DE TANDSTAAF DE TANDSTAAF

Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland

DE TANDSTAAF Werkweek Special

Nummer 3 - Ok tober 2009

Foto´s werkweken Manfred Willi poetst de niet al te frisse Tm 506 een beetje op. Zouden de werkzaamheden van week 34 daar iets te maken mee hebben?

Foto omslag: Marcel Schuring

Waar het spoor komt? Om precies te zijn: hier (overweg Oberwald)

Niet alleen in Oberwald is het één grote bouwput, ook in Realp wordt hard ge werkt aan de nieuwe werkplaats.

Foto’s Marcel Schuring en Diederik van Nimwegen

Het bordje hangt er al. Nu de rest nog...

Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland

Oktober 2009 - Nummer 3

In dit nummer Van de redactie

2

Van de voorzitter

3

4 oktober

Najaarsbijeenkomst 2009

4

Laatste rijdag DFB

Openluchtmuseum Arnhem

Om te onthouden

10 oktober Najaarsbijeenkomst, Openluchtmuseum Arnhem 12 mei 2010 Sectie Nederland bestaat 20 jaar 12 augustus 2010 Opening deeltraject GletschOberwald

Verslag werkweek 21

5

‘Sectie Limburg’ aan de slag Gift Sectie Nederland 7 Famed bedankt! Verslag werkweek 26

8

Samenwerking in Zwitserland Verslag werkweek 34 10 Opbouwen en (af)breken Verslag werkweek 35 15 Therapie?

Tips voor de agenda? mail naar [email protected]

Algemene informatie 20 Adressen, tips en informatie

Wist u dat... • De Sectie Nederland dit jaar liefst 4 volledige werkweken heeft? • Met nog een bijdrage in week 26 eigenlijk zelfs 5 weken! • Sommige mensen er blijkbaar geen genoeg van kunnen krijgen? • Station Oberwald in razend tempo vorm begint te krijg en en nog dit jaar zal worden aangesloten (als het weer meewerkt)? • De redactie de kopij voor de volgende Tandstaaf graag voor 14 november 2009 in haar bezit heeft?

Internet: www.furkabahn.nl

Van de Redactie Daar ligt hij dan weer voor u: de jaarlijkse werkweek special van de Tandstaaf. Voor de redactie betekent dit dat wij ons tweede jaar in gaan, het is immers de vijfde Tandstaaf van onze hand, en momenteel hebben we nog zeker geen plannen om er mee te stoppen. De werkweken in Zwitserland zitten er al weer bijna op. Bijna, want in week 40 gaat nog een laatste groep ‘super-enthousiastelingen’ van de ZLSM nog werken aan de Strecke, voordat die zijn welverdiende winterslaap weer tegemoet treedt. Het was goed te zien dat in de afgelopen week 34 de treinen van de DFB tot de nok toe gevuld zaten. Ook dit jaar werd vanaf week 34 alleen nog in de weekeinden gereden. In het laatste weekend zijn er daardoor zelfs mensen teleurgesteld omdat er echt geen plaats meer voor ze gevonden kon worden in de stampvolle treinen die de Furka Bergstrecke bereden. Het is altijd leuk om te zien dat een groot aantal landgenoten verbaasd opkijken als je ze vertelt dat je als Nederlander aan een Zwitserse spoorbaan werkt. Helemaal als je ze daarna toefluistert dat dit ook nog geheel op vrijwillige basis gebeurt. De overwegend positieve reacties (“geweldig dat jullie dat er voor overhebben!”) zijn daarna vaak niet van de lucht. Terugkomend op de voor u liggende Tandstaaf: in deze special dus verhalen van de afgelopen vier werkweken (weken 21, 26, 34 en 35) en daarnaast informatie over de aankomende najaarsvergadering van 10 oktober. De redactie hoopt u op de najaarsvergadering in grote getale tegen te komen in Arnhem. Tot de 10e oktober! Diederik van Nimwegen Jeroen Wolff

Overleden W.J. Wolff, Wassenaar Ons medeleven gaat uit naar de nabestaanden van de heer Wolff

Nieuwe Leden Sectie Nederland Wij verwelkomen de volgende nieuwe leden: L. Monnink, Fleringen (Ov.) NB: Wilt u zo vriendelijk zijn om wijzigingen in uw persoonlijke gegevens (adres, telefoonnummers en e-mail) door te geven aan Gerard Geist. Email: [email protected] (postadres zie pagina 20) 2

De Tandstaaf

Van de Voorzitter Zoals inmiddels gebruikelijk ligt voor u de werkweek special van de Tandstaaf. In de verslagen van de diverse werkwe ken kunt u lezen wat we in Zwitserland beleefd hebben tijdens onze werkzaamheden aldaar en wat er precies gedaan is. Duidelijk is dat er tot 12 augustus 2010 (eerste trein Oberwald) nog heel veel werk verzet moet worden; anderzijds begint “ons” deel van station Oberwald langzaam herkenbaar te worden. Volgens planning moet ergens in november de nieuwe spoorwegovergang in de Kantonalstrasse gelegd worden, en kan daarna aan de daadwerkelijke spoorverbinding gewerkt gaan worden. Helaas is deze special niet compleet. In week 40 gaat een 4e groep enthousiastelingen van onze sectie naar Zwitserland om zich daar nuttig te maken. Hopelijk kan in de volgende Tandstaaf hier nog wat over gemeld worden. Uiteraard komt ook onze najaarsbijeenkomst er weer aan. Helaas moesten we afgelopen dagen in het nieuws de brand zien bij de S.T.A.R., waar wij 2 jaar geleden onze bijeenkomst hielden onder de bezielende leiding van Jacob van der Woude. Met eigen ogen hebben we toen het materiaal kunnen bekijken in de nu getroffen loods. Gelukkig schijnt de schade aan het materiaal relatief mee te vallen, dit neemt echter niet weg dat niemand hierop zit te wachten. Namens het bestuur wensen wij de leden van de S.T.A.R. veel sterkte met de extra werkzaamheden. We hebben dit jaar gekozen om de najaarsbijeenkomst te houden in het Openluchtmuseum in Arnhem, en wel op 10 oktober. Na het succes van de afgelopen jaren, hopen we ook dit jaar weer op een grote opkomst. Verdere gegevens leest u elders in deze uitgave. Hopelijk tot 10 oktober! Hans Croes

Het werk in Oberwald is in juni al in volle gang (foto Jan Rümke, week 26/2009) Nummer 3, oktober 2009

3

Het bestuur van de Sectie Nederland nodigt u uit voor de

NAJAARSBIJEENKOMST Zaterdag 10 oktober In het

Nederlands Openluchtmuseum Schelmseweg 89, 6816 SJ Arnhem - Telefoon 026 - 357 61 11 Programma: Het museum is geopend van 10:00 tot 17:00 uur en is zelfstandig te bezoeken. Het staat u dan ook vrij om buiten ons programma om het museum te bekijken. Sinds 1996 rijden er door het Openluchtmuseum historische trams. Speciaal voor leden van de Sectie Nederland is het mogelijk om een kijkje achter de schermen te nemen. Ons lid Huig van der Marel heet ons om 14:00 uur welkom in de tramremise van het museum (uiteraard bereikbaar met de tram). Hier zullen wij worden ontvangen met koffie en thee en zal tevens een rondleiding worden verzorgd. Het programma duurt circa 2 uur. De toegangsprijs voor het museum bedraagt € 14,00, kinderen (tot 12 jaar) € 9,80. Houders van een Museumjaarkaart hebben gratis toegang. Gebruik van de tram is bij dit bedrag inbegrepen. Meer informatIe en route: www.furkabahn.nl, of de website van het museum:

www.openluchtmuseum.nl

4

De Tandstaaf

Tekst: Paul Olijslagers Foto’s: Week 21

Verslag werkweek 21

Nog moeilijk voor te stellen, maar hier moet dit jaar het DFB-station Oberwald komen.

Onze werkweek loopt meestal gelijk met de sneeuwruimploeg. Toen wij dit jaar weer met een grote groep op zaterdag in Realp ons kwartier betrokken, kwamen de sneeuwruimers, onder leiding van Federico Rossi, terug van de tweede week sneeuwruimen. Dit jaar was weer een uitzonderlijk winter, tussen de tunnels en de Steffenbachbrücke lag zeer veel sneeuw, de ploeg moest op sommige plaatsen 15 meter lawinesneeuw weggraven. Onze ploeg had met deze sneeuwruiming geen werk. De Limburgse ploeg, kwam weer in grote getale naar Realp. Veertien mannen en vrouwen (deze keer zelfs 4) deelden de slaapruimte in camp Realp. Op zondag werd een rit met de MGB naar Brig ondernomen, waar we de nieuwe omleiding bekeken en op het

Nummer 3, oktober 2009

emplacement een rondleiding bij de draaischijf regelden. Maandagmorgen werden we begroet door Manfred Willi die ons in diverse groepen indeelde. Een groep moest deze week de bergwand bij de bunker naast de weg deels weghakken. De weg moet namelijk 2 tot 3 meter verlegd worden in verband met de bouw van de nieuwe loodsen. Een klus voor de sterke mannen. Diverse machines werden ingezet, de compressor, de graafmachine en de kieper. Een andere groep ging in Oberwald meehelpen met het opbouwen van de bouwplaats voor het nieuwe spoor. Sporen werden verwijderd en kabels omgelegd. Ook werd in samenwerking met een Zwitserse elektricien de tijdelijke stroomvoorziening in orde gemaakt en de oude bokkraan op het emplacement afgekoppeld. 5

De derde groep was bezig met het schoonmaken van het spoor vanaf de Wilerbrücke tot de eerste tunnel. Veel steen en zand werd uit de goten verwijderd en in de beek gegooid. Manfred had inmiddels ook begrepen dat wij een hekel hadden aan het tandstaven slijpen, daarom werden enkele van onze vrijwilligers gevraagd om het gehele emplacement in Bekisting voor de draaischijf: plankjes en nog eens plankjes Realp op te ruimen. Het houtlager werd in ordentelijke staat gebracht en enkele bekistingen zijn een soort togen die palletstellingen werden afgebroken bestaan uit rond gezaagde balken en en verplaatst. De ruimte voor de een ontelbaar aantal kleine plankjes nieuwe loods was schoon gemaakt. wat hier tegenaan wordt gespijkerd, Het depot in Realp is in jaren niet zó om zo een ronde bekisting te krijgen. opgeruimd geweest als aan het einde Veel meet– en rekenwerk, nu hopen van de week. De vraag is alleen altijd dat na het storten er ook echt een hoe lang dat duurt. draaischijf(brug) in past. Naast het inrichten van de bouwplaats werd in Oberwald ook begonnen met het bouwen van de bekistingen voor de toekomstige draaischijf. De bouvergunning is nog niet binnen, maar dat is hopelijk nog een kwestie van een paar weken. De

Op Hemelvaartsdag werden de Rigi-banen bezocht. Loc 7 (me t DFB-machinist Martin Horath ‘aan de lat’) werd die dag officieel opnieuw in dienst gesteld. 6

Woensdag kwam lok 9 en de diesellok van de MGB in Realp aan met alle personenrijtuigen die in Göschenen opgesteld waren geweest. Zoals gebruikelijk was dit weer een voor ons onbekende actie, toen de trein via het wissel van de MGB binnenkwam stonden we natuurlijk nog met een heftruck op het spoor en konden door snel handelen problemen voorkomen. Daarna werd met lok 9 en een platte wagen waarop de graafmachine stond richting tunnels gereden. Onderweg werden enkele grote rotsblokken uit de sneeuw op de platte wagen getrokken. Donderdag was weer een vrije dag (Hemelvaart), lawaai is dan uit den De Tandstaaf

boze, de helft van onze Froni’s maakte een uitstapje naar de Rigi banen. Hier was een groot evenement met onder andere diverse stoomlocomotieven. Het was daar zo gezellig en interessant, dat de groep te laat was voor de laatste trein van Andermatt naar Realp. Gelukkig kon vanuit Realp nog een auto worden geregeld en was iedereen, zij het wat later dan gepland, weer terug. De anderen zijn die dag over de Furka weg richting station Tiefenbach en groeven dit station in twee uur uit. 10 m 3 sneeuw werd met de schop verwijderd.

Op vrijdag werden alle werkzaamheden afgerond en sloten we onze werkzaamheden af met het gebruikelijke kampvuur en BBQ op het terras in Realp. Een aantal mensen blijkt echter op vrijdagavond nog niet genoeg te hebben van het werken. In overleg met Manfred Willi wordt daarom alvast week 40 ‘geclaimd’ waarin een aantal mensen nogmaals naar Zwitserland zullen afreizen om de handen uit de mouwen te steken. Meer hierover leest u ongetwijfeld in de volgende Tandstaaf.

Het kampvuur annex barbecue (l) en een deel van de daarvoor benodigde inkopen (r)

Gift Sectie Nederland Net zoals de afgelopen jaren, is Famed (www.famed.nl) ook dit jaar weer bereid geweest ons financieel te ondersteunen met €250. Het bestuur en uiteraard alle leden, danken Famed voor deze bijdrage, die voor ons veel betekent. Tijdens mijn werkweek heb ik in ieder geval iets terug kunnen doen, door tijdens mijn werkzaamheden via mijn Famed-pet wat reclame voor Famed in Zwitserland te maken. Nogmaals: bedankt Famed. Nummer 3, oktober 2009

7

Verslag werkweek 26 Samenwerking in Zwitserland Traditioneel troffen ongeveer 24 leden van de Sectie Ostschweiz elkaar in kalenderweek 26 om de handen weer eens flink uit de mouwen te steken aan de Furka. Daarbij ook ons lid Jan Rümke, vanwaar dit stukje in de Tandstaaf. Zondag werden we hartelijk begroet in het Blaue Haus, onze kamers werden ons door Maria toegewezen onder het genot van de vele heerlijke luchten vanuit de keuken, alwaar ons beroemde keukenteam het ontvangstdiner al aan het voorbereiden was. Helaas bleek de komende langste dag van het jaar niet in staat de temperatuur tot zomerse hoogten te laten stijgen. Zo begon onze eerste dag met sneeuwval waardoor de Furkapas zelfs zo nu en dan gestremd moest worden.

De bouwplaats in Oberwald, het toekomstige station 8

Door: Philipp Geiser Foto’s: Jan Rümke

Onder de vakkundige leiding van Walter en Manfred Willi werd ons het bouwprogramma voor de komende week toegelicht. De hoogstgelegen ‘Baustelle’ bevond zich in de Scheiteltunnel, waar met onze ondersteuning sleuven in het tunnelgewelf werden gefreesd. Deze sleuven zouden later uitgebikt worden zodat staalbogen in het gewelf aangebracht konden worden, vanwege de in dit gedeelte slechte aanwezige stukken. De Baustelle die het verst weg gelegen was bevond zich in Realp, waar het leggen van de fundering voor de uitbreiding van het depot reeds begonnen was. Daarnaast had de afgelopen winter haar sporen tussen Realp en Gletsch nagelaten. Het betekende voor ons nog een hele opgave om de vastgestelde schades zover te repareren dat er tijdens het zomerseizoen überhaupt wel een trein over de Strecke kon rijden. Enkele honderden meters kunst stofbuis voor de werkleidingen in Oberwald werden aan de DFB geschonken door de KWO; de Kraftwerke Oberhasli. Deze buizen moesten in Guttannen afgehaald en naar Oberwald getransporteerd worden. Daartoe stond Martin Fischer, waarschijnlijk wel de De Tandstaaf

bekendste vrachtautochauffeur die de DFB rijk is, tot onze beschikking samen met zijn 4 assige vrachtwagen.

De draaischijf in Oberwald in aanbouw

De grootste Baustelle vormde het eindstation Oberwald. Nog geheel onzichtbaar is de plek op het stationsemplacement waar in de toekomst de locomotieven gedraaid zullen worden. De fundamenten voor de draaischijven zijn inmiddels wel vervaardigd. (met de bekistingen uit werkweek 21 - red.) Grote tegenslag betrof de vaststelling dat de ondergrond in Oberwald grotendeels uit slappe veengrond bestaat; dit betekende dan ook een abrupt einde van de werkzaamheden hier, aangezien eerst grondverbetering noodzakelijk is. Als misschien wel de gevaarlijkste Baustelle kwam de plaats ter hoogte van de korte autotunnel onder Gletsch uit de bus. Vorig jaar herfst is hier een rotsblok naar Nummer 3, oktober 2009

beneden gestort die het spoor over een lengte van ongeveer 50 meter volledig verwoestte. Nadat het tracé van de brokstu kken bevrijd was betekende dit dat de beschadigde rails verwijderd moest worden (nog bruikbaar materiaal werd apart gelegd), waarna nieuwe rails werd teruggelegd. Daarbij bleek maar weer eens te meer wat een enorme krachten er bij zo’n steenlawine vrijkomen! Afsluitend willen wij ons fantastische keukenteam en Maria hartelijk bedanken. En onvergetelijk bleven Leo’s Alpenhoorngeluiden, waarmee wij elke morgen vroeg in de ochtend ontwaakten. Ook al was de werkweek behoorlijk koud, en bleef er zeker nog één of ander in de dagen achteraf nog iets langer in zijn warme bedje liggen, toch liet de genoegdoening om weer een berg werk verzet te hebben voor het goede doel ons alle moeheid en inspanning vergeten. Bij het afscheid waren de woorden ‘T ot Ziens!’ veel gehoord, wat eigenlijk niets anders betekent als ‘Tot het volgende jaar!’

De groepsfoto van werkweek 26 9

Verslag werkweek 34 Opbouwen en (af)breken Dit jaar is Gletsch weer onze uitvalsbasis. De verwachting is dus veel werk aan het traject Gletsch – Oberwald, maar we weten uit ervaring dat dit altijd maar weer afwachten is. Diederik van Nimwegen en Jeroen Wolff arriveren vrijdag als eerste in Gletsch. Er is al de mogelijkheid om tegen een kleine vergoeding in het Blaue Haus te overnachten. Zaterdag 15 augustus Peter Witkop arriveert rond 4 uur in Gletsch. Hij heeft in Realp nog even bij de DFB gekeken. Het eerste deel van de fundering van de nieuwe remise ligt er al. De middagtrein naar Gletsch staat klaar voor vertrek.. In de kiosk lijkt onze DVD onvindbaar. In de kiosk in Gletsch staat een echtpaar uit Nordrhein-Westfalen. Adolf kennen we van de beurs in Dortmund. Ook in de kiosk van Gletsch

De zondagse treinreis mag natuurlijk niet ontbreken 10

Door: Peter Witkop Foto’s: Werkweek 34

geen DVD te vinden, deze blijken uitverkocht. Peter had voor de zekerheid nog een doosje met 25 stuks bij zich, en gaat die maar uit de auto halen. De DVD’s worden snel in de standaard geplaatst. Later in de middag arriveert ook de rest van de groep: Ger Vroemen, Joost Verspaget en Martin Reuters, even later gevolgd door Hans Croes en Rob Louis. Eten doen we in een leuk restaurant in Ulrichen, in het dal even voorbij Oberwald. Zondag 16 augustus We hebben besloten om met de auto naar Realp te gaan om de rit Realp – Gletsch vice versa te kunnen maken. Er blijkt gelukkig nog plaats te zijn. Het is weer knalblauwe hemel dus prachtig om plaatjes te schieten en/of te filmen. Na een korte stop in Tiefenbach om water te nemen vervolgen we onze weg. In Furka volgt de gebruikelijke pauze van twintig minuten en is er gelegenheid om wat te eten en te drinken. In Gletsch wordt nog even geregeld dat er volgende week 200 DVD’s worden meegebracht, de bestelling blijkt niet door te zijn gekomen in Nederland. De terugweg verloopt zonder noemenswaardigheden, we De Tandstaaf

der komt er een steiger voor reparatie van één van de dakkapellen van het Blaue Haus. Ook moeten houten bielzen gereed worden gemaakt voor het spoor vanaf het emplacement bij Oberwald. Maandag 17 augustus Joost, Jeroen en Peter gaan naar de Furka-Scheitel tunnel in Muttbach. Stefan zal de werkzaamheden ook begeleiden. De tunnel is op enkele plaatsen zo slecht dat er nieuwe stalen bogen zullen worden aangebracht in sleuven die in de tunnelwand moeten worden gemaakt. Onze taak is om hier een begin mee te maken. Niet alles tegelijk, want de kans bestaat dat de tunnelwand dan te onDe inspectieput van de werkplaats in wording stabiel wordt. Er wordt deze week met de stoomloks proefgereden op komen verder zonder kleerscheuren het traject Gletsch – Oberwald. We moeten daarom even wachten. Als in Realp aan, en rijden met de auto de FO 4 met personenwagons uit de terug over de pas. tunnel komt is de weg vrij. De ploeg Na het eten komt Manfred Willi voor uitleg en toelichting van de uit te voe- verzamelt het nodige gereedschap. ren werkzaamheden. Er zijn verschil- De tunnel is inmiddels rookvrij en met een verhoogde platte wagen gaan ze lende werkzaamheden. Zo is er bij de tunnel in. Oberwald de hele week iemand nodig op een wals ten behoeve van het vlakken van het spoortracé. Verder hebben we nog een gastfroni bij onze groep, te weten HansJörg. Hij gaat ook diverse werkzaamheden uitvoeren bij Oberwald en heeft daarvoor assistentie nodig. In de FurkaScheiteltunnel moet het nodige hak- en breekwerk worden uitgevoerd. Dan zijn er nog wat kleine klussen zoals betonstorten bij één van de sprinklerbakken. VerDe bouwplaats in Realp. Hier komt de nieuwe werkplaats

Nummer 3, oktober 2009

11

Martin, Ger en Rob hebben planken onder het laadperron in Gletsch weggehaald, deze ruimte is bedoeld als vluchtruimte en moet vrij blijven. Vervolgens hebben ze geholpen met steigerbouw. Hans-Peter geeft instructie samen met een steigerbouwer, en dat blijkt lastig gezien het praktisch onverstaanbare Schwyzerdeutsch van beide heren. Desalniettemin staat de steiger aan het eind van de middag zeer stabiel tot aan de dakkapel aan de achterkant van het Blaue Haus. Diederik helpt in Oberwald Hans-Jörg met het uitzetten van de schachten en geulen voor de te leggen kabels in buizen. Hans heeft van Martin Fischer (wie kent hem niet) instructie gekregen voor het walsen. Vervolgens is hij de hele ochtend en een deel van de middag aan het walsen, totdat de aangevoerde grond te nat

Walsen, walsen en nog een walsen... 12

wordt om goed te kunnen verdichten. Dinsdag 18 augustus Het werk in de tunnel gaat verder. Er is een extra platte wagen geregeld voor het af te voeren puin Aan het eind van de middag zijn ze flink opgeschoten. Ook de werkzaamheden in Oberwald gaan gestaag verder. Hans walst tussen de technische problemen met de machine door rustig verder en ook het grondwerk voor de leidingen vordert. In Gletsch is het nodige hout en afval gebracht door Maier en Maier, het zijn onder andere de nodige spullen voor het dak. Martin, Ger en Rob zijn de hele dag met hout dragen bezig. ’s Avonds arriveert Peter uit Darmstadt. Hij werkt meestal enkele weken eerder bij een andere sectie maar gezondheidsproblemen verhinderden dat. Nog een gastfroni erbij dus. Woensdag 19 augustus Het werk in de Scheiteltunnel gaat verder tot 3 uur, Joost, Peter en Jeroen moeten ’s middags helpen met het stoten van beton. Afgelopen najaar heeft een lawine tussen Gletsch De Tandstaaf

en Oberwald een stuk spoor beschadigd. Het spoor is hersteld, maar een put van de sprinklerinstallatie was ook beschadigd en moest worden vervangen. De put staat al en wordt

Joost, Jeroen en Peter gaan samen met Federico daarom opnieuw snoeihout verzamelen. Tijdens de testritten met de stoomloks is gebleken dat het droge snoeihout snel vlam vat. Daarom moet het snoeihout zoveel mogelijk worden verwijderd. Door stroppen uit te rollen op de lege platte wagen proberen we het voor elkaar te krijgen om straks de takken bij elkaar te kunnen binden en het lossen met de kraan te kunnen doen. Hoewel het niet helemaal lukt gaat het beter dan al het hout met de hand te moeten lossen. De werkzaamheden aan de dakkapel zijn gereed en de steiger kan eerder Tmh 985, het vaste hulpje van de bouwdienst worden afgebroken. Martin, Rob en Ger zullen assisteren bij de demontadoor de groep ingestort. De hoeveel- ge. heid beton is wat krap, maar uiteindeDe wals is weer hersteld en Hans lijk lukt dit toch. kan weer walsen. Diederik is nog Martin en Rob gaan bij de brug halsteeds aan het helpen met het leidinverwege het traject Gletsch – Obergentracé. wald snoeihout in een gereedstaande container deponeren. Het hout ligt dichtbij de container langs het spoor. Aan het eind van de dag is de container vol en wordt deze door Martin Fischer weggehaald en geleegd. Donderdag 20 augustus Het werk aan de tunnel kan helaas niet worden afgemaakt, Stefan moet vandaag werken waardoor er geen machinist is. Nummer 3, oktober 2009

Hak– en breekwerk in de Scheiteltunnel 13

In de middag gaan Peter, Joost en Jeroen met dieselmachinist Roman nog een keer snoeihout verzamelen. De werkzaamheden worden even onderbroken door een zware onweersbui. Even na vieren is Roman tevreden en gaan we voldaan terug naar Gletsch. De werkweek zit er weer op. Er is hard gewerkt, zelfs op vrijdag. ‘s Avonds sluiten we in Hans kan maar geen genoeg krijgen van het walsen... het restaurant in Ulrichen af met kaasfondue. Om Vrij dag 21 augustus 22.00 uur keren we terug bij het Omdat er ’s ochtends geen dieselma- Blaue Haus. chinist is gaat de hele ploeg naar Peter gaat meteen rijden om met een Oberwald. Er moet beton worden nachtelijke rit eventuele files op de gestort, de aanwezige bielzen moezwarte zaterdag te voorkomen. De ten worden ontdaan van het nodige anderen vetrekken zaterdagochtend. ijzerwerk en worden voorzien van een middenplaat voor de houder van de tandstaven. Mooie klus voor Ger, Martin en Rob. Joost en Peter beginnen met het leggen van enkele stukken antiworteldoek die woensdag bij Gletsch zijn weggehaald. Joost, Peter en Diederik verzorgen de betonproductie, Duitse Peter staat bij de bekistingen waar het beton gestort moet worden. Aan het eind van de ochtend is het Week 34 was ook de week van de testtreinen. Dit plaatje had ook 75 betonstorten gereed. jaar geleden kunnen worden gemaakt... 14

De Tandstaaf

Door: Marcel Schuring & Gerard Geist Foto’s: Marcel Schuring

Verslag werkweek 35

Therapie? Zo, werkweek van 2009 zit er weer op en een aantal deelnemers zullen met hun moeide voeten in een teiltje met warm water zitten bij te komen van alle vermoeienissen. Het was een week waarbij de weergoden niet hebben gedaan wat ze hadden beloofd. Beloofd was meerdere keren regen. Maar niets van dat. De gehele week was het warm, 28 tot 30 graden. En we kunnen jullie verzekeren, dan is het warm in Oberwald. Werkweek 35 van 2009 was bemand/vrouwd door Ute, Janny, Huig, Herman, Kees, Peter, Peter (ja, daar hadden we er twee van), Bert, Coenraad, Arnold, Jaap, Roy, Tom (die van vroeger en daar maken we geen grapje over of we er daar ook twee van hadden, dus geen Tom-Tom grapje), Gerard en Marcel. Met 15 persoenen al een grote groep die aanvankelijk nog zeven personen meer zou tellen, maar wegens zakelijke of privéomstandigheden dit jaar helaas op het laatste moment moesten afhaken. In verschillende samenstellingen was de heenreis naar Gletsch ondernomen. Zelf zouden wij om 06:00 uur de reis starten in Schaarsbergen. Alwaar de club van Zwitserlandgangers bij elkaar zou komen. 06:00 was vroeg maar je weet maar nooit wat er onderweg gebeurt. Nou onderweg was nog niet aangevangen of we Nummer 3, oktober 2009

hadden al een probleem. Waar was Bert? 06:15 uur nog geen Bert. Maar eens bellen en een slaperige Bert nam de telefoon op. Jullie raden het al Bert lag nog in zijn bed. Maar uiteindelijk is het goed gekomen en om 07:30 uur vertrokken wij uit Schaarsbergen. Peter samen met Bert in een auto en Roy, Marcel en Gerard in de andere auto. Wij hadden een voorspoedige reis en arriveerden om 17:00 uur in Gletsch. Maar waar bleven Bert en Peter? Om 19:00 uur arriveerden Bert en Peter. Wat bleek, ze hadden het onderweg gezellig gehad en het bordje Basel gemist. Maar het was niet één gemist bordje maar drie gemiste bordjes Basel. Dus het was 150 km omrijden. Maar dat mag de pret niet drukken. De ploeg was compleet en dat is veel belangrijker. Maria Fischer, onze huismeester van das Blaue Haus, had de kamers weer prima verzorgd en een ieder zocht een slaapplek. Dit jaar waren er dekbedden die langer waren dan de kabouterdekbedden van vorig jaar. Prima verzorgd dus.

De draaischijfput in Oberwald 15

ligers, te weten Arnold en Jaap. Zij werden aangevuld met Coenraad en Marcel. Gezamenlijk hebben ze zich vermaakt met diverse niet werkende machines en een zeer provisorische montageopstelling. De gehele week werd besteed aan het monteren van stoeltjes op de houten bielzen waar de spoorstaven en de Bouwput Oberwald, het werkterrein voor deze week tandstaven op komen te liggen. Manfred Willi dacht, “dat is een mooie klus waar ze Maandag begon het feest. Eerst ontbijten om vervolgens wakker te worde gehele week mooi rustig mee zijn, den bij de peptalk van Manfred Willi. want het is werk voor meerdere weDe werkzaamheden waren de gehele ken”. Maar mooi niet dus want er week in en nabij Oberwald. Wegens werd productie gedraaid en op donbrandgevaar moesten er takken gederdag was de klus geklaard, op één borgen worden tussen Gletsch en dwarsligger na. Alom verbazing van Oberwald. In Oberwald wachtte op Manfred, vooral omdat Jaap en Marons het leggen van drainage pijpen cel maandag nog hebben geholpen onder de nieuw te leggen sporen, met boren van gaten in granietstebekistingen maken voor kabelputten nen, zodat ze met dynamiet konden om deze vervolgens vol te storten worden gesprongen. Vrijdag werd het met beton, put deksels maken van laatste montageplaatje op de trein beton, waterberging betonieren en de gezet naar Realp, zodat daar het ontlaatste hand leggen aan de afwerbrekende schroefdraad kon worden king. En tot slot het wegwerken van getapt. Toen dit klaar was, werd het alle onvolkomenheden in het wegdek plaatje weer op de trein naar Obermiddels walsen. Jullie zien dat het voor ons weer een drukke week zou worden en we ons niet hoefden te vervelen. Voor we het vergeten er moest ook nog “iets met bielzen” worden gedaan. De ploeg werd naar kunnen en liefhebberij verdeelt in kleine groepjes. Bij “iets met bielzen” melden zich direct zonder aansporing twee vrijwil16

Ombouwen van de dwarsliggers De Tandstaaf

Het eindresultaat van de ombouwactie

wald gezet zodat Marcel het uit de stuurstandwagen kon halen en de laatste dwarsligger kon afmaken. Het leggen van drainagepijpen was een mooi taak, maar waarom die Zwitsers allemaal stenen in de grond stoppen weet ik niet, want graven is niet een eenvoudig klusje om te doen. Uiteindelijk lag de sleuf er strak en diep genoeg in om de twee 60 meter drainagepijpen te kunnen ontvangen. Geen zand erover maar kiezelstenen zodat het water er mooi doorheen kan sijpelen. Denk je klaar te zijn moet er naast de twee buizen nog een sleuf komen voor twee mantelbuizen voor de elektriciteits- en signaleringskabels. Alles bij elkaar een week werk voor Roy en Gerard.

Vrijdags waren de betonbekistingen klaar en dan moet er natuurlijk wel beton in. Een heuse betonmixer was aangevoerd zodat we zelf beton konden maken. Halverwege ging het ding wel een beetje kapot maar dat mocht de pret niet drukken. Inventief zijn we genoeg dus het werk ging gewoon door en aan het eind van de dag waren alle bekistingen gevuld met beton en hebben we ook nog vijf betonnen putdeksels gemaakt. Het emplacement is Oberwald was een grote chaos toen we er aankwamen maar aan het eind van de week had Tom met zijn wals er een strak wegdek van gemaakt. Telkens als er een vrachtwagen over heen reed kwam Tom er boos kijkend met zijn wals aanscheuren om alle onvolkomenheden weer plat te walsen om met een brede smile op zijn gezicht weer te vertrekken. Het resultaat mocht er zijn.

Tussen Oberwald en Gletsch passeert de trein een bosrijk gebied. Men is zeer bevreesd dat de boel in de fik vliegt als er een stoomtrein langs komt. Daarom zijn Huig, Janny, Herman, Kees, Peter en Ute ingezet Moet één van de leden nog een om alle losliggende brandbare matemooie fundering in de tuin nodig heb- rialen links en rechts naast het spoor ben dan hebben we daar nu Peter en te verwijderen. Dit was geen gemakBert voor. Zij hebben zich de werkkelijke klus want er moest ook op de week gespecialiseerd in het maken schuine hellingen worden geruimd. van betonbekistingen voor kabelputten. Er is wat afgezaagd en getimDonderdagavond was onze, gebruimerd maar het resultaat mocht er kelijke, uitgaansavond. Herman en zijn. Nummer 3, oktober 2009

17

Uiteraard hebben we nog veel meer kleine werkzaamheden er even bij gedaan maar dat schrijven we maar niet op want dat zou een saai lijstje worden waar niemand op zit te wachten. Tijdens de werkweek werden we geassisteerd door een aantal Zwitsers (Uli, Hans-Peter, Bruno, Manfred en Bekistingen bouwen en daarna beton storten. nog een aantal personen). Vermakelijk was wel om hun stiptheid te zien. Kees hadden de gehele groep weer uitgenodigd voor een gezellig avond- Klokslag 09:00 uur vertrokken ze je uit. Dit keer was het hotel Glacé du naar de kroeg om een kopje koffie te Rhône om te genieten van een heer- drinken. Was je niet op tijd dan was het busje weg. lijke kaasfondue. Waarvoor onze dank. Verwarring alom was er bij onze Hei- En dan is het weer zaterdag. Een dag om alles in te pakken en de tedi. En dan hebben we het niet over de Heidi in de keuken maar over Hei- rugreis te aanvaarden. Zelf hadden di het kaasmeisje, die achter das we besloten om eerst naar Brig te gaan en een terrasje te pakken om Blaue Haus tussen de koeien bivakkeert. Zij dacht dat wij een stel Duitdoor te reizen naar Zermatt. Zermatt is het niet geworden en het plan was sers waren, maar we zijn al geruime tijd geen Duitse provincie meer. Met daarna Interlaken. Op weg naar Intereen Zweedse moeder en een Libane- laken plotseling een SMS van Bert. se vader was onze taal voor haar net Het is hier er prachtig maar hoe naar Interlaken toe want het wordt hier als zijnde een Duits dialect. Maar ondertussen weet ze beter want daar buiten steeds kouder. Waren ze toch heeft Gerard voor gezorgd en haar kaas wa s ook lekker. Vrijdag moesten we twee harde werkers missen. Arnold en Peter hadden zich weer tot keukenprinses omgetoverd en zijn de gehele dag bezig geweest met het bereiden van een Indische rijsttafel. Ook de Zwitsers kregen de maaltijd voorgeschoteld en het was helemaal geweldig.

18

Het einde van de aarden baan in Oberwal d. Achter het hek loopt de weg, hier komt de nieuwe overweg (met verzinkbare tandstaaf) De Tandstaaf

langs de autotrein bij Goppenstein gereden het Lötschental in. Interlaken is een mooie stad om even de benen te strekken. Op zoek naar een restaurant kun je natuurlijk het beste een Zwitser vragen. Maar wie lopen wij daar toevallig tegen het lijf als we de hoek om gaan? Arnold en Jaap die ook even aanwippen in Interlaken. En de weg weet Arnold wel in Interlaken. De culinaire adressen zijn voor hem niet verborgen gebleven. Na het eten toch maar besloten om door te rijden naar Nederland en niet meer te overnachten. Met een beetje geluk kunnen we zaterdagavond nog redelijk op tijd thuis zijn als we doorrijden. Onderweg even diesel tanken en wie treffen we daar aan. Arnold en

Nummer 3, oktober 2009

Jaap die ook even de benen strekken. Wat een toeval allemaal. Het vervolg van de reis verliep voorspoedig en zonder toevallen. Het verslag is af en het water in het teiltje is koud. Maar de moeheid uit de voeten is verdwenen. Het is weer een gezellige, therapeutische, werkweek geweest waar we met veel plezier op kunnen terugkijken. Benieuwd wat het volgend jaar gaat worden. Nog meer nieuwbouw of toch weer tijd besteden aan onderhoudswerkzaamheden op en langs het spoor, want ook die taken mogen niet worden verwaarloosd. We zien het wel. Er is nog geen jaar geweest dat we ons de gehele week hebben verveeld.

19

Over Ons - VFB Sectie Nederland Informatie over de v ereniging

Bestuur

Oprichting De vereniging is opgericht op 12 mei 1990, als onderdeel van de Zwitserse Verein FurkaBergstrecke (VFB) Missie De Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland zet zich in voor het behoud van de historische Furka-Bergstrecke in Zwitserland. De vereniging De VFB Sectie Nederland is onderdeel van de internationale vereniging VFB. De VFB biedt haar leden op allerlei manieren de gelegenheid om zich actief in te zetten binnen de vereniging en informeert hen via het Nederlandse blad ‘De Tandstaaf’, het Zwitserse blad ‘Dampf an der Furka’ en via internet. Giften Giften voor de Sectie Nederland zijn altijd van harte welkom op rekening 6240212 ten name van Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland te Almelo. Kijk voor meer informatie op onze website, www.furkabahn.nl Fronarbeit (vrijwilligerswerk) Een belangrijke taak van de vereniging is het onderhoud van de spoorlijn. Hiervoor reizen jaarlijks vele vrijwilligers af naar Zwitserland om zo actief een bijdrage te leveren aan het behoud van de lijn. Ook u kunt meehelpen! Kijk voor meer informatie op onze website, www.furkabahn.nl

Voorzitter Hans Croes Rietgors 21 3271 XC Mijnsheerenland tel. 0186 - 602819 [email protected] Secretaris Peter Westmijze Keizershof 112 6834 DK Arnhem tel. 026-3215699 [email protected] Penningmeester en ledenadministratie Gerard Geist Wanschersdwarsweg 4 7603 NS Almelo tel. 0546 - 867214 [email protected] [email protected] Public Relations Huig van der Marel Utrechtsestraat 55-28 6811 LV Arnhem tel. 026-3119287 [email protected] Jeroen Wolff Jacob Catsstraat 23 2613 HA Delft tel. 06-38315397 [email protected]

Colofon

Lid w orden?

De Tandstaaf Is een uitgave van de VFB Sectie Nederland en verschijnt 4 keer per j aar. Abonnement Een abonnement op de T andstaaf kost € 10,per kalenderjaar (buiten Nederland € 13,50). Samen stelling: Diederik van Nimwegen Jeroen Wolff Eindredactie: Het bestuur Redactie-adr es: Diederik van Nimwegen Birkholm 234 2133 CL H oofddorp tel. 06-13049622 [email protected] Adverteren Mail naar [email protected], of neem contact op met Diederik van Ni mwegen

Als u het werk van de vereniging wilt steunen, kunt u lid wor den. Als lid krijgt u altijd als eerste de actuele infor mati e en krijgt u korting bij diverse s ponsoren én bij de DFB in Zwitserland. Ook kunt u als lid de handen uit de mouwen steken tijdens één van de Fronarbeit- weken i n Z witserland en z o bijdragen aan het behoud van de s poorlijn. Het lidmaatsc hap van de VFB kost u slechts € 40,- per kalenderjaar. Een familielidmaatschap kost € 60,- (bei den excl. Tandstaaf) W ilt u lid worden, of wilt u meer inform atie, dan kunt u contact opnemen m et de penningmeester. Weet u iemand (of uzelf) met interesse voor treinen of een ‘ontspannende’ wer kweek? Meldt hem of haar dan nu aan!

Door Diederik van Nimwegen

Duet in Gletsch

Sinds een aantal jaren bezit de DFB een zogenaamde ´Balkonloc´, de ex BVZ 16. Locomotieven van hetzelfde type hebben vele jaren het beeld bepaal d op de Bergstrecke. Op zaterdag 15 augustus werd de loc uit de remise in Gletsch gehaald, voor het maken van wat foto´s. Samen met de Weisshorn (ook ex-BVZ) leverde dit mooie beelden op.