RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR DE KWALITEITSVERBETERING basisschool Mondriaan
Plaats BRIN nummer Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling
: : : : :
Dordrecht 18NV|C1 151116 28 maart 2013 4 juli 2013
Pagina 2 van 16
INHOUDSOPGAVE 1
INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2
BEVINDINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
3
TOEZICHTARRANGEMENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Pagina 3 van 16
Pagina 4 van 16
1
INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 28 maart 2013 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op basisschool Mondriaan. Daarbij is gekeken naar de kwaliteit van het onderwijs en naar naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 21 december 2011 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op de school. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 7 maart 2012. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, heeft de inspectie nu een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie In maart 2012 is het arrangement zwak toegekend aan basisschool Mondriaan. In juli 2012 heeft de inspectie een eerste onderzoek naar kwaliteitsverbetering uitgevoerd op de school. Hieruit kwam naar voren dat de kwaliteit van het onderwijs nog steeds een belangrijke tekortkoming vertoonde en daarom opnieuw als zwak werd beoordeeld. Op grond van de ingezette koers was er echter wel vertrouwen dat de onderwijskwaliteit binnen het komend jaar voldoende zou kunnen zijn. Om die reden heeft de inspectie het traject van geïntensiveerd toezicht verlengd en werd met het bestuur afgesproken dat de onderwijskwaliteit in maart 2013 weer van voldoende niveau zou zijn. Hieraan voorafgaand voert de inspectie opnieuw een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In januari 2013 heeft een voortgangsgesprek plaatsgevonden, waarin met name ingegaan is op het verbeteren van de werkhouding van de leerlingen in groep 8. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: • Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie.
Pagina 5 van 16
• • • •
•
• • •
Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1-2, 3, 4, 6, 7 en 8. Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur na afloop van het schoolbezoek.
Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: leerresultaten, leerstofaanbod, onderwijstijd, schoolklimaat, pedagogisch en didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
Pagina 6 van 16
2
BEVINDINGEN
2.1
Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Opbrengsten 1.1*
1.2*
1
2
De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
3
•
1.4
Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden.
•
1.5
De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht.
•
Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen.
3
4
•
De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van acht jaar.
2.1*
5
•
1.3
Leerstofaanbod
4
1
2
•
Pagina 7 van 16
Leerstofaanbod
1
2
3
2.2*
De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8.
•
2.3
De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan.
•
2.4*
De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.
•
2.5
De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen.
•
2.6
De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving.
•
Tijd 3.1
1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd.
Schoolklimaat 4.7
2
1
2
3
4
•
1
2
3
5.1*
De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof.
•
5.2*
De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer.
•
5.3*
De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten.
•
Afstemming
4
•
Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan.
Didactisch handelen
3
4
1
2
3
6.1
De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
•
6.2
De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
•
6.3
De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
•
6.4
De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
•
4
4
Pagina 8 van 16
Begeleiding
1
3
7.1*
De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.
•
7.2
De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen.
•
Zorg
1
2
3
8.1
De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben.
•
8.2
Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen.
•
8.3*
De school voert de zorg planmatig uit.
•
8.4
De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg.
•
Kwaliteitszorg
1
2
3
9.1
De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie.
9.2
De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen.
•
9.3
De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces.
•
9.4
De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten.
•
9.5
De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces.
•
9.6
De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit.
•
4
4
4
•
Wet- en regelgeving
2.2
2
Ja Nee
NT1A
De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO).
•
NT2A
De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO).
•
NT3A
De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO).
•
NT4A
Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO).
•
NT4B
Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO).
•
Beschouwing
Pagina 9 van 16
Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op basisschool Mondriaan is weer van voldoende niveau.
Pagina 10 van 16
Zowel in 2012 als in 2013 liggen de resultaten aan het einde van de basisschoolperiode op het verwachte niveau. Er is dan ook hard gewerkt aan de motivatie van de leerlingen in groep 8. Op tussentijdse momenten laten de resultaten van de toetsen uit het leerlingvolgsysteem nog risico's zien, met name in de huidige groep 4. Het onderwijsleerproces is op alle onderdelen als voldoende beoordeeld. De inspectie acht het voor de school noodzakelijk om een doelgerichte analyse te maken van de behoeften van de leerlingenpopulatie. Dit zou niet alleen op cognitief gebied moeten gebeuren, maar zeker ook op sociaalemotioneel gebied, waarbij gedrag, concentratie en motivatie en zaken die buiten de school spelen scherper in beeld moeten komen. De inspectie meent dat de school met een dergelijke analyse beter in staat is om het hoofd te bieden aan het geconstateerde gebrek aan taakgerichte werksfeer en betrokkenheid in de onderbouw om daarmee een duurzame verbetering van leerresultaten te bewerkstelligen. Toelichting Eindresultaten In de afgelopen drie schooljaren (2011, 2012 en 2013) liggen de resultaten op de Cito-Eindtoets in de laatste twee jaren op het verwachte niveau. Op tussentijdse momenten zijn de resultaten op de toetsen uit het leerlingvolgsysteem beoordeeld voor technisch lezen in groep 3 en 4, begrijpend lezen in groep 6 en rekenen en wiskunde in groep 4 en 6. In groep 4 scoren de leerlingen voor beide onderdelen onvoldoende. Ook in groep 3 zijn de resultaten voor technisch lezen ver onder de maat. De school meldt dat in deze groep relatief veel zorgleerlingen zitten. Er zijn inmiddels maatregelen genomen om de leesresultaten te verbeteren, waaronder het inplannen van extra leestijd, het werken met tutors uit de hogere groepen en het aanbieden van meer en gerichter activiteiten voor de beginnende geletterdheid in groep 2. Voor leerlingen die het niveau van groep 8 niet behalen voor rekenen en wiskunde en (onderdelen van) Nederlandse taal, heeft de school inmiddels ontwikkelingsperspectieven opgesteld. De inspectie stelt daarmee vast dat de school er voor leerlingen die hiervoor in aanmerking komen in slaagt 'plannend' in plaats van 'volgend' onderwijs te verzorgen. De ontwikkeling van de sociale competenties wordt door de school gemeten aan de hand van een genormeerd instrument. De resultaten zijn in de laatste drie schooljaren van een voldoende niveau.
Pagina 11 van 16
Onderwijs en leren Het leerstofaanbod in de basisvakken omvat op basisschool Mondriaan alle kerndoelen. Het aanbod in de basisvakken wordt aan voldoende leerlingen tot en met het niveau van leerjaar 8 aangeboden. Daarbij houdt de school - vanwege het relatief grote aantal leerlingen dat mogelijk risico loopt op achterstanden in de taalontwikkeling - in haar aanbod rekening met een gericht taalaanbod en passende methoden en materialen. In de kleutergroepen is sprake van een vastgesteld en beredeneerd aanbod, waarin de tussendoelen en leerlijnen voor de beginnende geletterdheid en wiskundige oriëntatie herkenbaar aanwezig zijn. Het aanbod is thematisch van opzet en een duidelijke lijn die beschrijft op welke momenten de kleuters bepaalde onderdelen moeten kennen en kunnen is aanwezig. Om een beeld te krijgen van de onderwijspraktijk, heeft de inspectie een aantal lessen bezocht. Alle lessen beginnen en eindigen op tijd. Opvallend is echter dat veel tijd verloren gaat aan (orde-)verstoringen, leerlingen die aandacht vragen en leerlingen die met elkaar in discussie gaan. De inspectie heeft dit vooral geconstateerd in de onderbouwgroepen. Hierdoor moeten de leraren te vaak corrigerend optreden en het geven van (extra) instructie of het bespreken van opdrachten uitstellen totdat het weer rustig is. De inspectie heeft zowel met het team van leraren als met de schoolleiding en het bevoegd gezag besproken dat deze ordeverstoringen mogelijk de achterstanden bij een deel van de leerlingen kunnen verklaren. Omdat de onvoldoende betrokkenheid beperkt blijft tot enkele groepen leerlingen en over de gehele linie een voldoende beeld bestaat, benoemt de inspectie indicator 5.3 hier niet als onvoldoende, maar wel als een belangrijk aandachtspunt. Dit, omdat benadrukt dient te worden dat de inspectie van mening is dat de leraren met enthousiasme voor de klas staan en hun vak verstaan. Zij zorgen voor structuur in de onderwijsactiviteiten en voor doelmatig klassenmanagement. Vervolgens kost het bereiken van een rustig en ordelijk verloop van de lessen wel onevenredig veel tijd in bepaalde groepen, maar slagen zij er uiteindelijk toch in de gewenste leerhouding duidelijk te maken aan hun leerlingen. Ook de leraren geven aan dat de veelheid aan problematiek die zich doorgaans in de groepen concentreert debet is aan deze ongewenste groepsdynamiek. Er zijn in dit licht plannen en ideeën geformuleerd om meer structuur te brengen in de ouderbetrokkenheid, het voeren van individuele gesprekken met leerlingen en het scholen van de leraren op gesprekstechnieken. Een lichtpunt is, dat de leerlingen zich op dit vlak gaandeweg lijken te herstellen; in de bovenbouwgroepen blijft de hierboven geschetste problematiek tot een
Pagina 12 van 16
minimum beperkt. Volgens de school is dit te danken aan de intrinsieke motivatie van de leerlingen die toeneemt met het besef dat ook zij verantwoordelijk zijn voor hun eigen leerproces. Afstemming op de verschillende onderwijsbehoeften van groepen en individuele leerlingen gebeurt doorgaans via de methoden (basis, herhaling en verrijking). Verlengde instructie en pre-teaching worden vooraf ingepland en via de weektaken wordt gedifferentieerd in de moeilijkheidsgraad van de opdrachten. Hierin worden tevens tempoverschillen opgevangen en in een beperkt aantal gevallen wordt huiswerk meegegeven. Begeleiding en zorg Op basisschool Mondriaan wordt gebruik gemaakt van een uitgebreid toetsinstrumentarium om de ontwikkeling van de leerlingen te volgen. Er zijn afspraken over toetsafname en over het registreren en analyseren van methodegebonden en methode-onafhankelijke toetsen. De school is daarmee in staat om problemen en achterstanden bij leerlingen tijdig te signaleren. Voor deze leerlingen worden individuele handelingsplannen opgesteld, waarbij voldoende aandacht is voor een gedegen analyse en diagnose. Over het verloop en de effectiviteit van de extra hulp worden heldere conclusies getrokken en worden er afspraken met aanknopingspunten voor verder planmatig handelen gemaakt. Hierdoor kan ook de evaluatie bij het afsluiten van een zorgperiode optimaal worden uitgevoerd en kan worden bepaald waarom de extra begeleidingsactiviteiten niet tot een gewenst resultaat hebben geleid en waarmee in het eventuele vervolgtraject rekening gehouden moet worden. Kwaliteitszorg De zorg voor de kwaliteit en de ontwikkeling van het onderwijs is op basisschool Mondriaan een van de belangrijkste elementen. De school hanteert streefdoelen voor haar opbrengsten en voor haar onderwijskundig beleid. Bij het analyseren van de leerresultaten wordt niet alleen gebruik gemaakt van de huidige toetsuitslagen, maar is in beeld gebracht hoe de resultaten op de verschillende toetsen zich hebben ontwikkeld in de afgelopen jaren. De school heeft op basis hiervan conclusies getrokken en heldere verbeteracties geformuleerd. Naast het integrale kwaliteitszorgsysteem wordt de onderwijskwaliteit tevens bepaald met behulp van de zogenoemde Kabell-systematiek vanuit het bestuur. Er wordt gewerkt met jaarplannen die de kwaliteitsverbeterende activiteiten gedetailleerd beschrijven en zich richten op de noodzakelijke verbeteringen in onderwijskwaliteit van de school. Evaluaties op tussentijdse momenten en bij de afsluiting van het schooljaar geven goed zicht op de voortgang van de voorgenomen acties.
Pagina 13 van 16
De school slaagt er met de gekozen werkwijze in planmatig en doelgericht te werken aan de broodnodige kwaliteitsverbeteringen. Afspraken, werkwijzen en procedures zijn inmiddels grotendeels vastgelegd in het zogenoemde kwaliteitshandboek; of alle betrokkenen zich conformeren aan de afspraken wordt tijdens ingeplande lesbezoeken door de schoolleiding beoordeeld. Eén onderdeel (indicator 9.1) is als onvoldoende beoordeeld. Tot nu toe is nog geen samenvattend beeld op schoolniveau van de eisen die de specifieke leerlingenpopulatie aan de school stelt, noch van de eisen en mogelijkheden van haar omgeving. Dat dit zeker noodzakelijk is, heeft de inspectie hiervoor reeds beschreven. Het onderwijs op basisschool Mondriaan zal zo goed mogelijk moeten aansluiten bij de leerbehoeften en de ontwikkelingsmogelijkheden van de leerlingen. Daarbij kan kennis en analyse van de sociale en culturele ontwikkelingen binnen de wijk, overleg met sociaal-maatschappelijke organisaties, et cetera behulpzaam zijn.
Pagina 14 van 16
Pagina 15 van 16
3
TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan basisschool Mondriaan het basisarrangement toe. De kwaliteit van het onderwijs is weer voldoende. Dit betekent dat de school niet langer onder intensief toezicht valt. Naleving Er is een onvolledigheid in de inhoud van de schoolgids geconstateerd. Het volgende onderdeel ontbreekt: • tegen welke norm de eindresultaten moeten worden afgezet, welk oordeel de school zichzelf geeft met betrekking tot deze resultaten en wat deze resultaten in een meerjarig perspectief betekenen. Het beleid van de inspectie is de genoemde onvolkomenheid op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicator over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bevoegd gezag afgesproken dat in de volgende versie van dit schooldocument het ontbrekende onderdeel is opgenomen.
Pagina 16 van 16
