DEFINITIEF TRAPPORT VAN BEVINDINGEN
ONDERZOEK BIJ It Skriuwboerd
Plaats: Surhuisterveen BRIN-nummer: 12RC Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 28 mei 2009 Conceptrapport verzonden op: 17 juni 2009 Rapport vastgesteld te Groningen op: 31 augustus 2009 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
HB2758863/2
lp o INSPECTIE
van
hetONDERWUS 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 28 mei 2 0 0 9 een onderzoek uitgevoerd op o.b.s. It Skriuwboerd om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. In eerste instantie zou de school worden bezocht in het kader van een vierjaarlijks bezoek. Bij de voorbereiding daarvan bleken de eindopbrengsten van 2 0 0 7 en 2 0 0 8 , maar ook die van 2 0 0 9 onvoldoende te zijn. Om deze reden heeft de inspectie het vierjaarlijks bezoek omgezet naar een kwaliteitsonderzoek. Het bevoegd gezag en de directie van It Skriuwboerd zijn voorafgaande aan het schoolbezoek daarvan in kennis gesteld. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Themaonderzoek Opbrengstgericht werken. Naast het onderzoek naar eventuele tekortkomingen voert de inspectie op een aantal basisscholen ook een themaonderzoek uit. Het beleid van de overheid is er op dit moment op gericht het niveau van de basisvaardigheden taal en rekenen te verbeteren. In dat kader voert de inspectie op scholen onderzoek uit naar (aspecten van) het onderwijs in deze basisvaardigheden. In 2009 is dit onderzoek onder andere gericht op de kwaliteit van opbrengstgericht werken. Het doel is om op landelijk niveau een beeld te geven van de kwaliteit van opbrengstgericht werken bij rekenen-wiskunde. It Skriuwboerd maakt deel uit van de landelijke steekproef van scholen voor dit onderzoek. Om het onderzoek te kunnen uitvoeren heeft de inspectie gebruikgemaakt van een waarderingskader met indicatoren en criteria. De school heeft hiervan bij de afronding van het schoolbezoek een overzicht ontvangen. In dit rapport worden de bevindingen van het themaonderzoek op de school alleen op hoofdlijnen weergegeven. Toezichthistorie In 2 0 0 4 bezocht de inspectie It Skriuwboerd in het kader van een kwaliteitsonderzoek. Met uitzondering van het kwaliteitsaspect kwaliteitszorg beoordeelde de inspectie de overige aspecten als voldoende. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Het betreft hier de schoolgids 2008-2009 en het schoolplan 2 0 0 7 - 2 0 1 1 . Onderzoek op locatie, waarbij • schooldocumenten zijn bestudeerd, waaronder meerdere zorgdossiers en kwaliteitszorgdocumenten; • de onderwijspraktijk is geobserveerd in de groepen 1-2, 4 , 5, 6, 7 en 8; • gesprekken met de directie, de zorgcoördinator en met leraren zijn gevoerd;
Rapport van bevindingen inclusief themaonderzoek opbrengstgericht werken. 2009
Basisschool It Skriuwboerd, 28 mei
INSPECTIE
van
hetONDERWUS •
naast de resultaten, indicatoren zijn beoordeeld die mogelijk samenhangen met deze onvoldoende resultaten. Deze indicatoren betreffen de volgende aspecten: de kwaliteitszorg, het leerstofaanbod, het didactisch handelen, de rol van de leerlingen, de begeleiding en de leerlingenzorg. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de directie en een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. Themaonderzoek Opbrengstgericht werken Het themaonderzoek opbrengstgericht werken bij rekenen-wiskunde bestond uit de volgende activiteiten: • Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. • Schoolbezoek, waarbij o in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van activiteiten rekenen-wiskunde. Deze groepsbezoeken vonden plaats in de groepen 2 , 4 , 6 en 8; o schooldocumenten zijn bestudeerd; o gesprekken met de directie, de intern begeleider, leraren en leerlingen zijn gevoerd. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het toezichtkader primair onderwijs, 2005. Daarnaast is gebruikgemaakt van aanvullende normeringen die opgenomen zijn in de volgende notitie: 'Analyse en waardering van opbrengsten', maart 2 0 0 9 . In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Al deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Dit hoofdstuk beschrijft tevens kort de belangrijkste bevindingen van het themaonderzoek opbrengstgericht werken bij rekenenwiskunde. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
Rapport van bevindingen inclusief themaonderzoek opbrengstgericht werken. 2009
Basisschool It Skriuwboerd, 28 mei
INSPECTIE
van
hetONDERWUS 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiei In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. 2. 3. 4. 5.
slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten. minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de schoo) binnen de verwachte periode van 8 jaar. Kwaliteitszorg
1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs.
Rapport van bevindingen inclusief themaonderzoek opbrengstgericht werken. 2009
• • •
Basisschool It Skriuwboerd, 28 mei
INSPECTIE
van
hetONDERWUS Leerstofaanbod .3 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.
Didiiclir.nh handelen •4 1 Dl I' 1,114 || |l ,ll| I l l l
,1 l i l ) ||, Illl
4,.,
It
|,
1
2
3
4
1
2
3
4
,
6.3 De leraren (eggen duidelijk uit.
Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten.
3 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.
11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 Oe school voert de zorg planmatig uit, 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na.
Wet- en regelgeving ja
nee
De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toeges'tuurd (WPO, artikel 16). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). Het bestuur heeft het vastgestelde zorgplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel T9). De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WPO, artikel 8).
Rapport van bevindingen inclusief themaonderzoek opbrengstgericht werken, 2009
Basisschool It Skriuwboerd, 28 mei
0 o I N S P E C T I E van hetONDERWUS 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De directeur is met ingang van het schooljaar 2008-2009 gestart op zowel It Skriuwboerd als op een andere school van hetzelfde bestuur. In de loop van dit jaar heeft de school in groep 8 te maken gehad met personele wisselingen. De beide leraren van deze groep zijn dit schooljaar vertrokken en opgevolgd door twee nieuwe, relatief onervaren leraren. Vanwege deze personele wisselingen en omdat een van de vertrokken leraren tevens coördinatietaken vervulde, is de aandacht van de directie dit jaar meer gericht geweest op de continuering van het primaire proces en minder op de verbetering van aspecten van de kwaliteitszorg. De eindopbrengsten zijn, zo is gebleken, drie jaar achtereen onvoldoende. De inspectie heeft de wijze waarop de zorg wordt uitgevoerd eveneens als onvoldoende beoordeeld. Toelichting Resultaten De eindopbrengsten over de afgelopen drie jaar zijn onvoldoende. Het oordeel over de resultaten gedurende de schoolperiode baseert de inspectie op de resultaten van de landelijk genormeerde toetsen voor technisch lezen in groepen 3 en 4 , rekenen en wiskunde in groep 4 en 6 en begrijpend lezen in groep 6. Met uitzondering van de toets begrijpend lezen zijn de tussenresultaten voldoende. De inspectie heeft niet kunnen vaststellen of leerlingen met structurele belemmeringen zich naar verwachting ontwikkelen. Voor de leerlingen met een individuele leerlijn is geen concreet ontwikkelingsperspectief voor het eind van de basisschool vastgesteld in termen van te verwachten leerresultaten. Recente evaluaties van handelingsplanning bij dergelijke leerlingen geven onvoldoende zicht op de vraag of de leerlingen zich conform verwachting ontwikkelen. Gezien het feit dat het instrument dat de school hanteert om sociale vaardigheden te monitoren dit jaar de nodige (technische) invoeringsproblemen heeft gegeven, beoordeelt de inspectie deze indicator niet. Kwaliteitszorg De inspectie vraagt aandacht voor de volgende onderdelen waarvan de kwaliteit verbetering behoeft. Het betreft hier de evaluatie van opbrengsten, de kwaliteit van de planmatige schoolontwikkeling en de actieve borging daarvan in de onderwijspraktijk. Op It Skriuwboerd is nog geen sprake van een systematische evaluatie van de opbrengsten. De resultaten van eind- en tussentoetsen worden wel besproken, maar het ontbreekt aan een cyclische aanpak waarbij streefdoelen worden gesteld, analyses worden gemaakt en verbeterdoelen worden geformuleerd. Bij zijn aantreden in september 2 0 0 8 heeft de directeur de verbeteronderwerpen zoals verwoord in de meerjarenplanning uit het schoolplan grotendeels losgelaten. In teamvergaderingen zijn verbeterplannen voor de korte termijn vastgesteld en vastgelegd. Deze plannen zijn echter te globaal van opzet en geven daarom te weinig sturing aan de verbeteractiviteiten. Aangezien met de aanpak van diverse verbeteringen een begin is gemaakt, is van borging nog geen sprake. De inspectie is van oordeel dat de schoolgids ouders in voldoende mate over schoolverbeteringen en uitstroom van leerlingen informeert. Leerstofaanbod en onderwijsleerproces De inspectie is overwegend positief over het leerstofaanbod van de school dat voor de meerderheid van de leerlingen tot en met het niveau van groep acht wordt aangeboden. Het didactisch handelen van de leraren is als voldoende beoordeeld. In de groepen heerst een taakgerichte werksfeer.
Rapport van bevindingen inclusief themaonderzoek opbrengstgericht werken. 2009
Basisschool It Skriuwboerd, 28 mei
INSPECTIE
van
hetONDERWUS De instructies verlopen over het algemeen gestructureerd en ondersteunen het leerproces van de leerlingen. De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Zorg en begeleiding De school hanteert een sluitend systeem van toetsen en observaties om de vorderingen van leerlingen bij te houden. De inspectie is kritisch over de wijze waarop analyses van tegenvallende toetsresultaten op de handelingsplannen zijn verwoord. Deze geven nauwelijks de informatie die nodig is om op basis daarvan concrete doelen te formuleren. Tevens stelt de inspectie vast dat in groep 8 pas in de tweede helft van het schooljaar handelingsplannen zijn geschreven, terwijl verondersteld mag worden dat de leerlingen reeds aan het eind van groep 7 hiervoor al in aanmerking zouden moeten komen. Tenslotte zijn er leerlingen die op grond van lage scores in aanmerking komen voor een eigen leerlijn; deze zijn niet voor alle leerlingen die dit betreft aangetroffen. In een aantal door de inspectie beoordeelde handelingsplannen ontbreekt het zowel aan concrete doelen als aan evaluaties.
Themaonderzoek Opbrengstgericht werken bij rekenen-wiskunde Bij het themaonderzoek rekenen-wiskunde zijn verschillende kwaliteitsaspecten van het onderwijs op het punt van opbrengstgericht werken onderzocht, namelijk het leerstofaanbod, de onderwijstijd, het didactisch handelen, de zorg en begeleiding, de leerresultaten en de kwaliteitszorg. De inspectie is bij deze kwaliteitsaspecten nagegaan in welke mate de school opbrengstgericht werkt bij rekenen-wiskunde. Daarbij worden drie niveaus onderscheiden: schoolniveau, groepsniveau en leerlingniveau, waaronder de aanpak van zorgleerlingen. Deze rapportage vermeldt op hoofdlijnen w a t de belangrijkste bevindingen zijn over de genoemde kwaliteitsaspecten op elk van de genoemde niveaus op de school. De inspectie concludeert dat de school opbrengstgerichter kan werken dan thans gebeurt op school- en groepsniveau. De school beschikt niet over (schoolspecifieke) doelen voor de opbrengsten bij rekenenwiskunde. Ook is het niet gebruikelijk (trend)analyses in het kader van de kwaliteitszorg uit te voeren, hieruit conclusies te trekken en actie te ondernemen. Gezien de eindresultaten van rekenen en wiskunde is dit wel wenselijk; hoewel de eindresultaten voldoende zijn, laten deze geen sterk beeld zien. De tussenresultaten laten een positiever beeld zien. Analyses door de inspectie wijzen echter uit dat de leerwinst wisselend is. In de bezochte groepen constateert de inspectie dat de leerlingen actief betrokken zijn bij de les. De leraren geven een duidelijke uitleg met aandacht voor leerstrategieën en feedback. De vorderingen van de leerlingen worden systematisch gevolgd. Echter voor w a t betreft de afstemming ten aanzien van de instructie zijn er tussen leraren (grote) verschillen geconstateerd. Voor het onderdeel rekenen en wiskunde zijn hier (nog) geen afspraken over gemaakt op school. Gezien de gemêleerde leerlingenpopulatie zou dit meer aandacht moeten krijgen. Ten aanzien van het aanbod maakt de school voor de betere leerlingen geen gebruik van compacten. Ook het gebruik van verrijkingsstof verschilt per leraar.
Rapport van bevindingen inclusief themaonderzoek opbrengstgericht werken. 2009
Basisschool It Skriuwboerd, 28 mei
INSPECTIE
van
hetONDERWUS 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de school een aangepast arrangement toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in maart 2011 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in het eerste kwartaal van 2011 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en een tussentijds onderzoek naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan.
Rapport van bevindingen inclusief themaonderzoek opbrengstgericht werken. 2009
Basisschool It Skriuwboerd, 28 mei