DEFINITIEF RAPPORT VAN BEVINDINGEN
ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ LSG-RENTRAY ONDERWIJS DEVENTER VSO ZMOK
Plaats BRIN-nummer Cluster Onderzoek uitgevoerd op Rapport vastgesteld te Zwolle
: Zwolle : 02PQ :4 : 26 januari 2012 op 26 maart 2012
HB3257725
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING
De Inspectie van het Onderwijs voerde op 26 januari 2012 een onderzoek uit bij LSG-Rentray Onderwijs Deventer vso-zmok, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding In december 2008 voerde de inspectie een kwaliteitsonderzoek uit, waarbij zij tekortkomingen vaststelde in het systeem van leerlingenzorg, de systematische kwaliteitszorg en de voorwaarden daartoe en in het onderwijsleerproces. Ook stelde de Inspectie van het Onderwijs een tekortkoming in de naleving vast. De inspectie beoordeelde het onderwijs bij LSG-Rentray Onderwijs Deventer vso-zmok als zwak en beschreef haar bevindingen in een inspectierapport dat is vastgesteld op 18 februari 2009. In december 2010 voerde de inspectie van het onderwijs opnieuw een kwaliteitsonderzoek uit en constateerde dat de kwaliteit van het onderwijs nog steeds onvoldoende was. De school maakte een plan van aanpak en de inspectie volgde het verbetertraject door middel van voortgangsgesprekken. In het kader hiervan voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan of de school de eerder vastgestelde tekortkomingen heeft opgeheven. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: • Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn; • Analyse van documenten die de school aan de inspectie heeft toegestuurd en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school; • Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: o dossiers met onder andere handelingsplannen, bestudeerde en beoordeelde; o gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding en een afvaardiging van de leraren; o de onderwijspraktijk observeerde in alle groepen; o haar bevindingen en conclusie besprak met de directie. Hierbij was een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag aanwezig. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie bij dit onderzoek de kern- en normindicatoren. Voor een volledig en actueel kwaliteitsprofiel voegde zij daaraan de indicatoren van het aspect 'cyclisch proces en voorwaarden van kwaliteitszorg' toe. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij haar onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2005. In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl.
HB3257725
Pagina 3 van 11
Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement.
HB3257725
Pagina 4 van 11
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs.
2
3
4
● ● ● ● ● ● ● ●
Voorwaarden kwaliteitszorg 1 2.1 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken.
HB3257725
Pagina 5 van 11
2
3
● ● ● ●
4
Systeem van leerlingenzorg 1 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan.
2
3
4
● ● ● ●
Functionaliteit handelingsplanning 1 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning.
2
3
4
3 ● ●
4
●
Leerstofaanbod 1
2
5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. 5.6 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van sociale cohesie en burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving.
● ●
Onderwijstijd 1 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen.
2
3 ●
4
3 ● ●
4
●
(Ortho)pedagogisch handelen 1
2
7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen.
●
(Ortho)didactisch handelen 1 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling.
2 ●
3
4
● ● ●
Actieve en zelfstandige rol leerlingen 1 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau.
HB3257725
Pagina 6 van 11
2 ●
3 ●
4
Schoolklimaat 1
2
10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen. 10.2 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 10.3 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school. 10.4 De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school. 10.6 ontbreekt. Opbrengsten
3
4
● ● ● ●
1
2
3
4
11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht.
5 ●
Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11).
HB3257725
Pagina 7 van 11
Ja ● ● ●
nee
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt het onderwijs op LSG-Rentray Onderwijs Deventer als voldoende. Ten opzichte van het onderzoek naar kwaliteitsverbetering in december 2010 heeft de school de kwaliteit zichtbaar verbeterd. Het systeem van leerlingenzorg is bepalend voor het oordeel van de inspectie. Drie van de vier normindicatoren beoordeelt de inspectie als voldoende. Bij de aspecten van het onderwijsleerproces beoordeelt de inspectie nog vier indicatoren als onvoldoende. Vooral de (ortho)didactische aanpak vraagt nog steeds om verbetering. Dat geldt ook voor de vertaling van de doelen uit de handelingsplannen naar de aanpak in de klas. Er is onvoldoende zichtbaar hoe de leraren met de individuele handelingsplannen werken. Het schoolklimaat is voldoende ondersteunend voor leerlingen en personeel. LSG-Rentray Onderwijs heeft het nieuwe schoolplan 2012-2016 in concept gereed. Dit vormt onder meer de basis voor de verdere ontwikkeling van het onderwijs en voor het systeem van kwaliteitszorg. De locaties van LSG-Rentray Onderwijs zitten in een traject voor ISO-certificering. De inspectie stelde bij dit onderzoek geen tekortkomingen vast op het gebied van de naleving van wet- en regelgeving. Toelichting Kwaliteitszorg De inspectie beoordeelt vijf van de negen indicatoren die behoren tot dit kwaliteitsaspect als onvoldoende. De voorwaarden dragen op één na, voldoende bij. De locatie bestaat nu nog uit één afdeling die zich richt op VMBO-diplomering en op de AKA-opleiding. Het team heeft voldoende zicht op de onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie. Dit blijkt uit het schoolplan, de schoolgids, de voortgangsrapportages en de gesprekken die de inspectie voerde met de directie, de leraren en de commissie voor de begeleiding. Het cyclische kwaliteitsbeleid krijgt geleidelijk aan vorm. De ISO-certificering is daarbij een middel dat vooral de inrichting van de processen ondersteunt. De beleidsthema’s uit het schoolplan concretiseert de school in jaarplannen. Het formuleren van doelen is een voorwaarde voor het systematisch kunnen evalueren. Zover is het nu nog niet. Daarom beoordeelt de inspectie de evaluatie van de opbrengsten, van onderwijs en leren en van de leerlingenzorg als onvoldoende. De leerlingenzorg is mede naar aanleiding van het inspectietoezicht in de afgelopen jaren stevig onder de loep genomen en op relevante onderdelen verbeterd. Om echter van borging te kunnen spreken is het noodzakelijk dat het team allereerst de doelen bepaalt, vervolgens evalueert en de resultaten daarvan vastlegt in procedures. Bij borging gaat het er vervolgens om dat school de gemaakte afspraken vastlegt en bewaakt. LSG-Rentray Onderwijs Deventer informeert de ouders via de schoolgids en maandelijkse nieuwsbrieven nog onvoldoende over de kwaliteit van het onderwijs. Er zijn inmiddels wel plannen om hierin verbetering aan te brengen. Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit van de handelingsplanning en opbrengsten De inspectie beoordeelt drie van de vier indicatoren die behoren tot het kwaliteitsaspect ‘systeem van leerlingenzorg’ als voldoende. De functionaliteit van de handelingsplannen is van onvoldoende niveau. De inspectie kan de opbrengsten niet beoordelen. De mentor stelt, onder leiding van de commissie voor de begeleiding (cvb), voor iedere leerling een handelingsplan op en bespreekt dit met de ouders (indicator 3.3).
HB3257725
Pagina 8 van 11
Het team is geschoold in het ‘smart’ formuleren van doelen en het handelingsplan komt voor nieuwe leerlingen, binnen vier weken tot stand. Het handelingsplan bestaat uit een statisch en een dynamisch deel en is ontdaan van de in het verleden gangbare grote hoeveelheden beschrijvingen. Het is nu veel meer dan toen een planningsdocument. De studiewijzers, de PTA’s en de uitkomsten van het instrument om de sociaal-emotionele ontwikkeling in beeld te brengen zijn belangrijke hulpmiddelen. In het handelingsplan is het ontwikkelingsperspectief benoemd. De school anticipeert op de nieuwe Kwaliteitswet VSO (augustus 2013) door al met de term “Ontwikkelingsperspectiefplan” (OPP) te werken. De mentor schrijft het handelingsplan op basis van de onderwijsrelevante beginsituatie (indicator 3.1). Dat gebeurt momenteel veel nadrukkelijker dan in het verleden het geval was. Daar waar geen actuele relevante informatie over een nieuwe leerling beschikbaar is, toetst de intakefunctionaris het didactisch niveau van de leerling voorafgaand aan plaatsing in een groep. Het volgen van de vorderingen en de ontwikkeling van de leerlingen (indicator 3.5) is eveneens van voldoende niveau. De school maakt gebruik van de toetsen van het regulier voortgezet onderwijs. Daarnaast zetten de teamleden twee keer per jaar een instrument voor de sociaal-emotionele ontwikkeling in om de vorderingen van de leerlingen op dit gebied zorgvuldig te kunnen volgen. In de leerlingbesprekingen komen de uitkomsten van de toetsen, de resultaten van de sociaal-emotionele ontwikkeling en de gegevens uit de recent ingevoerde mentorgesprekken aan de orde. Naar aanleiding daarvan stelt de school indien gewenst het handelingsplan bij. De evaluatie van de handelingsplannen (indicator 3.8) door de cvb is onvoldoende. De cyclus met de verbeterde onderwijsrelevante beginsituatie, het nieuwe format handelingsplan en de net ingevoerde volginstrumenten is nog niet volledig doorlopen. De evaluatie van de handelingsplannen bevat wel een overzicht van bereikte doelen, maar een analyse van de factoren die een rol speelden, ontbreekt. In dit verband is het van belang al bij het formuleren van een doel vast te stellen hoe de evaluatie plaatsvindt. Bij de analyse van al dan niet behaalde doelen behoren het team en de cvb inzicht te hebben in de belemmerende en bevorderende factoren die de school kan beïnvloeden, zoals onderwijstijd, methodiek, didactische aanpak e.d. Uit de door de inspectie bestudeerde documenten blijken de uitkomsten van de analyses nog (te) beperkt aan bod te komen. Niet duidelijk is hoe de school erin slaagt een brug te slaan tussen de in het handelingsplan vastgelegde doelen en de vertaling naar de leerstof per periode. Daarmee zijn de handelingsplannen niet voldoende functioneel. De resultaten van de leerlingen kan de inspectie nu nog niet beoordelen; daarvoor zijn geen criteria beschikbaar. Bovendien is zo’n beoordeling pas mogelijk na het doorlopen van een aantal cycli met ‘smart’ geformuleerde doelstellingen en een nauwkeurige registratie van het al dan niet behalen van die doelstellingen. Onderwijspraktijk en schoolklimaat Het merendeel van de indicatoren die gaan over het onderwijsleerproces is voldoende. Dat betekent dat de kwaliteit van het onderwijsleerproces van voldoende niveau is en plaatsvindt in een voldoende veilige en stimulerende omgeving. Verbeteringen zijn nog nodig in het (ortho)didactisch handelen, het afstemmen van de onderwijstijd en de bevordering van de eigen verantwoordelijkheid van de leerlingen voor hun leerproces. Ter toelichting het volgende.
HB3257725
Pagina 9 van 11
De school maakt gebruik van een leerstofaanbod dat is ontwikkeld voor het regulier voortgezet onderwijs en voor het mbo (AKA). De boekenpakketten zijn ook afgestemd met het regulier onderwijs. Het stageaanbod wordt Rentray-breed ontwikkeld en voorziet momenteel in verschillende type stages. De school heeft voldoende onderwijstijd gepland. De leertijd die de leerlingen nodig hebben om kennis op te doen of zich een bepaalde vaardigheid eigen te maken komt niet in de handelingsplannen aan de orde. Daardoor is er geen mogelijkheid om ook de leertijd te evalueren en een bewuste afweging te maken in het realiseren van de benodigde onderwijstijd per leerling. Differentiatie in leertijd maken de leraren niet zichtbaar in de lessen. Het (ortho)pedagogisch handelen van de teamleden is van voldoende kwaliteit. De schoolregels en de klassenregels dragen daaraan bij. Het (ortho)didactisch handelen daarentegen is nog niet van voldoende niveau. De school heeft het trainen van de leraren op het gebied van activerende didactische instructie (ADI) uitgesteld om te focussen op de verbetering van de handelingsplannen. Dat heeft ertoe geleid dat leraren zelf bepalen hoe zij instructie geven en of zij dat gepland, dan wel op verzoek van de leerlingen doen. De interactie tussen leerlingen en leraren is in een aantal bezochte groepen beperkt. Ook de evaluatie van de les- en de leerdoelen komt niet uit de verf. Overigens is er wel aandacht voor professionalisering van de competenties van de leraren. Daarbij bestaat de mogelijkheid en soms de verplichting tot scholing. De teamleden hebben, mede door de beperkte functionaliteit van de handelingsplannen, onvoldoende oog voor de verschillen tussen leerlingen en ze dagen de leerlingen niet zichtbaar op het eigen niveau uit. De leerroute en de daarbij behorende leerstof zijn bepalend voor het aanbod. De afstemming op relevante verschillen tussen leerlingen is daarmee onvoldoende. De leerlingen zijn voldoende betrokken bij de lessen. Ook betrekt het team de leerlingen waar mogelijk bij de bespreking van de handelingsplannen. In de lesobservaties is echter niet voldoende zichtbaar dat leerlingen waar mogelijk zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen leerproces. Het schoolplan maakt geen melding van de wijze waarop de school leerlingen zelf verantwoordelijkheid wil leren dragen voor hun leerproces. Dat is nu afhankelijk van individuele leraren. Er ontbreekt een beleid en een controle daarop, waaruit blijkt hoe de opbouw van de zelfstandigheid plaats vindt. Het schoolklimaat is voldoende ondersteunend voor leerlingen en de teamleden. Er zijn op de school protocollen en procedures voorhanden in het kader van het veiligheidsbeleid. De school heeft door middel van een enquête bij zowel leerlingen als teamleden inzicht in de veiligheidsbeleving. De resultaten daarvan neemt de school mee in de verbeteractiviteiten.
HB3257725
Pagina 10 van 11
3. TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan LSG-Rentray Onderwijs Deventer het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek. Overigens heeft de inspectie met het bevoegd gezag afgesproken dat de inspectie de ontwikkelingen van de school op de voet blijft volgen. In mei of juni 2012 bezoekt de inspectie de school voor een gesprek over de voortgang met name op de indicatoren die nu onvoldoende zijn. Naleving De inspectie heeft geen tekortkomingen in de naleving van wet- en regelgeving aangetroffen.
HB3257725
Pagina 11 van 11
