10
6
26
14 6
70
36
18 Ton van Steenbergen maakt graag mooie
30 Kunstschilders en beeldhouwers kunnen in
afvragen: waarom uitleg geven over dat-
dingen en is gevoelig voor sfeer. Zijn inspi-
een paar woorden aan leken uitleggen wat
over de inzendingen. De prijswinnaars
gene wat een kunstenaar reeds op eigen
ratie put hij uit de dingen om zich heen.
ze doen. Ze worden meteen begrepen.
plaatsen wij in het – publicitaire – licht.
wijze expressief heeft gemaakt? Boudewijn
Daarom schildert hij niet zo snel abstract,
Maar voor een kunstenaar zoals Annita
Wolthuis kan en wil geen uitleg geven over
want dat brengt je niet in andere sferen.
Smit die objecten maakt van vouwkunst, is
Een kunsthistoricus kan zich het volgende
het geschilderde theater van zijn leven en dat wat daarachter schuilt. PAGINA
86
56
dat een stuk lastiger. 22 Aan de compositie waaraan Roman Reisin-
64 Schilderen is voor Catherine Gathier eigenlijk altijd heel fijn om te doen. Zij werkt met diverse media en heeft verschillende on-
34 Eric Winder is een opmerkelijke figuur in
48
competitie van Palet. De jury was vol lof
uitgave 357 februari maart
derwerpen die ze boeiend vind om te ‘ver-
Bergen ( Noord-Holland). Hij neemt vaak
beelden’. Bloemen zijn altijd inspirerend,
Bergen als decor voor zijn schilderkunstige
landschap is heerlijk, maar ook het schilde-
verkenningen. Veel Bergenaren kennen
ren van stilleven heeft zo zijn geheel eigen
hem en zijn (schilders)lot lijkt met het dorp
charme.
verbonden. 70 Het voordeel van abstract of non-figuratief schilderen is dat u eindeloos kunt experi-
ger momenteel werkt, gebruikt hij als dra-
en studeerde in Sint Petersburg. Hij begon
menteren met verf en gereedschap en
het vaandel. We zien ook dat hij graag
ger van de voorwerpen geen tafel maar
als beeldhouwer, en maakte metalen beel-
daardoor technisch gezien alle vrijheid hebt
vrouwen schildert. Vrouwen die in zichzelf
een bijzonder aardige tegelvloer. Daardoor
den, enkele daarvan behoren tot de collec-
aldus Rolina van Vliet.
gekeerd zijn. Alles is op losse impressionis-
komt het perspectief hoger te liggen dan
tie van de Hermitage.
tische manier geschilderd.
doorgaans.
74 Is het u ook wel eens opgevallen? Voor44 Corrie Goldhoorn groeide op in een creatief
14 Voor het tv-programma ‘sterren op het
schetsen van vele grote kunstenaars heb-
26 Mensen met hun hartstochten spreken tot
gezin. Vader Berend schilderde in zijn vrije
ben vaak meer zeggingskracht dan hun
doek’ schilderde Emile van Dalen Linda de
de verbeelding van Liesbeth van Keulen en
tijd en was van beroep ‘chef pastiche’. Hij
uitgewerkte schilderijen. Hoe zou dit
Mol, welke door haar als meest favoriete
dat wil ze laten zien in haar portretten. In
kon met chocolade wonderen verrichten
komen?
werd uitgekozen.
september 2011 realiseerde zij haar droom-
en maakte beelden van ijs en boter. Vader
wens: een portretschool in Amsterdam.
Berend had dus zeker artistieke kwaliteiten.
78 Ooit was Harry Penninkhof beheerder van de grootste kunstboerderij van Europa,
Inhoud 4
palet 357 I februari/maart 2012
48 Sinds 2009 werkt Stichting XXL ART aan
Frans de Kok Balletdanseressen
Palet Magazine voor kunstschilders, tekenaars en kunstliefhebbers
BOUDEWIJN WOLTHUIS EEN GEDREVEN VERTELLER STERREN OP HET DOEK EMILE VAN DALEN, ONGEBONDEN VRIJE GEEST HOLLANDSE KU(N)STEN DE HOLLANDSE KUSTLIJJN VASTGELEGD
JAARGANG 68
NR 357 FEBRUARI/MAART 2012 ADVIESPRIJS
maar nu is hij eigenaar van de kleinste
een uniek project in Nederland: vanaf een
kunstgalerie van Nederland. wie schuilt er
boot legt een groep Europese kunstenaars
achter deze maker van abstracte kunst in
de kustlijn van Nederland vast in olieverf.
felle kleuren?
€ 6,75
MEESTERLIJKE STILLEVENS STILLEVENS VAN ROMAN REISINGER
BP
36 Nugzar Kakhiani werd geboren in Georgië 10 Frans de Kok draagt het ambacht hoog in
Over tien jaar ziet Nederland er vanaf zee totaal anders uit. Schilders leggen deze verandering vast.
86 In het Museum van Kees van de Wetering (gewoon op zolder) staat een hele dikke map met figuurschetsen. Dezevormde
56 Twaalf winnaars in de traditionele Schilder-
steeds weer een hele uitdaging. palet 357 I februari/maart 2012
5
Tekst Gustav de Ridder Beeld Frans de Kok
Frans de Kok ZIJ LIJKT IN ZICHZELF GEKEERD TERWIJL ZE HAAR SPITZEN STRIKT. HET LIJKT ALSOF ER EEN SPOTLIGHT OP HAAR STAAT. HET WIT VAN DE BALLET ‘OUTFIT’ STRAALT TEGEN DE DONKERE ACHTERGROND. ALLES IS OP TAMELIJK LOSSE IMPRESSIONISTISCHE MANIER GESCHILDERD. We denken aan Isaac Israëls (1865-1934, een
gekeerd zijn. De kwaststreken zijn teder bij de
bekende Nederlandse impressionistische schil-
huid en borstelig bij het haar of de achtergrond.
der). Israëls blijkt ook een voorbeeld te zijn voor
De schilderijen zijn solide opgebouwd.
Frans de Kok (Tilburg, 1943), die dit doek schil-
Frans de Kok in zijn atelier
derde. De Kok draagt het ambacht hoog in het
Baarle-Nassau
vaandel. We zien ook dat hij graag vrouwen
Frans de Kok woont in Baarle- Nassau, de
schildert. Vrouwen die, zoals gesteld, in zichzelf
meest zuidelijk punt van Noord-Brabant, dicht bij de Belgische grens. Even buiten het centrum op een landgoed van 6 hectaren dat is omsloten door een dichte bebossing. Je hoort alleen de vogeltjes. Tegenover de woning ligt zijn atelier dat vroeger dienst deed als paardenstal. Frans de Kok tekent al zolang hij zich kan herinneren. Hij ging heel snel naar de Kunstacademie waar hij onder meer les kreeg van bekende kunstenaars als Nico Molenkamp, Ru van Rossem en Joop Liesker. “Daar heb ik nog een klassieke opleiding gevolgd”, zegt hij met enige trots. Fotograaf Na de afronding van de studie was zijn vader
10
palet 357 I februari/maart 2012
echter van mening dat Frans maar een echt
beek. Toch is hij altijd blijven schilderen. “Ik
hij zijn huidige vrouw. “En laat zij nu een foto-
beroep moest kiezen. Hij is toen fotograaf ge-
kreeg toen privéles van Fons de Kok, een oud
zaak hebben. Ze zei tegen mij: ga jij maar lek-
worden en werd al snel eigen baas. Hij had
docent van de Kunstacademie en een verre
ker schilderen, want één fotozaak is genoeg.
dertig jaar lang een eigen fotozaak in Hilvaren-
bloedverwant.” Twintig jaar geleden ontmoette
Toen heb ik alles verkocht. Klaar.”
Ballerina 120x140 cm olieverf op doek
palet 357 I februari/maart 2012
11
Balletdanseressen 120x140 cm olieverf op doek
12
palet 357 I februari/maart 2012
palet 357 I februari/maart 2012
13
Tekst Jara Rossen Beeld Emile van Dalen
een gedegen onderschildering bepaalt voor 90 procent het schilderij. Daarna kleuren aanbrengen en afwerken. Dit alles klinkt simpel maar over iedere stap kan ik een heel boek schrijven. Mijn advies is dan ook: Houd het zo eenvoudig mogelijk.” Straatartiest Tijdens zijn reizen door Mexico en Spanje heeft hij ervaren wat vrijheid betekent voor zijn creatieve vermogen. Zijn ervaring als straatartiest ziet hij als een zegen. Dit gevoel van vrijheid is
Een vrije geest ongebonden
voor Emile de poort naar zijn artistieke wezen, en dus essentieel. Dat geldt ook voor het maken van opdrachten. De voorwaarden die hij dan ook stelt aan zijn opdrachtgevers zijn
Jara met doek olieverf 150x100 cm
GEÏNSPIREERD DOOR DE VEELZIJDIGHEID VAN HET MENSELIJK GEZICHT MAAKT EMILE POTLOODTEKENINGEN VAN PORTRETTEN. EEN INTENSIEVE PERIODE, WAARIN HIJ VOORAL DE OUDE KLASSIEKE
George Clooney, olieverf 60x40 cm
SCHILDERTECHNIEKEN UIT DE 17E EEUW BESTUDEERDE, ZORGDE VOOR DE TRADITIONELE BASIS IN ZIJN HUIDIGE WERK. VOOR HET TV-
ren. Mijn werk dus ook.”
PROGRAMMA ‘STERREN OP HET DOEK’ SCHILDERDE HIJ LINDA DE
meekreeg maar, zoals hij zelf zegt,” is niets
MOL, WELKE DOOR HAAR ALS MEEST FAVORIETE WERD UITGEKOZEN
Men zegt vaak dat Emile zijn talent gewoon komen aanwaaien.” Als autodidact moest hij er keihard voor werken. In een tijdsbestek van tien jaar las hij alle boeken over schildertechnie-
Emile (1971) groeide op in een situatie
ken. Het rijksmuseum bezoeken werd een pa-
waarin weinig ruimte bestond voor in-
troon en dan maar schilderen, experimenteren
dividualiteit. Na de kostschool en vele
en nog meer schilderen. Uit alle voorhanden
verhuizingen ontdekte hij dat hij zich
zijnde methodes ontwikkelde hij een eigen
het meeste thuis voelde bij zijn eigen
compacte schilderstechniek waarin het am-
creatieve geest. Door potloodtekenin-
bachtelijke nog is terug te zien.
gen van portretten te maken ontdekte
‘Eigenwijs als ik ben, zie ik altijd wel iets wat ik anders wil zien’
Anna olieverf 20x16 cm
14
palet 357 I februari/maart 2012
hij zijn artistieke talent. Zo ontstond de
Artistieke aspecten
wens en motivatie om zich hierin ver-
“Het zijn efficiënte manieren van werken waar-
der te ontwikkelen.
door artistieke aspecten meer ruimte krijgen. Ik bouw mijn schilderingen op in verschillende
Figuratieve schilderen
weloverwogen lagen. Met glaceren (schilderen
Hij experimenteerde met diverse
met transparante kleuren) bereik je meer
soorten technieken in het figuratieve
diepte en daarin zoek ik het. Daarnaast werk ik
schilderen en werkte vooral met de
vaak met meer ‘pasteuzere’ verf in de lichte
thema’s naakt en portret. Hoewel zijn
delen naarmate het gevoel dat ik bij een werk
thema’s veelal het zelfde blijven schil-
heb. Die vrijheid heb ik nodig.
dert Emile vanuit de emotie van dat
Meestal werk ik in een vaste volgorde: Eerst
moment. Dat beïnvloedt zijn penseel-
een monochrome onderschildering, zonder
streek en het karakter van het schil-
kleur dus. Dan rustig compositie en tonaliteit
derstuk. Emile: “Schilderen gaat over
bepalen: kleur is secundair in een schilderij
emotie en vrijheid. Emoties verande-
waarin het om licht en gelijkenis gaat. Kortom: palet 357 I februari/maart 2012
15
naar maar z’n werk doen’ principe. De vrije hand dus... Pas dan haalt hij het maximale uit zijn werk. “Ik wil bijvoorbeeld nooit gewoon een foto naschilderen. Dat lukt me ook niet. Ergens haak ik dan af. Het artistieke blijft de voeding voor techniek. Een foto kan echter wel als basis dienen, indien hij duidelijk en goed belicht is. Maar eigenwijs als ik ben, zie ik altijd wel iets wat ik anders wil zien. Dat pas ik dan toe. Accenten komen anders te liggen en zo ontstaat een schilderij en geen geschilderde kopie. OpJara
drachtgevers doen een be-
olieverf 30x24 cm
roep op mijn meest delicate kant en moeten dan vertrouwen op mijn onderbuikgevoel. Iets dat ik alleen maar kan laten zien door het te schilderen.” Sterren op het doek Het programma “Sterren op
Horse, olieverf 30x20 cm
het Doek” benaderde Emile in
Linda de Mol olieverf 100 x70 cm
Jara Maria, olieverf 50x30 cm
augustus 2011 om deel te
geven,’’ zegt Emile trots.
nemen. In dit programma in-
“Het is een eer om Linda
terviewt Hanneke Groente-
te mogen ontmoeten en
man steevast een bekende
te mogen schilderen.
Nederlander. Intussen wordt
Mijn doel was een werk
een portret van hem of haar
te maken waarmee ze
gemaakt door drie kunste-
iets kon. Waarmee ze
naars. De hoofdpersoon mag
zich comfortabel zou
uiteindelijk één van de kunst-
voelen. Natuurlijk hoopte
werken uitkiezen en mee naar
ik dat ze voor mij zou kie-
huis nemen. De overige schil-
zen. Amper begonnen
derijen worden na iedere afle-
met haar portret vertelde
vering geveild voor het goede
Hanneke Groenteman
doel.
mij dat ze waarschijnlijk
Emile kreeg de eer om Linda
niet zou kiezen voor een
de Mol te portretteren. Ze
realistisch werk. Toen
sprak bij het zien van het por-
moest ik het schilderij
tret de woorden ‘Wat knap en
nog afmaken... Deson-
wat een mooi licht!’ Uiteinde-
danks bleef ik heel dicht
lijk koos ze dit schilderij uit on-
bij mezelf. Dat was, denk
danks haar voorgenomen
ik, de kracht van dit
besluit om niet voor een rea-
werk.”
listisch schilderij te gaan.
16
palet 357 I februari/maart 2012
“Het programma heeft me
Doutzen nieuw
echt een euforisch gevoel ge-
Close Upgroener, olieverf 15x12 cm palet 357 I februari/maart 2012
17
Tekst & Beeld Roman Reisinger
Roemer met citroenen
veelvuldig voor met verwijzingen naar (religi-
Bij een enkele afbeelding in deze editie staan
euze) symbolen.
wij even stil. Het stilleven met ‘roemer met ci-
Het aardige van Roman’s werk is dat hij de
troenen’ is geïnspireerd op het werk van 17e
sfeer van oude stillevens weet te ‘vangen’ en
eeuwse grootmeesters als Heda Claesz. In dit
weet te plaatsen in deze tijd. De druppel aan
soort (vaak volle) schilderijen kwam glaswerk
de roemer geeft een prettige dramatiek aan de
Stilleven met narcissen 60x60 cm olieverf op paneel
Meesterlijke stillevens NAAST VRIJ WERK MAAKT ROMAN REISINGER OOK STILLEVENS IN OPDRACHT. AAN DE COMPOSITIE WAARAAN HIJ MOMENTEEL VOOR EEN KLANT WERKT, GEBRUIKT HIJ ALS DRAGER VAN DE VOORWERPEN NU EENS GEEN TAFEL MAAR EEN BIJZONDER AARDIGE TEGELVLOER. DAARDOOR KOMT HET PERSPECTIEF HOGER TE LIGGEN DAN DOORGAANS. Stilleven met roemer en citroenen 60x75 cm
Omdat de tegelvloer niet meer in tact was,
feerd en in patroon gelegd. In een dergelijk stil-
olieverf op paneel
heeft hij de tegels stuk voor stuk gefotogra-
leven zit natuurlijk een ‘verhaal’ waardoor het eindresultaat heel speciaal wordt. Gorssel Het komt een paar keer per jaar voor dat Roman in opdracht werkt. Het contact met de klant maakt het werken in opdracht interessant en is een welkome afwisseling op zijn vrije werk. In hun woning in het Gelderse Gorssel werkt Roman gestaag aan de opdracht en houdt zijn vrouw Henriëtte zich bezig met zakelijke werkzaamheden. Samen voeren ze ook een galerie. Ondanks de economische malaise zijn de twee erg tevreden over de verkopen in 2011; maar liefst 12 stillevens verlieten Huize Reisinger, waarvan twee opdrachten. Degenen die al kennis gemaakt hebben met zijn werk zullen zich niet verbazen over het enthousiasme waarmee zijn schilderijen worden gekocht. Het werk heeft, zo zeggen kenners, een uitzonderlijk hoge kwaliteit en herkenbaarheid waar veel mensen van houden.
22
palet 357 I februari/maart 2012
palet 357 I februari/maart 2012
23
Stilleven met Johannesbroodboom peul
Stilleven met stenen
48x48 cm olieverf op paneel
44x44 cm olieverf op paneel
[email protected] www.romanreisinger.exto.nl www.youtube.com/watch?v= X88GmFA2kWY
Stlleven met Pioenrozen 60x73 cm olieverf op paneel
Stilleven met papaegaai
voorstelling. Stilleven liefhebbers onder u kun-
een losse ‘toets’ te schilderen. Deze mix geeft
tulpen 55x55 cm olieverf
nen ‘smullen’ van de uitmuntende weergave
een aangename afwisseling.
op paneel
van de verschillende stadia van rijpheid van de
Als u enthousiast bent geworden, is het zeker
citroenen.
de moeite waard om zijn website te bekijken, www.romanreisinger.exto.nl. Ook het werk op
24
In het stilleven met ‘Johannesbroodboom peul’
de ezel kunt u daar volgen. Voor vragen en/of
wordt door de peul, de lengte hiervan, een
afspraak kunt u bellen naar 06-13039402. Het
enorme ruimtelijkheid gesuggereerd. Verder is
werk van Roman zal ook te zien zijn bij Galerie
het een keuze om, zonder dat het stoort, het
Reisinger op de PRIMAVERA 2012 te Rotter-
één heel gedetailleerd en het ander juist met
dam, 22-25maart.
palet 356 I december/januari 2012
palet 356 I december/januari 2012
25
Tekst Harry J. Kraaij Beeld Louis Drent
Nederland tijdens de projecten om de kust te
een Katwijker vissersboot, richting Europoort.
verzwaren. Soms voor aanvang, soms nadien,
Aan boord bevonden zich Jurriaan van Hall en
maar ook tijdens de uitvoering met de grond-
Ernst Voss, samen met de programmamakers
Schilder Ernst Voss neemt leerlingen van de academie in Haarlem mee op het schip
verzetmachines, zandschepen en pijpleidingen. Tot de expositie behoren ook schilderijen over het opspuiten van Maasvlakte 2 te Rotterdam. De ontwikkelingen daar gaan zo snel, dat de situatie alweer veranderde. Kustverzwaring XXL Art – een organisatie die gespecialiseerd is
AFLEVERING 1: Zuid-Holland
Hollandse Ku(n)sten
in grootschalige kunstprojecten – begon
SINDS 2009 WERKT STICHTING XXL ART AAN EEN UNIEK PROJECT IN
hoger wordende zeespiegel. Hier was het ex-
NEDERLAND: VANAF EEN BOOT LEGT EEN GROEP EUROPESE
kust voor anker worden gelegd om een ge-
Ku[n]stwerken in het najaar van 2008. Twee kunstenaars, Ernst Voss (schilder binnen de After Nature-groep in de jaren tachtig) en Jürgen Leippert (representant van de Neue Wilden uit Stuttgart) voerden een pilot uit in Cadzand Bad in Zeeland. Deze plaats was door de Overheid aangewezen als een zogenoemde ‘zwakke schakel’ in de kustlijn bij een perimenteren. Hoever moest de boot uit de
KUNSTENAARS DE KUSTLIJN VAN NEDERLAND VAST IN OLIEVERF. WANT
schikt panorama te schilderen? Hadden de
DOOR DE KLIMAATVERANDERING WERKT RIJKSWATERSTAAT MET
voor elkaar te krijgen? Tot welke windkracht
VERSCHILLENDE PARTNERS AAN KUSTVERZWARING. DIJKEN WORDEN
was het nog mogelijk om aan dek te schilde-
VERHOOGD, DUINEN VERSTERKT EN STRANDEN OPGESPOTEN.
professionals. Zij doorstonden met windkracht
KORTOM: DE KUSTPLAATSEN KRIJGEN EEN INGRIJPEND ANDER
4 nog de elementen. Ondanks de weersom-
AANZIEN. OVER TIEN JAAR ZIET NEDERLAND ER VANAF ZEE TOTAAL
droog brood en Scheepsbitter, de doeken van
ANDERS UIT. SCHILDERS LEGGEN DEZE VERANDERING VAST. Schip voor anker, vlag in top!
kunstenaars genoeg tijd om het in een dag
ren? Voss en Leippert bleken doorgewinterde
standigheden kwamen, soms gesterkt door 250 x 50 cm. tot stand. Met de nodige informatie kon in 2009 een echte start gemaakt
van omroep LLiNK. Filosoof-dichter Dirk van
worden met de documentatie van de Neder-
Weelden nam zijn cameraploeg mee voor een
landse kust.
opname van ‘Weelden over Water’. De kunst-
Op 11 februari 2012 opent de befaamde
Bijna 25 schilderijen tonen de gehele kust van
Haagse tentoonstellingsruimte Pulchri Studio
Zuid-Holland in panoramaformaat. Doeken van
Maasvlakte 2
van de uitzending over Rotterdam en de
haar deuren voor een bijzondere expositie.
250 bij 50 cm. geven een actueel beeld van
Zo voer in het voorjaar van 2010 de Stella Bel,
Maasvlakte. Het was de start van het docu-
André Krigar installeert zijn doek voor de kust van Scheveningen (juni 2011)
schilders vormden een belangrijk onderdeel
een sterk staaltje kustverzwaring in olieverf
Gezicht op Scheveningen uit de serie Ku[n]stwerken door Sigurd Wendland
48
palet 357 I februari/maart 2012
palet 357 I februari/maart 2012
49
Sigurd Wendland zet zijn
menteren van de Zuid-Hollandse kust door XXL
aangeboden bij scholen en kunstorganisaties
doorstaan weer en wind en werken zich artis-
Betrokkenheid van publiek
schilderij op voor de kust
Art. Enkele maanden later werden ook Harold
om mee te doen met workshops en voorlich-
tiek door de kracht der elementen naar hun
Een van de initiatieven binnen Ku[n]stwerken
van Scheveniongen
Schouten, Dorien van Diemen en Martin-Jan
tingsonderdelen over de kustverzwaring. Daar
eindresultaten. Zo liet Dorien van Diemen zich
was al dat het publiek per regio kan stemmen
van Santen gevraagd delen van de huidige
de financiering door subsidiënten niet vol-
niet weerhouden door de meteorologische
op het favoriete schilderij, dat door de provinci-
Maasvlakte en het nieuwe land vanaf het water
doende is, krijgen particulieren en ondernemin-
krachten bij Goedereede. Mogelijk is zij meer
ale of gemeentelijke Overheid kan worden
vast te leggen.
gen de kans om schilderijen uit deze serie aan
gewend in Schotland, waar zij sinds enige jaren
aangekocht. Daarnaast kunnen belangstellen-
te schaffen. Nederlandse verzamelaars koch-
woont. Nadat ze haar maaginhoud aan de Ne-
den ook op bescheiden niveau bijdragen aan
Panorama’s te koop
ten al een kustgezicht van hun favoriete kun-
derlandse vissen toevertrouwde, voltooide zij
de voortgang. Bijvoorbeeld door het adopteren
Project Ku[n]stwerken is een kostbare exerci-
stenaar, maar ook gemeenten en provincies
eenvoudig haar werk.Haar werk raakte inmid-
van kilometers kust of door en groupe geld bij-
tie. Voor de financiering ervan vraagt XXL Art
voegden essentiële panorama’s toe aan hun
dels bekender op de Nederlandse markt en
een te brengen voor de aankoop van een vol-
fondsen om ondersteuning. Een van de trouw-
collecties.
wordt inmiddels begeerd door een belangrijke
ledig panorama (crowd funding). Maar ook
Nederlandse advocaat. Schijnbaar is het pano-
andere initiatieven zijn welkom. Zo sponsorde
ste subsidiënten is het Prins Bernhard Cultuur Fonds. Daarnaast wordt, waar dat kan, op ge-
Elementen
rama met het verenigingsgebouw van de
een mecenas in de zomer van 2010 drie dagen
meentelijk niveau een educatief programma
De schilders die meedoen aan Ku[n]stwerken
Noordwijkse Golfclub favoriet.
lang zeesleper ‘De Holland’. Daarnaast bemid-
Bijna klaar: André Krigar schildert binnen de gestelde tijd zijn gezicht op Scheveningen
Gezicht op Scheveningen uit de serie Ku[n]stwerken door André Krigar
50
palet 357 I februari/maart 2012
palet 357 I februari/maart 2012
51
delt XXL ART ook in de bestellingen van opdrachtgevers voor panorama’s door favoriete kunstenaars binnen Ku[n]stwerken. XXL ART: ieder werk anders Vrijwel alle kunstwerken zijn gemaakt door kunstenaars die studeerden aan vooraanstaande academies in binnen- en buitenland. Sommigen ontvingen al belangrijke prijzen. De kunstenaars schilderen de gehele Nederlandse kust vanaf wisselende standpunten. Daardoor laat elk schilderij steeds een afgeronde, persoonlijke visie zien. Alle schilderijen samen, in totaal Close up: André Krigar schildert zijn gezicht op Scheveningen
zo’n 125 panorama’s, zullen een gevarieerd beeld van de Nederlandse kust tonen. Dat is tevens het aardige van het concept: elk kustgezicht is door plaats, kunstenaar en stijl
Annelous Groot,kunstenares uit Den Haag is als regionaal kunstenaar uitgenodigd aan boord
volledig verschillend van elk ander werk uit de serie. Bij elkaar levert dit een bonte verzameling zienswijzen, karaktertrekken en handschriften op: ieders beleving van de werkelijkheid is an-
Palet Zuid-Holland
ders. Zelfs voor de organisatie is het nog onduidelijk hoe de uiteindelijke landelijke expositie zich zal verhouden tot deze van de provincie Zuid-Holland in Pulchri Studio!
Halverwege: het licht is veranderd!
Sigurd Wendland voor de Zuid-Hollandse kust
Harry J. Kraaij is kunsthistoricus, publicist, [kunst]conceptontwikkelaar
Close up: Sigurd Wendland schildert zijn gezicht op Scheveningen (juni 2011)
en tentoonstellingsmaker. De expositie in Pulchri Studio werd mede mogelijk gemaakt door de gemeente Den Haag en is voor het publiek te zien van 12 februari t/m 3 maart 2012: www.pulchri.nl. Zie voor meer informatie over Ku[n]stwerken, aankoop en donaties: Klaar vóór de bui: ‘André
www.xxlart.com.
Krigar hatt es geschafft!’
Deel 2 van in totaal 5 afleveringen verschijnt in het volgende nummer van Palet. 52
palet 357 I februari/maart 2012
palet 357 I februari/maart 2012
53
Tekst & Beeld Catherine Gathier
ten in kleur en vorm. De lichtval kun je constant
kleurencirkel) te blijven. Dit mag ik dan weer
houden en manipuleren. Het schilderen van de
graag een beetje pittiger maken door er een
diverse materialen levert daarnaast een prach-
stukje complementaire kleur in te brengen (de
tige oefening op in het bekijken en vormgeven
kleur die juist weer aan de andere kant van de
van de diverse materialen.
kleurencirkel ligt).
Palet houdt ook dit voorjaar weer zijn studie
Catherine Gathier geeft
competitie, een betere aanleiding om ervoor te
Ter illustratie; de rode en paarse tinten van het
gaan zitten is er niet!
email, de druiven en de doek die ik achter het
schilderlessen en workshops in Vianen (U).
kannetje heb gehangen, worden extra warm
Ook het onderwerp ‘stilleven
Voorbereiding keuze onderwerp
door er wat groen van het druivenblad bij te
schilderen’ komt daarbij aan
Ik heb al heel wat stillevens nageschilderd,
brengen. Hetzelfde principe heb ik toegepast
Stilleven is allerminst dood
soms in acryl of aquarel maar meestal in olie-
bij het ‘Blauwe kannetje met mandarijntjes’.
verf. De aanpak van een dergelijk project zul je
Foto stillevens 1, 2 en 6 (Rode potjes met drui-
dus ook per materiaal moeten bekijken. Er valt
ven, Rood kannetje met druiven, Blauw kanne-
echter altijd het een en ander te zeggen over
tje met mandarijntjes
compositie, kleurgebruik, lichtval, hoe de voor-
Je kunt er ook voor kiezen om juist helemaal in
werpen onderling op elkaar inwerken, enz.
één kleurensfeer te blijven, zoals bij het stilleven
Er zijn tal van uitgangspunten mogelijk, zoals ik
van ‘de Lampionnetjes’ of het ‘Kannetje met
ook vaak tegen mijn cursisten zeg; ik predik
uien’; in dit geval zul je extra op de contrasten
niet ‘de waarheid’. Dé waarheid in de schilder-
moeten letten om toch een boeiend en sa-
SCHILDEREN IS VOOR MIJ EIGENLIJK ALTIJD HEEL FIJN OM TE DOEN. IK
kunst bestaat volgens mij niet. Ik kan wel ver-
menhangend geheel te krijgen.
WERK MET DIVERSE MEDIA EN HEB VERSCHILLENDE ONDERWERPEN
ervaringen mij tot dat inzicht hebben gebracht.
DIE IK BOEIEND VIND OM TE ‘VERBEELDEN’. BLOEMEN ZIJN ALTIJD
tellen hoe ik de dingen aanpak en welke
malen per jaar een serie lessen in Olieverf fijnschildertechnieken, de eerstvolgende serie start op zaterdag 4 februari. Op zaterdag 12, 19 en 26 mei worden er workshops gegeven in Olieverf stillevens welke u naar eigen inzicht opstelt. Dit geeft u de keuze het schilderij heel persoonlijk
Contrast Het is belangrijk om te letten op de toonwaar-
Kleur
den in het schilderij en de contrasten tussen de
INSPIREREND, LANDSCHAP IS HEERLIJK, MAAR OOK HET SCHILDEREN
Qua kleur vind ik het mooi om de voorwerpen
voorwerpen onderling. Je schept diepte in een
VAN STILLEVEN HEEFT ZO ZIJN GEHEEL EIGEN CHARME.
onderling op elkaar af te stemmen. Ik houd
schilderij door de dingen die zich op de voor-
ervan om voor een groot deel in ‘ton sur ton’
grond bevinden meer contrast en kleur te
(kleuren die dicht naast elkaar liggen op de
geven dan de dingen op de achtergrond.
Catherine Gathier
bod. Er start een aantal
te maken door bijvoorbeeld eigen voorwerpen mee te nemen.
Stilleven uit het Frans vertaald wordt ook wel ‘Nature Mort’ genoemd: dode natuur. Toch hanteer ik dit uitgangspunt veel breder. Allereerst
‘La nature mort is allerminst dood’
gaan de voorwerpen die je schildert voor je leven. Je ziet de schoonheid van een simpel kannetje of katoenen doek, met zijn eigen lichtval en kleurschakeringen pas echt als je het hebt geschilderd. Daarnaast worden stillevens vaak gecombineerd met levende takjes, blaadjes, bloemen enz. Dood kun je het dan allerminst meer noemen! Ik ben het schilderen van ‘stilleven’ pas echt gaan waarderen nadat ik om het schilderen van een goede stofuitdrukking te oefenen- ze ook
Olieverf 30x40 cm. stilleven 4 lampionnetjes
daadwerkelijk ben gaan schilderen.
Olieverf 30x40 cm.
Voor zover u het nog niet eerder ge-
stilleven 3 kannetje met uien
daan heeft, probeer het eens uit! Stilleven beweegt niet en kun je zelf geheel en al naar eigen wens inrich-
64
palet 357 I februari/maart 2012
palet 357 I februari/maart 2012
65
toch wel aan te geven. In een tweede laag werk ik de voorwerpen meer uit en corrigeer de vormen, kleuren en tonen waar nodig. Bij een eventuele derde laag werk ik alle details uit die ik uitgewerkt wil hebben. De details achter in het stilleven houd ik bewust minder duidelijk en aanwezig dan de details voorin het schilderij. Ter illustratie, als ik de kist achter het vaasje met Lampionnetjes in dit schilderij net zo veel details en aandacht had gegeven als de dingen op de voorgrond, was het lastig geworden om diepte in de voorstelling te krijgen. Tenslotte Het kan helpen om het schilderij na afloop di-
Olieverf 30x80 cm. stilleven 5 koffiebusje met viooltjes, geschilderd op canvas board.
rect dicht naast het stilleven op te stellen. Je welke optie je ook kiest, het is wel belangrijk
kunt nu in één oogopslag bekijken wat er nog
om in deze voorwerpen een mooie compositie
aan mankeert of waar nog extra aandacht
aan te brengen. Je kunt kiezen voor een op-
nodig is. Ik raad de cursisten na afloop van de
kans om nog verder te drogen. Na verloop van
stelling waarbij de nadruk valt op horizontale,
workshop of lessen altijd aan het schilderij af te
maanden kun je een slotvernis opbrengen. De
verticale of diagonale lijnen. Een goed voor-
lakken. De olieverfschilderijen met een retou-
acrylschilderijen lak ik af met een zijdeglans ver-
beeld van een horizontale, deels L-vormige
cheervernis (als het schilderij globaal is ge-
nis op acryl basis. Hierdoor komen de oor-
compositie is het schilderij van de beschuitbus
droogd, meestal na één of twee weken).
spronkelijke kleuren het mooiste tot hun recht,
met viooltjes.
Olieverf droogt zeer langzaam, dit vernis be-
daarnaast biedt deze vernislaag bescherming
Sommige stilleven schilders kiezen ervoor om
schermt het schilderij maar geeft het toch de
tegen stof en vuil.
Olieverf afm. 30x40 cm stilleven 2 rood kannetje met druiven
Olieverf afm. 60x40cm stilleven 6 blauw kannetje met mandarijntjes
een ‘ritme’ in de dingen aan te brengen, door een aantal voorwerpen bewust naast elkaar te plaatsen. Zelf houd ik ervan om diepte te scheppen door de dingen voor elkaar te plaatsen. Horizontale lijnen die het oog van de kijker uit de compositie leiden kun je doorbreken door bij voorbeeld een takje of doek over een tafelrand te laten vallen of door een doek zodanig achter een stilleven te hangen dat de vouwen in die doek het oog van de kijker rondleiden in je schilderij. Olieverf afm. 30x40 cm stil-
Een zwart-wit foto van je stilleven is een goed
leven 2 rood kannetje met
middel om te controleren of je voldoende con-
Opzet schilderij
druiven, geschilderd op
trasten hebt aangebracht en of deze op de
Als het onderwerp is neergezet, de foto’s zijn
voorbehandeld Mdf plaat.
goede plek zitten. Ik maak overigens altijd
gemaakt en de belichting is bepaald kun je het
foto`s van de diverse composities die ik opstel,
stilleven na gaan schilderen. Nu hangt het af
ik vind het een handig hulpmiddel om te kijken
van de verf waarmee geschilderd wordt, hoe
hoe het een en ander op het ‘platte vlak’ over-
de volgorde van het schilderproces wordt be-
komt. Daarnaast is het fijn om een geheugen-
paald. In aquarel zul je het onderwerp vrij direct
steuntje te hebben als er iets in je stilleven
( met vooraf bepaalde keuzes t.a.v. kleur en
verschuift of verandert.
contrast) moeten invullen, waarna je met glaceerlaagjes het een en ander nog kunt corrige-
Compositie
ren en aanvullen.
Je kunt willekeurig een aantal voorwerpen bij
In acryl en olieverf is dit anders. Ik begin met
elkaar plaatsen. Deze kunnen iets met elkaar te
een gedegen schets, waarna ik de contouren
maken hebben of waarschijnlijk juist erg onver-
invul met kleur en contrast. In deze eerste laag
wacht naast elkaar terecht zijn gekomen. Voor
houd ik de voorwerpen nog erg globaal, ook al probeer ik de grote kleur en contrastvlakken
66
palet 357 I februari/maart 2012
palet 357 I februari/maart 2012
67