieel gedeeltelijk gecompenseerd worden voor de ‘meerkosten’ door andere partijen binnen deze samenwerking, zich committeren aan de oplevering van minimaal tweemaal zoveel woningen als dat ze met steun hebben vervaardigd, onder de conditie Nul-10-0 zonder externe financiële bijdrages na de pilotfase. Vraagvertegenwoordigers (gemeenten, energiecoöperaties en anderen) ™WgZc\Zck‹‹g&_VcjVg^'%&*Za`‚‚cd[bZZgZ^\ZcVgZcY^ZWZgZ^Yo^_cdb]jcZ^\Zc ldc^c\iZaViZc[jc\ZgZcVahe^adildc^c\Zc^cXdciVXibZiVVcW^ZYZgh0 ™[VX^a^iZgZc^c]ZiegdXZhijhhZc]j^hZ^\ZcVgZcZcVVcW^ZYZghkVce^adildc^c\ZcZcigZYZc daartoe, met ondersteuning van Energiesprong, op als verbinder tussen alle betrokken partijen, zoals conceptaanbieders, energiecoöperaties, woningeigenaren, bV`ZaVVgh"iVmViZjgh0 ™aViZc^chVbZclZg`^c\bZiVVcW^ZYZghZcbZidcYZghiZjc^c\kVc:cZg\^Zhegdc\ZZc communicatieplan opstellen én geven hier uitvoering aan, als onafhankelijke niet commerciële afzender van lokale/regionale ontwikkelingen rond de nul-10-0 renovaties. Dit communicatieplan heeft als doel per pilotwoning tenminste 100 huiseigenaren (niet noodzakelijk woonachtig binnen de gemeente) te interesseren om hun woningen op YZoZa[YZl^_oZiZaViZckZgWdjlZc0 ™dcYZghiZjcZcYZVVcW^ZYZghW^_YZ`aVcigZ^h!eVhhZcYW^ccZcYZbVg`Zi^c\"ZchVaZh" strategie van aanbieders en het gezamenlijke communicatieplan. Dragen hiertoe onder bZZg\Z‰ciZgZhhZZgYZ]j^hZ^\ZcVgZckddgZZc`aVcieVcZaVVc0 ™\ZbZZciZcheVccZco^X]^ckddghdZeZaZkZg\jcc^c\hegdXZYjgZhkVcYZe^adildc^c\Zc IVh`[dgXZEgdXZYjgZaZHigddbkZghcZaa^c\0 ™\ZbZZciZcheVccZco^X]^cIVh`[dgXZEgdXZYjgZaZHigddbkZghcZaa^c\kddgkZgVc`Zg^c\ van Nul op de Meter en bijbehorende randvoorwaarden in hun ambitie en organisatie (denk aan welstand, communicatie, grondzaken, stedenbouw, sociaal, economie, wonen Zcb^a^Zj0

3

Het aanbod kan hoger uitvallen indien door de consument gekozen/gevraagd wordt om meer maatregelen te

treffen dan alleen het bereiken van de Nul op de Meter prestatie. Voorbeelden van additionele maatregelen die buiten de prijsstelling vallen zijn keuken en/of badkamervervanging, vernieuwing van hang- en sluitwerk, etc. 4

De meerkosten zullen voor de pilotfase gemiddeld per pilotwoning neerkomen op €15.000,=. Dat betekent dat

voor de 100 pilotwoningen de totale meerkosten neer kan komen op €1.500.000,= (uitgaande van een representatieve deelname aan de pilotfase).

6 | STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN

™YZaZc`Zcc^hbZieVgicZghkZgWdcYZcW^ccZcYZoZYZVaZcbZiVcYZgZ\ZbZZciZc! energiecoöperaties, netwerkbedrijven en andere maatschappelijke partijen voor zover relevant voor de realisatie van de gezamenlijke ambitie. Aanbieders van marktproposities voor particuliere huiseigenaren ™dcil^``ZaZcj^iZga^_`hZeiZbWZg'%&)ZZceaVckVcVVceV`kddgeVgi^Xja^ZgZ]j^hZ^\ZcVgZc^cXajh^Z[YZk^h^Zdcil^``Za^c\Cja"&%"%0 ™gZVa^hZgZc^cY^k^YjZZad[^cXdVa^i^Zk‹‹g&_VcjVg^'%&+b^chiZch‚‚ce^adigZcdkVi^ZdcYZg de condities Nul-10-0, met inachtneming van wat gesteld is omtrent initiële ‘meerkosten’, en ontwikkelen voor 1 januari 2016 een koopbare marktpropositie onder de condities Cja"&%"%0 ™YgV\ZcZgVVcW^_YVigZVa^hVi^ZkVcYZgZcdkVi^ZegdYjXiZc^cidZcZbZcYZbViZeVhhZc ^c^cYjhig^…aZegdYjXi^ZbZi]dYZh0 ™lZg`Zc!bZYZiZcWZ]dZkZkVc]nedi]ZZ`kZghigZ``^c\!^chVbZclZg`^c\bZi\VgVci^Z instellingen, prestatieborging c.q. garantstelling (incl. prestatiecontract) uit ten aanzien van energie en binnenmilieu en bieden deze al bij de pilotwoningen aan met een garantietermijn overeenkomstig de termijn voor de bijbehorende financiering (in de meeste gevallen dus 30 jaar5aZ^YZcYidiaVcYZa^_`ZhiVcYVVgYZc0 ™W^ZYZc]j^hZ^\ZcVgZckg^_Wa^_kZcYZZcdcYZg]djY"ZcWZ]ZZgigV_ZXi6 aan voor de eerste YZgi^\\ZWgj^`h_VgZckVcYZ\ZgZVa^hZZgYZe^adildc^c\Zc0 ™dcil^``ZaZcZZcbVg`Zi^c\"ZchVaZhhigViZ\^ZY^ZYZ`aVcigZ^h^#h#b#`aVcieVcZalZg`Zlijk centraal stelt en hun salesrol richting de klant binnen het gezamenlijk communicatieplan expliciteert, met als doel voor iedere pilotwoning tenminste 100 huiseigenaren te lZgkZcY^Z^ciZgZhhZ]ZWWZcdb]jcldc^c\ZcdeYZoZa[YZl^_oZiZaViZckZgWdjlZc0 ™YZaZc`Zcc^hbZieVgicZghkZgWdcYZcW^ccZcYZoZYZVa# Verkoopkanalen (renovatiewinkels) ™heVccZco^X]^cdbde\gdiZhX]VVakZghX]^aaZcYZCjadeYZBZiZggZcdkVi^ZhodcYZgkZg]d\^c\kVcYZlddcaVhiZciZkZg`deZc0 ™dcil^``ZaZcZZcbVg`Zi^c\higViZ\^Zkddg]ZiWZgZ^`ZckVcediZci^…aZ`aVciZc XdchjbZciZc0 ™W^ZYZc`ZjoZVVcYZ]j^hZ^\ZcVVgj^iY^kZghZCjadeYZBZiZgXdcXZeiZc# Garantie instellingen ™ojaaZco^X]bVm^bVVa^coZiiZcdb^c'%&)^chVbZclZg`^c\bZiVVcW^ZYZghYZgVcY" voorwaarden voor een borgingsmethodiek voor verzekerde prestatiegarantstelling behorende bij energiebesparingen uit te werken, met als doel om deze te ontwikkelen en ook ^coZiWVVgiZbV`Zckddgcja"&%"%gZcdkVi^Zh0

5

Om energie- en binnenmilieuprestaties over deze termijn te kunnen garanderen zullen installatieonderdelen

goed onderhouden en zelfs mogelijk vervangen moeten worden. De kosten hiervan worden inzichtelijk gemaakt via een onderhoud- en beheertraject. Die kosten hoeven niet meegenomen te worden bij het bepalen van de maximale investeringshoogte voor het bereiken van de nul-10-0 propositie. 6

In tegenstelling tot de kosten voor garantstelling maken de kosten voor onderhoud- en beheertraject geen

onderdeel uit van het investeringsbedrag voor de nul-10-0 propositie. Deze kosten zullen wel, op een aan het investeringsbedrag

STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN | 7

™WZegdZkZcYZkZghX]^aaZcYZYZc`WVgZWdg\^c\hbZi]dY^Z`ZckddgYZegZhiVi^Z\VgVci" stelling samen met aanbieders bij de realisatie van pilotwoningen met als doel de egV`i^hX]ZlZg`WVVg]Z^YkVcYZoZWdg\^c\hbZi]dY^Z`ZciZWZegdZkZc0 ™odg\Zckddg`Zcc^hYZa^c\bZiWdjleVgi^_ZcZckZgiZ\ZclddgY^\ZghkVcÃcVcX^Zg^c\h" instellingen binnen en buiten het samenwerkingsverband. De wenselijke markwerking tussen de garantie instellingen begrenst hoe ver ze daarin kunnen en willen gaan. Financieringsinstellingen (Banken, Hypotheekverstrekkers) ™dcil^``ZaZcZcWZegdZkZc^c'%&)!^cY^ZccdY^\!c^ZjlZÃcVcX^Zg^c\hbd\Za^_`]ZYZckddg gegarandeerde Nul op de Meter renovaties rond de pilotwoningen, passend binnen de YddgYZdkZg]Z^Y\ZhiZaYZ\gZcoZc0 ™dcYZgodZ`Zc^c'%&)lViYZdcil^``Za^c\kVc\Z\VgVcYZZgYZCjadeYZBZiZggZcdkVi^Zh betekent voor het bijbehorende benodigde bancaire product, met als doelstelling om dit egdYjXiiZdcil^``ZaZcZcVVciZW^ZYZcVVceVgi^Xja^ZgZc0 ™o^_cWZgZ^Y]jc]nedi]ZZ`gj^biZcdeiZgZ``ZckddgCjadeYZBZiZggZcdkVi^ZhidiVVcYZ door de Rijksoverheid gestelde grenzen (middels general explain dan wel ministeriële regeling). Dat geldt zowel voor de Loan-to-Income grenzen als de Loan-to-Value grenzen (106% financieringsruimte voor Nul op de Meter koopwoningen). Makelaar-taxateurs en taxatie-validatie instituten ™dcil^``ZaZc^c'%&)ZZclVVgYZg^c\hbZi]dYZkddgVYY^i^dcZaZldc^c\lVVgYZ\Z`deeZaY aan renovaties en in het bijzonder de Nul op de Meter renovaties. Deze waarderingsmethode wordt (voornamelijk) ontwikkeld om de financiering ervan mogelijk te maken Zc`VccV'%&)cd\ldgYZcYddgdcil^``ZaY0 ™\ZWgj^`ZcYZe^adildc^c\Zc!kZgkVVgY^\YYddgeVgi^_ZcW^ccZcYZoZdkZgZZc`dbhi!Zc Nul-op-de-Meter renovaties vervaardigd binnen de ‘Stroomversnelling huur’ om deze bZi]dYZiZWZegdZkZcZcYZVX]iZgWVcdeiZaZ^YZc^c]Zi\ZWgj^`0 ™YgV\Zc^c'%&*odg\kddg^cWZYY^c\kVcYZbZi]dYZZcdcil^``ZaYZ`Zcc^hW^ccZcYZ WgVcX]Z0 ™a^X]iZckZg`deZcYZbV`ZaVVghkddg!hiVgiZcYi^_YZchYZe^adi[VhZbZiYZbV`ZaVVgh^cYZ YZZacZbZcYZ\ZbZZciZc0 ™kddgZa`ZCja"de"YZ"BZiZggZcdkVi^ZldgYiZZciVmViZjg^c\ZhX]V`ZaYdbYZbVg`i" waarde te bepalen en vast te leggen in een taxatierapport dat is uitgebracht door tussen`dbhikVcZZc\ZXZgi^ÃXZZgYkVa^YVi^Z"^chi^ijji0 ™dcYZgodZ`Zcd[!]dZZcYddgl^ZZZcYViVWVhZde\ZWdjlY`VcldgYZckVcCjadeYZ meter Renovaties en bijbehorende waardeontwikkelingen, met de intentie om de realisatie daarvan te (laten) verwezenlijken. Energiesprong ™WgZc\iYZZacZbZghVVcYZYZVaHigddbkZghcZaa^c\@ddeldc^c\ZcW^_ZZc0 ™Xdbbjc^XZZgig^X]i^c\YZgYZcdkZgYZYZVaHigddbkZghcZaa^c\@ddeldc^c\Zc0 ™[VX^a^iZZgiW^_]ZiXdbbjc^XVi^ZigV_ZXi!^cXajh^Z[YZ`aVcigZ^hg^X]i^c\WZldcZghYddg vraagvertegenwoordigers en aanbieders in de pilotfase, met name gericht op nationale dehX]Va^c\0 ™^ciZgkZc^ZZgilVVgcdY^\ijhhZcWZigd``ZceVgi^_ZcZccd\c^ZiVVc\ZhadiZceVgi^_ZciZcZ^cYZYZ\ZoVbZca^_`ZVbW^i^ZiZgZVa^hZgZc0

8 | STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN

™hi^bjaZZgiZcdg\Vc^hZZgi`Zcc^hdcil^``Za^c\kVcZc`Zcc^hYZa^c\YddgeVgi^_ZcY#b#k# ^ccdkVi^ZgdjiZZc^coZikVcegdXZhXdVX]^c\0 ™[VX^a^iZZgi^cYZj^il^hhZa^c\kVc`Zcc^h"!bZi]dY^Z`"ZcegdYjXidcil^``Za^c\ijhhZc »HigddbkZghcZaa^c\]jjg¼ZcYZHigddbkZghcZaa^c\@ddeldc^c\Zc0 ™dg\Vc^hZZgi\ZoVbZca^_`Z^c`dde`gVX]ikVcVVcW^ZYZghg^X]i^c\bVg`idbWZiZgZegdYjXiZckddghX]ZgeZgZeg^_oZcVVc\ZWdYZciZ`g^_\Zc0 ™odZ`ihVbZcbZiYZZacZbZghVVcYZYZVa!egdk^cX^ZhZccZilZg`WZ]ZZgYZghcVVgÃcVcX^Zg^c\kVcYZidiVaZ»bZZg`dhiZc¼dbYZgZVa^hVi^ZkVcYZe^adildc^c\ZcgdcYiZ`g^_\Zc0 ™hiZaikddgj^ikdZg^c\kVcYZYZVaHigddbkZghcZaa^c\@ddeldc^c\Zck^Zg[iZWZhX]^`WVVg^c 2014 en 2015.

STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN | 9

4. ONDERSTEUNING De hierna benoemde ondersteunende partijen maken geen deel uit van het samenwerkingsverband rond deze deal. Zij ondersteunen echter de inzet en ambitie van de overige partijen en dragen met hun hieronder beschreven inzet bij aan de succesvolle realisatie daarvan. Ministerie van BZK ™oZio^X]^cdb!^chVbZclZg`^c\bZiYZHigddbkZghcZaa^c\@ddeldc^c\Zc!kddg`deadeZcYZ bouwbedrijven en banken, de Nul op de Meter renovatie zo breed mogelijk toegankelijk te maken voor particuliere woningeigenaren en daartoe te komen tot een uniform bancair egdYjXi0 ™dcYZghiZjciYZeVgi^_ZcW^_YZdcil^``Za^c\kVcZZclZg`l^_oZdbYZ]nedi]ZXV^gZgj^biZiZ bepalen aan de hand van (vermeden) energierekeningen van particuliere woningeigenaren, die indien verantwoord ook de vorm kan krijgen van een additionele afwijking van de huidi\ZidZ\ZhiVcZÃcVcX^Zg^c\haVhiVgi^`Za)b^c^hiZg^…aZgZ\Za^c\0 ™aZ\ide`dgiZiZgb^_cYZdcil^``ZaYZlZg`l^_oZkddgVVc]ZiC^WjYkddgVYk^ZhZcoVabZYZ op basis van de uitkomsten daarvan afwegen of de werkwijze ook ingezet kan worden voor de pilotfase van deze overeenkomst en daarna voor zover van toepassing op de toegestane ÃcVcX^Zg^c\haVhi0 ™hiZaidcil^``ZaYZ`Zcc^h^chigjbZciZcZc^co^X]iZcWZhX]^`WVVg!odVahkddgi`dbZcYj^i blok voor blok en het Energieakkoord voor duurzame groei, met als doel te komen tot effectieve marktbeïnvloeding. Provincies ™[VX^a^iZgZcgdcYYZgZVa^hVi^ZkVce^adildc^c\ZckgVV\\ZhijjgY/lVi]ZWWZc\ZbZZciZc cdY^\0 ™kZgW^cYZcCjadeYZBZiZgediZci^ZbZiWZhiVVcYZZcadeZcYZigV_ZXiZcZcegd_ZXiZc W^ccZcYZegdk^cX^ZhkZZaVa^chVbZclZg`^c\bZi\ZbZZciZc0 ™dcYZghiZjcZc^cdehX]Va^c\kVcYZHigddbkZghcZaa^c\@ddeldc^c\ZcZcHigddbkZghcZaa^c\ =jjgcVVgc^ZjlZ\ZbZZciZc0

10 | STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN

5. SYMPATHISANTEN Meerdere marktpartijen verheugen zich in de ontwikkeling van de Deal De Stroomversnelling Koopwoningen voor het bouwproces in Nederland en onderschrijven nut en noodzaak van de totstandkoming van de benodigde marktcondities en randvoorwaarden. Deze sympathisanten zeggen toe de ambities en doelstellingen van de Stroomversnelling Koopwoningen positief te ondersteunen en een bijdrage te willen leveren in het verder brengen hiervan. Middels ondertekening verklaren de sympathiserende partijen een bijdrage te leveren op het gebied van: ™edh^i^ZkZ]djY^c\iZcVVco^ZckVcYZgZVa^hVi^ZkVcYZWZcdY^\YZbVg`iXdcY^i^Zh^c[dgbZaZZc ^c[dgbZaZdkZgaZ\higjXijgZcYgVV\kaV`kZgWgZY^c\Zc`Zcc^hdkZgYgVX]i0 ™W^_YgV\ZcVVcYZidZ\Vc`Za^_`]Z^YkVc]Zic^ZjlZWdjl"VVcWdYCjadeYZBZiZggZcdkVi^Zh (Helder aanbod, hoe werkt het, waar schaf je het aan, helder proces van financiering, wat kost ]Zi!lVi`g^_\_Z!lZa`Z\VgVci^ZhZckZg\jcc^c\ZcigV_ZXiZcZiX#0 ™edh^i^ZkZXdbbjc^XVi^Z!i^_YZchYZe^adi[VhZZckddg]ZiYZÃc^i^ZkZVVcWdYZcYZdehX]Va^c\ daarvan (leerprocessen en ruimte bieden aan benodigde omstandigheden pilots via communicatiekanalen van de eigen organisatie)

STROOMVERSNELLING KOOPWONINGEN | 11