Doe Dans Festival 31 aug, 1 en 2 september 2012, Biddinghuizen SYNCOOPNIEUWS Gezien: 40 jaar

www.syncoopnieuws.nl

MAART 2012

24e JAARGANG NR.72

Waar komt die dans vandaan pagina: 5

Johan Baerents pagina: 1

Door een technisch mankement met de computer, is de krant helaas te laat op de mat gevallen. Hiervoor onze excuses.

Midas Bik pagina: 7

Doe Dans Festival 31 aug, 1 en 2 september 2012, Biddinghuizen

SYNCOOPNIEUWS Gezien: ”40 jaar“ jubileumvoorstelling van internationaal dansensemble paloina

Doelenzaal Amsterdam 18 en 19 maart 2012 VerLeden December 1971 Nederland danste volks uit binnen- en steeds meer buiten-land, de vraag naar folklore op het toneel groeide en Amsterdam zag een nieuw amateur-dansensemble verschijnen dat zich : Paloina. noemde, mede opgericht door Johan en Erda Baerents. Was het een samentrekking van Palinca en Doina? ( we kennen allemaal het devies:zonder drank geen klank dus dat dan maar mooi samengetrokken) Of was het toch wat anders? In elk geval klonk het uitnodigend, folkloristisch en veelbelovend. In de 40 jaar van haar bestaan heeft Paloina dit zeker waar gemaakt. Heden Op 18 en 19 maart vierde het ensemble haar jubileum op overtuigende en meeslepende wijze. Zo’n 475 bezoekers waren naar de Doelenzaal in Amsterdam gekomen want al gauw na aankondiging van de jubileumvoor-

stelling bleek de belangstelling zo groot dat behalve de geplande zaterdagavond en zondagmiddag een extra voorstelling ingepland werd op de zaterdagmiddag . Een mengeling van folklore-liefhebbers, familieleden, sympathisanten en oud-muzikanten en -dansers waaronder ikzelf begroetten elkaar in vestibule en barruimte, in enthousiaste afwachting van wat ging komen. Er waren er zelfs 2 speciaal uit Portugal voor overgekomen. We kregen alvast een voorproefje via de getoonde powerpoint in de barruimte met foto’s uit het verleden en via programmaboekje en fotocollage. De voorstelling-marathon was een niet geringe inspanning en prestatie voor de 22 vaste jonge dansers,3 aspirantleden, 8 gastdansers, 7 muzikanten en 6 gastzangeressen ( en natuurlijk al die andere redelijk onzichtbare maar onmisbare medewerkers voor, tussen en achter de schermen!) Want dat het geen doorsnee voorstelling was moge duidelijk zijn. In ‘40’ liet internationaal dansensemble Paloina een overzicht zien van haar beste, meest tijd-

loze en mooiste dansstukken van diverse choreografen waarmee het gezelschap werkte. Dit waren stukken van: Erda Baerents, Ahmet Demirbag, Friso Molewijk, Martin Ihns, Wijnand Karel, Baykal Dogan, Dominike

50 jaar iduna Heijen “als je met z´n allen ergens voor gaat, heb je er ook met z´n allen plezier van” Na de eerste optredens was iedereen zo enthousiast dat men besloot wekelijks te gaan repeteren. In het begin legde men zich met name toe op Franse hofdansen, maar via contact met de NEVO werd in 1968 overgestapt op een breder volksdansrepertoire onder leiding van Els van Oudheusden.

Geschiedenis Volksdansgroep Iduna is in 1962 ontstaan als onderdeel van de katholieke Jonge Boeren en Tuinders Bond (JBTB) door het besluit om als eenmalige activiteit een klompendans in te studeren ten behoeve van de jaarlijkse jeugdcabaretavond voor gehuwden in Heijen. Vervolgens zouden nog een aantal dansen worden ingestudeerd ten behoeve van een optreden op de gezamenlijke feestavond van de Boerinnenbond en de Boerenbond van Heijen, maar daarna zou het project ophouden. Omdat de Jonge Boeren en Tuinders Bond alleen mannelijke leden kende, werden er dames gerekruteerd uit de Jongeren Gemeenschap (voor ongehuwde meisjes) en in december 1962 was de basis van wat later Iduna werd een feit.

In 1969 werd de naam “Dansgroep Heijen” gewijzigd in de huidige naam Iduna, de naam van de Germaanse godin van de eeuwige jeugd, mede bepaald door de traditie die de vereniging kende als jongerenvereniging. In eerste instantie konden op basis van de tradities binnen de Jonge Boeren en Tuinders Bond en de Jongeren Gemeenschap namelijk uitsluitend ongehuwde, jonge mensen lid worden van de dansgroep. Op het moment dat een lid van de dansgroep in het huwelijk trad, werd het lidmaatschap automatisch beëindigd. De “ongehuwden” regel bleef gelden tot begin jaren ’70 en pas eind jaren ‘70 werd de dansgroep ook toegankelijk voor leden boven de 21 jaar. Ten aanzien van de naam Iduna vertelt de overlevering echter ook dat de bedenker van de naam, een dansend lid van de vereniging, op de vraag of bij bereid was een solodans te presenteren in dialect antwoordde “Ik Doe Ut Nie Alleen”, waarmee tevens het sociale aspect van dansen bij Iduna wordt benadrukt. In 1976 werd de groep gesplitst in een gezellig-

heidsgroep en een groep die meer gericht was op het verzorgen van optredens. In datzelfde jaar werd er een eigen orkest aan de demonstratiegroep gekoppeld. Het orkest bestaat nog steeds onder de naam Wereldmuziekband Iduna. Het wonder van Heijen De plaatsnaam Heijen is voor een groot aantal volksdansliefhebbers in Nederland verbonden met het internationale folklorefestival dat er lange tijd is georganiseerd. De officiële organisator van het festival was de Stichting Noordlimburgse Kultuurdagen, maar Iduna is altijd zeer nauw en intensief betrokken geweest bij de organisatie en uitvoering van het festival. De reden om ooit te beginnen het met organiseren van een festival was de behoefte aan financiële middelen om kostuums aan te schaffen. In 1972 werd in een primitieve tent het eerste driedaagse festival georganiseerd met een paar groepen uit het nabij gelegen Duitsland, in 1975 was het festival al uitgegroeid tot een 10(!) daags evenement met groepen uit binnenen buitenland, wat voor een dorp van 1800 inwoners met recht “het wonder van Heijen” mag worden genoemd. In de festivalperiode namen leden van Iduna drie weken vrij van hun werk om zich fulltime aan het festival te kunnen wijden.

Lees verder op pagina 2

Karantzounis, Dimitr Doichinov, Eddy Djololian, Sándor Timar, Silviu Ciuciumis. Om de dooie dood geen kinderachtige namen . Authenticiteit staat hoog in het vaandel bij de groep. Dit geldt voor de dansen, voor de kostuums en voor de muziek. Er wordt veel aandacht aan besteed en getracht de folklore uit het land van herkomst zo dicht mogelijk te benaderen in al deze facetten. Gastdocenten en –choreografen zijn daarbij een onmisbare factor. Vanaf het begin heeft Paloina dan ook zijn materiaal dicht bij de bronnen gezocht. Als opzet was gekozen voor een reis door de tijd met aan het einde maar liefst drie premieres. De huidige groep omvat 25 vaste dansers en 5 muzikanten. Om de reis van verleden naar heden en de activiteiten van nu van de groep tot zijn recht te laten komen waren er een aantal gasten ingezet.. Ouddansers om de choreo’s maximaal te kunnen dansen, zangeressen om de couleur locale te verdiepen, aanvullende muzikanten voor het oudere materiaal dat anno 2012 niet meer in het programma zit.

Lees verder op pagina 2

REDACTIONEEL In deze Syncoopnieuws besteden we aandacht aan drie jubilerende verenigingen, Paloina uit Amsterdam, Rav Brachot uit Nijkerk en Iduna uit Heijen. Paloina en Rav Brachot vieren het 40-jarig bestaan, Iduna viert zelfs het gouden jubileum. Uit de geschiedschrijving van die laatste twee groepen is tegelijk aardig de landelijke ontwikkeling van het volksdansen af te leiden: vaak ontstaan als nieuwe activiteit binnen een bestaande organisatie, of dat nu een buurthuis was, een wijkvereniging of de Katholieke Jonge Boeren- en Tuinders Bond. Vervolgens een enorme vlucht in de jaren zeventig en tachtig, met kindergroepen, demonstratiegroepen, ledenstops, festivals en andere activiteiten. En vervolgens ook een neergang, met name door gebrek aan jonge aanwas. Ook al staan veel verenigingen er nu minder rooskleurig voor, nog steeds dansen elke week duizenden mensen met groot plezier dansen uit (steeds meer) landen. In de hoogtijdagen van de volksdans was het repertoire toch vaak beperkt tot Israëlisch, Bulgaars, Roemeens, Grieks, Joegoslavisch en een enkele Amerikaanse mixer. Sindsdien is er meer aandacht voor bijvoorbeeld Russisch, Armeens, Albanees, Bhangra, en met een algemene term Verweggistan. De basis van de groepen mag dan zijn versmald, we hebben de horizon verbreed. Over verbreding gesproken, de redactie is nog op zoek naar mensen die voor Syncoopnieuws willen schrijven. In dit nummer vindt u al bijdragen van Anneke Thijsse, Karin Bellaart, Marian van Vessem, Frank Verhagen en Dinda van der Weijden. Zij neemt het eindredactiestokje over van Jeannette Snier, voor wie dit het laatste Syncoopnieuws was. Jeannette was 10 jaar actief voor Syncoopnieuws, en de redactie wil haar ook op deze plaats bedanken voor het vele werk dat zij er in heeft gestoken, naast een drukke baan, studie en gezin. Stiekem hopen we nog wel eens wat bijdragen van Jeannette binnen te krijgen! Mark Benjamin

MAART 2012 - PAGINA 2

jaar een weekend georganiseerd en worden er met hulp van de leden op de basisschool in Heijen lessen verzorgd om kinderen te enthousiasmeren voor volksdans. Een forse uitdaging, als je je realiseert dat er in Heijen 40 verenigingen zijn die in dezelfde vijver vissen! Op de jaarlijkse verenigingsdag komen de leden van alle groepen van Iduna samen om gezellig samen te zijn, samen te dansen en elkaar te laten zien wat er in het afgelopen jaar is geleerd.

Vervolg pagina 1, 50 jaar Iduna Heijen In eerste instantie sliepen de gasten nog bij leden van Iduna thuis, later werden jeugdhuis, sporthal, basisschool en plaatselijke horecabedrijven ingezet om het grote aantal buitenlandse gasten te kunnen huisvesten. Mede op basis van de contacten die tijdens het festival in Heijen werden gelegd, heeft Iduna een groot aantal keer opgetreden op festivals in het buitenland. Het festival heeft in de loop der jaren zelfs twee internationale huwelijken opgeleverd! In 1993 vond het laatste grote festival plaats. Onder de naam Heijen danst (2003) en Grenzenloos Iduna (2007) is het festival op een wat kleinere schaal voortgezet, maar het bleek financieel en organisatorisch niet haalbaar om dit te continueren. iduna in 2012 Sinds een jaar of vijf is de demonstratiegroep van Iduna niet meer actief, bij gebrek aan voldoende mensen die (nog) op het podium willen staan. Wat overgebleven is, is een kleine groep enthousiaste dansers, die wekelijks onder leiding van docent Josta Veldhuis internationaal danst. Een aantal leden danst daarnaast bij Volksdans Groep Nijmegen, maar blijft ook de eigen vereniging trouw. Hoewel sinds het wegvallen van de demonstratiegroep de band met het orkest logischerwijs minder intensief is geworden, blijft de verbinding bestaan doordat zij een keer per maand de wekelijkse dansavond begeleiden. Naast de internationale groep heeft Iduna twee kindergroepen én twee

Vervolg pagina 1, Gezien: ”40 jaar“ - jubileumvoorstelling van internationaal dansensemble paloina Een speciale plaats werd ook ingenomen door de dansers van het project SAMEN/BIRLIKTE. Naar aanleiding van 400 jaar handelsbetrekkingen tussen Nederland en Turkije is een project ontstaan waarbij dansers van Paloina en Turkse dansers samen een bestaande en een nieuwe choreografie ingestudeerd hebben. In dit geval waren dat de choreografie uit Silifke van Achmet Demirbag (1988) en de premiere van Lazutlar van Baykal Dogan. Dit project krijgt zijn vervolg in een aantal voorstellingen op diverse plekken in Nederland en 2 uitwisselingen met Turkije dit jaar. En als verrassing en eerbetoon aan orkestleider Johan Baerents stroomde het podium vol met meespelende ex-muzikanten bij de Roemeense Tsaraneasca voor de pauze. Een ontroerend moment. Het jubileumprogramma liep vloeiend en met veel vaart in elkaar over. Grotere groepsdansen wisselden af met muzikale intermezzi, dansen in kleine bezettingen en gastzangeressen aangevuld met eigen groepsleden waardoor het een bruisend en boeiend geheel werd dat naadloos in elkaar overliep. De ervaring die met deze manier van presenteren was opgedaan bij het meewerken aan de voorstelling “Yes we can dance” ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Muziektheater wierp hier haar vruchten af. En dit alles van A-Z begeleid door het Paloinaorkest. Want dat is ook een van de uitgangspunten van het ensemble: kan het orkest niet bij een optreden aanwezig zijn dan komt dat programma ook niet over het voetlicht. Samen uit, samen thuis. En er gaat niets boven live-muziek als danser. TOeKOMST Folklore is enorm gevarieerd in bewegingen, kleuren, melodién. Je hoeft het niet te begrijpen want het spreekt rechtstreeks tot je hart en maakt je weemoedig, enthousiast of vrolijk. Het is fantastisch dat er steeds weer muzikanten en dansers zijn die zo veel investeren in de training en uitvoering van dit veel-

groepen voor mensen met een verstandelijke beperking. Iduna heeft momenteel geen tienergroep, waarmee de schakel tussen de kindergroepen en de volwassenengroep helaas ontbreekt. Het grote aantal verschillende kostuums dat in de loop der jaren is vergaard (onder andere Pools, Armeens, Servisch en 10 verschillende Nederlandse kostuums), wordt nog gebruikt

zijdige culturele erfgoed. Paloina werkt door middel van zijn aspirantengroep aan een volgende generatie dansers met hart voor folklore en traditie maar houdt ook haar oog gericht op de toekomst en hedendaagse ontwikkelingen. Internationale samenwerking, kleine projecten in dscholen en toernees naar het buitenland staan op de rol, tot Korea toe.

voor kostuumshows in onder andere bejaardenhuizen. Het verenigingsgevoel stond en staat bij Iduna hoog in het vaandel, door secretaris Helmi Jans krachtig samengevat met de woorden “als je met z´n allen ergens voor gaat, heb je er ook met z´n allen plezier van”. Zo wordt er veel belang gehecht aan de jaarlijkse verenigingsdag, wordt er voor de kindergroepen nog ieder

Iduna viert haar 50-jarig bestaan met een jubileumweekend op 16 en 17 juni, waarbij met name zaterdag in het teken van dans zal staan. Zaterdag 16 juni is er vanaf 13.00 uur een dansdag met Clairie Schouten (Roemeens), Mariska Schönberger (Israëlisch) en Guus van Kan (Balkan), allen oud dansleiders bij Iduna. Er zal een muziekworkshop worden verzorgd door Gerwil Kusters, in het verleden leider van en muzikant in het Iduna orkest. ´s Avonds is er een voorstelling met de Holland Express en Phoenix Apeldoorn. Daarnaast zullen vijf choreografieën die door de rijke jaren van de optreedgroep heen op het programma hebben gestaan, opnieuw door (oud)leden op de planken gezet worden, waaronder de quadrille van het eerste uur. Els van Oudheusden presenteert de voorstelling. De kosten bedragen €7,50 per dagdeel, een combikaart (workshops én voorstelling) kost €12,50. Informatie bij Helmi Jans, telefoonnummer 0485-517129. Dinda van der Weijden

Er klinkt muziek uit de grond in Amsterdam-Oost Je hoort gezang en er wordt ook stevig geproost. De speelman kijkt maar ziet niets, alleen wat hij hoort. Zijn muzikale verhaal wordt zelden verstoord. En al die tonen , tonen, laag midden en hoog tonen die raken,raken, je houdt het nauwelijks droog.... Karin Bellaart

jOHan BaerenTS Bij deze toekomst is er een belangrijke schakel weggevallen. Vanaf de oprichting is Johan orkestleider, muzikant en ook lang bestuurslid geweest van Paloina. Met deze voorstelling heeft hij afscheid genomen van dit stuk levenstaak, al zal er nog regelmatig een bezoekje aan hem worden gebracht voor advies en achtergrondmateriaal. Want Johan is en blijft een bijzonder, muzikaal en deskundig mens. De staande ovatie aan het eind op zondag was behalve voor het ensemble ook zeker voor hem bedoeld. Na afloop van de voorstelling was er een buffet waar 140 man zich tegoed aan deed onder het bijpraten en ophalen van veel herinneringen aan hun Paloina. Daarna werd Johan nog eens extra in het zonnetje gezet. Hij werd erelid van Paloina, kreeg een reischeque voor een welverdiend uitstapje en werd toegezongen door allen via onderstaand lied van Renee Peeters, ouddanser en –bestuurslid op de melodie van zijn geliefde “amsterdamse grachten”. Artistiek leidster Lynda Hoekstra sloot om half 9 het jubileumweekend af ”Het is mooi geweest. Iedereen erg bedankt voor jullie aanwezigheid, en dansers : graag alle kostuums weer helpen inpakken .” Ja, de show must go on, op naar de volgende uitdaging. Paloina, geweldig veel succes in de nabije toekomst en enorm bedankt voor jouw belangrijke aandeel in mijn folklore-leven! Ik blijf je volgen en steunen via www.paloina.nl en de vriendenvereniging. Karin Bellaart

Levenslang trouw aan folklore Je muziek, je stem, je accordeon. Generaties liet je horen dat traditie leidt tot de bron Johan dank voor al die klanken, je emotie, vuur en menselijkheid Kunnen jou intens bedanken door de zin: Muziek blijft altijd! renee Peeters

C O L U M N tijd kwamen de caractères en aanverwante schoenen

WIE DE SCHOEN PAST…

voor vrouwen op. Ook daar kon je stampjes mee

Toen ik mijn eerste passen in de volksdanswereld

schoenen dan met Opanken. En eerlijk is eerlijk, je

zette, danste de halve groep op Opanken. Stugge

ziet er ook wat charmanter uit. De heren die de laar-

leren muiltjes met aan de voorkant een kleine krul.

zen aan de wilgen hingen, stapten over op de jazz-

Het verhaal ging dat die krul er vooral aanzat om

schoen. Op Doe Dans en andere dansactiviteiten

geven, maar ook draaien gaat lekkerder met zulke

goed grip te houden wanneer je gehurkt je behoefte

waren de dozen met jazzschoenen en caractères niet

deed, maar hoe dan ook, het was zo ongeveer de ver-

aan te slepen.

plichte volksdansdracht. Om nu te zeggen dat ze comfortabel dansten, nou nee. Rustige dansen met

Nadeel van dit soort schoenen met dunne zolen en

veertjes zoals de Ivanica, dat ging nog wel, maar

stevige hakken is wel dat stampen op een betonnen

voor dansen met veel sprongen en stampen waren ze

vloer al gauw leidt tot hiel- en andere blessures. En

eerder een handicap. Traditioneel is het op de Balkan

helaas zijn de meeste volksdansgroepen aangewezen

ook gewoon werkschoeisel, net als onze klompen. En

op vloeren zonder schokdemping. Als je ooit de luxe

we weten inmiddels toch allemaal dat Nederlanders

van een zwevende houten vloer hebt mogen ervaren,

nooit op klompen dansten, tenzij ze echt geen geld

dan weet je pas wat je mist op die betonnen vloeren!

hadden voor schoenen (de boer had maar enen schoen enz.)

Het antwoord op die harde vloeren is de sneaker, niet voor niets geschikt als straatschoeisel. Zeer soe-

Halverwege de jaren ’80 deden de laarzen hun intre-

pele schoenen met dikke zolen met veel demping,

de, misschien wel met dank aan de Hongaarse,

die ook nog eens uit twee delen bestaan (voorvoet en

Poolse en Russische dansen die in de mode kwamen.

hiel) voor maximale buigzaamheid. Volksdansers

Zeg nou zelf, zo’n Ada’s Kujawiak ziet er voor de

zweren tegenwoordig bij halve zolen!

man toch heel wat stoerder uit met zwarte laarzen dan met die leren muiltjes zonder hak. In diezelfde

Mark Benjamin

MAART 2012 - PAGINA 3

aVC-TerPSiCHOré viert opening nieuw danshuis Je zou het niet verwachten op dat ongezellige bedrijventerrein aan de Ellermanstraat in Amsterdam – Duivendrecht, maar sinds kort is daar op nummer 16Q het nieuwe danshuis van AVC-Terpsichoré gevestigd. Op 28 januari 2012 werd de officiële opening gevierd met een spetterend dansfeest. Wie het pand had gezien in de staat waarin AVC-Terpsichoré het vorig jaar augustus huurde, zou het niet meer herkend hebben. Maandenlang is er door een enkele betaalde kracht en een groot aantal vrijwilligers keihard gewerkt om er een prachtig danshuis van te maken met alles erop en eraan: een ruime, goed geventileerde danszaal, een super gezellige barruimte en zelfs een kleedkamer voor de dansdocenten met een eigen douche. Het danshuis werd officieel geopend door Kees den Blanken, wethouder van de gemeente Ouder Amstel. Den Blanken heeft de vestigingsvergunning verleend en het gerucht ging dat hij bij die gelegenheid had gezegd dat hij het ontzettend leuk vond dat er in de Ellermanstraat een dansschool zou komen. Wat was dan passender dan déze wethouder te vragen de opening te verrichten? De openingshandeling bestond uit het uitpakken van een schilderijtje waarop alle namen staan van de vrijwilligers die aan de verbouwing en verhuizing hebben bijgedragen.

Elma Wolters, lid van het bestuur van de Vereniging, hield een korte toespraak. In haar toespraak besteedde zij ook ruim aandacht aan de fusie tussen AVC en Terpsichoré. De vereniging AVC en de stichting Terpsichoré deelden al jaren een danshuis en hadden onder meer een gezamenlijke folder en een gezamenlijke website. Toen beide organisaties vorig jaar een nieuw pand gingen betrekken, waarin ook flink geïnvesteerd moest worden, was het niet langer efficiënt om als twee aparte organisaties verder te gaan. Vanaf dat moment werd gewerkt aan een daadwerkelijke fusie. Die fusie had net de dag vóór het openingsfeest definitief zijn beslag gekregen door de ondertekening van de statutenwijziging. Er was dus een dubbele reden voor een feest! Het officiële gedeelte van de opening was nog niet afgelopen of de gasten werden onder tromgeroffel en Zurna-klanken door Turgay Onatli meegevoerd naar de danszaal. Daar volgde een korte workshop Turkse dans, waarna zigeunerorkest Raromski in actie kwam. Op de swingende muziek van dit orkest ging een groot aantal dansers helemaal los. De optredens van Raromski werden afgewisseld met een korte workshop Bulgaarse dans o.l.v. Jaap Leegwater en intermezzo’s waarin het internationale dansprogramma werd gedanst. Het dansfeest begon rond 20.30

in Bad MeT CeCiLia

Cd Bespreking “In Bad” is de verrassende titel van de tweede cd van het Vlaamse trio Cecilia. Greet Wuyts en Jan Leeflang, beiden bekend van muziekworkshops, spelen samen met Thomas Hoste eigen composities waar je niet stil bij kan blijven zitten. De titel “In Bad” is dan ook in tegenspraak met de dansbare muziek, of ben ik de enige die overal kan dansen behalve in bad? Stilzitten bij deze muziek is onmogelijk. Naast traditionele dansen als scottisch, wals en jig komen ook de in de balfolk wereld populaire, onregelmatige walsen aan bod. Verrassend is de mazurka die Greet gemaakt heeft. Het is onbekend waar de inspiratie vandaan komt bij deze Minikimonomazurka, maar de invloeden zijn duidelijk. Ook het openingsnummer, de Badsuite, is een mooie compositie van drie melodieën.

Cecilia wordt vaak in Nederland, België en Frankrijk gevraagd om een bal te spelen en dat is altijd een feest. Ze zetten een perfecte sfeer neer en nemen de dansers mee met hun vloeiende melodieën. Zo waren ze half februari 2012 op het balfolk in Den Haag, dat overigens drie keer per jaar gehouden wordt. Als je kijkt op www.balfolk.nl vind je altijd een bal in de buurt. Ook is de groep Cecilia nauw betrokken bij het festival Gooikoorts (www.gooikoorts.be), een dans- en muziekfestival in het Belgische Gooik (ten westen van Brussel). Dat Greet, Jan en Thomas virtuozen op hun instrumenten zijn, is zelfs voor niet-liefhebbers van trekzak, doedelzak en draailier duidelijk op deze cd. De tweede cd van Cecilia smaakt naar meer. CECILIA – In bad (APPEL REKORDS, APR1331) 2011 Guus de Mari

uur en duurde non-stop tot 23.30 uur. Er waren zo’n 200 dansers en oud-dansers naar de Ellermanstraat gekomen om de opening te vieren en wie niet danste, zat in de bar te praten met oude vrienden of haalde herinneringen op. De genodigden hadden die avond zonder problemen het diner kunnen overslaan, want er werden de hele avond snacks rondgedeeld.

De nazit was zo gezellig dat de laatste gasten pas om 2 uur ’s nachts met tegenzin op huis aan gingen. AVC-Terpsichoré kan dan ook terugkijken op een fantastisch openingsfeest. Anneke Thijsse

MAART 2012 - PAGINA 5

Waar KOMT die danS Vandaan (17): Hora mare de la Chirchani dansen met namen zoals deze worden voor het gemak nogal eens afgekort tot Hora mare, wat daarna komt is meestal toch onuitspreekbaar. Hora is de naam van de bekendste roemeense kringvolksdans (er zijn natuurlijk ook israëlische dansen met die naam, maar daar ga ik het hier niet over hebben) en mare is roemeens voor ‘groot’. Hora mare is dus de ‘grote hora’. dat kan letterlijk bedoeld zijn, in de zin van een hele grote kring bestaande uit veel mensen, maar het betekent ook dat het de hora is voor iedereen, mannen, vrouwen, oud en jong, vandaar ook die grote kring. Een Hora mare die we in Nederland nog wel eens tegenkomen is Hora mare bucovineasca, de grote hora uit Bucovina. Deze dans is onder meer te vinden in het dansprogramma van de LP Hai la joc! Bucovina is de historische naam van een gebied in de Karpaten dat nu verdeeld is over de landen Oekraïne, Roemenië en de Republiek Moldavië. Uit dat laatste land komt de Hora mare de la Chirchani (soms ook Hora de la Chirchani genoemd) waar we het hier over hebben. Deze dans is onder meer te vinden in het programma Doe Dans Basics 3. roemeens En dan zitten we al meteen met dat ‘onuitspreekbare’. Chirchani is een plaatsnaam. In het Roemeens gebruiken ze geen letter ‘k’. De k-klank wordt, voor een a, ă, â, o, u of î, geschreven met een c, en voor e of i met een ch (net als in het Italiaans). Verder wordt een –i aan het einde van een woord ingeslikt en hoor je die klank nauwelijks. Chirchani spreek je dus ongeveer uit als ‘kierkan’. Naast de uitspraak is het land van herkomst een beetje een probleem. De dans komt niet uit Roemenië, maar uit de Republiek Moldavië. Maar ‘etnisch-cultureel’ gezien kun je wel zeggen dat het een ‘Roemeense’ dans is. Theodor Vasilescu heeft de dans in 1992 in Nederland geïntroduceerd en gaf als oorsprongsgebied Basarabia. Hoe zit dat nu? Daarvoor eerst een lesje aardrijkskunde. Basarabia (Bessarabië of Bassarabië in het Nederlands) klinkt alsof het iets met Arabieren te maken heeft. Maar nee, toch niet. Basarabia is de naam van het gebied in Oost-Europa tussen de rivieren Prut, Donau en Dnjestr (of Nistra, zoals de Roemenen en Moldaviërs deze rivier noemen; Dnjestr is de Russische naam). De naam is afgeleid van de familienaam Basarab, een koningshuis uit Wallachië dat een tijd lang heerste over het zuidelijk deel van het gebied (dat nu overigens niet tot de Republiek Moldavië behoort). Het gebied ligt grotendeels in de huidige Republiek Moldavië (Moldova). Dat land grenst in het westen aan Roemenië (de Prut is de grens) en wordt voor de rest volledig omringd door de Oekraïne. Een stuk land ten oosten van de Dnjestr (Transdnjestrië) hoort ook nog bij de Republiek Moldova, maar daar wonen vooral etnische Russen en Oekraïners. Basarabia In Basarabia wonen vooral etnische Roemenen, hoewel zij zelf niet graag zo genoemd worden – ze

vinden zichzelf Moldaviërs – omdat de republiek Moldavië onafhankelijk wil blijven en vindt dat ze geen onderdeel van Roemenië uitmaakt. Verder wonen er in het land nog etnische Bulgaren, Gagauzen (een voornamelijk Turks-achtige bevolkingsgroep; emigranten uit Bulgarije, en vaak gelijkgesteld aan Bulgaren), Duitsers, Joden en Ruthenen, maar hun aantallen zijn niet groot meer. Om de verwarring compleet te maken: ook het deel van Roemenië ten oosten van de Karpaten tot aan de Prut heet Moldova. Hier duidt de naam Moldova echter niet meer op een officieel land, provincie of andere administratief-juridische eenheid, maar op een historische en etnografische regio. En hoe zit dat dan? Hiervoor een lesje geschiedenis. Moldavië (het Roemeense Moldova plus Basarabia) was lange tijd een prinsdom, dat samen met het prinsdom Wallachië of Wallachije (Oltenia plus Muntenia) als ‘de Roemeense vorstendommen’ bekend stonden. Lange tijd waren deze vorstendommen onderworpen aan het Ottomaanse Rijk, later in de 19e eeuw vormden ze de onafhankelijke staat Roemenië, en weer later kwam daar Transsylvanië bij, waaruit het huidige Roemenië ontstond. ingepikt Het gebied Basarabia behoorde lange tijd (vanaf het ontstaan ervan in de 15e eeuw) tot het prinsdom Moldavië, hoewel het een omstreden gebied was. De Russen aasden er regelmatig op, en het gebied is een aantal keer “van eigenaar gewisseld” tot het na de 2e wereldoorlog definitief door de Russen werd “ingepikt” en als Republiek Moldavië aan de Sovjet-Unie werd toegevoegd. Er wordt wel eens beweerd dat de Russen het gebied opzettelijk de naam Moldavië gaven om daarmee Roemenië te pesten en zelfs aanspraak te kunnen maken op het Roemeense Moldova. Ook het toevoegen van de strook land Transdnjestrië aan de Republiek Moldova zou een politiek doel gediend hebben namelijk om te voorkomen dat het land een te etnisch homogene staat zou worden. De Roemenen zijn het gebied steeds Basarabia blijven noemen. De naam kom je vooral in oude atlassen tegen. Na de ontmanteling van de Sovjet-Unie zijn er uiteraard discussies gevoerd of de Republiek Moldavië (weer) bij Roemenië zou moeten gaan horen, maar het kleine, arme en economisch onrendabele landje wilde onafhankelijk blijven. Sommige

inwoners beweren ook glashard dat hun land helemaal niets met Roemenië gemeen heeft en dat het Moldavisch een heel andere taal is dan het Roemeens. Dat is nogal merkwaardig, want de Moldavische taal en cultuur zijn in alle opzichten kenmerkend Roemeens, of op zijn minst sterk verwant aan de Roemeense. In de Sovjettijd schreven de Moldaviërs hun variant (dialect) van de Roemeense taal in het Russische Cyrillische schrift, nu gebruiken ze weer het Latijnse schrift met dezelfde letters als in Roemenië. dansen Sinds het begin van de jaren negentig, na de val van het communisme in Oost-Europa, heeft Theodor Vasilescu, een Roemeense dansspecialist, in zijn jaarlijkse nieuwe dansprogramma enkele dansen uit Basarabia opgenomen. Eerder was hij, door de geslotenheid van zowel de Sovjet-Unie als Roemenië, niet in staat de Roemeense folklore van het gebied te onderzoeken. De Basarabische dansen die Theodor heeft gedaan zijn vooral Hora’s, Sârba’s en een enkele Bătuta uit de verschillende regio’s van het land. De Hora mare de la Chirchani was een van de eerste dansen uit Basarabia die Theodor deed, in zijn programma van januari 1992. Ondanks dat Basarabia deel uitmaakte van het grote Moldavië en nu nog grotendeels grenst aan die streek, komt de dansstijl van het gebied meer overeen met die van Muntenië in Zuid-Roemenië. Alleen de stijl van het uiterste noorden van Basarabia is verwant aan de Moldavische, en dan vooral de stijl van Bucovina (Noord-Moldova). Een opvallend stijlkenmerk van veel dansen in, zeker het zuidelijk deel van, Basarabia is de armhouding. Daar waar de Hora-houding in de rest van Roemenië een echte W-houding is (sterk gebogen armen, handen ongeveer op schouderhoogte) is de ‘Hora-houding’ in dansen zoals Hora mare de la Chirchani veel lager: de armen zijn verder van je af met de onderarmen ongeveer horizontaal, de ellebogen zijn slechts licht gebogen zodanig dat de handen niet hoger zijn dan de ellebogen. Op het ritme van de passen en bewegingen veren de armen in deze positie verticaal lichtjes mee. In het begin is deze houding voor ons vaak niet echt comfortabel en krijg je zelfs spierpijn in je bovenarmen. Met veel oefening wen je eraan en zul je ontdekken, dat het ook wel een bijzondere en mooie houding is.

Bombastische muziek De muziek die Theodor in het begin voor de dansen uit Basarabia gebruikte is afkomstig van LP’s die in de Sovjettijd op het Russische label Melodiya zijn uitgegeven. De muziek is onmiskenbaar Roemeens, hoewel de bezetting van de orkesten onder invloed van de bombastische Sovjetidealen vaak veel groter is dan die van een gangbaar Roemeens orkest en zodoende haast symfonisch klinkt. In de 50er en 60er jaren had Roemenië, onder invloed van diezelfde Sovjetstijl, ook nog van zulke grote volksmuziekorkesten, maar gaandeweg werden die orkesten kleiner en werd de muziek subtieler. Maar niet in Basarabia. In de hoofdstad Chişinău (Kishinev) bestonden meerdere grote orkesten, met namen als Joc, Mioriţa, Mărţişor, Lăutari, Fluieraş. Naast de strijkers (viool, altviool, cello en bas), cymbaal (vaak zelfs twee), accordeon en allerlei houten en metalen fluitjes, panfluit en klarinet, bestond de bezetting van deze grote orkesten ook uit veel koper (trompetten en schuiftrompetten), met het pompeuze muzikale gevolg dat we o.a. horen in de originele opname van de muziek van Hora mare de la Chircani. Op Doe Dans Basics 3 staat een door een Nederlands orkest nagespeelde versie die dit specifieke karakter niet heeft. De originele muziek wordt gespeeld door Orchestra de musică populară Mărţişor o.l.v. Sergey Chukhriy en is het eerste nummer van kant A van een LP van het Russische Melodiya label C30 21391 009, opgenomen in 1984. Het nummer heet daar În toiul nunţii (‘In het midden van de bruiloft’) en is een bewerking van volksmelodieën. Chircani is een gehucht van nog geen tweehonderd huizen in het district Cahul in het zuiden van Moldavië, op een steenworp afstand van de Prut, de grens met Roemenië. De dans die Theodor samengesteld heeft bestaat uit vier aan de muziek aangepaste Hora-figuren en een vijfde figuur wat eigenlijk een Bătuta-figuur is (stampdans). Door velen wordt de dans als Roemeens ervaren en dat is begrijpelijk. In ons internationale volksdanswereldje krijg je waarschijnlijk vraagtekens en opgetrokken wenkbrauwen als je zegt dat je een Basarabische dans geleerd hebt. De verschillen zijn dan misschien klein, maar de achtergrond kennende krijgt zo’n dans toch weer zijn eigen verhaal. Radboud Koop

MAART 2012 - PAGINA 7

een VOLKSdanSende MeeSTerPrOeF in ziLVer en GOud, MidaS BiK MaaKTe HeT! lier van folkloredansers, uniek en vol beweging. Hoe is het sieraad gemaakt? Het basismateriaal is zilver, de rijen figuurtjes aan beide zijden van de middelste danser zijn uit plaat gezaagd en de bolletjes voor de hoofdjes zijn erop gesoldeerd. De dansertjes zijn gevormd door het spelen met ster-figuren. In het slotje is ook een ster verwerkt. De middelste danser bestaat uit losse onderdelen, die door scharniertjes op de plaats van gewrichten beweegbaar zijn. Op de gewrichten zijn granaatjes, saffieren en citrien geplaatst. De verbindingslijn tussen de dansers is van goud. Midas en zijn passie voor folkloredans Behalve in folkloredans is Midas zeer bedreven in Hiphop en breakdance, maar hij doet het meest met folkloredans. We zien of zagen hem overal: In de Holland Express, op Doe Dans in de speciale Doe Dans Producties (vorig jaar in het stuk Folklor van zijn broer Caspar), als gastdanser bij Paloina en Balutsa. Momenteel staat hij in Hayde. Daarnaast heeft hij nog tijd om wekelijks bij volksdansvereniging Radost in Delft te dansen.

Gerard Bik Wie is Midas Bik? Midas Bik is 26 jaar en heeft in oktober 2011 zijn opleiding aan de Vakschool voor Goud- en Zilversmeden in Schoonhoven afgerond. Toen hij van de middelbare Vrije School afkwam, deed hij auditie voor de kaderopleiding volksdansleider omdat dans, en folkloredans in het bijzonder, een hobby van hem is. Midas werd sinds zijn vroege jeugd al door zijn volksdansende ouders meegenomen naar Nipah in Den Haag en naar allerlei andere volksdansevenementen. Hij weet niet beter dan dat hij altijd al gedanst heeft. Bij de auditie voor de kaderopleiding kreeg Midas te horen dat zijn niveau zodanig was dat hij beter een dansvakopleiding kon gaan doen, waarna hij zich opgaf voor de dansacademie in Tilburg. In het eerste jaar bleek dat hij binnen deze opleiding te maken kreeg met

Marian van Vessem

een hoog gehalte klassieke en moderne dans en met een methodiek die hij niet gewend was en die hem ook niet lag. Midas stopte dus met de academie. Aangezien hij via de Vrije School al ervaring had opgedaan met allerlei handenarbeidtechnieken, waaronder ijzersmeden, kwam hij na enig zoeken op de Vakschool voor Goud- en Zilversmeden in Schoonhoven terecht. Meesterproef In vroeger tijden moesten vaklieden om hun opleiding af te ronden en toegelaten te worden tot het Gilde een “Meesterstuk” maken. Dit was al tijden niet meer aan de orde, maar is sinds enige jaren weer ingevoerd op de opleiding. De opdracht is geheel vrij, maar het werkstuk moet in tien dagen gemaakt kunnen worden en moet haalbaar zijn voor wat betreft de keuze van het materiaal (kan ik er in de tijd die ik heb mee doen wat ik in gedachten heb en is het te bekostigen). Voorafgaand aan de uitvoeringsfase krijgt de student drie maanden de tijd om na te denken over het ontwerp, om materiaal te zoeken, de mogelijkheden van het materiaal te onderzoeken en na te gaan of het meesterstuk gemaakt kan worden in de tijd die beschikbaar is. Het heeft even geduurd voordat Midas het idee voor zijn Meesterproef had gevonden. Zijn mentor bracht hem op het idee om iets met zijn volksdanshobby te doen, kennelijk lag dat voor Midas niet zo voor de hand als je zou denken. Op bijgaande foto´s zijn twee stadia uit de ontwerpfase en het resultaat te zien: Een prachtig col-

“Amariszi is één groot avontuur”, volgens de eigen Facebookpagina van de band. En verder: “Het geheime recept van deze band zit ‘m in de details: een tikkie traditioneel, een snufje ska en een dikke portie Balkan.” Er is niet één duidelijk vakje in de cd-winkel waar je hun muziek kunt plaatsen. Qua genre is het ook van alles wat: balkan, gypsy, pop. Het gebruikte instrumentarium is al even avontuurlijk: gitaar, drums, saxofoon, trompet, accordeon, bas, viool, klarinet. Kortom: allemaal een beetje chaotisch. Vandaar misschien ook de titel van de cd: Balkan chaotika. Het enige dat jammer is aan de cd is dat er geen informatie op staat over de band, over de ideeën,

“Onversneden Balkan van de koude grond!”, zeggen ze zelf. En daar zit wel iets in. Met het enthousiasme dat Amariszi ten toon spreidt maken ze de grond wel warm, wat zeg ik: heet! Van de dynamiek, van de virtuositeit, de ritmes, de energie, de melancholie, en van de dansende voeten, want echt stil zitten kun je bijna niet bij deze muziek. Door de bezetting klinken veel nummers wat ‘druk’ maar er is uiteindelijk voldoende afwisse-

Wat kunnen we verwachten van de nieuwe gouden zilversmid? Als pas afgestudeerde goud- en zilversmid zoekt Midas zijn eigen weg in zijn vak, hij wil zijn creativiteit kwijt kunnen, waarbij hij het liefst met een paar collega’s wil samenwerken. Dat is nog niet zo eenvoudig, hiervoor is immers een werkplaats nodig en kostbare instrumenten en materialen. Op korte termijn kunnen we jammer genoeg dus nog geen collectie mooie “folkloredansfiguren sieraden” van zijn hand verwachten, maar wie weet in de toekomst?

C O L O F O N REDACTIE:

MARK BENJAMIN HENK JONKER RADBOUD KOOP MARIUS KORPEL JEANNETTE SNIER DINDA VAN DER WEIJDEN

TEL.:

010-4707439

ADRES:

CHOPINPLEIN 51 3122 VM SCHIEDAM

INTERNET:

WWW.SYNCOOPNIEUWS.NL

MAIL:

[email protected]

POSTBANK:

141694

Marian van Vessem de visie van Midas op de toekomst van de volksdans Midas vindt de huidige trend om door het volgen van workshops eens te ruiken aan andere dansvormen als Hiphop, Lindyhop en Argentijnse tango een goede ontwikkeling, omdat je dan de kans hebt om je blik te verruimen. Op deze manier kunnen jongeren die hun

aMariSzi – BaLKan CHaOTiKa

Ondanks dat de cd een Balkansfeer uitstraalt, heeft de muziek ook iets eigens. De helft van de nummers bestaat uit traditionele melodieën, waarvan het Griekse lied To milo een hele bekende is. De overige nummers zijn eigen composities van de hand van Kay Krijnen, de accordeonist en een van de vocalisten van de band. Maar ook de traditionele (zigeuner)melodieën hebben een eigen Amariszi-sound, niet zoals een Balkan brass band (alhoewel er genoeg brass doorklinkt), ook niet als een zigeunertaraf, niet als klezmerrevival, maar ook niet als een moedige poging van een Hollands orkestje om Balkanmuziek na te doen.

Gerard Bik

Marian van Vessem

Cd-BeSPreKinG de aanleiding tot de cd of iets dergelijks. Ook op de website is weinig informatie te vinden. Misschien moeten we ook niet op zoek naar informatie en is er geen uitleg nodig: Gewoon luisteren naar de muziek en vrolijk worden. Want als de muziek íets met je doet, dan is het wel dat het je opzweept, vrolijk maakt, een goed humeur geeft.

thuisbasis hebben in andere danssoorten ook eens in aanraking komen met folkloredans en ontdekken dat dit niet stoffig of oubollig is. Midas zal de komende jaren dan ook vast nog vaak op allerlei dansworkshops te vinden zijn en deelnemen aan diverse dansproducties.

BIJDRAGEN AAN DIT NUMMER:

ling met ook enkele bijna ‘blues-achtige’ nummers. Ondanks dat de cd niet te classificeren is, klinkt de muziek toch af, volwaardig, van goede kwaliteit. Grappig dat er plotseling een Nederlandse tekst gezongen wordt, op een melodie in een typische Balkan 7/8 maat, onder de titel Oi matse. Wat je je bij nummers als Banana kolo en Ludwigstein cocek moet voorstellen…? Luister maar. Het klinkt niet alleen ‘Balkan chaotisch’, ze zijn af en toe gewoon zo gek als een deur. Maar dan wel van het soort ‘prettig gestoord’. Veel plezier. Radboud Koop Amariszi – Balkan chaotika, -I-C-U-B4-TMusic & Words CUP 8048

KARIN BELLAART GUUS DE MARI MARIAN VAN VESSEM ANNEKE THIJSSE FRANK VERHAGEN

DRUK:

DRUKKERIJ DE GROOT, MAASSLUIS

VORMGEVING:

DANIëL STADHOUDER, ROTTERDAM

OPLAGE:

1500

VERSCHIJNT:

15 MAART, 1 SEPTEMBER, 15 DECEMBER

KOPIJ VOOR HET SYNCOOPNIEUWS TENMINSTE 4 WEKEN VOOR VERSCHIJNINGSDATUM MAILEN NAAR: [email protected] aBOnneMenT: 7 eurO Per jaar. aBOnneren dOOr OVerMaKen Van diT BedraG OP GirOnuMMer 141694 O.V.V. uW naaM, adreS en “aBOnneMenT SYnCOOPnieuWS”. u KrijGT VOOr VOLGende jaren STeedS een aCCePTGirO. OPzeGGinG Per e-MaiL naar: [email protected]

MAART 2012 - PAGINA 10

TurKeY nOW! FeSTiVaL 2012 Onderstaande informatie over de voorstellingen Travelogue-reload en Troy-fire of anatolia kwam bij de redactie van het Syncoopnieuws binnen. Het betreft twee van de vele voorstellingen en concerten die plaatsvinden in het kader van het Turkey now! Festival 2012, dat van 23 februari tot 23 mei voor de vierde keer wordt georganiseerd. dit jaar is er een extra uitgebreide editie in verband met de viering van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Turkije en nederland. Op de site www.turkeynow.nl is het volledige programma te zien, met voor liefhebbers van folkloremuziek en -dans zeker een aantal interessante voorstellingen. in onderstaande bijdragen van Frank Verhagen vindt u een toelichting op twee van de voorstellingen die binnen het festival plaatsvinden.

Troy – a Fire of anatolia production Historisch spektakel met 64 dansers op het toneel Brad Pitt schitterde in de film Troy, maar hij verbleekt al snel bij deze spetterende live muziek- en dansversie van Troy. Dit historische spektakel van het succesvolle dansgezelschap Fire of Anatolia beleeft zijn Nederlandse première tijdens het Turkey Now festival. Choreograaf Mustafa Erdoğan modelleerde zijn show naar de verhalen

van de beroemde dichter Homerus over het Paard van Troje. Homerus is de beroemdste Griekse dichter uit de oudheid en werd geboren in Izmir (tegenwoordig in Turkije) dat destijds Smyrna heette. In dertien scènes voert deze show je op wervelende wijze mee door de geschiedenis. Met hun eerste show heeft Fire of Anatolia afgelopen jaren uitgebreid getoerd, met uitverkochte zalen en overal lovende reacties. Het gezelschap imponeert in Troy met maar liefst 64 dansers op het toneel. De enorme energie spat er elke minuut van af. De prachtige kostuums zijn oogverblindend. Fire of Anatolia kan zich inmiddels meten met alle grote namen in de danswereld. Het gezelschap speelt wereldwijd voor altijd uitverkochte zalen zoals de Madison Square Garden in New York maar ook bij de opening van de Olympische Spelen in Beijing. In de afgelopen jaren trokken ze ruim twintig miljoen bezoekers in maar liefst 85 landen. Dit is de enige show in Nederland, deze is slechts twee keer te zien in Amsterdam! Meer informatie over Troy en Turkey Now! op www.turkeynow.nl. Troy is in Nederland te zien op Vrijdag 11 mei en zaterdag 12 mei 2012 Rai Theater - Amsterdam Aanvang 20:30 uur Entree vanaf € 35,=

TraVeLOGue-reload Modern dance Theatre istanbul De liefde voor reizen maakt al duizenden jaren inherent deel uit van de culturele genen van het Turkse volk. Bij dit van oorsprong nomadische volk waarvoor migratie een levenswijze was, denken we in de eerste plaats aan een van de grootste Ottomaanse persoonlijkheden, Evliya Chelebi, die in de 17e eeuw de plaatsen die hij zag met zoveel levendig detail beschreef in het eerste en grootste reisboek uit de Turkse literatuur, ‘Seyahatname’. De op de geschriften van Evliya Chelebi gebaseerde productie uit 2001 van Beyhan Murphy “Travelogue” (Seyahatname 2001) met muziek van Mercan Dede, nam het publiek mee op een multidimensionale reis geïnspireerd door de verkenningen van het innerlijke zielsleven van de hedendaagse mens door Orhan Pamuk. Deze bijzonder populaire productie baande nieuwe wegen in de Turkse moderne en hedendaagse dans. Nu wordt Travelogue 'opnieuw geladen' en komt het na een onderbreking van tien jaar terug op het podium als TRAVELOGUE-reload. Het reizen, in zowel verleden als heden, in de binnen- en buitenwereld, wordt verkend met behulp van beweging, literatuur, muziek, film en theater, voor zowel deelnemers als publiek een onderzoek naar tegenstellingen. De verkenningen van de psychologie van de moderne mens door Orhan Pamuk worden ver-

vangen door de hedendaagse benadering van spirituele expedities door Elif Şafak. De etnische fusion van Mercan Dede wordt vervangen door de stedelijke en hedendaagse klanken van Burak Güven (basgitarist van Mor ve Ötesi), vermengd met elementen uit de Turkse muziek. Murphy creëert een geheel nieuwe en meer stedelijke omgeving voor TRAVELOGUE, met nieuwe composities en choreografie gebaseerd op nog niet eerder gebruikte passages uit het werk van Evliya Chelebi. Tegelijkertijd markeert dit programma de geboorte van een nieuw gezelschap voor moderne dans, Modern Dance Theatre Istanbul, dat zijn thuisbasis heeft in het Staatsinstituut voor Opera en Ballet. TRAVELOGUE-reload beleeft zijn première op 17 mei 2012 in het Fulya Performance Centre te Beşiktaş in Istanbul, waarna het op tournee gaat tot het begin van nieuwe seizoen. Meer informatie over TRAVELOGUE- reload op www.turkeynow.nl. TRAVELOGUE-reload is in Nederland te zien op: Zondag 20 mei 2012 Rotterdamse Schouwburg – Rotterdam € 17 / € 23 - aanvang 20:15 uur Maandag 21 mei 2012 Muziekgebouw aan 't IJ – Amsterdam € 21 / € 26 - aanvang 20:15 uur Frank Verhagen

adVieSTarieVen HOnOrerinG VOLKSdanSLeidinG 2012-2013 Stichting Interdans geeft sinds 2009 jaarlijks het overzicht van de adviestarieven uit. Deze tarieven kunnen gebruikt worden voor de honorering van diverse volksdansactiviteiten. De tarieven zullen gepubliceerd worden in o.a. het Syncoopnieuws en op de website www.stichtinginterdans.nl Het is een richtlijn waar docenten en besturen van dansgroepen vanuit kunnen gaan in hun onderhandeling over de uurvergoeding van lesactiviteiten. Deze adviestarieven hebben geen bindend karakter. Zij zijn gebaseerd op uurlonen zoals deze in relevante CAO's zijn vastge-

steld voor vergelijkbare activiteiten en op een verwachte loonontwikkeling in het komende jaar. Voor de periode september 2012 – augustus 2013 zijn er in de tarieven van relevante CAO’s (Welzijn en Kunstzinnige Vorming) in 2012 geen veranderingen. Wel is er een inflatiecorrectie van 2.1% (afgerond) toegepast. Indien een docent BTW plichtig is, zijn deze uurtarieven exclusief BTW. Eventueel te vergoeden reiskosten zijn niet in dit tarief opgenomen.

activiteiten: A=

algemene cursussen en workshops B = repetitor voorstellingsgroep C = cursussen en workshops door specialisten D = kaderactiviteiten

MAART 2012 - PAGINA 11

HeT inSTruMenT: de KLarineT in de serie instrumenten in de volksmuziek mag natuurlijk de klarinet niet ontbreken. er is bijna geen nederlands balorkest te vinden zonder klarinet. Het is een zeer flexibel en breed inzetbaar instrument met een groot bereik, dat in balorkesten vaak het hoofdmelodie-instrument is. Het standaard balorkest bestaat uit accordeon, klarinet en/of viool, gitaar, bas en slagwerk. de klarinet vervult een hoofdrol in Griekse muziek en is niet weg te denken uit de Klezmer. en wat te denken van de jazz? Van dixieland tot Big Band, een klarinet hoort erbij. ten met een conische (kegelvormige) boring. De oudste klarinetten hadden maar een paar kleppen, je hield gewoon je vingers op de gaten. Moderne klarinetten hebben 17 kleppen, waarbij er verschillende systemen zijn. Het meest algemeen is het Böhm-systeem. Met al die kleppen is er veel mechaniek en materiaal bijgekomen, zoals veertjes, assen, scharnieren en polsters voor de afdichting.

Hout en riet De klarinet is een houtblazer, traditioneel gemaakt van hardhout: African blackwood ofwel grenadillehout, familie van palissander. Er zijn ook metalen klarinetten en tegenwoordig zijn er ook modellen van kunststof, maar ook dan spreken we van een houtblazer. Het is een rietinstrument, omdat het geluid wordt voortgebracht doordat een stukje riet (gemonteerd op het mondstuk) in trilling wordt gebracht. Net als bij saxofoon is het een enkel riet, in tegenstelling tot de hobo en fagot, waar het riet is dubbelgevouwen en doorgesneden, zodat je door een spleet in het riet blaast. De boring van de klarinet is cilindrisch (de doorsnede van de buis is gelijk over de hele lengte), in tegenstelling tot instrumen-

echt op de hoogte van de C klinkt (blazers spreken dan ook van een klinkende C), moet de klarinettist dus een toon hoger spelen dan er staat. En dat betekent dat een stuk in C groot moet worden genoteerd in D groot, dus met twee kruisen. Vandaar dat bij orkesten en muziekworkshops altijd aparte bladmuziek voor de Bes-instrumenten wordt uitgedeeld. De Es-klarinet maakt het nog bonter, net als de altsaxofoon: ook die noteren hun grondtoon als een C, terwijl deze de toonhoogte Es heeft. Deze partij wordt dan ook met drie kruisen extra genoteerd. Dat verklaart waarom klarinettisten en saxofonisten liever niet in een toonsoort als A groot of E groot spelen, want dat betekent bij hen 5 tot 7 kruisen in de bladmuziek. Instrumenten waarbij de toon anders klinkt dan de genoteerde noot heten ook wel transponerende instrumenten. Eigenlijk noteer je de grepen. Iets vergelijkbaars gebeurt met trekharmonica’s, die ook in verschillende toonsoorten worden gemaakt. Veel trekharmonicaspelers gebruiken een vorm van notatie waarbij alleen de knoppen worden aangegeven en de richting (trek- of duw). Het ligt er dus maar net aan op wat voor harmonica je speelt wat voor toonhoogte er klinkt.

Zeer bijzonder is dat de klarinet bij overblazen niet een octaaf hoger klinkt, zoals vrijwel alle andere blaasinstrumenten, maar een duodecime, ofwel een octaaf plus een kwint (bijvoorbeeld C-g). Dat betekent wel dat je meer grepen (en kleppen) nodig hebt om die afstand te overbruggen, maar het betekent ook dat het instrument een enorm bereik heeft. De klarinet wordt wel daarin wel vergeleken met de menselijke stem. Het instrument is genoemd naar de clarino, een oude trompetvorm, maar die naam heeft weer te maken met het woord claro = helder. De klarinet heeft inderdaad een directe, heldere toon. De voorloper van de klarinet was de chalumeau, waarin het woord calumus (riet ) is te herkennen (in een eerdere aflevering van de serie het Instrument ging ik in op de schalmei-achtigen, zoals de zurna).

Naast de ‘gewone’ klarinetten in verschillende maten zijn er ook klarinetten die zo’n lange buis hebben dat hij gebogen is, zoals de bassethoorn, altklarinet, basklarinet en de zeldzame contra-alt-, contrabas- en subcontrabasklarinet.

de ene c is de andere niet! De klarinet komt voor in verschillende maten. Verreweg het meest bespeeld is de Bes-klarinet, genoemd naar de grondtoon van het instrument. De A-klarinet is net iets langer en lager, de G-klarinet zit daar weer onder. In Nederland kom je ook wel de C-klarinet tegen, en de Es-klarinet (die een stuk kleiner is dan de Bes-klarinet). De muziek wordt altijd zo genoteerd dat de grondtoon van het instrument als C staat geschreven. In werkelijkheid klinkt die toon op een Bes-klarinet als bes. Daarom geldt deze klarinet als Bes-instrument (net als bijvoorbeeld de trompet). Om een toon te spelen die

In vergelijking met middeleeuwse instrumenten als doedelzak en draailier is de klarinet nog jong (begin 18e eeuw). Johann Sebastian Bach schreef er nog geen muziek voor, zijn zoon Carl Philip Emanuel wel. Het klarinetconcert van Mozart uit 1791 is één van de eerste speciaal voor klarinet geschreven composities, en geldt nog altijd als één van de hoogtepunten in de literatuur voor klarinet. Vooral het langzame middendeel (Adagio) is populair. De Engelsman Tom Parker bewerkte het voor zijn project The Young Amadeus tot een lied ‘Stay with me till the morning’, gezongen door Vicky Brown. Zowel deze bewerking als de originele muziek van

Harmonie en uitvaart In de volksmuziek is de klarinet eigenlijk altijd een solo-instrument (het traditionele twee violen en een bas is nooit vervangen door twee klarinetten en een fagot!), en in een groot symfonieorkest zitten ook maar enkele klarinetten. In de harmonieorkesten (in Nederland zeer populair) is de klarinet echter massaal aanwezig, met eerste, tweede en derde klarinetten (vergelijk de eerste, tweede en altviolen in een symfonieorkest), met daarnaast meestal één Esklarinet en twee basklarinetten.

Mozart staat hoog in de uitvaart top 10. Het toont aan dat de klarinet emoties kan vertolken. expressie De klarinet kan zeer expressief bespeeld worden. Er zit een groot verschil in de verschillende registers, een klarinet kan lachen, huilen… Zeker in de klezmermuziek wordt daar veel gebruik van gemaakt, luister maar eens naar opnames van beroemde spelers als Giora Feidman. In Nederland heeft Marcel Salomon invloed gehad (cd’s van Salomon Klezmorim). En welke volksdanser kent niet de melodieuze escapades van Jaap Mulder van Di Gojim in folkcafé of theater?

Door de mogelijkheid van glijtonen kunnen klarinettisten ook prachtige effecten bereiken: luister maar eens naar opnames van dansen als Feruško of Ćupino Kolo. Het toppunt op dit gebied is overigens het intro van Rhapsody in Blue van George Gershwin, waar de klarinet over meer dan twee octaven glijdt! Ook in de Griekse muziek wordt maximaal gebruik gemaakt van de expressiemogelijkheden van de klarinet. In Nederland is Theo van Halen van de band Ano Kato een specialist. In het Duitse lied ‘Die Geige beginnet’ zit de zin “Die Klarinett, die Klarinett, spielt dua-dua-dua gar so nett”. Met dat duaduadua doe je de klarinet echt te kort! Mark Benjamin

40 jaar raV BraCHOT nijKerK muziek. Maar niet alleen díe kwaliteiten dient een goede volksdanser(es) te bezitten, ook het doorzettingsvermogen en een goed uithoudingsvermogen zijn erg belangrijk”. Ik wil u de foto bij het artikel, die een mooi beeld geeft van “volksdansen anno 1974”, niet onthouden… Pas in 1979 kreeg de verenging de naam Rav Brachot, wat “vele groeten” betekent. Na Jana van Meerveld (1972-1974), Ineke Top (1974-1976), Beppie Dooyeweerd (1976-1980) en Corrie Verheijen (19801988) is Angela Reutlinger al sinds 1988 als vaste docent aan de groep verbonden.

Rav Brachot uit Nijkerk is begonnen als onderdeel van de Katholieke Plattelandsvrouwen Organisatie. In het kader van het verzorgen van het programma voor een districtsdag leerde de (uit Slowakije afkomstige) docent ritmische gymnastiek van de plaatselijke gymnastiekvereniging een aantal dames twee volksdansen aan. De kennismaking met volksdans beviel goed en de dames gaven aan graag als vaste volksdansgroep verder te willen. Al snel werd besloten de groep los te koppelen van de Katholieke Plattelandsvrouwen en verder te gaan als neutrale, zelfstandige dansgroep. In het kader van de aankondiging van een optreden voor een bejaardenhuis begin 1974 schreef de plaatselijke krant over volksdansgroep Nijkerk “Met de bandrecordermuziek op de achtergrond brengt de instructrice de fijne kneepjes van de dans naar voren. Op het juiste moment dient men de betreffende bewegingen te maken. Dit vereist een goed ritmegevoel en een juiste interpretatie van de

Ten tijde van het 10-jarig jubileum begin jaren ´80 had Rav Brachot 150 leden, verdeeld over twee kindergroepen, een tienergroep en twee volwassenengroepen. Voor de kindergroepen is er in die periode zelfs een tijdelijke ledenstop geweest! In 1991 zijn de kindergroepen helaas bij gebrek aan belangstelling opgeheven. Een hoogtepunt in de geschiedenis van de vereniging is de ontvangst van de groep Igloopolanie uit Debica, Polen, geweest. Op verzoek van Marius Korpel heeft Rav Brachot de groep, die was uitgenodigd voor het Zomerfestival 1996, een week lang onder haar hoede genomen en hen begeleid tijdens het Zomerfestival. De band tussen Rav Brachot en Igloopolanie is altijd blijven bestaan. In 2001 was Igloopolanie te gast op het festival in Odoorn, maar is ze ook nog twee nachten naar Nijkerk gekomen. Naast onderlinge persoonlijke contacten blijven Rav Brachot en Igloopolanie ook op verenigingsniveau met elkaar verbonden. Toen Igloopolanie vier jaar geleden 30

jaar bestond, zijn 11 mensen van Rav Brachot op uitnodiging naar Polen afgereisd om dit jubileum mee te vieren. Ze hebben daar een fantastische week beleefd. Ter ere van het 40 jarig jubileum van Rav Brachot zal ook weer een afvaardiging uit Polen naar Nijkerk komen. In 2006 heeft Rav Brachot nogmaals onderdak geboden aan een buitenlandse groep, te weten de Israëlische groep “Iris van Nazareth”, die dat jaar was uitgenodigd voor het Doe Dans Festival. De groep is voorafgaand aan het festival een week bij Rav Brachot te gast geweest en is tijdens het Doe Dans Festival door leden van de vereniging begeleid. Rav Brachot heeft momenteel zo´n 30 trouwe leden, een groot aantal van hen is al meer dan 25 jaar lid, wat uiteraard zijn invloed heeft op de gemiddelde leeftijd van de groep. Een aantal jaar geleden heeft het er even om gespannen of het toenmalige aantal leden de kosten financieel nog

wel op kon brengen, maar gelukkig is Rav Brachot inmiddels weer uit de gevarenzone. Om het voor potentiële nieuwe leden makkelijker te maken om in te stromen wordt er bij voldoende belangstelling voorafgaand aan de reguliere dansavond een instroomcursus georganiseerd waar aandacht is voor de basispassen. De dansavond bestaat uit twee delen: voor de pauze wordt internationaal gedanst en na de pauze Israëlisch, waarbij beide blokken oplopen in moeilijkheidsgraad. Het in de pauze gezamenlijk koffiedrinken en het delen van lief en leed is een belangrijk deel van de avond. Naast de wekelijkse dansavonden wordt twee keer per jaar een workshop georganiseerd, staat er ieder voorjaar een wandeling op het programma en reizen leden van de groep jaarlijks af naar Amsterdam voor het Angelabal, wat door Angela Reutlinger wordt georganiseerd voor alle groepen waaraan zij lesgeeft. Hoewel Rav Brachot een recreatieve groep is, worden er op verzoek optredens verzorgd. De leden van de groep hebben hier in de loop der jaren zelf kostuums voor gemaakt. Er is geen vaste optreedgroep, per keer wordt bekeken wie aan het betreffende optreden kan en wil deelnemen. Rav Brachot heeft haar 40 jarig jubileum op 24 maart met leden en oud-leden gevierd met een jubileumbal met medewerking van orkest Halfje Folklore. Daarnaast is er ter ere van het 40 jarig bestaan een jubileumboekje uitgegeven. Dinda van der Weijden