3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 1
13 Mei
Uitgave 14, september 2002
Nieuwskrant
Informatief magazine betreffende de gevolgen van de vuurwerkramp Uitgave 1, april 2001 Maandblad van het Informatie- en Adviescentrum voor iedereen die vragen heeft over de vuurwerkramp.
Voor toelichting op de inhoud in het Turks of Marokkaans kunt u 0800-1100 bellen. Türkc,e íc,erikle ilgili ac,iklamalar ic,in bu numarayi arayabilirsiniz: 0800-1100! 0800-1100
'De ramp heeft ons uit elkaar geslagen'
Familie Tuluk
'Van de familie van mijn vrouw in Turkije hadden we een jaar voor de ramp een oud koperen bord gekregen. Het was meerdere generaties in de familie geweest; misschien wel 200 jaar. En wij, wij konden er nog geen jaar op passen.'
Servet Tuluk woonde met vrouw, twee dochters en zoon
Migratiestress
aan de Nieuwluststraat op 13 mei 2000.
'Als buitenlander denk je toch snel, zou ik in deze straat
'Door de ramp zijn wij alles kwijtgeraakt aan de
wel geaccepteerd worden? De verhuizing en alles eromheen
Nieuwluststraat. Mijn ouders woonden enkele huizen
gaf veel stress. Het was toch prettig om bij elkaar te wonen
verder. Zij zijn ook alles kwijt. Het huis van mijn zuster is
op het Roomveldje. Dat gaf een prettig gevoel. We zijn nu
zwaar beschadigd. Dat maakt het allemaal dubbel moeilijk.
uit elkaar geslagen. Dat hoor ik ook van de Turkse mensen
Anders vind je nog wel eens spullen van jezelf in je ouderlijk
in zuid. Mijn zoon ziet zijn opa nu minder. Voor de ramp
huis. Doordat mijn familie ook ernstig is getroffen, heb ik
was er altijd iemand thuis voor de oppas; als familie
er zorgen bijgekregen. We konden elkaar niet helpen omdat
onderling regelde je dingen. We wonen nu meer geïsoleerd;
we allemaal dezelfde problemen hadden. Je staat dan nog
ik mis de steun van mijn familie. Je moet nu meer dingen
meer alleen en er komt nog meer op je af wat je allemaal
zelf regelen. Dat je op tijd thuis bent bijvoorbeeld, omdat
moet regelen. Een dubbel verlies; een tweede ramp.
de kinderen uit school komen. Mijn buurman deed vaak
Dubbele stress.'
een beroep op me, met instanties en formulieren. Hem
Informatie- en Adviescentrum
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 2
kan ik niet meer helpen.'
zie ik als een vertrouwenspersoon. Hij geeft me aanwijzingen,
'We zijn deze zomer naar de Turkse kust gegaan op
bijvoorbeeld dat ik niet altijd boos moet worden. Zowel
vakantie. Bewust zijn we uit de buurt van familie gebleven,
mijn vrouw als ik zijn via Mediant met Activa in contact
want dat geeft veel verplichtingen en drukte en ik was toch
gekomen. Via Activa heb ik nu een baan als beheerder van
al zo moe. Na enkele dagen voelde ik me slecht. Het leek
buurthuis de Laares. Ik help daar met het organiseren van
wel of ik een hartaanval kreeg. Ik heb vijf dagen in het
activiteiten. Omdat ik hier al zo lang woon, sinds 1973, ken
ziekenhuis gelegen, maar gelukkig zijn er geen hartproblemen
ik zo'n beetje alle Turken in Enschede. In mijn werk ben ik
gevonden. Mijn huisarts hier heeft me naar een neuroloog
een perfectionist; ik ben niet gauw tevreden. Binnenkort
gestuurd. Maar ik moet eerst drie maanden op de wachtlijst.
hoop ik weer te kunnen beginnen en een opleiding te
Dit brengt allemaal spanningen met zich mee.'
kunnen volgen. Thuiszitten geeft ook stress.'
Verzekeringsstress 'Ik heb nog geld van de verzekering tegoed. Ze betaalden 25 % minder uit dan de Bureau Coördinatie Expertise (BCE) had vastgesteld. In het begin wilde iedereen je wel helpen; advocaten, de vakbond, noem maar op. Ook Mans en Kok deden mooie beloften. Maar ze doen nu minder moeite. Ze hebben ons helemaal vergeten. Maar ik denk er nog dagelijks
De UitvoeringsOrganisatie Personenschade Vuurwerkramp
aan.' 'Mijn beide dochters hebben door de ramp een jaar
(UPV) waarvan sprake is in bovenstaand interview, voert een
op school verloren. Ze konden zich niet concentreren en
tweetal regelingen uit die betrekking hebben op de financiële
mistten de boot, ook bij stages. We hebben bij de UPV een
gevolgen van de vuurwerkramp. Er moet dan sprake zijn
aanvraag ingediend voor het schoolgeld en de ouderbijdrage
van letsel als direct gevolg van de vuurwerkramp. Het gaat
die we hierdoor extra moesten betalen. Ook hebben we de
om de volgende twee regelingen:
gederfde inkomsten van mijn oudste dochter die als kapster-
1 De regeling tegemoetkoming in kosten en inkomensderving
stagiaire werkte, teruggevraagd.'
bij ziekte vuurwerkramp Enschede 2 De regeling tegemoetkoming financiële gevolgen in
Hulp en werk
verband met functrionele invaliditeit vuurwerkramp
'Bij Mediant kan ik vertellen wat me bezig houdt. Met een
Enschede.
vol hoofd kom ik binnen en met een leeg hoofd kom ik weer
U kunt voor 1 juli 2003 een aanvraag indienen. Wilt u
buiten. Op zich geeft dat een prettig gevoel. Maar als ik
meer informatie over deze regelingen, neem dan contact
thuis kom, dan overvalt alles me weer. De man van Mediant
op met de UPV via tel. 0800 - 1100.
Pagina
2
U vraagt, wij antwoorden! Heeft u vragen waar u nu wel eens een antwoord op wilt hebben? Richt uw vraag aan de redactie, postbus 167, 7500 AD of via www.iac.enschede.nl. Als uw vraag voor het eind van de maand binnen is, dan volgt het antwoord in de volgende uitgave. Bianca de Geus
maar ook lichamelijke klachten waar geen duidelijk oorzaak voor
Psycholoog Mediant
is, komen dan veel voor. In de meeste gevallen verdwijnen deze
Ontkenning
problemen na verloop van tijd vanzelf. Bij sommige mensen gaan
Ik ben een man van 34 jaar,
de problemen echter niet vanzelf over. Ook na langere tijd blijven
getrouwd en vader van 2 kinderen
ze onrustig, slapen ze slecht, hebben concentratieproblemen of
van 2 en 4 jaar. Na de ramp ben
zijn prikkelbaar. Ze voelen zich ziek. Als deze klachten langere
ik een tijdje thuis geweest van
tijd bestaan kan er sprake zijn van een post traumatische stress
mijn werk omdat ik mij slecht
stoornis (afgekort: PTSS). Vaak zijn deze klachten er direct na
kon concentreren maar nu gaat
het trauma, maar soms worden ze ook pas in de loop van de tijd
het wel weer goed. Met mijn
duidelijker. Ze gaan vaak niet vanzelf over zoals bij uw vrouw.
vrouw gaat het nu nog steeds niet echt goed maar ze doet net of er niets aan de hand is. Ik merk dat ze onrustig
Om te zorgen dat de klachten verminderen en verdwijnen is het
slaapt en soms met nachtmerries wakker wordt. Ook is ze
dan noodzakelijk om een gerichte behandeling te volgen. Het
soms erg bang voor van alles en nog wat, zodat de kinderen
belangrijkste in zo'n behandeling is het praten over wat je hebt
ook angstig worden. Wat zou er moeten gebeuren en is er
meegemaakt en wat dit met je gedaan heeft. Het voordeel van
iets dat ik zelf kan doen?
het praten met een professionele hulpverlener zoals de huisarts of een psycholoog, is dat deze op een andere manier met je praat
Antwoord
dan je partner of een goede vriend. Bovendien vinden mensen
Als mensen vreselijke dingen meemaken, zoals de vuurwerkramp,
het vaak moeilijk om traumatische ervaringen met een bekende
dan roept dit reacties op. Zowel het lichaam als de geest reageren
te bespreken omdat ze zich schamen of omdat ze niet willen dat
op een manier die mensen vaak niet kennen van zichzelf. Ze
die ander bepaalde dingen van hen weet. Soms zijn ze ook bang
kunnen concentratieproblemen krijgen of prikkelbaar worden,
de ander op te zadelen met hun probleem.
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 3
Bij Mediant Nazorg Vuurwerkramp (Stationsplein) vinden de
klachten over dit verschijnsel bij ons binnen gekomen.
meeste gesprekken plaats tussen de cliënt en de hulpverlener,
We hopen dat wij u hiermee gerust hebben gesteld.
soms worden de partner of de kinderen erbij betrokken. Alles wat besproken wordt is vertrouwelijk. Na het eerste gesprek maakt de hulpverlener een plan hoe de behandeling er uit zou moeten zien, hierbij wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met wat de cliënt zou willen. Dit plan wordt samen met de cliënt besproken. Het wordt alleen uitgevoerd als de cliënt het ermee eens is. In sommige gevallen worden medicijnen voorgeschreven die de behandeling ondersteunen, ook dit gebeurt in goed overleg. Een traumabehandeling is beslist niet altijd gemakkelijk omdat je de confrontatie aangaat met dat wat zo pijnlijk is. In veel gevallen levert het echter veel op. De klachten worden minder en de cliënt kan weer beter functioneren. Zonder behandeling zou dit waarschijnlijk veel langer duren.
Inhoudsopgave
Rieneke Hesselink Communicatie adviseur
Artikelen
Projectbureau Wederopbouw
• De ramp heeft ons uit elkaar geslagen
Schutting
• Onderzoek onder kinderen en gezinnen van start:
In de krant las ik dat mensen die
Pagina 1 12
Welke invloed heeft de ramp op hen gehad?
geïnteresseerd zijn schuttingdelen
• Kinderen plaatsen hun eigen straatnaamborden
14
kunnen krijgen. Is bekend waar
• Getroffenen op herhaling
14
ik mij hiervoor kan opgeven en
• Bewoners Schurinksweide combineren tijdens
15
wat gebeurt er als er meerdere gegadigden zijn?
barbecue nuttige met aangename • Evert-Jan Veldman over studiedag
16
Kerkelijke presentie in Roombeek • Stucadoor Lodewegen beseft pas laat hoe hard
20
de klap van de vuurwerkramp is aangekomen
delen te zien in het Los Hoes bij het Rijksmuseum Twenthe. Iedereen die iets op de schutting heeft geschilderd of geschreven
Rubrieken
kan dit deel in zijn of haar bezit kan krijgen. Is dit het geval dan
• U vraagt, wij antwoorden
2
kan men in het Los Hoes een formulier invullen en aangeven of zij
• BSVE Waardering als beloning voor de moeite
4
het schuttingdeel of een foto hiervan willen hebben. Dat betekent
• Fred Bosman
5
dus dat alleen de makers hiervoor in aanmerking komen.
• Activiteiten en regelingen
6
Wanneer blijkt dat meerdere mensen aan een zelfde deel van de
• Beeld van een kunstenaar
omheining hebben gewerkt dan wordt in overleg met hen naar
• Het moment van...
een passende oplossing gezocht. Na vier weken benadert het
• Opnieuw Beginnen aan de Singel
17
Projectbureau Wederopbouw iedereen die een formulier heeft
• Hoe gaat het nu met
18
ingevuld en worden de schuttingdelen uitgegeven. De foto's
• Ondernemersnieuws
19
Pagina
9 13
worden per post verstuurd. De delen die overblijven worden verwerkt in een kunstwerk dat een plaats krijgt in het gebied.
Van de redactie: Voor u ligt nummer 14. De eerste uitgave na de zomer.
Dode planten
U treft er weer de nodige vertrouwde rubrieken en
Deze zomer zijn alle bomen en struiken in onze tuin
onderwerpen aan. Nieuw is de rubriek van Helen
doodgegaan. Dit is niet alleen bij ons het geval, in tuinen
Westendorp die voortaan op een persoonlijke manier
om ons heen zien we hetzelfde gebeuren. Tijdens de ramp
verslag doet van haar ervaringen als 'pionier aan de
waren veel bonen en struiken helemaal zwart van een
singel.' Zij behoort tot de eerste terugkeerders naar haar
vette smurrie. Is het mogelijk eens te onderzoeken wat dit
oude woning. Terug naar de vertrouwde plek? Of zijn er
is, en of er meer klachten binnen zijn gekomen?
toch dingen veranderd? Binnenkort vormt haar achtertuin het toneel voor de eerste nieuwbouw als de schop de
Antwoord
grond ingaat voor Het Talma. Helen gunt ons maandelijks
De redactie van 13 Mei, Opnieuw Beginnen was in de gelegenheid
een blik in haar ervaringen bij de gebeurtenissen in en
de vraag door te spelen aan stadsdeelbeheer noord, die een
om haar huis.
medewerkers op pad heeft gestuurd om polshoogte te nemen. Enkele bomen en struiken blijken last te hebben van ongedierte
In september wordt de getroffenenmonitor voor de
(meest luizen) op het blad waardoor het blad afvalt. Door de
tweede keer uitgevoerd. Daarin worden dezelfde
weersomstandigheden komt dit op dit moment veel voor. De plant
mensen als vorig jaar benaderd. Het onderzoek moet
beschermt zichzelf op deze manier en ze zijn dus niet aan het
niet alleen inzicht geven in de loop van gebeurtenissen.
doodgaan. U kunt proberen het ongedierte met luizenbestrijdings-
Het is vooral de bedoeling om meer te weten te komen
middelen te lijf te gaan.
van opvattingen en meningen die de deelnemers aan het
Een relatie met de gevolgen van de ramp is hoogst onwaarschijnlijk.
onderzoek hebben over bepaalde ontwikkelingen en
En om uw laatste vraag te beantwoorden; er zijn niet meer
gebeurtenissen.
3
Vanaf 14 september zijn een maand lang foto's van de schutting-
Pagina
Antwoord
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 4
Kifayet Aykaç-Metin
voldoende deelname) donderdag 12.00 - 15.00 uur.
Eenzaam
Kosten bij deelname aan een activiteit is 0,75 euro per keer.
Als Turkse vrouw zit ik vaak
Bij geen deelname aan een activiteit 2,25 euro per keer.
alleen thuis. Ik heb een kindje
Voor verdere informatie kunt u op werkdagen, tijdens werkuren
van vier en een van 16 maanden.
bellen naar Kifayet Aykaç-Metin, tel: 053-435 04 56.
Na de ramp zijn we verhuisd. We hebben veel nieuwe meubels
Antwoord: Turks
gekregen en alles is goed voor
Sizinde katilabileceginiz ve ozellikle kadinlar icin semt evi Kompas;ta
elkaar, maar in deze buurt
bircok cesit faaliyetler düzenlenmektedir. Kompas'in adi simdi
(Deppenbroek) voel ik me erg
Kuzey Bölgesi semt refah Kurumu olarak tanimlanmaktadir.
eenzaam. Mijn man gaat veel weg en ik zit thuis bij de
Kompas genclere, olgunlara ve yaslilara, yani her yastaki
kinderen. Zijn er activiteiten waar ik met mijn kinderen
insanlara faaliyetler organize eden bir aktiviteler merkezidir.
heen kan en wat mijn man ook goed vindt?
Het Kompas havai fisek magdurlarina yönelik çalismalarda da aktif olarak çalismaktadir. Bunun için çalisan görevli pazartes-
Pagina
4
Antwoord Nederlands
inden persembe gününe kadar tüm gün, cuma günü saat 12.00
Speciaal voor vrouwen worden er in het activiteitencentrum
ye kadar çalismaktadir. Magdur olan kisiler sorulari varsa veya
"het Kompas" verschillende activiteiten georganiseerd waar u
herhangi bir destege ihtiyaclari varsa veya calismalara katilmak
aan kunt deelnemen. Het "Kompas" heet tegenwoordig Stichting
istiyorlarsa bu görevliye basvurabilirler. Bu görevli bunlarin
Welzijn Stadsdeel Noord buurtcentrum "het Kompas". Het is een
yanisira magdurlar için çesitli hos çalismalar organize etmektedir.
activiteiten- centrum voor alle kinderen en volwassenen van
Ornek aktiviteler; sauna (hamam), kahvalti sabahlari, çesitli
Stadsdeel Noord, dus voor alle leeftijden.
konularda bilgilendirme günleri, sac kesme, çiçek yapma, gezi,
Het Kompas is ook actief op het gebied van bewonersondersteuning
eglence v.s.
voor getroffenen van de vuurwerkramp. Daarvoor werkt de
Aslinda aktiviteler gündüz uygulanmakta, ama bazi aktiviteler
bewonersondersteuner van maandag tot en met donderdag de
aksam saatlerine denkdüsebilmekte.
hele dag, en vrijdag van 8.30 tot 12.30 uur. De getroffenen kunnen
Calismalara sizde katilmak isterseniz, çocuklariniz için
voor allerlei vragen en ondersteuning bij haar terecht. Ook
Kompas'ta çocuk bakicisi bulunmaktadir. Ayrıca activitelere
organiseert zij verschillende leuke activiteiten voor de getroffenen
katılmayan veliler de çocuk batıcısından faydalanabilir.
zoals: sauna bezoeken, themaochtenden, ontbijtochtenden, cursus
Tabiiki organize edilen çalismalara sizin katilmanizi esiniz
haarknippen en bloemschikken, excursie, feesten e.d. De meeste
uygun bulurmu veya bulmazmi bir yorum yapamam, ama
activiteiten worden overdag gehouden maar ook wel 's avonds.
esinize anlatacak yeterli bilgi verdigimi zannediyorum.
Overdag is er kinderoppas aanwezig (voor kinderen van 0 tot 4
Veli aktiviteye katiliyorsa activite bas¸ ı ödemesi gereken ücret
jaar), wat het voor u misschien makkelijker maakt om aan de
0,75 eurocent, katilmayan veliler bir çocuk için 2,25 euro
activiteiten deel te nemen. De kinderoppas is overigens ook
ödenmeleri gerekmektedir. Pazartesi'nden cuma'ya saat
bedoeld voor de ouders die niet deelnemen aan de activiteiten.
9.00 - 11.30 arasi (cuma günleri yeteri kadar bakilacak çocuk
Of uw man het goed vindt dat u de activiteiten bezoekt kan ik
varsa), persembe saat 12.00 - 15.00 arasi çocuk bakicisi
natuurlijk niet beoordelen, maar hopelijk heeft u nu voldoende
bulunmaktadir. Daha genis bilgi almak istiyorsaniz çalisma
informatie om hem erover te vertellen. Kinderoppas is van
günleri ve saatleri içersinde Kifayet Aykaç-Metin'e telefon
maandag t/m vrijdag 9.00 - 11.30 uur (vrijdag alleen bij
edebilirsiniz. Tel.: 053-435 04 56
Waardering als beloning voor de moeite De Belangenvereniging Slachtoffers Vuurwerkramp is een zelfhulporganisatie. Getroffenen helpen elkaar, wisselen ervaringen uit of werken samen om een gemeenschappelijk probleem op te lossen. Hierbij kan de BSVE -gelukkig- vaak een beroep doen op deskundigen van buiten de vereniging. Advocaten, makelaars, architecten... Vanuit hun professie brengen zij advies uit naar werkgroepen die zich moeten verdiepen in vraagstukken als rechtszaken, de verkoopprijs van een huis of de nieuwbouw ervan. Betty Kastelein hoort ook in dit rijtje thuis. Als maatschappelijk werker is ze gespreksleidster geweest van lotgenotengroepen en heeft ze inmiddels meer dan twintig getroffenen op vrijwillige basis geholpen met het invullen van UPV-formulieren. Vanuit Borne komt Betty Kastelein bijna wekelijks naar
doet ze bescheiden. 'Ik ben gevraagd en heb "ja" gezegd.'
Enschede. Met de auto of de trein, maar ook de fiets pakt
Even later blijkt Betty Kastelein over een curriculum vitae
ze regelmatig om in Enschede te komen helpen. Door de
aan bestuursfuncties en maatschappelijke projecten te
ramp is ze niet getroffen. 'Maar de dreun heb ik in Borne
beschikken en tien jaar te hebben gewerkt in een vrouwen-
gehoord en ook de rookwolken heb ik gezien,' zegt ze...
hulpverleningscentrum. Geld stond daarbij niet centraal.
Alsof er criteria moeten zijn om open te kunnen staan
Hulp bieden wel. 'In de hulpverlening ben je nooit klaar.
voor de menselijke problemen van veel getroffenen. Op de
Een mens kan in zijn leven steeds weer dingen tegenkomen
vraag wat de drijfveren zijn geweest om als Bornse binnen
waar hij tegenop loopt. Het is net een huishouden', zegt ze
de BSVE een helpende hand uit te steken als vrijwilligster
typerend, 'iedere keer is er wel iets nieuws.' Binnen het
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 5
Fred Bosman Stil Beste Mevrouw C. Mediant Nazorg Vuurwerkramp Stationsplein 3, maandagmiddag 14.30 uur. Ik zit hier nu een half uur op u te wachten. Betty Kastelein (eigen foto)
We hadden toch een afspraak? Ik dacht dat het vorige gesprek u goed bevallen was en dat u graag wilde terugkomen. Natuurlijk, het was een "pittig " gesprek. Alle emoties van de ramp kwamen weer boven. U zei me nog dat het toch wat had opgelucht. Maar nu komt u niet en u hebt ook niet gebeld. Wat is er aan de hand? Viel het u zo tegen? "Klikt" het niet tussen ons? Had u verwacht dat u veel sneller van uw klachten af zou komen? Hebt u onverwacht familiebezoek gekregen? Wordt uw aandacht zo in beslag genomen door allerlei andere dingen dat u vrouwenhulpverleningscentrum heeft ze ooit op projectba-
vergeet aan uw eigen behandeling te denken? Misschien
sis voor een jaar een halve betaalde baan gehad en ook
schaamt u zich voor de buren die u hebben gevraagd waar
kreeg ze een kleine bijdrage per cliënt. Maar verdiend op
u die middag naar toe ging? Of vindt uw man dat u zich
de ellende van een ander heeft ze niet. 'Eigenlijk', zo formu-
aanstelt en durft u daarom niet meer te komen?
leert ze samenvattend: 'vond ik geld overmaken naar het rampenfonds te makkelijk. Ik wilde zelf iets doen met
Wat heb ik verkeerd gedaan?
mijn deskundigheid.'
Mevrouw C, het komt vaker voor dat een patiënt niet komt op de afspraak, maar het is voor het eerst dat ik zo'n brief schrijf. Uit onderzoek van de GGD blijkt dat er nog veel van de vuurwerkramp, maar dat slechts een deel van hen
ze getroffenen die bij de BSVE aangeven hulp te willen
onder behandeling is van een instelling als Mediant. Ook
met het invullen van UPV-formulieren. Met ruim twintig
zijn er nog al wat mensen die voortijdig stoppen met de
aanvragen heeft ze inmiddels geholpen. Het is een zakelijke
behandeling. Hoe kan dat? Deze mensen nemen dus wel de
dienstverlening, maar het maakt veel los bij de mensen.
moeite om mee te doen aan genoemd onderzoek, maar ze
'Het valt me op dat mensen bang zijn gevoelens te benoemen.
komen er niet toe om ook werkelijk iets aan hun klachten te
Ze hebben moeite om over hun ervaringen te praten. Ook
gaan doen of ze worden niet verwezen naar een instelling
zaken die misgaan trekken sommige slachtoffers zich erg
als de onze, of ...
aan. Je twee of drie keer moeten laten registreren of post op een oud adres. Dat kan de mensen erg diep raken.'
Mevrouw C, moet ik in deze column reclame voor de
Tussen de zakelijke regels door komt het dan ook voor dat
nazorg gaan maken? Willen mensen liever de klachten
er over dingen doorgepraat wordt. Vanuit haar werk is
houden of zijn ze bang voor de hulpverleners, of weten
Betty Kastelein gewend dat het lang kan duren voordat
ze niet wat ze kunnen verwachten?
iemand zijn vertrouwen geeft. 'Als daar een doorbraak in is geeft dat veel voldoening.'
Vragen, vragen, vragen
Naast de BSVE is Betty Kastelein lid van de donorcommissie
We weten natuurlijk wel iets: veel mensen blijven weg na
van de Bloedbank en is ze erg actief geweest binnen de
een aantal gesprekken omdat ze geen tijd willen of kunnen
Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa (ANBN). Twee keer
investeren in hun behandeling: hun hoofd staat er niet
per jaar organiseerde ze een landelijke contactdag voor
naar, of ze hebben nog andere bezigheden. Het kan zijn
patiënten en mensen uit hun omgeving. Haar echtgenoot
dat ze wegblijven uit teleurstelling, het herstel vordert te
organiseerde contactdagen voor ouders van patiënten.
langzaam. Of ze voelen zich niet begrepen, enzovoort.
Betty leidde op deze dagen de lotgenotengroepen van
Als hulpverlener hoor je zoiets vaak pas achteraf, als het
moeders van kinderen met een eetstoornis. Met het
contact al verbroken is. Of je hoort niets...
organiseren van landelijke contactdagen is ze gestopt, maar echt veel tijd voor zichzelf hebben Betty Kastelein en haar
Tja, dan wordt het wel stil
echtgenoot nog steeds niet. 'De donderdag houden we
aan het Stationsplein, zoals
standaard vrij. Dan gaan we met zijn tweeën leuke dingen
deze middag.
doen.' Fietsen en lunchconcerten van de Twentse
Maar U blijft natuurlijk
Schouwburg scoren hoog op de lijst van vele dingen die
welkom, mevrouw C!
dan worden ondernomen. En wat er te doen valt binnen de BSVE als het UPV-vraagstuk
Fred Bosman
is afgerond? 'We zien wel wat mijn pad kruist,' antwoordt
Psychiater Mediant Nazorg
ze nuchter. 'Ik heb met plezier een gespreksgroep geleid
Vuurwerkramp
en ook de UPV-formulieren doe ik met veel voldoening. Dat vind ik erg belangrijk als ik me voor iemand inzet.'
5
mensen zijn met ernstige psychische klachten als gevolg
Samen met Ingrid Jurjens, Aynur Zeyfi en Eylem Genc helpt
Pagina
Als er een vertrouwensdoorbraak is, geeft dat veel voldoening
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 6
&
Activiteiten Regelingen
noodreparaties uitgevoerd en wordt illegale bewoners gevraagd de woningen te verlaten. Met de politie is afgesproken dat zij direct kunnen worden opgeroepen om bij de uitzetting te helpen, als blijkt dat illegale bewoners weigeren de woning te verlaten. De betreffende leegstaande woningen zijn door de vuurwerkramp (zwaar) beschadigd. Stichting Stadsherstel knapt een deel van deze woningen op, het overgebleven deel van de woningen
Renbaanstraat afgesloten voor publiek
wordt gesloopt. Medewerkers van de Stichting Surplus
Vanaf acht augustus is het voorlopig niet meer mogelijk
zullen tot aan de start van de herstel- of sloopwerkzaam-
om van de Deurningerstraat via de Renbaanstraat de
heden de huizen dagelijks controleren. De maatregelen
Roomweg te bereiken of andersom. Het Talma wordt
zijn door het Projectbureau Wederopbouw genomen nadat
bouwrijp gemaakt en daarvoor worden allereerst alle
de afgelopen weken bij het Projectbureau Wederopbouw
leidingen en rioleringen in de Renbaanstraat en
signalen van buurtbewoners zijn binnengekomen van
Tollenstraat vervangen.
overlast van de betreffende panden.
De Renbaanstraat was de eerste straat in Roombeek die na de vuurwerkramp weer open ging voor voetgangers en fietsers. Voor de woningen op het Talma heeft Woningbouwcorporatie Domijn inmiddels een bouwvergunning aangevraagd. Het streven is dat voor de
Samen koken, samen eten voor volwassenen in Het Kompas Foto: Bewonersondersteuners
jaarwisseling de eerste schop de grond ingaat.
Actief beheer leegstaande gemeentelijke panden omgeving Roombeek Dagelijkse controles en noodreparaties moeten vernieling en illegale bewoning van leegstaande panden in de directe omgeving van Roombeek terugdringen. Voor dit dagelijks beheer van zo'n vijftig gemeentelijke panden heeft de gemeente de Stichting Surplus ingeschakeld. Pagina
Deze week is de Stichting Surplus gestart met een actief beheer van leegstaande gemeentelijke panden in de omgeving van Roombeek. Medewerkers van de stichting
6
gaan dagelijks langs de ongeveer 50 leegstaande woningen die door de gemeente na de vuurwerkramp zijn aangekocht. Deze huizen worden dagelijks gecontroleerd op sporen van vernieling of bewoning. Indien nodig worden onmiddellijk
Activiteiten Sociale Wederopbouw september 2002: Het Kompas Activiteit
Aantal en dag
Datum
Tijd
Locatie
Kosten
Bloemschikken
1x p/m op donderdag
19 september
09.00 - 11.30 uur
Het Kompas
3 4.00 per keer
10x op dinsdagavond
17 september
18.00 - 20.30 uur
Het Kompas
3 4.00 per keer
2x p/m
15 en 29
18.30 uur
Verzamelen
3 8.00 per keer
voor vrouwen Haarknippen voor vrouwen Sauna voor vrouwen (max. 25 per bezoek
september
Het Kompas
incl. reiskosten
Elke woensdagochtend
Vanaf 23 oktober 10.00 - 11.00 uur
Het Kompas
3 6.00 per mnd
Elke maandagochtend
9 september
09.00 - 11.30 uur
Het Kompas
3 1.50 per keer
Elke vrijdagochtend
13 september
09.00 - 11.30 uur
Het Kompas
3 1.00 per keer
Elke 4e dinsdag
24 sep / 26 nov
13.00 - 15.00 uur
Het Kompas
Geen eigen
Turkse (0-4 jarige)moeders
van de maand
17 dec
Samen koken samen eten
Elke 4e dinsdag
24 september
15.30 - 19.00 uur
Het Kompas
3 2.00 per keer
Voor volwassenen
van de maand
Themaochtend voor
Elke maandagochtend
9 september
09.00 - 11.30 uur
Het Kompas
3 1.00 per keer
Aerobic voor allochtone vrouwen Jogging/wandelen en ontbijtochtend voor allochtone vrouwen Voorlichting gezondheid voor Turkse vrouwen Ouder-kind zorg voor
Arabischsprekende vrouwen
bijdrage
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 7
FBNE-giften nu ook naar scholen in Enschede-zuid
in het Los Hoes. De tentoonstellingen zullen regelmatig wisselen van thema. De ingang van het Los Hoes bevindt
B en W zijn akkoord met het voorstel om de ruim 95.000
zich aan de achterkant van het Rijksmuseum aan de
euro aan giften die sinds april vorig jaar door het Fonds
Vluchtestraat. Openingstijden: dinsdag t/m zondag van
Bijzondere Noden Enschede is ontvangen, hoofdzakelijk in
11.00 - 17.00 uur.
te zetten voor het opwaarderen van schoolpleinen. Dit sluit aan bij zowel de wensen van de schenkers als bij diverse recente onderzoeken. Ook twee jaar na de ramp blijkt spelen voor kinderen namelijk de meest succesvolle manier om
Warmtenet in Roombeek
traumatische ervaringen te verwerken. Goede speelvoor-
B en W van de gemeente Enschede hebben besloten Essent
zieningen zijn daarbij onontbeerlijk. Voor in totaal dertien
opdracht te geven in Roombeek een warmtenet aan te leggen.
schoolpleinen wordt 5.500 euro per school gereserveerd.
Essent heeft verschillende varianten onderzocht voor de
Het gaat in alle gevallen om scholen waar kinderen op zitten
energievoorziening in de wederopbouwwijk. Bij de gekozen
die op de een of andere manier door de vuurwerkramp zijn
variant wordt gebruik gemaakt van het bestaande ketelhuis
getroffen. Het is inmiddels de derde keer dat geld uit het
van Grolsch waarin onder meer warmte uit het bronwater
FBNE een bestemming krijgt. Opvallend is deze keer dat ook
van Grolsch wordt hergebruikt. Deze variant heeft het
twee scholen in stadsdeel Zuid geld ontvangen. In Zuid zijn
hoogste milieurendement en garandeert voor de consument
relatief veel getroffenen van de vuurwerkramp geherhuisvest,
normale prijs- en leveringsvoorwaarden.
met name in de A-landen. Het vergroten van de speelmogelijk-
Het warmtenet voor Roombeek past in de ambitie van het
heden in de directe omgeving van de A-landen neemt een
gemeentelijk energiebeleid om de uitstoot van broeikas-
prominente plaats in op de jongste verdeling van FBNE-gelden.
gassen te verminderen. Op 28 februari jongstleden werd
Behalve de 11.000 euro voor de schoolpleinen van Het Stroink
een intentie-overeenkomst ondertekend tussen de gemeente
en De Windroos, trekt het college ook 16.00 euro uit voor het
Enschede en Essent om een energievoorziening in Roombeek
opwaarderen van andere speelplekken in de buurt van de
te realiseren die voldoet aan de duurzame ambities van de
A-landen.
gemeente. Drie varianten In het rapport "Enschede Roombeek, naar milieuvriendelijk energieverbruik" heeft Essent Energie de verschillende mogelijkheden voor de energievoorziening in Roombeek verkend en gewogen.
Een overzicht in het Los Hoes
1 een 'traditionele' energievoorziening met een gasleiding, een HR-ketel en extra isolerende maatregelen 2 een centrale energievoorziening met gebruikmaking van de installaties van Grolsch (gelegen in Roombeek) 3 een centrale energievoorziening vanuit de warmtekrachtcentrale op de Marssteden (ver buiten Roombeek). De drie varianten zijn getoetst op milieudoelstellingen, financiële haalbaarheid voor Essent én de consument en op technische uitvoerbaarheid. De variant waarbij gebruik wordt gemaakt van de Grolsch-installaties en de warmte uit het bronwater, komt uit die toetsing als meest geschikte variant naar voren. Belangrijkste pluspunt van de 'Grolschvariant' ten opzichte van de traditionele energievoorziening, is het hogere milieurendement tegen lagere kosten. Door een lagere CO2 -uitstoot wordt het milieu minder belast, terwijl de eigenaar en de gebruiker van de woningen minder geld kwijt zijn voor de aanleg van de verwarmingsinstallatie en het warmtegebruik. De meer-
Iedereen die in de maanden na de ramp iets heeft geschilderd
waarde ten opzichte van de 'Marsstedenvariant' is de
of getekend op de schutting om het rampgebied kan dit
uitvoerbaarheid. Er hoeft geen leidingstelsel dwars door de
stuk van de omheining in bezit krijgen. Vanaf 14 september
stad te worden aangelegd. Second opinion De conclusies
zijn foto's van de schuttingdelen een maand lang te zien
van Essent zijn bevestigd in een second opinion uitgevoerd
in het Los Hoes bij het Rijksmuseum Twenthe.
door Royal Haskoning. Het college heeft positief gereageerd
Geïnteresseerden kunnen komen kijken of zijn of haar
op de conclusies van beide rapporten. Met Essent is in
deel is gefotografeerd. Is dit het geval dan kan men ter
principe overeenstemming bereikt over de voorwaarden
plekke een formulier invullen en daarop aangeven of men
die uitgewerkt gaan worden in een contract. Dit betekent
het bewuste schuttingdeel wil hebben of een foto hiervan.
dat in Roombeek een warmtenet wordt aangelegd met
Een aantal stukken van de schutting is niet bewaard
uitzondering van het Menko, de Wachters van Roombeek
gebleven omdat ze erg aangetast waren door het weer.
aan de Lasondersingel en Deurningerstraat West, omdat
Delen van de omheining die uiteindelijk overblijven zullen
in die gebieden de (traditionele) infrastructuur al in de
worden gebruikt voor een kunstwerk dat een plek krijgt in
grond ligt. Het Platform Wederopbouw - bestaande uit
de Lasonderbleek.
vertegenwoordigers van (oud)bewoners, ondernemers,
Vorige week, tijdens de Nationale Monumentendag, is het
kunstenaars en de BSVE - heeft ingestemd met de aanleg
Los Hoes officieel geopend voor publiek. De eerste expositie
van een warmtenet mits het voldoet aan een aantal
is inmiddels af dus belangstellenden kunnen nu al terecht
belangrijke voorwaarden. Deze voorwaarden houden in:
7
In Roombeek zijn drie varianten mogelijk: Pagina
De beschilderde schuttingdelen terug naar makers
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 8
dat er sprake moet zijn van dezelfde zekerheden voor de
Tentoonstelling
consument als bij levering van gas en elektra, dus gewaar-
"In het Los Hoes is een permanente tentoonstelling
borgde continuïteit voor het verstrekken van warmtelevering;
geplaatst over het ontstaan van de ramp en de wijze
dat het "Niet meer dan anders" principe van kracht is
waarop mensen in Nederland en daarbuiten hebben
(warmtenet mag niet duurder uitvallen dan een HR-ketel,
meegeleefd met Enschede. De quilt is daar een goed
ook in een vrije energiemarkt); dat er goede voorlichting
voorbeeld van. Dames uit verschillende landen hebben
komt over het gebruik van het warmtenet; en dat er een
ieder een stukje van deze herinneringsdeken gemaakt.
"potten en pannen tegemoetkoming" komt. Veel oud
Vervolgens zijn ze in Enschede in elkaar gezet en
bewoners hebben na de vuurwerkramp nieuw kookgerei
aangeboden aan de gemeente. De gemeente heeft deze
moeten aanschaffen. Door het overgaan op elektrisch
quilt beschikbaar gesteld aan het Rijksmuseum, waar ze
koken moeten bewoners opnieuw potten, pannen en een
nu te zien is in het Los Hoes, de eerste opzet van een
kooktoestel aanschaffen. De gemeente Enschede wil deze
documentatie en herinneringscentrum vuurwerkramp.
terugkerende bewoners tegemoet komen in de kosten die
Het Los Hoes is geopend van dinsdag tot en met zondag
zij hiervoor maken. De regeling geldt dus alleen voor
tussen 11.00 en 17.00 uur."
terugkeerders (zowel voor huurwoningen via woningstichting of particulier, als koop). Oud-bewoners die al elektrisch koken, komen niet in aanmerking voor een vergoeding. De regeling wordt op dit moment verder uitgewerkt. Zodra meer bekend is over de hoogte van de vergoedingen voor pannen en fornuizen en de regels die hierbij gaan gelden, wordt daar in een volgende uitgave van dit maandblad aandacht aan besteed.
'De Zessprong,' ruimte voor cultuur Pagina
8
'Kunstenaars moeten zich veel meer naar buiten richten en niet alleen maar met zichzelf bezig zijn. Als ze meer aandacht besteden aan representatie en het ontvangen van klanten, dan worden kunstenaars ook meer ondernemers. Ateliers worden dan meer studio's waar klanten ontvangen kunnen worden en waar het werk van de kunstenaar wordt gepresenteerd. Daar zijn we in 'de Zessprong' al mee bezig,’ zegt Hennie Wassink, voorzitter van BvV Ateliers. 'Dit type ateliers willen we onderbrengen in het cultuur-
Momenteel zijn we bezig het gebouw intern op te knappen.
cluster dat in het voormalige Rozendaal ondergebracht zal
Er komt ruimte voor verschillende verenigingen van
worden. De Zessprong' blijft in mijn ogen een ruimte voor
kunstenaars. Er wordt een kamer ingericht voor een
cultuuruitingen, een ruimte die we als broedplaats willen
informatie- en documentatiecentrum. Het programma
achterlaten.'
'het gescheurde doek,' dat wekelijks wordt uitgezonden op Enschede-FM krijgt hier een eigen studio, waar dichters,
De BvV Ateliers (opgericht in 1993) richt zich op kunstenaars,
musici en andere kunstenaars toegang krijgen tot de lokale
waaronder muziekmakende kunstenaars, die actief zijn in
ether. Vanaf oktober gaan we onze directe buren ontvangen.
Enschede. BvV Ateliers slaat een nieuwe weg in en staat
Aslan Celik, één van de huurders, presenteert als eerste
voor: kunstpresentaties, atelierbeheer en -bemiddeling,
zijn kunst aan bezoekers; het wordt een overzicht van zijn
realisatie van atelierwoningen, informtie, documentatie
werk sinds de vuurwerkramp. De tentoonstelling van Celik
en bemiddeling in samenwerking met andere organisaties.
krijgt een vervolg in de vorm van een uitwisseling met het
BvV Ateliers wil de aanwezigheid en activiteiten van
Turkse Directorate of Fine Arts in Ankara. Er zal steeds werk
kunstenaars zichtbaar maken voor de Enschedese bevolking.
van in Enschede werkende kunstenaars onder de aandacht
Daarnaast is BvV Ateliers druk met het zoeken en vinden
gebracht worden. We hopen dat er veel buren een kijkje
van voldoende betaalbare ateliers in Enschede. Dit is en
komen nemen. Het afgesplitste deel van het schoolplein
blijft een knelpunt. Kunstenaars, of ze nu schilderijen of
zou een goede speelplek kunnen zijn als er een buurt-
muziek maken, hadden en hebben ruimte nodig.
vereniging komt die de verantwoordelijkheid op zich wil
'Alle kunstenaars zijn professioneel opgeleid, maar kunnen
nemen. Er komt onder andere ruimte voor optredens van
er vaak niet helemaal van leven. Met een bijbaan kunnen
het jeugdcircus. We gaan contact opnemen met de buurt;
ze de eindjes aan elkaar knopen. Veel mensen maken de
misschien is er interesse voor een buurtbraderie. Ook de
denkfout dat het dan amateurkunstenaars zijn. Daar is geen
sociëteit die in de Bamshoeve alleen toegankelijk was voor
sprake van, het zijn en blijven professionele kunstenaars.'
kunstenaars die lid waren, willen we openstellen voor buurtbewoners. In de huidige lokatie willen we één en
Ramen en deuren open
ander realiseren met een volledige en dus ook horeca-
'Wij vinden wisselwerking met de omgeving belangrijk.
vergunning. We willen ons niet ingraven in de Zessprong.
De ramen en deuren moeten letterlijk en figuurlijk open.
De sociëteit voor kunstbeleving is in mijn ogen alleen
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 9
geslaagd als er een verbinding met de omgeving, de buurt, het publiek en de ondernemers wordt gelegd.
Jaren later werd er nog een school voor voortgezet onderwijs
'Om dit allemaal mogelijk te maken werken we met enkele
in gehuisvest, maar begin negentiger jaren verlieten de
beroepskrachten. De inbreng van sponsors is altijd welkom.
laatste leerlingen het gebouw en werd hun plaats ingenomen
Inrichters, makelaars, projectontwikkelaars, leveranciers
door kunstenaars. Het gebouw heeft de tand des tijds, de
van kantoor- en kunstschilderbenodigdheden kunnen hun
vele functiewisselingen en de ontploffingen op 13 mei
steentje bijdragen. De Aro bijvoorbeeld, heeft destijds de
2000 goed doorstaan. Het trappenhuis met de fraaie,
verf geleverd aan de scholen zodat ze de kale bouwschutting
kleurrijke glas-in-lood ramen en het onbeschadigde tegelwerk
om het rampgebied konden beschilderen.'
lijken de onverstoorbaarheid van het gebouw te symboliseren.
De Zessprong Ateliers BvV had voor de vuurwerkramp kantoor in de Bamshoeve, maar raakte, evenals de tientallen kunstenaars die er werkten, op 13 mei 2000 dakloos. De organisatie heeft momenteel een plek gevonden in 'de Zessprong,' een bijzonder gebouw, enigszins verscholen in het groen, ingeklemd in de vierhoek Walhofstraat, Kottendijk, Binnenhof en Drienerweg. Het voormalige schoolgebouw is om meerdere redenen de moeite van het bekijken waard. In 1932 werd het gebouw in gebruik genomen als Openluchtschool en ook onder die naam geopend. Bedoeld voor 'kinderen met een minder gunstige gezondheidstoestand.' Op medisch advies werden de kinderen toegelaten. Helemaal in de licht-en-lucht filosofie van die tijd moesten de ramen en deuren van de 7-klassige school naar buiten geopend kunnen worden. Daar kwamen ze uit op een terras of balustrade die op de zuidzijde was gericht. Zonlicht en frisse lucht werden
9
gezien als belangrijke medicijnen voor kinderen met een kwakkelende gezondheid. Bij goed weer konden de lessen
Pagina
op het grote schoolplein in de buitenlucht voortgezet worden. In het gebouw waren extra verwarmingsvoorzieningen aanwezig en luchtschachten aangebracht waardoor permanent frisse lucht aangezogen kon worden. Door de oorlog verwaterde deze opzet van het onderwijs. Er werden mensen opgevangen die ontluisd moesten Hennie Wassink
worden en nadat de vrede was getekend konden ook kinderen uit de buurt er naar school. Bij de opening van de Schutte Bos school voor kinderen met gezondheidsproblemen in 1978 werd het gebouw omgedoopt in 'de Zessprong' en werd er een openbare basisschool in gevestigd.
Beeld van een kunstenaar: Christel Burghoorn 'Door de vuurwerkramp ben ik mijn atelier met alles erin
kan gaan. Verder denk ik niet zo vaak aan de vuurwerkramp.
kwijtgeraakt. Bijna alle kunst van jaren kwijt en het meest
Alleen als ik langs de plek des onheils kom, krijg ik nog
vervelend vond ik dat ik er geen afscheid van heb kunnen
steeds een brok in m'n keel.'
nemen. Ons atelier was gelegen op de Bamshoeve waar tot voor kort geen toegang werd verleend omdat 't zo dicht bij de brandhaard stond. Ik had er graag nog even rond willen lopen. Verder zit ik nog steeds in een procedure om geld te krijgen voor de geleden schade. Ze zijn er nog steeds mee bezig, want ik krijg ongeveer elke vier weken een uitstel van beslissing toegestuurd. Tijd is een rekbaar begrip als het om geld gaat. Maar verder ga ik vrolijk verder met het maken van mooie dingen. Momenteel staat er een beeld van mij op een groepsexpositie in de Oude Blasiuskerk in Delden. Pas geleden heb ik samen met mijn vriend een huis gekocht met achter in de tuin een atelier, waar ik weer m'n gang
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:31
Pagina 10
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 11
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 12
Onderzoek onder kinderen en gezinnen van start: welke invloed heeft de ramp op hen gehad? "Tekenen van herstel. Maar de gevolgen zijn nog niet voorbij". Zo luidt de titel van de samenvatting van het 2e gezondheidsonderzoek van de Gezondheidsmonitoring Getroffenen Vuurwerkramp Enschede (GGVE) dat in oktober/november 2001 is uitgevoerd. Eén van de belangrijkste conclusies van dit onderzoek is dat ruim een kwart van de getroffen bewoners nog veel last heeft van gedachten en emoties die met de ramp te maken hebben.
Nog weinig bekend over kinderen & gezinnen
kind in het gezin op de basisschool zit, wordt ook de leerkracht van het kind gevraagd aan het onderzoek mee te
Omdat het gezondheidsonderzoek onder getroffenen van
werken. Uiteraard gebeurt dit alleen wanneer de ouders
18 jaar en ouder is uitgevoerd, is nog weinig bekend over hoe
hiervoor toestemming geven. Hiervoor wordt ouders
het met de groep getroffen kinderen gaat. De zorgverlening
gevraagd voor hun jongste kind de naam van de leerkracht
moet het nu voornamelijk doen met signalen van ouders
en de naam van de basisschool in te vullen. De leerkracht
en hulpverleners. Deze signalen zijn natuurlijk zeer
wordt dan later door de onderzoekers benaderd en gevraagd
belangrijk, maar daarmee is nog niet bekend hoe het met
een vragenlijst over het betreffende kind in te vullen.
de gehele groep getroffen kinderen gaat. Voor de nazorg is
Pagina
12
dit eveneens belangrijk om te weten. Zo kan de zorg aan
Door niet alleen de ouders, maar ook de leerkrachten van
de kinderen beter worden afgestemd op hun behoefte.
de kinderen en de kinderen zelf in het onderzoek te
Uit het tweede gezondheidsonderzoek is wél gebleken dat
betrekken, ontstaat een completer en beter beeld van hoe
de ramp bij circa 40% van de bewoners nog steeds een
het met de kinderen en gezinnen gaat. Dit is van belang
negatieve invloed heeft op hun gezin. De zorgverlening
voor de nazorg en hulpverlening aan de getroffen gezinnen
tast nog in het duister over de precieze gevolgen voor de
en kinderen. De resultaten van dit onderzoek, net zoals van
getroffen gezinnen langere tijd na de ramp. Dat geldt ook
alle onderzoeken van de GGVE, zijn algemene resultaten,
voor de gevolgen van de ramp voor de kinderen: hoe ang-
geldend voor de gehele groep onderzochte kinderen en
stig of neerslachtig zijn zij nog? In hoeverre hebben zij
gezinnen. Het betreft geen persoonlijk onderzoek en daarom
leerproblemen door alle stress die met de ramp te maken
worden individuele gegevens ook niet teruggekoppeld.
heeft?
Vervolgonderzoek: wie worden benaderd?
Deelnemen en privacy Vragenlijsten aan kinderen of leerkrachten worden alléén
Om deze redenen start in de herfst een vervolgonderzoek
voorgelegd als ouders en kind dit willen. Want hoe
naar de gezondheid en het welbevinden van getroffen
belangrijk de onderzoekers en zorgverleners deelname
kinderen en hun gezin. Van de deelnemers aan het 2e
aan het onderzoek ook vinden: deelname aan het vervolg-
gezondheidsonderzoek die hebben aangegeven om opnieuw
onderzoek is geheel vrijwillig. Deelnemers kunnen zich op
voor onderzoek benaderd te willen worden, krijgen getroffen
elk moment terugtrekken. Dit heeft geen enkele consequentie
bewoners van wie hun (jongste) kind tussen de 4 en 18 jaar
voor de zorg die zij op dat moment eventueel krijgen.
is, een uitnodiging om aan het vervolgonderzoek mee te doen.
Net zoals bij de vorige onderzoeken is de privacy van de deelnemers beschermd. Dit betekent dat de informatie die
Om de resultaten van het vervolgonderzoek beter te kunnen
de deelnemers (zowel de ouders, de leerkrachten als de
begrijpen en te vergelijken, wordt ook een groep ouders
kinderen) geven, strikt vertrouwelijk wordt behandeld.
benaderd voor het onderzoek die niet of nauwelijks door de ramp zijn getroffen. Aan hen worden dezelfde vragen gesteld als aan de getroffen kinderen en gezinnen.
Hoe zit het vervolgonderzoek naar kinderen en gezinnen in elkaar?
Door wie wordt het vervolgonderzoek naar kinderen en gezinnen uitgevoerd? Dit vervolgonderzoek wordt uitgevoerd door het Instituut voor Psychotrauma. Dit onderzoeksinstituut heeft eerder,
Na de zomer ontvangen getroffen gezinnen met een (jongste)
samen met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
kind tussen de 4 en 18 jaar die hebben aangegeven opnieuw
en de GGD Twente, het 1e en 2e gezondheidsonderzoek
voor onderzoek benaderd te willen worden, een brief over
uitgevoerd.
het vervolgonderzoek. Wanneer zij toestemmen, krijgen zij een vragenlijst thuisgestuurd.
Het vervolgonderzoek is een onderdeel van de
De deelnemende ouders vullen een vragenlijst in met vragen
Gezondheidsmonitoring Getroffenen Vuurwerkramp
over hun (jongste) kind. In de vragenlijst worden vragen
Enschede (GGVE) en wordt uitgevoerd in opdracht van het
gesteld over de geestelijke gezondheid en het functioneren
ministerie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De
van kinderen en gezinnen. Wanneer ouders en kind dit
GGD Twente coördineert alle onderzoeken die horen bij de
goed vinden, krijgt het (jongste) kind dat op de middelbare
GGVE. Op www.ggve.nl kunt u informatie over de GGVE en
school zit ook een vragenlijst voorgelegd. Als het jongste
de onderzoeken vinden.
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 13
foto Johan Ghijsels
Pagina
13
Het moment van...
Op de achtergrond het silhouet van de stad. Op de voor-
Terwijl de grond wordt omgewoeld, komen er bij de men-
grond de grond van Het Talma. Er is nog een lange weg te
sen verschillende emoties boven. Tijdens het maken van
gaan, voordat ook deze wijk zichtbaar is aan de horizon.
deze foto, kwam er een vrouw voorbij gefietst. ‘Hè, gelukkig,
De grond moet eerst bouwrijp gemaakt worden. Dan pas
het begin is er,’ was haar reactie. Weer anderen zullen
kan gestart worden met de bouw van huizen. Als eerste
denken: ‘hè, hè, eindelijk, we zijn er.’ Zo heeft iedereen
worden de leidingen en de riolering aan de Renbaanstraat
zijn eigen gedachten bij de wederopbouw van Roombeek.
vervangen. Het meeste werk is onzichtbaar.
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 14
Kinderen plaatsen hun eigen straatnaamborden In juni 2002 heeft Janny van Gils van het projectbureau Wederopbouw Dorien Boekhout benaderd (kunstenaar, creatief therapeut) met de vraag of zij met een aantal kinderen straatnaamborden wilde ontwerpen. Steeds meer straten in het gebied worden opengesteld en het bleek voor mensen dat het niet gemakkelijk was te oriënteren. Met ongeveer 15 kinderen die in of heel nabij het rampgebied woonden zijn kleurige tekeningen / schilderingen gemaakt. De kinderen hebben hun herinneringen aan voor de ramp getekend. Deze tekeningen dienden als wegwijzer in de wijk. Inmiddels hangen er officiële borden. De straatnaamborden van de kinderen zullen blijven hangen. Bij de opbouw van de wijk en het positieve van de vorderingen die te zien zijn, blijkt dat het ook voor kinderen belangrijk is dat 'staat' hoe het voor hun wás. Een selectie van deze borden is op een poster gezet met als titel 'Zo was het in mijn herinnering'.
Pagina
14
Getroffenenmonitor op herhaling Het is nu ruim twee jaar geleden dat Enschede werd
Lag in de eerste meting van de getroffenenmonitor de nadruk
getroffen door de vuurwerkramp en bij velen leeft de vraag
vooral op het krijgen van een beeld van hoe het met de
hoe het nu gaat met de mensen die de ramp van dichtbij,
getroffenen gaat, in de tweede meting is met opzet gekozen
of van iets verder af, hebben meegemaakt. Met de
voor een verdieping. Dat betekent dat niet meer alleen wordt
getroffenenmonitor onderzoekt de gemeente Enschede hoe
gevraagd naar feiten, maar ook en vooral naar het waarom
het inwoners en ondernemers nu vergaat. Onderwerp van
van bepaalde meningen en opvattingen. Zo kan dus nu
onderzoek zijn de praktische hulp, de schade-afwikkeling,
bijvoorbeeld, naast de mate waarin mensen hebben deel-
de wederopbouw van het rampgebied en de herdenkings-
genomen aan de herdenkingsbijeenkomsten, ook worden
activiteiten. De onderzoeksresultaten moeten de gemeente
nagegaan wat ze van deze bijeenkomsten vonden. Verder
nog beter in staat stellen rekening te houden met de
wordt niet alleen naar de deelname aan allerlei activiteiten
opvattingen van getroffenen van de vuurwerkramp.
of de contacten met allerlei instanties gevraagd, maar wordt
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 15
tevens gevraagd of men daar tevreden over is.
en beschreven in een rapport voor de gemeente Enschede.
De getroffenenmonitor wordt uitgevoerd tussen 2 en 28
Deelnemers aan het onderzoek ontvangen een samenvatting.
september 2002. Gedurende deze periode kunnen mensen
De verkregen informatie wordt alleen voor dit onderzoek
worden gebeld door een interviewer van I&O Research.
gebruikt en de persoonlijke gegevens worden niet aan derden
Vorig jaar is een steekproef uit het totaal van gedupeerde
afgestaan en worden na afloop van het onderzoek vernietigd.
particulieren en ondernemers telefonisch benaderd.
Bij de totstandkoming van het onderzoek zijn ook het
Dezelfde mensen worden nu opnieuw benaderd. Zo kan
Informatie- en Adviescentrum en de Belangenvereniging
worden nagegaan hoe het met de meer of minder
Slachtoffers Vuurwerkramp Enschede betrokken. Het
getroffenen een jaar na het vorige onderzoek en ruim
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)
twee jaar na de vuurwerkramp gaat.
en de GGD Twente hebben over de opzet en uitvoering
De resultaten van het onderzoek worden anoniem gemaakt
van het onderzoek geadviseerd.
Bewoners Schurinksweide combineren tijdens barbecue nuttige met aangename Toen op 13 mei 2000 de vuurwerkramp Roombeek in het hart trof, was de stadsvernieuwing in de aanpalende buurt Schurinksweide bijna afgerond. 'Eigenlijk moest er toen opnieuw worden begonnen', vertelt Albert Haarman, voorzitter van de buurtvereniging Schurinksweide. Hij staat op deze vrijdagavond 23 augustus in een partytent aan de Schurinksweg, tegen de hekken van het terrein waar ooit de Bamshoeve stond, pilsjes te tappen. Vos hebben 23 gegadigden uit de buurt zich gemeld voor een woning in Roombeek. In Schurinksweide worden door het Bureau Stedelijk Wonen nog 20 lege plekken opgevuld
15
met woningen in het kader van de stadsvernieuwing. Voorzitter Albert Haarman van de buurtvereniging wijst er
Pagina
op dat nog wel eens wordt vergeten dat Schurinksweide bepaald niet ongeschonden uit de vuurwerkramp is gekomen. Albert Haarman
'De dreun heeft wel degelijk onze kant op doorgewerkt. Als buurtvereniging hebben we verschillende keren aan de bel moeten trekken om betrokken te worden bij de wederopbouw: hé, wij zijn er ook nog!' Met activiteiten als deze barbecue probeert de buurt vereniging de bewoners zo optimaal mogelijk te betrekken bij de plannen voor wederopbouw en stadsvernieuwing. Samen met het Projectbureau Wederopbouw organiseerde
Dat werkt uitstekend. Een jong stel uit de Bernard ter
de buurtvereniging een barbecue voor de bewoners van
Haarstraat is vol lof over zowel het nuttige als het aangename
Schurinksweide. Een 'informatief samenzijn', zoals Haarman
aspect van deze buurtbijeenkomst. Zij:'Je leert mensen
het noemt, waarbij het nuttige met het aangename wordt
kennen en je bent ook meteen helemaal op de hoogte wat
verenigd. Buurtbewoners hebben de gelegenheid om onder
er in je straat met leegstaande panden gebeurt. Bij ons in
het genot van een hapje en een drankje elkaar (beter) te
de straat deden daarover allerlei roddels de ronde.' Hij vult
leren kennen, maar tegelijkertijd wordt er informatie
aan:'Ik ben maanden aan het rondbellen geweest, maar
verstrekt over de stand van zaken bij de stadsvernieuwing
nergens kreeg ik een duidelijk antwoord. Hier krijg ik alle
en de nieuwbouwplannen in Roombeek.
informatie die ik wil hebben over wat er bij ons tegenover
Haarman:'Als buurt hebben we veel overlast ondervonden
komt, compleet met tekeningen.'
van de afbraak van de Bamshoeve. Alleen al door het stof dat daarbij vrijkwam. Dat hebben we als buurtvereniging aangekaart bij het Projectbureau Wederopbouw. Met de vraag: kunnen we daar niet op de een of andere manier compensatie voor krijgen. Toen kwamen ze met het voorstel Uit het bestand van ruim 300 adressen van de buurtvereniging meldden zich 120 bewoners aan voor de barbecue. Daarnaast geven deze vrijdagavond onder anderen stadsdeelmanager Jan Bron, wethouder Bleeker en Jan Vos, directeur van het Bureau Stedelijk Wonen acte de presence. Vos geeft, waar nodig, mondeling toelichting op de tekeningen en brochures met betrekking tot het 'laatste restje' stadsvernieuwing in Schurinksweide en de nieuw te bouwen woningen in het Ontwikkelingsplan Roombeek. Volgens
Bewoners Schurinksweide
voor een barbecue met een informatief karakter.'
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 16
Evert Jan Veldman over studiedag Kerkelijke presentie in Roombeek 'Het verhaal van de ramp zelf wordt steeds kleiner, maar het verhaal van wat het met mensen heeft gedaan, wat het heeft losgemaakt, steeds groter. Als kerk kijken we nu waar onze rol daarin zou kunnen liggen. Hoe we aanwezig kunnen zijn in de nieuwe wijk Roombeek; hoe we mensen kunnen uitnodigen om hun verhaal te blijven vertellen.' Volgens Evert Jan Veldman van Pastoraat na ramp ligt er voor de kerken de komende jaren in de wederopbouw van de door de vuurwerkramp goeddeels weggevaagde wijk Roombeek enerzijds een zware taak en verantwoordelijkheid. Tegelijkertijd biedt de in alle opzichten uitzonderlijke situatie ook kansen op het ontwikkelen van nieuwe vormen van kerkelijke presentie. Dit alles zal centraal staan tijdens een door het Pastoraat na ramp georganiseerde studiedag 'Kerkelijke presentie in Roombeek', die als motto meekreeg: Steen voor steen, kerk voor stad. De studiedag, georganiseerd in samenwerking met de Raad van Kerken Enschede, het Dekenaat TwenteZuid en de Algemene Kerkenraad van de Samen op Weg Gemeente Enschede, vindt plaats op 9 oktober in de Vrijhof van de Universiteit Twente. De studiedag is, zoals in een folder wordt omschreven, bedoeld om 'handvatten te bieden aan de kerken in Enschede, om de vragen die in het proces van stadsbrede wederopbouw besloten liggen, te stellen en te vertalen naar concrete vormen van kerkelijke presentie'. Evert-Jan Veldman
Pagina
'Kerk moet trouw blijven aan mensen die ons veel hebben toevertrouwd'
16
Evert Jan Veldman licht toe dat de oude vormen van
in de huid van die vrouwen. Als deze Twentse vrouwen de
'kerkelijke presentie' langzaam maar zeker verdwijnen.
vuurwerkramp niet aan de lijve hadden meegemaakt, dan
'We zitten in de kerken momenteel in een krimpsituatie.
hadden ze nooit op deze manier hun solidariteit met de
Zo komen er ook steeds minder vrijwilligers, waardoor
Afghaanse vrouwen betuigd.'
het werk steeds vaker op minder schouders terechtkomt.
Vanwege de uitzonderlijke voorgeschiedenis krijgt het
Bij de wederopbouw van Roombeek, bijvoorbeeld, liggen
nadenken over mogelijke nieuwe vormen van kerkelijke
er veel verantwoordelijkheden en ook kansen. Maar de
presentie in Roombeek volgens Evert Jan Veldman een
kerken moeten wel diep ademhalen om die op te kunnen
extra lading. 'Roombeek is natuurlijk geen gewone Vinex-
pakken.'
locatie. Het wordt weliswaar een nieuwe wijk, maar dan
Volgens Evert Jan Veldman heeft het Pastoraat na ramp de
wel een met een geschiedenis.'
afgelopen periode veel know how opgebouwd, waarop in
Veldman hoopt dat de studiedag - die volgens hem ook
de toekomst in de nieuwe wijk Roombeek kan worden
een werkdag is, resulterend in een actielijst - een concrete
voortgeborduurd. Daarbij is de aanwezigheid in buurtcentrum
aanzet oplevert voor een plek van de kerken in het voor-
Het Kompas van groot belang geweest, waardoor er op een
zieningencluster. 'Belangrijk is, dat er in elk geval een
natuurlijke wijze samengewerkt kon worden met bijvoor-
stiltehoek komt, waar blijvend aandacht is voor het verhaal
beeld het onderwijs en het welzijnswerk.
van de ramp en het lijden dat mensen meemaken.'
Veldman:'De belangrijkste goudmijn is, dat mensen ons
De studiedag Kerkelijke presentie in Roombeek is bedoeld
veel hebben toevertrouwd. Aan die mensen moet de kerk
voor kerkelijke bestuurders, pastores, betrokken vrijwilligers
trouw blijven, op de langere termijn. Je merkt dat de
uit de kerken, werkers in de kerkelijke dienstverlening en
basiszekerheid een enorme knauw heeft gehad. Mensen,
anderszins betrokkenen. Voor nadere informatie over de
die de vuurwerkramp hebben meegemaakt, hebben een
studiedag of opgave voor deelname kan men terecht bij het
zekere gevoeligheid of misschien wel overgevoeligheid voor ingrijpende gebeurtenissen in het leven. Sommigen
Pastoraat na ramp
zeggen: dat kan ik er niet bij hebben. Maar je ziet ook wel
(in Het Kompas)
een nieuw soort solidariteit, al is die soms nog wat wankel.'
IJstraat 4
Evert Jan Veldman noemt als voorbeeld het verhaal van
7523 HK Enschede
twee 'klassieke Twentse vrouwen', die zich ten tijde van
Tel. 431 62 88
de bombardementen op Afghanistan het lot van de
fax 431 78 22
Afghaanse vrouwen aantrokken. 'Ze kropen als het ware
E-mail:
[email protected]
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 17
Opnieuw Beginnen aan de Singel Op 13 juli j.l. - precies twee jaar en twee maanden na de vuurwerkramp - kon Helen Westendorp met haar vier kinderen opnieuw beginnen in haar goeddeels nieuw opgetrokken, karakteristieke 'singelwoning' van Domijn aan de Deurningerstraat 116. Voor dit blad doet ze voortaan maandelijks op persoonlijke wijze verslag van haar ervaringen als een van de eerste 'terugkeerders'. Hierbij de eerste aflevering van haar 'maandboek'.
eind, pal tegenover ons huis, wist hij niet hoe hij bij de stoplichten de Deurningerstraat moest oversteken. Nu blijft hij een heel stuk verder al aan deze kant van de Deurningerstraat. Helemaal zelf bedacht. Knap. Voor mezelf is het af en toe toch ook nog wel wennen. Ik mis de winkels in de buurt, waar je snel even naar toe kon. Nieuwe Weme, de Chinees.
22 augustus: Op het nog kale terrein achter het huis is een cameraploeg
rechtbank van die meneer De V. Daar had ik helemaal niet
komen met een vrachtwagen om ons te helpen verhuizen
bij stil gestaan, kun je nagaan. Met dat soort dingen van
van de Spechtstraat naar de Deurningerstraat. Zoon Niels
de vuurwerkramp ben ik helemaal niet bezig. Natuurlijk
(16), verstandelijk gehandicapt, is deze dag op kamp. De
denk ik er nog wel eens aan. Maar voor mij is het hoofdstuk
verhuizing verloopt vlot. Twee keer rijden met de vracht-
afgesloten. Ruim twee jaar heb ik me voorbereid om hier
wagen en alle spullen staan in ons nieuwe 'oude' huis op
terug te komen. Nu heb ik echt het gevoel: ik ben weer
hun plek. Behalve een dressoir, dat krijgen we niet naar
thuis. Ik probeer gewoon de draad weer op te pakken. Bij
boven de trap op. Om half vijf haal ik Niels op in Hengelo.
Mediant, waar ik eens per maand, zeg maar, voor controle
Hij was direct vanaf het begin heel enthousiast over het
naar toe ga, zeggen ze dat ik moet proberen het rustig aan
huis. 'We zijn er weer, in ons droomhuis', zei hij.
te doen. Maar ja, ik moet toch voor de kinderen zorgen en
Voor mij voelde het ook meteen heel goed om er terug te
er moeten toch centjes verdiend worden.
Pagina
Blijkt dat ze reacties vragen op de veroordeling door de
We zijn al vroeg op, want m'n zwager met zonen en broers
17
van SBS 6 aan het werk. Ik vraag iemand waar dat voor is.
Zaterdag 13 juli:
zijn, hoewel van de oude woning eigenlijk alleen de buitenmuren zijn blijven staan. Mijn oudste dochter Suzanne (17) is ook heel blij terug te zijn. Ze zit meteen weer boven in de vensterbank om op straat te kijken. Voor mijn andere twee dochters, de tweeling Modei en Nandi (11), is het veel meer wennen. In de Spechtstraat sliepen ze samen op een kamer, hier hebben ze een kamer apart. Ik merk dat ze het moeilijk hebben, maar ze praten er niet over. Als ik in het voortuintje aan het werk ben, merk ik dat de mensen in Enschede ook blij zijn dat de eerste woningen in het rampgebied weer zijn bewoond. Vanuit de auto steken mensen de duim naar me op en sommigen, die langs komen lopen, blijven staan om een praatje te maken. Een enkele keer komen er heel nieuwsgierigen achterom. Niet leuk. Zeker niet, toen de schutting er nog niet stond. Ook minder leuk zijn de nieuwe 'buren', een stukje verderop in de leegstaande afdakswoningen. Zwervers. Een stuk of tien zitten er inmiddels. Het maakt me op zich niet zoveel uit, zolang ze ons maar met rust laten, maar ik heb er intussen al eentje aan de deur gehad. En ik had een oude ophalen. 's Avonds bleken de kussens er uit gehaald door die zwervers vermoed ik - en wilde de Kringloop die bank niet meer hebben. Dat soort dingen had je hier voor de vuurwerkramp niet.
19 augustus: Niels gaat voor het eerst vanuit ons nieuwe huis naar zijn school, De Werkplaats aan de Voortsweg. Op de fiets, in z'n eentje. De week ervoor hebben we geoefend. Dat ging heel goed, ook op de terugweg. Alleen helemaal op het
Helen Westerdorp en dochter
bank aan de straat gezet, die de Kringloopwinkel zou
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 18
Hoe gaat het nu met . . ?
televisie geweest. Ook in onder andere Engeland, België, Duitsland en Turkije is het fragment uitgezonden.
Deze vraag wordt in deze rubriek gesteld aan mensen
'Naderhand werd ik op straat herkend en aangesproken
die op de één of andere manier tijdens of na de vuur-
door zowel bekende als onbekende mensen. Zij gaven me
werkramp op een bijzondere manier letterlijk in beeld
complimenten over wat ik gezegd had. Ook vonden mensen
zijn geweest.
het knap dat ik op dat moment de moed had om mijn gevoelens onder woorden te brengen. Ik had verwacht dat ik ook van de kant van de hulpverlening een reactie zou krijgen, maar die bleef uit. We hebben wel contact gehad met de hulpverleners, maar ik heb niet het gevoel dat iedereen gelijk behandeld is. Wij hebben bijvoorbeeld drie maanden in de rotzooi gezeten in onze tijdelijke woning aan de Pieter Lastmanstraat. Er was geen vloerbedekking, we konden niet koken, we hadden niets. Van Tapijtwinkel Hendriks hebben we op een gegeven moment tapijt gekregen in onze tijdelijke woning. Na vijf maanden kon de familie Cangir verhuizen naar de huidige woning in de Adriaan van Ostadelaan. Ze willen hier niet blijven wonen. De heer en mevrouw Cangir hebben zich ingeschreven voor een nieuwe woning aan de Renbaanstraat. 'We hebben helaas te laat gereageerd', zegt Faik met spijt in zijn stem. "We hadden graag weer in dezelfde hoekwoning, op nummer 21, willen wonen. Dat is nu niet meer mogelijk. We krijgen waarschijnlijk wel een huis in dezelfde straat terug. Wij zijn niet goed geïnformeerd over de inschrijfprocedure voor terugkeerders. Als we op de hoogte waren geweest hadden we eerder gereageerd. Meneer Cangir en zijn vrouw realiseren zich dat het niet meer hetzelfde wordt in Roombeek. 'Het is afwachten wie onze nieuwe buren worden en hoe het contact met hen zal zijn. Via via hebben we gehoord dat veel oude bewoners inmiddels ergens anders in Enschede een huis hebben gehuurd of gekocht.'
18
Over de toekomst maakt Faik Cangir zich zorgen. ' Mijn gezondheid heeft een flinke klap gehad. Ik heb last van nachtmerries en slapeloosheid. Ik heb soms ook gaten in mijn geheugen. Ik ga dan het huis uit en kan later niet meer navertellen waar ik geweest ben. Ik ben hiervoor in behandeling bij Mediant. Maar ik denk niet dat de geestelijke schade ooit overgaat. Wat ik heb gezien, zal ik nooit vergeten. Ik zal het altijd met me meedragen. Ook heb ik heimwee
Ten tijde van de ramp woonde Faik Cangir met zijn vrouw
naar mijn eigen plek. Als we eindelijk terug zijn in de
en zijn jongste zoon aan de Renbaanstraat. 'Op het moment
Renbaanstraat ga ik nooit meer weg. Ik blijf daar de rest
van de ramp was ik in de buurt van het Volkspark. Mijn
van mijn leven wonen.'
vrouw was aan het winkelen, maar mijn zoon was thuis. Ik zag rook en vuurwerk in de buurt van mijn huis. Een bekende zei tegen mij dat mijn huis in brand stond. Ik ben meteen richting huis gegaan, maar werd daar tegengehouden door politie en brandweer. Bij de laatste knal ben ik dwars door de blokkades naar mijn huis gerend, om mijn zoon te redden. Onderweg heb ik verschillende mensen uit hun huis gehaald. Sommige mensen wilden namelijk weer naar binnen gaan om te gaan schuilen. Het was verschrikkelijk. De vlammen waren zo hoog, er liepen zoveel mensen in paniek rond en er waren zoveel gewonden. Net als ik zocht iedereen familieleden. 'De politie had liever niet dat ik de pers te woord stond. Maar alles wat ik gezegd heb is waar. Ik snap niet hoe het kan dat er een vuurwerkfabriek in een woonplaats staat. Ik dacht dat het een papierfabriek was. Ik heb ook gezegd dat ik het raar vond dat er niets meer stond van mijn huis. Zonder toestemming van mij zijn de resten van mijn huis weggehaald, dat vind ik niet kloppen.' De reactie van Faik is niet alleen in Nederland op radio en
Faik Cangir
Pagina
Voor de ingang van wijkcentrum Het Kompas staat de heer Cangir op 24 mei 2000 de pers te woord. Hij is zojuist met een busje het rampgebied in geweest. Faik Cangir was een van de weinigen die na afloop van de rit een reactie wilde geven aan de wachtende journalisten en cameraploegen. 'Je hebt steeds niet geloofd dat je huis echt weg is. Daarom had ik ook aangevraagd om mee te rijden. Staat het er nog of staat het er niet meer? Nou, ik ben gaan kijken en van de hele straat is niets meer over. Wat rommel, een paar stenen, een beetje ijzer', is wat hij bij zijn woning aan de Renbaanstraat terugvond. Van zijn huis was alleen de bovenkant van de kelder zichtbaar. En zijn satellietschotel. Samen met de bomen in zijn tuin vormden ze voor hem het punt van herkenning.
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 19
Ondernemers
Nieuws
Ophoging van verzekeringspremies voor bedrijven vanwege rampen, w.o. Enschede De verzekeringspremies voor bedrijven rijzen de pan uit. Een van de redenen die hiervoor wordt aangegeven, is de vuurwerkramp in Enschede. Dit lijkt een wat gezochte reden om ervoor te zorgen dat de kassen van de verzekeringsmaatschappijen worden gespekt. Als ondernemer betaal je elk jaar trouw verzekeringspremie in de wetenschap dat als er iets gebeurt de schade wordt vergoed. Wat dit laatste
Schaderegelingen
betreft is dit bij de vuurwerkramp nog steeds niet helemaal
De afhandeling van de schade is voor veel ondernemers
afgerond. Er zijn nog steeds ondernemers die nog niet tot
nog steeds een moeilijk punt. Verschillende ondernemers
overeenstemming met hun verzekeringsmaatschappij zijn
zijn nog steeds niet geholpen. Hierdoor kunnen ook de
gekomen. Dit heeft tot gevolg dat ook in het vervolgtraject
aanvragen voor de overblijvende schade nog steeds niet
wat betreft de niet gedekte schade dit lang duurt. Dit is een
worden afgedaan. Dit vinden wij niet acceptabel.
schandalige zaak. Ondernemers zijn moe om steeds maar
Ondernemers krijgen in toenemende mate last van
weer ten strijde te trekken tegen iets waarop ze gewoon
psychische problemen. De organisaties die zich bezig
recht hebben.
houden met het uitkeren van de schades zouden hierin Een ander punt is dat er in juni 2002 besloten is om de
Maar even terug naar de hoogte van de premie
grens van 100.000 Euro te laten vervallen. Tot op dit moment
Blijkbaar is het dus zo dat de premie wordt gebruikt om de
is niet duidelijk welke uitvoering hieraan wordt gegeven.
schade uit te keren, maar dat daarnaast er in de jaren
Wij hopen dat binnenkort hier duidelijkheid over kan
daaropvolgend een onevenredige premie verhoging komt
worden gegeven.
vanwege de ramp die de ondernemers is overkomen. Met
hun verantwoordelijkheid moeten nemen.
ondernemer zelf betaald. Dit is blijkbaar een maatschappelijk
Een van de aanbeveling van de Commissie Financiële
geaccepteerd gegeven, want we vinden het allemaal logisch
Afwikkeling Vuurwerkramp II was de winstderving van
dat de premie wordt verhoogd. Maar waar is dan het einde?
ondernemers die na drie jaar nog steeds dagelijks de
En als er jaren zijn dat er geen rampen zijn of, zo bleek uit
gevolgen van het verdwijnen van hun klanten merken.
onderzoek, dat het aantal auto-inbraken daalt vanwege de
Met andere woorden: de winstderving na drie jaar. Inmiddels
geïntegreerde radio-cd spelers? Verzekeringspremies worden
is hierover duidelijkheid gekomen. Via de ‘Stichting
nooit verlaagd.
Bedrijfsleven Helpt Getroffenen’ zal een mogelijkheid worden
De Ondernemersvereniging vindt het ongepast dat er
gecreëerd om deze schade te claimen. De Stichting FOGO
verzekeringsmaatschappijen zijn die vanwege de
zal waarschijnlijk uitvoerder zijn. Belangrijk is dat er sprake
vuurwerkramp hun premies verhogen.
zal zijn van een lichte regeling en dat niet opnieuw de ondernemers het hemd van het lijf zal worden gevraagd.
Parkmanagement ‘Het Vrijdag’ Het eerste bedrijventerrein dat ontwikkeld gaat worden is
Terugkeer van ondernemerscultuur
‘Het Vrijdag’. Volgens de planning zou dit terrein eind 2004
Een van de uitgangspunten voor de nieuwe wijk is dat de
worden opgeleverd. Het lijkt OGOVE wenselijk dat er al bij
cultuur zoveel mogelijk terug wordt gebracht. Roombeek
de ontwikkeling rekening wordt gehouden met de inzet
kenmerkte zich door een mix van wonen en werken.
van parkmanagement. Hierdoor kan meteen vanaf de
Kleine en middelgrote ondernemers en kunstenaars
start de kwaliteit van het terrein worden bewaakt en
waren belangrijke groepen. De vraag is wel hoe we deze
wordt voorkomen dat we over 15 jaar met een verouderd
ondernemerscultuur weer terug gaan brengen.
en verloederd terrein te maken hebben. Ook kan park-
Uit de gesprekken met de ondernemers blijkt dat ca. 25 %
management bijdragen aan een verlaging van de exploitatie-
terug wil keren. Bij de kunstenaars ligt dit percentage op
kosten voor de bedrijven. De organisatie van een groot
ca. 30 %. Voorzichtige conclusie mag zijn dat er dus veel
aantal activiteiten, zoals gezamenlijke energie inkoop,
ondernemers en kunstenaars van buiten de wijk gaan
kinderopvang, dienstencentrum, etc. behoren tot de
komen. En wat is dan de invloed op de cultuur van de
mogelijkheden. De mogelijkheid tot het opzetten van een
wijk? In ieder geval was het geen wijk met een hoog ICT
soort facility-point zou een belangrijke kwaliteitsimpuls
gehalte, terwijl daar nu wel fors op wordt ingezet. Gezien
voor het aantrekken van ondernemers voor de bedrijven-
de huidige stand van de economie en het verdwijnen van
terreinen en ook de verspreide woon-werklocaties betekenen.
veel kleinschalige IT-bedrijfjes is het misschien wel
Inmiddels zijn er in het land al veel voorbeeldprojecten
wenselijk om het uitgangspunt van een moderne ICT-wijk
die nut en noodzaak aantonen.
nu al tegen het licht te houden. Het is beter nu bij te sturen dan dat we over een paar jaar tot dezelfde conclusie komen. De kritische kanttekening bij het realiseren van de 1.200 arbeidsplaatsen is hier nog steeds op zijn plaats. In gesprekken met de gemeente Enschede zal nader van gedachten worden gewisseld over de huidige plannen, de stand van de economie, etc. en de gevolgen daarvan voor de invulling van de bedrijvigheid op Roombeek.
Pagina
Ondernemers in de rand van het gebied
19
andere woorden: de eigen schade wordt achteraf door de
3272 13 mei OB-14
18-09-2002
14:32
Pagina 20
Stucadoor Lodewegen beseft pas laat hoe hard de klap van de vuurwerkramp is aangekomen alles vernietigende explosie. Sommige, gruwelijke beelden zijn echter op z'n netvlies gebrand. Zo was er bijvoorbeeld een meisje met een hoofdwond, die hij in veiligheid bracht. Een politieman bij een inmiddels al overleden man. In dat inferno kreeg Lodewegen opeens toch heel sterk het gevoel dat het met zijn vrouw en zoontjes 'wel goed zat'. Samen met politieagenten ontfermde hij zich over een bejaarde man, die met zware brand- en snijwonden op straat lag. Nadat hij de man in een auto naar het ziekenhuis had gebracht, trof hij z'n vrouw en kinderen vlak bij hun woning aan. Ongedeerd in de bestelbus, geparkeerd in een zijstraatje om te schuilen voor de explosies. Theo Lodewegen
De beschadigde woning annex kantoor aan de Schurinksweg werd verkocht aan de gemeente. Lodewegen: 'Ik wilde rust hebben.' Een half jaar bivakkeerde het gezin in een tijdelijke
Er is mijn bedrijf, mijn gezin en mijzelf in feite een jaar afgenomen
woning in de Hanenberglanden, waarna de huidige woning aan de J.W. Racerstraat werd gekocht. Met het bedrijf en ook met Theo Lodewegen persoonlijk ging het de afgelopen twee jaar minder voorspoedig. Het
Pagina Pagina
20
'Je bent ondernemer, je hebt een streven. Je moet gewoon
afwikkelen van de schade met de verzekering duurde lang,
zorgen dat het bedrijf door blijft gaan. Voor je gezin, maar
maar ook ondervond hij weinig begrip voor zijn verzoek om
ook voor de jongens, die je aan het werk hebt. Ik heb mezelf
compensatie voor inkomstenderving. Lodewegen: 'Je profiteert
ook heel lang verscholen achter het werk.' Het duurde lang
straks toch ook weer van de wederopbouw, kreeg ik bijvoor-
voordat Theo Lodewegen (36), directeur van een stucadoors-
beeld te horen.' Uiteindelijk kreeg Lodewegen niet meer dan
bedrijf, kon of wilde erkennen dat de vuurwerkramp
vijf weken inkomstenderving vergoed en een deel van de
behoorlijk diep had ingegrepen in zijn leven. Vorig jaar, toen
kosten voor accountantsbegeleiding. Lodewegen:'Je mist
hij voor het eerst weer met vrouw en twee zoontjes op
gewoon een hoop geld. Ik kon een hele tijd zelf niet mee-
vakantie was, kwam de klap. 'Hij kreeg lichamelijke klachten',
werken omdat ik druk was met het regelen van allerlei andere
zegt zijn vrouw. Achter die lichamelijke klachten ging een
dingen, maar ook omdat ik geestelijk een flinke knauw had
min of meer verdrongen psychisch trauma schuil. Zo bleek,
gekregen. Nu gaat het met mezelf en ook het bedrijf weer
nadat hij via Slachtofferhulp werd doorverwezen naar
goed, maar feitelijk is het zo dat niet alleen het bedrijf niet
Mediant voor professionele hulp. Inmiddels gaat het weer
florissant heeft gedraaid, maar ook mijn gezin en ikzelf een
veel beter met hem, zegt Theo Lodewegen nu. 'Je hebt een
jaar is afgenomen. Daar mogen ze ook wel eens aan denken.'
praatpaal, hé. Het helpt dat je er over kunt praten wat je hebt meegemaakt en gezien. Ik ben nu ook weer volop zelf aan het werk, net als voor de ramp. Dat gaat lekker. Ik heb ook heel lang slecht geslapen. Nachten lag ik wakker. Nu
Colofon
slaap ik ook weer goed. Nu besef ik ook dat het beter was geweest, eigenlijk voor iedereen, als ik meteen na de ramp helemaal was gestopt met het bedrijf. Rust had genomen en na een tijdje weer opnieuw was begonnen.' Op zaterdag 13 mei 2000 was Theo Lodewegen in zijn woning annex kantoor aan de Schurinksweg bezig met het metselen van een schuurtje achter het huis. Na aanvankelijk als stucadoor een eenmansbedrijf te hebben gevoerd, had hij nu net vier mensen in dienst genomen. Lodewegen had aan de Olieslagweg een werk- en opslagplaats. Aan het eerste vuurwerk dat die middag zo'n 100 meter verderop de lucht inging, besteedde hij niet al te veel aandacht. Vroeg z'n vrouw even na drieën met de bestelbus metselspecie te gaan kopen. Even nadat hij haar, met hun twee zoontjes, in de bus had zien wegrijden richting Roomweg, begon volgens Lodewegen 'alles te trillen'. Hij zag naar eigen zeggen meteen de ernst van de zaak in en rende in de richting van het kabaal, het vuur en de rook. 'Je denkt alleen maar: mijn vrouw en kinderen zitten daar
Het maandblad '13 mei - Opnieuw Beginnen' is een uitgave van het Informatie en Adviescentrum en is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij de nazorg van de vuurwerkramp. Het maandblad biedt informatie voor gedupeerden, particulieren, kunstenaars en onder-nemers en wil een neutraal podium zijn waarop gedupeerden kunnen reageren op gebeurtenissen, vragen kunnen stellen en hun verhaal kwijt kunnen. Ingezonden stukken zijn welkom. Aan de inhoud van dit maandblad kunnen de lezers geen rechten ontlenen. Wilt u een bijdrage leveren? Als uw ingezonden brief, vraag of artikel voor het einde van de maand binnen is, dan wordt het zoveel mogelijk in de uitgave van de daarop volgende maand geplaatst of behandeld. De redactie bestaat uit Jeffrey Brinkman (Belangenvereniging Slachtoffers vuurwerkramp), Tieti Hoekstra (Mediant), Jan Schukkink, Henriette Hoogerheiden, (Informatie en AdviesCentrum), Rieneke Hesselink (projectbureau Wederopbouw), Wout Zweers (kunstenaars). Tekstbijdragen: Fotografie: Fotografie pagina 18: Vormgeving:
Ben Siemerink. Johan Ghijsels Twentsche Courant Tubantia Digidee Reclamestudio
middenin.' Ruim twee jaar na dato zegt Lodewegen nog met geen pen te kunnen beschrijven wat hij, al rennend tegen de stroom van wegvluchtende gewonde mensen in, zag na de tweede
Redactieadres: Informatie en AdviesCentrum, t.a.v. Dhr. A.J. Schukkink Postbus 167, 7500 AD Enschede, tel. 0800 - 1100 Email:
[email protected] of iac.enschede.nl
