Jaarplan Verenigingsondersteuning 2014 1.
Inleiding
Sportformule is hét kennis- en expertisecentrum op het gebied van stimuleren van sport & bewegen. Sportformule richt zich op drie aandachtsvelden te weten Onderwijs&Sport, Verenigingsondersteuning en zet het SportLeerBedrijf in als vliegwiel om middels de inzet van stagiaires volume aan ondersteuning te creëren. Het doel van Sportformule is het verhogen van de sportparticipatie van de inwoners van Eindhoven door hen op een laagdrempelige manier kennis laten maken met verschillende takken van sport met als doel een structurele deelname aan sport, bij voorkeur bij sportverenigingen. Sportformule doet dit middels: b het verhogen van de kwaliteit van bewegingsonderwijs in het basisonderwijs b het aanbieden van een naschools sportaanbod ten einde kinderen kennis te laten maken met diverse takken van sport b het bijdragen aan het verbeteren van de vitaliteit van het Eindhovense verenigingsleven en daarbij helpen bij de doorontwikkeling van verenigingen b de inzet van, met name Fontys en Summa studenten en studenten teams, als vliegwiel tussen het onderwijs en verenigingsondersteuning. Bij de inzet van verenigingsondersteuning is het te verwachten effect leidend. Het bedoelde effect van de inzet is een optimale bijdrage aan sportparticipatie én het maatschappelijk rendement. Er wordt voornamelijk geïnvesteerd in vitale verenigingen dan wel in trajecten die leiden tot vitale verenigingen. Daartoe worden er vooraf keuzes gemaakt welke trajecten worden gestart en welke sportverenigingen worden ondersteund. Dit betekent dat niet alle verenigingen meer kunnen rekenen op dezelfde vormen van ondersteuning en dat instandhouding van een vereniging geen doel is, wanneer een vereniging onvoldoende vitaal is om duurzaam te kunnen voortbestaan. Potentieel nieuwe verenigingen worden gestimuleerd zich aan te sluiten bij bestaande verenigingen. Het doel van verenigingsondersteuning is het vitaliseren van de Eindhovense sportverenigingen. 2.
Wat is een vitale vereniging?
Bij vitaliteit van verenigingen gaat het om een viertal aspecten die het functioneren van een vereniging bepalen te weten: de leden, het kader en de vrijwilligers, de accommodatie en de financiën. Onder een goed functionerende, vitale vereniging wordt verstaan een vereniging die nu en in de toekomst goed in staat is zijn eigen sport(en) aan te bieden aan de eigen en potentiële leden. Samengevat wordt verenigingsondersteuning ingezet om een bijdrage leveren aan de volgende drie thema’s: b Het vernieuwen van het aanbod van de sportverenigingen; b Het bevorderen van de onderlinge samenwerking; b Het verbeteren van de relatie met de omliggende wijken. In Eindhoven zijn ongeveer 250 sportverenigingen actief. Van alle sportverenigingen die direct of indirect ondersteund worden door de gemeente Eindhoven zal daarnaast in toenemende mate verwacht worden dat zij bereid zijn zich breder maatschappelijk in te zetten. Wat vinden we op genoemde thema’s belangrijk en wat voor verenigingen zien we graag binnen het Eindhovense sportklimaat?
2.1
Leden
Het aantal leden van een sportvereniging is op zichzelf niet leidend om de mate van vitaliteit van een vereniging te kunnen bepalen. Maar om financieel en organisatorisch gezond te kunnen zijn, zal een vitale vereniging echter wel een bepaalde omvang en opbouw in leden moeten hebben. Daarbij wordt het nastreven van diversiteit in leden zoals allochtonen, ouderen, leden met een lichamelijke en of een verstandelijke beperking aangemoedigd. De vitale vereniging heeft een diversiteit in sportaanbod (bijvoorbeeld een recreantencompetitie binnen een tak van sport) en extra, vernieuwend, aanbod indien hier vanuit de leden en/of de wijk behoefte aan is. Het ledenaantal van een vitale vereniging is stijgend of in ieder geval stabiel. Hierbij worden de leden actief geworven én behouden door sociale activiteiten, PR, jeugd- en ouderparticipatie. De vitale vereniging hanteert een voor haar leden een gedragscode en respecteert en stimuleert de normen en waarden van de samenleving. Bij overtredingen volgen maatregelen. Als de sfeer bij een sportvereniging goed is, zijn leden mogelijk ook extra genegen om zich in te zetten voor de vereniging. Het vastleggen van normen en waarden in een protocol wordt aangemoedigd. Een vitale vereniging werkt samen met andere verenigingen om efficiënter te functioneren. Tevens worden de mogelijkheden bezien om in samenwerking met andere partners de accommodatie multifunctioneel te gebruiken. Bijkomend voordeel, de bezettingsgraad wordt hoger omdat de sportaccommodatie niet alleen in de avonduren gebruikt wordt. Bij de bepaling van het sportaanbod wordt onder andere uitgegaan van wensen van leden, potentiële leden of buurtbewoners. De vereniging schept voorwaarden om kinderen en jongeren gezond en evenwichtig te laten sporten, ook voor kinderen met een beperking of met minder draagkrachtige ouders. Bij de oudere jeugd wordt bij het plannen van trainingen en wedstrijden rekening gehouden met gewijzigde behoeften zoals werken op zaterdag. 2.2
Kader
Een vitale vereniging heeft zowel bestuurlijk als sporttechnisch voldoende (vooral) onbetaald kader. De vereniging voert actief kaderbeleid en kan buiten de eigen verenigingsgrenzen op zoek gaan naar nieuwe vrijwilligers. Hiermee wordt de kwantiteit van het aantal kaderleden gewaarborgd. Sportverenigingen hebben een belangrijke maatschappelijke functie doordat zij mensen in de gelegenheid stellen om met elkaar te sporten. Een vitale vereniging heeft daarnaast de ambitie een bijdrage te leveren aan bredere maatschappelijke thema’s in de stad. Als een vereniging zelf goed functioneert kan deze vereniging ook wat betekenen voor de wijk. Een vitale vereniging is georiënteerd op de omgeving (buurt of stad) en neemt daarvoor verantwoordelijkheid. Dit blijkt uit verenigingsdoelen voor de toekomst, de wijze van inspelen op de veranderende samenleving, relatie met de woonomgeving en het optreden als partner als het gaat om thema’s als gezondheid, sociale binding en vorming. De vereniging werkt samen met partners in de wijk. Dit komt tot uiting in (schriftelijke) samenwerkingsafspraken. Tevens ziet de vereniging kansen en mogelijkheden voor maatschappelijke stages, vrijwilligerskader en professionele begeleiding van specifieke doelgroepen als risicojongeren.
2.3
Accommodatie
De vitale sportvereniging streeft ernaar om de accommodatie optimaal te bezetten. Tevens voert de vereniging het onderhoud uit waarvoor het verantwoordelijk is en stimuleert zelfwerkzaamheid binnen/buiten de accommodaties. Om de sportverenigingen te stimuleren en het optimaal bezetten van de accommodatie wordt voorgesteld dat ze geheel of gedeeltelijk mee profiteren van onderverhuur. 2.4
Financiën en duurzaamheid
De vitale vereniging heeft een sluitende begroting en voert goed financieel beleid. De vereniging is in staat betalingsverplichtingen op tijd na te komen en is niet volledig/te veel afhankelijk van sponsorinkomsten. De leden van de vereniging betalen een redelijk contributiebedrag, waardoor de vereniging toegankelijk is voor alle inwoners van Eindhoven Verenigingen met een eigen accommodatie en/of buitensportverenigingen welke een aparte energierekening van de gemeente ontvangen, hebben de beschikking over ‘slimme meters’. Hiermee kan door de vereniging zelf (door de penningmeester of door de duurzaamheidfunctionaris) dagelijks het energieverbruik worden gevolgd (en gestuurd), waardoor het thema duurzaamheid in aandacht krijgt binnen de verenigingen, en de kosten kunnen worden beperkt. 3.
Vormen van ondersteuning
In het verleden werd relatief veel tijd besteed aan relatief eenvoudige maar veel voorkomende vragen van verenigingen. Door zoveel mogelijk informatie digitaal beschikbaar te stellen zijn verenigingen veelal zelf in staat de benodigde informatie te vinden. Daartoe is begin november 2013 de geheel vernieuwde website van Sportformule (www.sportformule.nl) live gegaan. Hierdoor kunnen de medewerkers verenigingsondersteuners meer extern en meer zichtbaar bij sportverenigingen zijn. Naast Sportformule zijn er diverse andere partijen die zich bezig houden met verenigingsondersteuning zoals bonden, provincies en koepelorganisaties. Hierdoor is er veel interessante informatie beschikbaar voor de verenigingen, zoals over sponsorplannen, vrijwilligersbeleid etc. Door te zorgen dat deze informatie wordt gebundeld op www.sportformule.nl faciliteren we verenigingen maximaal in hun behoeften. De activiteiten op het terrein van verenigingsondersteuning binnen de sector Sport- en Bewegen zijn bij Sportformule Eindhoven geconcentreerd. Het concrete aanbod wordt uitgebreid beschreven op de vernieuwde website www.sportformule.nl onder het tabblad sport&verenigingen. In het kort worden de verschillende vormen van ondersteuning hieronder beschreven te weten: a) de loketfunctie/helpdesk voor vraaggericht advies, voorlichting, productinformatie, kennisbank Voor de dagelijkse vragen van sportverenigingen functioneert Sportformule als sportloket waarbij zowel een bemande (040 – 2388866) als een digitale helpdesk (www.sportformule.nl) is ingericht. Hier kunnen alle Eindhovense sportverenigingen en individuele sporters met hun vragen terecht. Daarnaast worden alle sportverenigingen over actuele thema’s geïnformeerd via onze tweemaandelijkse Sportformule nieuwsbrief en twitteraccount (@sportformuleEhv).
b) de thematische ondersteuning (o.a. deskundigheidsbevordering kader) De combinatiefunctionaris verenigingsondersteuning (CFVO) is het eerste aanspreekpunt voor sportverenigingen. Voor verenigingen die méér advies en begeleiding nodig hebben kan de praktische inzet van de combinatiefunctionaris verenigingsondersteuning (CFVO) binnen de sportvereniging uitkomst bieden. In dat geval is de CFVO als adviseur langere tijd beschikbaar voor de vereniging. De exacte intensiteit is afhankelijk van de problematiek van de club Move 2.0. Sportformule gaat bij de ondersteuning van maatschappelijke trajecten bij sportverenigingen werken volgens de methodiek van MOVE 2.0. Move 2.0 is een methodiek waarbij de sportvereniging in zijn kracht wordt gezet om sociaal-maatschappelijke spin-off te generen. Het realiseren van een vereniging met toekomstperspectief is de doelstelling. Volgens het principe “train de trainer” worden de CF’s VO aan de hand van deze methodiek geschoold om vervolgens samen met de vereniging tot een meer "naar buiten gerichte" vereniging te komen. Een sportvereniging welke Maatschappelijk Verantwoord gaat Ondernemen (MOVE 2.0). Bij het realiseren van planvorming en de uitvoering worden partijen uit andere sectoren (m.n. het sociaal domein) benaderd en de koppeling met lokaal beleid gezocht. Op deze wijze wordt de methodiek lokaal geborgd doordat de CF’s VO getraind zijn om dit traject structureel te monitoren en te begeleiden. Alcohol en Sport. De, in de nieuwe drank- en horecaverordening vastgelegde, verhoging van de leeftijdsgrens van 16 naar 18 jaar, beperking van de schenktijden en strengere regels omtrent paracommercie, heeft voor de sportvereniging de nodige gevolgen. Op 9 april is een motie van de VVD aangenomen om de uitkomsten en aanbevelingen van het project “laat je niet flessen!” te betrekken bij de aanstaande discussie over actuele thema’s op het gebied van sport en bewegen en het College op te roepen om in samenwerking met de Eindhovense Sportraad (ESR) en de georganiseerde sport in het najaar gerichte implementatievoorstellen op het gebied van alcoholpreventie (m.n. gericht op jeugd en jongeren) in sportkantines te doen. In nauw overleg met betrokkenen vanuit het project “Laat je niet flessen” zijn de sportverenigingen sinds 1 juli 2013 bewust gemaakt van het belang van verantwoord alcoholgebruik. Het verstrekken van alcohol blijft een eigen verantwoordelijkheid van de sportvereniging. Vanuit verenigingsondersteuning worden alle sportverenigingen met een eigen kantine benaderd of zij ondersteuning nodig hebben in het nakomen van de verplichtingen als gevolg van de gewijzigde verordening. Sportverenigingen kunnen veel van elkaar leren op weg naar een betere regulering en beperking van het alcoholgebruik en betere exploitatie van de kantine. Ook de vraag, wat mag wel en niet in het verenigingsgebouw (paracommercie), dient nader te worden besproken. Daartoe zal januari 2014 een informatieavond worden georganiseerd. c) adviseur georganiseerde sport De adviseur georganiseerde sport richt zich op het ondersteunen van de vereniging bij 'complexere' vraagstukken. Het gaat om vraagstukken die intensieve begeleiding of zeer specialistische kennis vergen. De ondersteuning kan zowel gericht zijn op inhoud (advisering) als op processen (begeleiding). De adviseur georganiseerde sport werkt hierbij veelvuldig samen met de combinatiefunctionarissen verenigingsondersteuning.
4.
Sportleerbedrijf
Het sportleerbedrijf is een samenwerkingsverband tussen de Fontys Sporthogeschool, het Summa College sport & bewegen, de Eindhovense Sportraad en de gemeente Eindhoven. Onlangs hebben de sociale studies van Fontys zich aangesloten bij dit samenwerkingsverband. Studenten kunnen met het invullen van stages een belangrijke rol spelen in de sportstimulering in Eindhoven en een bijdrage leveren aan de sportieve ambities van de stad. Het Sportleerbedrijf heeft daarin een coördinerende en faciliterende taak ten einde de meerwaarde van de sociaal maatschappelijke inzet van studenten optimaal te benutten. De Eindhovense sportverenigingen zijn actief benaderd om de inzet van studenten van de Sporthogeschool en het Summa College te promoten. In 2014 zullen circa 400 1e jaarsstudenten aan de slag gaan als assistent-trainers bij circa 28 Eindhovense sportverenigingen en 32 sportverenigingen uit de regio. Het doel is het aantal studenten bij met name de Eindhovense verenigingen de komende jaren te verhogen. Daarnaast zijn er circa 55 studenten actief binnen de beweegteams, bij onderwijsinstellingen en in de wijken, onder professionele begeleiding van de combinatiefunctionarissen vereningingsondersteuning en onderwijs. We zetten niet alleen studenten in vanuit sportopleidingen, maar in toenemende mate ook van andere opleidingen. Denk hierbij aan Summa hospitality, recreatie en beveiliging, terwijl we vanuit de Fontys ook de samenwerking hebben met de social studies. In de loop van volgend jaar zullen er nog andere opleidingen worden toegevoegd. Activiteiten: b Bevorderen inzet stagiaires bij sportverenigingen b Bemiddelen tussen Sportleerbedrijf en verenigingen ter zake inzet van stagiaires bij sportverenigingen b Organiseren deskundigheidsbevordering stagebegeleiders verenigingen 5. Communicatie Via www.sportformule.nl, nieuwsbrieven, en in toenemende mate via social media, worden sportverenigingen benaderd. De sportverenigingen worden gewezen over belangrijke ontwikkelingen waarna ze de nadere informatie kunnen vinden op de www.sportformule.nl. Deze aanpak blijkt goed te werken wat o.a. is bewezen bij de communicatie rondom de aanpassingen als gevolg van de Drank- en Horecawet. Activiteiten b Verspreiden nieuwsbrief b Bijhouden informatie op www.eindhovensport.nl en www.sportformule.nl b Bevorderen inzet social media 6.
Monitoring middels Vitaliteitsonderzoek
Hoe weten we welke verenigingen vitaal genoeg zijn? Momenteel worden verenigingen beoordeeld middels het onderzoek “Vitaliteit sportverenigingen Eindhoven”. Dit initiatief is ontstaan vanuit de verenigingen en vanuit de gemeente Eindhoven en deelname is op vrijwillige basis. Vanaf 2014 wordt de deelname aan het vitaliteitsonderzoek bij verenigingen minder vrijblijvend. In het vitaliteitsonderzoek gaan wij meer en meer onderdelen opnemen die verder gaan dan de pure corebusiness van de sportverenigingen: te denken valt o.a. aan gehandicaptensport, alcoholbeleid
(handhaving en preventie), aandacht voor diversiteit en emancipatie (homosesxualiteit, allochtonen), normen en waarden, activiteiten in relatie met buurtorganisaties, etc etc. Daartoe zal, in samenwerking met het Mulier-instituut, de vitaliteitsindex worden uitbreid met een maatschappelijke index. 7. Belonen/waarderen Bij het Sportfestijn 2014 willen we de verkiezing “Sportvrijwilliger van het Jaar”laten overgaan in de verkiezing Sportvereniging van het Jaar. Hiervoor worden op het Sportfestijn een drietal prijzen uitgereikt te besteden aan eigen projecten. De nadere uitwerking van de spelregels volgt in voorbereiding op het Sportgala 2014. 8.
Terugblik 2013 (zie bijlage)
