20
6
36
26 6
Er zijn schilders van wie het werk in de loop
32 De sculpturen van Maartje Korstanje roe-
42
Gestel uitbundige jubel van kleur
12
De magie van een gekleurde waterdruppel
20
Rosemin Hendriks, Getekende selfies
den Ende over het portret dat Svetlana Tarta-
26
Lindert Paulussen, Mostly birds
kovska van hem schilderde
32
Maartje Korstanje, Kunst van karton
36
Philip Akkerman, een leger zelfportretten
42
Job Hansen, Schitteringen van
pen associaties op met de natuur in al haar
lázquez, Goya, Vermeer en Hals kennen en werd
van je het tegendeel kunt beweren.
facetten.
gegrepen door de kunst. 60 Een man die kijkend in het leven staat, Joop van
PAGINA
60 06
54 Lita Cabellut leerde in het Prado meesters als Ve-
der tijd steeds beter lijkt te worden of waar-
12
64
54
64 Woensdag is Artisdag vertelt Mieke Bruning-van Os. Dan vragen we aan elkaar welk dier gaan we doen vandaag?
licht, sprankelingen van kleur 12 Een aquarel dient te ademen Dit geldt vooral voor de aquarellen uit vroeger tijden.
36 in zijn tekeningen van Philip Akkerman zien we keer op keer zijn eigen gezicht terug.
70 Twaalf winnaars in de traditionele Schildercompevol lof over de inzendingen. De prijswinnaars
20 In het souterrain van haar huis werkt
42 In de twintig jaar dat Han Steenbruggen
Rosemin Hendriks getekende
conservator is, zijn er veel schilderijen ge-
zelfportretten, voornamelijk in zwartwit en
weest die hem diep hebben geroerd. 48 De vogels van Roos Holleman worden
hun biotoop, nesten, eieren en jongen.
Roos Holleman, De vogels van
54
Lita Cabellut, De mens in zijn
plaatsen wij in het – publicitaire – licht. 76 Oskar Kokoschaka en de fantastische aquarellen
kracht en zijn twijfel 60
van Emil Nolde swingen in vorm en kleur en zitten
op groot formaat. 26 Lindert Paulussen schildert (roof)vogels,
48
titie van Palet met als thema 'Portret'. De jury was
hun pracht en in al hun eenvoud.
64 78 We zijn het bij Palet niet gewend te feesten, maar
94 De Stichting Heemsteedse Kunstbeurs organiseert inmiddels alweer voor de derde keer dit
Inhoud 4
palet 375 I februari/maart 2015
drukbezochte en gezellige, jaarlijkse evenement.
Mieke Bruning-van Os, Van reptielen tot mensapen
we zijn blij dat we 70 jaar bestaan en hebben dit gevierd.
Svetlana Tartakovska, Schildert Joop van den Ende
vol adem en passie.
vastgelegd in grote pasteltekeningen. In al
uitgave 375 februari maart 2015
70
Uitslag Studiecompetitie
76
Palet Passie
78
Palet 70 jaar
80
Boekenwinkel
86
Kunstagenda
92
Vakantieadressen
94
Heemstede Kunstbeurs
96
Creatieve verkoopadressen
98
in het volgend nummer
Vrouw met sigaret, 1911, olieverf op doek, 90 x 63 cm, particuliere collectie
palet 375 I februari/maart 2015
5
Tekst Eric Beets Beeld Singer Laren
GESTEL uitbundige jubel
vankleur Er zijn schilders van wie het werk in de loop der tijd steeds beter lijkt te worden. Er zijn er echter veel meer waarvan je het tegendeel kunt beweren. Leo Gestel (Woerden 1881 - Hilversum 1941) is een schilder die vele stijlen heeft gehanteerd en daardoor nog wel eens als ‘kameleon’ werd gezien. Maar steeds meer komt het besef dat Gestel in al die stijlen uitzonderlijk talentvol was.
Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet 6
palet 375 I februari/maart 2015
Dame met grote hoed in prieel, 1913, olieverf op doek, 98 x 88,5 cm. Frans Hals Museum, Haarlem
palet 375 I februari/maart 2015
7
Tekst Eric Beets Beeld Teylers Museum
De magie van een gekleurde
waterdruppel Een aquarel dient te ademen, als je met waterverf werkt moet je letterlijk op je adem letten. Het penseel beweegt op een soort ritmisch zuchten. Water en verf moeten verleid worden te vloeien, ze vormen samen een gekleurde waterdruppel. Je moet royaal zijn in opvatting en gebaar, maar tegelijk - het lijkt wel zen - er de controle over houden. Dit geldt vooral voor de aquarellen uit vroeger tijden, zoals wij die nu kennen en waarderen.
Georgius Jacobus Johannes van Os (1782-1861), Bloemstilleven, zwart krijt, transparante en dekkende waterverf op papier, 49.7 x 37.5 cm. Teylers Museum, Haarlem
12
palet 375 I februari/maart 2015
Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet
palet 375 I februari/maart 2015
13
Tekst Merel van den Nieuwenhof Beeld Rosemin Hendriks
Getekende selfies van
OSEMIN RENDRIKS H
In het souterrain van haar huis in Arnhem werkt Rosemin Hendriks, vergezeld door haar Engelse Setter Neeltje, aan haar tekeningen. Haar oeuvre bestaat vrijwel uitsluitend uit getekende zelfportretten, voornamelijk in zwartwit en op groot formaat.
nero- en pastelpotlood. Z.T., 2012. 38.5 x 29.7 cm,
20
palet 375 I februari/maart 2015
palet 375 I februari/maart 2015
21
Zelfportretten Ze tekent zelfportretten, al zo’n twintig jaar lang. Uitgekeken op haar eigen gezicht raakt ze niet. En dat begrijp ik wel, als Rosemin bakken met foto’s van zichzelf laat zien: een veelheid aan kapsels, gezichtsuitdrukkingen en gemoedstoestanden passeert de revue. ‘Ik tekende eerst mijn spiegelbeeld, maar had dan steeds dezelfde geconcentreerde blik. Door foto’s te maken kan ik meer variatie aanbrengen.’ Daar speelt ze mee, door bijvoorbeeld een pasfotohokje in te duiken of de houding van een bokser na te doen. ‘Het is interessant hoe je er soms zelf bijna niet meer op lijkt.’ Deze foto’s vormen het uitgangspunt van haar tekeningen. Rosemin kiest een foto, neemt de belangrijkste lijnen over en projecteert die op het juiste (vaak grote) formaat papier. En dan kan het tekenen beginnen. Eerst het linkeroog Rosemin pakt iedere tekening volgens eenzelfde struc-
houtskool, pastel en conté.
tuur aan. ‘Ik begin altijd met het
Z.T., 2014, 110 x 75 cm,
linkeroog, dan de linker wenkbrauw. Op het linkeroog reageer ik met het tekenen van het rechteroog. Die gestructureerde werkwijze heb ik nodig, juist omdat ik dat niet ben.’ Zo werkt ze in houtskool en pastelpotlood ieder element uit het gezicht uit: de ogen, neus, kaaklijn en ook lijntjes of wallen. ‘De tekening is wat er over blijft als je die route hebt afgelopen. Als ik een onderdeel eenmaal heb afgerond, werk ik daar later niet meer aan. Als je teruggaat, gaat het vaak mis.’ Deze vaste routine geeft haar houvast, maar betekent niet dat ze zich niet laat verrassen. ‘Juist daardoor kan ik meer openstaan voor wat er tijdens het tekenen gebeurt.’ Dat kunnen de kleinste dingen zijn. Zo liet Rosemin zich onlangs verrassen door een in kleur afwijkend stukje houtskool, waarvan de bruine tint voor een onverwacht effect in haar tekening zorgde. ‘Ik ben geïnteresseerd in wat ik vooraf niet had kunnen Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet 22
palet 375 I februari/maart 2015
palet 375 I februari/maart 2015
23
Tekst Robert Vacher Beeld Galerie Majke Hüsstege Falconinformis 3, 2014 acryl op doek, 90 x 140 cm
Mostly birds Lindert Paulussen Hij schildert (roof)vogels, hun biotoop, nesten, eieren en jongen. Aan ieder schilderij van Lindert Paulussen gaat een lang proces vooraf van zoeken, observeren, documenteren, inventariseren en nestbezoeken. Dit proces verbindt zijn artistieke werk met een familietraditie.
Band met de vogelwereld
in de vorm van een zelfgekozen project van
Lindert Paulussen (1990) studeerde aan de
ruwweg een jaar. Op het moment dat hij een
Antwerpse kunstacademie Sint Lucas, Univer-
keuze moest maken voor een thema, liep Lin-
sity College of Art and Design. Na vier jaar op-
dert stage bij een beeldend kunstenaar aan
leiding stond hij voor de opgave de meester-
wie hij min of meer bij toeval zijn schilderij van
proef ter afronding van zijn studie af te leggen
een rode wouw liet zien. Op diens vraag of hij al
Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet 26
palet 375 I februari/maart 2015
palet 375 I februari/maart 2015
27
Tekst Merel van den Nieuwenhof Beeld Marten de Leeuw
KUNST VAN KARTONprachtige
contrasten in kleur en materiaal
Maartje Korstanje, tentoonstelling Groninger Museum
De een ziet dinosaurussen, insecten en wortels van eeuwenoude bomen, de ander botten, karkassen of buitenaardse wezens. De sculpturen van Maartje Korstanje roepen associaties op met de natuur in al haar facetten, met leven en dood. Tegelijkertijd zijn de sculpturen met hun grillige kartonnen vormen ongrijpbaar en abstract. Ze stoten af en trekken aan en laten een onuitwisbare indruk achter. Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet
32
palet 375 I februari/maart 2015
palet 375 I februari/maart 2015
33
Tekst Eric Beets Beeld Teylers Museum
PHILIP AKKERMAN een leger zelfportretten Tot en met 1 maart kunnen we nog de tekeningen van Philip Akkerman bekijken in het Teylers Museum in Haarlem. Akkerman maakt alleen maar zelfportretten, dus ook in zijn tekeningen zien we keer op keer zijn eigen gezicht terug. Hij is vooral schilder en weet in veel ‘ismen’ zijn weg te vinden naar zichzelf. Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet Zelfportret, 2008, potlood en waterverf, 30 x 21 cm.
36
palet 375 I februari/maart 2015
palet 375 I februari/maart 2015
37
Zomer 55 / Weg naar
Tekst Han Steenbruggen Beeld John Stoel
Selwerderhof, 1955, olieverf op hardboard, 61 x 69 cm. Museum Belvédère, Heerenveen-Oranjewoud (bruikleen RCE)
SCHITTERINGEN VAN LICHT, SPRANKELINGEN VAN KLEUR
JobHansen In de twintig jaar dat ik conservator ben, zijn er veel
Soms laten nieuwe indrukken vorige volledig
bezoek stalden we samen reeksen schilderijen
vervagen en kun je je bijna niet meer voorstel-
uit tegen kasten, tafels, stoelen en wanden in de
len, hoe je ooit zo geraakt werd door dat beeld
woonkamer, om er dan vervolgens aandachtig
dat nu zo gratuit en betekenisloos schijnt. Ge-
naar te kijken. Hansen schilderde eigenlijk altijd
lukkig blijft in de meeste gevallen de bewonde-
op paneel – aanvankelijk triplex en vanaf 1953
ring overeind, maar ook dan zijn de emoties,
alleen nog op hardboard –, hield zijn formaten
die je voelde toen het beeld volkomen nieuw
overzichtelijk klein en had een voorkeur voor
voor je was, eigenlijk alleen nog als herinnering
eenvoudige witgeschilderde lattenlijsten.
op te roepen. Tot de weinige schilderijen die de
schilderijen geweest die mij diep hebben geroerd en die voor langere tijd in mijn gedachten omwentel-
glans van het-eerste-zien voor mij na jaren
Oprechte bezieling
hebben behouden behoort ‘Zomer 55’ van
Wat mij telkens weer fascineerde, als ik die ont-
Job Hansen (1899-1960).
wikkeling van jaren in de woonkamer aan me voorbij zag trekken, was het eigenzinnige en
den. Maar zoals dat ook gaat met diepe indrukken, uiteindelijk maken ze plaats voor nieuwe, die minstens zo intens zijn en je denken en doen in weer andere richtingen doen opschuiven – op zoek naar verder.
Bezoek
experimentele karakter van zijn schilderkunst.
Ter voorbereiding van een tentoonstelling van
In de late jaren twintig schilderde Hansen met
zijn werk in het Groninger Museum bezocht ik
uiterst vloeibare olieverven, die hij verkreeg
zijn dochter Caty Hansen in de periode 1995-
door deze aan te lengen met autobenzine,
1997 met grote regelmaat, om de vele nagela-
waarin kleine hoeveelheden bijenwas waren
ten schilderijen te zien. Ik leerde daar het
opgelost. Die aquarelachtige verven streek hij
oeuvre van Hansen pas goed kennen. Bij elke
losjes uit over zijn met zinkwit geprepareerde
Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet 42
palet 375 I februari/maart 2015
palet 375 I februari/maart 2015
43
Lita Cabellut
Tekst C.H. Riphagen Beeld Rancinan, Studio Tromp
(foto Gerard Rancinan)
De mens IN ZIJN KRACHT
en zijn twijfel Lita Cabellut (1961) werd geboren in Barcelona in El Raval. Ze leefde tot haar dertiende op straat, totdat zij werd geadopteerd door een vooraanstaande familie. Door hen leerde zij in het Prado meesters als Velázquez, Goya, Vermeer en Hals kennen en werd ze gegrepen door de kunst. Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet 54
palet 375 I februari/maart 2015
palet 375 I februari/maart 2015
55
oop van Jden Ende
Svetlana Tartakovska schildert
Tekst & Beeld Greet Hamming
‘Een man die kijkend in het leven staat, omringd door figuren uit de cultuur.’ Joop van den Ende over het portret dat Svetlana Tartakovska van hem schilderde. Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet
60
palet 375 I februari/maart 2015
palet 375 I februari/maart 2015
61
reptielen VAN
TOT
mensapen Tekst Merel van den Nieuwenhof Beeld Mieke Bruning-van Os
Mieke Bruning-van Os tekent dieren, van reptielen tot mensapen en van levend tot opgezet. Samen met vriendin Maria gaat ze al meer dan tien jaar eens per week naar Artis om dieren te bestuderen en te schetsen. ‘Woensdag is Artisdag,’ vertelt Mieke.‘Dan beginnen we met een kop koffie en vragen we aan elkaar: ‘Welk dier gaan we doen vandaag?’
Aasgier, pastelkrijt op passe-partout karton 41 x 50 cm
palet 375 I februari/maart 2015
65
Pelikaan, pastelkrijt op passe-partoutkarton 50 x 59 cm.
hun veren: ‘Niet alleen maar roze, maar ook
verhuisd, man Mawa is overleden en Surya
geel, blauw en rood. Ze hebben weliswaar een
heeft ondertussen zelf kinderen. Ze hebben nu
vervaarlijk uitziende bek, maar je kunt er rustig
vast betere verblijven, maar ik mis ze erg.’
je hand in steken als je durft.’ Geen lieverdjes
Afhankelijk
wie ze zijn, wat ze doen. En als ze jou ook zien
Bij het tekenen in een dierentuin ben je altijd af-
is er soms interactie, dat is echt een cadeau-
hankelijk van het weer, maar ook van de grillen
tje!’ Haar dierenportretten zijn voornamelijk
van de dieren. ‘Als het keihard regent of koud
schetsen, ter plaatse gemaakt. Alleen haar ei-
is, valt buitentekenen af. Maar ook bij mooi
gen dieren, zoals een kameleon en luipaard-
weer is de keuze niet geheel vrij: de chimpan-
gekko’s, worden soms verder uitgewerkt in
sees zitten bijvoorbeeld dikwijls hoog in de
schilderijen.
Gemis
Naast de bijzondere band die ze met sommige
Door haar regelmatige bezoeken kent Mieke
dieren opbouwt, komen haar ook vaak opmer-
veel van de dieren bij naam. ‘Orang-oetan
kelijke verhalen ter ore. ‘Een zuidelijke hoorn-
Mota lag vroeger vaak voor het raam in het
raaf liep trots te paraderen met een dode muis
Apenhuis. Zo dicht bij een orang-oetan kom ik
in zijn snavel. We dachten dat het een cadeau-
nooit meer; er zat alleen glas tussen ons.’ Ter-
tje voor zijn vrouwtje was. Maar waar was zij,
wijl Mieke haar krijtdoosjes op de vensterbank
de vorige keer was ze er toch wél? We keken
zette, keek Mota belangstellend toe, met een
medelijdend naar het eenzame mannetje, tot
hand als vuist boven haar hoofd. ‘Elk rimpeltje,
we van de oppasser hoorden dat hij zijn vrouw-
elke rode haar kon je zien. Soms lag dochter
tje zelf had vermoord. Doodgehakt met zijn
Surya in haar armen te slapen. Dat waren ge-
snavel.’ Ook de apen zijn niet allemaal lieverd-
op passe-partoutkarton
weldige tekenmomenten. Nu zijn de vrouwen
jes. Een door Mieke getekende gorilla bijvoor-
41 x 50 cm.
Kameel Yeti, grafiet
doorgang tussen hun binnen- en buitenverblijf. Je ziet dan niet veel meer dan een achterwerk
Vogels
en een arm tussen stro en tralies.’ Geen Artis-
Ieder dier heeft zo zijn charme, vindt Mieke.
dag is dus hetzelfde.
‘Het tekenen van vogels is leuk vanwege de verschillende texturen: zachte gekleurde veer-
Naar levend model
tjes, harde hoornige snavels en geschubde po-
Mieke tekent vrijwel altijd naar levend model.
ten. Dat tekent lekker. En er zijn zoveel soorten
‘Soms is dat natuurlijk lastig als het model erg
vogels, van de reusachtige emoe met zijn klei-
beweeglijk is, met zijn rug naar je toe gaat zit-
ne kop tot de pelikaan met zijn grote snavel.’
ten, naar binnen gaat of gewoon helemaal uit
Ook de kleine, slimme kea’s tekent ze graag.
het zicht verdwijnt. Als dat gebeurt of als het te
‘Als we bij de kea’s zitten, steken we een takje
druk is in Artis, trekken we ons terug bij de op-
tussen de tralies. Dat pakken ze dan en spelen
gezette dieren. Die zitten vanzelfsprekend wel
ermee. Of je geeft ze stiekem een piepklein
stil, maar zijn ook wel saai. Levende dieren te-
stukje koek, wat helemaal niet mag, en dat
kenen blijft het mooiste: je kijkt niet alleen naar
gaan ze dan verstoppen.’ Pelikanen zijn op hun
hoe ze eruit zien, maar ook naar hun gedrag,
beurt favoriet vanwege de mooie kleuren van
Het hele artikel kunt u lezen in de gedrukte versie van Palet 66
palet 375 I februari/maart 2015
palet 375 I februari/maart 2015
67