Directie Grondgebied Ingekomen stuk D10 (PA 30 maart 2011) Stadsontwikkeling Planologie en Ruimtelijke Ordening. Datum uw brief

Directie Grondgebied

Ingekomen stuk D10 (PA 30 maart 2011)

Stadsontwikkeling Planologie en Ruimtelijke Ordening

Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen

Openbare besluitenlijst 18 december 2007 Collegevergadering no 47 Aan de gemeenteraad van Nijmegen Aanwezig: Voorzitter Wethouders Gemeentesecretaris Communicatie Datum Verslag 15 februari 2011

Telefoon

14024

Telefax

(024) 329 96 99

E-mail

[email protected]

Postadres Postbus 9105

Th. de Graaf 6500 HG Nijmegen P. Depla, H. van Hooft sr., L. Scholten, H. Kunst, P. Lucassen, J. van der Meer P. Eringa A. Kuil Ons kenmerk Contactpersoon M. Sofovic G230/11.0002209 Loes Emons

Onderwerp

Datum uw brief

Doorkiesnummer

Ruimtelijke analyse Ooyse Schependom

(024) 3292948

Geachte leden van de raad,Aldus vastgesteld in de vergadering van: Hierbij bieden wij u de ruimtelijke analyse Ooyse Schependom aan. De ruimtelijke analyse beschrijft het beleid, de bestaande situatie en de bij de gemeente bekende initiatieven in het gebied en geeft onze visie op de uitgangspunten en ontwikkelingsmogelijkheden. Hiermee is het inzicht in het gebied vergroot en de noodzakelijke onderzoeksfase voor de actualisatie van het bestemmingsplan Ooyse Schependom afgerond.

De voorzitter,

De secretaris,

De ruimtelijke analyse beschrijft voor de drie te onderscheiden deelgebieden in de Ooyse Schependom de volgende ontwikkelingsrichting: 

Stadswaard Bescherming en ontwikkeling van de natuurwaarden staat hier voorop. De toeristische mogelijkheden en toegankelijkheid van de uiterwaarden kunnen worden vergroot door het ontwikkelen van groene fiets/wandelroutes en het realiseren van een brugverbinding.



Bebouwingsstructuren (Ooysedijk, Ubbergseweg, ’t Meertje) De bebouwingsstructuren van de Ooyse Schependom liggen grotendeels buiten de woningbouwcontour van de Stadsregio. Er kan dus niet zonder meer worden gebouwd. Wel is vervangende nieuwbouw mogelijk en kan het soms wenselijk zijn om andere functies toe te laten om oude bedrijfspanden in stand te kunnen houden.



Polder De openheid en het agrarisch gebruik van de polder dienen behouden te blijven. Op beperkte schaal en onder voorwaarden kan in dit agrarisch overgangsgebied ruimte worden geboden voor agrarisch medegebruik. Hierbij kan worden gedacht aan kleinschalige educatieve, culturele, maatschappelijke en recreatieve functies gekoppeld aan het agrarisch gebruik en de natuurfunctie van het gebied.

www.nijmegen.nl

Brief gemeenteraad.doc

1

Gemeente Nijmegen Directie Grondgebied Stadsontwikkeling Planologie en Ruimtelijke Ordening

Vervolgvel

1

De ruimtelijke analyse is zo uitgevoerd dat deze bruikbaar is voor de actualisatie van het bestemmingsplan Ooyse Schependom. Op 31 maart a.s. zal het voorontwerpbestemmingsplan, inclusief de ruimtelijke analyse als bouwsteen, tijdens een informatiebijeenkomst in het Stadhuis worden gepresenteerd aan de bewoners en betrokken partijen in de Ooyse Schependom. Een ieder heeft vervolgens de mogelijkheid om binnen vier weken een reactie te geven op het voorontwerpbestemmingsplan. De actualisatie van het bestemmingplan kent verder de gebruikelijke inspraakmomenten. Voorafgaand aan de informatiebijeenkomst op 31 maart a.s. zal het voorontwerpbestemmingsplan worden gepresenteerd aan de gemeenteraad. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester,

De Gemeentesecretaris,

mr. Th.C. de Graaf

drs. B. van der Ploeg

Aantal Bijlagen: 1

www.nijmegen.nl

Brief gemeenteraad.doc

Inhoud 1. Inleiding.......................................................................................................................................................................................................................................3 1.1. Aanleiding ......................................................................................................................................................................................................................3 1.2. Opgave...........................................................................................................................................................................................................................3 1.3. Plangebied .....................................................................................................................................................................................................................4 1.4. Vigerende bestemmingsplannen ...................................................................................................................................................................................4 1.5. Leeswijzer ......................................................................................................................................................................................................................4 2. Algemeen kader ..........................................................................................................................................................................................................................5 2.1. Coalitieakkoord ..............................................................................................................................................................................................................5 2.2. Structuurvisie Nijmegen 2010 .......................................................................................................................................................................................5 3. Bestaande situatie.......................................................................................................................................................................................................................6 3.1. Ruimtelijke structuur ......................................................................................................................................................................................................6 3.2. Natuur en landschap......................................................................................................................................................................................................8 3.3. Cultuurhistorie ..............................................................................................................................................................................................................10 3.4. Archeologie ..................................................................................................................................................................................................................12 3.5. Wonen..........................................................................................................................................................................................................................13 3.6. Maatschappelijke voorzieningen..................................................................................................................................................................................14 3.7. Verkeer en vervoer ......................................................................................................................................................................................................14 3.8. Economie .....................................................................................................................................................................................................................15 3.9. Water............................................................................................................................................................................................................................16 3.10. Milieu............................................................................................................................................................................................................................16 4. Initiatieven en ontwikkelingen ...................................................................................................................................................................................................18 4.1. Initiatieven in het buitendijks gebied ............................................................................................................................................................................18 4.2. Initiatieven in het agrarisch overgangsgebied .............................................................................................................................................................18 4.3. Initiatieven in de bestaande bebouwingscontouren.....................................................................................................................................................19 5. Visie Ooyse Schependom.........................................................................................................................................................................................................20 5.1. Uitgangspunten ............................................................................................................................................................................................................20 5.2. Met welke beleidskaders moet rekening worden gehouden?......................................................................................................................................21 5.3. Kansen per deelgebied ................................................................................................................................................................................................23 Bijlage 1 Beleidskader....................................................................................................................................................................................................................27 Bijlage 2 Beschermde bebouwing en overige panden ...................................................................................................................................................................40

2


1. Inleiding Het deel van de Ooijpolder dat in de 15e eeuw onder jurisdictie van de stad Nijmegen lag wordt gerekend tot de Ooyse Schependom. Het gebied is gelegen aan de Waal ten noordoosten van het centrum van Nijmegen en grenst aan de gemeente Ubbergen. De Ooyse Schependom bestaat voor het grootste deel uit natuur en landbouwgebied. Het is het voorportaal van de Ooijpolder, een belangrijk stedelijk uitloopgebied voor Nijmegen en biedt vele mogelijkheden voor dagrecreatie.

1.1.

Aanleiding

Initiatieven Het overgangsgebied van de binnenstad naar het vrijwel onbebouwde buitengebied van de Ooyse Schependom is de afgelopen jaren om meerdere redenen onderwerp van discussie geweest. Particulieren en ondernemers doen regelmatig een beroep op de gemeente om het bestemmingsplan dat dateert uit de jaren ’70 te herzien. Veel initiatieven worden hierdoor geblokkeerd, terwijl het minder gewenste activiteiten nog steeds mogelijk maakt. De nu bekende initiatieven en ontwikkelingen zijn beschreven in hoofdstuk 4. Actualisatie van bestemmingsplannen Het college heeft op 12 maart 2002 besloten tot het actualiseren van bestemmingsplannen. Het doel van de actualiseringinhaalslag is:  

Te komen tot een bestand van bestemmingsplannen met een leeftijd conform de eisen vanuit de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Eenduidigheid te creëren in de juridisch planologische regelgeving met actuele gebruiks- en bebouwingsmogelijkheden om: - snel en adequaat in te kunnen spelen op initiatieven - gewenste ontwikkelingen te kunnen realiseren en ongewenste ontwikkelingen te voorkomen - de rechtszekerheid en rechtsgelijkheid te vergroten - de handhaafbaarheid te vereenvoudigen - het risico van planschade te verkleinen.


 

De grote hoeveelheid bestemmingsplannen te reduceren door bestemmingsplannen te maken voor grotere gebiedseenheden. Een efficiënter beslag op de ambtelijke capaciteit door systematische vernieuwing van bestemmingsplannen in plaats van ad hoc opstellen van versnipperde kleine plannen.

In 2003 is gestart met de actualisatie van de bestemmingsplannen Zuid en Midden, in 2004 met Oud West, Dukenburg en Goffert/Winkelsteeg, in 2005 met Heyendaal. In 2006 is gestart met Brakkenstein en de Landschapszone en in 2007 met Bottendaal/ Galgenveld en Lindenholt. De start van de actualisatie van het bestemmingsplan Ooyse Schependom is voorzien in de eerste helft van 2011. Naast het gebied Ooyse Schependom zijn in dit bestemmingsplan nog twee andere deelgebieden opgenomen, te weten: de Lentse Waard en een deel van de Waal. Ruimtelijke analyse Vanwege de uitgangssituatie (verouderd bestemmingsplan uit 1975), de recente ontwikkelingen en de geplande actualisatie van het bestemmingsplan Ooyse Schependom is door het gemeenbestuur besloten om ter voorbereiding op het bestemmingsplanproces een ruimtelijke analyse voor de Ooyse Schependom op te stellen.

1.2.

Opgave

De afdeling Stadsontwikkeling van de gemeente Nijmegen staat voor een drietal omvangrijke opgaven:   

Het actualiseren van de bestemmingsplannen. Het opstellen van beeldkwaliteitscriteria voor bouwplannen en ruimtelijke ontwikkelingen (Kadernota en Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit). Het verkennen van de ruimtelijke consequenties van de stadvisie (Structuurvisie).

De ruimtelijke analyse van de Ooyse Schependom komt tegemoet aan twee van deze opgaven: het verkennen van de ruimtelijke consequenties van de stadsvisie en het levert een bijdrage aan het actualiseren van het bestemmingsplan Ooyse Schependom.

3

1.3.

Plangebied

De plangrenzen omsluiten het uiterwaardengebied met de stadswaard, ’t Meertje, de bebouwing aan de Ooysedijk en Ubbergseweg en de terreinen met agrarisch gebruik ten zuidoosten van de Ooysedijk tot aan de gemeentegrens met Ubbergen. De gele lijnen op de kaart vertegenwoordigen de grenzen van de te actualiseren bestemmingsplannen. Het plangebied van deze ruimtelijke analyse ligt zowel in het bestemmingsplan van Nijmegen-Oost (wijk aan de Ubbergseweg) als in het bestemmingsplan van de Ooyse Schependom. Bij de actualisatie van de bestemmingsplannen wordt de grens mogelijk aangepast door het wijkje aan de Ubbergseweg mee te nemen in het bestemmingsplan Ooyse Schependom.

1.4.

Vigerende bestemmingsplannen

Voor het plangebied zijn drie bestemmingsplannen vigerend:  bestemmingsplan Beschermde gebieden: vastgesteld door de gemeenteraad op 24 april 1975, (gedeeltelijk) goedgekeurd door GS op 22 maart 1976 en rechtens onaantastbaar bij Koninklijk besluit van 10 maart 1981.  bestemmingsplan Buitengebied, gedeelten van de West-, Zuid- en Oostflank van het gemeentelijk grondgebied: vastgesteld door de gemeenteraad 15 jan 1981, goedgekeurd door GS 29 maart 1982, rechtens onaantastbaar bij Koninklijk besluit van 13 dec 1984  bestemmingsplan Nijmegen-Oost: vastgesteld door de gemeenteraad op 5 oktober 1999, (gedeeltelijk) goedgekeurd door GS op 16 mei 2000, rechtens onaantastbaar bij uitspraak van de Raad van State van 14 augustus 2002.

1.5.

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt het Algemeen kader beschreven: de ambities van de Nijmeegse coalitie voor een duurzaam, sociaal en economisch sterk Nijmegen en de door de gemeenteraad vastgestelde ontwikkelingsmogelijkheden. Hoofdstuk 3 beschrijft de Bestaande situatie en brengt de problematiek en kansen in beeld. In hoofdstuk 4 worden de lopende initiatieven en ontwikkelingen beschreven. Hoofdstuk 5 betreft de ruimtelijke visie op het plangebied, uitgedrukt in uitgangspunten en kansen per deelgebied. De bijlage bevat onder andere het beleidskader, waarmee bij de actualisatie van het bestemmingsplan rekening gehouden moet worden.

4

Plangebied


2. Algemeen kader In dit hoofdstuk wordt het Algemeen kader beschreven. Dit zijn de ambities van de Nijmeegse coalitie voor een duurzaam, sociaal en economisch sterk Nijmegen en de door de gemeenteraad vastgestelde ontwikkelingsmogelijkheden, voor zover relevant voor het Ooyse Schependom. De (sectorale) beleidskaders zijn beschreven in de bijlage.

2.1.

Coalitieakkoord

In april 2010 presenteerden GroenLinks, PvdA en D66 het coalitieakkoord 2010-2014 “Werken aan een duurzame toekomst”. Het akkoord zet in op een duurzame en sociale stad met een sterke economie. De gemeente heeft al flink geïnvesteerd in de Ooijpolder. Het college wil de groene uitstraling verder versterken, zowel in als rondom de stad.

2.2.

Structuurvisie Nijmegen 2010; kansen voor ontwikkeling van Nijmegen tot 2030

De Structuurvisie kijkt vooruit tot 2030 en gaat gepaard met een uitvoeringsprogramma dat vier jaar vooruit kijkt. De Structuurvisie geeft de grondslag voor de onderbouwing van gemeentelijke bestemmingsplannen. Nijmegen wil het groen een sterke positie geven in de stedelijke ontwikkeling. De komende jaren worden nieuwe parken aangelegd, de groene stadsranden van Nijmegen versterkt en blijven we de huidige grote groengebieden beschermen. De Ooijpolder is één van de grootschalige groengebieden om de stad en is belangrijk voor recreatie, maar ook als brongebied voor groenwaarden in de stad. De relatie tussen stad en groene omgeving wordt in de Structuurvisie beschermd, bijvoorbeeld door terughoudend om te gaan met nieuwe bebouwing.


5

3. Bestaande situatie 3.1.

Ruimtelijke structuur

Geologische ontstaansgeschiedenis: de invloed van ijs en water In de voorlaatste IJstijd reikte het landijs tot Nijmegen. Door de enorme ijsmassa werd de ondergrond omhoog gedrukt. Zo werd de aaneengesloten stuwwal bij Arnhem en Nijmegen gevormd. Bij het smelten van het ijs is de Rijn door deze stuwwal heen gebroken. Dit is bijvoorbeeld terug te zien aan de steilrand tussen de stuwwal van Nijmegen en de Ooijpolder.

Ontginning Van oorsprong was het buitendijkse gebied dynamisch van karakter. Het was alleen mogelijk om op de hoger gelegen stroomruggen nederzettingen te bouwen en agrarische activiteiten te ontplooien. In de 13de eeuw zijn de eerste dijken aangelegd. Hierdoor werd het mogelijk om de vochtige gronden te ontginnen voor agrarisch gebruik. Ondanks de herinrichting van het gebied na de ruilverkaveling, is aan de verkaveling nog steeds de ontginning van de polder af te lezen. De vroegste ontginningen kenmerken zich door een onregelmatige verkaveling en liggen op de hogere en drogere gebieden. De latere ontginningen zijn meer geordend met de kavelrichting haaks op een centrale watergang ten behoeve van de afwatering. In de 18e en 19e eeuw worden aan de rivier steenfabrieken gevestigd en kleine arbeiderswoningen gebouwd. Een aantal is langs de Ooijse Bandijk bewaard gebleven. Delen van de opgeslibde uiterwaarden zijn afgegraven voor de baksteenindustrie. Ook nu wordt er nog klei, zand en grind gewonnen in de Ooijpolder. De Bisonbaai en Kaliwaal zijn zo ontstaan. Waterbeheersing Sinds het begin van de 19e eeuw is de dynamiek verder aan banden gelegd door het vastleggen van de rivier en het gebied intensiever te benutten als agrarisch cultuurland en populierenbos. Vóór de bouw van het Hollands-Duits gemaal werd elke winter het Waalwater binnengelaten en de polder onder water gezet. Hierdoor kon de rivier een vruchtbaar laagje slib neerleggen. Met de opkomst van het gebruik van kunstmest in het begin van de twintigste eeuw is deze lastige methode van ‘rivierbemesting’ in onbruik geraakt. In 1933 wordt het Hollands-Duits gemaal aangelegd. Alle afwatering van het achterliggende gebied loopt nu via dit afwateringspunt

Zicht op de stuwwal

Na de ijstijden steeg de temperatuur en de zeespiegel, nam de neerslag toe en brachten de grote rivieren sedimenten mee. Naast de stroomgeul van de Waal ontstonden oeverwallen (ophogingen van zand en grind). Verder weg van de rivier werden komgronden afgezet. Dit zijn zware kleigronden. De rivier heeft in de geschiedenis wisselende lopen gekend. Hierdoor ontstond een afwisselend patroon van geulen, stroomruggen en vlakke kommen. Deze dynamiek is terug te zien in de Ooijpolder. Bijvoorbeeld aan de oude stroomgeul bij de buitendijkse Oude Waal aan de Ooysedijk. Deze meander dateert uit de 17e eeuw.

6

Landschap De stuwwal, de dijk, de uiterwaarden en de vlakke polders zijn de belangrijkste ruimtelijke elementen in het plangebied. Meer hierover is te lezen in paragraaf 3.2. Bebouwing Het gebied de Ooyse Schependom heeft maar een kleine overgangszone van de stad naar het buitengebied. Kenmerken van deze stadsrand zijn de organisch gegroeide verkaveling, de verscheidenheid in bebouwingstypologieën en de bijzondere functies. Meer over de cultuurhistorische ont-


staansgeschiedenis van deze bebouwingsstructuren is te lezen in paragraaf 3.3. De charme van de bebouwing aan de Ooysedijk wordt ondermeer ontleend aan overblijfselen van het industriële verleden, zoals een locomotievenloods, een smederij, een boerderij en arbeiderswoningen (zie bijlage 2). Het Hollands-Duits gemaal is een markant en herkenbaar gebouw aan het begin van de Ooysedijk. In ‘t Meertje liggen verschillende woonboten. De uitbreiding aan de Ubbergseweg dateert van ca. 1900. De laatste grote ingreep is de realisatie van de ‘Ooyzicht’ aan de Ubbergseweg 116-142. De woningen zijn tegen de stuwwal gebouwd evenwijdig met de hoogtelijnen. Deze groep gebouwen vormen ruimtelijk een duidelijk einde van het landschappelijk gebied en het begin van de stad.

Ubbergseweg

Zichtlijnen en landmarks Komend vanaf de Waalkade word je via de corridor onder de Waalbrug naar de Ooijpolder toe getrokken. Uiteindelijk openbaart de polder zich ter hoogte van het pand Ooysedijk nummer 67. Vanaf het Hollands-Duits gemaal tot dit pand ligt de weg niet op de kruin van de dijk. De kruin ligt hier ten zuiden van de dijk. Door de dijk en de achterliggende houtwal is hier vanaf ooghoogte geen zicht op de Ooijpolder. Vanuit de polder zijn verschillende landmarks zichtbaar, zoals de Waalbrug, de bebouwing op de stuwwal (o.a. Hotel Belvoir, Haskoning), de kerk van Persingen en verschillende schoorstenen van de voormalige steenfabrieken aan de rivier.


Zichtlijnen en landmarks

7

3.2.

Natuur en landschap

Natuur De uiterwaarden vormen het grootste natuurgebied in de Ooyse Schependom en maken deel uit van de Ecologische hoofdstructuur (EHS) en Natura 2000-gebied Gelderse Poort. Zowel de Vogel- en de Habitatrichtlijn zijn hier van toepassing. Het hiervoor geldende beleid is gericht op het behoud en de ontwikkeling van de natuurwaarden (zie bijlage 1).

Grote delen van het buitendijkse gebied werden tot voor kort landbouwkundig gebruikt. Bijzondere vegetatie was beperkt tot de perceelranden op de oeverwal, langs de rivier en de Vlietberg. Het buitendijkse gebied is nu in eigendom bij Staatsbosbeheer en voornamelijk gereserveerd voor natuur, waterberging en recreatie. In 2008 heeft Staatsbosbeheer een inrichtingsplan opgesteld (zie hoofdstuk 4). Het gebied ten zuidoosten van de Ooysedijk is begrensd als ganzenfoerageergebied. Hier kunnen overwinterende ganzen en smienten ongestoord foerageren en moeten ze met rust worden gelaten. De begrenzing als foerageergebied kan gevolgen hebben voor de ontwikkelingsmogelijkheden in het gebied. Grondgebruikers ontvangen een vergoeding van het Rijk voor eventueel geleden schade aan landbouwgronden. WaalWeelde In 2009 is de Visie WaalWeelde vastgesteld als toekomstbeeld voor de Waal. Waalweelde is een groot innovatief ruimtelijk ordeningsprogramma van bijna vijftig ontwikkelingsprojecten op het Rijn-Waaltraject tussen Lobith en Gorinchem. Het doel is om de uiterwaarden van de Waal duurzaam te ontwikkelen en beheren, zodat naast veiligheid (hoogwaterbescherming) ook de ruimtelijke kwaliteit van het Waallandschap wordt verbeterd en economisch sterker worden gemaakt. De provincie Gelderland wil de Visie Waalweelde benutten als basis voor een provinciale Structuurvisie. In het Ruimtelijk Investeringsprogramma WaalWeelde zijn de afzonderlijke projecten uitgewerkt. Waalweelde wordt een onderdeel van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) en een pilot in het Deltaprogramma.

Begrenzing Natura 2000-gebied

8

Landschap De noordoostkant van Nijmegen is het meest geaccidenteerde gedeelte van de stad en vormt een vrij abrupte grens tussen stad en landschap, tussen bos en open gebied. De gronden in de Ooij worden voornamelijk landbouwkundig gebruikt als weidegebied. Hier en daar zijn enkele laanstructuren en bosschages aanwezig. De polder heeft een overwegend open karakter. In de uiterwaarden en rondom ’t Meertje bevinden zich grotere hoeveelheden opstaand groen. Tegen de stuwwal zijn aaneengesloten bossen te vinden.


Het gebied is afwisselend open en gesloten. Dat zorgt voor een diversiteit in de beleving van de omgeving. Het gebied maakt in zijn geheel deel uit van het Nationaal Landschap Gelderse Poort en is opgenomen in het Regionaal Landschapsontwikkelingsplan (LOP). In het LOP worden de aanwezige waarden en gewenste ontwikkelingen beschreven, zoals het handhaven van de openheid van het gebied, de aanleg van kleinschalige landschapselementen en het toegankelijk maken voor recreanten. De aanwezige kolken (of wielen) langs de dijk maken deel uit van de dynamiek van de rivier. Het zijn diepe waterplassen die overblijven na een dijkdoorbraak. Een aantal wielen is gebruikt om oorlogspuin te storten. e De huidige dijkloop dateert van eind 18 eeuw. In de jaren ‘90 is de dijk voor het laatst aangepakt en op deltahoogte gelegd. De dijk is de ‘rode draad’ in het landschap. Het is de centrale ontsluitingsweg. Het meeste (recreatie)verkeer gaat over de dijk verder de polder in of naar de stad.

’t Meertje is een oude afwateringsgeul. Lans ’t Meertje is aan de oostzijde een essenlaan aangeplant. Het Hollands-Duits gemaal is in 1933 gebouwd om water uit de Ooijpolder af te voeren via ’t Meertje in de Waal. Het gemaal is een gemeentelijk monument en in 1997 en 1999 grondig gerenoveerd. Er is tenslotte een vistrap aangelegd om de migratie van vissen van ’t Meertje naar de Waal en andersom mogelijk te maken.

Vistrap


Landschapselementen

9

Contrasten De Ooyse Schependom ligt verscholen achter de Waalbrug en de stuwwal. Door het viaduct onder de Waalbrug en via de Nieuwe Rijksweg wordt het gebied vanaf Nijmegen ontsloten. De combinatie van natuur, de polder en de rivier in de directe nabijheid van het stadscentrum zorgt voor een grote aantrekkingskracht voor toeristen en recreanten. De contrasten bepalen het bijzondere en waardevolle karakter van het landschap. Het gaat hierbij om hoog en laag (stuwwal versus polder en rivier), hectisch en rustig (stad versus polder), open en dicht (polder versus stad en stuwwal) en cultuurlijk en natuurlijk (stad versus uiterwaarden).

3.3.

Cultuurhistorie

Hoofdstructuur Het gebied Ooyse Schependom ligt direct ten noordoosten van de stuwwal, waarop de binnenstad van Nijmegen is gelegen. De stuwwal bood door de eeuwen heen een veilige vestigingsplek: een vast gegeven in het landschap dat sterk door de Waal werd bepaald. In de polder zijn relicten zichtbaar van de invloed van de rivier en de strijd tegen het water, de ontginning voor de landbouw en de delfstoffenwinning. In de 13de en 14de eeuw werd De Waal beteugeld en buiten de komgronden gehouden. Overstromingen en dijkdoorbraken teisterden bij hoog water echter nog steeds het land achter de dijken. De Waalbedding verlegde zich herhaaldelijk, wat in het landschap ten oosten van Nijmegen nog duidelijk afleesbaar is. De bandijken bewogen mee met dit proces. Op kleinere schaal werden dijktrajecten verlegd om nieuw gevormde kolken buiten of juist binnen te sluiten. De Ooyse Bandijk in het Ooyse Schependom is hier een goed voorbeeld van. Het huidige tracé is pas aan het einde van de 18de eeuw ontstaan na verlegging van de noordelijker gelegen bandijk. Ten noorden van die vermoedelijk middeleeuwse dijk lag de “Hoehre waard” of de “Weert voer die Nijstat”. Lang waren de gronden aan weerszijden van de dijk maar beperkte perioden in het jaar bruikbaar. Aan de noordzijde lag een enorme waterplas, die naar het oosten toe overging in een overlaatgebied. Vanaf circa 1900 is men dit gebied intensiever gaan gebruiken. Er verscheen bebouwing langs de dijk, waarvoor terrassen tegen het dijktalud werden aangelegd.

10

Landschapsstructuur


De middeleeuwse bandijk eindigde bij de Oude Ubbergseweg, die om de stuwwal heen uitkwam bij de Hunnerpoort of Hoenderpoort in de Nijmeegse ommuring. Op de relatief lage oever van ‘t Meertje en de Waal was in de middeleeuwen een voorstad tot ontwikkeling gekomen. Die voorstad stond bekend als “Nijstad” (Nieuwstad). Deze voorstad lag ongeveer ter plaatse van de huidige bebouwingsstrook tussen de Oude Ubbergseweg en de Ubbergseweg en sloot met een ruime boog aan bij de Valkhofheuvel. Het is bekend dat in 1429 percelen verkaveld werden door de stad. De middeleeuwse dijk en de “Nijstad” zijn geheel uit beeld verdwenen bij de uitleg van de vesting en de bouw van het retranchement voor de Hoende derpoort aan het einde van de 16 eeuw. Ook de sporen van deze versterkingen zijn door toedoen van het woeste Waalwater verdwenen. Nog wel herkenbaar is het verloop van een oude Waaloever, die bij een reconstructie van de bekribde Waaloevers rond 1905 kwam te vervallen. De 19de-eeuwse kribben zijn in fasen verlengd, waarna het verlandingsproces op gang kwam. De waard ten noorden van de huidige bandijk bevat zo relicten van allerlei fasen uit de geschiedenis van de Waalloop ten oosten van Nijmegen Situering bebouwing De gebouwen zijn op verschillende manieren in het gebied gepositioneerd en illustreren de historische gelaagdheid van het gebied. Langs de Ooysedijk bevindt zich lintbebouwing op terrassen tegen het dijklichaam met de bebouwing min of meer op dijkkruinniveau. Soms hebben de gebouwen een onderbouw, die aan de achterzijde als onderverdieping beleefbaar is. De lintbebouwing is vooral vanaf circa 1900 ontstaan en toont een mix van bedrijfspanden, blokjes woonhuizen en een boerderij. Het oudste onderdeel is de Ooysedijk 9 uit de eerste helft van de 19de eeuw. Daarnaast is er bebouwing in het stramien van een eenvoudige stadsuitleg op de smalle strook grond tussen de Ubbergseweg en de Oude Ubbergseweg. Hier zijn kleine complexen gevestigd en enkele afzonderlijke beneden- en bovenwoningen of bedrijfspanden met bovenwoningen. Deze bebouwing heeft door de omvang, de compactheid en de bouwtypologie een stedelijk karakter. In de loop van de 20ste eeuw zijn ook enkele bedrijfspanden toegevoegd. De stadsuitleg ging ten koste van de oudere erven in dit gebied. In de bodem kunnen relicten van de Nieuwstad aanwezig zijn.


Cultuurhistorische waarden

11

De panden aan de west- en noordzijde van de Ooysedijk staan allen op een tegen het dijktalud aangebrachte ophoging, die een soort terras vormt. Cultuurhistorische waarden Als geheel bezit de Ooyse Schependom cultuurhistorische waarde vanwege de nog zichtbare ontwikkelings- en gebruiksgeschiedenis die in verschillende tijdslagen in het gebied behouden gebleven. Door de eeuwen heen was er sprake van een geweldige rivierdynamiek die zijn sporen heeft nagelaten, historische wegenpatronen gaan op zijn minst deels terug tot de late middeleeuwen en in de gevarieerde bebouwing is de functionele geschiedenis van de afgelopen 150 jaar te volgen. Eén boerderij herinnert de aan het agrarische verleden, er zijn interessante relicten van de 19 en ste 20 -eeuwse industriële bedrijvigheid en de kleinschalige verstedelijking van de smalle strook langs de Ubbergseweg dateert uit circa 1900. Waardevolle lijnstructuren  De Ubbergseweg en Oude Ubbergseweg volgen deels middeleeuwse structuren.  Het pad langs ‘t Meertje, de voormalige “Kadijk”.  De Ooysedijk, huidige tracé sinds late 18de eeuw.  ’t Meertje, met haven en historische waterstructuur  Het oostelijke deel van het Ooysesluispad, circa 1905. Waardevolle landschapselementen  De reeks terrasvormige verhogingen langs de Ooysedijk, waarop huiserven liggen merendeels uit de vroege 20ste eeuw.  De grote kolk aan de Ooysedijk.  De kleine kolk en kolkrestanten ten noorden van de Ooysedijk.  Verzande relicten van de oude Waalstrang.  Oude perceelstructuren ten noorden van de Ooysedijk  De sloot tussen de oude Waalstrang en vroegere Waardse Sluis.  Sporen van de oude oeverlijn tot circa 1900. de  Mogelijke sporen van 19 -eeuwse kribben.

    

3.4.

Oude woonerven daterend van voor 1832 langs de Oude Ubbergseweg en aan het begin van de Ooysedijk Gemeentelijke monumenten: Ooysedijk 9, 67, Ooysesluispad 2, Ubbergseweg 3 en 5 Potentiële gemeentelijke monumenten: Ooysedijk 29 Overige karakteristieke objecten met vooral beeldwaarde: Ooysedijk 15-19, 55-65, 71-77; Oude Ubbergseweg 2-12, 21-25, 27; Ubbergseweg 2, 64, 68, 72-78, 82, 84-88, 90-102, 104-114. Nader te onderzoeken: loodsen achter Ooyse Sluispad 2, mogelijk nog aanwezig bruggetje in de weilanden ten zuiden van de Ooysedijk.

Archeologie

De gemeente werkt met een beleidskaart die inzicht geeft in de verwachte ligging, verspreiding en aard van het bodemarchief. Het plangebied van de Ooyse Schependom heeft op deze kaart de aanduiding Waarde 1, maar verdient een opwaardering. Recentelijk is een artikel verschenen, waarin vondsten die zijn gedaan bij de monding van ‘t Meertje in verband worden gebracht met nieuwe inzichten over de loop van de Waal in de Romeinse tijd. ‘t Meertje wordt als stroompje al genoemd in een schriftelijke bron uit het eind van de 15e eeuw, maar bestond mogelijk al in de Romeinse tijd. Bij de monding van ’t Meertje zijn eind van de 19e eeuw of begin van de 20ste eeuw twee Romeinse maalstenen gevonden, die ooit per schip vanuit het Duitse achterland naar onze streken zijn vervoerd.

Waardevolle erven en bebouwing  Variatie in bebouwing en onderscheid tussen de “stedelijke” strook langs de Ubbergseweg en “dorpse lintstructuur” aan de Ooysedijk. Twee Romeinse maalstenen

12


Mogelijk kunnen we ter plekke van ’t Meertje een haven uit de Romeinse periode verwachten. Nader onderzoek naar een haven uit de Romeinse tijd is van groot belang voor de kennis van de handelsrelaties in de Romeinse tijd. Op basis van deze inzichten geldt een hoge archeologische verwachting (waarde 2) voor het zuidelijke deel van het plangebied.

3.5.

Wonen

Bebouwing Het grootste gedeelte van de Ooyse Schependom bestaat uit landelijk gebied. De bebouwing concentreert zich onder aan de stuwwal en aan het begin van de Ooysedijk. Aan de Ubbergseweg zijn in 2004 elf koop etagewoningen gerealiseerd en bevindt zich een stacaravan. Verder zijn er op het gebied van nieuwbouw, wonen en zorg geen ontwikkelingen geweest. Het woningbezit is in 2009 als volgt onderverdeeld: type woningen laagbouw huur laagbouw koop etage huur etage koop totaal

aantal woningen 2 29 37 28 96

Woonboten in ‘t Meertje


Archeologische beleidskaart

13

In Nijmegen wordt op beperkte schaal gewoond op het water. De westelijke oever en zijtak van ‘t Meertje tussen de Waal en Meersluis is aangewezen als ligplaats voor woonschepen. Hier liggen 14 woonschepen in een rustige groene kom, die allemaal een ligplaatsvergunning hebben. Hiervoor geldt een consoliderend beleid. Het beeld van ’t Meertje is nogal rommelig. Dat komt onder meer door het verzakte talud, veel begroeiing, een diversiteit aan woonschepen, trappen en bruggen, verschillende manieren van afmeren en diverse bijboten. Ook is op verschillende plekken de kade illegaal in gebruik. Wonen op het water vraagt om specifieke faciliteiten en regels op het gebied van onderhoud en beeldkwaliteit. Leefklimaat De Ooyse Schependom biedt een extensief en bijzonder woonmilieu in de directe nabijheid van water en natuur. De bewoners zijn zeer betrokken bij de toekomstige ontwikkeling van het gebied en hechten veel waarde aan een zorgvuldige afweging van de kwetsbare waarden in hun woon- en werkomgeving. Het gebied onder en net ten oosten van de Waalbrug is tenslotte een aandachtsgebied wat betreft de sociale veiligheid. Hoogbouw De notitie ‘Hoogbouw; Nijmegen boven de boomgrens’ spreekt zich uit over de kansen en mogelijkheden van hoogbouw. Voor Nijmegen wordt de volgende indeling gehanteerd:   

Laagbouw: Middelhoogbouw: Hoogbouw:

2-3 lagen, al dan niet met kap; 4-8 lagen (ca. 12-25 m.); > 8 lagen (hoger dan ca. 25 m.).

Uit de inventarisatie blijkt dat in de Ooyse Schependom nauwelijks sprake is van hoogbouw. De aanwezige bebouwing valt onder laagbouw, behalve het gebouw genaamd ‘Ooyzicht’ aan de Ubbergseweg. Dit gebouw is vier lagen hoog met een vijfde laag op de hoek. Vanuit het gebied is wel een aantal hoge gebouwen op de stuwwal zichtbaar, zoals het ‘Belvoir’ hotel en het kantoor van Royal Haskoning.

3.6.

Maatschappelijke voorzieningen

In de Ooyse Schependom zijn geen maatschappelijke voorzieningen aanwezig in de vorm onderwijs, sport, wijkcentra, speeltuinen, etc. Het gebied lift mee op het ruimte aanbod in het centrum van de stad.

3.7.

Verkeer en vervoer

Auto Een goed functionerend verkeerssysteem is van groot belang voor het leefbaar houden van de woongebieden en het economisch functioneren van de stad. Het hoofdwegennet neemt hierbij een belangrijke functie in. De stedelijke hoofdwegen rondom de Ooyse Schependom zijn onderdeel van de toegangswegen naar de stad (N325 Nieuwe Ubbergseweg en Generaal James Gavinweg) of vervullen een functie voor het verbinden van de buitengebieden (Ubbergseweg en Ooijse Bandijk). Het gebied wordt via de Ooijse Bandijk en de Ubbergseweg voor het autoverkeer ontsloten op de Nieuwe Ubbergseweg. De opbouw van het gebied is daarop gericht. De Ooyse Schependom is één groot verblijfsgebied. Er is weinig tot geen doorgaand verkeer. Bij onderhoud van de wegen moet de inrichting defini-

14


tief worden aangepast aan een 30 km/u verblijfsgebied. De huidige inrichting voldoet nog niet aan de inrichtingseisen van een verblijfsgebied. Ook zal worden gekeken naar het regelen van de voorrang op de Ubbergseweg met de Ooijse Bandijk. Verkeersveiligheid De verkeersveiligheid in het gebied is in orde. Van de wegen en kruispunten in Nijmegen zijn de ongevallen in de periode 2001-2009 geanalyseerd. Hieruit blijkt dat in het plangebied geen locaties als een black-spot aangemerkt kunnen worden. Dit is een locatie waar, in een periode van drie jaar, zes of meer letselongevallen en/of dodelijke ongevallen plaats hebben gevonden. Wel wordt er veel gefietst op de dijk. In combinatie met het doorgaande autoverkeer levert dat soms verkeersonveilige situaties op. Vanuit verkeersveiligheid zijn er echter geen maatregelen gepland.

Fietsverkeer Er zijn geen specifieke fietsvoorzieningen aanwezig, omdat het gaat om een verblijfsgebied. Het gebied is een zeer belangrijk uitloopgebied voor recreanten. In de weekenden wordt het gebied door zeer veel fietsers aangedaan om te recreëren in het buitengebied.

3.8.

Economie

Toerisme en recreatie De Ooyse Schependom ligt tegen de Waal en de aantrekkelijke groene omgeving van Nijmegen aan. Het is de poort naar de Ooijpolder, die dagelijks vele recreanten uit Nijmegen en omgeving trekt. Het gebied is zeer geschikt voor fietsers en wandelaars.

Openbaar vervoer Het gebied wordt matig bediend door openbaar vervoer. Het openbaar vervoer rijdt via de Nieuwe Ubbergseweg en weer terug. De halte die gebruikt wordt ligt hemelsbreed ongeveer 100 meter buiten het gebied tegen het Traianusplein aan. Hiervoor moet een hoogteverschil van 15 meter overwonnen worden. Gezien de ligging van de halten in het centrum op ongeveer 400 meter van elkaar, is deze afstand acceptabel. Landelijk wordt gewerkt aan de verbetering van de haltetoegankelijkheid van het OV. De perronhoogte wordt aangepast, zodat er een gelijkvloerse overgang ontstaat tussen perron en voertuig. Nieuwe haltes worden conform deze eisen aangelegd. Bestaande haltes worden waar mogelijk geoptimaliseerd. Dat geldt ook voor de halte aan de Nieuwe Ubbergseweg. Parkeren In het gebied is voldoende parkeergelegenheid voor bewoners en hun bezoekers. Om uitwijkparkeren vanuit het centrum te voorkomen is op de Ubbergseweg en de Oude Ubbergseweg betaald parkeren ingevoerd. Toch loopt de parkeerdruk in de omliggende straten op. Vooral in de Dijkgraaf van Wijckweg leidt het parkeren vaak tot problemen. Steeds meer werknemers uit de binnenstad parkeren hier hun auto. Mogelijk is in de toekomst het uitbreiden van betaald parkeren aan de orde.


15

Horeca In de Ooyse Schependom zijn momenteel geen horecagelegenheden gevestigd. Op twee panden in het gebied rust wel de horecabestemming. Zo is aan de Ooysedijk de Polderkamer gelegen. Deze voormalige horecagelegenheid staat echter al sinds de jaren 80 leeg. In de Horecanota Gastvrij Nijmegen zijn de beleidsregels voor nieuwe horeca opgenomen. Voor de Ooyse Schependom geldt dat horeca zich in dit gebied zal vestigen vanwege de unieke locatie. Goede initiatieven vanuit de markt, die inspelen op unieke kansen, zullen op hun eigen merites worden beoordeeld. Detailhandel Nijmegen kent een fijnmazig net aan winkelcentra. Huidige bewoners van de Ooyse Schependom kunnen voor hun boodschappen terecht in het zeer nabij gelegen stadscentrum. Het aantal inwoners is te beperkt om voor de dagelijkse boodschappen een eigen (buurt-) winkelvoorziening te realiseren.

Waterketen in de Ooyse Schependom Het hemelwater dat ten oosten van ‘t Meertje op het verhard oppervlak valt, wordt via kolken ingezameld en via een hemelwaterleiding afgevoerd naar het oppervlaktewater aan de noordwest zijde van de Ooysedijk. Het hemelwater van de daken, parkeerplaatsen en inritten wordt samen met het afvalwater via gemengde leidingen naar de persleiding afgevoerd. Het water wordt vervolgens afgevoerd naar het gemengde stelsel van Nijmegen. Het gebied ten zuiden van de Ooysedijk is niet verhard en bestaat uit groengebied en een kolk. De woonboten in ’t Meertje zijn voorzien van een pomp. Het vuilwater wordt naar het gemengde stelsel van Nijmegen gepompt. Het parkeerplein onder de Waalbrug is niet op de riolering aangesloten.

Kleinschalige bedrijvigheid en kantoorfuncties In het gebied komt in beperkte mate kleinschalige bedrijvigheid voor. Er is een constructiewerkplaats, een timmerfabriek en een aantal kleinere kantoorfuncties (administratiekantoor, uitzendbureau).

Doorstroming en waterberging Er gelden algemene regels en specifieke maatregelen op het gebied van water. Deze richtlijnen zijn terug te vinden in bijlage 1. Hiermee moet rekening worden gehouden bij ontwikkelingen in het gebied. Eén van de belangrijkste richtlijnen is dat het buitendijkse gebied valt onder de Wet Beheer Rijkswaterstaatswerken en de Beleidslijn Grote Rivieren. Inrichtingsmaatregelen in het gebied mogen hierdoor niet leiden tot een verminderde doorstroming of waterberging.

3.9.

3.10. Milieu

Water

In beleidsnotities (zie bijlage) wordt voor het totale waterbeleid de term Integraal Waterbeheer gebruikt. Het Waterplan Nijmegen (2001) maakt onderscheid in watersysteem en waterketen. Het watersysteem omvat de cyclus van regenwater, oppervlaktewater, grondwater en de bijbehorende leefgemeenschappen. De waterketen omvat het menselijk ingrijpen hierin. Het watersysteem in de Ooyse Schependom De Ooyse Schependom is een laag klei-/zavelgebied. Het grondwater ligt ondiep. Overstromingen komen buitendijks vaak voor. In de Buiten Ooy kan de toestroom van relatief schone rivierkwel worden bevorderd door het verwijderen van de afdekkende kleilaag. Het water in de Buiten Ooy staat via het grondwater in verbinding met het water in de sloten in de binnendijkse Ooijpolder. Als het waterpeil in de uiterwaard stijgt volgt het waterpeil binnendijks en andersom. Vooral bij hoogwater beweegt er veel water binnendijks, dat via sloten wordt afgevoerd naar ‘t Meertje.

16

Bedrijvigheid In het overzicht zijn de bedrijven binnen het plangebied aangegeven die vallen onder de Wet Milieubeheer. Buiten het gebied zijn geen inrichtingen aanwezig die ontwikkelingen binnen het plangebied kunnen beïnvloeden. Straat Oude Ubbergseweg 11 Ubbergseweg 66 Ubbergseweg 64 Ubbergseweg 3 Ooyse sluispad 4

Naam Novaz Interieur en Meubelmaatwerk Nijmeegs aannemersbedrijf H.J.Giesbertz b.v Hollands-Duits Gemaal Studio Sogno Schildersbedrijf Bovi

SBI Omschrijving 36121; Interieurbouw

Cat. 2; type B

45211; Algemene burgerlijke utiliteitsbouw 7511; Algemeen overheidsbestuur 4544; Schilderen en Glaszetten

3; type B 2; type B 1; type A 2; type


Bodem De afgelopen jaren zijn er enkele bodemonderzoeken uitgevoerd ter plaatse van de kolk en het initiatief van de stichting Landwaard voor het aaleggen van schooltuinen (zie hoofdstuk 5). Nader bodemonderzoek op de locatie van de schooltuinen is nodig om de contouren van diverse ernstige gevallen van bodemverontreiniging beter in te kunnen schatten. Geluid In en rond het gebied Ooyse Schependom liggen de volgende gezoneerde geluidsbronnen die het gebied (kunnen) belasten: Generaal J. Gavinweg, Keizer Traianusplein, Nieuwe Ubbergseweg, Ubbergseweg, Ooysedijk. Binnen de geluidscontouren van deze wegen zijn nieuwe geluidsgevoelige bestemmingen alleen toegestaan als uit akoestisch onderzoek blijkt dat de geluidsbelasting niet hoger is dan 48 dB. Onder voorwaarden kan via een aparte procedure een hogere geluidsbelasting worden toegestaan. Voor woningen gelden de beleidsregels Hogere Waarde(n) Wet geluidhinder. Externe veiligheid Rondom het plangebied is een aantal potentiële risicobronnen aanwezig. Er ligt een route gevaarlijke stoffen over de weg: Waalbrug - Nieuwe Ubbergseweg. Voor het plaatsgebonden risico wordt de norm nergens overschreden. De risicocontour ligt op de weg. Ook voor het groepsrisico wordt de oriënterende waarde nergens overschreden. Door relatief kleine uitbreidingen, met bijvoorbeeld de brugverbinding over ’t Meertje, zal in de toekomst ook geen overschrijding plaatsvinden. Op deze route hoeft geen rekening gehouden te worden met een plasbrand-aandachtsgebied.

vorming van een plas op de grond. Wanneer er een ontstekingsbron aanwezig is, ontstaat een plasbrand die leidt tot warmtestraling in de omgeving. Een zogenaamd plasbrandaandachtsgebied houdt rekening met de effecten van een plasbrand in een zone rond de infrastructuur. Voor binnenvaartroutes met frequent vervoer van gevaarlijke stoffen geldt een afstand van 25m, waarbinnen bij voorkeur geen nieuwe gevoelige objecten worden gecreëerd. Lucht Voor de luchtkwaliteit in het plangebied is naast de heersende achtergrondconcentraties geen weg van belang. Alleen bij ontwikkellocaties die extra verkeersbewegingen gaan opleveren zal een nadere toets nodig zijn. Het plangebied grenst ook niet aan noemenswaardige bedrijvigheid. De uitstoot is hier daarom niet zodanig dat overschrijding van de grenswaarden voor NO2 en PM10 te verwachten is. De uitstoot door scheepvaart op de Waal is zodanig dat overschrijding van grenswaarden buiten de vaargeul mogelijk is. Nieuwe ontwikkelingen direct langs de rivier kunnen daardoor nadelig beïnvloed worden. Wanneer nieuwbouw van woningen en andere gevoelige objecten gepland wordt langs de rivier, dan dient hierover nader advies ingewonnen te worden.

De Waal wordt in het Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen aangewezen als een belangrijke binnenvaartroute (zwarte route) voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Zowel voor het plaatsgebonden risico als het groepsrisico zijn geen overschrijdingen te verwachten, behalve als er op het water nieuwe bestemmingen worden gecreëerd of bij een bevolkingsdichtheid van meer dan 1500 personen/ ha. Dit houdt in dat er geen nieuwe woonboten kunnen worden toegestaan. Voor de 14 woonboten die er nu liggen geldt een consoliderend beleid. Er geldt geen saneringsverplichting. Voor brandbare vloeistoffen is een extra veiligheidsambitie gedefinieerd in de Nota Vervoer Gevaarlijke Stoffen. Het meest denkbare scenario is een plasbrand. Hierbij leidt de uitstroming van een brandbare vloeistof tot de


17

4. Initiatieven en ontwikkelingen Het overgangsgebied van de binnenstad naar het onbebouwde buitengebied van de Ooijpolder is de afgelopen jaren vaak onderwerp van discussie geweest. Discussies variërend van kleine bestemmingswijzigingen tot initiatieven voor een groot restaurant dat werkgelegenheid zou moeten bieden aan onder andere cliënten van de Groesbeekse tehuizen. Hieronder een beschrijving van de bij de gemeente Nijmegen bekende recente ontwikkelingen en initiatieven. Met het opnemen van deze initiatieven en ontwikkelingen in de ruimtelijke analyse wordt hieraan nadrukkelijk geen juridische status toegekend.

4.1.

Initiatieven in het buitendijks gebied

Stadswaard Staatsbosbeheer heeft een landschapsvisie en inrichtingsplan ontwikkeld voor de Stadswaard. In het inrichtingsplan ‘Buiten Ooij en Stadswaard bij Nijmegen’ wordt de Stadswaard als volgt beschreven: speeluiterwaard voor stedelingen met een etalagefunctie voor natuur elders in de Gelderse Poort. Het plan is gericht op natuurontwikkeling in de uiterwaarden, onder andere door natuurlijke begrazing. Een meestromende nevengeul moet de dynamiek van de rivier weer terugbrengen in de Stadswaard. Zo ontstaan er geulen en eilanden waardoor het gebied avontuurlijker wordt als speeluiterwaard. Er is vrije toegang voor wandelaars in het gehele terrein. Door een zonering aan te brengen voor het gebruik wordt voorkomen dat kwetsbare natuurplekken verloren gaan. Dicht bij de stad wordt struinnatuur ontwikkeld en rond de Oude Waal een rustgebied met weinig mogelijkheden voor recreatie. Met de ontwikkeling van de Stadswaard, de omgeving van de Oude Wael en De Vlietberg is nu vanaf Nijmegen tot aan de Duitse grens bij Millingen/ Bimmen het volledige uiterwaardengebied inzetbaar voor natuurontwikkeling. Brugverbinding Waalkade - Ooijpolder Het is de wens van de gemeente en Staatsbosbeheer om een voetgangersbrug te realiseren over ’t Meertje. Met deze brugverbinding wordt bijgedragen aan de realisatie van een lang wandelpad langs de Waal van

18

Gorinchem tot aan de Duitse grens. De brugverbinding is bedoeld om wandelaars vanuit het centrum snel de Stadswaard/Ooijpolder te laten bereiken. Rijkswaterstaat heeft inmiddels te kennen gegeven akkoord te kunnen gaan met het realiseren van deze brugverbinding. Het is de bedoeling om een beweegbare brug aan te leggen in verband met de ligging van de woonboten in ’t Meertje. Aandachtspunt is tenslotte de sociale veiligheid van deze brugverbinding gezien het afgelegen karakter onder en net ten oosten van de Waalbrug. Drijvende Bataafse Waterhutten Een initiatiefnemer heeft zich bij de gemeente gemeld voor het realiseren van zogeheten Bataafse drijvende waterhutten,ecologisch gebouwd met streekeigen materialen voorzien van een eigentijdse comfortabele inrichting. Deze alternatieve watergebonden accommodaties bieden aan wandelaars, fietsers en andere recreanten/toeristen een geheel nieuwe vorm van verblijven en overnachten op unieke locaties. Door de hutten onderling te schakelen kunnen ze ook als groepsaccommodatie worden gebruikt. Voor de realisatie van de waterhutten wordt gedacht aan de Waal of ’t Meertje.

4.2.

Initiatieven in het agrarisch overgangsgebied

BSO Struin In het agrarisch gebied ten oosten van de Ooysedijk tussen de gemeentegrens Nijmegen-Ubbergen en de Dijkgraaf van Wijckweg bestaat een particuliere ontwikkelingswens voor de permanente vestiging van de buitenschoolse opvang (BSO Struin), inclusief kleinschalige bebouwing. Struin is gespecialiseerd in natuuractiviteiten voor kinderen. Kenmerkend voor Struin is: spelen en leren in en met de natuur, biologische voeding, milieubewust, gezond en veel bewegen. De BSO biedt speelmogelijkheden in de natuur voor de kinderen die na schooltijd en in vakanties de BSO bezoeken. Gezien de ligging op afstand van de wijken is het de vraag of deze locatie een voor de handliggende speelplek is. Voor een eventuele bredere openstelling in de toekomst zullen extra voorzieningen nodig zijn, zoals een beheerdersruimte met toiletvoorziening en eventueel parkeerruimte. Phocas Aan de Dijkgraaf van Wijckweg heeft de Radbouduniversiteit ooit een perceel verworven voor de realisering van het botenhuis voor roeivereniging


Phocas. Hiervoor was een herziening van het bestemmingsplan vereist. Het gemeentebestuur van Nijmegen wilde aan dit initiatief meewerken. Met de buurgemeente Beek-Ubbergen hebben de roeivereniging en de universiteit echter geen overeenstemming weten te bereiken over het roeien op het op Ubbergs grondgebied gelegen deel van ’t Meertje. De roeivereniging richt zich nu op een locatie in de dijkteruglegging bij Lent.

De initiatiefnemer wil hiervoor een aantal activiteiten uitvoeren: aanbrengen afrastering, aanleggen en inzaaien paden, plaatsen tijdelijke container, aanleggen waterbassin, plaatsen van drie koepelkassen, een puls slaan voor de watervoorziening. Op langere termijn wil de initiatiefnemer een landbouwschuur bouwen van ca. 90 m2 als schuillocatie en voor de opslag van landbouwwerktuigen. In de schuur komt ook een sanitaire voorziening.

Landwaard Ten noorden van de locatie van de buitenschoolse opvang Struin heeft de Stichting Landwaard een initiatiefvoorstel ingediend voor de realisatie van schooltuinen. De schooltuinen zijn enerzijds gericht op de verbouw van groenten en fruit, anderzijds op de exploitatie van een weiland. Doel is om de leerlingen van het Nijmeegse basisonderwijs te betrekken bij de natuur en de herkomst van voedsel uit eigen land. Voor basisscholen uit Nijmegen wordt het mogelijk om zelf groenten en fruit te verbouwen. De Stichting Landwaard wil de consumptie van gezond en duurzaam geproduceerd voedsel bevorderen en gezonde eet- en leefgewoonten stimuleren. Bij het ontwikkelen van het initiatief zal aandacht worden besteed aan de versterking van de landschappelijke kwaliteit.

Camping/ camperplaats Het college heeft in het coalitieakkoord opgenomen dat ze door een impuls te geven aan het toerisme de aantrekkelijkheid van de stad wil versterken. Daarvoor wil het College een stadscamping en/of camperplaats realiseren om toeristen langer en vaker aan de stad te binden. Op dit moment wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor een camping en/of camperplaats in Nijmegen. Het gebied van de Ooyse Schependom is daarbij in beeld als één van de te onderzoeken locaties. Dit voorjaar worden de onderzoeken met daarin een advies over mogelijke locaties afgerond. De uitkomsten vormen de basis voor verdere ontwikkeling van een camping en/of camperplaats. Dan zal ook duidelijke worden of de Ooyse Schependom als vestigingslocatie geschikt is.

2

Het initiatief bestaat verder uit het plaatsen van een maximum van 50 m schuilonderkomens (tijdelijke porto cabines en later een meer definitieve voorziening), het aanleggen van oppervlakteverharding, het aanleggen van een waterpomp, een berging voor gereedschap gecombineerd met een toilet en een kweekkas. Voordat de schooltuinen kunnen worden gerealiseerd is nader bodemonderzoek nodig om de contouren van diverse ernstige gevallen van bodemverontreiniging beter in te kunnen schatten. Biologische boerderij Dijkgraaf van Wijckweg De aanvraag betreft een deel van het perceel gelegen aan de Ooysedijk (ongenummerd) en de Dijkgraaf van Wijckweg (ongenummerd). Van dit perceel wordt de zuidoostelijke strook van 80 bij 160 meter afgesplitst om biologische bloemen, kleinfruit en fruitbomen te verbouwen en een biologische proeftuin voor groenten te beginnen. Het is de bedoeling dat hier op termijn een belevingstuin ontstaat, waarin niet alleen groenten en fruit worden verbouwt, maar waar consumenten kunnen worden ontvangen en rondgeleid.


4.3.

Initiatieven in de bestaande bebouwingscontouren

Ooysedijk 7-11-13 en 21/23 Voor de Ooysedijk 7-11-13 is in 2004 een verzoek ingediend om de bestemming te wijzigen van de voormalige bedrijfsgebouwen (oude smederij) en bijbehorende terreinen. Er bestaan al jaren plannen om hier een smederijmuseum/restaurant te realiseren. Op de bebouwing achter de Ooysedijk 21/23 waren ca. 20 gastenkamers (polderlogies) gedacht. Daarnaast is een bouwaanvraag ingediend voor een Havenhuis met zicht op ’t Meertje en polderlogies en een poortgebouw voor het smederijcomplex. Voor de tussenliggende eengezinswoningen zijn geen plannen voor herontwikkeling en/of herbestemming bekend. Het pand genaamd “De Polderkamer” heeft van oudsher een horecabestemming. Deze voormalige horecagelegenheid staat echter al sinds de jaren 80 leeg.

19

5. Visie Ooyse Schependom In dit hoofdstuk wordt de visie beschreven op de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied Ooyse Schependom.

De gemeente Nijmegen heeft al flink geïnvesteerd in projecten in de Ooijpolder, bijvoorbeeld in een recreatieve route en in het voorjaar van 2011 wordt een ecologische verbindingszone gerealiseerd. De gemeente wil de groene uitstraling verder versterken en dit grootschalige groengebied beschermen. Het groen moet een sterke positie krijgen in de stedelijke ontwikkeling. Zorgvuldig omgaan met nieuwe ontwikkelingen Voor de Ooyse Schependom bepalen vooral de contrasten het waardevolle karakter van het landschap. Ook de directe toegang van het stadscentrum naar de polder is uniek voor Nederland en vormt een belangrijke kwaliteit. De Ooyse Schependom is een gebied met een eigen identiteit. De huidige balans tussen stad en polder is kwetsbaar. De bebouwing aan de Ooysedijk en Ubbergseweg vormt een kleine overgangszone van de stad naar het buitengebied, die zich kenmerkt door een organisch gegroeide setting met bijzondere gebouwen. Het zijn relicten van de activiteiten die hier werden ontplooid. Sommige hiervan zijn historisch en beschermd. De bebouwing in combinatie met de natuurlijke uiterwaarden en agrarische polder geeft de charme aan de Ooyse Schependom. In ’t Meertje liggen 14 woonboten in een rustige groene setting. Hiervoor geldt een consoliderend beleid.

Zicht vanaf de Ooysedijk

5.1.

Uitgangspunten

Versterken positie groengebieden De Ooijpolder, waar het gebied Ooyse Schependom deel van uit maakt, is een belangrijk grootschalig groengebied direct grenzend aan de stadsrand van Nijmegen. De stuwwal, de dijk, de vlakke polder en uiterwaarden zijn de belangrijkste ruimtelijke elementen. De rivier is van grote invloed geweest in het gebied, getuigen de nog aanwezige landschapselementen als kolken, de dijkloop en oude afwateringsgeul 't Meertje. Omdat het grondwater hier ondiep ligt en overstromingen vaak voorkomen is naast natuur, waterberging een belangrijk thema. Vooral buitendijks stelt dit eisen aan de inrichting van het gebied. Het buitendijks gebied is in eigendom van Staatsbosbeheer en gereserveerd voor natuur, waterberging en recreatie. Hiervoor is een inrichtingsplan opgesteld.

20

Vanwege het groene en open karakter van de Ooijpolder en het kwetsbare evenwicht tussen stad en polder wil de gemeente zeer terughoudend omgegaan met nieuwe bebouwing en het toevoegen van ruimtelijke elementen. Omdat kleine ingrepen al grote effecten kunnen hebben in dit gebied, moeten nieuwe ontwikkelingen zorgvuldig worden ingepast in het landschap. Mogelijkheden voor kleinschalige ontwikkelingen op het gebied van toerisme en recreatie Het gebied Ooyse Schependom kan worden beschouwd als de poort naar het belangrijke recreatiegebied de Ooijpolder. Het kan kenen op een dagelijkse stroom van wandelaars en fietsers. De vrijetijdssector wordt een steeds belangrijker onderdeel van de Nijmeegse economie. De trend is dat de recreatieve bezoeker tijdens een wandel- of fietstocht gebruik maakt van een horecagelegenheid. Omgekeerd zorgt een aantrekkelijke horecagelegenheid ervoor dat meer bezoe-


kers naar het gebied komen. Er is in de Ooyse Schependom ruimte voor enkele kleinschalige en extensieve voorzieningen op het gebied van horeca en/of verblijfsrecreatie. Door de gemeente wordt ingezet op het verbeteren van de verbinding tussen het stadscentrum en de Ooijpolder door middel van een brugverbinding over ’t Meertje. Daarnaast is het wenselijk om het gebied beter in te richten als 30 km/uur zone en, al dan niet alleen in de weekenden, meer autoluw dan wel autovrij te maken. Bij eventuele nieuwe kleinschalige ontwikkelingen is het tenslotte belangrijk dat er voldoende parkeervoorzieningen aanwezig zijn voor fietsen en auto’s. Dit gebeurt in principe op eigen terrein.

5.2.

Met welke beleidskaders moet rekening worden gehouden?

Natuur en landschap Het buitendijkse gebied van de Ooijpolder en het wateroppervlak van ’t Meertje zijn begrensd als Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Daarnaast is het buitendijksgebied onderdeel van het Natura 2000-gebied Gelderse Poort. Hiervoor gelden de beschermingsregimes zoals deze in nationaal en Europees verband zijn vastgesteld (zie het beleidskader in bijlage 1). Ontwikkelingen die de waarden van deze gebieden significant aantasten zijn in principe niet toegestaan, tenzij aan strenge voorwaarden wordt voldaan. Dit beleid is ook opgenomen in het gemeentelijke groenplan “De Groene Draad”. Hierin is verder opgenomen dat de kansen voor het groen in de Ooijpolder vooral liggen in het meer natuurlijk beheren van de gebieden en het verbeteren van de (recreatieve) verbindingen. Het hele plangebied, ook het binnendijkse gebied, maakt daarnaast onderdeel uit van het Nationaal Landschap Gelderse Poort. Ruimtelijke ontwikkelingen zijn hier alleen mogelijk wanneer is aangetoond dat zij een bijdrage leveren aan de landschappelijke kwaliteit van het gebied. De polder ten zuidoosten van de Ooysedijk is ook begrensd als foerageergebied voor overwinterende ganzen en smienten. Initiatiefnemers dienen hiermee rekening te houden bij het gebruik van dit gebied. Met name in de wintermaanden is een intensief gebruik van de gronden niet toegestaan.


De vlakke polder met in de verte de stuwwal

Op de gemeentelijke Natuurwaardenkaart staat het gebied Ooyse Schependom aangegeven als relatief hoge natuurwaarden. Dit is een combinatie van de aanwezigheid van beschermde gebieden en beschermde soorten. Daarnaast geldt de Flora- en Faunawet. Deze wet regelt de bescherming van een groot aantal soorten dieren en planten, of ze nu wettelijk beschermd zijn of niet. Economie De inzet van het detailhandelsbeleid is om de bestaande structuur van winkelcentra te handhaven en versterken. Voor de Ooyse Schependom betekent dit dat hier geen winkelvoorzieningen gevestigd kunnen worden. Toerisme en recreatie De Nota Toerisme bevat onder de pijler “groen, blauw en omgeving” een aantal aangrijpingspunten om de toeristische mogelijkheden van de Ooyse Schependom verder vorm te geven door de ontwikkeling van groene fietsen wandelroutes, het verbeteren van de toegankelijkheid van de Ooijpolder door een brugverbinding met het centrum en de mogelijkheid voor kleinschalige horeca (restaurant of café) in een groene omgeving. Daarnaast is het plangebied in beeld als één van de zoekgebieden voor een camping/ camperplaats.

21

Maatschappelijke voorzieningen De gemeente Nijmegen wil investeren in de totstandkoming van nieuwe natuurspeeltuinen. De komende jaren zal worden gekeken of we niet meer natuurlijke speelplekken kunnen realiseren.



Beeldkwaliteit Voor de Ooyse Schependom geldt een bijzonder toetsingsniveau vanwege het historische karakter van het bebouwingslint aan de Ooysedijk en de Ubbergseweg. Veranderingen of nieuwe initiatieven dienen zorgvuldig te worden ingepast en er moet gelet worden op openheid en zichtlijnen. De bebouwing met bijbehorende elementen mag geen afbreuk doen aan het landschap.



Cultuurhistorie en archeologie Als geheel bezit de Ooyse Schependom cultuurhistorische waarde vanwege de nog zichtbare ontwikkelings- en gebruiksgeschiedenis. Daarnaast herbergt het gebied diverse waardevolle lijnstructuren, landschapselementen en bebouwing. Het archeologiebeleid van de gemeente Nijmegen is er op gericht om het bodemarchief zoveel mogelijk te ontzien. Op de archeologische beleidskaart heeft de Ooyse Schependom de aanduiding Waarde 1. Dit verdient een opwaardering, omdat ter plekke van de monding van ’t Meertje een haven uit de Romeinse periode kan worden verwacht. Wonen De Ooyse Schependom ligt buiten de woningbouwcontour uit het Regionaal Plan van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen. Er kan dus niet worden gebouwd. Er gelden specifieke randvoorwaarden. Voor het gebied is geen apart gemeentelijk woonbeleid geformuleerd. Voor de 14 woonboten is een consoliderend beleid vastgesteld in de nota Havens en kaden, waarbij specifiek aandacht zal zijn voor het onderhoud en de beeldkwaliteit. Tegen illegaal gebruik van de kaden zal handhavend worden opgetreden. Milieu Op het gebied van milieu gelden een aantal algemene regels. Voor de Ooyse Schependom zijn de volgende aspecten relevant:  Binnen en buiten het plangebied zijn geen bedrijven/inrichtingen, die ontwikkelingen binnen het plangebied kunnen beïnvloeden.

22





Op locaties binnen het plangebied waar veranderingen in functie/ bouw plaatsvindt moet nagegaan worden of bodemonderzoek nodig is. Dit geldt in ieder geval voor de locatie van de schooltuinen. Hier is nader onderzoek nodig om de contouren van enkele ernstige gevallen van bodemverontreiniging beter in te kunnen schatten. Bij ruimtelijke ontwikkelingen moet rekening worden gehouden met de regelgeving voor luchtkwaliteit. Het vervoer van gevaarlijke stoffen over de Waal brengt geen overschrijding van de vastgestelde waarden met zich mee, behalve als op het water nieuwe bestemmingen worden gecreëerd of bij een bevolkingsdichtheid > 1500 persponen/ha. Bij nieuwe geluidsgevoelige bestemmingen moet worden onderzocht of de geluidbelasting niet te hoog is.

Mobiliteit De Ooyse Schependom is één groot verblijfsgebied met weinig doorgaand verkeer en een kwetsbare ontsluiting. De inrichting wordt in de toekomst aangepast aan de eisen voor een 30 km/u verblijfsgebied. Er is voldoende parkeergelegenheid voor de bewoners en hun bezoekers. Om uitwijkparkeren vanuit het centrum te voorkomen is betaald parkeren ingevoerd. Wanneer de parkeerdruk door werkenden in de binnenstad zo groot wordt dat maatregelen nodig zijn, kan gedacht worden aan het uitbreiden van het betaald parkeren. Op deze manier kan in de woonstraten het parkeren worden teruggedrongen. Bij kleinschalige ontwikkelingen moet het parkeren voldoen aan de normen, zoals deze zijn gesteld in de parkeervisie en op eigen terrein worden opgelost Water Op het gebied van water zijn algemene regels en specifieke maatregelen van toepassing, zoals de Wet Beheer Rijkswaterstaatwerken en Beleidslijn Grote Rivieren. Hiermee moet rekening worden gehouden bij de ontwikkeling van het gebied. Dit betekent o.a. dat de beschikbare afvoeren bergingscapaciteit van het rivierbed behouden moet blijven en ontwikkelingen worden tegengegaan die de mogelijkheid tot rivierverruiming onmogelijk maken. Omdat het gaat om een bedijkte rivier moet terughoudend worden omgegaan met nieuwe ontwikkelingen in het rivierbed. Inrichtingsmaatregelen mogen niet leiden tot een verminderde doorstroming/waterberging. Niet-riviergebonden activiteiten zijn in principe niet mogelijk.


routes. Dit sluit uitstekend aan bij de Visie Waalweelde, zoals beschreven in hoofdstuk 3.2. Om de toegankelijkheid van het gebied voor voetgangers te vergroten zal een (beweegbare) brugverbinding over ’t Meertje worden gerealiseerd. Belangrijk aandachtspunt hierbij is de sociale veiligheid, gezien de afgelegen ligging onder en net ten oosten van de Waalbrug. Onderzocht dient te worden op welke wijze de inrichting van de openbare ruimte vanaf de Waalkade tot de brugverbinding kan worden verbeterd en aantrekkelijk kan worden gemaakt voor de recreant.

Andere beleidslijnen die hier van belang zijn, zijn o.a, de Kaderrichtlijn Water, het Waterplan Gelderland en het Waterplan 2001 (zie bijlage). In dit laatste plan staat voor de Ooijpolder dat het wenselijk is om de verdroging te verminderen door het verhogen van de kwelstroom uit de stuwwal.

5.3.

Kansen per deelgebied

In de Ooyse Schependom onderscheiden we drie deelgebieden: 1. de uitwaarden (Stadswaard) 2. de bebouwingsstructuren (Ooysedijk, Ubbergseweg, ’t Meertje) 3. de polder (het agrarisch overgangsgebied ten zuidoosten van de Ooysedijk) Per deelgebied wordt hier de gewenste ontwikkelingsrichting beschreven. De Stadswaard De uiterwaarden zijn aangemerkt als natuurgebied. Het beschermen en ontwikkelen van de natuur en landschappelijke waarden staan hier voorop. Ook moet rekening worden gehouden met de cultuurhistorische en archeologische waarden van het gebied. Het voornemen van Staatsbosbeheer is om de Stadswaard her in te richten en aantrekkelijker te maken als speelnatuur. Hiervoor is een inrichtingsplan opgesteld (zie hoofdstuk 4). Ontwikkelingen in de Stadswaard moeten passen binnen dit inrichtingsplan. In het gebied liggen niet alleen kansen voor natuur, maar vooral ook voor recreatie. De toeristische mogelijkheden van het gebied kunnen verder vorm worden gegeven door het ontwikkelen van groene fietsen wandel-


Tenslotte is door de ligging aan de Waal en het regelmatig optreden van kwel de invloed van het water op de Stadswaard groot. De berging en veilige afvoer van water stellen eisen aan de inrichting van het gebied. Ontwikkelingen mogen niet leiden tot een verminderde doorstroming of waterberging. Dit is dan ook de reden dat het realiseren van drijvende Bataafse waterhutten hier niet mogelijk is (zie hoofdstuk 4). Bebouwingsstructuren De Ooyse Schependom kent een kleine overgangszone naar het stedelijk gebied in een organisch gegroeide setting met bijzondere gebouwen, die soms beschermd zijn door hun cultuurhistorische waarde. Omdat het gebied grotendeels buiten de woningbouwcontour van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen ligt kan hier niet worden gebouwd. Bij ontwikkelingen moet gelet worden op de openheid van het landschap en zichtlijnen in het gebied. Uitgangspunt is dat zeer terughoudend wordt om gegaan met het toevoegen van nieuwe bebouwing en ruimtelijke elementen. Ubbergseweg De huidige bebouwing aan de Ubbergseweg dient qua aard en uiterlijk behouden te blijven. Aan de noordzijde van de weg aansluitend aan de bestaande bebouwing behoort nieuwbouw van enkele woningen tot de mogelijkheden. Dit houdt in: in een aaneengesloten rij, evenwijdig aan de hoogtelijnen, nokhoogte maximaal het niveau van de Gen. J. Gavinweg. Ooysedijk De verschijningsvorm van de huidige bebouwing aan de Ooysedijk dient behouden te blijven. Nieuwbouw is niet toegestaan. Vervangende nieuwbouw kan alleen op het bestaande bouwblok, passend in de structuur van de Ooysedijk en de omgeving. Om de oude bedrijfspanden in stand te kunnen houden is het soms noodzakelijk andere functies toe te laten. De-

23

ze toevoeging moet ‘ingetogen’ zijn en qua functie iets toevoegen aan het recreatieve gebruik en/of de natuurbeleving van de polder. Als functies zijn denkbaar: beperkte horeca, een gastenverblijf of klein hotel, een atelier of galerie, woon-werkpanden. De initiatieven die in hoofdstuk 4.3. zijn beschreven zullen in dit licht te worden bekeken. ’t Meertje In ’t Meertje liggen 14 woonschepen in een rustige groene omgeving. Hiervoor gelden beperkingen. Enerzijds omdat de Waal een binnenvaartroute is voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Anderzijds omdat het wateroppervlak van ’t Meertje is opgenomen in de EHS. Voor de woonboten geldt daarom een consoliderend beleid. Er geldt geen saneringsverplichting. Wel is het belangrijk om vanuit het oogpunt van beeldkwaliteit aandacht te besteden aan het onderhoud en het beter faciliteren van de woonboten Tegen illegaal gebruik van de kade zal handhavend worden opgetreden. Tenslotte geldt hier vanwege vondsten uit de Romeinse periode een hogere archeologische verwachtingswaarde. Parkeren Parkeren dient op eigen terrein te worden opgelost en dient uit het zicht vanaf de Ooysedijk te blijven. Uitbreiding van het parkeerareaal aan de Ooysedijk is niet toegestaan. Wanneer de parkeerdruk van werkenden in de binnenstad zo groot wordt dat maatregelen nodig zijn, kan gedacht worden aan het uitbreiden van het betaald parkeren. Op deze manier kan in de woonstraten het parkeren worden teruggedrongen. Polder De contrasten tussen het open agrarische polderlandschap en de bebouwing aan de voet van de stuwwal bepalen het waardevolle karakter van het gebied de Ooyse Schependom. Niet voor niets maakt ook de polder vanwege deel uit van het Nationaal Landschap Gelderse Poort. De balans tussen het rustige buitengebied en het hectische stadsleven is kwetsbaar. Kleine ingrepen kunnen hier grote gevolgen hebben. Dit geldt vooral in het agrarisch overgangsgebied. De openheid en agrarische functie van de polder dient behouden te blijven. Vanuit de gedachte dat de stadsrand een overgangsgebied is van een stedelijke naar een landelijke invulling, is het denkbaar dat er op beKansen per deelgebied

24


perkte schaal ruimte is voor agrarisch medegebruik. Hierbij kan worden gedacht aan kleinschalige educatieve, culturele, maatschappelijke en recreatieve functies, mits deze gekoppeld zijn aan het agrarisch gebruik of de natuurfunctie van het gebied. Voorbeelden hiervan zijn een locatie voor kleinschalige verblijfsrecreatie, natuureducatie, een heemtuin voor agrarische gewassen of een natuurspeeltuin. Voorwaarde is dat de ontwikkelingen passen binnen het Landschapsontwikkelingsplan (zie hoofdstuk 2) en de eisen die worden gesteld aan de inrichting en het gebruik van het ganzenfoerageergebied. Tenslotte is de bodem een belangrijk aandachtspunt. Bij veranderingen van een functie of bouwwerkzaamheden moet nagegaan worden of nader bodemonderzoek nodig is. Dat geldt in ieder geval voor de locatie van de schooltuinen. Het gebied waar agrarisch medegebruik mogelijk is, heeft als oostgrens de kolk bij de Persingensestraat. Het gebied met agrarisch medegebruik dient qua omvang in verhouding te staan met het bebouwingscluster ten noorden van de Ooysedijk. Het medegebruik blijft dus beperkt tot een zone aan de dijk. Voor de inrichting gelden de volgende uitgangspunten:  Het agrarisch medegebruik en de ontsluiting daarvan is gelegen aan de dijk en heeft een beperkte omvang.  De inrichting is gebaseerd op het polderlandschap. Het gaat dan om factoren als openheid, beplantingstype, structuur, verkaveling.  De kolk en de directe omgeving daarvan blijven behouden als cultuurhistorisch relict.  De gebruiksintensiteit neemt af vanaf de dijk richting de polder.  De geslotenheid van de (opgaande) beplanting neemt vanaf de Dijkgraaf van Wijckweg tot het open gebied aan de kolk. Enkele uitgangspunten worden hieronder nader toegelicht. Openheid Komend vanaf Nijmegen ontvouwt het open polderlandschap zich vanaf het adres Ooysedijk 55. Dit beeld dient behouden te blijven. Dit betekent dat het gebied ten zuidoosten van de Ooysedijk vanaf dit punt voldoende doorzicht dient te behouden om de achterliggende open polder te kunnen waarnemen. De inrichting moet aansluiten bij het open en natuurlijke karakter van de polder met agrarische en landschappelijke elementen, zoals deze op vergelijkbare plekken in de polder voorkomen. Visie op openheid en gebruiksintensiteit


25

Bebouwing en verharding In het agrarisch overgangsgebied is slechts beperkt bebouwing en verharding toegestaan. De bebouwing en verharding dient gesitueerd te zijn aan de dijk. Denkbaar zijn alleen ondergeschikte bouwwerken, zoals een toiletgebouwtje of schuilruimte. De architectuur van de gebouwen dient een verwantschap te hebben met de agrarische bebouwing uit de polder. Speciale aandacht gaat hierbij uit naar het dak, omdat deze vanaf stuwwal zichtbaar zijn. Verharding ten behoeve van parkeergelegenheid wordt bij voorkeur op één gezamenlijke locatie gerealiseerd, evt. in combinatie met een beperkt aantal camperplaatsen. Beplanting en inrichting Het terrein gelegen in de oksel van ’t Meertje en de Ooysedijk is in de huidige situatie aan de noorden westzijde omzoomt met beplanting. Het aanbrengen van opgaand groen is hier in beperkte mate mogelijk. Voorwaarde is dat wordt aangesloten bij het open en natuurlijke karakter van de polder en de bestaande agrarische of landschappelijke elementen, zoals boomgroepen, hagenstructuur, grasland en akkers. De inrichting van het agrarisch overgangsgebied gebeurt bij voorkeur aansluitend op de bestaande verkavelingstructuur en/of patronen in het landschap.

Visiekaart

26


Bijlage 1 Beleidskader

provincies en gemeenten hun eigen ruimtelijke belangen vorm kunnen geven. Het besluit is nog niet vastgesteld en in werking getreden.

1.

Wanneer een groot openbaar belang aan de orde is kan de desbetreffende minister uit eigen beweging of op verzoek van Gedeputeerde Staten of een college van B&W ontheffing verlenen van een regel uit de AMvB of provinciale verordening. In enkele gevallen en als een groot nationaal belang in het geding is kan het rijk afwijken van in de AMvB gestelde regels.

Ruimtelijk beleid

Nota Ruimte De Nota Ruimte “Ruimte voor ontwikkeling” is een gezamenlijk product van de ministeries van VROM, LNV, VenW en EZ. De Nota Ruimte legt het nationaal ruimtelijk beleid vast tot 2020, met een doorkijk tot 2030. Hoofddoel is ruimte te scheppen voor de verschillende ruimtevragende functies op het beperkte oppervlak dat ons in Nederland ter beschikking staat. Het Rijk richt zich daarbij primair op gebieden die deel uitmaken van de Nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur, zoals de nationale stedelijke netwerken, economische kerngebieden, hoofdverbindingsassen en de ecologische hoofdstructuur. Het kabinet streeft naar een algemene basiskwaliteit voor steden en dorpen en de bereikbaarheid daarvan. De kwaliteit van het landschap verdient daarnaast ook een volwaardige plaats bij ruimtelijke afwegingen. Meer specifiek richt het kabinet zich op vier algemene doelen: versterking van de internationale concurrentiepositie, bevordering van krachtige steden en een vitaal platteland, borging en ontwikkeling van belangrijke (inter) nationale ruimtelijke waarden, en borging van de veiligheid. Het kabinet kiest in de Nota Ruimte voor een dynamisch, op ontwikkeling gericht ruimtelijk beleid. Het accent verschuift van het stellen van beperkingen naar het stimuleren van ontwikkelingen. Beperkingen aan ruimtelijke ontwikkelingen worden door het rijk alleen gesteld als een nationaal belang in het geding is. Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (AMvB Ruimte) Op 1 juli 2008 is de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) in werking getreden. Kern van de nieuwe Wro is dat alle overheden hun ruimtelijke belangen vooraf kenbaar maken en aangeven hoe zij die belangen gaan realiseren. De AMvB Ruimte omvat alle ruimtelijke rijksbelangen die juridisch moeten doorwerken in provinciale verordeningen en gemeentelijke bestemmingsplannen. Het besluit geeft aan wat de ruimte is waarbinnen


Bestemmingsplannen die vóór 1 juli 2003 onherroepelijk zijn geworden moeten op 1 juli 2013 zijn aangepast. Bestemmingsplannen die daarna (maar voor inwerkingtreding van dit besluit) onherroepelijk zijn geworden moeten maximaal 5 jaar na inwerkingtreding aangepast zijn. Een uitzondering geldt voor bestemmingsplannen die gebaseerd zijn op recent vastgestelde provinciale structuurvisies, waarmee het rijk heeft ingestemd en bestemmingsplannen die niet strijdig zijn met de regels in dit besluit. Hieronder volgen de voor dit plan relevante hoofdlijnen van het ontwerpbesluit. Bundelen van verstedelijking Het bundelen van verstedelijking maakt het eenvoudiger om steden te ontsluiten en infrastructuur en voorzieningen optimaal te benutten. Concentratie van nieuwe bebouwing beperkt de noodzaak om de open ruimte te bebouwen. De variatie tussen stad en land blijft behouden. Bij provinciale verordening wordt het bestaand bebouwd gebied aangewezen. De AMvB Ruimte bepaalt dat in de provinciale verordening regels moeten worden gesteld voor nieuwe bebouwing binnen en aansluitend op het bestaand bebouwd gebied of in nieuwe clusters van bebouwing. Ook voor (herbestemming van) bestaande bebouwing buiten het bestaand bebouwd gebied worden regels gesteld. De provinciale verordening geeft ook regels voor de landschappelijke inpassing van nieuwe bebouwing buiten bestaand bebouwd gebied. Ecologische Hoofdstructuur (EHS) Om de biodiversiteit in Nederland te beschermen, in stand te houden en verder te ontwikkelen heeft het rijk de EHS aangewezen. De provincie is verantwoordelijk voor de aanwijzing, (her)begrenzing, wijziging, compen-

27

satie en saldering van de EHS in een verordening. In de provinciale verordening worden regels aan bestemmingsplannen gesteld voor de realisatie, bescherming, instandhouding en verdere ontwikkeling van de beoogde natuurkwaliteit van de EHS. Nationale landschappen De twintig nationale landschappen, waaronder de Gelderse Poort, zijn gebieden met zeldzame en kenmerkende landschapskwaliteiten. De provincies begrenzen in een verordening de nationale landschappen en stellen regels op voor bestemmingsplannen, onder andere m.b.t. de mogelijkheden voor nieuwbouw van woningen conform het principe migratiesaldo nul. Als kernkwaliteiten van het nationaal landschap Gelderse Poort gelden kleinschalige openheid, groen karakter en reliëf door oeverwallen en dijken Grote rivieren Om overstromingen te voorkomen moeten de grote rivieren voldoende afvoeren bergingscapaciteit hebben. Het rijk begrenst in de AMvB Ruimte het rivierbed van alle grote rivieren. Het rivierbed van de Waal bij Nijmegen is begrensd als stroomvoerend deel. In het gehele rivierbed zijn in beginsel geen nieuwe bestemmingen of functies toegestaan, die vermijdbare nadelige gevolgen hebben voor het veilig en doelmatig gebruik en de ecologische toestand van het rivierbed of een belemmering kunnen vormen voor de vergroting van de afvoercapaciteit. Nieuwe bestemmingen en regels voor het rivierbed dienen verhoging van de waterstand en afname van het bergend vermogen zo veel mogelijk te beperken en resterende effecten te compenseren. Naast deze hoofdregel worden voorwaarden gesteld aan het bestemmingsplan bij nieuwe bestemmingen of gebruiksregels in het bergend en stroomvoerend deel van het rivierbed. Ruimtelijke Verordening Gelderland (RVG) Op 1 juli 2008 is de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) in werking getreden. Kern van de nieuwe Wro is dat alle overheden hun ruimtelijke belangen vooraf kenbaar maken en aangeven hoe zij die belangen gaan realiseren. De wet geeft de provincie de bevoegdheid algemene regels vast te leggen in een provinciale verordening. Daarmee stelt de provincie eisen aan de ruimtelijke besluiten van gemeenten. De provincie richt zich op onderwerpen die van provinciaal belang zijn, zoals verstedelijking, wonen, detailhandel, natuur en water. De voorschriften in de ruimtelijke verordening zijn gebaseerd op de provinciale structuurvisie (voorheen:

28

Streekplan Gelderland 2005). De RVG is d.d. 15 december 2010 door Provinciale Staten vastgesteld en op 21 januari 2011 in werking getreden. Hieronder volgen de voor dit plan relevante hoofdlijnen van de Ruimtelijke Verordening Gelderland. Verstedelijking De Ruimtelijke Verordening legt het rijksbundelingsbeleid voor de Stadsregio Arnhem-Nijmegen vast door met voorschriften die bepalen dat nieuwbouw voor wonen en werken voor het overgrote deel plaatsvindt: binnen bestaand bebouwd gebied, binnen de woningbouwcontour van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen, binnen de zoekrichting woningbouw van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen, binnen de zoekzones bedrijventerreinen van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen en binnen de zoekzones bedrijventerreinen uit de Streekplanuitwerking Zoekzones stedelijke functies en landschappelijke versterking. Slechts een beperkt deel van verstedelijking kan plaatsvinden buiten deze gebieden. Het gaat dan om nieuwe bebouwing die functioneel gebonden is aan het buitengebied, bij functieverandering naar een niet-agrarische functie, bij oprichting van nieuwe landgoederen en voor uitbreiding van bestaande niet-agrarische bedrijven. Gedeputeerde Staten hunnen hiervan ontheffing verlenen, indien er sprake is van een ontwikkeling waarvan is aangetoond dat deze redelijkerwijs niet kan worden gerealiseerd binnen de genoemde gebieden en als de ontwikkeling bijdraagt aan de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Glastuinbouw Glastuinbouw is een sector met een hoge dynamiek en relatief hoge economische betekenis. Concentratie van glastuinbouw blijft gewenst vanwege de grote landschappelijke en ruimtelijke impact van kassen. Geïsoleerd gelegen bedrijven zijn niet gewenst. In een bestemmingsplan wordt nieuwvestiging van glastuinbouwbedrijven slechts toegestaan in concentratiegebieden glastuinbouw. Zolang geen bestemmingsplan is vastgesteld dat in overeenstemming is met de verordening is nieuwvestiging buiten de concentratiegebieden verboden, net als uitbreiding van glastuinbouwbedrijven. Ecologische Hoofdstructuur (EHS) De provincie streeft naar het veiligstellen van de verscheidenheid en kwaliteit van de Gelderse natuur door het realiseren en beschermen van een samenhangend netwerk van kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden,


cultuurlandschappen en verbindingszones. In een bestemmingsplan worden in een gebied gelegen binnen de EHS geen bestemmingen toegestaan waardoor de wezenlijke kenmerken of waarden van het gebied significant worden aangetast. In afwijking hiervan kan een bestemmingsplan activiteiten die mede tot doel hebben de kwaliteit van de EHS te vergroten mogelijk maken, GS kunnen onder bepaalde voorwaarden ontheffing verlenen voor bestemmingen in EHS-gebied. Waardevol open gebied Het ruimtelijk beleid voor waardevolle landschappen is: behouden en versterken van de landschappelijke kernkwaliteiten. In een bestemmingsplan worden geen bestemmingen toegestaan die de openheid van de waardevolle gebieden aantasten. Een uitzondering wordt gemaakt voor de oprichting van windturbines binnen de zoekzones windenergie van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen en de uitbreiding van agrarische bebouwing binnen of aansluitend aan een bestaand agrarisch bouwperceel. Ook voor nieuwe bestemmingen in een waardevol open gebied die niet de openheid aantasten, maar wel andere kernkwaliteiten geldt een nee, tenzij-benadering.

Het streekplan verdeelt Gelderland ruwweg in drie soorten gebieden. Voor elk van deze gebieden is het beleid verschillend. In de stedelijke netwerken, waaronder de Stadsregio Arnhem-Nijmegen moet vooral de verstedelijking van Gelderland plaatsvinden. Binnen het groen-blauwe raamwerk (o.a. nationaal landschap Gelderse Poort) geeft de provincie alle ruimte aan natuur. Verstedelijking is hier niet toegestaan, tenzij er een groot belang in het geding is. In het multifunctionele gebied staat het de gemeenten vrij zelf het ruimtelijk beleid te bepalen, rekening houdend met de waardevolle landschappen in deze gebieden.

Nationaal Landschap In gebieden binnen een Nationaal Landschap, met de aanduiding waardevol landschap, kunnen slechts bestemmingen worden toegestaan, voor zover deze de kernkwaliteiten van het gebied behouden of versterken. In de toelichting op een bestemmingsplan, dat binnen de grenzen van een nationaal landschap valt, wordt gemotiveerd hoe bij de bouw van nieuwe woningen rekening wordt gehouden met de optimale benutting van de mogelijkheden om binnen het nationaal landschap de woningbehoefte door herstructurering te ondervangen.

Structuurvisie Nijmegen 2010, kansen voor ontwikkeling tot 2030 De gemeenteraad heeft op 2 juni 2010 de ‘Structuurvisie Nijmegen 2010, kansen voor ontwikkeling tot 2030’ vastgesteld. De Structuurvisie schetst de ruimtelijke ambities tot 2030 en maakt duidelijk waar de stad op aan koerst. Het is een toetsingskader voor alle ruimtelijke plannen, maar ook een ontwikkelingskader voor investeringen. Het werkingsgebied van de Structuurvisie is het hele grondgebied van Nijmegen in relatie tot ontwikkelingen in de regio of in (inter)nationaal verband. De Structuurvisie geeft een concrete invulling aan de inhoudelijke en politieke ambities van de gemeente. Voor de Structuurvisie is geen nieuw beleid ontwikkeld. Alleen de ruimtelijke gevolgen van vaststaand beleid zijn er in samengebracht. De Structuurvisie wordt in de loop van 2011 geactualiseerd. Daarin wordt nieuw beleid, zoals bijvoorbeeld het nieuwe Coalitieakkoord, verwerkt. De Structuurvisie gaat gepaard met een wettelijk verplicht uitvoeringsprogramma, dat is gekoppeld aan de Stadsbegroting. In Nijmegen is ervoor gekozen om elke vier jaar een nieuw uitvoeringsprogramma op te stellen, waarin per coalitie accenten gelegd kunnen worden en om te bepalen of het nodig is om de ruimtelijke ambities bij te stellen.

Algemene Structuurvisie Ruimtelijke Ordening Het ruimtelijk beleid van de provincie Gelderland staat in de Algemene Structuurvisie Ruimtelijke Ordening, voorheen het Streekplan Gelderland 2005. Het streekplan is in september 2005 van kracht geworden. Met de inwerkingtreding van de Wet ruimtelijke ordening per 1 juli 2008 heeft het streekplan Gelderland 2005 de status van structuurvisie gekregen. De inhoud van het streekplan blijft voor de provincie de basis voor haar eigen optreden in de ruimtelijke ordening.

Relatie met Kansenboek De Structuurvisie is de opvolger van het Kansenboek. In beide documenten staan drie uitgangspunten voor ruimtelijke ontwikkelingen centraal:  nieuwe ontwikkelingen met respect inpassen,  typisch Nijmeegse kenmerken versterken,  huidige woon- en verblijfskwaliteiten ontzien door enerzijds bundeling op locaties waar nu al dynamiek heerst en anderzijds ontwikkeling van extensieve gebieden.


29

Hiernaast zijn in de Structuurvisie drie nieuwe accenten genoemd die een rol spelen bij alle ruimtelijke ontwikkelingen en ambities: Bruisende Stad, Verleden Verbeeld en Stad in Balans. Ruimtelijke ambities voor Nijmegen 2030 In de Structuurvisie worden de ambities van Nijmegen uitgewerkt voor de beleidsvelden: wonen, economie, maatschappelijk beleid, bereikbaarheid en parkeren, groen en water, milieu, beeldkwaliteit, cultuurhistorie en archeologie. Dit zijn de ambities waaraan de komende jaren wordt gewerkt:  Nijmegen omarmt de Waal.  Goede bereikbaarheid met duurzame vervoerswijzen:  Multifunctionele Knopen met een eigen identiteit:  Meer ruimte voor groen en water.  Wonen in sterke en ongedeelde wijken.  Vitale werkgebieden, kansen voor bedrijvigheid. Bescherming en beheer van stedelijk groen, natuurwaarden en het oppervlaktewater zijn belangrijke uitgangspunten van de Structuurvisie voor dit plan. De gemeente versterkt de groenstructuur onder andere met de aanleg van nieuwe regionale parken en stadsparken.

2.

Groen, natuur en landschap

Flora- en faunawet De Flora- en faunawet regelt de bescherming van een groot aantal soorten dieren en planten. Activiteiten met een schadelijk effect op beschermde soorten zijn in principe verboden. Vaak kunnen plannen zo uitgevoerd worden, dat overtreding van de verbodsbepalingen niet aan de orde is. Daarnaast is in de Flora- en faunawet een “algemene zorgplicht” opgenomen. De zorgplicht is van toepassing op alle planten en dieren, of ze nu wettelijk beschermd zijn of niet en ook als er een ontheffing of vrijstelling is verleend. De zorgplicht houdt in dat menselijk handelen geen nadelige gevolgen voor flora en fauna mag hebben. Bij ingrepen moet altijd zorgvuldig worden omgegaan met de aanwezige planten en dieren. Een voorbeeld hiervan is de regel dat het kappen van bomen alleen mag plaatsvinden buiten het broedseizoen.

30

Natuurbeschermingswet Op 1 oktober 2005 is de gewijzigde Natuurbeschermingswet in werking getreden. Op grond van deze wet worden de volgende waardevolle natuurgebieden aangewezen en beschermd met het oog op het behoud van de biodiversiteit: Natura 2000-gebieden (Vogelrichtlijn- en Habitatrichtlijngebieden), Beschermde Natuurmonumenten en Wetlands. Voor activiteiten of projecten die schadelijk zijn voor de beschermde natuur geldt een vergunningplicht. Het buitendijkse gebied van de Ooyse Schependom maakt deel uit van het Natura 2000-gebied Gelderse Poort. Zowel de Vogelrichtlijn als de Habitatrichtlijn zijn hier van toepassing. Ook is een deel van het plangebied Beschermd Natuurmonument. Voor elk Natura 2000-gebied wordt in een aanwijzingsbesluit beschreven voor welke habitattypen en (vogel)soorten het gebied is aangewezen en welke instandhoudingsdoelstellingen hiervoor gelden. De Natuurbeschermingswet vormt hiervoor het wettelijke kader. Het is verboden om in en in de nabijheid van het Natura 2000-gebied zonder vergunning projecten of handelingen te verrichten, die de kwaliteit van de habitats en soorten kunnen verslechteren of een significant verstorend effect kunnen hebben. Grootschalige ontwikkelingen zijn in en aan de rand van deze gebieden in principe dus niet mogelijk. Ecologische Hoofdstructuur De term ‘Ecologische Hoofd Structuur’ (EHS) is in 1990 geïntroduceerd in het Natuurbeleidsplan van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij. De EHS vormt een samenhangend netwerk van bestaande en nog te ontwikkelen natuurgebieden, die worden verbonden door verbindingszones. Het netwerk helpt voorkomen dat planten en dieren in geïsoleerde gebieden terechtkomen en uitsterven en natuurgebieden mede daardoor hun waarde verliezen. De EHS kan worden gezien als de ruggengraat van de Nederlandse natuur.

In de EHS geldt het 'nee, tenzij' principe. Ruimtelijke ingrepen zijn niet toegestaan, tenzij er geen alternatieven zijn en er sprake is van een groot openbaar belang. De effecten van een ingreep moeten bovendien worden gecompenseerd. Onder bepaalde voorwaarden kunnen projecten en ontwikkelingen die schadelijk zijn voor de natuur in een gebied tóch doorgaan. Bijvoorbeeld als ze onderdeel vormen van een groter plan dat mede tot doel heeft om de natuur in dat gebied te verbeteren.


De uitwerking van de EHS is een verantwoordelijkheid van de provincie. Provinciale Staten van de provincie Gelderland hebben in 2009 de laatste herbegrenzing van de EHS goedgekeurd. Deze is opgenomen in de Provinciale Ruimtelijke Verordening. Een deel van het plangebied is opgenomen als “natuurgebied”. Dit gebied valt voor een groot deel samen met het Natura 2000-gebied. Ook het wateroppervlak van ‘t Meertje is EHS. Ganzenfoerageergebied De polder valt binnen de contouren van het Ganzenfoerageergebied, zoals dat door de Provincie is vastgesteld. In het gebied is het niet toegestaan om ganzen en smienten opzettelijk te verstoren. Er mogen in de wintermaanden geen handelingen verricht worden die er specifiek op gericht zijn om ganzen en/of smienten te verjagen. Bij schade ontstaat door de ganzen, kan een vergoeding verkregen worden van het Rijk. Nationale Landschappen In de Nota Ruimte heeft het Rijk twintig Nationale Landschappen aangewezen. De Gelderse Poort is er één van. Het totale plangebied valt binnen de grenzen van het Nationale Landschap. Ruimtelijke ontwikkelingen zijn hier alleen mogelijk wanneer is aangetoond dat zij een bijdrage leveren aan de landschappelijke kwaliteit van het gebied. Voorbeeldgebied landschapsontwikkeling Ooijpolder- Groesbeek Een deel van de Ooijpolder is door VROM aangewezen als voorbeeldgebied in het kader van het zogenaamde ‘Deltaplan Landschap’. Het initiatief hiervoor is genomen door de gemeenten Groesbeek, Millingen, Nijmegen en Ubbergen, de Provincie Gelderland, de Stadsregio Arnhem Nijmegen, Via Natura, Royal Haskoning en de Vereniging Nederlands Cultuurland. In het voorbeeldgebied spannen de initiatiefnemers zich samen in om binnen vijf jaar tot zichtbaar resultaat te komen én in beeld te brengen wat de maatschappelijke kosten en baten van landschapsontwikkeling in de praktijk zijn. Het doel is om samen de aanleg, het herstel en beheer van het landschap ter hand te nemen. Groene en blauwe landschapselementen worden aangebracht en de toegankelijkheid wordt vergroot. Het voorbeeldgebied ligt binnen de grenzen van het Nationale Landschap. De uiterwaarden zijn niet opgenomen in dit voorbeeldgebied. De beleidskaders vanuit wet en regelgeving blijven gewoon van kracht.


Begrenzing Nationaal Landschap Gelderse Poort

31

De Groene Draad Het groenplan “De Groene Draad - Kansen voor het Nijmeegse groen” (2007) heeft in Nijmegen de status van een groenstructuurplan. Dit beleidsplan geeft de mogelijkheid om actief te sturen op de ontwikkeling van groen in de stad. Het levert handvatten om groen een sterke positie te geven binnen de dynamiek van de stedelijke ontwikkelingen en beschrijft hoe we omgaan met het bestaande groen in de stad. Voor alle wijken zijn de karakteristieke kenmerken van het wijkgroen beschreven, die als toetsingskader dient voor verschillende plannen en ontwikkelingen in de stad. Ook is bekeken wat de behoeften of kansen zijn voor het groen in de wijk. De kansen voor groen liggen in de Ooijpolder vooral in het meer natuurlijk beheren van de gebieden. Dit levert een versterking en uitbreiding op van de natuurwaarden. De (recreatieve) verbindingen met het buitengebied kunnen verbeterd worden. Nieuwe verbindingen vergroten de mogelijkheden voor het maken van een ommetje. Daarnaast is het voornemen om de komende jaren te investeren in projecten die voortkomen uit het Landschapsontwikkelingsplan voor de Ooijpolder. Dit Regionaal Landschapsontwikkelingsplan is in 2005 gemaakt. Hieraan heeft ook de gemeente Nijmegen een bijdrage geleverd. Aansluitend op deze visie zijn de wensen voor het binnendijkse gebied gericht op kleine landschapselementen als hagen, rietkragen, knotwilgen, poelen, houtwallen en ruigtestroken. Dit alles met een kleinschalig karakter, gerelateerd aan de lijnvormige verkavelingstructuur en passend binnen het karakter van de Ooijpolder. Hierbij dient aandacht te zijn voor de visuele relatie tussen de Ooijpolder en de Ubbergseweg. In het buitendijkse gebied gaat het om natuur en natuurontwikkeling. Handboek Stadsbomen Het Handboek Stadsbomen vormt een nadere uitwerking van het Groenplan “De Groene draad - Kansen voor het Nijmeegse Groen” voor de instandhouding en ontwikkeling van ons bomenbestand. Het Handboek Stadsbomen heeft betrekking op alle bomen binnen de grenzen van de gemeente Nijmegen, dus de ook bomen op particuliere terreinen. Voor bosopstanden, bosplantsoen en bomen in natuurgebieden gelden andere beleidskaders en weten regelgeving. De bomen langs de Dijkgraaf van Wijckweg maken geen deel uit van het groen in de hoofdbomenstructuur.

32

Natuurwaardenkaart De wijze waarop in Nijmegen omgegaan wordt met de natuurwetgeving is nader uitgewerkt in de Richtlijn Natuur, die doorvertaald is naar de Natuurwaardenkaart (2005). Deze kaart is opgesteld om in één oogopslag duidelijk te maken waar zich strikt beschermde soorten en/of habitats bevinden binnen Nijmegen. Op basis van deze kaart kan een inschatting gemaakt worden in hoeverre binnen een gebied beschermde en bedreigde planten- en diersoorten voorkomen. Op de kaart staat het hele plangebied aangegeven als relatief hoge natuurwaarden. Dit is de hoogste waardering op deze kaart.

2.

Cultuurhistorie en Archeologie

Archeologie Met de ondertekening van het Verdrag van Valletta (Malta) in 1992 is de beleidsmatige zorg voor het archeologisch bodemarchief aanzienlijk toegenomen. In het verdrag staat: Archeologische waarden dienen als onvervangbaar onderdeel van het culturele erfgoed te worden meegenomen en te worden ontzien bij de ontwikkeling en besluitvorming van ruimtelijke plannen. Mocht bescherming onvoldoende mogelijk zijn dan dient, volgens dit verdrag, de informatie te worden onttrokken aan de bodem via archeologisch onderzoek. Uitgangspunt is dat de initiatiefnemer de kosten van het onderzoek dient te dragen. Inmiddels zijn de uitgangspunten van het Verdrag geïmplementeerd in de Monumentenwet 1988 via de wijzigingswet Wet op de Archeologische Monumentenzorg (WAMz, 1-9-2007). Het archeologiebeleid van de gemeente Nijmegen is, in overeenstemming met het Verdrag van Malta en de Monumentenwet 1988, er op gericht om het bodemarchief zoveel mogelijk te ontzien. Indien dat niet mogelijk is, wordt voorafgaand aan de bodemverstoring archeologisch onderzoek verricht. De wijze van onderzoek wordt bepaald op basis van de vast te stellen archeologische waarden en de aard en omvang van de bodemingrepen. De archeologische (in bredere zin: cultuurhistorische) kennis die hierbij wordt vergaard, levert informatie op die mede als inspiratiebron kan dienen voor het ontwerp van een gebouw of bij het inrichten van de openbare ruimte. Zo kan het ‘verhaal van de plek’ ook door toekomstige generaties nog worden gelezen.


Het zal duidelijk zijn dat een betere bescherming van het bodemarchief en vooral ook het tijdig meewegen van de archeologische belangen vraagt om een zo goed mogelijk inzicht in de verwachte ligging, verspreiding en aard van het bodemarchief. Om deze reden heeft Bureau Archeologie en Monumenten van de gemeente Nijmegen een archeologische beleidskaart ontwikkeld, waarop de belangrijkste archeologische gebieden/terreinen en hun waardering zijn aangegeven.

3.

Economie

Nota toerisme Eén van de pijlers van de Nota Toerisme (2010) is “groen, blauw en omgeving”. Hiermee wordt gedoeld op het groene karakter van Nijmegen, de ligging aan de Waal en de aantrekkelijke omgeving. De Ooyse Schependom ligt direct aan de Waal en de aantrekkelijke groene omgeving van Nijmegen. De Nota Toerisme bevat een aantal aangrijpingspunten om de toeristisch mogelijkheden van het gebied Ooyse Schependom verder vorm te geven. Om de groen/blauwe kwaliteiten van Nijmegen en haar omgeving goed tot hun recht te laten komen wordt bijvoorbeeld ingezet op de ontwikkeling van groene fietsen wandelroutes. Nijmegen wil zich ontwikkelen tot het centrum voor de Gelderse Poort. We willen de landschappelijke ontwikkeling van de Ooijpolder zoveel mogelijk benutten en de toegankelijkheid van de Ooijpolder voor wandelaar en fietser verbeteren. Zo wordt er bijvoorbeeld gedacht aan een brugverbinding over ‘t Meertje om het stadscentrum, de Waalkade en de Ooijpolder dichter bij elkaar te brengen. De komende jaren wordt ingezet op verdere versterking van de toeristische omgeving van de Waal. Bijvoorbeeld door aantrekkelijke horeca in de groene omgeving dichter bij de stad te ondersteunen. Ook worden de mogelijkheden onderzocht voor een camping en een camperplaats. Dit zoekgebied beperkt zich overigens niet tot de Ooyse Schependom. Beleidsvisie Havens en Kaden Begin 2010 is de Beleidsvisie Havens en Kaden vastgesteld. In deze visie komt ook het gebied in en om ‘t Meertje aan de orde. De westelijke oever en zijtak van ’t Meertje tussen de Waal en Meersluis zijn aangewezen als ligplaats voor woonschepen. De gemeente wil wonen op het water in ’t Meertje behouden. Dit vraagt wel om specifieke faciliteiten, bijvoorbeeld op


het gebied van riolering, parkeren, toegangstrappen. Daarnaast is het van belang dat het onderhoud op niveau blijft. De gemeente wil de beeldkwaliteit en het ruimtegebruik in de havens verbeteren. Er worden daarom eisen gesteld aan de afmetingen en beeldkwaliteit van liggende schepen. Hiervoor geldt het overgangsrecht. In ’t Meertje liggen de woonschepen in een rustige groene kom. De ruimtelijke kwaliteit wordt vooral gevormd door de natuurlijke uistraling van het gebied. Om deze kwaliteit te versterken is het streven om in ’t Meertje uitsluitend woonarken te situeren en de bebouwing op de oevers te minimaliseren. De gemeente gaat handhaven op illegaal gebruik van gronden op de wal. Horecanota Gastvrij Nijmegen In de Horecanota van september 2007 zijn de afspraken opgenomen voor het toestaan van nieuwe horeca in het stadscentrum en daarbuiten in de wijken. In de Ooyse Schependom gaat het echter om een locatie buiten het stadscentrum en niet specifiek in een wijk. Het gaat hier om een “unieke” toeristische locatie: de poort naar een natuurgebied. Voor “unieke locaties” staat in de horecanota te lezen, dat deze vaak een bereik hebben dat verder gaat dan alleen de bewoners van de eigen wijk of stad. Kwalitatief goede initiatieven vanuit de markt, die inspelen op unieke kansen van een locatie, laten we niet voorbijgaan en worden op hun eigen merites beoordeeld. Vestiging van een restaurant of café in het gebied Ooyse Schependom is op basis van de beleidslijnen van de horecanota mogelijk. Hotelonderzoek Uit het hotelonderzoek van de gemeente Nijmegen uit 2008 komt naar voren dat er ruimte is op de Nijmeegse hotelmarkt voor nieuwe initiatieven. Dit heeft er toe geleid dat er een algemene beleidslijn voor hotels is vastgesteld om de komst van nieuwe hotels in Nijmegen mogelijk te maken. De gemeente is momenteel in gesprek met diverse initiatieven in het hogere segment. Ook heeft publicatie van het onderzoek er toe geleid dat diverse initiatiefnemers voor een Bed & Breakfast zich hebben gemeld bij de gemeente Nijmegen. Detailhandelstructuurvisie 2004, Strategienota detailhandel 2005 Nijmegen kent een fijnmazig net aan winkelcentra opgebouwd uit het stadscentrum, het stadsdeelcentrum Dukenburg en diverse buurt- en wijkwinkelcentra. De inzet van het detailhandelsbeleid is om deze structuur te

33

handhaven en te versterken. Huidige bewoners van de Ooyse Schependom kunnen voor hun boodschappen terecht in het zeer nabij gelegen Stadscentrum. Het aantal inwoners is te beperkt om een eigen (buurt-) winkelvoorziening te realiseren, waar bewoners voor hun dagelijkse boodschappen terecht kunnen.

4.

Wonen

Regionaal Plan Stadsregio Arnhem Nijmegen 2005-2020 Het Regionaal Plan van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen 2005-2020 (vastgesteld door GS op 27 februari 2007) bevat een woningbouwcontour. Binnen deze contour bepalen gemeenten zelf de te ontwikkelen locaties en de aantallen nieuw te bouwen woningen. Buiten de contouren bestaan specifieke randvoorwaarden. Het hele plangebied van de Ooyse Schependom ligt buiten de woningbouwcontour. Woonvisie Nijmegen 2009-2020 Een goed woonklimaat is de basis voor een leefbaar, sociaal en vitaal Nijmegen. Als gemeente bouwen we geen woningen. Bij de gemeente gaat het om het stellen van de inhoudelijke en procesmatige kaders om de gewenste uitkomsten te bereiken. Hiervoor heeft Nijmegen de Woonvisie Nijmegen 2009-2020; Wonen Leeft! opgesteld. Hierin zijn een aantal uitgangspunten voor het wonen geformuleerd:  Nijmegen wil een ongedeelde stad zijn. Daarom werken we aan een gedifferentieerd woningaanbod op stedelijk niveau met meer variatie op wijkniveau en homogeniteit op straatniveau. Belangrijk uitgangspunt hierin is de realisatie van levensloopgeschikte wijken.  De gemeente wil bewoners binden. We willen zorgen dat mensen een positieve keuze kunnen maken, met daarbij de volgende accenten: voldoende goedkope woningen voor lage inkomens, vasthouden van middenklassen en sociale stijgers, kansen benutten om nieuwe bewoners aan te trekken.

5.

Maatschappelijke voorzieningen

Het beleid voor natuurspeelplekken houdt in dat de gemeente Nijmegen wil investeren in de totstandkoming van nieuwe natuurspeeltuinen. In de notitie Spelen (die binnenkort zal worden afgerond) wordt gesproken over twee nieuwe natuurspeeltuinen: een kleine natuurspeelplek in Nijmegen

34

Noord naast voorzieningenhart De Ster en de natuurspeeltuin Brakkestein. De komende jaren zal worden gekeken of we, zeker in Nijmegen Noord, niet meer natuurlijke speelplekken kunnen realiseren.

6.

Beeldkwaliteit

De kadernota Beeldkwaliteit geeft richting aan het gewenste stadsbeeld. Voor de Ooyse Schependom geldt een bijzonder toetsingsniveau vanwege het historische karakter van het bebouwingslint aan de Ooysedijk en Ubbergseweg. Veranderingen of nieuwe initiatieven dienen hier zorgvuldig te worden ingepast. In Nijmegen komen samenhangende ruimtelijke eenheden voor met eigen beeldkenmerken, die worden benoemd en beschreven met het begrip bouwstenen. Voor de Ooyse Schependom geldt de bouwsteen G3 Groen- en buitengebieden. Dit houdt in dat er ondermeer gelet dient te worden op openheid en zichtlijnen. De bebouwing met bijbehorende elementen mogen geen afbreuk doen aan het landschap.

7.

Milieu

Bodem Het beleid ten aanzien van bodem in bestemmingplannen wordt bepaald door de Wet Ruimtelijke Ordening en de Wet bodembescherming. Bij de voorbereiding van een ontwerpbestemmingsplan dient onderzoek plaats te vinden naar de uitvoerbaarheid van het plan. Het verontreinigd zijn van de bodem is een omstandigheid die invloed kan hebben op de uitvoerbaarheid. Bij gevallen van ernstige bodemverontreiniging moet voldoende inzicht worden gegeven in de financiële realiseerbaarheid van het plan door middel van een opgesteld saneringsplan. Voor iedere locatie binnen het plangebied waar veranderingen in functie of bouw plaats gaan vinden moet nagegaan worden of een bodemonderzoek nodig is of niet. Wanneer er onderzoek nodig is en er is geen recent onderzoek voorhanden, dan moet de initiatiefnemer onderzoek uit laten voeren. Het onderzoek wordt door Bureau Bodem van de gemeente Nijmegen beoordeeld. Uit het bodemonderzoek en de beoordeling blijkt of de bodemkwaliteit voldoende is voor de gewenste ontwikkelingen of dat een bodemsanering nodig is. Klimaat De klimaatverandering noopt tot aanpassingen in ruimtelijke ontwikkelingen. De Gemeenteraad van Nijmegen heeft haar visie hierop in het actie-


plan klimaat 2008-2012 vastgelegd. Kernbegrippen zijn compensatie en adaptatie. Voor utiliteitsbouw en woningbouw liggen kernpunten bij terugdringen van de CO2 uitstoot en aanpassing aan veranderde weersomstandigheden. Groene energie wordt steeds meer toegepast. Dit betekent dat gebruik wordt gemaakt van natuurlijke energiebronnen, via de zon of de wind.

drukke stadswegen worden geen afstanden genoemd, maar kunnen door lokaal beleid aangewezen worden.

Lucht In de Wet milieubeheer zijn luchtkwaliteiteisen opgenomen voor de stoffen: zwaveldioxide, stikstofdioxide (NO2), stikstofoxiden, fijn stof (PM10), koolmonoxide, benzeen, benzo(a)pyreen, lood en ozon. In Nederland worden over het algemeen alleen overschrijdingen geconstateerd voor de stoffen NO2 en PM10. Het luchtkwaliteitonderzoek beperkt zich dan ook tot deze stoffen. De regelgeving m.b.t. luchtkwaliteitseisen is verder uitgewerkt in AMvB’s en Ministeriële regelingen. Bij het faciliteren van ruimtelijke plannen moet volgens de Nederlandse wetgeving de verandering van de luchtkwaliteit door het plan worden getoetst.

Geluid In een bestemmingsplan worden de functies in een gebied (opnieuw) vastgelegd. Bij nieuwe geluidsgevoelige bestemmingen, zoals wonen en onderwijs moet worden onderzocht of de geluidsbelasting niet te hoog is. De Wet geluidhinder stelt eisen aan de geluidsbelasting die wordt veroorzaakt door wegverkeer, railverkeer en gezoneerde industrieterreinen.

In 2009 is het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit in werking getreden, waarmee Nederland uitstel heeft gekregen voor het voldoen aan de grenswaarden. Tot die tijd gelden aangepaste grenswaarden. Een ruimtelijke ontwikkeling kan doorgang vinden indien aannemelijk kan worden gemaakt dat:  de ruimtelijke ontwikkeling, al dan niet in combinatie met aan het project verbonden maatregelen, niet in betekende mate bijdraagt aan de luchtkwaliteit;  de luchtkwaliteit, al dan niet in combinatie met aan het project verbonden maatregelen, per saldo verbetert of tenminste gelijk blijft;  bij een beperkte verslechtering van de luchtkwaliteit de luchtkwaliteit in een gebied rondom het project per saldo verbetert;  de ruimtelijke ontwikkeling is beschreven in, past binnen of in elk geval niet strijdig is met een vastgesteld programma;  er geen grenswaarden worden overschreden. In 2009 is de AMvB gevoelige bestemmingen vastgesteld met afstandseisen voor gevoelige objecten zoals kinderdagverblijven en scholen. Plannen voor gevoelige objecten zijn niet toegestaan binnen 300 meter vanaf de rand van een rijksweg of binnen 50 meter vanaf de rand van een provinciale weg, als ter plaatse een grenswaarde overschreden wordt. Voor


Bij ruimtelijke ontwikkelingen in het Ooyse Schependom moet bij gevoelige bestemmingen rekening worden gehouden met bovenstaande regelgeving. Plannen moeten getoetst worden aan de regelgeving voor luchtkwaliteit.

In de wet zijn grenswaarden opgenomen die bij voorkeur niet mogen worden overschreden: de zogenaamde voorkeurswaarden. Bij geluidsbelastingen die niet meer bedragen dan deze waarden, is er over het algemeen sprake van een acceptabel akoestisch klimaat. De voorkeurswaarden gelden alleen binnen de wettelijk vastgelegde zones langs de verkeers- en spoorwegen en de vastgestelde zones rond gezoneerde industrieterreinen. Bij nieuwe ontwikkelingen binnen de zone is altijd een akoestisch onderzoek vereist bij geluidsgevoelige bestemmingen. Aanvullend hanteren wij de beleidsregels Hogere Waarde(n) Wet geluidhinder. Hierin staan de specifieke vereisten die van toepassing zijn als het toch wenselijk is om een hogere geluidsbelasting dan de voorkeurswaarde toe te staan. Hiervoor moet een aparte Hogere Waardeprocedure worden doorlopen. Wegen waarop een 30 km/uur regime van toepassing is kennen geen wettelijke zone. Er is dan ook geen wettelijke plicht deze wegen in een akoestisch onderzoek te betrekken. Externe veiligheid Met betrekking tot externe veiligheid kunnen twee typen risico’s worden onderscheiden: a) externe veiligheid door inrichtingen c.q. bedrijven en b) externe veiligheid door vervoer gevaarlijke stoffen over transportassen. Bij de onderstaande uitwerkingen is er van uitgegaan dat het plan Ooyse Schependom in overwegende mate conserverend van aard is.  Ad a.) In het "Besluit externe veiligheid inrichtingen" is een indeling gemaakt naar plaatsgebonden risico’s en groepsrisico’s. Voor het plaatsgebonden risico zijn grenswaarden als toetsingswaarden

35



8.

aangegeven. Het groepsrisico wordt getoetst aan de zogenaamde oriënterende waarden. Van de oriënterende waarde kan evt. worden afgeweken. Hieraan dient wel een Collegebesluit met een onderbouwing van de afwijking ten grondslag te liggen. Voorafgaand aan het Collegebesluit wordt het bestuur van de Regionale Brandweer in de gelegenheid gesteld advies uit te brengen over het groepsrisico. Ad b) Ook voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over transportassen zullen Algemene Maatregelen van Bestuur worden opgesteld, o.a. het "Besluit transportroutes externe veiligheid" en het “Besluit milieukwaliteitseisen externe veiligheid voor het vervoer van gevaarlijke stoffen door buisleidingen”.

Verkeer en Vervoer

Infrastructuur in de stadsregio Arnhem-Nijmegen De bereikbaarheid van Nijmegen is mede afhankelijk van de ontwikkelingen in de stadsregio. De Stadsregio Arnhem-Nijmegen staat voor een grote opgave om de bereikbaarheid van bewoners en bedrijven op niveau te houden. Daarom is in 2007 de Regionale Nota Mobiliteit gemaakt. Hierbij is gekozen voor een verdubbeling van de A50 en de aanleg van de Stadsbrug bij Nijmegen. Ook zullen Rijk en provincie doorgaan met de voorbereiding van de doortrekking van de A15 naar de A12. Het openbaar vervoer en de fiets zullen daarnaast sterk gestimuleerd worden, met een centrale rol voor het spoor als een snel alternatief voor de auto en een overstappunt tussen auto, bus/tram en fiets. Nota mobiliteit in Balans In het gemeentelijk verkeersbeleid staat het beter benutten van wegen centraal en daarmee: het verbeteren van de doorstroming van het verkeer, het versterken van duurzame vervoerswijzen en het ontwikkelen van een duurzaam veilig verkeerssysteem. Waar het wegennet onvoldoende capaciteit heeft zal eerst onderzocht moeten worden of openbaar vervoer en fiets de problematiek kunnen oplossen. Daarna worden maatregelen als positieve of negatieve prijsprikkels bekeken. Zijn deze maatregelen onmogelijk, dan kan gedacht worden aan nieuwe weginfrastructuur. Voor de zomer van 2011 wordt er nieuw beleid vastgesteld door de gemeenteraad.

36

De nieuwe nota vervangt in zijn geheel de Nota Mobiliteit in Balans en dient na vaststelling als het vigerende beleid voor het bestemmingsplan. Parkeervisie en Parkeerbalans binnenstad De gemeente wil met het parkeerbeleid zoveel mogelijk aansluiten op het (gewenste) gedrag. Het parkeren in Nijmegen moet helder, duidelijk en prettig zijn. Parkeerbeleid en beprijzen wordt ingezet om op sommige plekken de automobiliteit te beheersen en daarmee de leefbaarheid te bevorderen. Hiermee wordt te grote druk van autoverkeer op bepaalde gebieden en wegen voorkomen (vooral centrum en de wegen ernaar toe) en worden alternatieven zoals fiets en openbaar vervoer gestimuleerd. Belangrijke uitgangspunten/ontwikkelingen zijn:  Nieuwe parkeergarages zijn voorzien aan rand van het centrum aan de van Schaeck Mathonsingel en Achter de Hezelpoort. De Wedren is een te onderzoeken plek voor een parkeergarage.  Bij alle woningbouwplannen moet worden voldaan aan de parkeernormen (CROW, publicatie 182) zoals vastgesteld in de Parkeervisie. Het parkeerbeleid betekent voor de Ooyse Schependom dat bij eventuele kleinschalige ontwikkelingen het parkeren moet voldoen aan de normen, zoals deze zijn gesteld in de parkeervisie en op eigen terrein moet worden opgelost. Hoogwaardig Openbaar vervoer Nijmegen streeft naar de aanleg van zes HOV lijnen in de regio. Vier daarvan worden gerealiseerd op Nijmeegs grondgebied. In de HOV netwerk analyse van de Stadsregio wordt een ambitie uitgesproken voor een tramverbinding. Aan de spoor en HOV-verbindingen zullen ook transferia gekoppeld worden. Het HOV-lijnennet gaat de knooppunten, de transferia en de omliggende woongebieden met elkaar verbinden. Hiervoor is ook het normale lijnennet van belang voor de verbinding van de knopen met de wijken en de wijken onderling. De fijnmazigheid van een openbaar vervoer netwerk is van belang voor de bereikbaarheid, maar zorgt er ook voor dat het openbaar vervoer een aantrekkelijk alternatief is voor de auto. Transferia De gemeente Nijmegen wil transferia aanleggen aan de rand van de stad. Transferia worden als een belangrijk middel gezien om de bereikbaarheid te verbeteren. Transferia worden bij voorkeur gerealiseerd op plaatsen die


goed bereikbaar zijn en dienen aan te sluiten op het HOV- en fietsnetwerk. Zo is, om de file voor de Waalbrug beheersbaar te houden, een transferium opgericht bij het Keizer Augustusplein: de Waalsprinter. Waar de andere transferia exact komen te liggen is nog niet vastgesteld. Fiets De fiets is een belangrijk vervoersmiddel binnen de stad. 37% van alle korte ritten wordt per fiets afgelegd. Dit percentage willen we laten toenemen. In Nijmegen liggen veel bestemmingen op korte afstand van elkaar. Daarom is de fiets een goed alternatief voor de auto. De gemeente werkt daarom aan het opwaarderen van het fietsroutenetwerk. Veiligheid, comfort, directheid en aantrekkelijkheid zijn hierbij belangrijke aspecten. Ook werken we de komende jaren aan de rest van het fietsnetwerk. Naast de hoofdfietsroutes moet het fietsverkeer aantrekkelijker worden door de inrichting van parallelle (schone lucht) routes en fijnmazige verbindingen door de verblijfsgebieden. Een fijnmazig netwerk en goede veilige stallingen zijn tenslotte een stimulans voor het gebruik van de fiets.

9.

Water

Nationaal Waterplan In het Nationale Waterplan (NWP) wordt het Rijksbeleid voor het waterbeheer vastgelegd. Dit NWP werkt door naar plannen van de provincies en waterschappen. In het NWP wordt gekozen voor de strategie: ”meebewegen met natuurlijke processen waar het kan, weerstand bieden waar het moet en kansen voor welvaart en welzijn benutten". Dit waterplan werkt buitendijks door in de beleidslijn Grote Rivieren. De doelstelling specifiek voor stedelijk waterbeleid is:  bij ontwikkelingen van locaties in de stad neemt de hoeveelheid groen en water per saldo toe, waardoor het stedelijke watersysteem robuuster en klimaatbestendiger wordt;  bij de aanpak van de stedelijke wateropgave wordt rekening gehouden met verdergaande verstedelijking en klimaatverandering en wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de dynamiek van de stad. Beleidslijn grote Rivieren De Waal is aangewezen als verbindingswater voor vrachtscheepvaart en heeft daarmee een belangrijke economische functie. Na de hoogwaters in


1993 en 1995 is door het rijk de beleidslijn Ruimte voor de Rivier opgesteld. Deze beleidslijn is inmiddels vervangen door de Beleidslijn Grote Rivieren. Uitgangspunt is het waarborgen van een veilige afvoer en berging van rivierwater onder normale en onder maatgevende hoogwaterstanden. Er gelden twee concrete doelstellingen:  de beschikbare afvoeren bergingscapaciteit van het rivierbed behouden  ontwikkelingen tegengaan die de mogelijkheid tot rivierverruiming door verbreding en verlaging nu en in de toekomst feitelijk onmogelijk maken. Voor elke activiteit in het rivierbed is een vergunning in het kader van de Wet beheer rijkswaterstaatswerken nodig. Daarnaast is een goede afweging in het ruimtelijk spoor noodzakelijk om te voorkomen dat er bestemmingsplancapaciteit ontstaat voor activiteiten die niet, of slechts onder bepaalde voorwaarden, zijn toegestaan. De beleidslijn biedt een systematische aanpak om stap voor stap de afwegingsgronden en de rivierkundige voorwaarden voor ruimtelijke initiatieven in het rivierbed te kunnen bepalen ten behoeve van de beoordeling van initiatieven. Stroomvoerend regime Voor de bedijkte rivieren (waaronder de Waal) geldt dat de dijk een harde grens vormt. Hierdoor is de ruimte die de rivier beschikbaar heeft voor de maatgevende afvoer ingesnoerd. Het gebied achter deze dijken loopt grote risico’s bij overstroming of dijkdoorbraak. Voor het waarborgen van de veiligheid van de gebieden achter de dijken is het bij hoogwater van groot belang dat een vlotte afstroming gegarandeerd is. Obstakels in het rivierbed dienen te worden voorkomen. De verwachte toenemende rivierafvoeren vragen om meer (buitendijkse) ruimte, waar deze nu al schaars is in dit gebied. Dit vraagt om terughoudendheid bij het toestaan van nieuwe ontwikkelingen in het rivierbed. Voor bedijkte rivieren is het stroomvoerend regime van kracht. Voor niet-riviergebonden activiteiten geldt een “nee, tenzij”- regime. Dat wil zeggen dat uitbreiding of vestiging van nieuwe, niet-riviergebonden activiteiten in principe niet mogelijk is, tenzij op basis van voorafgaand onderzoek kan worden aangetoond dat specifieke omstandigheden van toepassing zijn. Zo kan er sprake zijn van een groot openbaar belang of een

37

zwaarwegend bedrijfseconomisch belang. Ook is het denkbaar dat een activiteit redelijkerwijs niet buiten het rivierbed kan worden gerealiseerd.

waterschap Rivierenland. De Waal is ook een waterlichaam binnen dit stroomgebied, waarvoor Rijkswaterstaat verantwoordelijk is.

Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW-actueel, 2008) In 2003 is het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) ondertekend door het Rijk, het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Uitvoering van het akkoord moet ertoe leiden dat het watersysteem in 2015 op orde is. In 2008 is dit NBW geactualiseerd en is aangegeven hoe we om moeten gaan met nieuwe klimaatscenario's. In 2012 moeten nieuwe normenstudies voor waterberging uitgevoerd worden. Ook zijn de doelen voor de waterkwaliteit (zie KRW) vastgelegd. De belangrijkste uitgangspunten:  het waterbeleid wordt gebaseerd op de stroomgebiedbenadering;  de watertoets als verplicht onderdeel van ruimtelijke ordeningsprocedures en de waterparagraaf is verplicht in ruimtelijke plannen;  de trits “vasthouden, bergen en afvoeren” als strategie voor het tegengaan van wateroverlast. Hoger gelegen en/of bovenstrooms gelegen gebieden mogen niet langer hun waterproblemen afwentelen op lagergelegen, benedenstroomse gebieden.

Door het waterschap zijn gebiedsprocessen georganiseerd. De resultaten zijn verwoord in zeven gebiedsplannen. Daarin zijn de maatregelenpakketten (met resultaatsverplichting) en bijbehorende kosten en planningen aangegeven. Het gebied Ooyse Schependom valt onder het deelgebied Groesbeek - Ooijpolder. Het waterschap Rivierenland is verantwoordelijk voor de waterkwaliteit in ‘t Meertje (binnendijks). Daarom zijn langs de zuidelijke waterkant ook op Nijmeegs grondgebied in 2004 natuurvriendelijke oevers aangelegd. De gemeente Nijmegen neemt zelf geen maatregelen voor de binnendijkse wateren. Wel zijn maatregelen getroffen in het buitendijks gedeelte van het Meertje (sanering riolering woonboten). Hier is Rijkswaterstaat de verantwoordelijke waterbeheerder.

Bestuursakkoord Waterketen In 2005 heeft het kabinet besloten de doelmatigheid en de transparantie van de waterketen te verbeteren via de "bottom-up"-benadering. In 2007 hebben het Rijk en de koepelorganisaties IPO, UVW, VNG en WAVIN (drinkwaterbedrijven) het Bestuursakkoord Waterketen ondertekend. In de praktijk betekent dit dat in 2009 voor elke afvalwaterzuiveringsinstallatie en de aangesloten riolering een optimalisatiestudie moet zijn uitgevoerd. Dit is in Nijmegen gebeurd. De afspraken die hieruit volgen moeten worden vastgelegd in een bestuurlijke overeenkomst (Afvalwaterakkoord), waarin partijen hun rol in de waterketen kenbaar maken. Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) Deze Europese richtlijn en de later daaraan toegevoegde "dochterrichtlijn" Grondwater geven de beleidsregels aan voor het bereiken van een goede chemische en ecologische waterkwaliteit in alle oppervlaktewateren en het grondwater in Europa. Er wordt een onderverdeling gemaakt in Waterlichamen (waarover gerapporteerd wordt aan Brussel) en Overige wateren, waaronder alle stedelijke wateren van Nijmegen vallen. Nijmegen valt binnen Stroomgebied Rijn-West en daarbinnen weer in het beheergebied van

38

Waterwet De waterwet integreert en moderniseert een achttal bestaande wetten. De wet maakt de taken en bevoegdheden van de verschillende overheden duidelijk. De waterwet verschaft de wettelijke grondslag voor de zorg van het waterschap voor de veiligheid tegen overstromingen, waterkwantiteit (inclusief grondwater) en waterkwaliteit. Zo verschuiven de operationele taken van het grondwaterbeheer (kleine onttrekkingen) van provincie naar waterschap. De provincie blijft verantwoordelijk voor grote industriële onttrekkingen, drinkwateronttrekkingen en de onttrekkingen van grondwater voor duurzame energie (koude-warmte-opslag). De gemeente heeft een zorgplicht voor grondwateroverlast erbij gekregen naast de twee waterketen zorgplichten voor afvalwater en hemelwater uit de Wet Milieubeheer. De Waterwet regelt ook dat het waterschap verantwoordelijk is voor de verlening van de Watervergunnning, die een flink aantal oude vergunningen integreert. Vanuit de nieuwe Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) is bepaald dat de gemeente ook al haar vergunningen integreert tot één Omgevingsvergunning en dat de gemeente fungeert als eerste loket voor de burger voor beide vergunningen. Waterplan Gelderland 2010-2015 Het provinciale waterplan is opgesteld in 2009. In het plan wordt het rijksen provinciaal waterbeleid doorvertaald naar een beleidskader voor gemeenten en waterschappen. Het bevat de doelstellingen en uitgangspunten voor de korte en lange termijn. Met name voor de Ruimte voor de Ri-


vierprojecten, zoals de Dijkteruglegging Veur-Lent, is beleid aangegeven. Ook de uiterwaarden zijn genoemd, maar dit overlapt met het natuurbeleid voor die gebieden. Door functietoekenning worden deze doelstellingen gekoppeld aan het ruimtelijk ordeningsspoor en verkrijgen de aangewezen gebieden bescherming. Zo is een beschermingszone voor de natte natuur rondom de beken bij Beek-Ubbergen aangegeven opgenomen ter bescherming van het watersysteem van dat verdroogde gebied. De beleidslijnen hebben vooral betrekking op het landelijke gebied en spelen weinig op Nijmeegs grondgebied, m.u.v. de maatregelen in het rivierengebied:  waarborgen veiligheid tegen overstromingen;  realiseren van de kwantitatieve wateropgave in 2015, zoals vastgelegd in de provinciale verordening;  verbeteren van de (ecologische) waterkwaliteit zoals vastgelegd in de (deel)stroomgebiedplannen;  verbeteren van de watercondities ten behoeve van natte natuur (Natura 2000, TOP-lijst gebieden). Waterbeheerplan 2010-2015 Het Waterbeheerplan beschrijft de hoofdlijnen voor alle watertaken van het Waterschap Rivierenland (waterkering, waterkwantiteit, waterkwaliteit en zuivering afvalwater) in deze planperiode. Ook wordt een doorkijk gegeven naar het jaar 2027 in verband met de doelstellingen voor de waterkwaliteit vanuit KRW. Hiervoor worden watergangen verbreed, natuurvriendelijke oevers aangelegd, de hoeveelheid meststoffen verminderd en de rioolwaterzuiveringsinstallaties efficiënter gemaakt. De eerste drie maatregelen spelen op Nijmeegs grondgebied pas na 2015(behoudens eerdere aanleg van natuurvriendelijke oevers). Voor de waterketen lopen specifieke optimalisatietrajecten samen met gemeente en Rijkswaterstaat. Ook zal gewerkt worden aan het afsluiten van een afvalwaterakkoord tussen deze partijen. Doel van het waterschap is om schoonregenwater en gebiedsvreemd (grond)water uit de riolering, zoveel mogelijk te weren. Hierdoor wordt overbelasting van de rioolwaterzuiveringsinstallaties en het overstorten naar oppervlaktewater voorkomen. In het stedelijke gebied lopen gezamenlijke acties voor vergroting van de waterberging en aanleg van natuurvriendelijke oevers in het kader van ons eigen waterplan Nijmegen 2001 (zie hieronder). De belangrijkste beleidswijziging is een andere waterbergingsnorm voor bestaand en nieuw stede-


lijk gebied. Dit moet in de watertoets worden meegenomen. Doelstelling van het waterschap is om haar beheersgebied in 2015 klimaatbestendig te hebben op basis van de huidige klimaatscenario's. Keur op de waterkeringen en wateren Waterschap rivierenland (2006) Deze keur is gebaseerd op de Waterstaatswet, de wet op de waterhuishouding en de Waterstaatswet 1900. De keur ziet dus toe op de uitoefening van de natte waterstaatszorg door waterschappen. De keur stelt regels in het belang van de waterkeringzorg en het waterkwantiteitsbeheer. De waterkwaliteitszorg is geen onderwerp van deze regeling, wat betreft de regulering van lozingen van schadelijke of verontreinigende stoffen op oppervlaktewater (bescherming van de fysisch/chemische waterkwaliteit). De Waterwet (voorheen de WVO) regelt dit. De waterkering is ook vastgelegd in deze keur. De begrenzingen van deze dijk en de diverse beschermingszones zijn in de zogenaamde legger vastgelegd. Waterplan 2001 (voor gebieden ten zuiden van de Waal en kern Lent) Het Waterplan Nijmegen vormt voor de Nijmeegse waterpartners (gemeente Nijmegen, waterschap Rivierenland, Rijkswaterstaat, provincie Gelderland, Vitens) de inhoudelijke en procesmatige basis voor het samen werken aan een duurzame waterketen, een gezond veerkrachtig watersysteem en een aantrekkelijke leefomgeving tegen de laagst maatschappelijke kosten. Het plan geeft vanuit een lange termijn visie (50 jaar) een beschrijving van het totale waterbeleid voor de middellange termijn (15 jaar) met een programma voor de eerste 5 jaar. Belangrijke doelstellingen zijn:  optimalisatie van de waterbeheerketen;  gezond maken van de stadswateren;  afkoppelen van regenwater op een liefst zichtbare wijze;  bevordering van het waterbewustzijn bij de Nijmegenaren. Voor het plangebied staan eigenlijk geen concrete beleidswensen beschreven. Wel is aangegeven dat het wenselijk is de verdroging in de Ooijpolder te verminderen door het verhogen van de kwelstroom uit de stuwwal. Hiervoor zou er grootscheeps afgekoppeld moeten worden in Nijmegen-oost. Dit regenwater moet dan in dat gebied geïnfiltreerd worden om die kwel te verhogen. Inmiddels zijn er al een aantal afkoppelprojecten uitgevoerd. In het gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2016 is hiervoor beleid opgenomen.

39

Bijlage 2 Beschermde bebouwing en overige panden Beschermde bebouwing Ooysedijk 9, gemeentelijk monument Voormalig bedrijfspand van Smederij J. Hilbers. Complex van drie gebouwen. Het oudste deel dateert uit het midden van de 19de eeuw en is in 1901 naar het zuiden uitgebreid met een nieuwe smederij met bovenwoning. Het jongste deel uit 1927 bevindt zich aan de noordzijde en is een markant voorbeeld van bedrijfsarchitectuur uit het interbellum. Het pand is hier één van de laatste voorbeelden van de 19de-eeuwse dijkbebouwing. Ooysedijk 67, gemeentelijk monument Deze boerderij uit 1907 is gebouwd in opdracht van landbouwer J.B. Kroes. Woning en stal zijn verenigd onder één zadeldak. De boerderij heeft een dwarsdeelopzet. De voorgevel heeft een markante afwerking met gepleisterde speklagen en een dakoverstek met sierspantje. Aan de achterzijde is er een kleine bakstenen schuur.

Ooysedijk 67, deze boerderij uit 1907 is een gemeentelijk monument

Ooyse Sluispad 2, gemeentelijk monument Oorspronkelijke locomotievenloods (1865) van de spoorlijn NijmegenKleef. De loods is bij de bouw van het nieuwe station aan de lijn NijmegenArnhem overgebracht van het Keizer Karelplein naar de Ooysedijk. Het is een zeldzaam voorbeeld van industriële bouwkunst met houtskeletbouw. Ubbergseweg 5, gemeentelijk monument Gemaal en dienstwoning Overige panden Ooysedijk 15-19, niet beschermd Blokje van drie geschakelde woningen, in 1938 gebouwd in opdracht van J.H.J. Hilbers. De woningen in eenvoudige traditioneel-zakelijke stijl zijn een ontwerp van architect Reynen. De woningen zijn tegen het dijklichaam geplaatst. Aan de voorzijde zijn de tuinen opgehoogd tot dijkkruiniveau. Het blokje is goed behouden gebleven, maar in details gewijzigd. Ooysedijk 21, niet beschermd De bebouwing dateert grotendeels uit 1935 (met enkele onderdelen van een vroeg 20ste-eeuwse woning), maar is in 1987 ingrijpend vernieuwd. De

Situatie 1907 bij bouw boerderij Ooysedijk 67 (perceel met no.233).

40


oude hoofdvorm bleef bewaard. Oorspronkelijk was het een café met woning, later is er een bedrijf tegen de achtergevel geplaatst. Ooysedijk 29, niet beschermd, (hoge cultuurhistorische waarde) In 1935 gebouwd als woonhuis met smederij in opdracht van G.J. Geveling naar ontwerp van architect Reymers. In 1935 is een ijzeren loods op het terrein gebouwd. Deze staat er nog steeds. Architectenbureau A. v.d. Boogaard maakte in 1950 het ontwerp voor de grote uitbreiding van het complex met een constructiewerkplaats. Het oudste deel is de woning met bedrijfsgedeelte met sheddakconstructie. Markant voorbeeld van sobere zakelijke baksteenarchitectuur uit de jaren ’30.

Ooysedijk 71-77 Blokje van vier arbeiderswoningen (1906) gebouwd in opdracht van J. Kroes naar ontwerp van de bouwkundige P. Mijling. De woningen hebben een begane grond en een zolderverdieping en zijn aan de voorzijde onderkelderd. Aan de voorzijde werd een keermuurtje geplaatst, zodat de kelder aan de voorzijde van kelderlichten kon worden voorzien. De tuin is verder tot dijkkruinniveau aangevuld en opgehoogd.

Ooysedijk 55-65, niet beschermd Blok van zes geschakelde woningen uit 1936-1937, gebouwd in opdracht van J. Lamers naar ontwerp van Jos van Eldik. Het zijn eenvoudige woningen in traditioneel-zakelijke stijl met een onderverdieping, 2 bouwlagen en een zadeldak. De woningen zijn tegen het dijklichaam aangebouwd. De voortuintjes zijn op dijkkruinniveau opgehoogd. Goed behouden gebleven, maar veel details van de vensters en ingangen zijn gemoderniseerd. Ooysedijk ongenummerd, niet beschermd

Ooysedijk 71-77, blokje van vier arbeiderswoningen uit 1906

Ubbergseweg 2 Transformatorhuisje (1936) Ubbergseweg 20-44, niet beschermd Groot complex met 18 appartementen, 3 kantoren en 6 garageboxen uit 1984-1985. Ubbergseweg 56-62, niet beschermd Bakstenen bruggetje


41

Blok van vier geschakelde woningen (1959), gebouwd in opdracht van H.J. Giesbertz naar ontwerp van architect R.G. Rodenburg uit Nijmegen. Een sober “shake-hands”-ontwerp, karakteristiek voor de periode rond 1960. Ubbergseweg 64, niet beschermd Werkplaats met bovenwoning (1939), gebouwd naar ontwerp van architect A.v.d. Boogaard. Eenvoudig ontwerp in traditioneel-zakelijke stijl. In hoofdvorm bewaard gebleven. Details zijn gewijzigd. Beperkte cultuurhistorische waarde.

Ubbergseweg 64, werkplaats met bovenwoning

Ubbergseweg 68, niet beschermd Voormalig winkelhuis, oorspronkelijk met twee bovenwoningen uit 1937, naar ontwerp van A. v.d. Boogaard. Het gebouw is in hoofdvorm goed behouden gebleven. Veel details van ramen en deuren zijn gemoderniseerd. Het vroegere winkelgedeelte is nog herkenbaar. Beperkte cultuurhistorische waarde. Ubbergseweg 68, voormalig winkelhuis met twee bovenwoningen uit 1937

42


Ubbergseweg 72-78 Groot complex (1911), gebouwd in opdracht van J. Vos naar ontwerp van Da. Van Hattering uit Nijmegen. Het omvatte twee grote magazijnen, twee benedenwoningen, zes bovenwoningen, een paardenstal en hooizolders. Het complex is in 1989 ingrijpend gemoderniseerd en bevat nu zestien woningen en enkele bedrijfsruimten.

Ubbergseweg 82 Magazijn met bovenwoning (1912), gebouwd in opdracht van J. Vos naar ontwerp van architect D. van Hattum. Ubbergseweg 84-88 Blok van vijf woningen (1921), gebouwd in opdracht van J. Vos naar ontwerp van architect Van Vliet. Ubbergseweg 90-102 Blok woningen (1901). Ubbergseweg 104-114 Blok woningen (1902). Ubbergseweg 116-160 11 woningen met kantoorruimte (2001-2002). Oude Ubbergseweg 1 e.v. 18 woonhuizen, 6 garages, 3 kantoren, 1984 Oude Ubbergseweg 2-12 Blok van zes beneden- en zeven bovenwoningen, een winkelhuis en een café, 1901-1902 Oude Ubbergseweg 13 Bedrijfsruimte (1959) gebouwd in opdracht van H.J. Giesbertz door architect R.G. Rodenburg. Oude Ubbergseweg 19 Gebouw uit 1938 door opdrachtgever en bouwkundige H. Giesbertz. Oude Ubbergseweg 21-25 Magazijn met twee bovenwoningen uit 1929, gebouwd in opdracht van G.J. Geveling door architect D. van Hattum. Oude Ubbergseweg 27 Winkel met twee bovenwoningen uit 1937.

Ubbergseweg 72-78, groot complex uit 1911


43

Directie Grondgebied Ingekomen stuk D10 (PA 30 maart 2011) Stadsontwikkeling Planologie en Ruimtelijke Ordening. Datum uw brief

Recommend Documents