Doe Dans Festival 2, 3 en 4 september 2011, Biddinghuizen PHOENIX EN PALOINA

Syncoop_70_sept_2011 DEF

15-08-2011

11:34

www.syncoopnieuws.nl

SEPTEMBER 2011

Zarowe pagina: 3

Pagina 1

23e JAARGANG NR.70

Waar komt die dans vandaan (15) pagina: 9

De viool pagina: 8

Opleiding MBVO pagina: 16

Doe Dans Festival 2, 3 en 4 september 2011, Biddinghuizen

SYNCOOPNIEUWS PHOENIX EN PALOINA SAMEN TACHTIG JAAR KWALITEIT EN PLEZIER IN FOLKLOREDANS Jubileumvoorstelling Dansensemble Phoenix Apeldoorn: Gezien op 14 mei 2011 Familievoorstelling Internationaal Dansensemble Paloina: Gezien op 19 juni 2011 Het optreden van Phoenix op 14 mei vond plaats ter ere van het veertigjarig bestaan van het dansensemble. Bij binnenkomst viel direct het prachtige, met interviews en achtergrondinformatie gevulde programmaboekje op, dat als glossy (à la LINDA) was vormgegeven en de toepasselijke titel VEERTIG droeg. Naast Hongaarse en Roemeense choreografieën, stijlen die (in elk geval door mij) een beetje als de huisstijlen van Phoenix worden gezien, waren drie Nederlandse choreografieën van artistiek leider Marc Bout te zien. Ook de Ierse choreografie “What´s the craic” van Marieke Pellens, die tijdens deze jubileumvoorstelling in première ging, was zeer de moeite waard. Ik vond het erg leuk dat er in het programma veel plek was ingeruimd voor de oud-dansers van het ensemble. Zij werden niet weggezet in een nostalgisch intermezzo dat een glimlach, maar dan ook niet meer dan dat oproept, maar gaven acte de présence in meerdere choreografieën waar duidelijk veel tijd en aandacht aan was besteed en die kwalitatief zeker niet onderdeden voor het overige programma. Naast oud-dansers deden ook de toekomstige dansers van het ensemble aan de voorstelling mee: De extra kindergroep onder leiding van Wietske Denekamp liet een Roemeense choreografie en een choreografie in de Bollywood-stijl zien. Tussen de verschillende choreografieën werden korte videofragmenten getoond, waarin (oud)dansers werden geïnterviewd over hun ervaringen binnen Phoenix, waarmee tevens steeds werd toegewerkt naar de introductie van de volgende choreografie. Wat mij betreft een erg leuke manier om vorm te geven aan een jubi-

leumvoorstelling. Logischerwijs had een deel van de interviews een hoog nostalgisch gehalte ((familie)relaties binnen de vereniging, hoogteen dieptepunten tijdens festivals); de lachsalvo´s en “oohs en aahs” van herkenning waren in de zaal dan ook niet van de lucht. Ook voor een buitenstaander was het echter leuk om naar te kijken, op deze manier werd je meegenomen “in” het ensemble en kreeg je echt een kijkje achter de schermen. Kortom: Ik heb een erg leuke, afwisselende middag gehad in Apeldoorn. Ruim een maand later bezocht ik de voorstelling van Internationaal Dansensemble Paloina, dat dit jaar ook veertig jaar bestaat. Paloina presenteerde haar jaarlijkse optreden in eigen beheer als familievoorstelling. Deze was opgebouwd rond de zeer met zichzelf ingenomen tsaar Jean-Claude Abdul Jagdish Aleksandrovitsj, die gevolgd werd tijdens een reis waarin hij op zoek ging naar een nationale dans voor zijn land. Om het verhaal van de tsaar te vertellen, werd gebruik gemaakt van live beamerkunst, wat een sprookjesachtige sfeer gaf. Daarnaast was de tsaar in hoogsteigen persoon aanwezig op het podium en liet tussen de choreografieën door nadrukkelijk van zich horen. Op een aantal momenten vond ik het aandeel van de tsaar wat te groot, alsof de voorstelling om hem draaide en niet om de dans. Eén keer had ik echt een “NU EVEN NIET!”-momentje, namelijk toen tijdens de prachtige, gedragen Russische choreografie Chorowod de tsaar de aandacht opeiste door vanuit de coulissen stuk voor stuk een aantal rozen aan de zangeres te geven. Hiermee werd naar mijn mening de kracht en pracht van muziek en dans tekort gedaan. Ook na ˘ ˘ uit Slowakije afloop van de choreografie Saris pakte de tsaar naar mijn mening te direct het

podium terug, waardoor dansers en orkest niet het applaus kregen wat ze verdienden. Maar verder niets dan lof voor deze originele manier om een dansvoorstelling net dat beetje extra te geven. Oscar Peeters speelde de rol van tsaar met overtuiging en duidelijk met veel plezier. Ook de bijrol van Mariette Pieper als meisje waar de tsaar verliefd op wordt was komisch, het geheel werkte regelmatig op de lachspieren en was echt een aanvulling. Daarnaast zaten er nog andere verrassende extra´s in de voorstelling, zoals de aankondiging van het Paloina-orkest door middel van een lekker vet aangezette Oostblok radio-jingle. In de voorstelling van Paloina had een groot aantal aspirant dansers een plek naast dansers die al langer deel uitmaken van het ensemble.

De choreografie die op mijn de meeste indruk maakte was Verbunk uit Hongarije. Paloina is in de gelukkige omstandigheid een “blik mannen” te kunnen opentrekken, die deze choreografie met haar prachtige muziek spatgelijk uitvoerde. Ik kreeg er kippenvel van, van mij had ´ie nog wel wat langer mogen duren. Daarnaast ontroerde de Nederlandse choreografie Van laken en sits van Wijnand Karel mij ook deze keer weer. Tijdens de voorstelling ging de choreografie Lezginka van Baykal Dogan in première, een krachtige vrouwendans uit Dagestan. De choreografie werd uitgevoerd door drie oudgedienden van Paloina en stond als een huis.

Vervolg op pagina 2

DANSLINK: DE KOEPELORGANISATIE VOOR DE 21STE EEUW “Danslink = geweldig” Facebook-reactie van deelnemer aan Danslink Jong! op 4 juni In december 2010 was de formele oprichting van de Stichting Danslink eindelijk een feit. Sinds de laatste conferentie in 2009 is er veel werk verzet om de nieuwe koepelorganisatie voor de internationale dans vorm te geven. In dit artikel vindt u een verslag van de ontwikkelingen en successen tot nu toe. Danslink Jong! Op zaterdag 4 juni bereikte het nog jonge Danslink een nieuwe mijlpaal: de eerste jongerendansdag Danslink Jong! vond plaats, met workshops door Guus van Kan (bekend van Holland Express) en jong aanstormend talent Caspar Bik en Anne-Wietske Enequist. Tijdens dit eerste evenement dansten 43 jongeren uit het hele land samen in Utrecht. Het doel van de dag was een inspirerend dansevenement te organise-

ren dat jongeren met elkaar in contact brengt. Het is een groot succes: uit de reacties van de deelnemers blijkt dat deze opzet - een inspirerend dansevenement en jongeren met elkaar in contact brengen - voor herhaling vatbaar is. Website: dansgids en dansagenda De website www.danslink.nl is inmiddels ruim een jaar open. De site wordt meer dan 2500 keer per maand bezocht, en dat aantal groeit nog steeds. Op de website vindt u de landelijke dansagenda, waarin al meer dan 500 evenementen zijn aangemeld: dansdagen, instuiven, reizen, etc. Ook op de website staat de dansgids: de gouden gids voor de internationale dans. Al 70 verenigingen en dansscholen uit heel Nederland hebben hun gegevens doorgegeven, en in totaal staan 146 organisaties en docenten in de gids.

Vervolg op pagina 2


15-08-2011

11:34

Pagina 2

SEPTEMBER 2011 - PAGINA 2

Vervolg pagina 1, Phoenix en Paloina Deze choreografie is, net als de Servische choreografie Vlas˘ko Sporije, op het Doe Dans Festival te zien. Een van de dingen die Paloina bijzonder maakt, is dat het al die jaren samenwerkt met een eigen orkest, vanaf het allereerste begin onder leiding van “Paloina” Johan Baerents. Wat een geschenk voor een dansensemble om over een kwalitatief zo hoogstaande groep muzikanten te kunnen beschikken! Aan het einde van de voorstelling twijfelde de tsaar nog zo wat hij de mooiste dans vond dat hij een stukje wilde “terugspoelen”. Hierop werd een aantal (delen van) choreografieën in de omgekeerde volgorde gespeeld en gedanst. Hier zullen orkestleider Johan Baerents en artistiek leider Lynda Hoekstra enorm veel werk aan gehad hebben. Ik vrees dat de hoeveelheid geïnvesteerde tijd en energie niet in verhouding stond tot het effect, maar wederom: Erg leuk bedacht!

Vervolg pagina 1, Danslink Andere grote volksdanspagina's waaronder volksdans.pagina.nl en www.werelddansplein.nl verwijzen naar de Danslink website. Naast de website is Danslink ook actief op Facebook: www.facebook.com/danslink. Aan de website worden continu kleine verbeteringen aangebracht. Daarnaast staat een aantal grotere verbeteringen op ons verlanglijstje. Daarmee gaan we aan de slag zodra de financiële situatie van de stichting het inhuren van een programmeur toestaat. Een greep uit de ideeën, mede geopperd door onze bezoekers: foto's bij dansdocenten en logo's bij verenigingen in de dansgids; een prikbord of forum; eenvoudige en betaalbare subwebsites voor verenigingen; compacte lijstweergave voor zoekresultaten in

Een duidelijke overeenkomst tussen Dansensemble Phoenix en Internationaal dansensemble Paloina is de focus op kwaliteit. Beide ensembles maken de ambitie waar om dansvoorstellingen te maken die veel meer zijn dan het achter elkaar plakken van een aantal volksdansen. Daarnaast investeren zowel Phoenix als Paloina op een weloverwogen manier in de toekomst door te aan de rand van het ensemble een kweekvijver te creëren voor jonge dansers. Door hen nu al actief bij het “echte” ensemble te betrekken, blijft er verjonging plaatsvinden, waarmee het voortbestaan van beide ensembles zeker wordt gesteld. Zowel Phoenix als Paloina zijn op het Doe Dans Festival te zien. Mensen die voor die tijd al meer willen weten, verwijs ik naar de websites van de groepen: www.phoenixontour.nl en www.paloina.nl. Dinda van der Weijden

de dansgids; zoeken in het archief van de dansagenda; een YouTube-archief van volksdansen. Nieuwsbrief De Danslink nieuwsbrief verschijnt sinds het voorjaar van 2010 ca. 4 keer per jaar. Een vaste rubriek vanaf de allereerste nieuwsbrief is “Dansen bij”. Daarin doen we alle uithoeken van het land aan: Ralda in Raalte, de Wieledansers in Wageningen, Volksdansvereniging Leeuwarden, Chaverim in Deventer, Internationale Dans Eindhoven IDE, en Volksdansgroep Tuindorp in Utrecht. Elke vereniging is anders, dus we gaan nog even door. In de zomernieuwsbrief van 2011 is een nieuwe serie gestart over marketing en PR voor verenigingen. We horen graag van besturen of er meer onderwerpen zijn die ze graag in de nieuwsbrief zouden terugzien.

Nieuwsbrief nummer 7 verschijnt begin oktober. Bent u nog geen abonnee? U kunt zich aanmelden via www.danslink.nl/nieuws.html. Daar zijn ook alle eerder verschenen nieuwsbrieven te vinden. De redactie is altijd op zoek naar tipgevers, schrijvers en fotografen die eenmalig of vaker willen meewerken aan het maken van de nieuwsbrief. Interesse? Mail gerust de redactie via [email protected]. Koepelactiviteiten Op dit moment werkt het bestuur aan de vormgeving van een conferentie, zoals die eerder door onze voorganger de Werkgroep Volksdans zijn georganiseerd. De conferentie zal gericht zijn op een specifieke doelgroep, waarschijnlijk besturen van volksdansverenigingen. Ideeën voor thema's en invulling van de dag zijn van harte welkom via [email protected]. In voorbereiding is ook een onderzoek in samenwerking met Internationale Dans NoordHolland (IDNH). Hierbij wordt onder andere in geprobeerd in kaart te brengen hoe het ledenverloop is bij de verengingen. Sommige verenigingen groeien, terwijl andere krimpen soms zelfs leidend tot opheffing. Om de oorzaken en verschillen in kaart te brengen, willen we in het najaar de verenigingen benaderen die in de dansgids staan en/of aangesloten zijn bij IDNH. Danslink heeft regelmatig contact met Kunstfactor, dat onder andere uitwisseling tussen (dans)koepels faciliteert. Zo hoeven we niet allemaal opnieuw het wiel uit te vinden. Ook was Danslink aanwezig bij de rondetafelbijeenkomst naar aanleiding van het rapport 'Toekomstverkenning kunstbeoefening' van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Financiering Voor het uitvoeren van haar basisactiviteiten is Danslink volledig afhankelijk van donaties. Voor

DOE DANS gaat door! Dit jaar georganiseerd door een enthousiast nieuw team. Er is een aantal veranderingen, maar DOE DANS blijft DOE DANS: een prachtig festival met een grote variatie aan dans en muziek. Dit jaar wel in een nieuw jasje!

Wat kun je verwachten? · · · · · · · · · · · · · · ·

Dansvoorstellingen in een intieme theatertent met als thema: ‘over grenzen’. Dansworkshops van bekende en minder bekende docenten Een speciale muziektent voor workshops en concerten Twee danstenten met uitgebreid programma Drie buitenlocaties en twee zalen voor dans Muziekworkshops Zangworkshops Een horecatent met een professionele catering Kinderprogramma Workshops voor beginners, gevorderden, oud en jong Een nieuwe indeling van het festivalterrein met een paar circustenten Het binnenplein wordt een echte ontmoetingsplek Wakker worden met Zumba op het binnenplein Verkoop dansschoenen en muziek Enkele nieuwe initiatieven zoals bijvoorbeeld: stoelmassage, ijskar

Voor de meest recente informatie en aanmelding kun je terecht op de website www.doedans.nl Wil je zeker weten dat je altijd op tijd geïnformeerd bent over het laatste nieuws, meld je dan aan voor de email nieuwsbrief op onze website.

specifieke activiteiten zoals de jongerendansdag proberen we altijd subsidies te werven. Voor Danslink Jong! is dat gelukt: het Elise Mathilde Fonds en het K.F. Heinfonds stelden hiervoor subsidies beschikbaar. In de afgelopen anderhalf jaar ontvingen we bijdragen van Stichting VOEF, Volksdansgroep Tuindorp (Utrecht), Volksdansvereniging Mie Katoen (Tilburg), Werelddansgroep Ivanica (Hengelo), Volksdansvereniging Terpsichoré (Amersfoort), Stichting Internationale Dans Noord-Holland, Volksdansvereniging Nirkoda (Veenendaal), en diverse particulieren. Dank daarvoor! Financiële steun van verenigingen en particulieren is steeds van harte welkom. De bijdragen worden besteed aan de vaste kosten zoals onderhoud, verbetering en uitbreiding van de website, de nieuwsbrief en secretariaatskosten. U kunt Danslink steunen door een bijdrage - groot of klein, alles is welkom - over te maken naar rekeningnummer 4650900 ten name van Stichting Danslink o.v.v. sponsoring. Stuur ons ook altijd even een berichtje via [email protected], zodat we u kunnen bedanken in de volgende nieuwsbrief. Doe Dans In de aanloop naar Doe Dans 2011 is het bestuur van de Stichting Danslink - naast een groot aantal andere deskundigen - om advies gevraagd over de invulling van het festival. We zijn dolblij met Doe Dans, en hebben de organisatie dan ook graag van advies voorzien. Tijdens Doe Dans zijn alle vier de bestuursleden van Danslink aanwezig: Lisanne van Wanroij, Maaike Prangsma, Rafael Hirschfeld en AnneWietske Enequist. Vraag vooral naar ons en spreek ons gerust aan als u iets te vragen of te melden hebt over Danslink. Maaike Prangsma

C O L U M N BACH, BEETHOVEN EN BULGAARS Tijdens mijn vakantie in Ierland kwam ik niet alleen veel levende muziek tegen op straat en in de pubs, ik maakte er ook kennis met een mooi tijdschrift, Irish Music Magazine, ´the definitive voice of Irish Music Worldwide´. Zo´n blad ligt daar gewoon in de schappen van een bescheiden tankstation, tussen de andere glossy´s op het gebied van mode, wonen en autosport. In het blad veel verhalen met Ierse artiesten, aankondigingen van evenementen, een uitgebreide agenda en recensies. Maar de boeiendste bijdrage kwam van de hoofdredacteur, die in een column wees op de invloed van componisten als Bach en Beethoven op de volksmuziek. Folkloristen zouden misschien eerder aan Barto´k denken, die zoveel folklore in zijn muziek heeft verwerkt, aan Brahms met zijn Hongaarse dansen of aan Dvor˘a´k met zijn Slavische dansen, maar de redenering van hoofdredacteur Sean Laffey gaat toch ook op voor de liefhebbers van -pakweg- Bulgaarse muziek. Om te beginnen de invloed van Bach. Op alle moderne toetsinstrumenten met de verdeling in witte en zwarte toetsen, maken we nog altijd gebruik van Bach's Wohltemperiertes Klavier, ofwel de gelijkzwevende stemming: om het spelen in alle toonsoorten mogelijk te maken worden alle tonen binnen een

octaaf heel licht onzuiver gestemd. Daardoor speel je op een accordeon een Pajdus˘ko net zo makkelijk in A als in Bes. En bij een snaarinstrument als de Tambura zijn de frets ook zo geplaatst dat je in alle toonsoorten kunt spelen, opnieuw met enige, mooi over de toonladder verdeelde, onzuiverheid. En wat heeft Beethoven dan voor onze Bulgaarse muziek betekend? Dat heeft te maken met de ontwikkeling van geluidsdragers: van de Wasrollen van Edison via de 78-toerenplaten naar de 33-toeren langspeelplaat naar de cd. Waarom staat er op een cd maximaal 75 minuten muziek? Omdat de toenmalige hoogste baas van Sony een groot liefhebber van Beethoven was, en als eis aan de overigens door Philips uitgevonden cd stelde dat de negende symfonie op het nieuwe medium moest passen. Had Beethoven zijn slotkoor Alle Menschen werden Brüder niet opgenomen in zijn symfonie, dan was de cd Doe Dans Basics dus korter geweest! Ik ben er nog niet achter hoe we in dit verband kunnen duiden dat een i-Pods in met 160 GB opslagcapaciteit 40.000 muzieknummers kan bevatten. Zou Steve Jobs rekening houden met de bijna onverzadigbare behoefte van volksdansers aan nieuwe dansen? Mark Benjamin


15-08-2011

11:34

Pagina 3


ZWEDEN

met een jong stel Zweden die prima Engels spraken. Hanna en Adam namen ook voor het eerst deel aan deze wedstrijd en zij zouden de rest van de dag iedere keer voor ons vertalen aangezien alle aankondigingen in het Zweeds gedaan werden. Hoezo, internationaal?

LAND VAN NAALDBOSSEN, ELANDEN EN HAMBO!

Ook al heb ik in het verleden wel eens een leuk festival bezocht als toeschouwer, nu lag het toch anders. Meedoen aan zo'n festival en het van binnenuit ervaren is toch wel een hele belevenis. Om te beginnen moet gezegd worden dat de Zweden uitermate toegankelijk zijn. Ze maken makkelijk contact en zijn graag in voor een praatje. We hadden dan de hele dag ook geen gebrek aan mensen om mee te praten en aan mensen die ons wel even wilden vertellen hoe dingen werkten en dat was maar goed ook. Zeker in het begin voelde ik me toch wel behoorlijk neppig in m'n geleende kostuum maar de hartelijke reacties van alle deelnemers en toeschouwers om ons heen maakten dat we ons uitermate welkom voelden.

Vakantie in Zweden. Ik dacht altijd gelijk aan eindeloze meren en rivieren. Mensen die een onverstaanbaar koeterwaals praten dat in de verste verte niet lijkt op wat er geschreven staat. Elanden en rendieren en natuurlijk de midzomernachtzon. Toen mijn man dit voorjaar dan ook voorstelde om naar Zweden te gaan was het niet mijn eerste idee om daar mijn dansschoenen voor uit de kast te halen. Had ik dat maar wel gedaan…… Onze eerste echte stop in Zweden was vlakbij het plaatsje Bolnäs in Hälsingland, een kleine industriestad in het oosten van Zweden met zo'n 25.000 inwoners. Langs de snelweg, of wat daar voor doorgaat in deze streek van Zweden, hingen grote banieren die ons uitnodigden om toch vooral naar het Hälsinge Hambo Festival te gaan. Uiteraard had mijn man Wim al wat uitzoekwerk gedaan voor we vertrokken en hij wist me dan ook te vertellen dat er allerlei dansworkshops te doen waren op maandag, dinsdag en woensdag. Aangeboden zouden worden Afrikaanse dans, Bollywood en uiteraard ook Hambo. Nou hebben wij allebei wel een Hambo leren dansen in Nederland maar de ervaring leert ons dat er toch nog wel eens verschil bestaat tussen de Nederlandse versie en het origineel dus het leek ons wel leuk om de Hambo workshop te doen. Deze werd gegeven door de hoofdscheidsrechter van de Hambowedstrijd die op zaterdag zou plaatsvinden. Zo gezegd, zo gedaan, we betaalden enkele luttele kronen en gingen op zoek naar de danszaal. Deze bleek te bestaan uit een stukje grasland langs de rivier. Toen de workshop begon hadden we al snel in de gaten dat onze passen weliswaar klopten

maar de stijl van de Hambo is zo makkelijk nog niet. Veel op en neer bounce, vloeiend aan elkaar verbinden en dan ook nog samen rond komen op dat gras, het viel allemaal niet mee. Toch was de docent erg enthousiast over onze verrichtingen en hij deelde ons dan ook mee dat we gewoon maar aan de wedstrijd moesten meedoen die de zaterdag daarop zou plaatsvinden. Onze tegenwerpingen dat we daar toch niet echt op gerekend hadden, dat we geen kostuums bij ons hadden, dat we geen Zweden waren en geen Zweeds spraken; het hielp allemaal niet. Kostuums zouden er wel voor ons geregeld worden en de wedstrijd was ook heel internationaal want er deden ook Finnen (1 paar) en Zwitsers (1 paar) mee.

Om te beginnen zijn er vier klassen binnen het Hambo dansgebeuren. De hjul Hambo (rolstoel Hambo), de Lillan Hambo (Hambo voor kinderen), de senioren (vanaf 55 jaar) en dan nog de hoofdklasse waar wij in dansten. Per ronde dansten er maximaal zo'n 12 paren en we werden beoordeeld door 6 juryleden. Elke ronde die gedanst wordt duurt zo'n 8 minuten en als de jury vindt dat ze nog niet genoeg gezien heeft dan wordt er nog een aantal minuten aan toegevoegd. De eerste ronde vindt plaats op het grasveld naast de Hambologen. Kuilen, bulten, nat gras, het mag allemaal geen belemmering zijn voor een goede Hambo danser. De tweede ronde vindt plaats in de Hambologen op een tamelijk gladde houten vloer. Een verademing. Weinig wisten we op dat moment van wat ons verder nog te wachten stond. Na deze eerste twee ronden volgde het middageten op z'n Zweeds, d.w.z. warm eten dus bij een temperatuur van rond de 29 °C in een lekker warm kostuum.

En ja hoor, Lars, de man van de techniek, twee koppen kleiner dan Wim, en Helene, een dame van de organisatie, waren wel bereid om ons een kostuum te lenen. Rode wandelsokken en in allerijl aangeschafte zwarte 'dansschoenen' completeerden het geheel. Oh, had ik nou toch die dansschoenen maar ingepakt! Zo kwam het dus dat Wim en ik zaterdagochtend om 5.00 uur (!) uit ons caravanbedje rolden, ons in geleende kostuums hulden die aan alle kanten te krap en te kort waren en op weggingen naar de Hambologen (Hambo danszaal) om ons te melden voor de wedstrijd. Daar hadden we nog even een embarrassing moment toen men ons vroeg uit welk dorp onze dracht kwam. Gelukkig was ik niet de enige met een dergelijk kostuum en wist men me al gauw te vertellen dat mijn kleding uit Delsbo kwam. Wim had een pak aan uit Segersta , één van de dorpen waar de wedstrijd ook gehouden zou worden. Gelukkig maakten we tijdens het ontbijt kennis

Na het middageten vertrokken we per bus of per eigen vervoer naar het dorp Segersta waar we in parade de millennium brug over marcheerden. Vervolgens werd er over de brug terug 'gehambood'. Het asfalt van de brug gaf ons weer de gelegenheid om te laten zien dat we met uitermate stroeve ondergronden met scheuren en losse steentjes ook geen moeite hadden. Vriendelijk lachend naar juryleden en inwendig zuchtend en steunend dat ik me hier toch weer mooi in had laten praten dansten we naar de overkant. Gelukkig stond daar een deel van de fanclub die we in de afgelopen dagen hadden opgedaan en zij klapten en schreeuwden ons over de finish. Na het broodnodige water, fruit en versnapering genuttigd te hebben verplaatsten we ons met het hele circus naar het volgende dorp Kylafors (spreek uit: Tsjielaafors) waar we bij een groot hotel de tennisbaan onveilig gingen maken. Ook hier weer een parade en 8 minuten Hambo op de tennisbaan.

Om heel eerlijk te zijn: Wim had stiekem gehoopt de finale te halen maar ik was heel blij toen we hoorden dat we niet in de finale geplaatst waren. Na vier rondes op allerlei ongelukkige 'dansvloeren' hadden mijn onderdanen het wel gezien. We zagen tijdens de dag zelf ook wel een tweedeling: Voor veel mensen is het deze dag duidelijk belangrijker om mee te doen en de dansen tot een goed einde te brengen dan om te winnen, anderen daarentegen gaan echt voor de sport en komen in clubverband. Ik kan niet anders dan vol bewondering terug kijken op organisatie van deze dag. De organisatie liep werkelijk gesmeerd, zelfs een onvoorziene gebeurtenis werd soepeltjes opgelost. Over alles is nagedacht en als danser wordt je echt in de watten gelegd. Ook heb ik diep respect voor de speellieden die dit alles live begeleidden. De oudste speelman vertelde ons dat hij al 82 jaar was en dat hij hoopte over 5 jaar ook het jubileum nog te kunnen begeleiden. Enfin, we hebben een geweldige dag gehad. 's Avonds om een uur of tien reden we de camping weer op. Moe maar voldaan. Onze eerste echte Hamboknoop hebben we te pakken als souvenir en bewijs voor de thuisblijvers. Wel heb ik Wim laten beloven dat we de rest van de vakantie alleen nog op zoek zouden gaan naar elanden en dennenbomen! Meer weten over de Hälsinge Hambo? Op deze website vind u meer informatie. Google translate helpt een beetje. www.halsingehambon.se Ook is er een facebook pagina: www.facebook.com/#!/halsingehambo Jeannette Snier

UITWISSELING ZAROWE - ZDRAVETS 2011 Jeugdensemble Zarowe is een project van 3 jaar, o.l.v. Esther Willems, waarin 24 enthousiaste mensen tussen 10-16 jaar met passie Bulgaarse dansen voor u neerzetten. Esther Willems heeft dit project al meerdere malen gedaan in Nijmegen, maar nu is Dordrecht aan de beurt. Esther ging scholen rond om geïnteresseerde jeugd bij de groep te betrekken. En nu, 2 jaar later, stond er een uitwisseling gepland met jeugdensemble Zdravets uit Bulgarije, (14-21 jaar) o.l.v. Iliana Bozhanova. Deze tieners (en natuurlijk alle ouders en begeleiders) beleefden een week om nooit te vergeten! April/mei 2011.

Na 3 dagen in de bus te hebben gezeten kwamen onze Bulgaarse gasten aan in Dordrecht. Zij werden verwelkomd door Zarowe met een van de choreografieën. (Ikzelf was er niet bij, want school gaat hoe dan ook voor.) Meteen de eerste avond al werd er gelachen, gedanst en gezongen. Ook de jarigen werden nog eens extra in de bloemetjes gezet. De Bulgaarse jeugd bleef, per 2 of 4, gedurende de hele uitwisseling in een gastgezin, bij de Zarowekinderen. De volwassen begeleiders verbleven in een Stay-Okay in de buurt. De hele week konden we met ze in het Engels spreken, degenen die dat niet konden, met handen en voeten. De dag nadien moesten sommige Nederlandse kinderen nog gewoon naar school, maar voor de Bulgaren was een heuse Hollandse dag georganiseerd: een dagje Amsterdam. Ze bezochten het 'Internationaal Danstheater' en kregen een rondvaart langs alle leuke plekken van de stad. 's Avonds werd het grote spektakel in geuren en kleuren verteld aan de gastouders, toen nog onwetend over wat er nóg allemaal te wachten stond. Vrijdag bezochten onze gasten een middelbare school om culturen uit te wisselen en een eerste voorstelling te verzorgen. Samenhorigheid Vanaf dit moment kan ik meer vertellen, want de school was uit en ik kon eindelijk vertrekken naar Dordrecht. Die avond was het een drukte van jewelste. Zarowe en Zdravets hadden voor het eerst een gezamenlijke repetitie. In 3 uur tijd oefenden we de grote finaledans voor aan het eind van een optreden. 56 kinde-

ren tegelijkertijd een choreografie aanleren, een hele klus! We, Zarowe en Zdravets, kregen van Iliana een prachtig T-shirt van de uitwisseling. Na het harde oefenen stelden we een dans aan elkaar voor. Het harde applaus dat we kregen van onze vrienden blijft me altijd bij. Ik sliep vanaf nu ook in een gastgezin in Dordt, want iedere dag op en neer naar België (270 km) zag ik niet zitten. De volgende dag was het Koninginnedag, voor de Bulgaarse mensen uiteraard vreemd; al die Nederlanders die gek doen in een oranje kostuum. Rond de middag deden we met z'n allen een 'flashmob' in het centrum van Dordrecht; de finaledans. 56 tieners met elk vier houten lepels om mee te klepperen in de maat. Mensen van buiten de 'volksdanswereld' wisten natuurlijk niet wat ze zagen, maar waren erg enthousiast over dit 'tussendoortje'. 's Middags ging ik met mijn en 2 andere gastgezinnen genieten van de feestelijke dag. Een goed moment om elkaar beter te leren kennen. Met een stel leerden we onze nieuwe vrienden de chichiwa-dans. Eenmaal thuis moesten alle vriendinnen van school weten hoe het tot nu toe was geweest. (Facebook!) 's Avonds na het avondeten was er het Oranjebal van vereniging Machar. Zdravets gaf daar alvast een voorproefje van de voorstellingen in de theaters. Ook hier waren de Bulgaren verrast door de samenhorigheid en het plezier in dansen van over de hele wereld.

Vervolg op pagina 6


15-08-2011

11:34

Pagina 6


Vervolg pagina 3, Uitwisseling Zarowe Bulgaren in een pretpark De volgende morgen begon al lekker fris aan het strand, waar we een groepsspel speelden: zandsculpturen maken. Alle kunstwerken hadden een verschillend onderwerp, zo was ieder groepje uniek. Na de lunch aan het water verhuisde de hele groep naar vereniging Nitsanim in Den Haag. Voor een klein (maar wel fijn) publiek gaf Zdravets weer een spetterende voorstelling. Raar maar waar hadden we 's avonds nog energie voor 10, want met een heel stel gingen we bowlen. Onze Oost-Europese vrienden deden het niet slecht, maar toch had het thuisland gewonnen.:) Na het uitstapje reden we op de fiets terug (ik raad u aan dat niet te doen met Bulgaren, ze rijden zo gevaarlijk als maar kan) en leerden we onze vrienden het: Lang zal hij leven, voor als er iemand jarig was. De maandag begon vrolijk en met goed gemoed; er stond een trip naar de Efteling gepland. Eenmaal daar aangekomen werden we in groepjes van ca. 7 personen verdeeld. Met deze mensen deden we 's ochtends een quiz die over het pretpark ging. 's Middags was er tijd genoeg om veel van de attracties af te gaan. Het grootste deel van de Bulgaren was nog nooit in een pretpark geweest en vond het dan ook eng om ook maar één voet in een achtbaan te zetten. Al snel vielen de groepjes uit elkaar en vormden er andere. Uiteindelijk bleef ik over met 4 jongens, en natuurlijk geplaag. De hele middag werd er

niks anders gedaan dan lachen, gillen in de achtbanen en nog meer lachen. Aan het eind van de dag kwamen we met z'n allen terug naar de verzamelplaats. Enkelen hadden bij een attractie een waterpistool gewonnen en al snel had niemand meer droge kleren. De terugweg naar huis viel tegen, niemand wilde weg van de lol. Uiteindelijk was het eigenlijk toch wel verstandig om terug te gaan, want iedereen was moe en uitgeput van de fijne dag.

Theatervoorstelling De volgende ochtend begon raar: iedereen was voor 12 uur vrij om te doen wat hij wilde. Maar Annabel (Zarowe) en ik reden al vroeg naar mijn huis in België. De reden was: 's avonds hadden we met z'n allen een voorstelling in theater 'De Kattendans' in Bergeijk, vlakbij mijn woonplaats. Mijn ouders hadden daarom aangeboden om een lunch te organiseren voor iedereen (86 mensen). Zo kwamen we (nog moe van de dag ervoor) thuis aan. Na veel kaas gesneden te hebben en boter op broodjes te hebben gesmeerd, kwam de bus netjes op tijd aan. De sfeer zat er opnieuw meteen in, met alle jeugd op het gras en de volwassenen in een fijne tuinstoel. Broodjes, soep, groenten, ijsjes, veel koffie en limo... Ook een rondleiding door het huis kon niet ontbreken. Toen iedereen was uitgegeten, konden we richting het theater vertrekken. Er was genoeg tijd om de generale repetitie nog eens extra goed door te nemen. Een boterham eten paste ook gemakkelijk in het schema. Achter de schermen werd er veel aangemoedigd bij elkaar, zodat we de voorstelling extra goed neerzetten. Na afloop een heerlijk Brabants “frietje met mayo”. 's Avonds (bijna 's nachts) konden we weer terug naar Dordrecht, doodvermoeid door de buitengewoon geslaagde voorstelling! Op woensdag kon Zarowe gelukkig een beetje uitslapen, maar voor Zdravets was het weer vroeg opstaan. Zij hadden een lunchvoorstelling in Rotterdam. In de loop van de ochtend, toen

de rest wakker werd, bereidden de Nederlandse kinderen een lekkere picknick voor. Op de camping van de Stay-Okay stalden we alle spullen uit voor (alweer) een gezellige middag/avond. Na lang wachten kwam de bus met Bulgaren aan op het terrein. Sommigen gingen kanoën in de rivier naast het veld, anderen een praatje maken met iedereen. Die avond was de eerste dat we allemaal iet of wat uitgerust konden gaan slapen, en dromen over de laatste dagen.

De ochtend erna was het in alle gasthuizen nog rustig, mijn gastgezin en ik gingen een eindje wandelen, wat inkopen doen en diersoorten in andere talen leren kennen. Sterke band Toen iedereen 's middags uitgerust was, konden de laatste voorbereidingen voor de 'grote' voorstelling in Dordrecht beginnen; toneelrepetities, inzingen, naar de make-up... . Net zoals dinsdag hadden we een zee van tijd. Burgemeesters, directeuren... kwamen kijken, allen heel enthousiast. We hadden één probleempje, Mila (Zarowe) was geblesseerd aan haar teen en kon niet meedansen, zij mocht zingen bij het orkest. (Myrthe, nog eens bedankt voor het invallen!) Ondanks dat was de voorstelling (zonder meer) met glans geslaagd. Velen van u zijn komen kijken, wij hebben met veel plezier van uw enthousiasme genoten :D. Vrijdagochtend konden we allemaal bijkomen van de 'knaller'. Ook deze ochtend zijn we met mijn 'gezin' eropuit getrokken: een ochtendje winkelen. Uiteraard weer op de fiets. Na de lunch, tassen met nieuwe kleren en een nóg sterkere band, maakten we ons klaar voor de een na laatste voorstelling, in Utrecht. Onderweg met de bus zaten we vol zenuwen, vlak voor ons had er een kettingbotsing plaatsgevonden. Door de file hadden we niet veel tijd meer en kleedden we ons meteen om in ons kostuum, zonder enige toneelrepetitie. Met een verkort programma en niet al te veel publiek, hadden we het toch maar weer voor elkaar gebracht. Tegen de tijd dat de zon onderging reed de bus ook weer terug naar Dordrecht, met in het achterhoofd dat de laatste dag eraan zat te komen. Pravo horo Op de laatste volledige dag, zaterdag, vertrokken we laat in de ochtend naar een overdekt winkelcentrum in Schiedam. Veel mensen bleven staan om te zien wat er gebeurde, en ont-

dekte een heuse show (wel nadelig voor de diepvriesboodschappen). Na 3 keer mogen dansen was al het optreden voorbij voor deze uitwisseling. Met een droevig gevoel reden we terug naar huis. 's Avonds hadden de volwassenen een afscheidsfeest georganiseerd. Met een fuif begon opnieuw de gezelligheid. Elk gastgezin had een act ingestudeerd voor deze avond. Er was veel afwisseling, van een collage tot carnavalfestival. Het feest ging tot laat in de avond door, niemand wilde af van deze samenhorigheid. Om 11 uur was het definitief afgelopen. De zondag begon (helaas pindakaas) vroeg. Alle koffers waren weer ingepakt en cadeautjes werden met een 'big smile' ontvangen. We reden voor de laatste keer allemaal samen naar de Stay-Okay, waar de bus op onze Bulgaarse vrienden stond te wachten. Het orkest van Zdravets zag dat niemand afscheid wilde nemen van elkaar en zette (gelukkig) de Pravo Horo in. Iedereen danste mee, zelfs de ouders van de Nederlandse kinderen die nog nooit hadden gedanst. Daarna was het over met de pret, het afscheid moest ooit komen. Met gehuil en getraan werd er gedag geknuffeld, ook de volwassenen pinkten een traantje, of twee, weg. Zij moesten hun 'nieuwe' kinderen voor meer dan een jaar missen. Nog snel werden telefoonnummers en e-mailadressen uitgewisseld, maar toen vertrok de bus echt. Met in ons achterhoofd dat we ze volgend jaar, als we met Zarowe naar Bulgarije gaan, weer terug zien, zwaaiden we de bus uit tot hij nog een puntje was aan de horizon. De kinderen én volwassenen hebben nog steeds dagelijks contact met elkaar (Facebook, Skype...) om de band nog sterker te maken. Want zomer 2012 gaat Zarowe richting Bulgarije. Voor die tijd geeft Zarowe nog verscheidene voorstellingen, hou ons in de gaten, want misschien komen we wel uw kant op! Emma van Buuren (13 jaar)

WOORDEN TER NAGEDACHTENIS VAN

JONATHAN GABAY In april is er iets gebeurd dat de aarde onder onze voeten deed schudden. Onze Jonathan Gabay, die van ons allen was, is er niet meer. Jonathan was pas 77 jaar, een nobel en geliefd mens, vol levensvreugde, met zijn talent voor leiderschap, vriendschap en zijn liefde voor Israël die hij uitstraalde, die dansen creëerde die niet meer weg te denken zijn uit Israëls volksdanstraditie: omdat zij behoren tot de allerbeste en de meest geliefde Israëlische dansen, overal bekend en te allen tijde gedanst. Er is niet genoeg ruimte om alles te benoemen wat Jonathan heeft bijgedragen aan mijn leven en aan de culturele evenementen in Israël, zijn activiteiten op het gebied van de dans in Israël maar ook verspreid over de hele wereld. Nog veel zal verteld worden op al die bijeenkomsten die ongetwijfeld ter ere van hem zullen plaatsvinden.

Jonathan creëerde, onderwees en verspreidde volksdansen, leidde vele volksdansdocenten en dansers op, een uitmuntend en geliefd mentor en dansdocent. Hij richtte in Haifa een volksdansgroep op, nam initiatieven, organiseerde en maakte deel uit van de productie van dansfestivals in Dalia, in Karmiël, de dansparades in Haifa, internationale folklorefestivals enzovoorts. Jonathan heeft een onvoorstelbare bijdrage geleverd aan het behoud van de fundamenten van de Israëlische volksdansen, zowel in het kader van “Reïem - Rikudey Am Israëliïm” alsook met zijn activiteiten in de verspreiding van het idee, om de woorden van Dan Ronen te citeren: “Wie het oude niet eert, is het nieuwe niet weerd.” [vrije vertaling] Jonathan kwam 4.7 ter wereld en verliet deze op 7.4. Het is moeilijk te bevatten. We hadden zo gehoopt hier zijn 80ste verjaar-

dag te vieren, op passende wijze voor een groot man van zijn generatie. Heel dankbaar zijn wij dat we zijn 75ste verjaardag op onvergetelijke wijze hebben mogen vieren. Dit is geen herdenkingsavond Jonathan, want wij hebben het gevoel dat je nog onder ons bent. Dit is een avond ter ere van jou. Er zal nog heel wat tijd verstrijken totdat wij eraan gewend raken dat je niet meer bij ons bent. Jij was en blijft één van de assen waarom ons leven draaide. Jouw lange gestalte, jouw bijzondere persoonlijkheid en de beslistheid waarmee je ons hebt geleid zal ons altijd voor ogen staan, zodat we er zeker van zijn de goede dansweg te zullen gaan. Je was zo een goede vriend, Jonathan. We hebben je bewonderd en lief gehad. Moge je nagedachtenis tot zegen zijn.


15-08-2011

11:34

Pagina 7


JONATHAN GABAY IM MEMORIAM

Ook was hij jarenlang de coördinator van het instituut voor de opleiding van volksdansdocenten in Haifa en heeft hij in het algemeen veel bijgedragen aan de scholing op het gebied van leiding en creatie. Daarnaast bleef hij actief lid van de volksdansafdeling van de Histadrut. Jonathan heeft dansen gecreëerd die internationale bekendheid genoten. Deze dansen zijn niet moeilijk om aan te leren en hebben vaak een eenvoudige en prettige opbouw. De dansen van Jonathan die wij in Nederland allemaal kennen, zijn bijvoorbeeld Tzadik katamar, Sulam Ya'akov, Od yishama, Sham harey Golan en Simchu na. Op Doedans 2010 zijn door hem aangeleerd: Yedid nefesh, Hine lanu nigun yesh en Mechol shir lashalom. Nog andere dansen van Jonathan zijn: An'im zmirot, Beit chalomotai, Milev el lev, Mishehu holech tamid iti, Sissu et yerushalayim en Veshuv itchem.

In het Syncoopnieuws van najaar 2010 schreef Mark Benjamin in zijn Column: “één van de meest geslaagde onderdelen van Doedans 2010 vond ik het Israëlische bal onder leiding van Jonathan Gabay”. Wie had kunnen denken dat dit zijn laatste grote optreden was?! Op 7 april 2011 is Jonathan aan kanker overleden. Tijdens het bal vond ik wel dat hij minder meedanste dan ik van hem gewend was, maar het viel me daarbij op dat hij -staande op het podium naast het orkest- een ongekende energie overbracht op de dansers; iets waar ik weer kippenvel van krijg als ik daaraan terugdenk: wat een power en wat een vakman! Jonathan werd in 1933 geboren in Merchavia, maar vanaf 1951 woonde hij in Kiryat Hayim en Haifa. Op zijn veertiende kwam hij voor het eerst in aanraking met volksdansen via een leerlinge van Yardena Cohen. Als lid van de jeugdbeweging “De werkende en studerende jeugd” (“Hano'ar ha'oved”) danste hij daar in de dansgroep. Tegelijkertijd was hij ook lid van de dansgroep van de middelbare school van Kiryat Hayim, waarmee hij deelnam aan het derde dansfestival in Kibboets Dalia in 1951. Tijdens zijn militaire dienst was hij danser in de kerngroep van de Histadrut

(opgericht als vakbeweging van de Joodse arbeiders) onder leiding van Jonathan Karmon. In 1958 ging hij met de eerste dansgroep van Karmon op tournee in de Verenigde Staten. Gedurende vijfentwintig jaar stond hij aan het hoofd van de afdeling “Folklore” van de gemeente Haifa: in dit kader leidde hij de studentendansgroep van Haifa en creëerde voor hen dansen voor de optredens. Deze dansgroep vertegenwoordigde Israël op festivals zowel in Israël als in de rest van wereld (o.a. in Frankrijk, Iran, Japan en Mexico). De groep oogstte veel succes en behaalde de eerste prijs in Dijon. Jonathan bezat een uitzonderlijk talent om leiding te geven. Hij investeerde veel van zijn tijd en energie in het organiseren van evenementen: de festivals in Dalia, met medewerking van Shulamit Ben Dori, de festivals in Zemach en de festivals in Karmiël. Jarenlang was hij artistiek directeur van het internationale festival in Haifa waar hij samen met Shalom Chermon de dansparades organiseerde, die tijdens Onafhankelijkheidsdag in Haifa werden gehouden. Nadat Shalom terugtrad, ging Jonathan alleen verder met het organiseren van de dansparades.

Het is geen makkelijke tijd om te beginnen: Jan Linkens (1958), de nieuwe artistiek intendant van het Internationaal Danstheater (IDT), gaat leiding geven aan een gezelschap dat fors moest bezuinigen. Hij is de opvolger van Maurits van Geel, die morgen na 22 jaar feestelijk afscheid neemt van het Danstheater. Zijn al aangekondigde vertrek viel ongelukkigerwijs samen met de reorganisatie. IDT, een gerenommeerd gezelschap dat als enige is gespecialiseerd in folkloristische dans uit de hele wereld, gaf te veel uit aan personeels- en huisvestingskosten. Eind vorig jaar maakte IDT bekend dat alle dansers en musici ontslagen zouden worden om voortaan per voorstelling weer te worden ingehuurd. Aan Linkens, die als danser, choreograaf en artistiek leider ondermeer werkte voor Het Nationale Ballet, het Tanztheater der Komischen Oper in Berlijn en de Companhia Nacional de Bailado in Lissabon, de taak het IDT te laten draaien met een veel kleinere organisatie. Gaat zonder vast ensemble de continuïteit niet verloren, en daarmee ook het werken aan een eigen stijl? 'Toen men mij vroeg voor deze baan, heb ik meteen ook gezegd dat ik op termijn wel een kerngroep van vaste dansers wil. Het is ook

maar de vraag of er voldoende goede dansers in Nederland zijn die je voor maar drie, zes of negen maanden kunt boeken. Ik heb er mijn twijfels bij.' Staat u een andere artistieke koers voor? 'Ik wil producties brengen die zijn gemaakt vanuit tradities, rituelen, culturele achtergronden.' Dat heeft het IDT toch altijd gedaan? 'Ja, maar ik wil het puur authentieke niet meer centraal stellen. Dus dat je naar India gaat, bestudeert hoe die dansen daar werken en ze dan naar hier vertaalt. Mij gaat het om kunstenaars die bezig zijn met de tradities, maar daar iets nieuws aan toevoegen. Om cross-overs.' Dus het IDT gaat meer de kant op van eigentijds werk, geïnspireerd door tradities - net als hedendaagse choreografen als Sidi Larbi Cherkaoui? 'Ik weet niet of je het zo kunt zeggen. De traditie zal wel heel belangrijk blijven. Kijk, we willen geen modern gezelschap worden. Want wij moeten ons onderscheiden van de rest. En wij hebben ook een erfgoed, een geweldige vijftig jaar aan kennis en ervaring, die niemand anders in Nederland heeft. En niet te vergeten een enorm trouwe achterban. Het wordt een beetje een zoek-

Angela Reutlinger

Over de hele wereld leerde hij tijdens dansworkshops naast zijn eigen dansen ook de oudere dansen van o.a. Jonathan Karmon aan. In Nederland stond hij bijvoorbeeld op de Kerstcursus van 1994. Wat mij van die cursus vooral is bijgebleven, is dat hij van heel wat dansen, die inmiddels wat waren “veranderd”, heeft laten zien hoe ze werkelijk gedanst moesten worden. Mijn eerste ontmoeting met Jonathan was in 1978 tijdens een workshop in Amsterdam bij Zajednica. Hij logeerde dat weekend bij ons thuis. In ons gastenboek schreef hij: “Ik was slechts één nacht bij jullie, maar het voelde alsof wij elkaar al lang kenden”. Dat gevoel is altijd gebleven: als we elkaar na soms lange tijd weer terugzagen, was er weer datzelfde vertrouwde gevoel. Hij schreef ook: “Onze gemeenschappelijke taal is de dans, gezond voor zowel het lichaam als voor de ziel”. Inmiddels was ik zelf ook les gaan geven en bleken we eveneens op vakgebied “dezelfde taal te spreken”. Ik mocht verschillende keren op Doedansfestivals samen met Jonathan en Moshe Telem het Israëlische bal leiden. Dat was niet alleen een groot voorrecht, maar vooral ook heel erg leuk om te doen. Jonathan trok in Israël regelmatig volle zalen bij bals met vooral de oude dansen. Daarmee leverde hij een bijdrage aan het behoud van de fundamenten van de Israëlische volksdansbeweging. Tenslotte een chassidische legende: Elijahoe de Profeet ontmoet op de markt in de stad een bescheiden man die licht uitstraalt

'WE WILLEN GEEN MODERN GEZELSCHAP WORDEN' Interview: Jan Linkens, Internationaal Danstheater

naar zijn omgeving. Elijahoe geeft de man een kus op zijn hoofd. Men vraagt hem: waaraan heeft de man dit te danken? Elijahoe antwoordt: “deze man danst en maakt mensen blij, daarom zal hij, als de dag daar is, zich aan de voeten van de Almachtige mogen zetten”. Zoals gezegd wordt: “Elke dag waarop er niet tenminste één dans gedanst wordt, is een verloren dag”.

tocht. Naar dansers en choreografen die met hun folklore iets anders willen doen dan alleen conserveren. Ik heb in Afrika gezien dat traditionele dansen niet meer worden uitgevoerd door de stam, maar door professionele groepen, op bruiloften en partijen. Zijn er jonge, moderne Afrikanen die met hun traditie iets eigens doen?' Is folklore niet gewoon op sterven na dood? 'Nee, absoluut niet. Wel moeten we zoeken naar een vorm om die folklore te brengen. Folklore is prachtig. Het zegt veel over hoe een cultuur is, hoe mensen met het leven omgaan. Dat kan heel actuele dans opleveren. Ik sprak onlangs een jonge danser: zijn ouders hadden zich radicaal van de folklore afgewend, dat was ouderwets. Hijzelf is er weer ingedoken. Maar dan op een persoonlijke manier, vanuit zijn eigen levenservaring en situatie.' Waarom deze overstap? 'In mijn choreografieën heb ik vaak oorsprongen, rituelen gebruikt. Heel boeiend. In één bepaalde hoek van de dans zitten, was nooit genoeg. Het IDT is in de danswereld nog altijd een buitenbeentje. Ik hoop dat ze door mijn grote netwerk veel bekender worden.' Mirjam van der Linden, freelance journalist en trainer (www.totaalonline.com) Dit artikel verscheen eerder in de Volkskrant (15 april 2011)

C O L O F O N REDACTIE:

MARK BENJAMIN HENK JONKER RADBOUD KOOP MARIUS KORPEL JEANNETTE SNIER

TEL.:

010-4707439

ADRES:

CHOPINPLEIN 51 3122 VM SCHIEDAM

INTERNET:

WWW.SYNCOOPNIEUWS.NL

MAIL:

[email protected]

POSTBANK:

141694

BIJDRAGEN AAN DIT NUMMER:

DINDA VAN DER WEIJDEN MAAIKE PRANGSMA EMMA VAN BUUREN STEF KOOPMAN ANGELA REUTLINGER

DRUK:

DRUKKERIJ DE GROOT, MAASSLUIS

VORMGEVING:

DANIËL STADHOUDER, ROTTERDAM

OPLAGE:

1500

VERSCHIJNT:

15 MAART, 1 SEPTEMBER, 15 DECEMBER

KOPIJ VOOR HET SYNCOOPNIEUWS TENMINSTE 4 WEKEN VOOR VERSCHIJNINGSDATUM MAILEN NAAR [email protected]

ABONNEMENT: 7 EURO PER JAAR. ABONNEREN DOOR OVERMAKEN VAN DIT BEDRAG OP GIRONUMMER 141694 O.V.V. UW NAAM, ADRES EN “ABONNEMENT SYNCOOPNIEUWS”. U KRIJGT VOOR VOLGENDE JAREN STEEDS EEN ACCEPTGIRO. OPZEGGING PER E-MAIL NAAR: [email protected] OF [email protected]


15-08-2011

11:34

Pagina 8


HET INSTRUMENT: DE VIOOL De koningin der instrumenten. De mooiste vertolking van de menselijke stem. Of: kattengejank, het geluid van paardenhaar tegen kattendarmen… De viool maakt wat los bij mensen. Het is één van de meest verspreide instrumenten ter wereld, en in vele volksmuziekculturen niet weg te denken. Van Amerikaanse bluegrass tot Servische kolo, van Mexicaanse Mariachi tot Hongaarse Czardas, de viool speelt een belangrijke rol. En in veel culturen blijft het niet bij één viool. Twee violen en een bas is een standaard bezetting die je in veel landen tegenkomt, maar er zijn ook buiten de klassieke muziek ensembles te vinden waarin meer violen zitten, van Schotland tot in de Balkan. Er zijn over de wereld vele vormen van strijkinstrumenten, waarbij een snaar via wrijving tot trilling wordt gebracht. De viool zoals wij die nu kennen is ontstaan in de zestiende eeuw. Het instrument heeft al eeuwen een vaste vorm , al zijn er ook nu nog wel eens pogingen tot vernieuwing. Een belangrijk kenmerk is dat zowel het boven- en onderblad gewelfd zijn (bij de oudere vedel en viola is het achterblad vlak). Belangrijk is ook is de kam, die de trillingen van de snaren overbrengt op het bovenblad. Minder zichtbaar, maar voor de klankvorming zeer belangrijk zijn de onderdelen die in de klankkast zitten. De zangbalk onder het bovenblad (vooral om de trillingen van de kam te verdelen over het blad) en de stapel, een klein stokje dat tussen boven- en onderblad staat geklemd. Dit is vooral om de trillingen door te geven aan het onderblad. Vioolbouwers besteden veel tijd aan het vinden van de beste positie voor de stapel. Volgens sommigen is dit ook de verklaring voor de term 'stapelgek'. Makkelijk of moeilijk? Is vioolspelen makkelijk of moeilijk? Violisten hebben daar een standaard-antwoord op: als je zelf zeer muzikaal bent en je buren zijn dat niet, dan is vioolspelen voor jou moeilijk en voor je buren makkelijk. Maar als je zelf niet zo muzikaal bent en je buren zijn dat juist wel, dan is vioolspelen voor jou makkelijk maar voor je buren moeilijk! De uitleg: omdat een viool geen fretten heeft (de dwarsstrips -meestal van metaal- strips op een gitaar die aangeven waar je je vingers moet zetten om een bepaalde toon te spelen, moet je als violist zelf die plaats zoeken. Een minste of

geringste afwijking betekent dat je niet meer zuiver speelt. Maar om goed te horen of je wel of niet zuiver speelt, daarvoor heb je wel een goed gehoor nodig. Doordat je op een viool echt zuiver kunt spelen, moeten violisten met een goed gehoor zich bewust aanpassen als ze samenspelen met minder zuivere instrumenten, zoals de piano en accordeon. Die zijn zo gestemd dat je er alle toonsoorten op kunt spelen, maar dat gaat wel ten koste van de zuiverheid. Links of rechts? Niet-violisten verbazen zich nog wel eens over al die virtuoze vingervlugheid in de linkerhand bij het vioolspel. Ze denken dat het logischer zou zijn als rechtshandigen dat met hun rechterhand deden. Het beste antwoord daarop is iemand één keer zelf te laten strijken met een strijkstok,met als enige eis dat de toon stabiel moet zijn. Dan

pas ervaar je wat het hanteren van de strijkstok een enorm gecompliceerde beweging is, met veel coördinatie tussen de verschillende gewrichten en spieren. Iedereen die snel een schoolbord uitwist of een vlek verwijdert van een ruit, maakt bijna automatisch een boog: schouder en vooral elleboog bewegen, de pols vrijwel niet. De tennisarm die het gevolg is van te veel poetsen zit niet voor niets bij de elleboog. Denk ook aan de baan die een ruitenwisser beschrijft op een autoruit. Als je die natuurlijke beweging ook op een viool zou gebruiken, dan komt je strijkstok ook in een boogvormige beweging langs de snaar, met een veranderende hoek van de haren op de snaar, en een ongelijkmatige toon. Eén van de eerste dingen die beginnende violisten leren is het compenseren van die boogbeweging van de onderarm door met de pols een contrabeweging te maken. De schouder en bovenarm bewegen juist zo min mogelijk tijdens het strijken, alleen is de houding van bovenarm en schouder wel bepalend voor welke snaar je raakt: om de laagste snaar te bespelen moet de bovenarm een hoger positie hebben dan bij de hoogste snaar. Vervolgens moet de rechterhand ook nog veel doen: alleen al de greep op de strijkstok is een subtiele balans tussen kracht en souplesse, waarbij er verschillende 'scholen' zijn. Veel folkmuzikanten plaatsen de hand niet bij het uiteinde (de slof) maar een stuk verderop de stok, en vaak zetten ze ook niet de pink op de stok). De druk van de vingers op de strijkstok is ook zeer bepalend voor zowel volume als klankkleur. Bij de linkerhand is naast het exact plaatsen van de vingers op de toets, ook het vibrato van belang. Door de vinger op de snaar heel licht heen en weer te bewegen krijg je als een afwisseling van twee tonen, dit effect heet vibrato. Door vibrato krijg je een vollere, expressievere klank. In veel volksmuziek is vibrato minder gebruikelijk dan in de klassieke muziek. Er zijn allerlei stijlen van vibrato (vlug-langzaam),ook in de techniek (vanuit de vingers, vanuit de pols). Een violist verliest wel zijn haren, nooit zijn streken Een strijkstok wordt bespannen met paardenharen. Daar kan er wel eens één van breken tijdens het spelen. De meeste violisten zullen die haar verwijderen met de handen of de tanden, maar sommige folkmuzikanten vinden het wel stoer

staan om met een waaier van losse haren te spelen. Als er te veel haren ontbreken of als de haren versleten raken, is het tijd om de strijkstok opnieuw te laten beharen. De omschrijving paardenharen over kattendarmen klopt dus wel.. voor de helft. Want als er al darmsnaren op een viool zitten, dan zijn deze gemaakt van schapendarmen. De meeste spelers geven de voorkeur aan kunststof snaren (met een metalen omwikkeling) of stalen snaren. Hoofd, schouders, knie en borst De huidige houding waarbij de viool onder de nek wordt geklemd is waarschijnlijk pas relatief laat ontstaan. Vanaf de Middeleeuwen zijn er twee basishoudingen: ofwel het instrument wordt op de knie gehouden, met de klankkast beneden en de hals boven, ofwel het instrument wordt tegen schouder gehouden, waarbij de hals juist schuin naar beneden wijst. De namen van

instrumenten als Viola da Gamba en Viola da Braccio komen daar vandaan (gamba is been en braccio is arm). In het huidige klassieke orkest is het mooi verdeeld: viool en altviool bij de arm, cello en contrabas bij de benen. Een oude naam voor altviool is ook wel Bratsche, en in de zigeunermuziek wordt deze naam nog steeds gebruikt (Bracsa) voor de driesnarige viool die de begeleiding verzorgt. Het grootste voordeel van de klassieke houding is de enorme actieradius die de strijkarm heeft , niet voor niets zijn bij veel andere strijkinstrumenten in de folklore, de strijkstokken veel korter. Zie de Zweedse Nyckelharpa, die ongeveer als een gitaar voor de buik wordt bespeeld, met een korte strijkstok. Een ander voordeel van de 'klassieke' vioolhouding is dat de klank heel dicht bij je oor wordt gemaakt, je kunt als violist je eigen geluid dus heel goed horen. Door de viool goed tussen kin en schouder te klemmen, is de linkerhand niet meer nodig om de viool vast te houden. Daardoor kan de hand makkelijker langs de hals van de viool glijden, zodat je ook in hogere posities kunt spelen met veel hogere tonen. Het bereik van de viool in de klassieke muziek is daardoor ruim 3,5 octaaf! Het grootste nadeel is dat het een knap onnatuurlijke houding is: niet voor niets komen er veel schouder- en nekblessures voor bij beroeps violisten. In de volksmuziek kom je verschillende houdingen voor de viool tegen: van min of meer klassiek tot lager tegen de bovenarm of borst. Dat maakt het bijvoorbeeld makkelijker om tegelijkertijd te zingen (zoals bijvoorbeeld de Engelse folkmuzikant Barry Dransfield) of danscommando's te roepen. De combinatie dansleider/violist is ook zeer oud, denk maar aan het speciale dansmeesterviooltje, dat zo klein was dat de dansleider het instrument in zijn zak kon meedragen, de Franse naam is dan ook pochette. Dansleiders van nu kiezen eerder voor een mp-3, met hetzelfde principe: handig mee te nemen. Als de viool op de bovenarm rust is het moeilijker in de hoge posities te spelen, maar dat is in de meeste volksmuziek dan ook niet zo gebruikelijk. In de Transsylvaanse muziek is het heel gebruikelijk om de Kontra (een driesnarige viool) tegen het borstbeen te zetten, al dan niet vastgeklemd met de kin. De strijkstok beweegt vrijwel verticaal, en raakt de snaren tegelijk, dit instrument is namelijk alleen voor de akkoorden bedoeld. Stijlen Er zijn weinig instrumenten zo veelzijdig als de viool, en dat vertaalt zich ook in de stijl van spelen. Alleen al in de volksmuziek zie je enorme verschillen tussen pakweg Zweden of Turkije. In Ierland hebben verschillende counties (graafschappen) hun eigen specifieke fiddle-tradities, van de zeer ritmische -soms bijna agressieve stijlvan Donegal in het Noord-Westen tot de meer vloeiende stijl van Clare een paar honderd kilometer zuidelijker. In Schotland komen ook weer specifieke vioolstijlen voor, met Shetland als verbinding tussen de Schotse en Noorse stijl. Amerikaanse bluegrass is anders dan Old Style Country, om maar eens twee Amerikaanse fiddlestijlen te noemen. Er zijn versieringen die kenmerkend zijn voor een land (trillers, stotters, rolls, glijtonen, het mee laten klinken van de naastgelegen snaar, al dan niet vibrato). Verder zijn er grote verschillen in streektechniek: hoe verbind je tonen in één streek, of wanneer kies je juist voor één toon per streek (dus afwisselend op en af). En

je kunt verschillende effecten bereiken door tonen zwaar aan te zetten, of door je strijkstok min of meer te laten springen over de snaren. De klassieke school heeft daar prachtige termen voor als martelé, detaché, spicato en natuurlijk het bekende pizzicato, waarbij je de saneren met de vingers tokkelt in plaats van met de stok strijkt. In verschillende soorten volksmuziek komen ook verschillende van deze technieken voor. Al in de inleiding noemde ik dat er vaak meer violen samenspelen. In Amerika spreken ze bij de cajun muziek wel over Twin Fiddles, in de Zigeunermuziek heb je de Primas (eerste viool) en de Kontras (tweede viool). Het Nederlandse trio 'Twee violen en een bas' geeft een prachtige invulling aan een vorm die in veel landen bestaat: eerste viool voor de hoofdmelodie, tweede viool voor de tweede stemmen, akkoorden en soms ritmische accenten, bas voor de baslijnen en ritme. Meer violen tegelijk klinken vaak 'warm', niet voor niets hebben keyboards vaak een aparte klankkleur 'strings' waarin dat affect wordt nagebootst. Stemming De basisstemming voor de viool is g, d, a, e. In de volksmuziek komen ook wel andere stemmingen voor, zoals de open stemming a,d,a,d, of de cajunstemming, waarbij de viool een hele toon wordt verlaagd. Ook in de klassieke muziek wordt overigens soms een andere stemming voorgeschreven. Sinds in Ierland sommige harmonicaspelers een instrument hebben dat een halve toon hoger staat dan gebruikelijk, gaan violisten daarin mee en stemmen ze hun instrument ook om. Herkomst Violen worden op veel plaatsen gebouwd, van de goedkope fabrieksviooltjes tot zeer dure handgemaakte instrumenten. Instrumenten komen onder meer uit Frankrijk, Duitsland, Italië, Hongarije, Tsjechië, China… en Nederland, waar verscheidene goede bouwers werken. Mark Benjamin


15-08-2011

11:35

Pagina 9


ç WAAR KOMT DIE DANS VANDAAN (15): ALI PASA Popmuziek is de afkorting voor populaire muziek. Het is een verzamelnaam voor allerlei stijlen maar meestal gaat het om eigentijdse muziek gericht op het amuseren van de jeugd. Popmuziek kan van eigen bodem zijn of uit andere landen komen. Als je kijkt naar de taal waarin gezongen wordt, naar muzikale zaken als melodie, toonsoort, harmonie of arrangement en naar het gebruikte instrumentarium, dan kan sommige popmuziek heel herkenbaar uit een bepaald land komen of juist heel 'internationaal' zijn (vaak 'westers' of Engels-Amerikaans).

vorm gedaan werd of wordt”. Bora heeft de dans namelijk zelf gecreëerd. Ik heb Bora niet zelf gesproken maar het kan best zo zijn dat de passen ç uit de folklore komen (authentiek van deze Ali Pasa zijn) en dat de samenstelling (de choreografie, de structuur van figuren) door Bora is gemaakt, aangepast aan de muziek. Maar de passen zijn zo 'algemeen' en 'herkenbaar' dat ze haast 'internationaal' zijn (net als sommige popmuziek) want dit soort passen kom je ook tegen in Balkandansen, Israëlische dansen en zelfs bv. Mexicaanse dansen.

Het liedje Arpa ektim biçemedim, waar de in de VS ç op wonende Turk Bora Özkök de dans Ali Pasa maakte, is een voorbeeld van popmuziek uit de 70'er jaren uit Turkije. Door de taal, de melodie en de gebruikte instrumenten klinkt het voor ons heel Turks (voor de Turken trouwens ook) en zouden

Volgens bestaande dansbeschrijvingen heeft Bora de dans begin 70'er jaren gechoreografeerd (1971 wordt genoemd) en voor het eerst in de Verenigde Staten aangeleerd tijdens verschillende folkcamps (San Diego 1972, Tennessee 1973). Volgens dezelfde beschrijvin-

wij het misschien niet zo snel popmuziek noemen. Omdat wij er een volksdans op doen noemen wij het eerder volksmuziek. Je kunt je afvragen wat de verschillen en overeenkomsten tussen popmuziek en volksmuziek zijn, maar daar gaat dit stukje niet over. Je kunt je trouwens ook afvragen wat de verschillen en overeenkomsten tussen popdans en volksdans zijn (als er al zoiets als 'popdans' bestaat) en die vraag is in dit stukje wel relevant.

gen komt de dans uit West-Turkije. Dit wordt ook genoemd in de Nederlandse beschrijvingen uit 1982. Zoals gezegd zijn de passen van deze dans zo 'algemeen' dat die best in het westen van Turkije voor kunnen komen. Maar het liedje waarop deze dans gedaan wordt komt niet uit West-Turkije, maar juist uit het oosten.

Popliedje ç die Bora maakte op dit popliedje De dans Ali Pasa is namelijk geen volksdans in de zin van een traditionele, overgeleverde dans of in de zin van “een dans die op een bepaalde plaats op een bepaald moment door bepaalde mensen in een bepaalde

Klaagzang Het liedje is in Turkije bekend onder de naam Arpa ektim biçemedim, de eerste regel. Ook is het door verschillende artiesten op de plaat gezet onder de ç ag˘ıtı), wat 'de ç ag˘ıdı (of: Ali Pasa naam Ali Pasa ç betekent. Ali is een jonklaagzang van Ali Pasa' ç is een titel voor een bestuurder gensnaam en Pasa

uit de Ottomaanse tijd, die zoiets als 'generaal' of 'gouverneur' betekent. In het eeuwenlange bestaan van het Ottomaanse Rijk zijn er meerdere bekende ç in bestuurders geweest die de woorden 'Ali Pasa' ç uit het hier bedoelhun naam hadden. De Ali Pasa de lied was gouverneur van de provincie (vilayet) Van, in Oost-Turkije, in het begin van de 20e eeuw (toen nog het Ottomaanse Rijk). Op sommige webç genoemd, maar over sites wordt hij Ali Rıza Pasa de persoon en de naam bestaat enige verwarring omdat er in Van in die tijd verschillende bestuurç in ders geweest zijn die de woorden 'Ali' en 'Pasa' hun naam hadden. Ook was er in diezelfde tijd in ç die tot Constantinopel (Istanbul) een Ali Rıza Pasa 1920 grootvizier en minister van defensie was onder de laatste sultan van het Ottomaanse Rijk. De historische gegevens presenteer ik hier dan ook met enige slagen om de arm omdat feitelijke informatie moeilijk te vinden is.

doodgeschoten, heel Van ligt in puin”). Deze zin wordt ook op de opname van Bora gezongen, maar in de Nederlandse beschrijving is die regel vervangen door een andere tekst (herhaling van de laatste regel van het tweede couplet). Zo is de - enige - verç uit Van wijzing in het lied naar de persoon Ali Pasa er uit gevallen.

ç uit Van is in 1907 door Armeense vrijDe Ali Pasa heidsstrijders gedood (volgens de Turkse lezing van de geschiedenis) toen hij in de havenplaats Batumi (nu in Georgië, in de autonome republiek Adzjarië) was. Van (zowel een stad als een groot meer) ligt in Oost-Anatolië in het gebied waar eens vele Armeniërs woonden en dat de Armeniërs met West-Armenië aanduiden. In de aanloop naar de Armeense genocide in 1915 waren er al veel politieke, religieuze en etnische spanningen in dit deel van het Ottomaanse Rijk. Allerlei bevolkingsgroepen pleegden over en weer aanslagen. Het klaagç vertelt van zijn dood en hoe de lied van Ali Pasa Turken zijn verlies namen. Het lied werd in Van opgetekend door Muzaffer Sarısözen die het hoorde van Abdurrahman Cabirog˘lu.

ç waar deze dans naar verdansmuziek. De Ali Pasa wijst is echter een andere persoon dan die uit Van. De hier bedoelde Ali, geboren in Tepelenë (huidig Albanië) in ong. 1740, was een machtige en succesç in dienst van de Ottomaanse sultan, die volle pasa heerste over een groot gebied in de zuidelijke Balkan (grote delen van het huidige Albanië, Griekenland en Macedonië) met de stad Ioánnina (Yanya, Yannina) als thuisbasis (hij werd 'De Leeuw van Ioánnina' genoemd). Hij was wreed, was eerst een bondgenoot van de sultan, maar keerde zich later tegen hem. De sultan liet hem uiteindelijk in 1822 vermoorden en zijn hoofd werd naar Constantinopel gestuurd.

Modern In de oorspronkelijke tekst is er nog een refrein, met een nogal poëtische tekst, dat echter in de opname die Bora gebruikt (op het door hem uitgegeven plaatje Folklore dances and Music of Turkey, BOZOK-102, side 1, track 1) niet gezongen wordt. Ik vermoed dat de opname die Bora gebruikt van de groep Modern Folk Üçlüsü is maar ik heb dat niet met honderd procent zekerheid kunnen verifiëren (dus als iemand die informatie heeft, dan hou ik me aanbevolen). Üçlü betekent 'driedelig' dus de naam van de groep betekent gewoon 'modern folk trio'. Het trio bestaat uit drie mannen: Dog˘an Canku (gitaar), Selami Karaibrahimgil (12-snarige gitaar) en Ahmet Kurtaran (banjo). Ze hebben dit lied in verschillende versies op de plaat gezet, de eerste keer op een singletje in 1970. Het lied staat in een 5/4 maat en de passen die Bora gemaakt heeft hebben allemaal het ritme kort-kortkort-lang (geteld als 1/4-1/4-1/4-2/4). In de Nederlandse beschrijvingen wordt overigens ten onrechte vermeld dat het een 9/8 maatsoort is, ook kort-kort-kort-lang maar dan geteld als 2/8-2/82/8-3/8. In de Nederlandse beschrijving vinden we nog een andere opvallende afwijking en wel in de liedtekst. In de laatste regel van het derde couplet wordt, in de originele tekst, verwezen naar de Ali ç uit Van: Ali Pasa'yı ç Pasa vurdular, harap oldu ç Van'ın mülkü (wat betekent: “ze hebben Ali Pasa

Andere Ali Pasa ç Dat is opmerkelijk, omdat er ook een traditionele ç bestaat. Deze Turkse dans onder de naam Ali Pasa dans komt uit het gebied rond Kırklareli in het Europese deel van Turkije, ook wel Trakya genoemd. Deze dans, die onder andere te vinden is op de Syncoop CD 5 x 5 (gepresenteerd door ç Turgay Onatlı), heeft echter niets met de Ali Pasa ç uit Kırklareli is een van Bora te maken. De Ali Pasa zangdans en er bestaat ook een lied onder deze naam. De melodie van het lied wordt gebruikt als

ç is een van de bekendste Deze 'Albanese' Ali Pasa Ottomaanse bestuurders met die naam en er bestaat dan ook veel verwarring over naar welke ç elk lied (of dans) in Turkije verwijst. Vaak Ali Pasa wordt gedacht dat alle Turkse liederen over Ali Pasa ç alleen naar de 'Leeuw van Ioánnina' verwijç ag˘ıdı (van de dans van zen, maar het lied Ali Pasa ç Bora) laat zien dat er ook andere Ali Pasa's zijn. Zodra je echter in de historie duikt is het niet zo makkelijk om met zekerheid feiten vast te stellen en worden discussies vaak wat gevoeliger vanwege allerlei - politieke - belangen, of het nou om Turkije gaat of om andere landen waar wij in de volksdanswereld mee te maken hebben. Of Bora ç de liedregel die verwijst naar die andere Ali Pasa (uit Van) per ongeluk of opzettelijk weggelaten heeft in de Nederlandse tekst weet ik niet (in de Amerikaanse dansbeschrijving die ik vond staat die regel overigens wel correct in de tekst). Het maakt de verwarring groter, maar het plezier in ç ag˘ıdı is en de dans blijft. Want de muziek Ali Pasa blijft een heel mooi popliedje en over de hele wereld wordt deze dans van Bora nog met veel plezier gedaan. Zoek maar eens op Youtube naar filmpjes van dansgroepen van Amerika tot Rusland die deze dans doen (over de dansstijl in die filmpjes zal ik hier verder niets zeggen…). De ç uit Trakya is wat dat betreft veel minder Ali Pasa bekend. En zo gaat het in de internationale recreatieve volksdanswereld… Radboud Koop


15-08-2011

11:35

Pagina 10


IN MEMORIAM ROB KERKHOVEN 39 jaar geleden kwam Rob binnenstappen op een muziekcursus van Wouter Swets in het cultureel centrum Scarabee te Alkmaar. Hij was een smal jongetje van 13 jaar en had een krakkemikkig gitaartje bij zich, waarop hij wel 3 akkoorden kon spelen. Toen wij een melodie in 7-delige maat inzetten, pakte Rob zijn gitaar en tot onze grote verbazing speelde hij meteen en in de maat mee, hoewel wij er zeker van waren, dat hij deze muziek nooit eerder had gehoord. Al snel daarna hadden wij een orkestje gevormd,

kaliteit en uitzonderlijke gevoel voor akkoorden veranderde dat al snel. Als het om begeleiden ging, had Rob een dominante rol. Gaandeweg speelde hij ook met allerlei andere muzikanten in verschillende muziekgenres. Het heeft mij altijd verbaasd, hoe gemakkelijk hij met iedereen kon samenspelen en zowel ritmisch als met akkoorden van tevoren wist, wat er komen ging. Daarbij ging het altijd flink van Jetje op zijn tambura en het aantal gebroken snaren was legendarisch. Volgens Rob lag dit niet aan zijn manier van spelen en zijn gevleugelde opmerking bij een gebroken snaar was: HET TOCHT HIER.

heeft hij van Sultan mogen genieten en hebben wij van Rob mogen genieten. Sultan was zijn lust en zijn leven. Zijn talent groeide steeds verder en waar hij in eerste instantie vooral begeleidde, ging hij steeds meer melodie spelen en zelfs componeren in diverse stijlen. Hij kwam regelmatig op de Sultanrepetitie met een door hem geschreven muziekstuk. Het opvallende daarbij was, dat hij keer op keer beweerde, geen muziek te kunnen lezen. Tijdens de repetities kon hij af en toe behoorlijk doordraven, maar als wij hem hierop aanspraken, nam hij ook gelijk gas terug. Wij zijn erg dankbaar voor de fantastische muziekstukken, die Rob ons heeft nagelaten. Het zal voor ons nog een grote uitdaging worden, om deze muziek met dezelfde gedrevenheid en swing te blijven spelen zonder Rob. Behalve de muziek had Rob nog allerlei andere kwaliteiten en talenten: Hij was een regelneef, die zaken perfect regelde en liever gisteren dan vandaag. Dit was soms ook bijzonder ergerlijk, omdat hij ook allerlei zaken regelde, waarvan afgesproken was, dat je het zelf zou regelen. Als je dit niet onmiddellijk regelde, kon je er bijna zeker van zijn, dat Rob het al geregeld had.

KEF genaamd, waarin Rob op dat moment nog een bescheiden rol speelde. Ons eerste optreden was in Paradiso en 13-jarige Rob mocht van zijn ouders niet mee, omdat hij weer iets had uitgehaald. Geen nood: hij was er toch en klom via de regenpijp uit zijn ouderlijk huis om zich bij ons te voegen. Op een van mijn eerste reizen naar de Balkan, heb ik voor Rob een tambura meegenomen. Dit instrument had direct zijn hart gestolen en hij was uitgekeken op het gitaartje. In die eerste jaren luisterde hij nog naar ons als het ging om harmonieën, maar door zijn enorme muzi-

Na een jaar of 5 was het over met KEF en gingen wij verder met nieuwe mensen in een orkestje, genaamd NAROD. Ook daar schitterde Rob weer en werd steeds beter op zijn instrument. Ook ontwikkelde zijn karakter zich en Rob werd steeds zelfstandiger en daarmee ook steeds eigenwijzer. Ik heb hem vaak horen zeggen: Iedereen heeft recht op mijn mening. Dit leidde uiteindelijk tot een breuk binnen Narod. Voor Rob geen reden om bij de pakken neer te gaan zitten. Binnen enkele dagen kwam hij bij mij om te praten over het oprichten van een nieuwe band. Dit was de inleiding tot Sultan, ZIJN band. 27 jaar

In de folklore- en volksdanswereld was Rob een begrip. Hij was een gezelligheidsbeest en met name het jaarlijks terugkerende Doedans festival was heel belangrijk voor hem. Behalve het zingen met de mensen, was er altijd een nazit in de Bedoeïenentent waar iedereen tot vroeg in de morgen verder kon feesten onder begeleiding van allerlei muzikanten. Rob beschikte over een uitzonderlijk geheugen. Als wij ergens in een vreemde stad hadden opgetreden, bracht hij je tien jaar later weer feilloos naar dezelfde plek. Wij gingen dus naar het optreden met onze ROB ROB. Teksten schrijven voor liedjes kon hij ook als de beste. Muzikaal en artistiek prima verzorgd en

bovendien helemaal passend bij de persoon of gelegenheid, waarvoor de tekst was geschreven. Nadat hij in Enkhuizen was neergestreken met zijn boot, ontwikkelde hij bovenop zijn drukke leven nog allerlei andere activiteiten. In al deze activiteiten legde hij een grote creativiteit aan de dag. Enkele voorbeelden daarvan zijn: -Zijn gezin en Zwitserland-connectie -Het zeilen met de Mijdt Spijt -Organisatie van de folkcamps -Het schoolbestuur van de Montessori school -De havenpolitiek in Enkhuizen en de SP -Een volkstuintje -Enzovoort, enzovoort Het is onbegrijpelijk, waar hij alle energie en tijd vandaan haalde om dit allemaal te combineren. De laatste maanden zat Rob helemaal in de lift: Zo had hij weer een baan als chauffeur, de SP, zijn volkstuin en boordevol plannen met Sultan. Hoewel het verschrikkelijk is, dat hij hieruit zo plotseling is weggerukt, zijn wij dankbaar, dat hij dit nog heeft meegemaakt. Ik las in het condoleanceregister, dat Rob eigenlijk 208 jaar is geworden in plaats van 52 en daar ben ik het helemaal mee eens. Hij heeft alles gehaald uit het leven, wat er uit te halen valt. En ondanks, dat het hem niet altijd meezat, altijd vol energie om verder te gaan. Het verdergaan is nu opgehouden en wij zullen het nu zonder hem moeten doen. We zouden nog uren, misschien wel dagen kunnen doorvertellen over alles wat wij met Rob hebben meegemaakt. Dit bewaren wij graag voor latere momenten om zo de herinnering aan Rob levend te houden. Tot slot wensen wij Christine, Martijn, Jeroen, Florian en Pepijn alle moed en sterkte toe. Mede namens Balkanswingband Sultan Stef Koopman

ELIMELECH! Een muziekverhaal uit Oost Europa LIJA HIRSCH zang & tekst, PETER DE LEEUW viool SANDER VEEKEN accordeon

1. Mechoetonim 2. Een vraag 3. Az der rebe Elimelech 4. De ontmoeting 5. Mojsjele 6. Dojna en Galicische dans 7. Verliefd 8. Papir iz doch wajs 9. Nog iemand verliefd 10. Der naje sjer 11. De ouders

12. Der opsjit 13. Een bruiloft 14. Mazl tow en Chosn, kalle, azl tow 15. Getrouwd 16. Boelbe 17. Kindje 18. Wiglid 19. Dansen 20. Koem Lejbke tantsn 21. Oud en wijs 22. Mechoetonim tot slot.

✂___________________________________________________________________ Ondergetekende wil graag ontvangen: ❑ 5770 CD 307 €15,00 excl. verzendkosten

Naam.: ......................................

Adres: .........................................................

Postcode: .................................. Plaatsnaam: ................................................. Bon insturen naar Syncoop Produkties, Chopinplein 51, 3122 VM Schiedam. Telefonisch is ook mogelijk, tel.: 010-4707439 of per e-mail: [email protected] Wij zenden u de bestelling met een acceptgiro, s.v.p. geen betaling bijsluiten! Excl. verzendkosten!

SYNCOOP STERK IN EIGEN MERK www.syncoop.com


15-08-2011

11:35

Pagina 11


VERHUIZING

ISDC 2010 Inetrnational Senior Dance Congress FRANCE 2010

SYNCOOP produkties Stichting Inter Folklore Contacten

Marius en Tini Korpel

Nieuw adres: Chopinplein 51 3122 VM Schiedam tel.: 010-470 74 39

1. Balloindodici - Italy 2. Carmen (paren) - Zweden 3. Carmen (solo) - Zweden 4. Charleston Girls - Belgie 5. Do Pasi - Italy 6. Gerda's Waltz - Denemarken 7. Gozo - Duitsland 8. Grzkoto Sandansko Horo - Zwitserland 9. Gudnys Salsa - Noorwegen 10. Ha-Li-Fox (kring) - Oostenrijk 11. Ha-Li-Fax (solo) - Oostenrijk 12. Halsway Sicilian - Oostenrijk 13. King of the Fairies - Luxemburg 14. Lemon Tree - Luxemburg

15. Lord of the Dance - Zwitserland 16. My Passion - Finland 17. O Sem-Vergonha - Brazilie 18. Polka Piquee de Gerardmer 19. Posadila Rozu - Nederland 20. Randolph Farewell - Duitsland 21. Seresta - Brazilie 22. Skumring (Twilight) - Noorwegen 23. Sweet Jive - Finland 24. Tango jalousie - Denemarken 25. The Beneficial Triplet - Zweden 26. Valse Agur Azahav - Frankrijk 27. Walsje voor Peije - Nederland 28. Westwind Waltz - Belgie

✂___________________________________________________________________ Ondergetekende wil graag ontvangen: ❑ ISDC 2010 CD €18.00 euro ❑ Dansbeschrijvingen €7.00 euro ❑ DVD €14.00 euro excl. verzendkosten.

Naam.: ......................................

Adres: .........................................................


JOZEF DE DROMENMAN NICO TER LINDEN voordracht LIJA HIRSCH zang, PETER DE LEEUW viool GERTRU PASVEER harp

1. Intro harp Lo jisa goj 2. De dromenman 3. A malecgh wejnt 4. Bij Potifar, met daarin het lied Der naje sjer 5. Solo harp Der naje sjer 6. De schenker en de bakker 7. Solo harp Esa ejnai 8. De farao droomt 9. Esa ejnai

10. Tien broers op reis 11. Hineh ma tow 12. Brood en beker 13. Lo jisa goj 14. De boeken worden geopend 15. Osee sjalom bimromaw 16. Vader Jakob 17. Vejoeda leolam tesjew 18. Jakob sterft.

✂___________________________________________________________________ Ondergetekende wil graag ontvangen: ❑ 5770 CD 305 €15,00 excl. verzendkosten

Naam.: ......................................

Adres: .........................................................


DOE DANS FESTIVAL 2011 2, 3 EN 4 SEPTEMBER


15-08-2011

11:35

Pagina 14


RUSSIAN AND UKRAINIAN SONGS AND DANCES

ENSEMBLE OZORNIYE NAIGRISHI

Vesyolaya kadril Let'el golub Yikhali khloptsiZadumal ya zhenitsa Vo sadu li, ogorod'e Devicha khorovodnava Kak na taluyu na zemlyu` Akh, sud'ba Nochka Zhdu yevo Devochka Nadia A ya po lugu Volzhskaya kadril

Polno vam, snezhochki U reki Zadumal ya zhenitsa Pechenoye porosha Gnula, vishen'ku Yolochki-metyolochki Zapragai-ka bat'ka loshad Subboteya Kak u nashikh u vorot Za tumanom nichoho ne vidno Babochka, motorochka Okh, I v Taganroge

✂___________________________________________________________________ Ondergetekende wil graag ontvangen: ❑ 5760 CD 304 €15,00

Naam.: ......................................

Adres: .........................................................

Postcode: .................................. Plaatsnaam: ................................................. Bon insturen naar Syncoop Produkties, Slot Assumburgpad 54, 3123 RR Schiedam. Telefonisch is ook mogelijk, tel.: 010-4707439 of per e-mail: [email protected] Wij zenden u de bestelling met een acceptgiro, s.v.p. geen betaling bijsluiten! Excl. verzendkosten!

MARIUS KORPEL: LINTJE! Koninginnedag 2011. Lintjesregen. Het heeft Hare Majesteit de Koningin behaagd om de heer Marius Korpel uit Schiedam een Koninklijke onderscheiding toe te kennen. En wel: Ridder in de Orde van de OranjeNassau. Ridder Marius! Het lintje werd Marius opgespeld op vrijdag 29 april door de burgemeester van Schiedam. Voor alle verdiensten van Marius voor het recreatieve en amateurvolksdansen in Nederland en andere maatschappelijke activiteiten, zoals binnen de AJC. Omdat deze verdiensten van nationaal belang zijn kreeg Marius de onderscheiding “Ridder”; als het belang van zijn activiteiten meer lokaal was geweest was hij “Lid” geworden, één graad lager. Maar ik denk dat wij allemaal weten dat Marius voor het landelijke (en zelfs daarbuiten) volksdansen van onschatbare waarde is en is geweest. Het lintje is dan ook geheel terecht. Al heeft Marius het niet aan zien komen, want tot op de ochtend van de dag dat hij onderscheiden werd, dacht hij nog dat hij naar het stadhuis moest komen in verband met een nieuwe versie van zijn verlopen paspoort. Het bleek echter anders. Ridder Marius: van harte gefeliciteerd! Radboud Koop


15-08-2011

11:35

Pagina 16

Opleiding docent MBvO-dans Ontstaansgeschiedenis van het MBvO

Nieuwe opleiding MBvO-dans

1960 - 1970 Pioniers prof. J. Schreuder, hoogleraar geriatrie, en Albertine Vellenga, lerares lichamelijke opvoeding, geven lezingen en demonstraties onder het motto: ‘U slijt niet van beweging, U wordt er beter van’. Er bestaan in die tijd nog geen opleidingen voor begeleiders van de ‘bejaardengymnastiek’. Het zijn enthousiaste vrouwen van huisartsen of dominees of wel wijkverpleegkundigen en heilgymnasten die de lessen verzorgen.

Daar er veel vragen om informatie over deze opleiding bij de Volksdanscarrousel binnenkomen, willen wij weer een opleiding MBvO-dans gaan organiseren.

1970 - 1980 Onder leiding van prof. K. Rijsdorp, hoogleraar directeur Gymnologisch instituut brengt de N.F.B. (Nederlandse Federatie voor Bejaardenbeleid) in 1972 op verzoek van het ministerie een rapport uit ‘Meer Bewegen voor Ouderen’. Hierin staan de doelstelling en de intenties van het MBvO verwoord, alsmede beleidsaanbevelingen, organisatie- en opleidingsstructuur. 1972 1e voorlopige volksdans cursus in Groningen/Drenthe in samenwerking met LCV (Landelijk centrum Volksdans) 1974 1e experimentele MBvO-opleiding in Utrecht, combinatie van gymnastiek, dans en zwemmen 1980 - 1990 In 1980 wordt de Landelijke Stichting MBvO opgericht met als belangrijkste taken: beleidsontwikkeling, onderzoek/ experimenten, verbreding van het activiteitenaanbod, deskundigheids-bevordering, afstemming, PR en voorlichting. Het opleidingswerk krijgt meer structuur en een gedegen inhoud (leerplannen en eindtermen) en de opleidingen worden gesubsidieerd door het ministerie van VWS. 1982 erkenning MBvO-gymnastiek (90 uur) 1987 erkenning MBvO-dans (145 uur)

Dansen in het kader voor Meer Bewegen voor Ouderen bestaat al zeer lang; voorheen was dat vooral volksdansen. De laatste jaren betreft het in toenemende mate ook dansvormen als Country line-dance, Rounds en Gezelschapsdans. Het is een feit dat docenten met een MBvO-diploma garant staan voor kwalitatief goede en veilige lessen in een ongedwongen, prettige sfeer. Dit is een van de redenen waarom MBvO-dansgroepen trouwe deelnemers hebben, die zo lang het mogelijk is mee blijven doen!

Doel van de opleiding Tijdens de opleiding worden de cursisten voorbereid op het leidinggeven aan groepen ouderen die dans beoefenen overeenkomstig de uitgangspunten van het Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO). Het betreft hoofdzakelijk de leeftijdsgroep 55 tot 85 jaar. De uitgangspunten van het MBvO zijn: gerichtheid op actieve ontspanning gerichtheid op zelfstandigheid en initiatief van de deelnemers gerichtheid op het bevorderen van sociale contacten Naast de eigen dansvaardigheid en het lesgeven komen ook de maatschappelijke- en de gezondheidsaspecten van de ouderen aan bod.

Toelatingseisen -

1990 - 2000 MBvO is een begrip in Nederland geworden. 1993, het ‘Internationaal jaar van de ouderen’, brengt veel activiteit. Veel organisaties gaan het (hun) belang zien van bewegen voor de groeiende doelgroep ouderen. 1996 De VML (Vereniging van MBvO Leiders) wordt opgericht en aangehaakt bij de NFWS 1999 De Landelijk Stichting MBvO gaat op in NISB, het Nederland Instituut voor Sport en Bewegen

-

Duur van de opleiding De opleiding bestaat in het totaal uit 140 uur opleiding verdeelt over 3 modules, daarnaast 20 lessen stage in een MBvO-groep; 2x 10 lessen in 2 verschillende MBvO-groepen.

Inhoud Onderwerpen die in de opleiding behandeld worden zijn o.a.: eigen vaardigheid en repertoire opbouw dans o.a. internationaal, country-line dance, rounds, gezelschaps- en zitdansen methodiek en didactiek van lesgeven in MBvO-dans, muziek en bewegen, consequenties van het ouder worden voor het lichaam, voor het bewegen en het motorisch leren verschillende visies op ouder worden en de veranderingen in de leefwereld van ouderen

Uitbreiding MBvO cursusaanbod:o.a MBvO-stijldans MBvO-sportief module country-line dance 2000 - 2010 Breedtesport stimuleringprojecten: zowel in het lokale als provinciale sportbeleid zijn ouderen een belangrijke doelgroep in verband met de grijze golf die er aan komt. Ook door de landelijke stimulering van de ‘actief leven stijl’ wordt het aantal senioren dat zal gaan bewegen enorm. Het aanbod moet zo divers mogelijk zijn, voor elk wat wils. Animo voor de MBvO-opleidingen is dalende. Er is een groot kadertekort door vergrijzing van het kader en door de uitbreiding / verbreding van de activiteiten. Mogelijke oplossingen: Status van de MBvO-leider verbeteren, het moet een volwaardig beroep worden met goede betaling en arbeids-voorwaarden, liefst in vast dienstverband Door voorlichting en PR het MBvO-imago verbeteren Reguliere MBvO-opleiding meer modulair opzetten - instapmodel, afhankelijk van vooropleiding Betere afstemming van de diverse kaderopleidingen voor ouderen op elkaar in verband met doorstroming door middel van een duidelijke landelijke opleidingsstructuur. Na een paar jaar stopten de provinciale opleidingen MBvO-dans.

Volksdanscarrousel In 2008 wordt vanuit de Stichting Interfolklore Contacten (SIFC) de Volksdanscarrousel opgericht met als doel het organiseren van (kader)bijscholingen, kaderdansdagen en eventueel nieuwe opleidingen. Uit een gehouden enquête blijkt dat er belangstelling is voor een opleiding MBvO-dans. Daar NISB geen MBvO activiteiten meer organiseert, besluit de Volksdanscarrousel bij voldoende cursisten een landelijke opleiding MBvO-dans te organiseren.

Opleiding docent MBvO-dans 2009 – 2010 door de Volksdanscarrousel Begonnen wordt met 21 cursisten aan de basismodule. Na de basismodule gaan 19 cursisten verder met de opleiding. Deze opleiding vergt veel improvisatie van zowel de organisatie, docenten en cursisten. Ondanks verouderd cursusmateriaal, moeilijk verkrijgbare informatie en nieuwe docenten is deze cursus toch positief afgesloten met als resultaat: 18 nieuwe docenten MBvO-dans.

18 jaar of ouder algemene ontwikkeling op minimaal eindniveau VMBO-4 of gelijkwaardig (ter beoordeling aan de cursusleiding) gemotiveerd zijn om te gaan werken met ouderen voldoende muzikaal-ritmisch vermogen en voldoende eigen dansvaardigheid, dit wordt beoordeeld tijdens de basismodule.

De opleiding start met een basismodule van 40 uur, waarin u een aantal van de dansen leert uit het repertoire van het MBvO . De module is voornamelijk bedoeld om u de gelegenheid te geven kennis te maken met het dansprogramma en om er achter te komen of u met dit repertoire wilt werken. Bovendien wordt er kennis gemaakt met een deel van de muziektheorie en theorievakken. e Na afloop van de 1 module beslist u of u de opleiding wil volgen en krijgt u een beoordeling van o.a. de dansdocent. Men kijkt of uw dansvaardigheid en het muzikaalritmisch vermogen voldoende zijn. Aan de hand hiervan krijgt u een positief of negatief advies om door te gaan met deze cursus.

Kosten De deelnemersbijdrage voor de cursus is 1250,-, welke betaald kan worden in 3 termijnen. De basismodule is de eerste termijn en daarna betaalt men 2 termijnen van 50 uur. Hierbij inbegrepen zijn de: inschrijfkosten, cursusboek, stageboek, een persoonlijk stagebezoek tijdens de stage vanuit de opleiding. De muziek die gebruikt wordt, moet zelf worden aangeschaft. Leden van het VML* krijgen 10% korting op de cursus. Indien u geen lid bent, kunt u na de basismodule lid worden van deze vereniging. *VML= Nederlandse Vereniging van lesgevers sport en bewegen 55 plus. Website: www.vmlnederland.nl

VOOR INFORMATIE BEL MET 06-10287922

Doe Dans Festival 2, 3 en 4 september 2011, Biddinghuizen PHOENIX EN PALOINA

Recommend Documents