14.10.2014
dienst communicatie
In Reyers Laat was gisteravond Filip Raes te gast. De docent en onderzoeker aan de K.U.L. verzamelde schilderijen van ‘Crying Boys’, voor een experiment rond depressies. De schilderijen worden door Museum Dr. Guislain tentoongesteld. Het fragment herbekijken kan via deze link: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/reyerslaat/EP_141013_reyers%2Blaat?video=1.2118249
PSYCHOLOOG VERZAMELT VERVLOEKTE SCHILDERIJTJES OM DEPRESSIES ONDER DE AANDACHT TE BRENGEN
“Huilende weesjes brengen onheil” LEUVEN - Een schilderijtje van een kind dat huilt: in menig Vlaamse huiskamer hangt er een. Niet geheel zonder risico, zo blijkt. “Volgens een stadslegende brengt zo’n huilend jongetje onheil: een huisbrand, waarin enkel het schilderij overleeft”, zegt Filip Raes, hoofddocent Psychologie aan de KU Leuven, die veertig ‘Crying Boys’ verzamelde om het thema depressie onder de aandacht te brengen. ‘The Crying Boy’, zo heten de schilderijtjes van de intussen overleden Italiaanse schilder Giovanni Bragolin. Schilderijtjes die, ondanks de naam, zowel huilende jongens als meisjes afbeelden. Trieste weesjes. In het kantoor van Filip Raes op de faculteit Psychologie in Leuven hangen heel wat tranen bij elkaar. “Iedereen kent ze wel”, zegt Raes. “Er zijn heel wat variaties op gemaakt. Er hangt bijvoorbeeld ook eentje in de woonkamer van Carmen en Xavier uit FC De Kampioenen en bij Frank en Simonneke in Thuis.”
heel stil en ingetogen. Ze huilen niet omdat ze honger hebben of omdat je hen iets afpakt. Het gaat om dieper, ingehouden verdriet.”
Depressie
Al is het vooral de legende die rond de portretjes hangt - de vloek - die ze extra beklijvend maakt. “Volgens de stadslegende verdiende Bragolin veel geld aan het schilderen van weeskinderen. Ze zijn omgekomen in een brand in het weeshuis en ze willen wraak nemen door brand te stichten in het huis waar ze ophangen. Enkel het schilderijtje overleeft het vuur”, zegt Raes.
Zelf koppelt hij de portretten aan zijn onderzoek rond depressie en herinneringen. “In 2010 ging ik met collega’s naar een tentoonstelling in Museum M in Leuven over de kruisbestuiving tussen wetenschap, psychologie en kunst. Daar kreeg ik het idee dat elke onderzoeker in staat zou moeten zijn om een beeld te vinden dat zijn onderzoek weergeeft. Ik doe een onderzoek naar herinneringen en depressie. Voor mensen met een depressie is het soms lastig om heel concrete herinneringen te benoemen. Dat maakt en houdt hen in sommige gevallen kwetsbaar voor depressies.” Toen Raes in een kringloopwinkel zo’n typisch schilderijtje van een huilend kind zag, kende hij meteen de link naar zijn onderzoek. Kenmerkend aan de schilderijtjes van Bragolin is de enkele traan die over de wang van het kind rolt. “Normaal associeer je een huilend kind met veel lawaai en een open mond”, zegt hij. “Maar deze kinderen huilen
❞
TOEN IK EEN VROUW BELDE OM EEN PORTRET OP TE HALEN, ZEI ZE DAT HET TE LAAT WAS. ER WAS BRAND GEWEEST Filip RAES (KU Leuven)
dat vervloekte schilderij maar snel halen’ tot ‘het klopt want ik heb in mijn leven al heel wat miserie meegemaakt’. “Sommige mensen geloofden echt dat hun schilderijtje onheil bracht. Anderen zagen de ludieke invalshoek in. Ik kreeg ook wel eens reacties van mensen die dachten dat ze een Picasso in huis hadden. Ze vroegen plots 150 euro voor hun schilderij, terwijl ze in zowat elke kringwinkel een paar euro of zelfs 10 cent kosten.” Bij een vrouw uit Brussel werd de legende werkelijkheid. “Meestal wachtte ik om de schilderijtjes bij de mensen op te halen tot ik voor mijn werk of privé in de buurt moest zijn. Toen ik de vrouw belde zei ze dat het te laat was. Er was brand geweest, maar het schilderijtje was er ongeschonden uitgekomen. Ze had het weggeven. Maar ach, dat is slechts een van de honderd reacties. Meestal was het onheil dat de mensen toeschreven aan het schilderijtje iets dat iedereen kan overkomen: iemand in de omgeving die te vroeg overleden is of een familieruzie. Dingen die ik dagelijks zie in mijn praktijk. Ook bij mensen die geen schilderijtje hebben.”
Psycholoog Filip Raes tussen zijn ‘huilende weesjes’. “De verklaring waarom ze vaak een brand overleven? De vernis.” Foto ‘s Dirk VERTOMMEN
Lek
Een deel van de schilderijen die Raes inzamelde worden vanaf volgende week in Museum Dr. Guislain in Gent getoond voor Donkere Kamers, een expo over depressie en melancholie die nog tot eind mei loopt. Vernis Een manier om het thema onder de “In Engeland heeft de brandweer aandacht te brengen. De rest kreeg ooit een oproep gelanceerd omdat ze een plek in zijn kantoor. Heeft de geregeld een ongeschonden portret prof zelf geen angst voor brand of tegenkwamen na een huisbrand. De ander onheil, nu hij omgeven is door verklaring daarvoor is inmiddels weesjes? “Toen er een paar thuis in gevonden: er zit een soort van ver- de hal stonden liepen er plots tranen nis over de afbeelding, waardoor ze uit het plafond. Een mysterieus lek tegen de vlammen beschermd zijn.” in de waterleiding. Ook hier in mijn Raes plakt zelf het etiket ‘broodje kantoor lopen de tranen van de aap’ op het verhaal. Maar niet muren... als het heel hard regent.” iedereen denkt er zo over. Toen de Hij lacht cynisch. “Maar er is een professor twee jaar geleden in de manier om de vloek te keren. Door Vlaamse en Nederlandse media een verschillende kinderen samen te oproep deed naar ‘Crying Boys’, hangen. Hier ben je dus veilig.” waren de reacties massaal: van ‘kom Hanne DE BELIE
Links het jongetje uit de huiskamer van Frank en Simone in ‘Thuis’, rechts bij Xavier en Carmen in ‘FC De Kampioenen’.
L
Expo Donkere Kamers, Museum Dr. Guislain in Gent
Leuvense prof stelt verzameling zigeunerportretten tentoon
De vloek van de huilende kindjes?
Da’s flauwekul Al twee jaar lang verzamelt de Leuvense professor Filip Raes ‘huilende zigeunerportretjes’. Een risicovolle onderneming, want een hardnekkige stadslegende wil dat de schilderijen ongeluk brengen. Binnenkort is een deel van zijn collectie te zien in het Museum Dr Guislain in Gent. Verzamelaar Filip Raes. Hij is professor aan de KU Leuven.
Enkele — al dan niet vervloekte — portretten van de hand van Giovanni Bragolin. Kos
Eigenlijk heeft de Italiaanse schilder Giovanni Bragolin vlak na de Tweede Wereldoorlog geen zigeunerkinderen geportretteerd, maar kleintjes uit een weeshuis. Een brand zou het tehuis nadien in de as gelegd hebben en alle kinderen zouden daarbij omgekomen zijn. Gevolg: overal waar nu een reproductie van een ‘Crying Boy’ aan de muur hangt, breekt er brand uit of daalt er ander onheil neer, zo gaat het verhaal. Filip Raes, die gespecialiseerd is in depressies en werkt bij de KU Leuven, raakte gefascineerd door dit broodjeaapverhaal en riep
Mensen belden me in paniek, dat ik het schilderij moést ophalen, want ‘alle miserie was te wijten aan dat éne portret’ in de zomer van 2012 Vlamingen en Nederlanders op om hem portretten van huilende weeskinderen te schenken. Met een knipoog zei hij toen: «De mensen kunnen het schilderij beter aan mij geven, want je kan de vloek opheffen
door het weg te schenken.» Er werd massaal gereageerd op zijn oproep. Raes: «Als mensen me belden, ging ik het portret ophalen wanneer ik eens in de buurt was. Maar ik ben ermee moeten stoppen om alles op te pikken wat me aangeboden werd. Ik ben véél selectiever moeten worden. Intussen heb ik een veertigtal schilderijen.»
Kitsch Een Brusselse vrouw kon het alvast niet echt waarderen dat de prof niet onmiddellijk in zijn auto was gesprongen om haar schilderij op te halen. ‘Nu bent u te laat’, zei ze. ‘Ik wou dat ding niet meer in huis en had het in de garage gezet. Vorige week is die afgebrand’. Raes: «Andere mensen belden me in paniek, in de overtuiging dat al hun miserie te wijten was
aan dat éne schilderij. Ik geloof er niet in: er zijn genoeg mensen die ellende meemaken en die niet zo’n portretje bezitten.» En toch hangen de portretten die hij verzamelde niet bij hem thuis, maar wel in zijn kantoor. «Ik vind ze te kitscherig om bij me thuis te hangen», geeft hij toe. «Dat de vloek – volgens de legende – wordt opgeheven als je de weeskinderen weer samenbrengt, is mooi meegenomen.» Binnenkort leent hij 30 exemplaren van de reeks ‘The Crying Boys’ uit aan het Museum Dr Guislain, in het kader van een tentoonstelling over melancholie en depressie. ‘Donkere kamers, over melancholie en depressie’, in het Gentse Museum Dr Guislain, van 18 oktober 2014 tot 31 mei 2015.
Limburgse bijenhal Kieleberg is klaar Bijenhal de Kieleberg op de Twaalf Bunderweg in Bilzen is klaar. Daarmee gaat uitbater Hubert Seevens een platform bieden aan scholen, verenigingen, imkers en geïnteresseerde organisaties die iets meer willen leren over bijen en hun belang voor de natuurlijke keten waar ook wij als mens deel van uitmaken.
Infocentrum over bijen wijst op belang bijen voor de mens
CHRIS NELIS & JOHNNY GEURTS BILZEN Om en bij de halve hectare telt het terrein waarop de bijenhal is opgetrokken. ‘Bedoeling is dat iedereen die iets wil bijleren over de wereld van de bijen hier terechtkan’, zegt bezieler Hubert Seevens. ‘Ik organiseer cursussen voor scholen, verengingen, imkers en organisaties die geïnteresseerd zijn. Het gebouw bestaat uit verschillende departementen. Zo hebben we het slingerlokaal waar de honing tot zijn recht komt. We hebben een groot leslokaal en natuurlijk de bijenhal zelf. En ook daar kunnen we opdelen. Mensen of kinderen die bang zijn van bijen kunnen het allemaal volgen van achter glas.’
Slingerton Seevens is zelf gekend als meester imker en kweker van konin-
Hebert Seevens: ‘We hebben alles in huis om aan iedereen te tonen hoe de bijenwereld in elkaar zit.’ Foto: cn ginnen. ‘Bijenhal de Kieleberg is ontzettend belangrijk’, gaat Seevens verder. ‘Niet voor mij als persoon maar wel om de kennis over de wereld van bijen voort te kunnen zetten. Bijen hebben een ontzettend belangrijke rol in onze levensketen. En die moeten we koesteren. Ons centrum is belangrijk om pas beginnende imkers te helpen. Je kan niet zomaar van start gaan als imker. Je hebt niet alleen een goede kennis nodig maar ook het materieel. En dat kost heel wat geld. Een slingerton bijvoorbeeld kost bijna 1.000 euro. Voor een was-
smelter betaal je nog eens 300 euro. En dan heb ik het nog niet gehad over het aanschaffen van kasten en beschermde kledij.’
Telers Seevens gaat er prat op dat zijn centrum op hoog niveau aan bijenteelt doet. ‘We werken als verstuivingsimkers en Koninginnentelers samen met de Universiteit van Gent aan onderzoeken over bijen.’ De bijenhal mag dan al klaar zijn, het achterliggend terrein moet nog onder handen genomen worden. ‘Daar komen
,,
HUBERT SEEVENS Bezieler Bijenhal
Ons centrum is belangrijk om pas beginnende imkers op weg te zetten bijvriendelijke planten’, gaat Seevens verder. ‘Die worden aangeplant in samenwerking met Duurzaam Groen en De Winning met steun van de provincie.’
“Hier kom je alles te weten over bijen” Limburgse bijenhal Kieleberg is klaar BILZEN
Bijenhal de Kieleberg op de Twaalf Bunderweg in Bilzen is klaar. Daar biedt uitbater Hubert Seevens de kans aan scholen, verenigingen, imkers en geïnteresseerde organisaties om meer te leren over bijen en hun belang voor de natuurlijke keten waar ook wij als mens deel van uitmaken. Om en bij de halve hectare telt het terrein waarop de bijenhal is opgetrokken. “Bedoeling is dat iedereen die iets wil bijleren over de wereld van de bijen hier terechtkan”, zegt bezieler Hubert Seevens. “Ik organiseer cursussen voor scholen, verengingen, imkers en organisaties die geïnteresseerd zijn. Het gebouw bestaat uit verschillende departementen. Zo hebben we het slingerlokaal waar de honing tot zijn recht komt. We hebben een groot leslokaal en natuurlijk de bijenhal zelf. En ook daar kunnen we opdelen. Mensen of kinderen die bang zijn van bijen kunnen het allemaal volgen van achter glas.”
Slingerton Seevens is zelf gekend als meester imker en kweker van koninginnen. “Bijenhal de Kieleberg is ontzettend belangrijk”, gaat Seevens verder. “Niet voor mij als persoon maar wel om de kennis over de wereld van bijen voort te kunnen zetten. Bijen hebben een ontzettend belangrijke rol in onze levensketen. En die moeten we koesteren. Ons centrum is belangrijk om pas beginnende imkers te helpen. Je kan niet zomaar van start gaan als imker. Je hebt niet alleen een goede kennis nodig maar ook het materieel. En dat kost heel wat geld. Een slingerton bijvoorbeeld kost bijna 1.000 euro. Voor een
Hubert Seevens: “We hebben alles in huis om aan iedereen te tonen hoe de bijenwereld in elkaar zit.” wassmelter betaal je nog eens 300 euro. En dan heb ik het geeneens gehad over het aanschaffen van kasten en beschermde kledij.”
Telers Seevens gaat er prat op dat zijn centrum op hoog niveau aan bijenteelt doet. “We werken als bstuivingsim-
kers en koninginnentelers samen met de Universiteit van Gent aan onderzoeken over bijen.” De bijenhal mag dan al klaar zijn, het achterliggende terrein moet nog onder handen genomen worden. “Daar komen bijvriendelijke planten”, gaat Seevens verder. “Die worden aangeplant
Foto CN
in samenwerking met Duurzaam Groen en De Winning met steun van de provincie.” Chris NELIS Johnny GEURTS
L
Afspraken bij Hubert Seevens op 0474/33.40.15 of via www. imkerijkieleberg.be
